تحلیل اثر تعاونیهای کشاورزی بر ایجاد اشتغال

تحلیل اثر تعاونیهای کشاورزی بر ایجاد اشتغال کاربرد رهیافت رگرسیون خطی فازی و تجربیات جهانی در کاهش فقر (مطالعه موردی شهرستان گچساران) چکیده: تعاونیهای کشاورزی در بهبود نظام بهره برداری و همچنین ایجاد اشتغال و کاهش فقر و توزیع عادلانه امکانات نقش مهمی را ایفا می کند. بر این اساس هدف اصلی این مطالعه بررسی اثر شرکت های تعاونی کشاورزی بر ایجاد اشتغال و کاهش فقر در شهرستان گچساران می باشد. داده های مورد نیاز در این مطالعه از طریق 95 پرسشنامه توسط اعضا و 12 پرسشنامه از مدیران عامل تعاونی کشاورزان با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی دو مرحله ای گردآوری گردید، به منظور تحلیل ریاضی این اثرات از روش رگرسیون فازی استفاده شد و از تجربیان جهانی که باعث کاهش فقر و اشتغال زایی می شود ، استفاده شده است. نتایج حاصل از مدل رگرسیون فازی نشان می دهد وام های اعطایی اثر متوسط به بالا و تنوع محصولات تولیدی اثر خیلی زیاد بر اشتغال داشته است و با ایجاد شرکت به تعاونی کشاورزی به موفقیت های چشم گیری به ویژه در زمینه افزایش سهم زنان در تولیدات کشاورزی و درآمدزایی ، دست یافته اند. در کل نتایج بررسی تجربیات کشورهای مختلف نشان که در برنامه ریزی برای مقابله با فقر و اشتغال زایی، ایجاد تعاونیها به تنهایی نمی تواند مؤثر باشد مگر با در نظر جلب اعتماد و مدیریت توانمند و اعطای وام کم بهره و نظارت بر آن، آموزش های ترویجی و پرداخت به موقع قیمت محصولات برای بهبود شرایط موجود ارائه گردیده است.

کلیدواژه ها: تعاونیهای کشاورزی، رگرسیون فازی، اشتغال، فقر ، تجربیات، شهرستان گچساران

مقدمه :

مهمترین دستاوردهای اقتصادی- اجتماعی انسانها از طریق مشارکت فراهم می شود. یکی از اشکال این مشارکت که تأکید بیشتر بر جنبه های انسانی دارد شکل گیری فعالیت ها در تعاونی می باشد.

تعاون یعنی به هم کمک کردن، مددکاری کردن، از ریشه عنوان گرفته شده است. تعاون به معنای وسیع و عام، همانا همکاری و مشارکت دسته جمعی مردم در حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی است.

امروزه تعاون اهرم مناسبی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی به شمار می رود که می تواند در استفاده بهینه از شرایط زندگی، کار و تولید، و ارتقای سطح درآمد و وضعیت اجتماعی جامعه مؤثر باشد. تجربه کشورهای توسعه یافته نشان می دهد، تعاونیها بهترین سازمانهایی هستند که موفق شده اند زمیه تجمعی نیروهای پراکنده و متفرق و عین حال با استعداد و با انگیزه را فراهم سازند.

براساس اصل 44 قانون اقتصاد کشور بر سه پایه دولتی، تعاونی و خصوصی بنا شده است . بررسی تعاون و تعاون گری در ایران نشان دهنده آن است که این بخش از اقتصاد کشور ما نیز پیشرفت نسبتاً خوبی دارد.

در مفاد سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی و با ابلاغ آن لوایج اجرایی ، مجوزها و تکالیف متعددی برای شرکت های تعاونی در نظر گرفته شده و یکی از بزرگترین موانع حقوقی، خصوصی سازی در حوزه های زیربنایی، نهادهای مالی، و صنایع بزرگ برداشته شده است. براساس ابلاغیه جهت گیری رسمی نظام اقتصادی کشور باید به سمت توسعه بخش خصوصی و تعاونی باشد بر این اساس، از بخش تعاونی باید به گونه ای حمایت شود تا در پایان برنامه پنج توسعه، سهم آن در اقتصاد کشور بر 25% برسد. این کار از طریق اقدامات حمایتی، رفع موانع و محدودیتها، تشکیل بانک توسعه تعاون و آموزشهای فنی حرفه ای و انعطاف و تنوع در شیوه های افزایش سرمایه و توزیع سهام تعاونیها و امکان ایجاد تعاونیهای جدید در قالب شرکت های سهامی عام صورت می گیرد.

در مملکت ما برای نخستین بار در سال 1303 هجری- خورشیدی در قانون تجارت از شرکت های تعاونی ذکری به میان آمد در سال 1332 ، لایحه قانونی شرکت های تعاونی به تصویب رسیده است.

برپایی شرکت های تعاونی روستایی به سبک جدید در ایران به سال 1314 و توسط اداره فلاحت سابق باز می گردد.

نخستین شکل فعالیت های تعاونی در ایران به صورت مشابه با آنچه امروز است با تشکیل «صندوق های تعاونی روستایی» که در سال 1325 پایه گذاری گردید، در ایران آغاز شد تعاونیهای کشاورزی نیز که بیشتر از نوع تعاونیهای تخصصی هستند از دهه پنجاه شکل گرفته و توسعه یافته است.

در شهرستان گچساران 960 شرکت تعاونی وجود دارد که از این میان 160 تعاونی کشاورزی وجود دارد که حدود 12 تعاونی کشاورزی غیر فعال و پنج تعاونی منحل شده است.

در تعاونیهای فعال کشاورزی 500 نفر شاغل و 1300 نفر عضو می باشند (اداره تعاون شهرستان گچساران)

سه محصول عمده کشاورزی در شهرستان گندم، جو، ذرت و لیموترش می باشد و زمان برداشت محصول اردیبهشت و مهرماه هر سال می باشد.

با توجه به مطالب عنوان شده هدف از انجام این مطالعه بررسی شرکت های تعاونی کشاورزی بر افزایش اشتغال و کاهش فقر در شهرستان گچساران می باشد.

روش پژوهش :

تجربیات جهانی در زمینه نقش تعاونیها در کاهش فقر و اشتغال زایی

در زمینه تعاونیهای کشاورزی و تأثیر آن بر اشتغال و تولید مطالعات زیادی در کشور مختلف صورت گرفته است. دونه و چینهوی (2001) در کشور هند به بررسی اشتغال زایی زنان و تأثیر آن در تقاضای نیروی کار پرداختند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که شرکت تعاونی نقش مهمی در اشتغال زنان و ایجاد خود اشتغالی برای آنها دارند. همچنین اشتغال زنان در روستا باعث کاهش فاصله بین عرضه و تقاضای نیروی کار در فصول پرکار کشاورزی که نیاز به کارگر غیر خانوار کشاورزی وجود دارد و در فصول دیگر باعث آزاد شدن نیروهای کار جهت تأمین نیرو به ویژه برای صنایع روستایی شده است.

مک فایل (2003) در مطالعه خود به بررسی برنامه 10 ساله توسعه تعاونی ها در ایالات کلرادو و پرداخت نتایج حاصل از مطالعه انسان نشان داد که در طول این دوره در ایالات کلرادو تعاونی ها رشد و توسعه مناسبی داشتند و در افزایش درآمد اعضا و اشتغال زایی نیز بسیار موفق عمل کرده اند. در طول این دوره تعداد اعضا حدود سه برابر و سود سرانه آنها نیز 6/1 درصد افزایش داشته است. همچنین اشتغال زایی تعاونی ها نیز 5/4 درصد رشد نموده است. در بخش کشاورزی تعاونی ها حدود 4/4 درصد افزایش در اشتغال ایجاد کرده و سالانه رشد اقتصادی 4/15 میلیون دلاری داشته اند. در ایران نیز مطالعاتی در زمینه تعاونی های کشاورزی و تأثیر آن بر اشتغال و تولید صورت گرفته است.

اکبرپور دباغی (1388) در مطالعه خود به بررسی نقش تعاون در توسعه کارآفرینی در استان آذربایجان شرقی پرداخت نتایج این مطالعه نشان داد که پنج شاخص (برون سازمانی) شامل 33 عامل از دیدگاه 3 گروه جامعه آماری با شدت تأثیر زیاد به عنوان عامل مؤثر بر توسعه کارآفرین ذکر شده است. به اعتقاد دو گروه دیگر از جامعه آماری عملکرد تعاون از نظر این پنج شاخص در حد متوسط به پایین ارزیابی شده است.

امینی و خیاطی (1385) ، با استفاده از رگرسیون خطی فازی، در مطالعه خود به بررسی عملکرد تعاونی های آب بران استان اصفهان در منطقه جرقویه پرداخت. نتایج مطالعه نشان داد که شاخص های در نظر گرفته جه گرایش کشاورزان به تعاونی های آب بران بسیار کم ارزیابی شده و همکاری کشاورزان با نهادهای مختلف ضعیف می باشد. نجفی (1388) در مطالعه ای به بررسی تجربیات جهانی در زمینه نقش تعاونیها در کاهش فقر و اشتغال زایی پرداخته است. نتایج مطالعه نشان داد که میان ممالک در حال توسعه، کشورهای هند، پاکستان و بنگلادش که با فقر گسترده دست به گریبان بوده اند با ایجاد شرکت های تعاونی کشاورزی به موفقیت های چشمگیری به ویژه در زمینه افزایش سهم زنان در تولیدات کشاورزی و درآمدزایی، دست یافتن و همچنین نتایج تجربیات کشورمان مختلف نشان داد که در برنامه ریزی برای مقابله با فقر و اشتغال زایی، ایجاد تعاونی بدون در نظر گرفتن شرایط اقتصادی اجتماعی و فرهنگی، جذب اعتماد اعضا و مدیریت توانمند از طریق جذب نیروهای کارآمد به تنهایی نمی تواند مؤثر باشد.

در مطالعه حاضر ، به منظور بررسی عوامل مؤثر بر اشتغال اعضاء تعاونی های کشاورزان از روش رگرسیون خطی فازی با استفاده از اعداد مثلثی متقارن استفاده شد. به منظور دست یابی به اهداف پژوهش، دو دسته متغیر وابسته و متغیرهای مستقل طراحی شده است. متغیر وابسته در پژوهش حاضر، عوامل مؤثر بر ایجاد اشتغال در تعاونی های کشاورزی می باشد و متغیرهای مستقل در قالب طیف لیکرت مورد مورد بررسی قرار گرفت. هر یک از این گزینه ها در این طیف (هیچ=1، بسیار کم= 2، کم=3، متوسط = 4، زیاد=5 و خیلی زیاد=6) وزن مخصوص به خود را دارند با توجه به اینکه این مطالعه، نگرش اعضاء تعاونی کشاورزان را نسبت به خدماتی که تعاونی کشاورزان به آنها ارائه می دهد، مورد بررسی قرار داده است؛ در نتیجه متغیرهای اصلی به کار رفته در این مطالعه عوامل مؤثر بر اشتغال شامل هفت شاخص خدمات ترویجی، عضویت در تعاونی، اعطای وام و تسهیلات بانکی، خرید محصولات کشاورزی توسط اتحادیه تعاونی کشاورزان، فروش نهاده ها توسط تعاونی ، مهارت مدیران عامل تعاونی ها و تنوع محصولات تولیدی می باشد. جدول (2) همچنین در این مطالعه عوامل مؤثر بر تولید کنندگان عضو تعاونی های کشاورزان شامل هشت شاخص سابقه کار کشاورزی، سطح تحصیلات، وام های اعطایی به کشاورزان، خرید محصولات تولیدی توسط اتحادیه تعاونی کشاورزان از اعضاء ، فروش نهاده های کشاورزی توسط اتحادیه به کشاورزان ، مهارت مدیران عامل تعاونی های کشاورزان، خدمات ترویجی و تنوع محصولات تولیدی می باشد. جدول (3) در مطالعه حاضر ماهیت متغیرها به صورت مبهم و در قالب مقیاس ترتیبی سنجیده شده است، لذا برای تحلیل این نوع متغیرها از منطق فازی (شیوه استدلال متداول در مورد این گروه از متغیرها) مورد استفاده قرار گرفته است (ترانو و همکاران، 1992). مقیاس بکار گرفته در این تحقیق طیفی از متغیرهای زبانی را در برمی گیرد که از هیچ آغاز و به «بسیار زیاد» ختم می شود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه اعضای عضو تعاونی کشاورزان در بخش های مختلف شهرستان گچساران می باشد. برای بدست آوردن نمونه مورد نظر از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای بهره گرفته شد. بدین منظور ابتدا مناطق مختلف استان را براساس روش دومارتون گسترش یافته به سه ناحیه آب و هوایی مختلف سردسیر، معتدل و گرمسیر تقسیم شد (حقیقت، 1389) و از هر منطقه یک بخش انتخاب گردید. بخش های نمونه شامل لیشتر (گرمسیر)، امام زاده جعفر (معتدل) و دیل و آرو (سردسیر) می باشند. در مرحله بعد، تعدادی روستا به طور تصادفی از این بخش ها، انتخاب و در نهایت در هر روستا نمونه ای تصادفی از اعضای تعاونی های بصورت تصادفی جهت تکمیل پرسش نامه انتخاب شدند. حجم نمونه لازم برای انجام تحقیق با استفاده از جدول ارایه شده توسط جرسی مورگان ، (جرسی مورگان ، 1970)، 95 پرسش نامه محاسبه گردید. جدول (1)

رگرسیون های فاز :

منطق فازی که در برابر منطق کلاسیک مطرح گردید، ابزاری توانمند جهت حل مسائلی که وابسته به سیستم های پیچیده ای که درک آنها مشکل و یا مسائلی که وابسته به استدلال، تصمیم گیری و استنباط بشری بشمار می آید. بطور کلی سیستم های فازی را می توان برای مدلسازی عدم قطعیت هایی که مربوط به عدم صراحت و عدم شفافیت مربوط به یک پدیده یا ویژگی خاص و یا مبهم بودن نحوه ارتباط بین متغیرهای مستقل و وابسته می باشد، بکار برد (کورپزان دزفولی، 1384). در سال 1965 پرفسورزاده، تئوری مجموعه های فازی بنیان نهاد. در اصل تئوری فازی قادر است به کمک ریاضیات کلاسیک و نهاده های استاندارد آن را به فرایند شناخت انسان که در بسیاری از موارد نادقیق و مبهم است، شکل ریاضی بدهد. این تئوری باعث شد که ساده انگاری مدلهای قطعی بهبود یافته و مدلهای ریاضی سازگاری بیشتری با جهان واقعی داشته باشند. در زبان طبیعی و استدلال های متداول انسانی اغلب از متغیرهایی همچون کم ، زیاد تا حدودی و ... که مقادیرشان نادقیق و مبهم است بیشتر استفاده می شود تا متغیرهای معمولی که مقادیرشان دقیق و کاملاً مشخص است. چنین متغیرهایی اصطلاحاً متغیرهای زبانی نامیده می شوند و موضوع بحث نظریه مجموعه های فازی می باشد (باکلی و همکاران، 2002). در واقع یکی از مزایای مدل های رگرسیون فازی، تبدیل مفاهیم کیفی به اعداد قابل فهم ریاضی می باشد. بطوریکه در بررسی مطالعات پیشین این قبیل مفاهیم در قالب محاسباتی مانند میانگین گیری تفسیر می شدند (کوره پزان دزفولی، 1384).

عدد فازی مثلثی متقارن :

عدد فازی مثلثی متقارن نامیده می شود (کریمی، 1993). اگر پهنای چپ و راست عدد فازی مثلثی با هم برابر باشند. در چنین شرایطی را عدد فازی مثلثی متقارن می نامند و با نمایش می دهند. تابع عضویت به صورت نمودار (1) خواهد بود (ترانو و همکاران، 1992).

(1)

برشهای : زیر مجموعه (معمولی) عناصری از x که درجه عضویت آنها در مجموعه فازی حداقل به بزرگی باشد. برش (یا مجموعه تراز وابسته به نامیده می شود و با نشان داده می شود (طاهری ، 1378).

رگرسیون فازی :

رگرسیون خطی فازی (FLR) اولین بار توسط تاناکا و همکاران در سال 1980 مورد مطالعه قرار گرفت.

شکل کلی رگرسیون فازی به صورت زیر است :

(2)

که در آن متغیر وابسته یا خروجی فازی ، بردار حدودی یا متغیرهای مستقل دارای مقادیر حقیقی و یک مجموعه از اعداد فازی است. حال، هدف تحلیل رگرسیون این است که با استفاده از یک مجموعه از اعداد حقیقی که به صورت نشان داده شده اند، پارامترهای فازی را به گونه ای تعیین کنیم که مدل (2) بهترین برازش را به نقاط داده شده داشته باشد. (ترانو و همکاران 1992)، برای تعیین میزان خوبی بر ارزش مدلهای رگرسیون فازی از معیار میانگین مجموع مربعات خطا (MSE) استفاده شده است که براساس معادله زیر قابل محاسبه است :

(3)

در این رابطه برابر با مقدار واقعی و برابر با مقادیر پیش بینی شده است (ین و همکاران، 1991). هدف رگرسیون فازی با داده های غیر فازی تعیین ضرایب ها در رابطه (2) است، به طوری که اولاً خروجی فازی، یعنی برای تمامی مقادیر مقدار معین h که توسط کاربر تعیین می گردد، بزرگتر باشد به بیان دیگر رابطه 4 صادق باشد.

(4)

که با افزایش میزان فازی بودن خروجی ها نیز افزایش می یابد و ثانیاً ضرایب فازی به گونه ای باشد که پهنای خروجی فازی برای تمام مجموعه داده ها مینمم گردد. بنابراین برای حل یک رگرسیون خطی با ضرایب فازی و داده های غیر فازی کافی است یک مدل برنامه ریزی خطی حل گردد. از این رو طبق رابطه (4) و تابع عضویت حالت متقارن، خروجی فازی نیز یک عدد فازی مثلثی متقارن می باشد که محدودیت های مدل و تابع هدف آن به صورت زیر به دست می آیند (کوره پزان دزفولی 1384).

(5) تابع هدف

(6) محدودیت ها

(7)

در نامعادلات بالا h همان برش نشان دهنده مشاهده j ام برای متغیر I ام است.

می توان تابع هدف رابطه (5) را با توجه به 2mn محدودیت تولید شده توسط m مشاهده، مینیمم کرد.

نتایج و بحث

تعیین اثر شاخص های تعاونی کشاورزان بر اشتغال

در این قسمت به منظور بررسی میزان هر یک از شاخص ها بر اشتغال، ضرایب مدلهای رگرسیون فازی در حالت متقارن برآورد می شود. برای تعیین ضرایب در حالت متقارن ابتدا تابع هدف را مشخص نموده و سپس با توجه به محدودیت های تعریف شده آن را مینیمم می نماییم.

تعیین ضرایب مدل

مینیمم تابع با توجه به محدودیت های تابع فوق یک مسأله برنامه ریزی خطی است که توسط نرم افزار QSP حل می شود. جدول (4). با جایگذاری ضرایب فازی به دست آمده از نتایج جدول (4) در معادله رگرسیونی مقدار خروجی فازی به صورت عدد مثلثی متقارن خواهد بود. بنابراین با استفاده از نرم افزار Fuzzy tech اقدام به نافازی سازی می نماییم. نهایتاً با مقایسه مدل برازش شده با مقدار واقعی می توان MSE مدل را به دست آورد. بنابراین در حالت متقارن، مدل رگرسیونی به صورت زیر خواهد بود.

: شاخصهای عضویت اعضاء در تعاونی کشاورزان

: شاخص خرید محصولات از کشاورزان توسط اتحادیه تعاونی کشاورزان

: شاخص فروش نهاده های کشاورزی به کشاورزان توسط اتحادیه کشاورزان

: مهارت مدیران عامل تعاونی کشاورزان

: آموزش های ترویجی توسط تعاونی کشاورزان به اعضاء

نتایج حاصل از جدول (4) و معادله (8) نشان می دهد برازش مدلهای رگرسیونی برای حالت های مختلف h مقدار مینیمم تابع هدف و MSE مدل های گوناگون یکسان است. معادله (8) نشان دهنده آن است که تأثیری در اشغال اعضاء تعاونی کشاورزان نداشته اند. ضریب صفر نشان دهنده این است که عضویت اعضاء تعاونی کشاورزان تأثیری بر اشتغال اعضاء نداشته است. به گفته اعضاء، با عضویت اعضاء در تعاونی کشاورزان باعث ایجاد اشتغال در بین اعضای خانوار آنها نشده است. براساس نتایج، خرید محصولات دامی ( ) توسط اتحادیه تعاونی کشاورزان بر اشتغال اثری نداشته است. شاخص فروش نهاده های کشاورزی به کشاورزان نیز در حد هیچ برآورد شده و بیانگر این مطلب است که اتحادیه تعاونی کشاورزان در ارائه خدمات و فروش به اعضاء به خوبی عمل نکرده است. شاخص مهارت مدیران عامل تعاونی کشاورزان نیز در حد هیچ برآورد شده و نشان دهنده این موضوع می باشد که مدیران عامل تعاونی ها اکثراً در رشته هایی تحصیل کرده اند که رشته تحصیلی آنها به کشاورزی ارتباط ندارد و از نیاز کشاورزان بی خبرند. شاخص آموزش های ترویجی نیز در حد هیچ برآورده نشده و نشان می دهد که تعاونی کشاورزان در امر آموزش به خوبی عمل نکرده و از نیروی کارآمد استفاده نشده است. ضریب متغیر برابر 65/4 در معادله رگرسیون برآورد شده و نشان می دهد که شاخص وام های اعطایی با ضریب 64% بطور زیاد و 34% بطور متوسط بر اشتغال اعضاء اثر داشته است. ضریب نشان دهنده اثر بسیار زیاد این متغیر بر اشتغال می باشد، تنوع محصولات تولیدی و تلفیق دامپروری با کشاورزی اثری مثبت بر اشتغال دارد.

پیشنهادات

1- با توجه اثر مثبت وام های اعطایی تعاونی های کشاورزان بر اشتغال و تولید گسترش اعطای اعتبارات به اعضاء پیشنهاد می گردد.

2- آموزش های ترویجی: استفاده از نیروهای متخصص و با تجربه جهت آموزش به اعضاء و همچنین استفاده از کشاورزان .

3- اضافه نمودن وظایفه بازاریابی با رویکرد علمی و کاربردی در شرح وظایف مدیران عامل تعاونی کشاورزان و تشکیل شرکت های تعاونی خدماتی در زمینه فعالیت های بازاریابی و بازاررسانی محصولات تولیدی نظیر انبار، سردخانه و صنایع تبدیلی محصولات و همچنین هدایت تسهیلات حمایتی اداره کل تعاون به فعالیت های مذکور در جهت تقویت سرمایه مورد نیاز.

4- در برنامه ریزی برای اشتغال زایی و مقابله با فقر توسط تعاونیها، شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نواحی باید مورد توجه قرار گیرد.

5- تعاونیها باید با ایجاد انگیزه های لازم بتوانند زمینه مشارکت اعضاء را فراهم نمایند که یکی از راههای تحقیق این امر جلب اعتماد آنان از طریق اعمال مدیریت توانمند می باشد.

پیوست ها :

...

منابع :

1- روزنامه ، بازار کار

2- عمید، ح، 1369 . فرهنگ عمید. چاپ هفتم ، انتشارات امیرکبیر، تهران

3- دیگ بی، م 1348 . نهضت جهانی تعاون، نشریه شماره 21 ، سازمان مرکزی تعاون

4- بهرامی، 1. 1355 . اصول شرکتهای تعاونی. انتشارات دانشگاه ملی ، تهران

5- مرکز آمار ایران. 1350. سالنامه آماری 1349 . تهران

6- مهدوی، م. وح. مجیدی 1363 . آموزش عمور تعاون، سازمان مرکزی تعاون روستایی ، وزارت کشاورزی، تهران

7- بهرامی، 135501 . اصول شرکت های تعاونی. انتشارات دانشگاه ملی ، تهران

8- مقاله دکتر بهاء الدین نجفی

شيوه‌هاي مديريتي مديران تعاوني در مالزي

چكيده: يك مديركارآمد بايد به منظور هماهنگ‌سازي و سازماندهي اهداف و مأموريتهاي حوزة مديريتي خود شيوه‌هاي مختلف مديريتي را بكارگيرد. لذا شيوه‌هاي مؤثر مديريتي نقش بسيار مهمي در سازمان بازي مي‌كند. شيوة بكار گرفته شده توسط مديران متأثر از آموزه‌هاي ايشان از «كارگاه تئوري دسته‌بندي و رده‌بندي مديريتي» مي‌باشد. اين تئوري شامل 8 روش مديريتي است: روش نوگرايانه و ابتكارگونه، روش مديريت توسعه، روش مديريت تحليلي، روش مديريت تشكيلاتي و مؤثر، روش مديريت دگرگون‌ساز و تحول‌ گرا، روش مردمي و گروهي، روش كاري و عملي، روش اقتباسي و تقليدي. اين تحقيق مقايسه‌اي بين 2 گروه است. گروه‌هاي كاملاً موفق و گروههاي كم موفق يافته‌‌هاي اين تحقيق نشان مي‌دهد كه اختلاف فاحش و عمده‌اي بين اين دو دسته وجود دارد. روش ابتكارگونه و نوگرايانه روش برتر و ممتاز در دو گروه مي‌باشد. بررسي دلايل عدم موفقيت مديريت‌هاي كم موفق نشان مي‌دهد كه ايشان در اعمال شيوة مديريت كاري و عملي ضعيف بوده و نيازمند اصلاح و بازآموزي و تقويت روش‌ها و شيوه‌هاي ابداعي و تشكيلاتي مي‌باشد.

مقدمه:

تعاوني انجمني است متشكل از افرادي مستقل و پاي‌بند به اصول و قوانين تعاوني كه با هدف توسعه و پيشرفت اقتصادي در آن عضويت دارند. (قانون تعاوني‌ها 1993). به عبارتي يك انجمن متشكل از افرادي است كه با يك ارادة جمعي و وحدت، اهداف مشترك اقتصادي فعاليت‌هاي فرهنگي و اجتماعي و ساير آمال و آرزوهاي خود را در قالب يك تشكيلات «سهامي خاص» دنبال مي‌كنند (اساسنامه تعاوني‌ها 1995)

مديران گذشته رهبران فعلي محسوب مي‌شوند. لذا بايد روش مديريتي سنتي خود را به روش‌هاي جديد تغيير دهند. امروزه با توجه به زمينه‌هاي رقابتي و پويايي، روش‌هاي مديريت يك مدير تأثير بسزايي در موفقيت يك سازمان دارد. مهم‌ترين چيزي كه يك مدير بايد به انجام آن عامل باشد بكارگيري بالاترين توان گمانه‌زني‌هاي اساسي و استراتژيك مي‌باشد (Finke lstein 1993). مجموعه قوانين باضافه تصميم‌گيريهاي قاطع و به موقع براي يك رقابت مناسب و سالم براي پاسخگويي مطالبات حوزة مديريتي يك مدير بايد توسط مديران ماهر و مبرّز بكار گرفته شود.

مشكلات اساسنامه:

امروزه منابع انساني مهم‌ترين سرمايه يك سازمان مي‌باشد. لذا اگر شرايط براي اعمال مديريت يك مدير دچار تغيير گردد بايد هماهنگي مناسب با اين تغيير از سوي مدير انجام گيرد. (Hammer & champy. 1943). لذا براي رسيدن به اين مهم، مديران بايد هماهنگ‌سازي مناسب را مورد عمل و آزمايش و تمرين خود قرار دهد. مديران معمولاً برنامه‌ريزي، سازماندهي، رهبري و كنترل مراحل گوناگون يك سازمان را برعهده دارند. (.(shenhar & Reiner, 1996 مديران همچون افرادي مي‌باشند كه هميشه در جهت شكار و رصد فرصت‌هاي مناسب براي توسعه و افزايش ميدان آگاهي بوده و در جهت برقراري يك ارتباط قوي و محكم در سازمان كوشا مي‌باشند. در سال (1999) دروكر در يك نظريه مترقي اعلام كرد كه بروز چالش‌ در يك سازمان در ضمن اجراي تغييرات مؤثر و توسعه طلبانه نمايان مي‌‌گردد.

همكاري مديران موقعيت يك سازمان را هموار و فراهم مي‌سازد (Ka t zenbach & smith - 1993).

اين امر به پشتوانة تحقيقات انجام يافته شده در خصوص منش و خصوصيات مديران موفق (Gupta, 1988; Bass, 1990) و روشهاي اجرايي مديران موفق ديگر عملي گرديد. (Lewin & Stephens, 1992). تحقيقات و مطالعه انجام شده توسط Boeker Goodstein در سال 1991 نشان داد كه مجموعه مديران و هيأت مديره با بكارگيري و اعمال تغييرات مفيد و سازنده در سازمان خود موفقيت‌آميز عمل مي‌نمايند.

مهارتهاي مديريتي وابستگي شديد به روش‌هاي اتخّاذ شده توسط مديران دارد. مديران توانا و مدبّر در انجام وظايف خود مجموعه متنوعي از روش‌ها را بكار مي‌گيرند (Denison et al, 1995). بنابراين، بكارگيري يك شيوة چندبعدي براي انجام امور براي يك سازمان موضوع مهمي است. اگرچه، در سال (Blanchard& Hesey (1993 با ابراز نظريه‌اي اعلام كردند كه هيچيك از تئوري مديريتي مبتني براساس منش و صفات مديران كه تاكنون اعلام شده نمي‌تواند ابزار قابل اعتنايي براي شيوة مديران موفق باشد.

هدف مطالعه و تحقيق:

هدف مطالعه و تحقيق شناسايي و بررسي روش‌هاي مديريتي بكارگرفته شده توسط مديران تعاوني در مالزي بوده و مقايسه‌اي كه به منظور مشخص كردن تعاوني‌هاي موفق در اين روش‌ها انجام مي‌گيرد. تعاوني‌هاي موفق در اين مطالعه براساس چندين عامل اقتصادي و اجتماعي مورد ارزيابي قرار مي‌گيرند.

اهميت مطالعه:

اين تحقيق تعاوني‌ها را در جهت ارتقاء كيفيت مديريتي نيروهاي مدير مجموعه ياري مي‌نمايد. و پاسخ‌هاي پيشنهادي مناسبي براي سوالات سخت و نقطه‌نظرات فردي افراد دارا مي‌باشد. و اين مهم با توجه ويژه به تك‌تك افراد، چگونگي روابط بين آنها و يا نياز تك تك تعاوني‌ها متجّلي مي‌گردد. (Baruch & lessem 1996) هم‌چنين انتظارات اوليه يك سازمان را از اعضاي خود دربرمي‌گيرد. در اين مطالعه تعدادي از مشكلات و گرفتاريهاي طرح شده از سوي مديران تعاوني مطرح شده است. در اين مطالعه يك درك صحيح از چگونه يك رهبر خوب شدن - چگونه تجزيه و تحليل كردن تك تك همة اجزاء و رعايت احتياط و اعتدال در تعيين شايستگي‌هاي فردي را ارائه مي‌نمايد.

محدودة تحقيق:

اگرچه جامعه آماري اين مطالعه كوچك و محدود است ولي بالاتر از حداقل نيازهاي اوّليه مي‌باشد. البته پاسخ‌هاي قوي و محكم منجر به يافته‌هاي محكم و مستدل مي‌شود به عبارت ديگر بررسي نمونه‌هاي بيشتر، يافته‌هاي بيشتري را در اختيار مي‌گذارد.

يافته‌هاي اين مطالعه از ارزيابي مكتوبات و مكاتبات فردي و بيانگر نظر فردي افراد بوده و نبايد به عنوان نتيجه‌گيري عام اين مقاله قلمداد گردد. مدل دستة رده‌بندي مديريتي فقط وسيله‌اي براي اندازه‌‌گيري شيوة مديريتي بوده و نبايد يك روش كاملاً مؤثر قلمداد گردد.

نقد و بررسي:

Sandraj, Hartman, Stephen M. CROW, Lilian Y. Fok و Alger moore در سال (1994) مطالعه‌اي را براساس روش‌ مديريتي و برنامه‌هاي توسعه مديريتي در آمريكا انجام دادند. يك تحقيق نيز در سال 2000 كه توسط دانشكدة تعاوني مالزي انجام گرفت مشخص نمود كه نمايان شدن و بروز مديران ممتاز موفق در بين مديران تعاوني در مالزي ناشي از بكارگيري و خلق كيفيت، اعمال مسئوليت، اتخاذ جهت‌يابي مناسب، كمال‌خواهي، اعتماد سازي و كسب اعتبار و هماهنگي تيمي مي‌باشد.

مطالعة ديگر در سال 1996 توسط Khabdnalla نشان مي‌دهد كه 5 دستور ارزشمند و معتبر براي شكل‌گيري يك روش خوب مديريتي وجود دارد، كه شامل خطرپذيري، تكنولوژي، سازماندهي، بررسي گره‌ها و مشكلات و پاسخ‌يابي و حل آنها مي‌باشد. پراكاش Prakash در سال 2001 اعلام نمود كه رمز موفقيت يك سازماني در مديريت مجموعه‌هاي تحت امرش اتخاذ تدابيري همچون اصول پاسخگويي، شفافيت، قدرت ارزيابي و آينده‌نگري، پيش‌بيني و پشتيباني و حمايت مناسب مي‌باشد. در مرحله گذار و تغيير سريع يك سازمان مديران جهت بهبود و ساماندهي امور مربوط بايد با اتخّاذ روش‌هاي همچون بكارگيري راه‌هاي نوين مهارتهاي جديد تجارت، اعمال روش‌هاي جديد مديريتي، برخورداري از لحن و كلام مؤدبانه بر مسائل فائق آيند. (Longenecker & fink ,2001) در تحقيق و مطالعه‌اي كه در سال 2000 توسط Norsaidatul انجام گرفت چارچوب و بدنه شركت‌هاي مالزي مورد بررسي قرار گرفت. در اين تحقيق نشان داده شده كه روش‌هاي مديريتي نيازمند به هماهنگي و همسو شدن با محيط‌هاي داخلي و خارجي، تغييرات در مديريت و اداره نمودن شركت‌ها، طراحي روش‌ها و تصميم‌گيري و انجام عمليات مربوط به آن نيازمند به بومي سازي و ارائه روش‌هايي مطابق و در خور شرايط داخلي مي‌باشد. اگرچه در سال 1987 Combell & Goold در يافته‌هاي خود بيان نمودند كه يك سازمان براساس يك روش منحصر و تنها قادر به ادامة حيات و كسب موفقيت نيست.

روش تحقيق:

در اين تحقيق ابتدا 200 مدير تعاوني مالزي بطور اتفاقي و راندم از بين گروههاي دسته‌بندي شده انتخاب شدند. يافته‌هاي تحقيق از روي موارد بدست آمده از مكتوبات و گفتگوها استخراج و مورد ارزيابي قرار گرفته‌اند و سرانجام اين مطالعه ماحصل گفتگو و مصاحبه با 57 مدير موفق تعاوني‌ها مي‌باشد.

ابزار مورد استفادة اين تحقيق پرسشنامه بوده است. پرسشنامه براساس تئوري دسته‌بندي و رده‌بندي مديريتي كه پيشتر از اين در مورد آن صحبت شد تنظيم شده است. پرسشنامه به دو قسمت اصلي قسمت A (شامل تعاوني‌‌ها و پاسخ‌، پاسخ‌دهندگان) و قسمت B (روش مديريتي).

يافته‌هاي اين مطالعه با عنوان «مجموعه آماري علوم اجتماعي SPSS چاپ سيزدهم گردآوري شد. در قسمت A، ضمن تجزيه و تحليل توصيفي يافته‌ها كه شامل مفهوم، ميزان خطاها و انحرافات مجاز، درصد اختلاف تعاوني‌ها و شاخص‌هاي مورد نظر براساس پاسخ، پاسخ‌دهندگان بيان شده است. در قسمت B، ضمن بررسي و توصيف حوزة مرتبط با هر عنوان با جدول‌كشي و كادربندي اطلاعات سعي در جهت نشان دادن اختلاف در هرگروه بوده است.

اين مطالعه كه براساس تئوري دسته‌بندي و رده‌بندي مديريتي پايه‌ريزي شده است، بعنوان وسيله و ابزار شناسايي روش شخصيتي و مديريتي براي مجموعه‌هاي مستقل مي‌باشد (Lessem, 1987). در سال 1995 و بر طبق نظرات (Baruch & Lessem) ثابت شد كه اين روش يك ابزار معتبر و قابل اعتماد براي اعمال مديريت بكار گرفته مي‌شود. با اين مدل يك ارزيابي سازمان يافته انجام گرفته و مي‌تواند زمينه‌ساز رقابت بين گروههاي مستقل و مراحل مشخص و معين، عناوين شغلي و وظايف در يك سازمان باشد.

از تئوري kigsalnd در سال 1984 اينگونه برداشت مي‌شود كه يك مدير بايد داراي سطوح و لايه‌هاي مختلف شخصيتي شامل نوآوري، توسعه‌مند بودن، تحليل‌گر، نوگرا، مردمي، تحول‌گرا و سازگار باشد. كه در سالهاي 1987 و 1990 و 1991 نيز توسط Lessem به اين امر تأكيد شده است. و اين مهم براساس 3 بعد شخصيتي يك فرد مي‌باشد. در مديريت بالا (C)، هوش و ذكاوت عالي (A) و رفتار مؤثر و اخلاقي (B)

بحث و تجزيه و تحليل:

جدول 1 نموداري از مديران شركت‌ها مي‌باشد. 9/71% مديران مرد در دهة پنجاه متأهل مي‌باشند. همچنين اين نمودار نشان مي‌دهد كه پست‌هاي مديريتي توسط مردان در سن اشتغال اشعال شده است 40/68% مالزيايي و 3/19% بودايي مي‌باشند.

1/28% پاسخ دهندگان داراي مدرك و صلاحيت SPM بوده و اين در حالي است كه تنها 6/24% داراي ديپلم رسمي مي‌باشند 10/21% نمونه‌هاي آماري نيز مدرك سوّم را دارا مي‌باشند.

درصد قابل توجه‌اي از نمونه‌هاي مورد مطالعه (3608%) حدود بالاي 2500 RM درآمد دارند. و همچنين (5/89%) مديران مورد مطالعه در اين تحقيق سابقه‌اي بين صفر تا 19 سال در امر مديريت دارند.

قبل از مقايسه روش‌هاي مديريتي 2 گروه موفق و كم موفق، تعاوني‌ها را براساس فاكتورهاي اقتصادي و اجتماعي كه شامل اعضاء، ميزان سرمايه، سود، تعداد اعضاء شركت كننده در مجمع عمومي ساليانه، سهم سهامداران، سود سهم و ... بررسي مي‌گردد. براي تميزدادن 2 دسته اصلي و مقايسه آنها از ابعاد اقتصادي و اجتماعي و تفاوتهاي 2 گروه با هم با علامت N ميزان ارزيابي اعلام گرديده است. ارزش‌گذاري N و تجزيه و تحليل روش‌هاي مديريتي با بكارگيري حوزة و ميدان تجزيه و تحليل در جداول 2 و 3 و 4 و 5 و 6 و 7 نيز مشخص شده است.

بررسي كلي و نهايي در جدول شمارة 8 مشخص شده است. يافته‌هاي اين مطالعه نشان مي‌دهد كه يك اختلاف فاحش و مهم در روش مديريتي اين دو دسته نمايان است. هر دو گروه از لحاظ نوآوري و نوگرايي داراي جايگاه بالا و رفيعي مي‌باشد. اين روش به عنوان يك روش ممتاز و عالي مورد توجه قرار گرفته است. همچنين اين مطالعه نشان مي‌دهد كه براي يك مدير باتجربه و حرفه‌اي مهّم است كه بتواند با ارائه ايده‌ها و نظارات كارشناسانه و كاربردي در حل مشكلات سازمان كمك نموده و با اتخاذ تدابير و ايده‌هاي نوين براي سازمان مربوطه تلاش نمايد (Zenger & Folkman. 2005). علاوه بر اين از زمان شكل‌گيري انديشه مديريتي در فكر و خِرد، خلاقيت و ابتكار، تعهد، انعطاف و جهت‌دهي نيز بايد در يك مدير نمايان گردد. (Aziz, 2000).

دراين يافته‌ها همچنين مشخص شد كه روش اقتباسي و تقليدي داراي جايگاه متزلزل و ضعيفي در بين مديران موفق مي‌باشد. همچنين اين تحقيق نشان داد كه مديران از كمترين ظرفيت و توانايي در جهت درگير كردن خود در گروههاي اطراف و همجوار و پرورش كامل آنها دارند. (Baruch & Lessem, 1995) مديران اقتباسي معمولاً وظايف مديريتي خود را با يك ميزان انحراف و خطا و سماجت به انجام مي‌رسانند. (Reddin 1990) مديران اقتباسي همچنين روش‌هاي آموزشي و يادگيري خود را براساس ديگر روش‌ها انجام مي‌دهند. يك نظر پويا و جديد بر اين اعتقاد دارد كه يك مدير بايد از فرآيند شكل‌گيري يك سيستم در سازمان تجربه كسب نموده و آموزش ببيند. (Wick, 1993) در سال )1995( Mum ford دريافت كه يك مدير با انگيزه بالا هميشه از فرصت‌هاي مناسب براي كسب نتيجه عالي بهره ببرد و اين مهم بدست نمي‌آيد مگر اينكه در سازمان‌هاي آموزشي مديريت به تجربه توجه ويژه گردد. (Charmichael, 1995).

يافته‌هاي اخير نشان مي‌دهد كه تعاوني‌ها و مجموعه‌هاي كم موفق در بكارگيري روش‌هاي عملي و كاري در مقايسه با مديريت‌هاي موفق ضعيفتر عمل مي‌نمايند و در مقايسه با مديريت‌هاي موفق بايد كوشاتر عمل نمايند. بر طبق نظريه سال 1995 (Baruch & lessem) مديران كاري و پويا قدرتمند و سريع‌العمل مي‌باشند. بر طبق نظريه 1990) (Reddin يك مدير كاري و عامل الويت كاري خود را در افزايش توليدات حوزة مديريتي خود قرار مي‌دهد. در همة سازمان‌ها و تشكيلات موفق، مديران معمولاً طرفدار پويايي و كارآمدي بوده و از پشتكاري بالا و روحيه‌اي رقابت‌جو در جهت به سرانجام رساندن حوزة مأموريتي خود برخوردار مي‌باشند. (Gallen , 1997). يك مدير پويا و كارآ هميشه داراي يك روش چالشي و رقابتي در جهت پيشبرد اهداف خود است.

نتيجه‌گيري:

مؤثر بودن كليد موفقيت يك تعاوني است. مؤثر بودن مهمترين مسئوليت يك مدير است. اعمال خلاقيت با بكارگيري روش‌هاي جديد و مفيد براي يك مدير يك اصل مهم است. لذا مديران با بكارگيري روش‌هاي مختلف در حوزة مديريتشان و نه صرفاً تكيه بر يك روش خاص مي‌توانند اهداف اصلي و مهم خود را در جهت موفقيت بكار گيرند. پرواضح است كه روش مشخص و معيني براي كسب موفقيت يك سازمان مورد نياز نبوده و وجود ندارد (Goold & Campbell 1987) لذا بايد اذعان نمود كه در شرايط مختلف روش‌هاي انطباقي بايد بكار گرفته شود و مديران ممكن است مجبور به تغيير رويه خود بوده و با عناصر مختلفي روبرو گردند. يك مدير بايد قادر باشد با بكارگيري مجموعه‌اي از روش‌هاي مورد نياز در مديريت - براي اعمال مديريت يكدست در شرايط و موقعيت‌هاي مختلف اقدام نمايد و با اتخاذ رفتار و سلوك مؤثر داراي مديريتي مناسب باشد.

در خاتمه براساس بررسي‌هاي به عمل آمده چنين نتيجه مي‌گيريم كه روش اقتباسي روشي ضعيف براي هر دو گروه است و اين از يافته‌ها و تجربيات مربوط به تعاوني‌ها بدست مي‌آيد. ولي بايد يادآور شويم يك مدير پويا بايد ضمن آموزش و كسب ايده‌هاي جديد و نقطه‌نظرات ديگران از ديگر رو بايد از تجربيات دنباله‌دار نيز برخوردار گردد. (Mumford, 1995) مديريت‌ها بايد توانايي دريافت ايده‌هاي جديد و همچنين توانايي تطابق سريع آنها را براي رسيدن به اهداف و مأموريت خود داشته باشند.

تعاون در اسلام

مسلمین باید نسبت به یکدیگر ولایت داشته باشند یا ولاء یکدیگر را داشته باشند مقصود این است که روحهاشان به یکدیگر نزدیک باشد و روابط اجتماعیشان با یکدیگر روابط نزدیک باشد و به همین جهت مثلا این که یک کسی اعانت بکند دیگری را، کمک بدهد به دیگری، خودش یک ارتباطی است، یک اتصالی است، یک پیوند است، نوعی ولایت است

که در قرآن " ولاء " نامیده می شود یعنی یکدیگر را کمک بدهید. ولاء یکدیگر را داشته باشید یعنی تعاون در میان شما حکم فرما باشد.

پیغمبر اکرم (ص) می فرماید: «مثل المؤمنین فی تواددهم و تراحمهم و تعاطفهم مثل الجسد اذا اشتکی منه عضو تداعی له سایر الجسد بالسهر و الحمی؛ یعنی مثل اهل ایمان مثل یک پیکر است. آنها به منزله اجزاء یک پیکرند که اگر عضوی به درد آید سایر عضوها با تب و بیداری با او همدردی می کنند». هر وقت مسلمانان به این شکل در آمدند که حکم اعضای یک پیکر را پیدا کردند یعنی روابطشان و نزدیکیشان با یکدیگر و اشتراکشان در سرنوشت یکدیگر، همدردی و همکاری و همدلی شان به آنجا رسید که حکم اعضای یک پیکر را پیدا کردند، منظور قرآن در باب ولاء مؤمنین و مسلمین نسبت به یکدیگر عملی شده است (جامع الصغیر، ج 2، ص 155).

ما یک ولاء اثباتی داریم و یک ولاء نفیی. قرآن یک جا می گوید ولاء داشته باشید و یک جا می گوید نداشته باشید. مسلمین را می گوید نسبت به یکدیگر ولاء داشته باشید، نسبت به کفار نداشته باشید. این معنایش این است که شما مسلمین باید یک پیکر را تشکیل بدهید نه اینکه عضو یک پیکر دیگر بشوید که آن پیکر مال دیگران است، خواه شما در آنها مستهلک بشوید و یا شما و آنها مجموعا یک پیکر را به وجود آورید. این از آن چیزهایی است که اسلام نمی پذیرد. اندكى پیش گفتیم بر هر مسلمانى لازم است در صورت توان نیازهاى اولیه و ضرورى سایر افراد را برآورده كند و به دیگران كمك نماید. اصل تعاون از دستورهاى مهم اسلامى است و بر مردم است كه به آن عمل نمایند. خداوند فرموده است: «تَعاوَنُوا على الِبِرّ و الَّتقوى؛ بر انجام نیكى و پروا داشتن یكدیگر را یارى رسانید» ( مائده آیه 2). نصوص روایى در این مورد به حدّ تواتر است: اسماعیل بن عبدالخالق از امام صادق(ع) روایت نموده كه آن حضرت فرمود: «إنَّ مِن بَقاءِ المُسلمینَ و بَقاءِ الإسلامِ أَن تَصیرَ الاموالُ عندَ مَن یَعرفُ فیها الحقَّ وَ یصنعُ المعروفَ و إِنَّ مِن فَناء الإِسلامِ وَ فَناء المُسلمینَ أن تصیرَالاموال فی أَیدی مَن لا یعرِف فیها الحقَّ و لا یصنعُ فیها المعروفَ؛ «از امورى كه باعث بقاى مسلمانان و اسلام است، این است كه ثروت ها نزد كسى قرار گیرد كه حقوق (مالى) را بداند و كارهاى پسندیده انجام دهد و نابودى اسلام و مسلمانان در این است كه دارایى ها در دست كسى باشد كه حقوق (مالى) را نمى داند و كار پسندیده انجام نمى دهد».

عرب بیابانگردى وارد مدینه شد و پرسید: چه كسى (در این شهر) بخشنده ترین مردم است، او را به حسین بن علی علیه السلام راهنمایى نمودند. وى وارد مسجد شد و آن حضرت را در حال نماز یافت. در مقابلش ایستاد، آن گاه این شعرها را سرود: كسى كه امیدش به تو باشد و حلقه در (خانه) تو را بزند، نومید نمى شود. تو بخشنده و مورد اعتمادى؛ پدرت قاتل تبهكاران بود. اگر خوبى هاى گذشتگان شما نبود، (عذاب) جهنم ما را فرا مى گرفت. امام (ع) پس از سلام نماز فرمود: اى قنبر! آیا از مال حجاز چیزى مانده است، عرض كرد: آرى، چهار هزار دینار موجود است. فرمود: آن را بیاور. كسى كه به آن از ما سزاوارتر است، آمده است. سپس دو جامه خود را از تن به در آورد و آن دینارها را در میان آن جامه ها گذاشت و از جهت آزرم داشتن آن مرد، دست خود را از (پشت در) در حالى كه اندكى از در را باز كرده بود، آن دینارها را به مرد داد و این اشعار را سرود:

خُدها فإِنّى إلیك مُهتذر و اعلم بأنی علیك ذوشَفَقَة

لو كانَ فی سیرنا الغداة عصاً أمست عطانا علیك مندفقة

لكنَّ ریب الزمان ذو غیر و الكفُّ منّی قلیلةُ النفقةِ

اینها را بگیر و از تو پوزش مى طلبم و بدان كه نسبت به تو مهربانم

اگردراین عصرحكومت دردست مامى بود دست آسمانِ عطاى ما بر تو بخشش فراوان داشت

اما حوادث زمان متغیّر (وگونه گون) است (فعلاً) در دست ما ثروت فراوانى نیست .

مرد اعرابى آن را گرفت و گریست. امام فرمود: شاید گریه تو براى كمى عطا است، گفت: نه، بدین جهت نیست، امّا براى این است كه چگونه جود و شخصیت یا عظمت تو را خاك از بین مى برد و در دل خود پنهان مى كند. از عمر بن یزید نقل شد كه امام صادق(ع) فرمود: «المعروفُ شی ءٌ سوى الزكاة فتَقَرّبوا إلى الله -عزّوجلّ- بالبرّ وصلة الرحم؛:«كار پسندیده (در مورد كمك به بینوایان) چیزى غیر از زكات (واجب) است. پس به خداوند به نیكى وصله رحم تقرّب بجویید»، و فریس گفته است: «امام صادق فرمود: « إنّما أعطاكُم اللهُ هذه الفُضولَ من الأموال تُوَجّهُوها حیثُ وَجَّهَها اللهُ و لَمْ یُعْطِكُموها لِتَكْنِزُوها؛ خداوند این اموالى را كه افزون بر نیاز شما است، به شما داده، تا بدان وسیله به خداوند تقرب جویید و به امورى كه خداوند دستور داده، بپردازید؛ نه این كه آنها را كنز (و روى هم انباشته) كنید».

در روایت دیگر است كه امام صادق(ع) فرمود: «أیّما مؤمن مَنَعَ مؤمناً شیئاً یَحْتاجُ إلَیهِ و هو یقْدِرُ عَلیه مِن عندِه أو من عند غیره أقامه اللّه یوم القیامة مُسوَدّاً وجهه مُرزَقةً عیناه مغلُولةً یداه الى عُنقِه فیقال: هذا الخائن الذی خانَ اللهَ و رسولَه ثم یُؤْمَرُبها إلى النار؛ «هر مؤمنى كه بتواند خودش یا به وسیله دیگرى نیاز مؤمنى را برآورده كند و نكند، خداوند در روز قیامت او را سیاه چهره و احول در حالى كه دستهایش غل زده شده، به پا دارد؛ سپس گفته مى شود: این خیانتكارى است كه به خدا و رسول خیانت كرده است. پس از آن امر مى شود (كه او را) به آتش بیندازند»، و نیز از آن حضرت است: «كسى كه منزلى داشته باشد و مؤمنى به سكناى آن نیاز پیداكند و صاحب منزل آن را از وى دریغ نماید، خداوند -عزّوجلّ- خطاب به فرشتگان مى گوید: بنده ام درباره بنده ام نسبت به سكناى دنیا بخل ورزید. سوگند به عزّتم كه هیچ گاه در بهشت هایم ساكن نمى شود». روایات در این زمینه بسیار فراوان است .

معرفی رشته کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی

مجموعه مدیریت اجرایی با هدف پرورش مدیرانی كارآمد و توانمند كه قابلیت ارتقای مستمر بهره وری سازمانی را داشته باشند طرحریزی شده و در جمع گزینه های موجود برای ادامه تحصیل در مقطع كارشناسی ارشد قرار گرفته است. این مجموعه دارای 3 گرایش «مدیریت اجرایی» ، «MBA» و «مدیریت شهری» است كه تفاوت این گرایشها را می‌توان در رویكرد هر یك از آنها در تعالی سازمان دانست. صرفنظر از گرایش «مدیریت شهری» كه نیازمند 5 سال سابقه كار مدیریتی بوده و با هدف فراهم آوردن سطح آموزش بالاتر برای مدیران كنونی ایجاد گردیده است، تفاوت دو گرایش دیگر (مدیریت اجرایی و MBA) در رویكرد كمی و كیفی آنها به موضوعات كلان مدیریتی در سازمانهاست.

رشته ها

MBA با جذب دانش آموختگان رشته های فنی مقطع كارشناسی و با تاكید بر مباحث كمی در مقطع كارشناسی ارشد سعی بر آن دارد تا راهكارهایی نو برای تلفیق بازاریابی بین الملل ، تجارت الكترونیك و روشهای رو به رشد كسب و كار برای ارتقاء سازمان ارائه نماید. مدیریت اجرایی با نگاهی كیفی و با به خدمت گرفتن ابزارهای مالی و اقتصادی، سیستمهای اطلاعات مدیریت و توسعه نوآوری ، سعی برآن دارد تا سازمان را در جهت دستیابی به اهداف خود یاری نماید.

تعریف و هدف گرایش MBA

اگر محبوبیت رشته‌های دانشگاهی در مقطع تحصیلات تكمیلی را در كشورهای پیشرفته بر اساس استقبال عمومی رتبه‌بندی كنیم، در نهایت سه رشته برتر به ترتیب عبارتند از: حقوق، پزشكی و MBA كه رشته MBA در این میان در صدر قرار می‌گیرد.هر فردی بدون هیچ پیش زمینه‌ای ازتوانایی و مهارت، قادر است یك قایق را در یك رودخانه آرام به حركت درآورد؛ اما هدایت همین قایق در یك دریای طوفانی و مواج هرگز بدون تجربه و مهارت امكان‌پذیر نیست. به همین ترتیب در دنیای كنونی كه عصر اطلاعات و ارتباطات است، نمی‌توان ادار یك سازمان را به فردی كه فاقد مهارتهای پیچیدة مدیریتی است سپرد.

دوره كارشناسی ارشد مدیریت (MBA) یا Master of Business Administration به منظور پرورشی مدیران كارآمد جهت ادارة سازمانهای اقتصادی – اجتماعی، تولیدی و خدماتی طراحی شده است. هدف این دوره پذیرش فارغ‌التحصیلان دوره‌های كارشناسی در رشته‌های مختلف به خصوص رشته‌های فنی و مهندسی افرادی است كه قادر باشند در زمینه‌های ذیل انجام وظیفه نمایند.

1)اداره و راهبری موثر و كارآمد سازمان با یك بخش تخصصی از آن نظیر بخش‌های تولیدی، بازریابی و فروش اطلاعات

2)ایجاد تحول در یك بخش تخصصی سازمان

3) طراحی، هدایت و رهبری تحول در كل سازمان پس از كسب تجارب عملی در مدیریت

4) كارآفرینی با ایجاد فعالیت‌های جدید در درون سازمان و یا ایجاد سازمانهای جدید

5)ارائه خدمات مشاوره‌ای و مطالعاتی در زمینه‌های مزبور بر مدیران سازمانهای اقتصادی و اجتماعی

افرادی كه در این دوره پذیرفته می‌شوند حداقل دوره كارشناسی را در یكی از رشته‌های دانشگاهی گذرانده و با حوزة تخصصی دوره كارشناسی آشنایی پیدا كرده‌اند. این افراد پس از فرا گرفتن دانش مدیریت و تمرین مهارت‌های مدیریتی در این دوره (مدیریت سازمان) نیروهای ارزنده‌ای خواهد شد كه می‌توانند با تركیب دانش تخصصی و مدیریتی خود در جهت تحقق هدف‌های بالا نقش مهمی در بهبود مدیریت جامعه ایفا نمایند.

طول دوره MBA

دوره كارشناسی ارشد مدیریت (MBA) بصورت كارشناسی ارشد ناپیوسته و آموزشی است با توجه به اینكه فارغ‌التحصیلان رشته‌های مختلف و به خصوص رشته‌های فنی و مهندسی وارد این دوره می‌شوند و باید به مبانی و اصول مدیریت عملی و دانش روز مدیریت در حوزه‌های مختلف آشنا شوند. طول دوره حداقل 2 و حداكثر 3 سال بوده و تعداد واحدهای لازم برای فارغ‌التحصیل شدن 57 واحد درسی است.

شرایط ورود به MBA

دانشجویان ورودی به این دوره از فارغ‌التحصیلان زبده رشته‌های مختلف با شرایط ذیل پذیرفته خواهند شد:

الف- داشتن شرایط عمومی ورود به آموزش عالی

ب- داشتن حداقل گواهینامه كارشناسی مورد تأیید وزارت علوم و تحقیقات و فنآوری یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی در رشته‌های مورد قبول

ج- قبولی در آزمون ورودی

د- قبولی در مصاحبه تخصصی سنجش علاقه و آمادگی تحصیلی برای رشته مدیریت.

ضرورت و اهمیت

توسعه كشور و ارتقاء استاندارد زندگی در آن مستلزم بهبود و ارتقاء كیفیت مدیریت در سازمانهای اقتصادی و اجتماعی است. با بهبود مدیریت است كه می‌توان بهره‌وری را افزایش داد و از ظرفیت‌ها و امكانات موجود كالا و خدمات بیشتری را تولید نمود و ظرفیت‌های زیادتری را بوجود آورد.

تركیب دانش تخصصی دوره كارشناسی و آگاهی و تسلط به دانش و فنون مدیریت كارشناسی ارشد، از فارغ‌التحصیلان این دوره مدیران كارآمد و موثری می‌سازد كه در افزایش كارآیی و رشد سازمانهای اقتصادی – اجتماعی تأثیر بسزایی دارند. به خاطر كسب همین توانایی‌هاست كه سه دهه اخیر دوره‌های MBA در كشورهای مختلف جهان به سرعت گسترش یافته و تنها در كشور آمریكا حدود 800 مؤسسه آموزش عالی دوره MBA ارائه می‌دهد.

در حال حاضر این رشته در میان داوطلبان كارشناسی ارشد از محبوبیت و مقبولی خاصی برخوردار است كه هیچ رشته دیگری در مقام سنجش یا مقایسه با آن قرار ندارد. قابل ذكر است كه این رشته یكی از 41 رشته‌ای است كه بر اساس اعلان سازمان سنجش می‌توان آن را به عنوان رشته دوم انتخاب نمود.

تعریف و هدف گرایش مدیریت اجرایی

مدیریت اجرایی با توجه به نیاز جامعه رو به رشد امروزین كشور و با هدف تربیت مدیرانی كه كاركردهای كلان مدیریتی در سطوح مختلف را به گونه ای رشد یافته به اجرا درآورند، در زمره گزینه های موجود برای انتخاب در مقطع كارشناسی ارشد قرار گرفته است. تحلیل مسائل و ارائه راهكارهای قابل اجرا برای انواع واحدهای تولیدی و خدماتی، سیستمهای اطلاع مدیریت (MIS) ، مباحث رفتار سازمانی و مدیریت موثرمنابع انسانی و در نهایت برنامه ریزی و مدیریت استراتژیك گوشه ای از موضوعات مورد بحث در مدیریت اجرائی هستند كه در مقطع كارشناسی ارشد به تفصیل مورد بررسی قرار می گیرند. لازم به ذكر است كه دانش آموختگان این رشته اغلب عهده دار پستهای مدیریتی كلان نظیر واحدهای تولیدی- صنعتی بوده و یا در پستهای حیاتی نظیر مدیریت تاسیسات نفتی و پالایشگاهی ، طرح برنامه های كلان اقتصادی برای سازمانها و وزارتخانه ها و ... فعالیت می نمایند.

طول دوره مدیریت اجرایی

دوره كارشناسی ارشد مدیریت اجرائی با توجه به جذب فارغ التحصیلان رشته های مختلف و نیاز به آشنایی با مباحث پایه مدیریتی، حداقل 2 و حداكثر 3 سال بوده و بعضا دانش آموختگان كارشناسی برای گذراندن واحدهای این دوره با نظر دانشگاه ملزم به اخذ و گذراندن واحدهای پیش نیاز نیز هستند.

شرایط ورود به مدیریت اجرایی

داوطلبان پذیرفته شده در مرحله اول آزمون كارشناسی ارشد ناپیوسته در صورتیكه قصد ادمه تحصیل در دانشگاه تهران (واحد قم) و یا سازمان مدیریت صنعتی و یا دانشگاه یزد را داشته باشند مشمول طرح آ.ت.ت بوده و می بایست در مصاحبه حضوری شركت نمایند. در مورد سایر دانشگاههای پذیرنده، پذیرفته شدگان نیاز به داشتن سابقه كار یا حضور در مصاحبه را نخواهند داشت.

كنكور مدیریت اجرایی چیست

داوطلبان متقاضی پذیرش در كارشناسی ارشد گرایش مدیریت اجرایی می بایست به سوالات 5 درس پاسخ دهند كه از این میان 3 درس زبان انگلیسی ، GMAT و تئوریهای مدیریت میان گرایشهای مدیریت اجرایی و MBA مشترك بوده و داوطلبان مدیریت اجرایی بجای پاسخگویی به سوالات درس ریاضی می بایست 2 درس دانش مسائل روز و زبان فارسی را پاسخ دهند.

منابع مطالعاتی

تئوری‌های مدیریت (تئوری و سازمان)

منابع اصلی

1- مدیریت عمومی تألیف دكتر الوانی

2- اصول مدیریت تألیف دكتر رضائیان (چاپ جدید)

3- مبانی و سازمان تألیف: دكتر رضائیان

4- رفتار سازمانی تألیف گریفین ترجمه: الوانی

5- تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم ها تألیف رضائیان

منابع تكمیلی

6- تئوری سازمان تألیف رابینز ترجمه: الوانی – دانایی فرد

7- تئوری سازمان تألیف دفت ترجمه: پارسائیان – اعرابی

8- رفتار سازمانی تألیف بلانچارد ترجمه: كبیری 650 صفحه

9- رفتار سازمانی تألیف رابینز ترجمه: اعرابی – پارسائیان

10- رفتار سازمانی تألیف رضائیان

11- مدیریت منابع انسانی تألیف میرسپاسی

12- مدیریت منابع انسانی تألیف سید جوادین

13- مدیریت منابع انسانی تألیف اطحی و یامیرسپاسی

زبان تخصصی

1-فرهنگ و دانش مدیریت ترجمه خلیلی شورینی

2- متون تخصصی مدیریت: فریمن، استونر، گردآوری كننده: دكتر حسن اسماعیل‌‌پور و ونوس

3-سؤالات كنكور سال‌های 74 تا 84

4- 1000 تست زبان تخصصی مدیریت تألیف دكتر ونوس

5-زبان عمومی (گرامر و لغت در حد متوسط)

6-زبان، Management kontzGMAT:

مجموعه كتاب‌های منتشر شده دانشكده مدیریت اقتصادی دانشگاه شریف، 10 سال سوال‌های مدیریت اجرایی یا MBA (83-84)

مجموعه سئوالات هوش ازمون های استخدامی ادواری

GMAT تالیف دکتر صداقت

GMAT مجموعه 4 جلدی انتشارات نگاه دانش

ریاضیات

مجموعه گزینه‌های چهار جوابی طبقه‌بندی شده ریاضی كارشناسی ارشد جلد 1 و 2و 3 (دكتر نیكوكار)

ریاضیات عمومی: توماس – آپوستل – لیتهلد.

ریاضیات عمومی: دكتر آغاسی

تست‌های ریاضی سال‌های گذشته رشته‌های فنی و مهندسی

دانش مسائل روز:

كتاب دانش مسائل روز در زمینه مدیریت مؤسسات تولیدی، خدماتی و طرح‌های عمرانی

روزنامه های کثیر الانتشار

زبان فارسی

مجموعه كتاب‌های ادبیات فارسی دبیرستان و پیش‌دانشگاهی

زمینه های فعالیت فارغ التحصیلان MBA:

فارغ التحصیلان این دوره با فراگیری دانش و فنون مدیریت قادر خواهند بود در زمینه های ذیل فعالیت نمایند:

• اداره امور واحدهای ستادی سازمان های تولیدی و خدماتی در جهت کمک به مدیران این سازمان ها برای اداره موثرتر سازمان های خود.

• اداره و راهبردی موثر و کارآمد یک سازمان یا یک بخش تخصصی نظیر بخش های تولید، تحقیق و توسعه، مالی، فروش، پرسنلی و اطلاعات.

• ایجاد تحول در یک بخش تخصصی سازمان با تجدید تشکیلات، رویه ها و شیوه های اداری آن بخش.

• کارآفرینی در یک سازمان برای شروع فعالیت های جدید با ایجاد و اداره سازمان های جدید.

• طراحی تحول در کل یک سازمان.

تحقیق درباره روش دلفی

دلفی چیست

دلفی نام معبدی با شکوه و محل تشکیل جلسات نمایندگان یونان باستان بوده است. جایی که مشکلات آتن به رای دانشمندان آن زمان گذاشته می شد. نام دلفی بعداً به عنوان یکی از تکنیک‌های آینده‌پژوهی اختصاص یافت. این تکنیک به عنوان یکی از روش‌های مطرح در آینده‌پژوهی همواره راه‌گشای بسیاری از دغده‌های آینده بوده است. روش دلفی از جمله موارد روش کلان طوفان فکری است که در حقیقت اجماع صاحب نظران روی مساله‌ای خاص است. از این روش برای دستیابی به بهترین گزینه هنگامی که نظر افراد درگیر مهم است، استفاده می‌شود. همچنین هرگاه پیچیدگی های مسأله به گونه‌ای است که نمی‌توان از روش‌های معمول و متعارف مساله را حل کرد، از این روش کمک گرفته می‌شود.

از آن‌جا که همیشه "دو ذهن بهتر از یک ذهن کار می‌کند" باید دیدگاه دیگران به ویژه افراد خبره و کارشناس را نسبت به آینده جویا شویم. به عنوان نمونه، از طریق مشورت با دیگران می‌توانیم بفهمیم که آیا از مسافرت به یک شهر مشخص لذت خواهیم برد یا خیر؟ مدیران شرکت‌ها و مقام‌های دولتی برای درک بهترِ رویدادهای ممکنِ آینده و اتخاذ تصمیم‌های درست به طور مستمر از مشاوره بهره می‌جویند. اطلاعات را می‌توان از طریق گفت‌وگوی رو در رو، مصاحبه‌ی تلفنی و پرسش‌نامه‌ها جمع‌آوری کرد. روش "دلفی" یکی از روش‌های نظرخواهیِ مورد علاقه‌ی آینده‌پژوهان است. در این روش با استفاده از دستورالعمل‌های ساختاریافته، پیش‌بینی‌های دقیق‌تری صورت می‌گیرد.

بنیان روش دلفی بر پایه‌ی گردآوری نظرهای تمامی کارشناسان کلیدی استوار است. در این روش ، مدیر یا فرد مسوول حل مساله، فرمی را تهیه نموده، سوال مورد نظر را روی آن درج می‌کند و این فرم را برای کلیه‌ی افراد صاحب‌نظر ارسال کرده و از آن‌ها می‌خواهد در مدت زمان مشخصی به سوال پاسخ گویند. پس از بازگشت پاسخ ها، مدیر آن‌ها را بررسی و دسته بندی می‌کند. او می‌تواند روی هر پیشنهاد تامل کوتاهی داشته باشد و تحلیل کند که آیا روش پیشنهادی، امکان‌پذیر و شدنی است یا خیر. پس از آن، مدیر برگه هایی حاوی فهرست کامل پیشنهادها، تهیه و آن‌ها را برای تمام افراد ارسال می‌کند و سپس آن‌ها را در جلسه‌ای حضوری گرد هم آورده، مدل‌های پیشنهادی را به بحث می‌گذارد تا در نهایت یکی انتخاب شود. برتری این روش این است که افراد در هنگام ارایه‌ی پیشنهاد تحت تاثیر عقاید یکدیگر قرار نمی‌گیرند و تاثیر جمع را احساس نکرده، آزادانه و به دور از تشویش حضور در جمع نظر خود را ابراز می‌کنند. نقد گروهی کارشناسان ممکن است به بهبود برخی پیشنهادها بیانجامد.

آینده‌پژوهان بر این ایده تاکید دارند که روش دلفی می‌تواند صرفاً به عنوان تکنیک طوفان فکری ساختاریافته قلمداد شود و غالباً در تمرین‌های آینده‌نگاری ملی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و دربردارنده‌ی سوالات پی در پی کارشناسان در قالب یک پرسشنامه ارائه شده، می باشد. هر بازگویی یک چرخه را به وجود می‌آورد و وسیله‌ای برای کارشناسان محسوب می‌شود تا دیدگاه خود را بیان کنند. ماحصل هر نوبت نظرسنجی و گردآوری آراء از لحاظ کیفی و کمی مورد بررسی قرار می‌گیرد و بر اساس نظر اکثریت، مخالفان اصلی برای ارایه‌ی دلایل مخالفت خود فراخوانده می‌شوند. تعداد نوبت‌های لازم در هر یک از مطالعات فرضی به درجه‌ی اجماع و توافقی بستگی دارد که هر تحقیقی بدان دست می‌یابد.

فرضیه‌ی اصلی یک طرح دلفی متداول، توافقی است که در میان یک گروه پژوهشی شکل می‌گیرد، توافقی که از قابلیت مبدل شدن به الگویی بهره می‌برد که به هر عقیده‌ی شخصی‌ مرجح است. بسیار حایز اهمیت است که کارشناسان در جایگاهی قرار داشته باشند که بیانگر نگرش‌های مستدل و مستند پیرامون موضوع مربوطه باشد تا حدی که به افق ذهنی و محدوده‌ی زمانی مطلوب دست یابند. در عمل، جنبه‌ی کار گروهی کارشناسان، برتری اصلی این روش به شمار می‌رود. با این وجود باید اذعان نمود که مضرات این روش عبارتند از: تمرکز و فشردگی منابع و حساسیت موجود در انتخاب کارشناسان و سوالات به کار گرفته.

آن‌چه که می‌تواند به عنوان معیاری در ارزشیابی دیدگاه‌ها و نظرهای ارایه شده توسط آینده‌پژوهان در روش دلفی مورد نظر قرار بگیرد، میزان آگاهی و اطلاعات موثق آن‌ها از ایده‌هایی است که مطرح می‌کنند. از دورانهای اولیه، آگاهی به آینده، تجربیات زندگی روزمره و هوشیاری نسبت به گذشته وحال بخش ذاتی هستی بشر بوده است. واضح است که بشر امکانات عقلانی در دسترس دارد تا بدان وسیله از اختلاف میان موقعیت‌های مختلف زمانی آگاه باشد و قادر باشد نسبت به تمامی بخش های زمان آگاهی یابد.

ما واقعیت را با حواس پنج‌گانه‌ی خود درک می‌کنیم و آنچه را که درک نموده ایم، به صورت اشکال نمادین در مغز و سیستم عصبی خود حفظ و ذخیره می کنیم، در نتیجه به اطلاعات واقعی عینی دست یافته و واقعیت زمانی را که در آن به سر می بریم، درک می نماییم. ما از طریق فرایندهای ذهنی خود، واقعیت را به خاطر می‌آوریم و آن را با قراین همسان‌سازی می‌کنیم و به واسطه‌ی آن، آگاهی تفسیری و ادراکی از واقعیت گذشته به دست می آوریم و می‌توانیم واقعیت را درک کنیم و پیش‌بینی نماییم. بنابراین، آگاهی ادراکی و بینشی نسبت به واقعیت آینده را کسـب می‌کنیم.

اگر بپذیریم که روش دلفی نیز برای تقویت این آگاهی به کار می‌رود، آن‌گاه می‌توانیم بگوییم آینده‌پژوهی چیزی نیست جز اصلاح هر روزه‌ی آگاهی و این امر یعنی درک و پیش بینی آینده بر اساس توانمندی‌های عقلانی جاری.

وجود عینی آینده ناشی از ویژگی تصادفی بودن آن است، که ممکن است به وجود آید یا به وجود نیاید. یعنی حوادث آینده ممکن، چندگانه و تصادفی هستند نه این‌که حادث شدن آن‌ها از پیش تعیین شده باشد. بر این اساس ابداع و کاربرد اصطلاحات و تعابیری مانند "آینده‌ی مطمئن" یا "آینده‌ی پایدار" امری غیرعلمی و تمسخرآمیز است. اما باید به این نکته نیز توجه داشت که وقایع آینده ، مصداق عینی احتمالات کنونی هستند، به این معنا که وقایع آینده، صرف نظر از نهفتگی واقعیت آینده، به طور بالقوه در زمان حال وجود دارند. البته بدیهی است که آگاهی نسبت به چنین وقایعی از آگاهی نسبت به وقایعی که در حوزه‌ی علوم رایج محسوس‌اند، متفاوت است. همانند هر دانش دیگری، آینده پژوهی نیز زمینه ها و شیوه های هستی شناختی و معرفت شناختی خاص خود را برای استدلال حقیقت ادعاهایی که به عنوان آگاهی مطرح می شود، داراست.

پیش از هر چیز باید بدانیم که آگاهی از آینده در چارچوبی نظام‌مند قابل بررسی و شناسایی است. نظام آگاهی نسبت به آینده را می‌توان از دیدگاه‌های فراگیر گوناگونی پیرامون اسلوب‌های "شناخت"، مورد بررسی قرار داد. نخست، اسلوب نحوی (نمادشناسانه) برای پژوهش‌های آینده‌گرا که بر شیوه‌شناسی تاکید می‌کند. به بیانی دیگر، مجموعه‌ای از روش ها، سبک‌ها، الگوها و فنون کسب آگاهی در زمینه‌ی آینده‌پژوهی کاربرد دارند. دوم، اسلوب معنایی (معنا شناختی) پژوهش‌های آینده‌گرا که بر موضوع، درونمایه‌های پژوهشی، معانی و جستارهای مفهومی امور مربوط به آینده تاکید دارد. و سوم، اسلوب واقع‌گرایانه پژوهش‌های آینده‌گرا، که این اسلوب زمانی قابل درک است که از خود می‌پرسیم: "چه اصولی برای اجرا، تصمیم‌گیری و تدوین خط مشی‌های پژوهش‌های مربوط به آینده، مدیریت و یا هدایت آن قابل کاربرد است؟"

اغلب دوران کنونی را به دلیل گسترش سریع اطلاعات و فناوری‌های ارتباطی و رشد پرشتاب صنعت و تجارت، عصر اطلاعات یا جامعه اطلاعاتی می نماند. گاهی از اصطلاح یا واژه‌ی "جامعه‌ی اطلاعاتی" استفاده می شود. اما "جامعه‌ی آگاه" چه طور؟ به نظر می رسد که آگاهی و اطلاعات ،اغلب به عنوان مترادف یا متضاد یکدیگر به کار برده می‌شوند. واقعیت این است که تمایز معناداری میان واژه‌های "آگاهی" و "اطلاعات" وجود دارد. قلمرو اطلاعات رو به گسترش است، اما این لزوماً به این معنا نیست که آگاهی نیز به همین سرعت در حال توسعه باشد.

ممکن است آگاهی قطعی نباشد و یا از لحاظ عقلانی، تعریف دقیقی از ان در دست نباشد. دریافت یک عقیده درست و ریشه دار باید به صورت یک ماهیت عقلانی باز باقی گذاشته شود. به این معنا که پذیرای درونمایه‌ها و ادراکات نوین باشد نه این‌که به عنوان پیش‌اندیشی شناخته شود. اگرچه، بعضی از بخش‌های آگاهی همیشه اندکی یا بیشتر قابل تمییز و از لحاظ عقلانی قابل درک هستند، ولی برخی دیگر از بخش های آگاهی می‌توانند قالب مادی به خود بگیرند یا در این قالب ارایه شوند مانند اساطیر یا افسانه ها، نمادها، موسیقی، دست نوشته ها، کتابها، تصاویر، فیلم ها، محاسبات وپالس‌های الکتریکی در رایانه ها و غیره. آگاهی تلویحی، نوعی آگاهی است که به آسانی به صورت اطلاعات کدگذاری و نظام مند نمی‌شود.

شناخت ماهیت و چیستی "آگاهی" دروازه‌ای به سوی درک بهتر آینده‌اندیشی است. در این مسیر همگرایی علومی مانند عصب‌شناسی، هورمون‌شناسی و روان‌شناسی افق تازه‌ای را فراروی علاقمندان قرار می‌دهد و آنان را قادر می‌سازد شناخت واقع‌بینانه‌ای از شکوه روش دلفی یا هر تکنیک آینده‌پژوهی دیگری داشته باشند.