برنامه های مکمل و تکالیف خلاقانه

فعالیت فوق برنامه و مکمل چیست؟

      فرآیند یاددهی و یادگیری ، فرآیند دو جانبه ای است که در آن یاددهی با ابتکار  و خلاقیت معلم و یادگیری بر اساس مفاهیم و اهداف درس است به نحوی که هر دو  طرف فر آیند ، معلم و متعلّم در این فعالیت مشارکت داشته باشند.

 به فعالیت هایی که بر اساس نوآوری و ابتکار معلمین در کنار تدریس و بر اساس آموزش مفاهیم و اهداف درس به کار گرفته شوند و در داخل یا خارج کلاس انجام   شود ، فعالیت مکمل گفته می شود.

فعالیت های فوق برنامه مجموعه فعالیت های سازمان یافته و پیش بینی شده ای است که به منظور تثبیت ، تعمیق ، آشنایی و کارکرد عملی در طول سال تحصیلی برای دانش آموزان درنظر گرفته می شود تا به رشد و تعالی ، شکوفایی استعدادها و مشارکت در برنامه های عملی کمک کند . این برنامه ها در توسعه ی تجربیات تربیتی دانش آموزان نقش مهمی دارد (فراگیری مهارت های زندگی و حل مسئله ) ، در عرض برنامه ی درسی قرار گرفته است ، نیازهای فردی دانش آموزان و ویژگی های محلی و منطقه ای را مورد توجه قرار می دهد و بالاخره موجب غنای برنامه ی درسی می شود . فعالیت های فوق برنامه را می توان کلیه اعمالی دانست که در برنامه درسی روزانه برای آن ساعات به خصوص  پیش بینی نشده و هدف آن شناسایی و پرورش استعدادهای نهفته دانش آموزان است . ( خان بابائی ، 1374 )

      چنانچه این فعالیت ها با توجه به شرایط خاص منطقه ای یا اقلیمی باشد و یا در  راستای آموزش استعدادهای خاص فراگیران باشد ، فعالیت فوق برنامه گفته می شود. همزمان با آغاز سال تحصیلی معلم با توجه به اهداف آموزشی، یکسری فعالیت را برای یکسال تحصیلی تنظیم می نمایند که این مقاله در نظر دارد تا با نشان دادن گام های برنامه ریزی هر معلم متناسب با استعداد ، توانایی ، وقت و هزینه خود مبادرت به تدوین و اجرای آن نماید.

این را باید بخاطر سپرد که معلم نمی تواند محتوای کتاب را آموزش دهد بدون پذیرش فراگیران و نمی توان دانش، مهارت و حتی نگرشی را یاد داد بدون مشارکت فراگیران !! برای رسیدن به سطح یادگیری می توان ازچهار کلمه برای مشخص کردن یک فرایند یادگیری استفاده کرد: انجام دادن1 ، بررسی کردن2 ، یادگرفتن3 و به کاربردن4. در این فرایند ، فعالیت در حین یادگیری ( انجام دادن )، نیاز به تفکر و ارزیابی ( بررسی کردن )، استخراج معنا از این مرور( یاد گرفتن ) و استفاده ی برنامه ریزی شده از یادگیری در عملیات آینده ( به کاربردن ) مورد توجه قرار می گیرد . در مرحله ی به کاربردن ، از دانش آموزان خواسته می شود که یادگیری خودشان را برای تنظیم اهداف و طراحی برخی فعالیت ها به موقعیت هایی که می شناسند انتقال دهند . این فعالیت ها می توانند به کلاس یا خارج از کلاس مرتبط شوند . (واتکینس و کارنل ، 2000 )

اهداف برنامه های مکمل و تکالیف خلاقانه

دیوید سلبی (2000 ) معتقد است که هدف از آموزش مهارت های زندگی ، افزایش توانایی های روحی – اجتماعی است ، آن مهارتهایی که می تواند افراد را در اداره ی موثر نیازها ، سختی ها و فشارهای زندگی توانا سازد .( ادیب ، 1382 ، ص13 )

 

اما در کنار اهداف مندرج در کتب آموزشی و یا همان  اهداف کلی ، اهداف اختصاصی تر نیز وجود دارند که سعی می شود در هنگام اراده تکالیف خلاقانه و یا برنامه مکمل یادگیری، به حصول آنها دست یافت مانند :

 

اهداف اصلی:

 

توسعه ی دیدگاه مدرسه محوری .  تعمیق فرایند یاددهی – یادگیری در زندگی دانش آموزان . غنی سازی برنامه ی درسی و اوقات فراغت دانش آموزان .  گسترش یادگیری از مدرسه به خانواده و جامعه . تسهیل فرایند رشد اجتماعی دانش آموز. رسیدن فراگیران به مهارت طراحی و حل مسئله. تشویق فراگیر به خود یاگیری.

 

اهداف فرعی:

 

توانمند کردن افراد ، ایجاد و افزایش مهارت تصمیم گیری . ارتقای مهارت تفکر انتقادی و خلاقیت . تقویت فرایند حل مسئله. تحقق توانایی های بالقوه و انطباق با تغییرات زندگی . ارتقای مهارت های 9 گانه.  تقویت اعتماد به نفس ، عزت نفس و هویت فردی .شکل گیری و تقویت ارزش ها. افزایش مسئولیت پذیری .افزایش عملکرد تحصیلی .افزایش مشارکت .  ...

 

  

 

اهمیت فعالیت فوق برنامه و مکمل

      در مدارس هدف یک معلم موفق،  انتقال دانش نیست!! زیرا دستگاهها و رسانه ها، بهتر و سریع تر و در بسیاری از موارد جذابتر دانش و اطلاعات عمومی را منتقل می کنند. بلکه هدف تشویق فراگیران برای رسیدن به سطح خود یادگیری است ، یعنی ایجاد شرایط برای کسب تجربه و بروز رفتار ( رضا پورشیخ- تفاوت آموزش و یاددهی- بانک اطلاعاتی معلم-1390) .

 

 مدارس محل کشف و بروز استعدادهای افراد و تمرین و تثبیت آنهاست.  مدیران و معلمان به طور موثر در برنامه یادگیری و رضایت دانش آموزان و فعالیت های بهبود و ارتقای مستمر کیفیت نقش دارند. کیفیت چیزی نیست که بتوان به  مدرسه تزریق کرد، تحقق کیفیت نیازمند مشارکت صادقانه همه کارکنان ، معلمان ،‌اولیاء و  عوامل مدرسه است. تعداد ی از اهداف طبقه بندی شده به قرار ذیل می باشد:

 

1- درگیر کردن مستقیم دانش آموز در خلال برنامه ی درسی با کتاب و مسائل آموزش داده شده.

 

2.  آشنا کردن دانش آموزان با نحوه ی طرح سوال .

 

3. وارد شدن دانش آموز به حیطه ی ارزشیابی . او به قضاوت می نشیند که کدام مسئله ی کتاب مهم تر است و ترجیح دارد سوال امتحانی باشد .

 

4. فراهم آمدن شرایط لازم برای این که معلم تاثیر تدریس خود را بر دانش آموزان به طور غیرمستقیم مشاهده کند . به این صورت که معمولا دانش آموزان گرایش دارند ، مسائلی را مطرح کنند که دبیر بر آنها تاکید بیشتری کرده است .

 

5.  وادار کردن تمامی دانش آموزان به فعالیت و توجه به تفاوت های فردی . بخصوص در فعالیت هایی که بصورت گروهی و مشارکتی طراحی شده است.

 

6. ایجاد تنوع در کار معلم و فراگیر و تاکید بر نقش تعاملی معلم – دانش آموز. معلم به جای تصحیح پاسخ ها ، سوال ها را بررسی می کند و دانش آموز به جای تلاش برای حفظ مطالب ، طرح سوال می کند .

 

7.  تقویت نقش مداخله گری موثر معلم در طراحی برنامه ی درسی .

 

8.  ترکیب مفاهیم دروس و برقرار ارتباط طولی و عرضی مفاهیم و مطالب مندرج در کتب یک پایه.

 

9. قرار گرفتن دانش آموز در جایگاه معلم . به این ترتیب ، او با توجه به نوع فعالیت ، از تقلب و رونویسی دوری می کند .

 

10. فراهم شدن یک مخزن سوال و یا برنامه مدون برای استفاده ی معلم و دانش آموزان دیگر بخصوص در مدارس هوشمند و شبکه ای .

 

      کار معلم و مربیان هنرمند و توانمند این است که با فعالیت های زنده و پویا و با  ایجاد لحظه های نشاط آور ، مفاهیم را به فراگیران عرضه کنند، نه آنکه به عنوان یک  وسیله مکانیکی( معلم- مجری)  ، بدون تحریک اشتیاق دانش آموز و بدون نوآوری و خلاقیت ، تنها ذهن دانش آموز را درگیر حفظ محتوای کتاب نماید.

 

 درست است بسیاری از فراگیران مطالب و نکات کلیدی و مفاهیم پایه را از کتب خود حفظ می کنند و نمره خوبی هم در آزمون ها کسب می کنند اما این ملاک واقعی یک فراگیر خلاق و زرنگ نیست . ذهن فراگیر صرفاً مکانی برای انباشتن اطلاعات و محتویات کتاب نیست ،  بلکه باید برای رشد همه جانبه فراگیران ایشان را تشویق به خود یادگیری و طراحی مسئله نمود. رسیدن به طراحی مسئله از حل کردن مسئله بالاتر است. ( رضا پورشیخ- تفاوت آموزش و یاددهی- بانک اطلاعاتی معلم-1390) .

 

فراگرفتن علوم با نشستن بر روی  نیمکت مدرسه و گوش دادن به سخنان معلم میسر نیست شاید آموزش صرف صورت گیرد.اما در آموزش واقعی باید دانش آموز از کلاس بیرون بیاید و وارد زندگی و  اجتماع شود. ( مهارت های زندگی )

 

فراهم نمودن این فرصت برای دانش آموز باعث می شود تا ذهن فراگیر را بر  انگیزاند و او را به سوال و کنجکاوی کشانده، محرّک فکر، جهت دستیابی به نوآوری و خلاقیت شود. همچنین در مدرسه طوری برنامه ریزی شود که معلم ودانش آموز اندیشه خلاق خودرا  به کار ببندند و مهارت هایی مانند تفکر حل مسئله وتصمیم گیری را کسب کنند.  دانش آموز را باید آموزش داد تا مهارت و دانش را بیاموزد نه آنکه چیزی را به  او القاء کرد.

 

اهداف آموزشی باید در راستای کشف استعداد ها؛ ایجاد اعتماد بنفس( بروز نوآوری و خلاقیت)؛ آموزش مهارت های لازم برای آمادگی زندگی در جامعه؛ کمک به فراگیران تا علوم یاد گرفته شده را با زندگی خود هماهنگ کنند( کاربست علوم و مهارت) ؛ رسیدن به سطح خود یادگیری و حل مسئله و... باشد نه حافظه پروری

 

مراحل طراحی و برنامه ریزی فعالیت فوق برنامه

 

لازمه ی برنامه ریزی برای فعالیت های مکمل و فوق برنامه و اجرای آنها در مدارس، انتخاب روش های یادگیری فعالی است که مشارکت دانش آموزان را به دنبال داشته باشد . در رویکردهای سنتی و معمول آموزش ، معلم در نقش فعال و دانش آموزان در نقش مخازن اطلاعات به وظایف محوله ی خود عمل می کردند . در نهایت ، یادگیری دانش آموزان نتیجه محور بود و به سطوح پایین شناختی محدود می شد . پژوهش های اندک انجام گرفته در مورد عوامل موثر بر پایین بودن سطح مهارت های زندگی نیز نشان می دهد که عواملی مانند : عدم به کارگیری الگوها و روش های مناسب تدریس ، روش های نادرست ارزشیابی ، انفعالی بودن دانش آموزان ، دیکته شدن محتوای آموزشی در قالب کتاب های درسی و عدم ارتباط عمیق بین خانه و مدرسه ، در پایین بودن سطح مهارت های زندگی دانش آموزان دوره ی ابتدایی موثر بوده اند . ( میرجوادی کرمانی ، 1381 )    

 

 اهداف وزارت آموزش و پرورش بسیار کلی است مدارس باید بر حسب دوره تحصیلی و  با نگاه به اهداف کلی، اهداف اختصاصی و تفصیلی و قابل دستیابی خود را تدوین  کنند. به همین دلیل لازم است در ابتدای سال تحصیلی هدف گذاری یکساله برای مدرسه صورت گیرد و اهداف در حیطه های آموزشی،فرهنگی تربیتی وسپس  خدماتی ورفاهی به ترتیب اولویت بندی ومشخص گردد. بعدازتعیین اهداف باید درصدد باشیم دربرنامه زمانی معین شده باشیوه های موثربه نتیجه مطلوب ودلخواه برسیم. جمله مراحل برنامه ریزی به شرح ذیل پیشنهاد می گردد:

 

1- نیاز سنجی آموزشی : قبل  از هدفگذاری و استخراج اهداف آموزشی مورد نظر می بایست شرایط؛ منابع انسانی و مالی و حتی بازده مورد نظر پیش بینی شود در این خصوص یکسری پیش نیاز ها مورد توجه قرار گیرد: شرایط فیزیکی مکانی که باید رفتار مورد نظر در آن بروز کند، شرایط جسمی و روحی که فراگیر در هنگام انجام آن کُنش می بایست داشته باشد، شرایط فعل یا رفتاری که باید مورد مشاهده و ارزشیابی قرار گیرد، سازماندهی نیروهای انسانی که بطور مستقیم و یا غیر مستقیم در این فعالیت دخیل هستند، ساماندهی منابع و اقلام موجود مورد نیاز از قبیل رسانه های آموزشی و امکانات آموزشی مورد نیاز، پیش بینی هزینه مورد نیاز و مقرون به صرفه، نوع ارزشیابی و بارم بندی، و....

 

2- هدفگذاری : ابتدا اهداف آموزشی و نکات کلیدی ، قواعد و کُنش های هر درس و فعالیت را بشناسید. در راستای تحقق آنها برنامه های مکمل و تکالیف خلاقانه خود را طراحی کنید و از دادن فعالیت هایی که از سطح اهداف بالاتر و یا دور تر هستند جداً بپرهیزید. چون علاوه بر وقت گیر بودن باعث سردرگمی و دلزدگی فراگیر می شود. بدانید کجا هستید و به کجا می خواهید برسید

 

3- مدیریت زمان:. بسیاری از اهداف کتب آموزشی تکمیل کننده همدیگر هستند و به اصلاح همدیگر را پوشش م یدهند و از طرفی، فعالیت های خلاقانه و تمرینی بسیار وقت گیر بوده و به برنامه کلاسی و ساعات آموزش و سطح دشواری فعالیت اشراف داشته باشید. بسیاری از فعالیت های مکمل داری زمان مشخصی نیستند .فعالیت های مکمل و فعالیت های مشابه آن ، زمان مشخصی ندارند . با این حال به نظر می رسد بهترین زمان برای موقعی است که معلمان حداقل چندین درس از کتاب را تدریس کرده باشند و یک یا دو نمونه ارزشیابی پایانی ، همانند ارزشیابی ماهانه ( از نظر زمانی ) و یا ارزشیابی براساس فصل بندی بعضی کتاب ها انجام داده باشد . دلیل این امر آن است که دانش آموزان با نحوه ی ارزشیابی معلم خود به طور اجمالی آشنا شوند و از طرف دیگر ، دامنه ی انتخاب مطالب برای دانش آموز وسیع تر و امکان تنوع بخشیدن به سوالات بیشتر باشد .

 

4- برنامه ریزی گام به گام :انجام کار بصورت مرحله به مرحله و در صورت امکان نوشتن طراحی آموزشی یا تقویم اجرایی برای محتوای آموزشی بعد از بررسی کل محتوا. دیدن تمام تکالیف و فعالیت ها بصورت منسجم و طراحی هر فعالیت بصورت گام به گام و یا به اصطلاح سناریو نویسی تا فراگیر بداند دقیقاً چه کاری را باید انجام دهد.

 

5-  انتخاب نوع فعالیت: این فعالیت در بر گیرنده کدام حیطه از یادگیری است (دانش – مهارت – نگرش) و معلم با کدام روش تدریس می خواهد به این حیطه برسد ، دیدگاه معلم کدام است( معلم محور- گروه محور- فراگیر محور) در انتخاب نوع فعالیت دخیل می باشد.

 

6- اجرای فعالیت: در هنگام اجرای فعالیت و قبل از رخواست از فراگیران باید به نیاز آموزشی ، سن فراگیران و توانایی آنها توجه کرد و مراحل تکالیف و مکمل آموزشی را جدا گانه و بصورت  امتیازی و یا گام به گام طراحی و فراگیران را توجیه نمود تا هر مرحله را جدا گانه انجام و یا ثبت نمایند . در فعالیت های گروه محور می بایست تقسیم وظیفه ، هماهنگی گروه، نظم و... مد نظر قرار گیرد. برای اینکه ارزیابی بصورت مستمر و واقعی صورت گیر پیشنهاد می گردد هر مرحله بصورت چک لیست رفتار کنترل گردد.

 

در اجرای فعالیت های مکمل ؛ یکی از روش های پیشنهادی زیر با توجه به لحاظ کردن تفاوت های فردی در یادگیری؛ اهداف و محتوای آموزشی؛ فرایند و زمان یادگیری، محصول یادگیری و نوع ارزشیابی ؛ تعداد اعضاء گروه و... می توان انجام داد:

 

اطلاعات کلامی، مهارت ذهنی، مهارت های بدنی و حرکتی، بروز خلاقیت و راهبرد شناختی، تغییر و اصلاح نگرش ها و...

 

شرح فعالیت : برای فعل های بالا می توان از خُرده فعالیت های زیر الهام گرفت: حفظ کردن شعر یا آیه ؛ خواندن سرود، انجام نمایش، عروسک گردانی ،بازی کردن، ساختن و روی هم سوار کردن تا حد ابداع و نوآوری، مقاله نویسی، روزنامه دیواری، نقاشی کشیدن تا حد بروز خلاقیت ، تهیه گزارش به شکل های مکتوب و یا مصور، تهیه آلبوم از تصاویر و اشیاء ، تحقیق ساده تا حد میدانی ؛ بررسی یک یا چند مفهوم، تجزیه یک موضوع و مسئله ، تحلیل داده های بدست آمده ؛ خلاص کردن کتاب، بازدید و گردش علمی، انجام آزمایش و ثبت مشاهدات، محاسبه کردن و.... (در خاتمه ی این مکتوب چند مثال کاربردی ارائه شده است).

 

7- نظارت و هدایت : از آنجائیکه معلم در روش های تدریس جدید نقش راهنما و هدایتگر را بر عهده دارد و او در کنار فراگیران به فعالیت آموزشی می پردازد و گاهی موارد جزء یکی از از اعضاء گروه فعالیت می کند امکان بازخورد گیری از فعالیت فراگیران و کنترل رفتار و هدایت این حرکت بسوی هدف، راحت تر و غیر ملموس تر خواهد داشت با طرح سوال و یا برانگیختن و تشویق به ابداع راه حل های بیشتر، همفکری و همکاری در گروه ، رغبت پذیری و دادن انگیزه، تغییر در نگرش و ... معلم می تواند در حین نظارت فعالیت ها ، نقش هدایت را نیز برای حصول اهداف رفتاری طرح بر عهده داشته باشد.

 

8- ارزیابی : پس از اجرای فعالیت و انجام  فعالیت های کنترل ونظارت ، لازم است تا میزان اثربخشی و تحقق اهدافی که براین برنامه مترتب بوده را ارزیابی کرد که آیا فراگیران به این سطح از یادگیری، مهارت یا نگرش دست یافته است یا خیر. در صورت حصول نتیجه مطلوب در  پایان ارزیابی می توان این فعالیت را در بوته تجارب موفق مدیریتی قرار داد.  نمونه هایی از تجارب در زمینه فعالیت های فوق ، برنامه قابلیت گسترش و تعمیم است، این فعالیت از جنبه های متفاوت قابلیت گسترش و تعمیم دارد. از جمله این که می توان کار دانش آموزان را توسط سایر دانش آموزان ارزیابی کرد . این کار را می توان با قراردادن فرم ارزشیابی سوالات در اختیار دانش آموزان انجام داد . این کار بعنوان فعالیت فوق برنامه به گروه های آموزشی یا دیگر معلمان پیشنهاد نمود.

 

حتماَ تکالیف و فعالیت های ارائه شده توسط فراگیران به صورت های مختلف مانند : گروهی ؛ کنفرانس؛ ارائه گزارش و یا... مورد بررسی و ارزش گذاری قرار گیرد. تا با راهنمایی و هدایت های جهت دار به ایشان انگیزه و رغبت یادگیری داد.

 

9- ارزشیابی فعالیت برای ارزشیابی : با توجه به اینکه معلم از چه نوع ارزشیابی استفاده می کند و هدف او چیست ؟ آیا نمره ، سطح یادگیری ؛ میزان تغییر رفتار؛ ثابت بودن یادگیری ، عمق یادگیری، و یا توصیف فعالیت یادگیری و محصول آن برای معلم ملاک است می توان این قسمت را تعریف و تشریح نمود.

 

هر معلمی می تواند بنا بر سلیقه ی خود روش ویژه ای را درنظر گیرد که البته بسته به رشته و کتاب درسی می تواند متفاوت باشد . ولی عموماً مواردی که مهم و قابل ارزیابی هستند ، عبارت اند از: پاکیزه بودن ، تنوع سوالات ، املا و انشای سوالات ، ابتکار و نوآوری در طرح سوال ، نحوه ی نمره گذاری ، در راستای اهداف درس و کتاب بودن سوالات . در این مورد لازم است ، معلمان برای بعضی سوالات ارزش و امتیاز خاص قائل شوند؛ نظیر : سوالاتی که برداشت کلی از یک مطلب درسی یا یک درس هستند . سوالات یکه تا سطح راهبر شناختی و یا خلق و نوآوری می رسد. سوالاتی که درواقع عیناً در متن نیامده اند ولی خارج از درس نیز نیستند . سوالاتی که چند مطلب را در هم ادغام می کنند . سوالاتی که یک فعالیت علمی و منطقی خاصی را باید فراگیر انجام دهد. سوالاتی که فعل یا کُنش خاصی را مورد سنجش قرار می دهد. سوالات چهار گزینه ای که گزینه های آنها منطقی ، ظریف و با دقت انتخاب شده باشند . واضح است که این گونه سوالات دلیل بر فهم کامل مطالب درسی هستند .

 

10- تشویق و ایجاد انگیزه : برای برانگیختن و دادن رغبت به یادگیری و رسیدن فراگیر به سطح خود یادگیری و احساس رضایتمندی از فعالیت های آموزشی تحویل گرفتن تکالیف با دقت نظر است . برای وقت و فعالیت فراگیر ارزش قائل شده و با دقت و توجه خاصی این فعالیت و زاویه  های پنهان آنرا مورد بررسی قرار دهیم. سرسری و با عجله در راهرو بین کلاس در زنگ تفریح و یا .... هرگز فعالیت ها را مورد بررسی قرار ندهید مانند یک استاد راهنما و یا مشاور وقت بگذارید و به فعالیت ایشان بعنوان یک سطح از یادگیری نگاه کنید تا خدایی نا کرده باعث دلزدگی یا دلسردی ایشان نگردد.

 

این را بخاطر بسپاریم ؛ هر فعالیت تا هر اندازه ؛ ابتدا نیاز به تشویق دارد . بعد از تشویق و بررسی نقاط قوت یک راهنمایی قابل پذیرش تر می باشد. یکی از بهترین مشوق ها و عوامل ایجاد انگیزه در دانش آموزان ، برای تلاش بیشتر در اجرای فعالیت مذکور، قرار گذاشتن با آنها به این ترتیب است که : تا زمان تحویل فعالیت و یا تکلیف و پاسخ سوالات فرصت بررسی و تجدید نظر و جمع آوری اطلاعات داشته و بهترین فعالیت مورد تشویق قرار خواهد گرفت و امتیاز بعدی برای گروهی بعدی است که فعالیت های خود را ضعیف تر و یا دیر تر تحویل دهد. از این قسمت اهداف برانگیزندگی و ایجاد رغبت و افزایش انگیزه را می توان دنبال کرد و در ضمن اهداف ذیل را نیز می توان برنامه ریزی نمود:

 

دانش آموزان ممتاز در گروه برای کسب نمره تلاش بیشتری می کنند تا همه ی اعضای گروه مطلب را فرا گیرند.  دانش آموزان کاهل سعی در تقویت و همگامی خود با گروه خواهند داشت. فراگیران به پاسخ سوالات طرح شده ی خود نیز توجه می کنند . دانش آموزان تا زمان تحویل فعالیت ، مشتاق باقی می مانند .  فعالیت حالت مسابقه به خود می گیرد . در فعالیت گروهی معجونی از رقابت و رفاقت خواهیم داشت.

 

نتیجه : انجام فعالیت های مکمل و فوق برنامه در مدارس محرک بسیار خوبی برای تجربه کردن فراگیران و آماده شدن برای پذیرش مسئولیت و تقویت فعالیت گروهی در جامعه و افزایش اعتماد به نفس و ایجاد انگیزه و رغبت در دانش آموزان برای یادگیری مهارتها و تعمیق یادگیری است و ما معلمان و مدیران لازم است تا بستری مناسب برای پرورش استعدادها ، افکار منطقی و خلاقیت در دانش آموزان را فراهم نمائیم تا در کنار تجربه های جدید به رشد و خود شکوفایی و بالندگی دست یابند . درست است فعالیت های فوق برنامه و بخصوص انجام فعالیت در گروه وقت گیر است،  اما با تقسیم وقت و هزینه ، نمره را هم نیز بین خود تقسیم می کنند و نقش معلم در کنترل و هدایت گروه کمی مشکل تر خواهد شد. در خاتمه و قبل از ارائه تعدادی از نمونه فعالیت های آموزشی این نکته  را متذکر می شویم که نقش معلم نه آموزش است و نه یاددهی بلکه تشویق و راهنمایی فراگیرست تا رسیدن به خود یادگیری.

 

 

 

نمونه فعالیت ها ی پیشنهادی و یا چارچوب عملکرد

 

1- یادگیری اطلاعات کلامی

 

فرد یاد می گیرد که اطلاعاتی را شرح دهد و رویداد و مجموعه ای از وقایع بصورت شفاهی برای فرد یا افراد دیگر توضیح دهد. البته در مقاطع بالاتر بصورت دستنویس و یا متن تایپ شده حتی پاورپوینت ، نقاشی و توضیح زیر آن مفهوم را منتقل کند. جمله سازی ، بخوانیم ، بنویسیم و نوشتن انشاء بسیار بسیار اهمیت دارد.

 

کلمات و نام ها:

 

حفظ کردن آیات قرآن ؛ شعر؛ تاریخ ادبیات و ... ( در قالب  تکالیف کلاسی).

 

نام بردن اسامی اشخاص؛ امکان؛ القاب؛ عناصر ؛ وقایع و.... ( در قالب  تکالیف خارج از کتاب).

 

تشریح یک فیلم؛ یک نوشته؛ یک آزمایش و ... ( نتیجه بحث در گروه بدون دخل و تصرف و اظهار نظر ، فقط بیان رویداد)

 

یادگیری حقایق و وقایع:

 

توضیح یک مسئله ؛ بیان یک حادثه و وقایع تاریخی و خاطره  ( در قالب  تکالیف کلاسی).

 

نقل و قول کردن خاطرات و یادداشت های مورخان، پدر بزرگ و ....  ( در قالب  ارائه گزارش بدون دخل و تصرف).

 

کنفرانس، روزنامه دیواری؛ سخنرانی، نقاشی و..... یک رویداد تاریخی و مراحل یک رُخداد  ( در قالب  فعالیت مکمل).

 

بیان یافته های خود از یک بازدید؛ سخنرانی، همایش، جلسه، و..... ( در قالب  ارائه گزارش مکتوب و مصور).

 

قراردادها و قوانین:

 

بیان یک فرمول ؛ راه حل یک مسئله ؛ تعریف یک قانون ؛ بیان قرارداد و...  ( در قالب  تکالیف کلاسی بدون کشف و یا ابداع).

 

تعریف یک رابطه؛ توضیح یک فرمول؛ تشریح یک معادله و..... ( در قالب  بحث گروهی).

 

تشریح مفاهیم؛ چرایی؛ چگونه؛ ذکر دلایل و زنجیر کردن مفاهیم و بیان اصول... ( در قالب  تکالیف خارج از کلاس).

 

درک و فهم:

 

انجام آزمایش در منزل؛ حل مسئله های مشابه؛ ( در قالب  تکالیف خارج از کتاب)

 

تهیه نقشه کشور های همسایه ایران ؛ خاورمیانه ؛ قاره ها بار درج توضیح لازم و.... ( در قالب روزنامه دیواری-  گروهی).

 

درک مفاهیم انتزاعی و تشریح آنها ( در قالب فعالیت گروهی و انتقال دانش).

 

درک یک مسئله و ترسیم تصویر مرتبط و یا ارائه مسئله برای تصویر ( در قالب فعالیت کلاسی).

 

شنیدن داستان و تشخیص و انتخاب تصاویر مرتبط با موضوع و..... ( در قالب فعالیت گروهی).

 

کاربرد:

 

انجام آزمایش در کلاس ؛ حل مسئله های مشابه در گروه و.... ( در قالب  تفحص گروهی و تدریس اعضای تیم)

 

مشخص کردن بر روی نقشه استان ؛ شهر ؛ محله با نام امکان و.... ( در قالب فعالیت گروهی درس نقشه خوانی و جغرافی در کلاس).

 

بکار بستن ابزار در مکان های مناسب، کار بست فرمول در مسئله متناسب و .....  ( در قالب  تکالیف کلاسی).

 

 تهیه نقشه کشور ایران در دوران و سلسله  های مختلف و.... ( در قالب گزارش و آلبوم مصور-  گروهی).

 

ارائه تصاویر شماره دار و درخواست داستان و یا مطلب مرتبط با موضوع ( در قالب فعالیت گروهی).

 

استفاده از ضرب المثل و اشعار ؛ آیات  روایت در نوشته و صحبت های خود در محل مناسب ( در قالب ارائه گزارش و کنفرانس).

 

تجریه و تحلیل:

 

بازدید علمی از کارخانه ها؛ نمایشگاه ها؛ موزه ها ؛ ترمینال و.... ( در قالب  خبرنگار و گزارشگر).

 

اظهار نظر منتقدانه در خصوص فعالیت های هنری و ورزشی همکلاس ها ( در قالب  خبرنگار و گزارشگر).

 

مقایسه انواع انرژی؛ چارت حیوانات و گیاهان؛ انواع سنگ ها و.... ( در قالب تدریس اعضای تیم و گزارش در گروه).

 

ترکیب:

 

نقد و بررسی یک داستان ؛ تصویر ؛ نوشته و یا فیلم و... ( در قالب تدریس اعضای تیم و گزارش در گروه).

 

انجام آزمایش در منزل؛ طراحی مسائل مشابه و.... ( در قالب  تکالیف خلاقانه).

 

طراحی مجدد؛ مهندسی معکوس؛خلاقیت در ارائه مطلب و... ( در قالب  تکالیف خارج از کتاب).

 

نوشتن مقاله و داستان ( در قالب  مسابقه؛ تکلیف ؛ دگر اندیش ؛ نو آوری و یا ....).

 

ساختن یک داستان ؛تئاتر؛  نمایش خلاق ؛ پانتومیم و.... ( در قالب فعالیت گروهی برای ایجاد انگیزه اول درس - معلم یار).

 

بررسی انواع انرژی؛ گوناگونی حیوانات و گیاهان؛ انواع سنگ ها و.... ( در قالب بررسی تحقیقی و تهیه گزارش).

 

ارزشیابی و قضاوت:

 

برگزاری آزمون در گرو های دیگر؛ پرسش کلاسی و.... ( در قالب  معلم یار).

 

شرکت در محکم قضایی؛ بارش فکری؛ زنجیر کردن مفاهیم ؛ حل مسئله و... ( در قالب روش های نوین تدریس و تفکر خلاقانه).

 

برگزیدن ؛ انتخاب ؛ تشخیص  ؛ داوری و.... ( در قالب هیات داوران و جمع منتقدان ).

 

 

2- مهارتهای ذهنی

 

تمیز دادن( استفاده از حواس خود ، بینایی ، شنوایی و...):

 

پیدا کردن یک حرف یا کلمه در کتاب و .... ( تشخیص شکل حروف کلاس پیش دبستانی و اول ابتدایی ).

 

انجام بازی هایی که نیاز به دیدن و شنیدن دارد ( در قالب قصه خوانی ، شعر خوانی و درس بخوانیم).

 

تشخیص مزه ها ، شناخت رنگ ها ، تشخیص میوه و گل از روی بوی آنها و... ( تشخیص ، بازهای آموزشی).

 

تشخیص کلمات و جملات غلط در یک داستان یا قصه و... ( بالا بردن مهارت گوش دادن با بازی).

 

یافتن جملات ، تصاویر، اشکال ، فرم ها و وصله های نا مرتبط با بقیه  ( استفاده از حواس در تمیز دادن با بازی ).

 

دسته بندی کردن اشیاء با لمس کردن ( گام اولیه برای درک مفاهیم محسوس).

 

تشخیص انواع آیینه ها و عدسی ها با لمس کردن و دیدن تصاویر ( تفحص در گروه ).

 

مفاهیم محسوس( استفاده از خصوصیات فیریکی اشیاء و موضوعات برای کشف و طبقه بندی ):

 

انجام آزمایش های ساده علوم که نیاز به دیدن ، لمس کردن و حس کردن دارد ( گروه بندی و دسته بندی کردن و تشخیص ).

 

دسته بندی کردن اشیاء از روی وزن و رنگ و... ( همفکری در گروه برای تفحص گروهی ).

 

دسته بندی اشیاء بر اساس حرارت، اندازه ، سختی، زبری و ....  ( فعالیت های گزارشی و اکتشافی ).

 

در مفاهیم محسوس که با خصوصیات فیزیک اشیاء ارتباط دارند مانند : پهنا ، انبساط، انقباض، طول و... ( دریافت مفاهیم محسوس ).

 

درک مفاهیم قدمت و ارزش بر اساس توضیحات کارشناسان در موزه و بازدی و...( ایجاد آمادگی برای خروج از مفاهیم محسوس به انتزاعی).

 

مفاهیم تعریف شده( مفاهیمی که قابل احساس نیستند و خواص فیزیکی هم ندارند ... درک و کاربرد مفاهیم انتزاعی نه تعریف ):

 

شناسایی اعداد اول و کشف مفاهیم و قواعد آن  ( همفکری در گروه بمنظور تفحص گروهی ).

 

انواع مثلث و ترسیم آن با روش ها و ابزار ی مختلف و... ( فعالیت های گزارشی و اکتشافی بمنظور تدریس اعضای تیم ).

 

نوشتن مقاله در خصوص آزادی و استقلال و .....  ( کار تحقیقاتی و تجزیه و تحلیل مفاهیم ).

 

گردش علمی ؛ انجام آزمایشات ساده ، جمع آوری نمونه از محیط و... ( کاربست مفاهیم انتزاعی در محیط عملی و حل مسائل ).

 

ارج نهادن ، ارزش گذاری و احترام کردن به بزرگتر ها و لزوم آن و... ( برقراری ارتباط با حیطه ی نگرشی کودک از نظر منطقی و علمی ).

 

استفاده از قواعد( روابط بین مفاهیم و مهارت ذهنی تسلط یافته و کشف حقایق ):

 

بررسی صورت و مخرج کسر و کشف فرمول ساده کردن و...  ( همفکری در گروه بمنظور تفحص گروهی ).

 

ترکیب کردن رنگهای اصلی و کشف چرخه ی رنگ و... ( فعالیت های گزارشی و اکتشافی بمنظور تدریس اعضای تیم ).

 

انجام معادله های ساده ریاضی و یا کشف فرمول مساحت دایره از روی مساحت مستعطیل  ( همفکری در گروه ثبت گزارش ).

 

کشف چرایی نصف کردن مساحت مثلث نسبت به مربع... ( فعالیت های گزارشی و اکتشافی بمنظور تدریس اعضای تیم ).

 

دسته بندی کردن گیاهان و جانواران با کشف خصوصیات آنها و...  ( همفکری در گروه بمنظور ارائه گزارش تحقیقاتی ).

 

بررسی چند آیه و ثبت یافته های مشترک آنها و... ( فعالیت های تحقیقاتی برای تجزیه و ترکیب مفاهیم و کشف حقایق ).

 

مقایسه دو واقعه تاریخی در دو زمان متفاوت وکشف اتفاقات مشترک آن و....  ( همفکری در گروه بمنظور تفحص گروهی ).

 

بررسی آداب رسوم اقوام ایرانی از روی کتب ، فیلم و یا گزارش مورخان و استخراج نکات مشترک بین آنها و.... ( فعالیت تحقیقاتی ).

 

حل مسئله( زنجیر کردن مفاهیم و قواعد در هم و بدون هیچ راهنمایی بتواند مسئله را حل کند و یا مسئله مشابه بسازد):

 

چرایی شکستن شیشه در یخدان یخچال و...  ( همفکری در گروه بمنظور تفحص گروهی ).

 

چرایی عدم برگ ریزان درختان برگ سوزنی و مخروط داران در فصل پاییز و... ( فعالیت های اکتشافی بمنظور ارائه کنفرانس ).

 

نوشتن یک انشاء در خصوص موضوعات تجربه نشده ، مانند پیشگویی و آینده نگری ...  ( همفکری در گروه ؛ تخیل هدایت شده ).

 

اثبات تساوی دو زاویه و یا دو مثلث از طروق منطقی و... ( فعالیت های گزارشی و اکتشافی بمنظور تدریس اعضای تیم ).

 

بررسی پیشرفت علمی مسلمانان بعد از تصرف ایران و....  ( همفکری در گروه بمنظور تفحص گروهی ).

 

مقایسه انواع انرژی و ارائه راهکارهای صرفه جویی علمی و...  ( فعالیت های تحقیقاتی و میدانی ).

 

 

3- راهبردهای شناختی

 

راهبرد شناختی( رهبری فرایند یادگیری و جهت دار کردن افکار خود، کشف، نوآوری و خلاقیت.... کیفیت تفکر ):

 

درک و یادگیری مجموعه ای از اعداد و یا مفاهیم و کلمات نا مرتبط با هم و... ( توصیف ارتباط بصورت گزارش و کنفرانس ).

 

کشف راه جدید برای یک قضیه و رابطه هندسی ، مثلثاتی ، ریاضی و.... ( ارائه کنفرانس و گزارش و یا تدریس – معلم یار ).

 

طراحی فرضیه و اثبات و رد آنها با دلایل عقلانی و استدلالی و...  ( فعالیت های تحقیقی و استدلالی؛ یادگیری هدایت شده ).

 

چرایی رفتار و کُنش های انسان در جامعه  ( همفکری در گروه بمنظور تفحص گروهی ).

 

تحلیل مسائل سیاسی منطقه خاورمیانه و ....  ( فعالیت های تحقیقاتی و علمی ).

 

ارائه راهکارهای خلاقانه جهت امور آموزشی ، علمی ، اقتصادی و...  ( جهت شرکت در جشنواره ها و المپیاد ها ).

 

طراحی مسئله ، ساخت سوالات جدید ، طراحی نو، برنامه نویسی، اختراع و....  ( طراحی موقعیت بر اساس شرایط مطلوب نه شرایط موجود ).

 

 

4- مهارتهای حرکتی

 

دریافت مهارت( در قالب تهیه گزاش مکتوب و مصور):

 

بازدید علمی از کارگاه ها ؛  آتلیه هنری؛ بازار و........ ( در قالب تهیه گزاش مکتوب و مصور).

 

مشاهده دانش آموزان پایه بالاتر و یا آثار خوشنویسی، نقاشی ، روزنامه دیواری و... ( در قالب بازدید و جلب توجه).

 

دیدن ابزار و یا استفاده از ابزار در عکس، فیلم و کارگاه ها و... ( مواحه شدن با موضوع و برانگیخت حس کنجکاوی).

 

تماشای فیلم حرکات ورزشی و یا مسابقات قهرمانی و...  ( ایجاد انگیزه و رغبت برای تربیت بدنی).

 

آشنایی با افراد موفق، دانشمندان، کارآفرینان، ماهر و... ( در قالب تهیه گزاش مکتوب و مصور).

 

آمادگی جسمی و ذهنی و بدنی:

 

ساختن با گل رس و یا خمیر بازی؛ ماکت و نقاشی های تخیلی ؛ تجسمی و... ( در قالب  تکالیف خارج از کلاس).

 

تهیه نقشه استان ؛ شهر ؛ محله با مختصات امکان و.... ( در قالب فعالیت درس نقشه خوانی و جغرافی در منزل).

 

اجرا ی نقش افراد موفق، ارائه گزارش از شاعران، نویسندگان، دانشمندان و... ( در قالب تئاتر و نمایش خلاق و ....).

 

حضور در کارگاه ها؛ محیط کار، سالن ورزشی و لمس ابزار کار و وسایل و....  ( در قالب بازدید و گردش علمی و یا تهیه گزارش).

 

تکرار و تمرین:

 

پاسخ به سوالات؛ تهیه گزارش ؛ ارسال ایمیل و یا قرار دادن در پست وبلاگ شخصی و... ( در قالب  تکالیف خارج از کلاس درس رایانه).

 

انجام تکالیف ؛ طراحی و نقاشی؛ طراحی سوال؛ گزارش تصویری  و... ( در قالب  وبلاگ آموزشی شخصی و گروهی).

 

انجام فعالیت و حرکت و ساختن از روی تصویر، فیلم، کتب آموزشی و توضیحات مدرس و... ( در قالب تکرار و تمرین).

 

انجام تمرین با دقت و مرحله به مرحله سخت تر و دقیق تر کردن آن .... ( در قالب هنر و نو آوری و خلاقیت).

 

تغییر مکان ، معیار،  شرایط و ابزار تمرین  ( در قالب بازی های آموزشی).

 

افزایش مهارت با تمرین و مشاهده اعمال در جمع و.... ( در قالب تهیه تدریس اعضای تیم و ارائه گزارش).

 

عادی شدن رفتار:

 

برنامه نویسی؛ کد نویسی؛ محاسبه ؛ پردازش اطلاعات و... ( در قالب  خلق یک پروژه و برنامه جدید).

 

ساختن با گل رس و یا خمیر بازی؛ ماکت و نقاشی های تخیلی ؛ تجسمی و... ( در قالب  تکالیف خارج از کلاس).

 

رانندگی؛ تنظیم موتور؛ نواختن موسیی بدون نُت؛  تخمین زدن ؛  سخنرانی بدون نوشته و... ( در قالب  تکالیف خارج از مدرسه).

 

رسیدن به سطح مهارت و ابداع روش های جدید انجام کار و خلاقیت در اجرا ( در قالب تدریس اعضای تیم و معلم یار).

 

خلق ابزار جدید، دریافت بازار کار، اختراع، برنامه نویسی، محاسبات و.... ( در قالب تهیه گزاش مکتوب و مصور).

 

انجام اعمال بدون دقت و توجه با چشمان بسته و یا در حین صحبت کردن و.... ( در قالب بازهای آموزشی).

 

 

5- نگرش

 

دریافت نگرش:

 

بازدید از سرای سالمندان ؛ بهزیستی ؛ عیادت از بیماران و... ( در قالب تهیه گزارش برای ارائه در مدرسه).

 

بازدید از مزرعه کشاورزی و روستاهای همجوار ( در قالب  تهیه گزارش مکتوب یا مصور)

 

مصاحبه از همسالان کارگر ؛ ورزشکار؛ موفق و... ( در قالب  برگزاری مسابقه روزنامه دیواری)

 

عکس العمل نشان دادن:

 

گسترش مسائل دینی و سیاسی ( جلسه پرسش و پاسخ دینی و سیاسی)

 

گسترش مسائل اعتقادی و دینی ( مسابقه احکام) درس هدیه ها و دینی

 

کیفیت بخشی مناسبت های ملّی و مذهبی ( در قالب  مسابقات غیر حضوری اندیشه سبز).

 

نوشتن ، طراحی، نقاشی و اجرای نقش و ابراز نکات منفی و مثبت یک فرآیند و یا عمل ( در قالب تهیه گزاش مکتوب و مصور).

 

استخراج نقاط بد و خوب یک فعالیت از قرآن و احادیث و ... ( در قالب تهیه تدریس اعضای تیم و یا فعالیت تحقیقاتی).

 

ارج نهادن به ارزش:

 

بررسی واقع و رویداد های سیاسی شهر و کشور خود ( در قالب  مسابقات روزنامه دیواری یا کنفرانس) درس تاریخ

 

رعایت نوبت در اظهار نظر؛ احترام به نظر دیگران؛ پذیرش اشتباه و.... ( در قالب  فعالیت های کلاسی).

 

طرفداری از یک موضوع مشخص؛ ثبات رای ؛ اظهار نظر بی تعصب و منطقی و...  ( در قالب  بحث کلاسی و گروهی).

 

شرکت در فعالیت های گروهی ؛ شورای دانش آموزی؛ رای گیری و .... ( در قالب  تکالیف عمومی مدرسه و پرورشی).

 

تشکیل گروه، هیات، نمایشگاه، میتینگ، اظهار نظر و.... ( محاکم قضایی، مشارکت اجتماعی، مهارت زندگی و اعتماد به نفس).

 

تبلور در شخصیت:

 

شرکت در مراسم ، نماز جماعت ، جشن ها و.... ( در قالب  برنامه ریزی همکاری و...)

 

احترام به نظر یکدیگر؛ رعایت حقوق هم؛ محبت کردن و ارج نهادن و..... ( در قالب  چک لیست رفتاری).

 

نظافت شخصی و متانت در رفتار و گفتار در مدرسه و خانه و.... ( در قالب تهیه گزاش مکتوب و مصور).

 

همکاری؛ همفکری؛ مسئولیت پذیری ؛ تقسیم وظایف و.... ( در قالب  فعالیت های گروهی).

 

رعایت نظم و نظافت؛ کمک به همکلاسی ؛ کمک به کوچکتر و نیازمند و.... ( در قالب  مشاهده رفتار).

 

 

فهرست منابع :

 

ایور دیویس- داریوش نوروزی( 1368) ، مدیریت یادگیری-  ساسان ؛ شیراز؛ چاپ دوم 1383

 

خدیجه علی آبادی (1368): تکنولوژی آموزشی، پیام نور چاپ بیست دوم 1386

 

شهناز ذوفن(1380): رسانه آموزشی برای کلاس درس، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی

 

محمد احدیان(1379): تکنولوژی برای کلاس درس، بُشری، تهران

 

–  ادیب ، یوسف (1382) : طراحی الگوی مناسب ، برنامه ی درسی مهارت های زندگی برای دوره ی تعلیم و تربیت عمومی ، پایان نامه ی دکتری دانشگاه تربیت مدرس .

 

–  لواسانی ، فتحعلی (1383) : مهارت های زندگی ( جزوه ی چاپ نشده ) ، معاونت امور فرهنگی و پیشگیری سازمان بهزیستی کشور .

 

–  فرزام نیا ، مجتبی (1381) : بررسی و شناسایی نقش عوامل درون سازمانی در کسب مهارت های زندگی دانش آموزان دوره ی متوسطه استان گلستان ، طرح پژوهشی .

 

–  فضلی خانی ، منوچهر و همکاران (1382) : راهنمای تهیه و تدوین فعالیت های مکمل و فوق برنامه ، موسسه ی فرهنگی منادی تربیت .

 

–       کدیور ، پروین (1379) : روان شناس تربیتی ، تهران ، انتشارات سمت .

 

–  میرجوادی کرمانی (1381) : بررسی عوامل موثر در پایین بودن سطح مهارت های زندگی دانش آموزان ابتدایی استان آذربایجان شرقی ، طرح پژوهشی .

 

–  نوری قاسم آبادی ، ربابه و محمد خانی ، پروانه (1379) (مترجم) : برنامه ی آموزش مهارت های زندگی ، انتشارات معاونت فرهنگی و پیشگیری سازمان بهزیستی کشور .

 

–  نیک پور ، ریحانه (1383) : مهارت های زندگی ، آشنایی با برنامه ی آموزش ، انتشارات معاونت امور فرهنگی و پیگیری سازمان بهزیستی کشور . –  WATKINS & CARNELL, WHALE J.(2000): LEARNING ABOUT LEARNING, FIRSTPUBLISLED  BY ROUTLEDGE.

 

–  سلسبیلی ، نادر . برداشت ها ، تلفیق ها  و الگوها ، پژوهشکده ی تعلیم و تربیت ، تک نگاشت 34 ، چاپ اول 1382 .

 

رضا پورشیخ( 1390) بانک اطلاعاتی معلم؛ نرم افزار آموزشی ، مجموعه مقالات آموزشی

 

 

 توجه :

شما فرهنگیان گرامی می توانید تحقیقات اقدام پژوهی ، گزارش تخصصی ، درس پژوهی ، تجربیات ارتقای شغلی ، طرح جابر  و مقالات پرسش مهر مورد نیاز خود را از لینک های زیر تهیه نمائید :( سایت علمی و پژوهشی آسمان ) بر روی هر لینک کلیک نمائید :

• 
  بیش از سیصد طرح جابر برای شرکت در مسابقات طرح جابر
• 
  

• مقالات مخصوص برای دانش آموزان و معلمان  در مورد  پاسخ به پرسش مهر رئیس جمهوری در مورد مهارت آموزی

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: یکشنبه 05 مرداد 1393 ساعت: 10:23 منتشر شده است
برچسب ها : فعالیت فوق برنامه و مکمل چیست؟,اهمیت فعالیت فوق برنامه و مکمل در مدارس,مراحل طراحی و برنامه ریزی فعالیت فوق برنامه,نمونه فعالیت ها ی پیشنهادی و یا چارچوب عملکرد برای فعالیت های فوق برنا,تحقیق رایگان,فعالیت های فوق برنامه در مدارس,انواع برنامه های فوق برنامه,

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: شنبه 04 مرداد 1393 ساعت: 11:20 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق و اقدام پژوهی رایگان,

ساختارسرمایه پویا

 

چکیده

 

بطورمتعارف حرکت به سوی ساختارسرمایه تجربی بابررسی آنچه بعنوان اهرم مطلوب تعیین شده بامطالعه همکاری بین اهرم رعایت شده ویک مجموعه ازمتغیرهای توضیحی موردتحقیق قرارگرفته است.این گذردوعیب اصلی داشت،اول اهرم رعایت شده لزوماًبه اهرم مطلوب نیازی ندارد.دوّم تحلیل های تجربی بطورغیرپویااثرگذارندودرنشان دادن یک آینده روشن ازساختارسرمایه پویاواینکه بوسیله شرکتهاتعدیل شودناتوان هستند.

دراین مقاله مایک مدل پویای تعدیل وگروه اطلاعات بعنوان متدولوژی برروی یک نمونه ازشرکتهای انگلیسی وآمریکایی که بطوراختصاصی تعیین کننده یک اختلاف زمانی در ساختارسرمایه تجربی می باشندراوضع کردیم،درمجموع مدل به جهت امکان اینکه یک نقطه زمانی ازاهرم رعایت شده شرکت راپذیرفته ممکن است مطلوب نباشدوتفاوت شرکتها درسرعت تعدیلاتشان درجهت ساختار سرمایه پویاست که خودشان آن راباکاربیشترممکن است درهمان شرکت تغییردهندماالبته تلاش کردیم که عواملی را برای تعیین نمودن سرعت تعدیلات شناسایی کنیم که بطورنمونه شرکتهایی باساختار سرمایه که دارای هدف نیستندوبایک تعدیل خطی آهسته درجهت هدفشان هستند رایافتیم.شرکتهای آمریکایی منحصربه هدف هستندوبه سرعت بیشتر تعدیل می شوند.

1_ مقدمه :

درتحقیقات تجربی ساختار سرمایه درشرکتها ، عدم قابلیت مشاهده نرخ بدهی مطلوب وبهینه مانعی است که معمولاً بوسیله مدلهای تئوریکی تفسیر می شود.هدف ما این است که یک کاستی که بطور معمول در بیشتر مطالعات قبلی گفته شده است را اصلاح کنیم.درست است که تئوری ساختار سرمایه تشریح کردن تفاوت رعایت شده از نرخهای بدهی را پیشنهاد نکرده است اما بیشتر تفاوت در نرخهای بدهی سرمایه مطلوب در مقابل شرکتهامی باشد.شرکتهایی که سطوح بالایی از هزینه های اهرمی دارند باید سطوح بدهی مطلوب کمتری داشته باشند نسبت به شرکتهایی که هزینه های متقابلا کمتری دارند.البته فقدان همبستگی بین هزینه های اهرمی یک شرکت و سطح بدهی مشاهده شده انها در هر نقطه از زمان ضرورتا باطل کننده تئورئیهای ارائه شده نمی باشد در چنین فاصله ای سطوح بدهی مشاهده شده برای یک شرکت مطلوب نیست.

تحقیق تجربی که از نرخهای اهرم رعایت شده بعنوان نماینده ای برای سطوح مطلوب (برای مثال مشاهدات آقای تیت من و وی سلنر در سال 1988 یا راجان وزینگل در مثال 1995 استفاده می کند.) بسیار وجود دارد.یک عاملی که آن،در بحث بعنوان مساله،برای ارائه کردن است وجود هزینه های تعدیل می باشد.گیلسون درسال 1997 گفت این هزینه ها ممکن است اساسی باشد.بنابراین ، شرکتها ممکن است اثر آن هزینه برای کم کردن میزان نرخهای بدهی شان از سال به سال را یافت نکنند حتی اگر آنها از وجود سطوح غیر مطلوب آگاه باشند.

باتمائزقائل شدن بین نرخ های بدهی رعایت شده و پیش بینی هایی که به اهرمهای مطلوب اشاره داشته این مقاله تلاش کرده است بطور تجربه عواملی که برسطوح بدهی مطلوب وعواملی که بر تعدیلات ساختار سرمایه اثر  می گذاردرا تعیین کند.ماسوال کردیم آیا شرکتها درواقع حرکت به سوی نرخ بدهی مطلوب (یاراههایی ازاین قبیل) انجام               می دهندوشناسایی می کنندعواملی که سرعت راتعیین می کند؟این تحلیل بدقت  بیش ازهمه به اپلروتایت من درسال1995 وفاما وفرنچ در سال 2002 مرتبط است .این دومقاله بیانگرقدرت فرضیه های تامین مالی مختلف درمقابل نرخ اهرم مطلوب تئوری ساختار سرمایه شرکتی خاص باچارچوبی ازمدل تعدیل شده پویااست .مقاله مامتفاوت با آنها است مایک فهرست تکرارکننده بکارگرفتیم که این روش بطور همزمان عوامل تعیین کننده نرخ بدهی مطلوب وسرعت تعدیلات را رفع می کند،که هردوممکن است خیلی زمان ببرد.تا حدی مجموعه متغیرهای توضیحی برای تعدیلات پویامتفاوت است.چارچوب فکری مقاله ما نیز همانند جلیلوند و هاریش در سال 1986 است. آنها ویژگی یک رفتار مالی شرکت مثل تعدیلات قسمتی از اهداف مالی بلند مدت را مطالعه کردند.اگر چه تفاوتهای مقاله آنها با مقاله ما در 2 رابطه کلیدی می باشداول مقاله آنها بر اثر متقابل بین تفاوت تصمیمات مالی یک شرکت(در خصوص بدهی های کوتاه و بلند مدت،نقد ،سرمایه وسود تعمیم شده)تاکید دارد و دوم اهداف مالی بلند مدت آن شرکتها بر بخشی در جهت تعدیل نمودن برون زایی تعیین شده است.یا به عبارت دیگر بطور همزمان درون زایی عامل و هدف را تعدیل کرده ایم. راجبا هاندری در سال 1997 یک مدل تعدیل پویا در زمینه اطلاعاتی از شرکتهای هندی را انجام داده است وحشمتی در تحقیقی درسال2001 یک مدل تعدیل  پویارادرشرکتهای سوئدی کوچک بکارگرفت .نیوروژکین درسال2002تعدیل پویایی رادریک گروه از اقصاداروپای شرقی تحلیل می کند.ابتدا تئوری ساختارسرمایه توسط کانی ومارکوس ومکدولانددرسالهای 1984و1985 وفیشروهینکل وزی چر درسال 1989 انتخاب شد.اخیراً لی لندوتافت درسال 1996وگلدستین وجو ولی لنددرسال 1999بیشتر استراتژی  مالیپوشش زودگذربرای رویه شرکتهادرتهاتربین هزینه های ورشکستگی پذیرفته شده وحمایت های مالیاتی ازبدهی هاراتحلیل می کنند.همه این مقالات به مادردرک تئوری ساختارسرمایه وهمه مجموعه ازعوامل محدودشده درکانون آن کمک می کنند.

رویکردماازلحاظ تئوریکی کمترجاه طلبانه است.مابه طور عادی یک مجموعه ازمتغیرهای توضیحی استفاده کردیم که محدده ای از تئوری ساختار سرمایه رامی گیردوتعدیل کند یک ساختارسرمایه مطلوب درون زا درشرایط آن متغیرهارامی پذیرد.سرعت تعدیل کندایجادشده تابعی ازیک مجموعه متغیرهای کنترل شده بیرون ازاهرم مالی است.

به عبارت دیگر از مقایسه نتایج نوشته های قبلی ما یک مجموعه استاندارد ازمتغیرهای  توضیحی دربرآوردهایمان استفاده کردیم.هردو ارز شهای دفتری و بازار در اندازه گیری نمودن اهرم استفاده شده است.نتایج به عنوان ملاک اهرم رعایت شده شرکت که مکرراً با هدف اهرم شان متفاوت است ارائه گردیده است ومعمولاًسرعت تعدیلات مشخص شده برای هر یک از آنها پایین است که در ادامه آن یا هزینه تعدیلات بالا است یاانحراف هزینه ها ازهدف اهرم نسبتاًکوچک است .این یافته ها آشکار نمود اهمیت استفاده از مدل پویا برای مطالعه ساختارهای سرمایه را و پیشنهاد کرد که خطاهای عدم استفاده می تواند بطور خیلی جدی بر صنعت خاصی بر نتایج دلالت نماید.

چارت مقاله به شرح زیر است:

بخش 2- بحث هایی بر مبنای مدل پویای تعدیل ساختار سرمایه

بخش 3- ارائه یک توصیفی از وابستگی و عدم وابستگی متغییرهای استفاده شده

بخش 4- بحث هایی از تخمین روندها،اطلاعات و نتایج تجربی

بخش 5- نتایج

 

2- تعدیل پویای ساختار سرمایه:

 

عقیده اصولی در تئوری ساختار سرمایه این است که با حضور مالیاتهای شرکت ،شرکتها می توانند بوسیله اهرمی کردن ارزش را افزایش دهند چون بهره بدهی که مالیات پذیر می باشد منجر به جریان نقدی اضافه شده ناشی از محفوظ کردن بهره مالیات منجر می گردد.

بنابراین آنچه که هزینه ها افزایش اهرم را شامل شده اند وآن یک دادوستد بین هزینه ها و سودهای اهرم است که اشاره به یک سطح بدهی مطلوب داخلی برای یک شرکت باشد اشاره می کند.

ارزش برابر بودن سطح بدهی مطلوب حداکثر کردن ارزش شرکت را با یک سطح جریانات نقد عملیاتی ارائه می دهد. و ارزش شرکتها که دارای سطح اهرم مطلوبی نمی باشند امکان این حداکثر کردن را از دست خواهند داد،با بکارگیری نادر ست کمی از اصطلاحات فنی ما با اینکه شرکتها،شرکتهای غیر مطلوبی هستند مواجه خواهیم شد.

نسبت معین و ثابت اهرم مطلوب(بدهی جمع سرمایه)با Litگذاشته شده است ،برای شرکتi  در زمان t گذاشته شده است

Lit=F (Yit ,Di,Dt)      (1)

و تابعی از یک عامل شرکت و زمان گوناگون با متغییرهای اهرم مطلوب تعیین شده به نام Yit و DiوDt که شرکتها ی ویژه و زمانهای ویژه که اثرات را بوسیله شرکت و زمان ساختگی (زمان روند)متغیرها بیان می کنند. بنابر این،این اهرم مطلوب از اختلاف بین شرکتها و زمانها نتیجه شده است . از عواملی که یک اهرم مطلوب برای شرکت تعیین      می کند وممکن است در زمانهای دیگرتغییرکند وآن بطور مشابه نرخ بدهی مطلوبی است که ممکن است دربیشتر مواقع شرکت مشابهی رابه جنبش درآورد.این قضیه درموضوع ماطبیعت پویایی مسئله ساختارسرمایه راتسخیرکرده است،که پیش ازاین درنوشته های قبل چشم پوشی شده است.بوسیله میانگین های گرفته شده درطول زمان ، بیشترمقالات ازسری های زمانی استفاده کرده اندکه ازاین منبع مهم اطلاعاتی درآن بکارگرفته نشده است.تحت شرایط ایده آل اهرم رعایت شده شرکت i  درزمان t  (Lit)،بایدمتفاوت ازاهرم مطلوب نباشد،یعنی Lu = Lu* .دراستقرارپویایی، به تغییردراهرم واقعی ازدوره قبل به دوره جاری اشاره می کندکه بایدکاملاًباتغییری موردنیازبرای شرکتی که ازنظرزمانی t  مطلوب بوده است برابرباشد          Lit - Lit-1 =  L*it – Lit-1         بااین وجود،اگرتعدیلات پرخرج باشند،سپس شرکتها ممکن است بطورکامل تعدیل مطلوب رابرای آن پیدا نکنند،یاآنهافقط بتوانندبخشی ازآن را تعدیل کنند.این می تواندبه صورت زیربیان شده باشد

         (2)          Lit – Lit-1 = dit (L*it – Lit-1 )

اینجا dit پارامتر تعدیلات است.درمعادله بالابیان اندازه هرکدام ازتعدیلات مطلوب (ازنرخ بدهی t-1 تانرخ بدهی هدف درt) وابسته به تعدیل پارامترitاست.اگر dit =1  باشد،سپس تعدیل دریک دوره وشرکت درزمان t   درست انجام می گیردکه هدف اهرم است.هنگامی که dit بتوانداختلاف بین شرکتهادرهرزمان برای همان شرکت بیان کندتنها اگر dit =1  باشدبایدبرای تمام t زمانهای شرکت بطورثابت باشدکه این هدف اهرم است.اگرdit <1     باشدپس تعدیل ازسال t – 1  به t رانیازداردکه رسیدن به هدف راکاهش می دهد.

بعبارت دیگر اگر    dit > 1باشد شرکت تعدیلات بیشتری درمفهومی که گرفته شده تعدیل می کند که ضروری است وهنوز مطلوب نیست. تذکراینکه پارامتر itd درجه ای برای تعدیل هر دوره بیان می کند که آن می تواند مانندسرعت تعدیل کردن بررسی شود وبا بیشتر شدن   ditمبنی بر سرعت بیشتر ازتعدیلات مشخص گردد.

سرعت تعدیل پارامتر   ditممکن است باتابع (0)  که با تغییرات اصولی اثرگذار بر تعدیل هزینه هاوانحراف هزینه هاازهدف درزیر بیان شده:

(3)        dit = ƒ (Zit,Di,Dt)

 

Zit یک عامل متغیر ممکن است که شامل اهرم مطلوب واهرم واقعی سال قبل شود.شبیه هدف اهرم سرعت تعدیل از اختلاف بین شرکتها وزمانها نتیجه شده است.

شکل عمومی این نوع مدل تعدیلی است که درمحاسبه هدف اهرم برای زمان دورتر انجام نگرفته است. اماهدف اهرم، داشتن اهرم مطلوب در هر دوره است که ممکن است به خوبی وابسته به پیش بینی درباره ارزش آینده تخمینی ازاهرم مطلوب باشد.غالباًدرجهت این هدف درارتباط باهردوره ومخصوصاًدرباره بکارگیری این جنبه بطورپیوسته شرکتهایی هستند.صریحاًبدست آوردن حدمطلوب ازاستراتژی مالی پوشش زودگذر شرکتها درپاسخ پیش بینی شده به صورت متقابل به تغییرات واقعی درعوامل تعیین کننده  اهرم درمدل گلدستین ،جو ولی لند درسال1999 آمده است.

نرخ مطلوب (L*it / Lit )  بادرجه مطلوبیت اهرم یک شرکت وگرفتن ارزشی برابر 1  اگردرزمان t  باشیم وشرکت دارای اهرم مطلوب باشداندازه گیری می شود.اگرچه اهرم مطلوب دربیشتروقت ها ممکن است خودش تغییرکند،درهرزمانی که ارزش برابر 1 انجام نشودوداشتن این مفهوم برای آینده آنهامطلوب است مگراینکه اهرم مطلوب ویژه شرکت باشداماازنظرزمانی بدون تغییرباشد.اگرچه سطح جاری وگذشته اهرم مطللوب شامل اطلاعات مفیدی است که میتواند برای پیش بینی کردن رفتارآتی اهرم مورداستفاده قرارگیردمثل یک تغییرساختاری که موردانتظاربوده است.

معادله 2 یک تعادل بین هزینه های تعدیل وانحراف هزینه ها ازهدف  را بیان می کند.یک مفهوم این رابطه این است که میانگین اهرم مطلوب ممکن است زیاد یاکم باشدبوسیله میانگین اهرم رعایت شده دربلندمدت ،مگراینکه اهرم رعایت شده دریک مدت طولانی میانگین نشده باشد بلکه وابسته به سرعت تعدیلات باشد.اگر اهرم رعایت شده نیزواقعی باشد برگشت از آن برای تعیین ساختار سرمایه مطلوب تنها پس از نتایج مرتبط از سه منبع اصلی خطا تحمل گردیده است.ابتدا مقدار متغیری که در اثر تعدیل هزینه ای را شامل شده است که عامل مشترک تراکم اثرات اهرم مطلوب و هزینه تعدیل می باشد که به سطح تراکم بستگی دارد و اینکه چطور اهرم رعایت شده در جهت هدفش می باشد.دوم از تعدادی دانشمندی تئوریکی خیلی زیاد تعیین کننده اهرم مطلوب زیر صفر برای تعدیل هزینه ها،عامل اثر گذار بر این یک که بعنوان قسمتی بطور آشکار در مجموعه متغیرهای تشریحی گنجانده نمی شوند.سرانجام هر متغیری مرتبط است با هر دو ساختار سرمایه مطلوب و هزینه های تعدیل که در مجموعه متغیرهای تشریحی گنجانده شده اند صرفا برگشت اهرم رعایت شده روی این متغیرهای هنوز با ذکر این خصوصیات تحمل خواهد شد که در مدلی برای تعدیل پویا است که بکار گرفته نشده است .

بدون مشخص کردن عوامل تعیین کننده ساختار سرمایه بهY  و Z، معادله دوم می تواند بصورت زیرمجدداً نوشته شود،

(4)      Lit  =  (1 –dit) Lit-1 + dit L*it

 

ما فرض می کنیم که ارتباط شرح تابع زیر برای Lit برقرار است

(5)      L*it = a0 + åaj+Yjit + åas Ds +åat Dt

 

وdit به صورت زیر است

(6)      dit= b0 + åbk Zkit + åbs Ds + åbt Dt

 

نگهداری کردن درجه آزادی ویژه شرکت تاثیر می گذارد بر (Di) که جایگزین شده بوسیله بخش ساختگی (Dq) تغییراتش در صنعت جایگزین شده است. ما بطور ویژه از Lit وditبعنوان ارزشهای مربوط به تعیین عوامل زمانی استفاده می کنیم.نظر به اینکه مدل ما یک مدل تعدیلی است این که شرکتها قادر به رعایت کردن ارزشهای عوامل شروع زمانی باشند نیاز دارند. این فرض وقتی که تصمیم می گیریم که آن را برای استفاده کردن ارزشهای y وz   به عقب برانیم صدق می کند.

و آنکه اثر نوعی اختلاف که ناشی از خطای اطلاعات مدیریت پیرامون ارزش این متغیرها بر دوره جاری است سطوح خواهد بود.

 

3- متغیرهای مستقل و وابسته  

 

باداشتن اشکال وظایف معلوم شده در بخش قبلی ما اکنون درباره متغیرهای اندازه گیری اهرم استفاده شده اند که ساختار سرمایه مطلوب  و سرعت تعدیل را تعیین می کنند بحث خواهیم کرد.

1-3 اندازه گیری اهرم

نسبت ارزش بازار بدهی به ارزش دارائیهایی شرکت مبنای درجه اهرم سهامدار عاری است.اگر چه این درجه اهرمی است که برای محاسبه هزینه سرمایه اهرم سنجیده شده یک شرکت بکار می رود وقتی که هدف یافتن اهرم مطلوب تعیین می شود این بطور واضح (بدیهی) انتخاب نمی شود.سطح مطلوب بدهی معادله ای بین هزینه ها و سودهای ئام گرفته شده است. نخستین منفعت وام گرفتن افزایش ارزش شرکت را بوسیله پوشش بهره مالیاتی باعث شده است.در قسمت های بعدی فرض تداوم فعالیت بحث طولانی نیست و ارزش شرکتی که دچار بحران شده به ارزش دفتری اش بسته می شود.مرور مطالعات مدرکی را ارائه می دهد که مدیران در دوره هایی به ارزش دفتری بیشتر از ارزش بازار فکر می کردند. شاید محکم ترین دلیل برای استفاده از ارزش دفتری ارتباط آسان و درستی است که هر کدام از آنها می توانسته اند اندازه گیری شوند.

 طرفداران ارزش بازار بحث اندازه گیری اینکه ارزش بازار است که نهایتا ارزش واقعی یک شرکت را تعیین می کند و آنها درحمایت از این مثال ذکر کردند از شرکتهایی که حقوق صاحبان سهام آن باارزش دفتری منفی و ارزش بازار مثبت بعد از بازتاب واقعی آنچه برای آینده مورد انتظار بوده از جریانات نقد حاصل از دارائیهای شرکت ناشی شده است در حالیکه اطلاعات قبلی علیه شرکت باعث زیان تاریخی آن می شود.

تعدادزیادی ازمطالعات ساختارسرمایه ازدوارزش دفتری وبازار اهرم استفاده کرده اند .  باقی ماندن بر یک عقیده رایج(رسم) در این مقاله ما از هر دو ارزش دفتری د راندازه گیری اهرم تعریف شده از نسبت ارزش دفتری بدهی به جمع ارزش دفتری و حقوق صاحبان سهام و یک ارزش بازاراهرم تعریف شده نسبت به ارزش دفتری بدهی به جمع ارزش دفتری بدهی و ارزش بازار حقوق صاحبان سهام استفاده کرده ایم. امکان دیگر اندازه گیری اهرم شامل مبنای جریان اندازه گیری مثل نسبت پوشش بهره می باشد. اگرچه آن یک مقیاس ناهنجار است ریسکش آن است که ممکن است شرکت دربرخورد نمودن با پرداختهای بهره نا توان باشد.ما در اهدافمان به این عقیده ایم که اندازه گیری اهرم مالی مربوط نیست.

 

2-3 تعیین اهرم مطلوب

ما مجموعه از متغیرهایی را تشریح می کنیم که عمدتا ما در موثر بودن بر اهرم شرکت نقش داشته اند.

1- تغییر پذیری درآمد:

تغییر پذیری درامد عموما در نوشته هایی که براحتی یک می شوند بحث شده است.به احتمال خیلی زیاد ورشکستگی از قصور در پرداخت بهره ها ناشی شود.در حالیکه درآمد عملیاتی درآمد قابل دسترس برای پرداخت بهره بیان می شودکه به تاثیر اهرم وابسته است. ما از واریانس درامد عملیاتی هر یک دلار دارایی استفاده کردیم.وما ارزش بیشتر این متغیر و کمتر کردن اهرم مطلوب را انتظار خواهیم داشت .

2- مشهود بودن:

 برای وام دهندگان ایجاد نمودن ارزش مشهود نسبت به دارائی نا مشهود راحتر است چون معمولا بیشتر عدم تقارن اطلاعات درباره ارزشهای قبلی می باشد.بنابراین آن در حد خیلی زیاد مشابه یک صورتی از احتمال ورشکستگی است.دارائهای نامشهود مثل سر قفلی به سرعت ناپدید می شوند بنابراین کم شدن ارزش خالص یک شرکت و سرعت بیشتر بسوی ورشکستگی را احتمال می دهیم.بنابراین در مورد  اینکه شرکتها با یک مقدار بیشتری از مجموع ترکیب شده دارائیها و داشتن یک دارائی مشهود و یک ظرفیت بیشتر برای افزایش بدهی ها می توانند بحث کنند.تایت من و وی سلز تضمین کردن ارزش دارائیها را برای استفاده اما نه با دلایل برجسته.دارائیها مشهود یکی از روشهای اندازه گیری تضمین شده است.

ما از متغیر دارائیهای ثابت بر تقسیم بر مجموع دارائیهای به یک اندازه مشهود استفاده کردیم و رعایت شدن ارتباط مثبت بین این متغیر و نسبت بدهی مطلوب شرکت را انتظار داریم. مشهود بودن می تواند در مشهود بودن دارائی یک تراز نامه بررسی می گردد در حالیکه نامشهود بودن از انتظار رشد متغیر زیر دریافت شده است.

3- رشد مورد انتظار:

راجین وزینگلس در1995 بحثی داشتند که مایر و ماجلف در 1984 به عنوان مساله تحت سرمایه گذاری به آن پرداخته بودند در شرکتهایی که رشد بیشتر آتی و استفاده از یک مقدار بیشتر حقوق مالی برای آنها انتظار می رود بنابراین به یک ارتباط منفی بین انتظار رشد و اهرم اشاره می شود. تایت من  و وسیلز در سال 1988 البته یک ارتباط مشابه را پیشنهاد کردند اما بدلیل اینکه شرکتها با رشد بیشتر فرصت انعطاف پذیری بیشتری دارند سرمایه گذاری کردن در آنها غیر مطلوب است و بنابراین سلب مالکیت دارایی از صاحبان اوراق قرضه و تبدیل آن به صاحبان سهام عادی را ایجاب می کند.برای این اهداف جایی که از a استفاده شده درصد تغییرات مجموع دارائیها از سال قبل به سال جاری است.وb نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری شرکت می باشد که راه حل دست یافتن به اندازه گیری رشد است. در حالیکه قبلا رشد واقعی با سایز شرکت اندازه گیری می شد،و رشد آتی شرکت با فرصت های ایجاد شده بوسیله دارائیها مشهود مشابه مهارت و شایستگی مدیران مختلف دریک شرکت اندازه گیری می شد.نگه داری این فاصله فقط نتایجی را  مبنا قرار داده که در دومین تعریفی که از رشد مورد انتظار بوده گزارش شده است. البته آن بطور معمول در نوشته های قبلی استفاده می شده که به عنوان نماینده مقدار ارزش نامیده شده است.درحالیکه مشهودبودن معیاردارایی های مشهوددردفتر و رشدموردانتظارمعیارارزیابی بازاردارایی های نامشهود است .

4- اندازه:

تایت من و وی سلز درسال 1988 بحث داشتندبطور مقیم هزینه های ورشکستگی را ثابت کردندکه اخیرابخش از آنها افزایش ارزش شرکت راتشکیل می دهد.بنابراین یک شرکت بزرگ دارای تنوع بیشتری شده است واحتمال ورشکستگی کمتری دارد.هردو این بحث ها اینکه اندازه شرکت بزرگترمنجربه ظرفیت بدهی مطلوب بیشتری می شودرا پیشنهاد می کنند

اگرچه راجین وزینگلس در 1995 افزودندکه از دست دادن عدم تقارن اطلاعات در مورد شرکتهای بزرگتر وجوددارد که اخیراممکن است داشتن این از دست دادن موجب افزایش بدهی شودکه اخیرا این از دست دادن به اینکه کیفیت شرکت است دارای حساسیت شده است وبنابراین از دست دادن حساسیت بر عدم تقارن اطلاعات تاثیر می گذارد. اخیرا یک ارتباط بین اندازه هر اهرم مطلوب پیشنهاد شده است.ما از جمع لگاریتم دارائیها با تست کردن اثر آن در اندازه شرکت برای سطح بدهی مطلوب استفاده می کنیم.

5- سودمندی:  

برطبق اظهارات مایر وماجلف در 1984 شرکتها باید اهمیت مالی داخلی به خارجی را ترجیح دهندوشرکت بزرگتری که سرمایه داخلی اش در دسترسش می باشد دارای سود بیشتر خواهد بود.بنابراین باید یک ارتباط منفی بین سودمندی و اهرم وجود داشته باشداگرچه در نظر عدم تقارن اطلاعات شرکتها ممکن است از یک کیفیت واحدی با اهرم بالا سود ببرند.اگر این درست باشد بنابراین ارتباط مثبتی بین اهرم مطلوب و سودمندی وجود خواهد داشت.که ما از نسبت خالص درآمد به مجموع دارائیها در اندازه گیری سودمندی استفاده می کنیم.

6 – پوشش مالیاتی بدون بدهی :

موریگلیانا و مایلر در سال 1958 توضیح دادند که انگیزه اصلی برای وام گیری گرفتن نتیجه ای با عنوان پوشش مالیاتی بهره است.این فقط وقتی درست است که شرکت به طور کافی درامد مشهول مالیات برای توجیه کردن بدهی دارد.ازدیگر پوشش های مالیاتی بدون بدهی استهلاک و کاهش استهلاک سرمایه با همین انگیزه را می توان یاد کرد.استفاده از نسبت استهلاک به مجموع دارائیها برای اندازه گیری موجودیت پوششهای مالیاتی بدون بدهی مورد استفاده می باشد که ما رعایت نمودن ارتباطی منفی بین این متغیر و اهرم مطلوب را انتظار داریم.

7- یگانگی:

یگانگی بیشتر دارائیهای یک شرکت،در بازاری دقیق تر است که برای آن دارائیها و ارزش بازیافتنی کمتری با وام دادن آنها در هنگام وقوع ور شکستگی مورد انتظار بوده است.بدنبال تایت من و  وی سلز در سال 1988 ما ازنسبت تحقیق و توسعه به فروش برای اندازه گیری کردن یگانگی استفاده کردیم و انتظاری که در این اندازه گیری داشتیم این بود که برای یک شرکت اهرم مطلوب کمتر می باشد.

8- طبقه بندی صنعت:

به منظور کنترل بر روی یک صنعت ویژه آنچه که دست یافتن به ان توسط متغییرها ممکن نیست تاثیر دارد(مشاهدات بررسی کارل وکیم در سال 1984) ما البته ابتدا برای هر شرکت یک کد اصلی که آن صنعت رت شامل می شداختصاص دادیم.

فرض شده که اهرم مطلوب دریک دوره زمانی خاص وابسته به ارزش های جاری این متغیرهااست. شمول هزینه های رشددلالت بریک دورنمای آینده متغیرهابااندازه دارد، درحالیکه فرض می شودکه تغییرات آینده دردیگرعوامل تعیین کننده ازاهرم مطلوب پیش بینی نشده است.درنمای آینده متغیرها اهرم توسط رسیدگی پوششی زودگذرکنترل می شود.ضریب رشدموردانتظارممکن است متاثرازدونقش متغیررشدموردانتظاربارابطه اهرم مطلوب باشد.درحالیکه رشدموردانتظاربه عنوان یک معیارازدارایی های نامشهوداست انتظارداریم رابطه منفی با اهرم داشته باشد،همچنین رشدموردانتظاردلالت بریک افزایش اندازه موردانتظارداردوبنابراین افزایش موردانتظاردراهرم مطلوب  دارد.اگرپوشش زودگذرتحمیل کندکه افزایش موردانتظاربایستی شامل یک افزایش دراهرم جاری باشد،پس رشدموردانتظارممکن است یک رابطه مثبت بااهرم داشته باشد.مااین بحث رادرزیردررابطه بانقش متغیرهای سرعت تعدیلات گزارش کردیم.

 

3-3 تعدیل هزینه ها و سرعت تعدیلات :

 

سرعت تعدیلات (dit) در جهت ساختار سرمایه مطلوب به یک مجموعه از متغیرهایی وابسته است که ممکن است یا ممکن نیست شامل این اثردر سطح بدهی مطلوب باشد بنابراین در این حالت سرعت تعدیل بیشتر د رتغییر هزینه های یک ساختار سرمایه است که نسبتا بکارگیری این هزینه ها بر سطوح اهرم متمرکز است هزینه های ثبت شده(مثل نرخهای قانونی،توسعه مقداری نرخهای بانک سرمایه گذار)یک بخش مهمی از هزینه های متغیر ساختار سرمایه را تشکیل می دهدو عدم مطلوبیت شرکتها اصلاح نکردن ساختار سرمایه است که انها به مقدار کافی از ساختار سرمایه مطلوب دورمی باشند.سپس احتمال تعدیلی که باید به عنوان یک کار مثبت باشد تفاوت خالص بین اهرم مطلوب در زمان t و اهرم رعایت شده در پایان دوره قبل t-1 است در مدلهای ما این فاصله متغیر رابصورت|Lit*- Lit-1|  ترکیب کردیم.

اگر هزینه ها تعدیل با ممانعت زیادی ثبت شده باشند در نتیجه بیشتر تعدیل ممکن است بدون مطالعه در بازارهای سرمایه خارجی واقع شود.در عوض سیاست تقسیم لود می تواند برای هدف تغییراهرم مورداستفاده قرارگیرد.دراین حالت هزینه های تعدیل باافزایش در فاصله ازاهرم مطلوب مورد انتظاربوده است لذا هزینه های بکارگرفته شده در سیاستهای تقسیم لود انحراف از سیاست مطلوبیت شرکت را بوجود می آورد.این هزینه ها با مقدار انحراف از سیاست تقسیم لود افزایش خواهد یافت.به طور خلاصه ارتباط بین سرعت تعدیل و فاصله از اهرم مطلوب برهر یک از دو تا ممکن است منفی باشد،نشان دهنده این است که تعدیل نمودن اهرم شرکتها دربازار سرمایه خارجی موقعی است که با اندازه کافی انحراف دارند یا نشان منفی از اهرم تعدیل شده«بطور داخلی» دارنددر حالت اخیر ما تعدیل آهسته و ممتد در چندین سال را انتظار داریم.

دومین متغیری که انتظار بوده در سرعت تعدیل نفوذداشته باشد اندازه شرکت است.اگر براستی تغییر در ساختار سرمایه شامل هزینه های ثبت شده مهم باشد این هزینه ها نسبت کمی برای شرکتهای بزرگ خواهند بود.وبنابراین شرکتهای بزرگ باید به تغییر دادن تعدیل درساختار سذمایه را بیشتر آماده باشند.اگرچه شرکتهای بزرگتر ممکن است دسترسی به سرمایه یا هر دو حقوق صاحبان سهام یا بدهی احتمالی بدهکاران را بعنوان اطلاعات در دسترس راحتر پیدا کنندبنابراین با یافتن اندازه شرکت و سرعت تعدیل بعنوان ارتباط مثبت انتظار داریم.یک شرکت در حال رشد ممکن است راحتر پیدا کند عوض کردن ساختار سرمایه را با اصلاح نمودن ترکیب به سرمایه جدید را افزایش دهد.عدم رشد شرکت فقط می تواند با تغییردادن ساختار سرمایه بوسیله حقوق صاحبان سهام با خریدن بدهی قبل یا برعکس عمل شود.عدم تقارن اطلاعات در هر یک از فعالیتها مکن است بوسیله بازار بررسی شده باشد چنین تغییراتی در ساختار سرمایه ممکن است بوسیله کاهش در ارزش شرکت با نتیجه نخواستن همراه می باشد یک شرکت در حال رشد به عبارتی دیگر می تواند تغییرات ساختار سرمایه را بوسیله منابع وترکیب مالی جدی ترجیحا انتخاب کندعدم تقارن اطلاعات بطور مشابه با از دست دادن یک کاهش ارزش همراه بوده است که این بدهی بطور مثبت بر فرصت رشد تاثیر دارد.برای مثال دربحث هایی که داشتیم ما یر و ماجلف در سال 1984 به منظور کاهش دادن اهرم رشد شرکت  توانستند با قطع داخلی آن و اجتناب از پرداخت بدهی قبل استفاده کنند.

بنابراین ما شرکتهایی با رشد دست یافتنی با تعدیل نمودن سریع تر در جهت ساختار،سرمایه مطلوب را انتظار داشتیم تا اینکه عدم رشد شرکتها راانتظار داشته باشیم.ترجیحا فرصت بیشتر رشد،بیشتر بر احتمال اینکه شرکتها به تامین مالی خارجی نیاز داشته باشنداستوار است و اگر براستی قسمتی از هزینه های افزایش سرمایه خارجی ثابت شده باشدسپس هزینه هردلار افزایش بیشتر وجود برای افزایش رشد شرکتها کمتر خواهد بودبرمبنای این بحث احتمال رشد وجود دارد که باید یک شرکت با سرعت بیشتری در جهت ساختار سرمایه مطلوب تعدیل گردد.بنابراین ما یک ارتباط مثبت بین رشدموردانتظار و سرعت تعدیل انتظار داریم.

همچنین احراف هزینه هاازهدف ممکن است وابسته به نوع شرکت باشد.مخصوصاًدررشدهزینه رسیدگی سرمایه شرکتها خیلی مهم است.بنابراین ماانتظار نرخی ازارزش بازاربه ارزش دفتری (رشدموردانتظار) داریم به رابطه مثبت باسرعت تعدیلات برای استدلال انحرافات هزینه ها ازهدف،به خوبی استدلال های هزینه های تعدیلات.

در مجموع از سه متغیرهای ذکر شده در بالا مقداری عوامل اقتصادی را که می توانندبر سرعت تغییر اثر گذارد را نام می بریم این عوامل مثل نرخ بهره،عرضه پول،شرایط عمومی اقتصادو... می باشند. در فهرست متغیرهای که شامل یک مجموعه ای از متغیرهای زمان برای گرفتن این اثرات ک معمولا عرض شرکتها هستند تعیین کننده ساختار مطلوب سرمایه است ما البته صنایع ساختگی برای کنترل نمودن عوامل اثرات یک صنعت خاص برروی سرعت تعدیل شرکت را در نظر گرفتیم.آنچه بطور ایده آل دلخواه می باشد بجای یک گروه خاص ساختگی در نظر داشتن شرکت ویژه ساختگی برای یافتن آنچه که بطور ثابت مشاهده نمی شودو بر ناهمگنی شرکت تاثیر گذار می باشد.که اخیرا در اکثرمدل پارامتر یک نتیجه داده است.

 

4- اطلاعات، روند تخمین و نتایج تجربی

1-4 . اطلاعات و روند تخمین

اطلاعات استفاده در این تحقیق شرکتهای امریکایی و انگلیسی را شرح میدهد که اطلاعات تحقیق از شرکت مالی اکستل کسب شده است.برای اطلاعات امریکا یک نمونه شرکت 600 رادراولین قسمت انتخاب کردیم و شرکتهایی را که فقط در کمتر از 4 سال گذشته اطلاعاتشان کامل بود نگه داشتیم و نهایتا آن قسمتی که باقی می ماند 426شرکت بود.

برای یک دوره مشابه اطلاعات از سالهای 1996-1989 حپجمع آوری گردید.برای شرکتهای انگلیسی یکدهم شرکتهایی که انتخاب شده بودند به بیشتر از 2000 شرکت رسیدند.که بعنوان نمونه شرکتهایی که  در کمتر از 4 سال اطلاعاتشان کامل بود با از دست ندادن مشاهدات،متغیرها کلیدی آن حفظ شدند.حقیقتا در پایان باقیمانده نمونه انتخابی شامل 122 شرکت گردید.برای این شرکتها اطلاعات سالیانه1999 تا1996 گردآوری شدند.

خلاصه اینکه آمارهایی از این متغیرها بدست آمدکه در جدول نشان داده شده است.مبنای اطلاعات اکسل بیشتر برای شرکتهای انگلیسی کامل بود که امکان دارد متوسط اندازه شان کمتر باشد وتغییر در اندازه بیشتر در بین شرکتهای انگلیسی است تا در میان شرکتهای امریکایی.جدول یک این حالتها را نشان می دهد.

این یک مدل پارامتر یک غیر خطی است که ما از روند غیر خطی تخمین استفاده کردیم که مدل تعدیل ساختار سرمایه شرح زیر است

(7)       Lit = (1 - dit ) Lit-1 + dit L*it +eit

 

 

جایی که eit در مدل آماری است فرض شده که میانگین صفر و واریانس ثابتی است که به معادله (4) اضافه شده است و Lit* وdit اختصاص به معادله 5و6 دارند:

تغییرات درآمدY1:

خاصیت مالیY2:

رشد مورد انتظارY3:

اندازهY4:

سود مندیY5:

پوشش مالیاتی بدون بدهیY6:

یگانگیY7:

تفاوتهای خالص نسبت بدهیZ1:

رشدZ2:

اندازهZ3:

زمان ساختگیDt:

کد ساختگی صنایع مادرDs:

رویه رگرسیون غیرخطی به مدل تکرارکننده گائوس – نوتن اصلاح شده است.درآن پارامترهای اهرم مطلوب ساختارسرمایه بعنوان شروع ارزش ها دریک مدل تکرارکننده بکارمی رودکه تایک مدل مشترک ادامه می یابد.وقتی کاهش درمجموع خطاهای برابروتغییرات زیادمیان پارامترها بقدرکافی کوچک است همگرایی بدست می آید.یک ازمزیتهای این روش همزمانی ضریب برآوردی اهرم مطلوب متغیرهای توصیفی وسرعت تعدیلات است.بعدازمتغیرهای توضیحی دوجنبه ازاهرم مشاهده شده برابراندازه آنست.رویه تخصیص ضریب درهردوره،برای مثال رشدموردانتظار، اهرم مشاهده شده بین ضریب اهرم مطلوب وضریب سرعت تعدیلات.بنابراینسرعت تعدیلات (ماننداهرم مطلوب)ممکن است ازدورهای به دوره دیگرتغییرکند.

سرعت مدل پویا انعطاف پذیر است و وقتی اهرم مطلوب ویژه یک تخمین زده می شودیک رقم مشاهده شده در این حالت ارزش منفی محاسبه شده فاصله بین اهرم مطلوب در دوره  tو اهرم رعایت شده در پایان دوره t-1  است.

برای مقایسه اهداف نتایجی که اکنون برای مدل آماری حاصل شده است را به شرح زیر بیان می کنیم مدل مشابهی که مکررا به منظور ساختار سرمایه تجربی از مقالات بکار گرفته شده است

jYjit +SatDt + eitSa0 +  (8)      Lit= a

 

می باشدوقتی که ما ماتریس ضریب همبستگی بین متغییرهای مستقا و وابسته را مشاهده کردیم.در یافتیم که بیشتر ضرایب همبستگی در همه دوره های بی طرفانه هستند.بنابراین هیچ علتی برای دادن ارتباط مسائل قرار گرفته بروی یک خط به مقدار متغییرها نبود.نقطه قابل توجه درجه همبستگی بیشتر بین اهرم اندازه گیری شده بر کبنای بازار و ارزش دفتری می باشد که برای شرکتهای امریکا 84% و برای شرکتهای انگلیسی 97% می باشد.نتیجه این رگرسیون استفاده از روش بازار و دفتری د اندازه گیری اهرم برای اطلاعات گزارش شده در جدول 2 برای شرکتهای انگلیسی و در جدول 3 برای شرکتهای امریکایی که حقیقتا با هم برابر می باشند است.

عموماً فرمها ترکیب مجذور و فعل وانفعالات متغیرهای تشریحی است که در آزمون کیو (chow)سطوح 5%اندازه اهرم در آن پذیرفته نشده است.   

روندزمانی ومدل ساختگی زمانی بکارگرفته نشده است.تصمیم به رعایت بکارگیری مبنایی بوده براین واقعیت که ما را درکوتاه مدت یک سری زمانی داریم که در مدل ساختگی زمان نسبت به روند مدل دارد.قالبی بدرفته * شده است برای اثرات زمانی است که به عوض عقب به جلوتاثیردارد.درحالیکه روندزمانی مدل اثری زمانی است که دارای بیشتراست .چندین فرضیه رعایت پویای در مقابل ایستایی مدل را بطور ویژه و اختلاف مدارکی که انعطاف پذیر را موردآزمون قرار داده است وآزمون نسبت احتمالات را استفاده کرده است .آزمون نتایج  تعدیل پارامترهای بی شباهت به مدلهای پویایی سنتی که دارای ثبات است نیستند.بطور ویژه با انعطاف پارامتر تعدیل که بایددر مجموع متغیرهای که سرعت تعدیل ارتباط وجود داشته باشد که با عدم رعایت زمان و اثرات صنعت بیان شده است.

2-4 . اهرم مطلوب :

 

ضرایب و خطاهای استاندارد برای مدل ایستا(معادله 8)و مدل پویا(معادله 7)و در جدول 2 برای شرکتها انگلیسی و در جدول 3 برای شرکتهای امریکایی بیان شده است .درهر دو جدول برای اندازه گیری ارزش بازار و دفتری اهرم بکار گرفته شده است .تغییرپذیری علامتها در نوشته ها با a تعریف شده است و استفاده از متغیر برای تشریح کردن اهرم در حالیکه تغییرپذیری علامتهایی که با b تعریف شده است در استفاده از متغیرهای تشریح کردن سرعت تعدیل است.

بر طبق مقالات مدل ایستا ارزش بازار و دفتری اهرم کاهش در تغییر درآمد هر دو کشور است.اهرم خاصیت عالی رادر شرکتهای انگلیسی کاهش می دهدکه در آمریکا کاهش می یابد.متغیر رشد برای شرکتهای انگلیسی مهم است و اهمیت برای شرکتهای آمریکایی دارد.متغییر اندازه بطور حیرت انگیزی برای شرکتها اندازه یک ارتباط منفی با اهرم دارد در حالیکه ضریبی که برای اندازه i در شرکتهای انگلیسی بکار و مهم ومورئ انتظار بوده است.پوشش بدون بدهی اثر اهرم که بطور منفی در شرکتهای انگلیسی و بطور مثبت در شرکتهای امریکایی است.برای ارزشهای بازار ودفتری نتایج در هر دو کشور بطور شگفت انگیزی علائم مشهود بودن،رشو واندازه مورد انتظار ما نبوده است و پوشش ما در مدل ایستا برای کشورهایی امریکایی است.زمان ساختگی برای اغلب این مدلها برای شرکتها بطور ویژه مهم است.نتایج دلالت برآن داردکه فرض تامین مالی معمول اگرچه نشان دهنده تغییرات منفی سود است توسط برخی مانند اپلروتایت من(1995)وفاماوفرنچ (2002) حمایت می شود.

تفاوت بین نتایج برای این مدل و مدل پویا بی اهمیت نمی باشد.ابتدا افزایش مهیج را تشریح می کنیم زمانیک هزینه تعدیل اهرم برای مدل محاسبه شده است.منبع این افزایش به شرح زیربحث شده است.رابطه علامتها و اهمیت با تغییرات اساسی برای شرکتهای انگلیسی عوض می شودکه تغییر پذیری درآمد و مشهود بودن (که یک مفهوم غیرپذیرفته) و زمان ساختگی اهمیت کمتری دارددرحالیکه  ضرایب اندازه دارای بیشتری می باشد.برای شرکتهای امریکایی ضرایب اهمیت رشد بیشتر می باشد زمان ساختگی بدست آمده برای شرکتهای امریکایی با اهمیت است.پارامترتخمینی معادله پویا برای اهرم مطلوب بیان شده و ما ضرایبی برای تغییرپذیری درآمد که  منفی است یافتیم(خط avaro) و پیروی از روش دفتری را  برای شرکتهای انگلیسی مورد انتظار بوده است.

این از مفاهیم تئوری است که در بیشتر متغیرها درآمدهای عملیاتی یک شرکت وجوددارندوخطرش است زمانی که قادر نخواهد بود نرخهای پرداختی آنها را بپوشاند بنابراین آن به معنی یک سطح بدهی دارای مطلوبیت کمتری می باشد.برای شرکتهای انگلیسی این متغیر در مدل پویا با اهمیت نمی باشد.

ضریب مشهود بودن بطور منفی برای شرکتهای انگلیسی و بطور مثبت برای شرکتهای امریکایی می باشد.

 متغیر اندازه (asize)ضریب مثبت برای شرکتهای انگلیسی و اهمیت منفی برای شرکتهای امریکایی انتظار  داشته است.نوع مثبت شامل بحث های تئوریکی در مورد هزینه  ثابت ورشکستگی می باشد که شامل یک تشابه در نتیجه ارزش شرکت است که اخیرا افزایش یافته است.بنابراین توانایی اینکه به شرکتهای بزرگتروام داده  شود  بیشتر است.

سودمندی (aprov)دارای اهمیت زیادتری بر شرکتهایی که سودمندی زیادی دارند  هدفشان این است که نسبت بدهی حقوق صاحبان را کمتر کنند برای شرکتهای سودمندی اهمیت کمتری در اثرگذاری روی اهرم دارد.

رشد مورد انتظار متغیر رشد در مدل پویا برای شرکتهای امریکایی مهم است برای شرکتهای انگلیسی این متغییر با ضریب اندازه و اهمیت کمتر مهم است.نتیجه مهمی که از این متغیر در این مدل پویا برای شرکتهای امریکایی وجود دارد شگفت انگیز است .نتیجه  بازارهای سرمایه در امریکا است که بیشتر تقاضاهای بدهی موثر در آینده برای فرصت رشدی که پس ازبازارها و  بانکها در انگلستان فراهم می کند. ضریبی که برای پوشش مالیاتی بدون بدهی و مشهود بودن است بطور زیادی بااهمیت شد.

 

3-4 . سرعت تعدیل:

 

وقتی ما معادله هایی برای سرعت تعدیل ارائه دادیم برای هر دو شرکتهای انگلیسی و امریکایی ارزشهای بازار را می یابیم.ضریب رشد مورد انتظار(bgroal)منفی و بااهمیت است.فرصت رشد بیشتری با تعدیل آهسته تر در جهت ساختار سرمایه مطلوب را دارند.نتایج از فرضیه های که ممکن است رشد یک شرکت را راحتر انجام دهندو تغییردر ساختار سرمایه با این ترکیب جدید که افزایش سرمایه را انجام نمی دهند.ضریب اندازه(bsize)مثبت وبا اهمیت است ضرایبی برای فاصله تغییراتb  هستند که دارای اهمیت بسیار زیادی هستند که برای اهرم ارزش  بازار در شرکتهای انگلیسی مورد توجه هستند.در این حالت اهمیت بطور ویژه منفی است که در جهت تعدیل در ارتباط با تعدادی از مقادیر از دست می دهند و آن امکان است که انقدر تعدیل می تواند عامل شده باشد که قسمتی از عملیات شرکتها نرمال گردد در حالیکه تعدیلات بزرگتر  نیاز به انتشار اوراق بهادار جدید دارد.

جدول 4و5 میانگین و ارزش متوسط سرعت تعدیل و نسبت مطلوبیت برای شرکتهای انگلیسی و امریکایی به ترتیب مخصوص خود گزارش می کند.نسبت مطلوبیت نسبتی است که بین اهرم هدف و اهرم واقعی می باشد(Lit*/Lit).فهرست A سرعت تعدیل و نسبت را از سالی به سالی نشان می دهد. سرعت تعدیل در شرکتهای انگلیسی آهسته است و وقتی که شرکتها از اهرم مطلوب دور هستند اتفاق می افتد.در شرکتهای امریکایی تعدیل ارزش دفتری اهرم سریع تر است و شرکتها در بیشتر سالها اهرم مطلوب را محصور می کنند، شایددربازارسرمایه پویا بیشترمنعکس شود.درمقایسه باکارهای قبلی وخصوصاًفاما وفرنچ درسال2002 ،سرعت تعدیلاتی که مابرای شرکتهای آمریکایی برآوردکردیم اساساًبزرگتراست(حدود3دوره) آنها بایستی برای تئوری ساختارسرمایه مطلوب یک رابطه نسبی بافرضیه تامین مالی باقی بماند.

در فهرست B نسبت تعدیل و مطلوبیت برای شرکتها در گروههایی با اندازه بزرگ نشان داده می شود. شرکتهای کوچکتر به نظر می رسدکه تعدیل را با اندکی سرعت در جهت اهداف ارزش دفتری شان مانند شرکتهای بزرگتر انجام دهند.ما البته نسبت مطلوبیتی را می بینیم که مکرراً

هدفش برای شرکتهای انگلیسی تغییرمی یابد.پراکندگی در شرکتهای انگلیسی قابل توجه است ونسبت میانگین بیشتری را نشان می دهدکه مقادیری وجود دارد که بطورقوی تری از اهرم بیرون کشیده شده اند.در دوره های ارزش بازار شرکتهای کوچک انگلیسی اهرمی شده به نظرمی رسندکه آن رابوسیله نسبتهای میانگین تعدیل می کنند درحالیکه درارزش دفتری چنین الگویی وجود ندارد.برای شرکتهای آمریکایی در همه اندازه هاگروه هایی هستند که اهرم مطلوب را در هردوارزش بازار ودفتری می بندند.ونهایتاًفهرست C به فاصله صنایعی اشاره دارد که تفاوتهای قابل توجهی درسرعت تعدیلشان درسرتاسرصنایع دوکشور وجوددارد. بجزدرصنایع کد(V ) که سرعت تعدیل درشرکتهای آمریکایی نسبت به شرکتهای انگلیسی بیشتر است.

 

 

4-4.        سهم تعدیل دربیان نمودن اهرم

 

جدول 2و3 ارزش تشریحی ومدل پویایی را نشان می دهد که هیجان بیشتری نسبت به مدل ایستا دارد.آن ممکن است بهره ای باشدکه عوامل مدل پویارامحاسبه وباعث افزایش در R_squer  می شود آنچه توسط ماآزمون شده یک قاعده از یک مدل پویااست که فقط یک دوره ثابت ،b0 راشامل شده است .پس ازآن 3 متغیرخالص تفاوت در نسبت بدهی ،رشدواندازه جمع شدهاند.دومجموعه اززمان وصفت ساختگی بطوریک به یک جمع شده اند.برای شرکتهای انگلیسی وآمریکایی تقریباً افزایش درارزش تشریحی محاسبه شده است که برای متغیرمستقل،ضریبی ثابت درمعادله تعدیل است.نتیجه انحراف زمتنی وسراسری شرکتهاشامل مجموعه هر3 متغیر می شودکه تقریباًاثرتعدیلی روی R_squer ندارند.دونتیجه زمان وصفت ساختگی بطورمشابه فقط اثرکمی دارد.بنابراین پیوندقابل توجهی که درآزمونهامشخص شده اینست که هر مجموعه ازمتغیرها بایدیک سری ویژگی راشامل شده باشند.

بادرنظرگرفتن این عوامل تغییراتی حاصل شدواهمیت ضرایب،درمدل پویاتغییرات بیشتری رامتحمل شده است ودرزمانی که تعدیل دوره ثابت بودمدل ترکیب شده بود.

 

5 – خلاصه ونتایج

 

دراین مقاله ماازیک مدل پویاوفهرست اطلاعاتی برای دربکارگرفتن تعدیلات ساختارسرمایه درطی زمان استفاده کردیم.به عقیده مااین مقاله به مطالعات ساختارسرمایه ایستابه دودلیل برتری دارد:

اول اینکه مابطورویژه اطلاعاتی راجادادیم که امکان اینکه اگراین امکان وجودنداردکه شرکتهاساختارمطلوب سرمایه شان رادرهرنقطه اززمان بدهنددرچنین حالتی ماقادرهستیم ساختارسرمایه مطلوب تعیین شده وترجیحاًساختارسرمایه رعایت شده که اخیراًدرنوشته هابیان شده،شناسایی کنیم.

دوم، مانند اپلروتایت من درسال1995وفاما وفرنچ درسال 2002 مانیز سرعتی که شرکتها درجهت تعدیل کردن هدف ساختارسرمایه شان می باشندراتخمین زدیم وتعدیل سرعت تعیین شده راشناسایی کردیم.روشی که ما بکاربردیم اجازه می دهددواهرم مطلوب وسرعت تعدیلات درزمان بالایی تغییرکند.

برای تطبیق اهداف ماهردومدل ایستاوپویاراکه مبنای اندازه گیری اهرم به ارزش دفتری وبازارمی باشدراتخمین زدیم.اثرات زمانی درمدل پویادردوره هابا R^2  بطورقابل توجهی اصلاح شدندوبامدل ایستامقایسه شدند.این بهبودبه محض اینکه تعدیل پویارخ دهدثبات درهمه شرکتهاوهمه زمانهاراقبول کرده است.اثرات عوامل مختلف،اهرم مطلوبی راتعیین می کندکه درعموم شرکتهای انگلیسی وآمریکایی موردانتظاربوده است. رشد مورد انتظار یک اثرمثبت قوی برروی اهرم بطور ویژه درمدل پویادارد.درنتیجه شناسایی بدهی که دردسترس است رشدمالی ومقدارتوسعه درشرکتهای امریکایی نسبت به شرکتهای  انگلیسی بیشتراست.نظربه اینکه درسرعت تعدیل ماانحراف ازاهرم مطلوب رایافتیم،که آن یک اثر منفی برسرعت تعدیل درشرکتهای انگلیسی دارد.دراین کشور ساختارهای سرمایه انحراف قابل توجهی ازاهداف دارندوآنهاخیلی به آهستگی آن راتعدیل می کنند.درشرکتهای آمریکایی اهرمی که برروی اهداف بسته شددربیشترصنایع وجودداردوتعدیلش سریعتراست ورشدموردانتظارحیرت آوری بایک اثرمنفی درسرعت تعدیل دارد.سرعت تعدیلات که مابرای شرکتهای آمریکایی برآوردکردیم بیشترازآنچه دیگران قبلاًاحرازکردن می باشد،بنابراین ازتئوری اهرم مطلوب بیشتر حمایت شد.نسبتاًفرضیه تامین مالی درانگلستان حمایت بیشتری می شود.

شرکتهایی که درآمریکابطور نمونه دارای ساختارسرمایه بدون هدف هستندتعدیل راخیلی به آهستگی انجام میدهند به نظرمیرسدکه هزینه های انحراف ازاهرم مطلوب که معمولاًزیاد نیست کاملاً آن راانگیزه ای کرده اندکه هزینه معاملات بازارسرمایه را،به جای اهرمی که بطورآهسته درحال تغییربوده است،مثل سیاست تقسیم سودتعدیل کنند.

 

شرکتهای آمریکایی برروی هدف محصور مانده اند وتعدیل باکمترین هزینه رادرنظردارند.

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: چهارشنبه 01 مرداد 1393 ساعت: 16:23 منتشر شده است
برچسب ها : تعدیل پویای ساختار سرمایه,تغییر پذیری درآمد,پوشش مالیاتی بدون بدهی,تعدیل هزینه ها و سرعت تعدیلات,تحقیق,تحقیق و مقاله,مقاله,تحقیق رایگان,مقاله رایگان,سایت پروژه,پؤوژه رایگان,بهترین سایت پروژهو تحقیق رایگان,سایت تحقیق رایگان,رکود اقتصادی,زنگ خطر برای توسعه,

ركود اقتصادي زنگ خطرتوسعه

مرتضي ايماني راد : دكتراي علوم اقتصادي با گرايش تـــوسعه در برنامه ريزي، عضو هيات علمي كارشناسي ارشد سازمان مديريت صنعتي

مرتضي بهشتي : داراي تحصيلات عالي در اقتصاد، آمار و مديريت، دبيركل كنفدراسيون صنعت ايران

محمد مهدي بهكيش : دانشيار دانشكده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبايي، مولف كتاب "اقتصاد ايران در بستر جهاني شدن" ، رئيس اتاق بازرگاني و صنايع و معادن ايران و ايتاليا

مرتضي عمادزاده : دكتراي تخصصي در اقتصاد نظري، رئيس هيات علمي دوره هاي كارشناسي ارشد و عضو هيات مديره سازمان مديريت صنعتي، مدرس مباحث اقتصادي و بازرگاني،

(اداره كننده ميزگرد)

اشاره

درآمدهاي ارزي كشور ناشي از استخراج و فروش نفت بويژه درچند سال اخير افزايش قابل ملاحظه اي يافته است و بديهي است استفاده درست درجهت هدايت اين منابع ارزي و سرمايه گذاري در بخشهاي زيربنايي از اهداف مهم توسعه اقتصادي كشور محسوب مي شود.

اما به رغم افزايش درآمدهاي ارزي، كشور همچنان با تورم دورقمي بيش از 15 درصد، پايين بودن توليد و رشد اقتصادي، بالابودن نرخ تسهيلات، افزايش قيمتها، حجم زياد نقدينگي، سرمايه هاي سرگردان و درنهايت كاستن قدرت خريد مردم دست به گريبان است. علاوه بر اينها كشور ما از آفتهاي ديگر اقتصادي نظير فرارسرمايه، رانت‌جويي، شفاف نبودن اطلاعات اقتصادي، قاچاق كالا، نارسايي در حوزه تعرفه ها، حجم سنگين واردات كالا، ساختار اقتصادي سنتي، انحصاري بودن بورس، بي انگيزگي در سرمايه گذاري توليدي، بيكاري و... رنج مي برد و كارشناسان از اين آسيبها به عنوان موانع توسعه اقتصادي ياد مي كنند كه برآيند آنها درواقع پديده اي به نام «ركود اقتصادي» است كه نيازمند كنكاش و تحليل همه جانبه است؛ زيرا اين پديده قطعا ريشه درخت توسعه را مي‌خشكاند و مانع هرگونه تحول است.

آمار و ارقام رسمي گوياي اين واقعيت است كه زنگ خطر ركود مدتهاست كه به صدا درآمده است؛ به طوري كه بخشهاي ساختمان و كشاورزي طي سه سال اخير بيشترين كاهش رشد را داشتند، بخش صنعت و خدمات رشد نسبتا ثابتي را دارا بودند و درمجموع ميزان توليد كاهش يافته است. البته تغيير و تحول نظام مديريت عمومي كشور را كه به نوعي بلاتكليفي در سرمايه گذاران و توليدكنندگان ايجاد كرده است نيز مي توان از عوامل تشديدكننده ركود حاضر دانست.

در زمينه پديده «ركود اقتصادي» دو ديدگاه متفاوت وجود دارد. ديدگاه نخست معتقد به افزايش ركود در چند سال اخير نيست و براين باور است كه ركود اقتصادي از سال جاري آغاز شده و ممكن است در ماههاي آينده عميق شود. اين ديدگاه، ركود فعلي را نيز از نوع تورمي نمي داند. ديدگاه ديگر معتقد است كه ركود از چهار سال گذشته آغاز شده و از زمستان سال گذشته نيز تعميق يافته است.

باتوجه به علاقه مندي و استقبال مخاطبان تدبير بويژه مديران بنگاهها از طرح مباحث اقتصادي در مجله، اين بار تدبير با دعوت از صاحبنظران و استادان اقتصادي به بررسي و تحليل «ركود اقتصادي» پرداخته است و شركت‌كنندگان محترم درصدد برآمده اند متناسب با وقت جلسه ميزگرد به تشريح ديدگاهها و نظرات خود بپردازند.

اميد است مباحث ميزگرد مورد توجه علاقه مندان بويژه سياستگذاران و مديران اقتصادي و نيز مديران بنگاهها قرار گيرد.

 

دكتر عمادزاده: به نام خدا، ضمن خوشامدگويي به ميهمانان ارجمند ماهنامه تدبير، اساتيد محترم مستحضر هستند كه موضوع ميزگرد درباره ركود اقتصادي به عنوان زنگ خطري براي توسعه است. در اين زمينه بحثها و چالشها فراوان است. نرخ بيكاري بالا، رشد اقتصادي نسبتا نازل، سطح عمومي قيمتها و نرخ بهره بالا همگي موجب شرايط ركودي در كشور شده است. به بيان بهتر نوعي از ركود تورمي در وضعيت اقتصادي فعلي ما حاكم است كه بالابودن نرخ تورم و بهره و نازل بودن نرخ اشتغال و رشد اقتصادي را توأمان دارد. امروز مسأله به كارگيري ظرفيت ها، دچارنقصان فراوان است و سمت عرضه اقتصاد ما كشش پذيري نسبتا كمي دارد. ازطرف ديگر وضعيت بازار بورس بويژه در 9 ماه اخير و بخش مسكن ظرف حداقل دو سال گذشته نشان مي دهد كه فضاي اقتصادي ما از يك حالت ركود متأثر است.

اما علت اينكه اين مسايل با ترديد بيان مي شود اين است كه بعضي از صاحبنظران با تحليل برخي از شاخصها هنوز قانع نشده اند كه شرايط اقتصادي ما باتوجه به اين شاخصها شرايط ركودي است.

به هرحال اگر شرايط اقتصادي امروز خودمان را با وضعيت چند سال گذشته مقايسه كنيم شايد به راحتي بپذيريم كه حداقل نوعي از وضعيت ركودي در كشور ما حاكم است. مواردي كه بيان شد از مواردي است كه علاقه مند هستيم باتوجه به زمان محدود جلسه ميزگرد مورد تحليل و بررسي و گفتگو و تبادل نظر قرار گيرد.

دكتر بهكيش: براساس نماگرهاي اقتصادي بانك مركزي، رشد توليد ناخالص داخلي كشور در سالهاي 81 ، 82 و 83 به ترتيب 5/7 درصد، 7/6 درصد و 8/4 درصد بوده است. اين اطلاعات به وضوح نشان مي دهد كه دركشور ركود داريم. اگر بخواهيم درهمين دوره سه ساله تورم را هم موردبررسي قرار دهيم، ملاحظه مي شود كه شاخص خرده فروشي CPI با سرعت بسيار كم روبه تنزل بوده است. به عبارت ديگر شاخص كالا و خدمات مصرفي در سالهاي 81 ، 82 ، 83 به ترتيب 15/8 درصد، 15/6 درصد و 15/2 درصد بوده است.

اما ركود تورمي موقعي است كه اين دو شاخص عكس هم حركت مي كنند، يعني رشد توليد روبه كاهش و شاخص تورم روبه افزايش باشد. اگر شاخص تورم را CPI بگيريم، ما ركود تورمي نداريم، ولي ركود داريم. چنانچه شاخص بهاي عمده فروشي را شاخص تورم بگيريم كه اين معمول نيست، آن موقع ركود تورمي هم داريم. وقتي كه رشد بخشها را بررسي كنيم، مي بينيم كه از سال 81 به 82 بيشترين كاهش در بخش مسكن و كشاورزي است. يعني با اينكه بخش مسكن فقط 5/4 درصد توليد ناخالص داخلي را تشكيل مي‌دهد، ولي كاهش اين بخش از 81 به 82 خيلي شديد بوده و از 17/4 درصد به 3/1 درصد پايين آمده است.

در بخش كشاورزي رشد توليد از 11/4 درصد در سال 81 به 1/7 درصد در سال 82 تنزل يافته است. بنابراين كاهش توليد ناخالص داخلي در 1381 و 1382 متأثر از بخش ساختمان و كشاورزي است. در رشد توليد در بخش صنعت و معدن، تغيير زيادي مشاهده نمي‌شود. ولي اگر آب و برق و گاز را هم در داخل آن ببينيم، مشاهده مي كنيم كه رشد توليد در اين بخش هم به شدت تنزل يافته است. بنابراين معلوم مي شود كه در بخش برق و آب و گاز هم ركود داشتيم. وقتي كه علت كاهش شديدتر توليد ناخالص داخلي را بين سالهاي 82 تا 83 بررسي كنيم، بازهم همان دو بخش مسكن وكشاورزي است كه توليد كشور را دچار كاهش كرده است. به اين ترتيب ركود سه سال اخير به شدت تحت تاثير دو بخش ساختمان و كشاورزي است.

اما جالب اينكه بخش صنعت كم و بيش رشد ثابتي را حفظ كرده و رشد بخش خدمات هم تغيير محسوسي نداشته است. بخش خدمات نزديك 50 درصد توليد ناخالص داخلي ما را تشكيل مي دهد. بنابراين ركود ما بيشتر تحت تاثير بخش ساختمان و كشاورزي است و بخش صنعت خيلي در آن موثر نيست و تقريبا رشد نسبتا ثابتي دارد.

دكتر بهكيش: من قبول ندارم. من معتقدم كه تورم ما در اين سالها افزايش نيافته است. بنابراين ركود ما از نوع ركود تورمي نبوده است. به نظر من در بحث ركود، بايد روي بخش ساختمان و كشاورزي بيشتر تمركز كرد.

دكتر عمادزاده: بنابراين آقاي دكتر بهكيش وجود ركود را در اقتصاد حداقل طي سه سالي كه تحليل كردند تاييد مي كنند و ريشه‌هايش را هم عمدتا در بخشهاي كشاورزي و مسكن مي بينند. چون بنابر تحليل ايشان، بخش خدمات و صنعت به لحاظ نرخ رشد، نوسان چنداني نداشتند.

بهشتي: بحث اساسي من اين است كه اقتصاد ما در مقايسه با دنيا، اقتصادي سالم نيست. ما در جهان جزو چند كشوري هستيم كه تورم 2 رقمي داريم وكشورهاي مختلف، خود را موظف كرده اند كه تورم را كاهش دهند. اصولا مفهوم تورم تقريبا دنيا ازبين رفته است. بايد علت يابي كرد. چرا مي بايست تورم 2 رقمي داشته باشيم و هر سال نگراني هايي را پيدا كنيم كه الان با آن دست بگريبانيم.

چندين سال است كه اقتصاد ما دنباله رو سياست شده است و درواقع جامعه ما جامعه سياست زده است. تا زماني كه اقتصاد ما اصل قرار نگيرد و سياست هاي ارتباطي ما تابع منافع اقتصادي نشود، ما همين وضعيت را خواهيم داشت.

به اعتقاد من باتوجه به شرايط موجود در صنعت و تجارت، پيش بيني مي شود كه تورم حتي تا 20 درصد هم برسد؛ زيرا هزينه هاي دولت بالا مي رود. هزينه هاي دولت هم از محل فروش ذخاير ارزي تامين مي شود و خود آن هم پول جديد به اقتصاد تزريق كردن است. وقتي اين عوامل در كنار هم قرار گيرند نشان مي دهد كه ما اولا معمار اقتصاد نداريم، ثانيا دولت همواره تابع سياستهاي مختلفي است و اقتصاد را تابع سياستهاي خودش كرده و به اين ترتيب راه نجات را راه حل هاي كوتاه مدت مي داند. بايد اصولي تر به قضيه نگاه كرد و به پايه پرداخت.

به نظر من مجله تدبير تاثير عميقي در سطح مديران ما دارد و خيلي ازمديران اين مجله را مي خوانند. لذا لازم است كه اين قضيه را از ديدگاه ديگر تحليل كنيم و اين هشدار را بدهيم كه درست است كساني كه در رأس كار قرار مي گيرند به نحوي از طريق سياسي وارد جريان مي شوند. ولي واقعيت اين است كه بايد جامعه توسط كساني كه تدبير و شناخت اقتصادي دارند اداره شود و منافع ملي در رأس قرار گيرد. از ديدگاه من منافع ملي ما اقتضا نمي كند كه به هيچوجه وارد ماجراهايي شويم كه ارتباط ما را با دنيا خراب كند. روابط سياسي ما با بعضي از كشورها نبايد به آنها اجازه دهد كه تاخت و تازهاي عجيب و غريبي در اقتصاد ما داشته باشند و از راههاي مستقيم و غيرمستقيم، كالاهاي ناصواب خود را وارد اين مملكت كنند.

دكتر عمادزاده: آقاي بهشتي فرمايشات شما دراساس صحيح است و طبيعي است كه اگر ما از آن جنبه ها به گفتگو بپردازيم بحث بسيار وسيع خواهدبود و ممكن است نتوانيم مسائل موردنظرمان را در اين ميزگرد جمع كنيم. تلاشمان اين است كه تاحد ممكن بخشي ازآن مقولات را كه در ارتباط مستقيم با مسأله ركود در اقتصاد است بررسي كنيم. يقينا هركدام از ريشه هاي نكاتي كه مي‌فرماييد در شكل گيري ركود موثرند، ولي آن نكات بايد مستقلا موردتحليل قرار گيرند.

بهشتي: ركود زاييده چيست؟ زاييده تصميم گيري هاي غلط ماست. چون بازار آزاد نداريم و بازار ما كنترل شده و انحصاري است. ما بازاري داريم كه تحت تاثير قاچاق كالا است، بازاري داريم كه دولت نرخ ارز و نرخ بهره و حتي قيمت كالاها را تعيين مي‌كند.

پس در اين اقتصاد شما با عوامل بازار آزاد سروكار نداريد كه بخواهيد علت يابي و موشكافي كنيد. بايد به علت اصلي؛ يعني رفتار دولت در برابر مسايل اقتصادي بازگرديم.

دكتر ايماني راد: آقاي دكتر بهكيش بحث ركود را در چند سال اخير از زاويه كاملا دقيقي مطرح كردند كه من كاملا با آن موافقم و سعي مي كنم آن بحث را ادامه دهم. به نظر من هم در شرايط فعلي ركود اقتصادي داريم. اين ركود از سه، چهار سال گذشته شروع شده است و فقط نكته اي كه من مي خواهم اضافه كنم اين است كه از زمستان سال 1383 با استفاده از اطلاعاتي كه به طور محدود ولي سيستماتيك از بازار جمع آوري كرديم، ركود شروع شده و تعميق يافته است.

درهرحال من پديده تشديد ركود را بحث مي كنم، كمااينكه بحث ركود را آقاي دكتر بهكيش مطرح كردند و آمار و ارقام را هم گفتند.

من آمار چك هاي برگشتي را نگاه مي كردم، كه به شدت درحال افزايش است. ما در اواسط شهريور ماه از 50 نفر از مديران راجع به اطلاعات اقتصاد كلان و وضعيت اقتصادي شان سوال كرديم. اين عده به طور مشخص از 9 گروه صنعتي انتخاب شدند و نتايج بررسيها نشان مي دهد كه بيش از 90 درصد توليدكنندگان داراي كاهش شديد توليد نسبت به سال 83 بودند.

همان طور كه آقاي دكتر بهكيش اشاره كردند يكي از عواملي كه در ركود اقتصادي در چند سال گذشته تاثير داشته بخش ساختمان است كه بحث كاملا درستي است. اطلاعات بانك مركزي نشان مي دهد كه در 3 ماهه اول سال جاري هم، سرمايه گذاري بخش خصوصي در بخش ساختمان پايين آمده و كاملا رشد منفي داشته است.

علاوه بر اين، طبق مطالعات بانك مركزي، بخش ساختمان داراي بيشترين رابطه فرازونشيب در اقتصاد است و بيشترين رابطه ميزان اشتغال‌زايي را دارد. بنابراين يك بخش استراتژيك در اقتصاد است و اين بخش دچار كاهش توليد شده است و اگر آمارهاي سه ماهه موجود بود، نرخ رشد بخش ساختمان در توليد ناخالص داخلي منفي مي بود.

مطلب مهم ديگر كاهش شاخص بورس است. شاخص بورس از چهارده هزار به ده هزار رسيده است. باتوجه به وجود حجم مبنا و باتوجه به اينكه اين كاهش شاخص با محدوديت جدي مواجه است، اين محدوديت در چارچوب مقررات و ضوابط، كاهش اسمي است. درواقع اگر بورس رها شود ممكن است كاهش شاخص بيشتر شود. بنابراين كاهش شاخص بورس تا ده هزار نشان دهنده اين امر خواهد بود كه به نوعي ركود در اقتصاد حاكم است.

من هيچكدام از اينها را به تنهايي دليل ركود اقتصادي نمي بينم. ولي وقتي همه عوامل را با هم جمع مي كنيم، نشان مي دهد كه ركود در بخشهاي اقتصادي كشور درحال گسترش است.

متغيرهاي دوگانه

من معتقدم ركود بلندمدت و كوتاه مدت وجود دارد كه درحال گسترش است. به نظر مي رسد كه دو دسته متغير موجب شكل گيري ركود در اقتصاد ايران مي شود. يك دسته متغيرهاي واقعي اقتصادي هستند و يك دسته متغيرات انتظاري كه براساس انتظارات مردم و فعالين اقتصادي شكل مي گيرد. يكي از متغيرهاي واقعي كه در ركود اقتصادي كشور نقش دارد، مسأله واردات است. در سال 1380 كه نرخ رشد شروع به كاهش كرد ما 18 ميليارد دلار واردات داشتيم. اين رقم در سال 81 به 22 ميليارد دلار، در سال 82 به 30 ميليارد دلار و در سال 1383 به 37 ميليارد دلار رسيده است. باتوجه به آمار و ارقام شش ماهه اول سال جاري و نيز براساس روند پايان سال 83 كشور ما در پايان سال 84 مبلغ 43 تا 54 ميليارد دلار واردات خواهد داشت.

در سال 1380 دربرابر هر پنج كالاي توليدي، يك كالاي وارداتي داشتيم، الان در برابر سه كالاي توليدشده، يك كالاي وارداتي داريم. اين روند نشان مي دهد حجم بسيار وسيعي از كالاهاي مختلف واردكشور مي شود. ممكن است عده اي بگويند درآمد ارزي كشور زياد است و اگر واردات هم زياد شود اشكال ندارد. پاسخ اين است كه اشكال دارد؛ زيرا اگر به نرخ ارز نگاه كنيم مي بينيم كه در چند سال گذشته به5/2 تا 3 درصد افزايش داشته است. اگر قيمتهاي داخلي را هم درنظر بگيريم حدود 70 درصد افزايش داشته است. بنابراين يك نرخ تورم ساليانه 5/2 تا 3 درصد به دلار براي كالاي وارداتي مي خورد. علاوه بر اين بازار جهاني هم به آن اضافه مي شود. بنابراين طبيعي است كه بازار اقتصادي ايران با شرايطي مواجه مي شود كه توليدكننده خارجي هرسال در مقابل توليدكننده داخلي، وضعيت بسيار بهتري خواهد داشت و درمقابل، توليدكننده داخلي قدرت رقابتي خودش را از دست مي دهد. و در چنين شرايطي طبيعي است كه نرخ رشد توليد كاهش يابد. همان طوركه آقاي دكتر بهكيش اشاره كردند بخش صنعت نسبتا يكي از پايدارترين بخشها بوده است.

نرخ رشد صنعت تقريبا نزديك 10 درصد بوده است و جالب اينكه نوك تيز حمله واردات عمدتا روي بخش صنعت است. به نظر مي‌رسد باتوجه به واردات بسيار زياد كالا، حمله در بخش صنعت در شش ماهه اول سال 84 آغاز شده است.

دكتر بهكيش: من موافق نيستم، براي اينكه واردات ما از كالاي نهايي مصرفي خيلي كم است. واردات ما بيشتر كالاهايي است كه در صنعت از آنها استفاده مي شود.

دكتر ايماني راد: دو نكته مطرح است. نكته اول اين است كه در سال گذشته ميزان كالاي مصرفي به نسبت سال قبل بالا رفته است و در شش ماهه اول سال جاري نسبت تمايل به سمت كالاي مصرفي بيشتر شده است. اما نكته دوم، واردات براي اينكه ركود ايجاد كند لازم نيست حتما مشابه كالاي وارداتي، كالاي مصرفي باشد كه در داخل توليد شود.

من باتوجه به اطلاعاتي كه از مسئولان و اتاق بازرگاني تهران داشتم عرض كردم كه نرخ رشد بخشهايي از صنعت در سال جاري درحال كاهش است. حالا اگر كسي بگويد آمار را از كجا مي آوريد؟ من مي گويم آمار ندارم. درواقع صحبت من براساس پيش بيني و درك از شرايط و در بازار بودن و جمع آوري اطلاعات است. باتوجه به نرخ برابري بين ريال و دلار، واردات يكي از عوامل ركود است. نكته دوم هم در بخش واقعي اقتصاد؛ يعني ساختمان است كه ركود در رشد ساختمان را نشان مي دهد و از متغيرهاي بسيار مهم در ركود اقتصادي است.

كاهش پرداختهاي دولتي

باتوجه به تغيير دولت در سال جاري، اتفاقي كه افتاده اين است كه با تغيير پستها و بالارفتن احتمال جابه جايي ها، هزينه ها و پرداختهاي دولتي به شدت كاهش يافته است. وقتي يك سري تغييرات سياسي در بخش مديريت انجام مي شود قاعدتا پروژه هاي جديد شروع نمي شود و پروژه هايي هم كه درحال انجام است با وقفه روبرو مي شود. همين وقفه، ركود را به بخش خصوصي كه وابسته به بخش دولتي است منتقل مي كند. به عنوان مثال چندين شركت را كه وابستگي به بخش دولتي دارند از لحاظ دريافتها كنترل مي كرديم. اين شركتها بدون استثنا در دريافتهاي خود از بخشهاي دولتي با مشكل مواجه هستند. علاوه بر اين بعضي ازآنها هم با مشكلات جدي مواجه هستند. به نظر من تغيير دولت و مديران هم از بحثهايي است كه در گسترش ركود تاثير داشته است.

نكته آخر تغيير بافت سياسي كشور همراه با انتظارات خاص است كه در مردم ايجاد شده است. طبيعي است كه اين انتظارات در همه جهات شكل بگيرد. تغيير يكباره در بافت سياسي كشور بورس را با كاهش شديد شاخص مواجه كرده است. در سرعت گردش پول هم افت ايجاد شده است. به عبارت ديگر گردش پول كند شده است و آن هم به اين دليل است كه ريسك معاملات بالا رفته است. اين عوامل هم باعث كاهش معاملات و توسعه ركود شده است. البته همان طور كه عرض كردم بعضي از اين عوامل با انتظارات مردم و بعضي هم با بخشهاي از متغيرهاي واقعي اقتصاد ارتباط دارد.

مجموعا بخشي از اطلاعاتي كه مطرح شد براساس اطلاعات جمع آوري شده از بازار است و بخشي هم ازطريق پرسشنامه اي است كه در شهريور ماه گذشته تنظيم و جمع آوري شده است.

دكتر عمادزاده: نتيجه گيري من از فرمايشات آقاي دكتر ايماني راد اين است كه ايشان، نوعي خاص از طبقه بندي را ارائه مي كنند. ما در زمستان 83 وارد فضاي ركود شديم و درحال حاضر اين ركود اقتصادي تعميق مي شود. اگر مسائل تئوري را دنبال كنيم، يكي از زوايا اين است كه افزايش واردات بايد باعث افزايش مواداوليه قطعات يدكي شود و عرضه را كشش پذيرتر كند. منتها علت اينكه نمي‌توانيم كاملا كلاسيك جمع‌بندي كنيم اين است كه درجريان تغيير و تحول نظام مديريت عمومي كشور به نوعي همه با ابهام و بلاتكليفي مواجه هستند و اين امر مي تواند از عوامل ايجادكننده تشديد ركود تلقي شود.

به بيان ديگر ما وقتي بحث ركود را نگاه مي‌كنيم، مي پذيريم كه پرداختن به مسائل تئوري مي تواند كاملا پاسخگوي موضوع باشد، در حالي كه شواهد جامعه نشان مي دهد كه پرداختهاي مربوط به پروژه هاي عمراني به كندي انجام مي شود. شايعات درمورد تغييرات مديران زياد است. نمونه هايي داريم از اينكه حقوق مديران را كاهش داده اند. منتها اين كاهش، كاهش اسمي و نمادين بوده است، كاهشي نبود كه منجر به كاهش هزينه هاي دولتي شود. البته همين تغيير نمادين در رفتار عمومي مديران تاثير خود را گذاشته است. درواقع اين مسايل است كه مي تواند زمينه هاي عمومي ركود را توسعه بدهد.

آنچه كه موجب مي شود به اين قضايا بيشتر بپردازيم اين است كه به چيزهايي كه مي تواند محركه هاي اثرگذار روي بخش ركود باشد، بيشتر توجه كنيم. داستان بورس يكي از واقعيات بسيار ملموس جامعه ماست و مسايل بورس در ظرف 9 ماه گذشته را نمي‌توانيم منكر شويم. بورس يكي از چرخهاي گرداننده نقدينگي و سرمايه گذاري است. به نظر من به اين مسائل بايد بيشتر پرداخته شود.

دكتر بهكيش: اگر دامنه بحث خيلي گسترده شود اثرات عوامل مختلف را نمي توانيم در بحث غيررياضي به روشني تبيين كنيم. توليد ناخالص داخلي به عنوان يك متغير به حداقل سي متغير جدي وابسته است كه هركدام اثرخاص خود را دارد. درنتيجه مجبوريم مقداري بخشي صحبت كنيم تا بحث قابل جمع كردن باشد.

توجه من از اين بابت به ارقام بانك مركزي است كه در شرايط موجود بهترين رقمهايي است كه وجود دارد. اشاره شد كه در سه ماهه سوم و چهارم سال 83 ركود شروع شده است، اما ارقام خلاف اين موضوع را نشان مي دهد. توليد ناخالص داخلي ما در سه ماهه اول 5/4 درصد، در سه ماهه دوم 4/4 درصد، در سه ماهه سوم 2/5 درصد و در سه ماهه چهارم 4/5 درصد رشد داشته است. بنابراين ما در سه ماهه چهارم سال گذشته براساس اين ارقام ركود نداشتيم، بلكه اقتصادمان روبه توسعه بود. به اعتقاد من مباني بحث را بايد روشن كرد و پيشنهاد من اين است كه جايي كه رقم داريم، آن را اصل قرار دهيم و استنباطات خود را به آنها اضافه كنيم، نه اينكه ارقام را كنار بگذاريم و براساس استنباطهاي خودمان آن را تحليل كنيم. من فكر مي كنم ركود اقتصادي از امسال شروع شده كه ارقامش هنوز بيرون نيامده است.

نقش موثر انتظارات

به اعتقاد من، ما نسبت به سال 81 ركود بلندمدت سه ساله داشتيم و رشد توليد طي اين مدت به شدت پايين آمده است، ولي در سه ماهه آخر سال گذشته نسبت به سه ماهه اول همان سال ركود نداشتيم. من تصور مي كنم كه اقتصاد ما حتي بخش واقعي آن بسيار متأثر از انتظارات است. انتظارات نه تنها نقش بسيار قوي در اقتصاد كشور دارد، بلكه بسيار وابسته به فضاهاي سياسي است.

شاخصهاي بورس طي دو ماه اخير كاهش جدي پيدا كرده است. انتظارات به ترتيبي شكل گرفته است كه هر كاري مي كنيم، شاخصها برگشت پيدا نمي كند. علت هم روشن است كه انتظار مردم اين نيست كه شرايط سياسي ما به سرعت بتواند به يك وضع طبيعي برگردد. وقتي شرايط اين گونه است، به سرعت پولها نقد مي شود. اگر مانده سپرده بانكها را در اين مدت نگاه كنيم به سرعت روبه افزايش گذاشته است و خروج پول از بورس به سرعت بالا رفته است. متاسفانه با آزاد شدن پول از محيط بازار سرمايه به هيچوجه اين پول در بخشهاي واقعي اقتصاد وارد نشده و به طرف توليدكشاورزي، صنعتي و ساختمان نرفته است، بلكه در بخشهايي رفته است كه نقدينگي بسيار بالاتري داشته تا هر لحظه صاحب پول بخواهد بتواند آن را جابجا كند. بنابراين من تصور مي كنم سياستمداران ما بايد به اين نكته كاملا توجه كنند كه اقتصاد را با هيجان نمي شود اداره كرد و آقاي خاتمي در دوره دوم رياست جمهوري اين نكته را خوب متوجه شدند. اقتصاد را نمي توان با شوك مواجه كرد. شوك اصولا اقتصاد را مي ترساند. وقتي پول از يك بخشي شروع به خارج كردن كرد، با همان سرعتي كه بيرون مي رود به هيچوجه نمي توان آن را به آن بخش بازگرداند. نيرو وزمان زيادي نياز است تا پول را دومرتبه به آن بخش بازگرداند. بنابراين يك ركود بلندمدت داريم كه سال از81 آغاز شده است و يك ركود كوتاه مدت كه در اين چند ماه به شدت حادث شده است. من اينها را بيشتر از انتظارات واقعي مردم مي دانم و شكل اين انتظارات را هم فقط سياستمداران هستند كه مي توانند عوض كنند وگرنه پول به سرعت از بخشهاي واقعي اقتصاد خارج مي شود.

دكتر عمادزاده : آقاي بهشتي فرصتي است كه جناب عالي يك مقدار زواياي سياستگذاري قضيه را بازكنيد.

بهشتي : اختلاف بين مجلس هفتم و دولت آقاي خاتمي، مقداري از انتظارات را دگرگون كرد و از زماني كه ما وارد اتخابات شديم، فعاليتهاي اقتصادي تحت تاثير قرار گرفت. مخصوصا سازمانهاي درستي كه يك نوع سكون و بي تفاوتي در آنها حاكم شد و بعد هم انتخابات رياست جمهوري كه دگرگوني فكري را در جامعه به وجود آورد. جامعه روندي را طي كرده كه حاصل آن، ركودي است كه در آخرين فصل سال 83 خودش را نشان داده است. من اين مساله را احساس نكردم مگر جزئيات ارتباطاتي كه بين مجلس و دولت به وجود آمد. بعد از آن ما وارد اين مسأله مي شويم سازمانهاي دولتي ما بلاتكليفي عميقي را براي همه به وجود آورده اند. براين اساس امروز ما نمي دانيم كه سياستهاي صنعتي مان واقعا چه خواهد بود؟ نمي دانيم سياستهاي كنترل قيمتها چه خواهد بود؟ آيا دولت مي خواهد به طرف كنترل قيمتها كه در دهه هاي گذشته حركت كند؟ يا خير اين گونه نيست؟ اين سردرگمي ها يك نوع بلاتكليفي براي توليدكنندگان و مديران بنگاهها به وجود آورده است. در مجلس با قانون برنامه چهارم به عنوان يك راهنما نگاه نمي كنند. سازمانهاي دولتي قانون برنامه چهارم را كتاب راهنماي خودشان نمي دانند و تصميماتي كه گرفته مي شود گاهي مغاير با تصميمات برنامه چهارم است.

اين نوع پديده ها باعث شده كه نوعي سردرگمي به وجود بيايد و نتوانيم هيچ نوع آماري از فرار سرمايه داشته باشيم. اين فضاي بلاتكليفي و انتظاراتي كه آقاي دكتر ايماني راد مطرح كردند در جامعه حاكم است و مديران صنايع از فضايي كه ايجاد شده است به شدت نگرانند. صندوق ذخيره ارزي مدتي است كه هيچ نوع فعاليتي از خود نشان نداده است و همين مساله نوعي نگراني به وجود آورده است.

سرمايه گذاري خارجي كه مديران ما با آن ارتباط برقرار كرده بودند و در حال به نتيجه رسيدن بود متوقف شده است. همين مساله واكنش ناراحت كننده را به وجود آورده است. اين حالتها خواه وناخواه در بحث انتظاراتي كه مطرح مي شود اثر خودش را در جامعه مي گذارد.

دكتر عمادزاده: من يكي از زواياي فرمايشات آقاي بهشتي را باز مي كنم. در فرمايشات ايشان به آثار اين سياستگذاري بر روابط خارجي ما اشاره شد. من همواره با خودم فكر مي كردم كه آثار سرمايه گذاري مستقل خارجي كه اين قدر منابع و تكنولوژي توليد و مديريتي وارد مي كند چقدر مي تواند اثرات مثبت ضد ركودي در اقتصاد به وجود آورد. امروزه رفتارهاي ابهام آميز، مسير ورود سرمايه هاي خارجي را خيلي نارسا و كند كرده است. يكي از ريشه هاي ركود همين مساله است كه به آن اشاره شد.

دكتر بهكيش: بورس از اين جهت براي مردم اهميت دارد كه نقدينگي آن بسيار بالاست و مردم وقتي بخواهند به سرعت مي توانند از آن خارج شوند. البته الان كه ركود در بورس حاكم است، هركس بخواهد نمي تواند پولش را خارج كند، چون ديگر خريدار ندارد. حجم معاملات و خريد و فروشها در بورس به شدت كم شده است. حتي روزهايي كه شاخص بورس نزول هم نمي كند، بازار بسيار بسيار لاغر شده است و كسي حاضر به فروش و يا خريد سهام نيست. ارزش پرتفوي اغلب افراد 20 تا 25 درصد زير آن چيزي است كه سال گذشته بوده است، ولي با اين وجود به دليل نگرانيهايي كه دارند نمي توانند بفروشند، براي اينكه خريداري هم با قيمتهاي فعلي وجود ندارد.

خلاصه اينكه ما ركود خيلي شديدتري را در ماههاي آينده در بخشهاي مختلف بخصوص ساختمان خواهيم داشت و قيمت ملك و زمين روبه كاهش خواهدبود. اگر اين وضعيت ادامه يابد قيمت ارز روبه افزايش خواهدگذاشت، چون تقاضاي ارز روبه افزايش خواهد رفت. بانك مركزي فعلا طرف عرضه ارز را توانسته است، كنترل كند، وليكن اين مساله خيلي نمي تواند دوام داشته باشد و قيمت ارز روبه افزايش خواهد گذاشت. بنابراين ممكن است ما با وضعيت ركود عميق در ماههاي آينده مواجه شويم و لذا بايد خيلي مواظب اين اتفاق ناميمون ممكن باشيم.

دكترايماني راد: واردات دو لبه دارد. يك لبه آن حمايت از توليد است، يعني بخش عرضه اقتصاد را با فراواني مواجه مي كند. ازطرف ديگر واردات به هر شكل كه باشد رقيب كالاي توليدي ما خواهدبود. زيرا ما به شدت از لحاظ ساختار اقتصادي متنوع هستيم و همه چيز را در چند سال اخير توليد كرديم. بنابراين هر چيزي كه وارد كنيم كم و بيش رقيب توليد داخلي خواهدشد.

وارداتي كه انجام مي شود توسط توليدكننده تبديل به توليد مي شود كه در مقابلش يك جنس جايگزين از خارج وارد مي شود. بنابراين واردات الزاما نمي تواند منجر به افزايش توليد شود. درحالي كه آمار سالهاي قبل نشان مي دهد كه توليدكننده به شدت به درآمد ارزي وابسته است. در آن زمان محدوديت واردات بسيار جدي بود و درنتيجه وقتي ارز وارد بازار داخلي مي شد بدون وجود رقابت فروش مي رفت و در نتيجه توليد زياد مي شد. ولي الان شرايط تغيير كرده و بنابراين واردات الزاما منجر به افزايش توليد نمي شود.

نكته ديگر اينكه اولا كالاي داخلي سال به سال ارزان تر مي شود. ثانيا تعرفه ها هم هر سال پايين مي آيد. ثالثا قيمتها در سطح جهاني هم سال به سال كاهش مي يابد. جالب است وقتي كه آمريكا و اروپا با مشكل جدي ورود كالاي چيني مواجهند و حتي كارشان با چين به تهديد كشيده شده است، ما به راحتي و بدون هيچگونه سياستي كالاي چيني وارد مي كنيم و طبيعي است كه اين امر رقابت را در توليد زياد مي كند. نتيجه بحث من اين است كه افزايش واردات كالاي واسطه اي الزاما منجر به افزايش توليد نمي شود.

آقاي دكتر بهكيش فرمودند ركود اقتصادي به سال 84 كشيده شده وعامل آن را هم انتظارات دانستند. انتظارات هم قاعدتا بايد براساس انتخابات شكل بگيرد. درحالي كه اين ركود از ابتداي سال شروع شده است.

شاخص بورس قبل از اينكه بحث انتخابات رياست جمهوري مطرح شود، شروع به افت كرد. اگر حدود يك ماه به عقب برگرديم مي بينيم كه شاخص عمومي به سمت كاهش رفته است. آقاي دكتر بهكيش براي بخش واقعي اقتصاد در سال 84 سهمي قائل نشدند، يعني بيشتر بخش انتظاري را مطرح كردند، در حالي كه تورم جهاني با تورم جامعه ما حداقل 12 درصد اختلاف دارد. نرخ ارز هم ثابت مانده است.

كالاهايي را كه چين وارد بازار ايران مي كند هرچند كه حجم آن زياد نيست، ولي خودش يك فشار رقابتي قابل ملاحظه ايجاد مي كند. امسال حداقل هر ماه رقمي حدود نيم ميليارد دلار كالاي مازاد وارد كشور مي شود. آقاي دكتر هيچ سهمي براي اينها قائل نيستند. بخشهاي واقعي اقتصاد كار خودش را انجام مي دهد و در موقع مناسب اثر خود را بر ساير متغيرها و حتي انتظارات مي گذارد.

به نظر من انتظارات هم با دو پديده همراه شده است: يك پديده بحث بحران هسته اي است و پديده ديگر تغييرات رياست جمهوري است. بنابراين در مجموع مي توان گفت كه هم اين دو عامل انتظاري و هم عوامل واقعي اقتصاد در شكل گيري ركود اقتصادي در سال 84 نقش داشته اند.

دكتر بهكيش: بخش صنعت نشان داده است كه بخش بسيار پايداري است. حتي طي ده سال گذشته هم بخش صنعت كم و بيش با رشد نسبتا پايداري مسيرش را ادامه داده و نوسان چنداني نداشته است. واردات بسيار زياد هم ممكن است خيلي كالاي مصرفي نهايي نباشد، همان گونه كه تا حالا نبوده است. البته ممكن است امسال مقداري زياد شده باشد.

بنابراين من فكر مي كنم كه با افزايش واردات، كالاي نهايي هم ممكن است بيشتر وارد شده باشد، ولي اين افزايش ازطريق ترانزيت از مملكت خارج مي شود. نكته دوم اينكه ممكن است به افزايش انبار منجر شده باشد.

دكتر ايماني راد: كالاي واسطه اي مانند ورق و فولاد وارد مي شود. ما توليدكننده فولاد هستيم. يك كالاي واسطه اي شدت رقابت را بالا مي برد و توليد آنها را پايين مي آورد.

بحث من اين است كه فرقي نمي كند كالاي ما مصرفي واسطه اي يا سرمايه گذاري باشد بحثي كه وجود دارد اين است كه تاچه حد ما در داخل كشور توليد آن كالا را داريم.

بهشتي: بين سالهاي 81 تا 83 واردات ما از 18 ميليارد دلار به 36 ميليارد دلار افزايش يافته است و رشد صنعت فقط 10 درصد بوده است. اينها كجا رفته است.

دكتر ايماني راد: نكته اين است كه واردات با يك تأخير و فاصله زماني اثرش را مي گذارد. آن مقدار قابل توجهي كه واردات افزايش داشته سال 83 است. پس در اينجا رشد صنعت با مسئله واردات ما ارتباطي ندارد، ولي حجم اقتصاد بيشتر شد.

بهشتي: اگر اين گونه باشد، بايد توليد صنعتي ما رشد منفي داشته باشد و درواقع رشد صنعت در سال 83 بايد به شدت افت كرده باشد.

دكتر ايماني راد: البته پيش بيني من حدود 6 تا 7 درصد است. ولي اينكه يك باره بخش صنعت را منفي كند تصور نمي كنم. نكته ديگر آثار آن روي تورم و توليد ناخالص داخلي است.

چند سازمان بين المللي از جمله ميد تورم را بالاتر از رقمي كه پيش بيني كرده بودند و تــــــوليد را پايين تر از آن مقداري كه پيش‌بيني كرده مي دانند. بنابراين سازمانهاي بين المللي هم به يك سري علايم رسيدند كه نرخ رشد را پايين تر آورده اند. لذا آن چيزي كه باتوجه به نرخ رشد صنعت ما در چندسال گذشته اتفاق افتاده است در سال 1384 هم قابل پيش بيني است.

دكتر بهكيش : از آن طرف هم در شش ماه اول سال توليد نفت افزايش يافته است.

دكتر ايماني راد : به نظر من امسال توليد نفت كاهش مي يابد. در اين بخش افزايش قيمت نفت در نظر گرفته نمي شود، بلكه ميزان بشكه اي كه توليد مي شود، مورد محاسبه قرار مي گيرد.

سوال بسيار جدي اين است كه واردات كه طي 2 سال، 2 برابر شده است، به كجا مي رود؟ در پاسخ به اين سوال بايد گفت واردات از دو طريق ترانزيت و استات پايلينگ خارج مي شود. من اين دو راه را در اقتصاد خيلي جدي مي بينم.

دكتر بهكيش: قابل توجه است كه كاميونهايي كه خارج مي شوند و يا كاميونهاي عبوري زير قيمت ارزيابي مي شوند. عين اين جريان براي دبي اتفاق افتاده است. آمار نشان مي دهد كه سال گذشته صادرات دبي مبلغ ده ميليون دلار و واردات ما 5 ميليارد دلار بود. علت اين است كه يك مقدار كالاي قاچاق از دبي مي آيد. از اين قاچاق بخشي در داخل كشور مصرف مي شود و بخشي هم خارج مي شود.

سال گذشته تعدادي از بازارچه هاي مرزي را جمع كردند يعني افزايش واردات نبود، افزايشRECHANNELING واردات بود و در نتيجه يكي از عوامل افزايش واردات همين افزايش RECHANNELING است. بنابراين سال گذشته واردات ما 18 ميليارد نبود، بلكه 18 ميليارد ثبت شده است. اختلاف واردات نبايد 2 برابر باشد، چون اثرش بايد در بازار ارز هم مشاهده شود، در حالي كه اين گونه نيست.

بهشتي: بعيد مي دانم كه جامعه ما توجه چنداني به آمارها داشته باشد، بلكه بيشتر به انتظارها و شايعات و نوع رفتارها نگاه مي كند. ما بايد در روشهاي اقتصادي و سياسي خودمان دگرگوني ايجاد كنيم.

 

ما 27 سال است كه جامعه را، جامعه سياسي كرديم. در هرجاي دنيا اگر توسعه اقتصادي اتفاق افتاده جامعه تفكر اقتصادي داشته و سياست، دنباله رو اقتصاد بوده است.

جامعه اي كه مي خواهد رشد كند و توسعه يابد، اقتصاددادن بايد بر سياستمدار اوليت و ارجحيت داشته باشد. حاصل اين نوع بحثها، رشد اقتصادي، رفاه اجتماعي و مسائلي است كه تمام سياستمداران دنبال آن هستند.

من باتوجه به صحبت هاي دوستان، مي خواهم توجه دوستان را به اين نكته جلب كنم. كه دولت امروز با يك بلاتكليفي فلسفي روبروست يا هنوز چون فلسفه هاي خودش را اعلام نكرده جامعه را دچار بلاتكليفي كرده است. اين بايد روش شود تا مديران صنايع و بنگاهها و سايرين براساس فلسفه هاي دولت برنامه هاي خودشان را تنظيم كنند.در اين صورت است كه آمارها و تحليل ها مفهوم ديگري مي يابد.

دكتر ايماني راد : من باز مي گردم به آخرين بحثي كه آقاي دكتر بهكيش مطرح كردند. ما آمار و اطلاعات در اختيارمان نيست و نمي توانيم ارزيابي كنيم كه چقدر از واردات به آن شكل بوده است. من احساس مي كنم كه ممكن است مبلغ بالايي نبوده كه وارد كشور شود و ثبت نشود و اگر يك كالايي وارد مي شود و ثبت مي شود و در موقع خروجش ثبت نمي شود، اين يك مقدار جاي تعلل دارد كه چه حجمي از واردات به اين گونه بوده است. اگر دوطرفش ثبت شده است، ما صادرات را به آن شكل متورم نمي بينيم. بحث ديگر اينكه واردات ما به طور مشخص با يك شيب تندي افزايش مي يابد. اين پديده را افزايش درآمدهاي نفتي و افزايش يوزانس بهتر مي تواند توضيح دهد تا احتمالا تغيير مسير واردات به سمت صادرات مجدد.

دكتر بهكيش : طرف عرضه را مي دانيم به كجا مي رود، ولي طرف تقاضا را نمي دانيم. نه ميزان صادرات افزايش يافته است و نه رشد بخش صنعت تغيير كرده است. رشد بخش كشاورزي و بخش ساختمان هم منفي بوده است، پس افزايش حجم واردات كجا رفته است؟

دكتر ايماني راد : اين يك بحث است. قيمت خريد غلط هم مي تواند يك بخشي باشد، ولي فرار سرمايه ها از كجا انجام مي گيرد؟ بخشي از فرار سرمايه ها از همين جا تامين مي شود.

دكتر بهكيش : من نمي دانم چقدر اين تحليل درست است؟ ولي من بسته شدن تعدادي از مرزهاي غيرمجاز و تبديل شدن به واردات رسمي را يك عامل موثر مي دانم.

دكتر ايماني راد : قطعا اثر دارد، ولي چه حجمي از افزايش واردات را مي پوشاند رقم آن مشخص نيست. باتوجه به بحث هايي كه صورت گرفت، واردات افزايش مي يابد و اين مساله هم به خاطر ثابت نگهداشتن نرخ ارز است. بنابراين احساس مي كنم اگر نرخ ارز را دولت واقعي تر بكند، اين مساله در سالهاي بعد مي تواند زمينه ساز خارج كردن اقتصاد كشور از ركود اقتصادي باشد. ضمنا باتوجه به اينكه بخش قابل ملاحظه اي از ركود سالهاي 83 و 84 ناشي از انتظارات است كه به طور روشن در بورس مشخص مي شود، دولت بايد خيلي شفاف و صريح سياستهايش را اعلام كند.

يك توليدكننده كه مساله اصلي اش توليد است هنوز نمي داند سيگنال هاي اقتصادي را بگيرد. بنابراين اگر دولت به طور شفاف سياستهاي خود را سريعا اعلام كند، اين مساله در كاهش انتظارات خيلي كمك مي كند. نكته ديگر اينكه من روي پرداخت ها خيلي تاكيد دارم. اطلاعات خيلي گسترده اي ما جمع آوري كرديم كه پرداخت هاي دولت با وقفه جدي مواجه است و اين روي شركتهايي كه به نوعي وابسته به بخشهاي دولتي هستند اثر بسيار قابل ملاحظه اي مي گذارد، به طوري كه بخش قابل ملاحظه اي از شركتها با بحران نقدينگي مواجهند. تسريع در پرداختهاي دولت و تاكيد بيشتر روي سيال كردن ارتباط دولت با بخش خصوصي مي تواند به كاهش بخشي از ركودي كه ايجاد شده است كمك كند.

دكتر بهكيش : به اعتقاد من هر سه نكته اي كه آقاي دكتر ايماني راد گفتند، درست است. نكته اول اينكه دولت به غلط فكر مي كند كه افزايش نرخ ارز به ركود مي انجامد. به نظر من افزايش نرخ ارز موجب كاهش ركود مي شود. صادرات ما در شرايط حاضر به شدت رو به كاهش مي رود و از طرف واردات تحت فشار بيشتر قرار گرفته است. در نتيجه ما در آينده با كاهش بيشتر صادرات مواجه خواهيم شد. بنابراين آنچه كه علاوه بر مورد بالا، اقتصاد را مي تواند به حركت درآورد، پرداختهاي دولت است كه يك مقدار نقدينگي را به جامعه تزريق مي كند و تقاضا را براي توليدات داخلي به حركت در مي آورد. علاوه بر اين افزايش نرخ ارز هم نه تنها صادرات را تحرك مي بخشد، بلكه واردات را گران مي كند و در نتيجه واردات كاهش مي يابد.

دكتر ايماني راد : افزايش نرخ ارز، سطح رقابت را پايين مي آورد و در نتيجه توليد داخلي هم افزايش مي يابد.

دكتر عمادزاده : البته اين امر مشروط به صدق كردن قانون مارشال لرنر در اقتصاد است كه مي گويد جمع كشش پذيري قيمت واردات و صادرات بايد مساوي يا بيش از يك باشد. يعني اگر واقعا اين شرط اتفاق نيفتد، آن وقت مسائل زيرسوال مي رود.

بهشتي : تجربه هاي قبلي نشان داده است كه هر وقت قيمت ارز بالا رفته تاثيري در صادرات نداشته است و صادرات ما با هر نرخ ارز، روند ثابتي را طي كرده است. از طرف ديگر با گران تر شدن واردات، حجم قاچاق كالا زيادتر خواهد شد.

دكتر بهكيش : اگر نرخ ارز افزايش يابد، قاچاق كالا هم كم مي شود؛ زيرا رقابت پذيري كالاهاي داخلي بيشتر مي شود.

بهشتي : چون بايد گمركي بيشتر دهد، در نتيجه قاچاق كالا زياد مي شود.

دكتر عمادزاده : بحث ما صادرات غيرنفتي است كه ظرف چند سال اخير از مرز 4 ميليارد دلار به 8 ميليارد دلار رسيده است. با تشكر از همه اساتيد محترم كه در اين بحث مشاركت فرمودند. ظاهرا همه دوستان در اينكه به هرحال اقتصاد ما از برخي فشارهاي ركودي رنج مي برد اتفاق نظر دارند. بنابراين خوب است كه به راه حل هايي براي كاهش اين فشارهاي ركودي فكر كنيم. تسهيل مقررات مربوط به سمت توليد و عرضه كالا و خدمات، تسهيل مقررات گمركي براي صادرات و واردات، تسهيل مقررات پولي و بانكي، فراهم آوري فرصتهاي جذب منابع مالي كوتاه مدت و ميان مدت و سرمايه، تسهيل و به روزآوري قوانين كار و امور اجتماعي و تسهيل اعطاي تسهيلات از صندوق ذخيره ارزي همگي از مواردي هستند كه مي توانند آثار مهم و تعيين كننده اي بر فعال‌تر كردن چرخه اقتصاد ملي برجاي گذارند و لوازم واردات خروج از شرايط ركودي را تامين نمايند.

تدبير : باسپاس فراوان از صاحبنظران شركت كننده در بحث، اميد است مباحثي كه از نظر گرامي تان گذشت در شناخت مسايل ناشي از ركود و ضرورت توجه به سرمايه گذاري در توليد مولد در جهت توسعه و شكوفايي اقتصادي كشور موثر و مفيد واقع شود.

پیشنهادی برای خروج از رکود اقتصادی

  فرض کنید وضعیت اقتصادی بر وفق مراد نباشد و از آینده آن اطمینان خاطر نداشته باشید با این حال ناگزیرید تصمیم هایی بگیرید که به نوعی به آینده ارتباط دارد. بدون شک نخست این پرسش در ذهن شما مطرح می شود آیا اگر دست به اقدامی بزنید، زیان خواهید دید؟ چرا که ممکن است تحولات آینده بهتر از حد انتظار باشد و شما در این مقطع زمانی که هیچ اطلاعی از آینده ندارید فرصت های خوبی را از دست بدهید. در هر حال باید اطمینان حاصل کنید آنچه در شرایط کنونی انجام می دهید، با بهترشدن اوضاع در آینده پیامد منفی و ویران کننده چندانی نخواهد داشت . باید قاطعانه برای فعالیت های اقتصادی وارد عمل شد. در هرصورت آنچه در شرایط کنونی در جهان غیرقابل انکار به نظر می رسد، این واقعیت است که پس از جنگ جهانی دوم تاکنون هیچ گاه اقتصاد جهان دچار چنین رکودی نبوده است . به بیان دیگر اکنون خطر بزرگی اقتصاد جهان را تهدید می کند. همین احتمال بروز رکود اقتصادی در جهان تمام بحث های مربوط به آینده اقتصاد را تحت الشعاع خود قرار می دهد. واقعیت آن است که ایالات متحده دیگر نمی تواند نقش لوکوموتیو اقتصاد جهان را ایفا نماید، زیرا هم اکنون اقتصاد ایالات متحده به شدت تحت فشار است . بخش خصوصی در آمریکا به شدت مقروض است و بطور کلی اقتصاد آن کشور بدهی های فراوانی دارد. ازاین رو آمریکایی ها به تدریج نقش رهبری خود را در اقتصاد جهان از دست می دهند، مشکل دیگری که در سراسر جهان خودنمایی می کند، کاهش شدید تقاضا در عرصه اقتصاد جهان است . با این حال اقتصاد جهان برخلاف سال های گذشته با مشکلات ساختاری قابل توجهی روبه رو نیست . برخی تصور می کنند دلیل اصلی بروز بحران کنونی در اقتصاد جهان قانونمندشدن بیش از حد آن و محدودشدن آزادی نیروهای بازاراست . اما چنین دیدگاهی صحیح نیست . بلکه باید دلایل رکود اقتصاد جهان را در جاهای دیگری جست و جو کرد. در این مورد تردیدی نیست که بانک های مرکزی در سراسر جهان توانایی آن را دارند که با مشکل کاهش تقاضا در بازارهای جهانی مقابله کنند. برای موفقیت در این عرصه بانک های مرکزی جهان باید نرخ بهره را کاهش دهند به عبارت دیگر بانک های مرکزی باید اعتبارهای بانکی را ارزان تر کنند و بدین ترتیب موجب افزایش تقاضا شوند. به طور کلی کاهش نرخ بهره و ارزان تر شدن اعتبارهای بانکی کمک بسیار مؤثری به اقتصاد می کند. اما اگر شرکت ها آنچنان به آینده بدبین باشند که علی رغم کاهش نرخ بهره و ارایه اعتبارهای بانکی مناسب ، حاضر به سرمایه گذاری های جدید نشوند در آن صورت دولتها باید رأساً دخالت کنند. این وضعیت را هم اکنون در اروپا شاهد هستیم . البته ممکن است دلیل عدم رغبت شرکت ها به سرمایه گذاری بیشتر، دخالت نکردن بانک های مرکزی یا حضور دیرهنگام آنها در بازار باشد. بانک مرکزی اروپا نیز در زمان مناسب به کاهش نرخ بهره مبادرت نورزیده است و پیامد این دست روی دست گذاشتن را اکنون در اقتصاد اروپا می بینیم . در هر حال پس از آنکه استفاده از حربه های بانکی چاره ساز نشد، دولت ها وظیفه دارند رأساً وارد عمل شوند. دولت ها برای مقابله با رکود اقتصادی چاره ای ندارند، جز اینکه به یک کسری بودجه نسبتاً بالا تن دهند، در غیر این صورت نخواهند توانست شرایطی را فراهم آورند که شرکت ها و سایر فعالان امور اقتصادی به سود مناسب دست یابند. باید دانست که سودآوری مهم ترین عامل محرک سرمایه گذاران و شرکت هاست . حال در اینجا این پرسش پیش می آید که دولت چگونه می تواند با افزایش عمدی کسری بودجه به رونق اقتصادی کمک کند. دولت ها در این چارچوب یکی از دوشق زیر راباید انتخاب کنند: کاهش مالیات یا افزایش هزینه های دولتی . به عبارت دیگر باید بیشتر پول خرج کنند تا بر میزان تقاضا افزوده شود. دولت با کاهش مالیات ها می تواند امیدوار باشد که پول صرفه جویی شده توسط بخش خصوصی صرف خرید بیشتر شده و موجب افزایش تقاضا در بازار می شود. افزایش هزینه های دولتی هم همان طور که اشاره شد به معنای خرید بیشتر توسط بخش های دولتی و در نتیجه افزایش میزان تقاضاست . در شرایط کنونی به سادگی می توان دریافت که راه حل دوم یعنی افزایش هزینه های دولتی گزینه صحیح تر است . زیرا هیچ کس اطمینان ندارد که بخش خصوصی پول های صرفه جویی شده به واسطه پرداخت مالیات کمتر را صرف خرید در بازار خواهد کرد. چرا که با توجه به وضعیت نامناسب اقتصادی این احتمال وجود دارد که بخش خصوصی این پول اضافی را هم صرفه جویی کند. حال که دولت ها می توانند سرمایه گذاری عمومی را افزایش دهند و بدین ترتیب موجب رونق اقتصادی شوند چرا از این اقدام خودداری می کنند؟ برخی از کارشناسان بر این باورند که برنامه های دولتی معمولاً بسیار دیر به مورد اجرا گذاشته می شود و این تأخیر به حدی است که این برنامه ها نمی توانند اهداف از پیش تعیین شده را برآورده سازند. به عبارت دیگر برنامه های دولتی زمانی اجرا می شوند که دیگر اقتصاد به خودی خود در مسیر مطلوبی قرار گرفته است و نیازی به این برنامه ها نیست . ممکن است نظر کارشناسان در این ارتباط درست باشد. ولی در اینجا یک پرسش مطرح می شود و آن اینکه اگر دولت سرمایه گذاری های عمومی را صرف احداث مدرسه و خیابان کند و یا دیگر پروژه های عام المنفعه را به اجرا درآورد، در آن صورت این سرمایه گذاری چه پیامدهای منفی به همراه خواهد داشت ؟ حتی اگر وضعیت اقتصاد بهبود یابد بازهم سرمایه گذاری دولت در بخش هایی همانند موارد بالا به هیچ وجه پیامد منفـی نخواهد داشت . برخی صاحب نظران چنین استدلال می کنند در شرایطی که تقاضا با افزایش همراه باشد، اجرای برنامه های دولتی سرمایه گذاری ممکن است به رشد بیش از حد و حباب گونه اقتصاد منجر شود. اما باید دانست که بروز این مشکل در مقایسه با وضعیت کنونی اقتصاد در سراسر جهان چندان باعث نگرانی نخواهد بود. برخی دیگر بر این باورند که باید به فکـر نسـل های آینده بود و نباید کاری کرد که نسل های آینده با فشارهای اضافی و کسـری بودجـه بسیـار بالا روبـه رو شوند. به نظر می رسـد این استـدلال آنچنان ضعیـف است که جایـی برای مطرح شـدن نـدارد.اما در این جا این پرسش را مطرح می کنیم که اگر برای نسل آینده امکانات زیربنایی مناسب و بهتر نظیر جاده ، مدرسه و خانه فراهم کنیم ، آیا آنها را تحت فشار اضافی قرار داده ایم ؟ پرسش اساسی دیگر آن است که آیا فکر نمی کنید اگر اقتصاد جهان در شرایط فعلی با رکود همراه باشد، فشار بیشتری به نسل های آینده وارد می آید؟ یکی دیگر از استدلال های مخالفان برنامه های سرمایه گذاری دولتی به منظور رونق اقتصادی این است که این برنامه ها معمولاً همانند شعله های ناشی از سوزاندن خاشاک بسیار زودگذر هستند و نمی توانند در درازمدت اثرات خود را حفظ نمایند. این استدلال نیز مضحک به نظر می رسد. درست است که برنامه های سرمایه گذاری های دولتی اثری کوتاه مدت دارند، اما باید دانست که در اقتصاد روبه رشد افزایش آنی تقاضا تأثیری کوتاه مدت دارد. همانطور که کاهش آنی تقاضا تأثیر کوتاه مدت از خود نشان می دهد. ما اکنون باید با آتش زدن خس و خاشاک چوب ها را خشک کنیم و سپس چوب های خشک را آتش بزنیم ، چرا که اکنون چوب هاتر است . درست مثل این که یک سطل آب روی آنها ریخته شده باشد. طی سال های اخیر آمریکایی ها با همین خس و خاشاک توانستند به یک رشد اقتصادی بلند مدت دست یابند. در حالی که اروپایی ها در انتظار آتش همیشگی ماندند و برخود لرزیدند. بنابراین بهتر است از همین امکانات کوچک و محدود برای تلنگر زدن به اقتصاد استفاده کنیم و امیدوار باشیم که با خشک شدن چوب های اقتصاد به آتشی جاویدان دست یابیم . برخی دیگر چنین استدلال می کنند که برنامه های سرمایه گذاری و رونق اقتصادی دولتی به نتایج مورد نظر منجر نمی شود، زیرا در عصر جهانی سازی سرمایه گذاری های دولتی موجب افزایش واردات هر کشور می شود و بنابراین اجرای این برنامه ها به نفع کشورها و اقتصادهای خارجی تمام می شود. در پاسخ به این عده از صاحب نظران باید گفت که سرمایه گذاری های دولتی به ویژه در بخش مسکن و ساخت و ساز تأثیر چندانی بر افزایش حجم واردات کشورها نخواهد داشت و موجب رونق اقتصادی در داخل کشور خواهد شد. به هر حال پس از حوادث یازدهم سپتامبر کشورها نباید خطر گرفتارشدن اقتصاد جهان به یک رکود عمیق را نادیده بگیرند، بلکه باید با تحمل افزایش کسری بودجه دولتی و سرمایه گذاری های دولت مانع از بروز یک رکود سراسری شوند. برگرفته از مقاله "هاینر فلاسیک ، کارشناس اقتصادی سازمان آنکتاد، وابسته به سازمان بین الملل متحد در ژنو"

 

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: چهارشنبه 01 مرداد 1393 ساعت: 16:16 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق,تحقیق و مقاله,مقاله,تحقیق رایگان,مقاله رایگان,سایت پروژه,پؤوژه رایگان,بهترین سایت پروژهو تحقیق رایگان,سایت تحقیق رایگان,رکود اقتصادی,زنگ خطر برای توسعه,

 

 چکیده

در هر اجتماع علمي سازمان‌هايي وجود دارند كه براي تقويت آن اجتماع علمي نقش‌هاي متعددي را ايفا مي‌كنند. تربيت دانش آموزان  كه در آغاز ورود به اجتماع بزرگ انسانها هستند از حساسيت ويژه اي برخوردار است.

دراین دوره که بعنوان اساس دوره هاي بالاتر آموزشي  است، دانش آموزان تجربياتی کسب می کنند كه درصورتیکه مرتبط با هم ودر ارتباط با مسايل شخصي واجتماعي باشد، برانگيزاننده، سودمند وموثر خواهد بود ويادگيري مادام العمررا به همراه خواهد داشت. يكي از فعاليت هايي كه به اهداف اين دوره ياري مي رساند، فعاليت هاي گروهي است.

با عنايت به رويكردهاي جديد آموزش وپرورش نظير مديريت مبتني بر مشاركت ومناسبات انساني، تمركز زدايي ومدرسه محوري در نظام آموزش وپرورش، جلب مشاركت عملي وحضور فعال دانش آموزان در فرايند تصميم سازي وتصميم گيري وامور اجرايي دبیرستان بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته است

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

در بند 7 اصل شوراي دانش آموزي آمده است كه :

« در مدارس به عنوان آموزش عملي وبراي پرورش روحيه همكاري وتعاون وهمفكري وسعه صدر، تشكيل شوراي دانش آموزي مورد تاكيد قرار گيرد، اين شوراها عملاً در تنظيم جريان امور دبیرستان وهدايت پاره اي از فعاليت هاي خاص دانش آموزان علاوه بر نقش آموزشي مي توانند جنبه اجرايي نيز داشته باشند»(فرهمندیان وهمکاران، 1383).

            بديهي است اگر به دانش آموزان فرصت انديشيدن، ابراز وجود ومداخله موثر در امور مربوط به خودشان داده شود، موجب عزت نفس وارتقاء شخصيت آنان ومسئوليت پذيري بيشتر وفعاليت خود انگيخته ومسئولانه آنان خواهد شد. در اين راستا تشكيل شوراي دانش آموزي در مدارس  ونگرش مثبت وبرخورد مسئولانه دست اندر كاران تعليم وتربيت وكارشناسان نسبت به اجراي اين طرح، زمينه دروني ساختن فرهنگ مشاركت ومشاركت پذيري در دانش آموزان وتحولي كار ساز در نظام اجرايي وتصميم سازي آموزش وپرورش فراهم مي سازد. كسب آمادگي وآگاهي هاي لازم براي همزيستي، هم انديشي، پذيرش تنوع ديدگاه ها وتحمل آراء وعقايد ديگران، مشاركت در امور يادگيري مهارت هاي زندگي از جمله اهدافي هستند كه از مجراي شوراهاي دانش آموزي تحقق می پذيرند. ولازمه دستيابي به اهداف مورد نظر برخورداري از مديريت مشاركت جويانه در سطوح مختلف آموزش وپرورش، اتخاذ سياست هاي مدبرانه در سازماندهي ونظارت مستمر بر برنامه ها واهتمام عملي در تقويت، توسعه وگسترش شوراهاي دانش آموزي مدارس مي باشد.

 

 

 

 

بیوگرافی

اینجانب …………. ، سابقه ……… سال خدمت در ارگان مقدس آموزش وپرورش را دارم . در سال تحصیلی 92-91 نیز با عنوان معاون آموزشگاه  ……… واقع در شهرستان …………. استان …….. مشغول به کار بودم .

اهداف پژوهش

1- بررسي نقش عوامل فردي تاثير گذار بر مشاركت دانش آموزان در اداره امور دبیرستان از طريق شوراي دانش آموزي (انگيزه ، علايق ووضعيت تحصيلي دانش آموزان ).

2-بررسي نقش زمينه خانوادگي دانش آموزان در مشاركت آنها (سطح سواد والدین، سطح درآمد وپیگیری وضعیت تحصیلی فرزندان).

3- مقايسه عوامل فردي وزمينه خانوادگي تاثيرگذار بر مشاركت دانش آموزان دراداره امور دبیرستان

متدولوژی تحقیق

این تحقیق به شیوه ی کیفی انجام گردیده است. در این دسته از تحقیقات، ضمن تنظیم مصاحبه ی ساختارمند، پژوهشگر با ذهنیت خود به تحقیق شکل می دهد وسعی در درک افراد مورد تحقیق دارد وبه دنیای آنها وارد می شود ودربسیاری موارد خود را به جای آنها قرار می دهد(مارشال و راس من، 1377). با انتخاب روش تحقیق کیفی در این مطالعه، فرصت مشاهده جزئیات و مستند سازی پدیده مورد مطالعه ایجاد شد. مزیت داده های جمع آوری شده از این طریق نسبت به نظرخواهی های انجام شده در قالب پرسشنامه های مقیاسی، براین است که امکان آشنایی با فرایند های رسیدن به یک پاسخ را برای پژوهشگر ایجاد می کند(همان منبع). لذا بینش وبصیرت پژوهشگر در این دسته از تحقیقات منجر به شرح وبسط سیستم پیچیده ی اجتماعی می گردد.

جامعه، نمونه و روش نمونه گیری

 نمونه معرف از مدارس مقطع  شهرستان می باشد. روند انتخاب به این شکل بود که درجریان جلسه انجمن اولیاء ومربیان، با معاونان مدارس مذکور صحبت گردید و از آنها خواسته شد که در جریان برگزاری انتخابات شوراهای دانش آموزی در فرایند تحقیق مشارکت نمایند. دعوت از معاونان برای مشارکت در مطالعه با استقبال گرم آنها مواجه گشت. لذا با معاونان مدارس نمونه و دو گروه از دانش آموزان(داوطلبان عضویت در شورای دانش آموزی و افراد شرکت کننده در انتخابات)، مصاحبه های ساختاری هدفمندی انجام شد و یک هفته بعد از انتخابات نیز مصاحبه هایی با منتخبین شوراهای دانش آموزی مدارس مذکورصورت گرفت.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

روش تجزیه وتحلیل داده ها

برای تجزیه وتحلیل داده ها، ابتدا پاسخ های داده شده به هر سوال جداگانه نوشته شدند، سپس طبق توصیه استراوس وکوربین زمینه های ظاهرشده در هردسته از پاسخ ها، شناسایی گشتند، آنگاه باجمع بندی آن زمینه ها، موارد زیر مشخص شدند:

الف)نقش عوامل فردي تاثيرگذاربرمشاركت دانش آموزان دراداره امور دبیرستان از طريق شوراي دانش آموزي (انگيزه ، علايق ووضعيت تحصيلي دانش آموزان ).

ب)نقش زمينه خانوادگي دانش آموزان درمشاركت آنها دراداره امور دبیرستان (سطح سواد والدین، سطح درآمد وپیگیری وضعیت تحصیلی فرزندان).

ج) مقايسه عوامل فردي وزمينه خانوادگي تاثيرگذار بر مشاركت دانش آموزان دراداره امور دبیرستان در بين مدارس عادي(دولتي)، غيرانتفاعي وشاهد دختران وپسران دوره .

ضرورت واهمیت شورای دانش آموزی

          یونیسف، مشارکت  کودکان در مورد موضوعهای مربوط به آنها از سالهای نخست زندگی رافرصتی می داند که آنان را از هرج ومرج طلبی، آسیب پذیری وسلطه پذیری مصون نگه می دارد ومی تواند نسلی از جوانان را که راجع به حقوق خود ودیگران احساس احترام و دلمشغولی بیشتری می کنند تربیت کند. همچنین یونیسف در گزارش خود می افزاید که در راندن کودکان به کنار، خطر سقوط جدی وجود دارد وقتی کودکان راازفرایند تصمیم گیری خارج کنید وفرصت های لازم برای مداخله سازنده آنان را در موضوعات موثر بر زندگیشان فراهم نسازید، کودکان فاقد توانایی ومهارتهای حیاتی در رشد ونمو خود در بزرگسالی می شوند(کامکار، 1382).

تشکیل شورای دانش آموزی مدارس  ، بستری مناسب برای پاسخگویی به بخشی از نیازهای دانش آموزان است. برخی عوامل انگیزشی موجود برای همکاری ومشارکت دانش آموزان در شورای دانش آموزی به شرح زیر است:

1-  انگیزه کمک به همکلاسی وبرآوردن نیازهای مربوط به خود شکوفایی فرد(باید توجه داشت که فعالیت طه قره بلاغان ومشاوران دبیرستان در روزهای پیش از برگزاری انتخابات شورا در ایجاد چنین نیازی در دانش آموزان تاثیر بسزایی دارد).

2-  جذابیت های موجود در کارهای عملی. بعنوان نمونه، اینکه پسران لباس فرم بپوشند وبا ابزار سروکار داشته باشند از جذابیت بسیار بالایی برای آنان برخوردار است.

3-  وجود فضایی نو ومتفاوت با محیط زندگی برای دانش آموزان. اینکه دانش آموزان در محیطی جدید وفارغ از بعضی قوانین به فعالیتی سازنده می پردازند.

4-  وجود فضایی صمیمی ونشاط آور در شورای دانش آموزی. محیط فعال وسازنده به دانش آموزان فرصت می دهد که در کنار یکدیگر حول محور کار وتلاش، صمیمیتها وروابط دوستانه ای را شکل دهندوعمق بخشند. مسئولان برگزاری شورا نیز باایجاد فضایی نشاط آور وبا طراحی برنامه های مختلف علمی، ورزشی، هنری وفرهنگی به نوبه خود بر جذابیت های شورا می افزایند(فرهمندیان وهمکاران، 1383).

بررسی پیشینه

  شور و مشورت بعنوان  يك امر عقلي و سنتي پسنديده و معمول و متداول ميان عقلاي عالم است که از قبل آن  چه بسيار معضلات خانوادگي و اجتماعي که در مناسبت انساني و روابط بين افراد با مذاكره و مشاوره و گفتگو و مكالمه حل و فصل شده و مي شود و چه گره هاي كوري كه با سر انگشت تدبير و همفكري و مشورت انسانهاي اهل فكر و انديشه گشوده و چه بسيار تشت آرايي كه در سايه شور و مشورت به هم آوايي و وحدت عمل منجر مي شود و جلو تصميمات عجولانه ناصواب و ويرانگر و خشونت آميز گرفته مي شود و استبداد راي و حمـاقت و خشونت جاي خود را به تدبير و مشورت مي دهد، چنانچه در صدر اسلام ، در عصر پيامبر ( ص) و پس از آن شور و مشورت به عنوان يك سنت زيبا و پسنديده در ميان مسلمين رايج و مرسوم بوده است(پیران، 1382، ص74 )، وازنظر سير تاريخي خود ريشه در قران كريم و روايات ائمه معصومين ( ع ) دارد. درباره اهميت شورا و استفاده از مشورت در قرآن كريم و روايات ائمه معصومين ( ع) تأكيد بسيار شده است.

 در خطبه هاي نهج البلاغه امير المؤمنين حضرت علي ( ع) بارها به مالك اشتر تأكيد مي كند كه از انديشه خير انديشان در اداره امور استفاده نمايند. و نيز مي فرمايد :

هر كس خود رأي و مستبد باشد هلاك و نابود مي شود و هر كس كه با ديگران مشورت كند در عقل آنان شريك شده است. امام صادق ( ع ) مي فرمايند :

هيچ پناهگاهي چون مشاوره نيست.

 شورا ومشورت یکی از اساسی ترین مفاهیم مورد تاکید در اسلام ویکی از ریشه دارترین اصول عرفی ومقررات موردتوافق جمعی در اداره ی اموربوده است. درآیات، احادیث وسیره ی رسول اکرم(ص)وائمه اطهار، پرهیز از خود رأیی به کرات مطرح ورهبران دینی در اعمال فردی واجتماعی نیز در آن پیشقدم بوده اند. در سوره آل عمران، آیه 159 قرآن کریم صریحاً پیامبر(ص) را به مشورت واداشته است. « وشاورهم فی الامر فاذا عزمت فتوکل علی الله»  با آنان مشورت نما، پس وقتی تصمیم گرفتی با توکل به خدا انجام بده.

          جان دیویی مربی وفیلسوف تربیتی قرن بیستم معتقد بود که رسیدن به اهداف دمکراتیک یعنی آزادی، برابری وترقی از طریق آموزشهای دمکراتیک امکان پذیر است. وی که کارآیی دمکراسی را وابسته به چگونگی تعلیم وتربیت می دانست، در دبیرستان ی تجربی اولیه خود فرضیه یادگیری از طریق انجام دادن را مورد آزمون قرار داد وقصد او دستیابی به توده مردم وآگاهی دادن به آنها نسبت به مشکلات اجتماعی بوده است. به زعم دیویی آزادی عقلانی وتبادل نظرباید عناصراصلی تربیت مدنی باشد

          بیانیه کودکان جهان 2003 می گوید: ورای منافع طولانی مدت برای خود کودکان وجوامع آنها که در آن رشد وبالندگی می یابند، وقتی که به کودکان فرصت مشارکت در تصمیمات واقدامات داده می شود، این عمکرد مثبت تر، خلاقانه تر، پرانرژی تر، مفیدتر ومثمر ثمرتر می شود(کامکار، 1382، صص45-31 ).

          تشكلهاي دانش آموزي وهمچنين گرايش دانش آموزان به تشكلهاي دانش آموزي موضوعي تازه است. به همين دليل پژوهش هاي انجام شده در اين زمينه محدود است. اما نظريه پردازان علوم انساني واجتماعي در اين رابطه چشم اندازي را ترسيم كرده اند كه پژوهشگـران با نظر به اين دورنماها مي توانند به بررسي وضعيت بپردازند؛ درهمین رابطه یکی از مهمترین اهداف تعلیم وتربیت، اجتماعی ساختن دانش آموزان یعنی آماده کردن آنان برای شرکت فعال وسازنده در زندگی اجتماعی، کسب آگاهی نسبت به حقوق اجتماعی خود وبهره برداری صحیح از آن واحترام به حقوق دیگران وهمکاری با سایر افراد جامعه است، یکی از شیوه های گرایش دانش آموزان به فعالیت ها و تصمیم گیری های اجتماعی، مشارکت آنان در گروه ها وشوراهای متشکل از همسالان در مدارس است.

          افراد چه در خانواده وچه در ميان همسالان وچه در محيط كار واجتماع ميل دارند شخصيت آنها محفوظ ومورد احترام باشد، تشخص اجتماعي به افراد امنيت خاطر مي دهد ولذا مي تواند بر عضويت افراد در گروهها اثر گذارد. زيرا گروه جايي است كه فرد مي تواند خود را در آن نشان دهد وافكار وعقايد، هنر وابتكار خويش را ظاهر سازد. ابراز وجود يكي ديگر از دلايل علاقه ورغبت فرد به گروه است. فرد براي حفظ احترام خود ويا به منظور ظاهر ساختن اعتماد به نفس ميل دارد محصول فكر وذوق را در اختيار ديگران بگذارد وبدين وسيله ليا قت خود را نشان دهد و به ديگران بفهماند كه مي تواند مستقلاً كاري را انجام داده يا درباره امري عقيده ي مخصوصي داشته باشد(شريعتمداري، 1364). از ديگر عوامل جاذبه گروه مي توان به نظرات فستينگر اشاره كرد، او بعضي از عوامل جاذبه گروه را چنين عنوان مي كند:

گروه ممكن است سبب شود كه افراد به هدفهاي مهم خود برسند يا به فعاليت هايي بپردازند كه به نظرشان دلكش باشد. يا آنان را در راه ارضاي حوايج فردي خود كه مستلزم روابط ميان اشخاص است ياد مي كند. مي توان انتظار داشت كه شخص در صورت توانايي به گروههايي بپيوندد كه احتياج خاص اورا بر آورند و وقتي اين نيازها برآورده نشد اين گروه ها را ترك كند(كلاين برك، 1953).

          با التفات به آنچه گفته شد وبا عنايت به اينكه نياز امروز جامعه ايران حضور انسانهايي آگاه، مشاركت جو، حساس به مسائل جامعه، علاقه مند به تعامل وگفتگو است كه در تمامي  زمينه هاي زندگي خود داوطلبانه مشاركت داشته باشند، لذا بايد تعليم وتربيت رسمي جامعه نيز مطابق چنين نيازمنديهاي جديد، اهداف، روش ها ومحتواي نظام آموزشي را مورد بررسي ، تجديد نظر وتدوين قرار دهد وشيوه اي خاص از تعليم وتربيت را كه به تربيت مدني  يا شهروندي معروف است، بنا نهد. اما دست يابي به اين هدف بزرگ همراه با چالش ها وموانعي همراه بوده است كه اين موانع وچالشها به ويژه در جامعه ما نمود بيشتري را داراست. در اين راستا تشكيل شوراي دانش آموزي در مدارس  ونگرش مثبت وبرخورد مسئولانه دست اندر كاران تعليم وتربيت وكارشناسان نسبت به اجراي اين طرح، زمينه دروني ساختن فرهنگ مشاركت ومشاركت پذيري در دانش آموزان وتحولي كار ساز در نظام اجرايي وتصميم گيري آموزش وپرورش را فراهم مي سازد.

 

 

 

 

 

 

اهداف شورای دانش آموزان در دوره

- تبیین ضرورت شورا ومشورت، ونقش موثر وسازنده آن در شکل گیری وپویایی شخصیت ورشد اجتماعی دانش آموزان

- ارتقای سطح بینش وآگاهی دانش آموزان ونگرش مثبت آنان نسبت به توانایی ها واستعدادهای خود وتقویت ابراز وجود، روحیه ی اعتماد به نفس، خودباوری آنان در پذیرش مسئولیت وجامعه پذیری.

- درونی ساختن فرهنگ مشارکت جویی در دانش آموزان و زمینه سازی لازم جهت مشارکت عمومی وعملی آنان در فرایند تصمیم سازی وتصمیم گیری در امور مربوط به دبیرستان.

- تسهیل فرایند اجرایی برنامه ها وفعالیت های آموزشی وپرورشی دبیرستان از طریق واگذاری مسئولیت به دانش آموزان در راستای سیاست دبیرستان محوری وتمرکز زدایی.

- فراهم کردن زمینه ی مساعد جهت تبادل تجربیات، تعامل فکر واندیشه، تفاهم وهمدلی بین دانش آموزان وبرقراری ارتباط صحیح ودوسویه بین دانش آموزان واولیای دبیرستان.

- ترویج آرمان های صلح ودوستی وتقویت روحیه ی بردباری، انتقاد پذیری، تفاهم، حسن سلوک واحترام متقابل در بین دانش آموزان.

    - تقویتروحیه ی شهروندی، آموزش مفهوم دمکراسی وایجاد فرصت های تجربه اندوزی اجتماعی برای دانش آموزان از طریق مشارکت عملی آنان در فرایند انتخاباتی(فرهمندیان وهمکاران، 1383).

          همچنان که آموزش و پرورش فرایندی مداوم برای بهبود دانش و مهارت است، شاید قبل از هر چیز وسیله ای استثنایی برای رشد فردی و برقراری ارتباط بین گروه ها و ملت ها باشد(یونسکو، 1375).

چگونه می توانیم یاد بگیریم که در دهکده جهانی با هم زندگی کنیم، اگر نتوانیم در اجتماعات کوچک خود که به طور طبیعی به آن تعلق داریم، یعنی با ملت خودمان، در منطقه، شهر و دهکده خودمان و حتی با همسایگان خودمان زندگی مسالمت آمیز داشته باشیم ؟ آیا ما می خواهیم در زندگی جمعی مشارکت داشته باشیم و آیا می توانیم داشته باشیم ؟ این سوال اصلی زندگی مردم سالاری است. باید به خاطر داشته باشیم میل به مشارکت چیزی است که باید از احساس مسئولیت هر فرد برخیزد .

          در حال حاضر فشار فزاینده ای بر برنامه های درسی احساس می شود، هر نوع راهبرد روشن بینانه اصلاحی باید در برگیرنده گزینه هایی  باشد، مشروط بر آنکه جنبه های اصلی آموزش پایه که دانش آموزان را با چگونگی بهبود شرایط زندگی از طریق علم ودانش، تجربه و توسعه فرهنگی خودشان آشنا می سازد، همواره سالم و دست نخورده باقی بماند. یکی از رویکردهای اصلاحی در مواجهه با چالشهای فراروی مدارس، معاونیت مبتنی بردبیرستان است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

رویکرد معاونیت مبتنی بر دبیرستان

          یکی از چالش های موجود، معاونیت وبرنامه ریزی متمرکز سیستم آموزشی است. منظور از نظام آموزشی متمرکز برنامه های آموزشی یی است که برای تمام مدارس به خصوص در سطح ،  ومتوسطه به صورت متحدالشکل ویکسان تهیه وتنظیم می شود وبرای اجرا به مدارس ابلاغ می گردد. دراین نظام آموزشی بیشتر تصمیمات مهم درباره ی برنامه ودروس مختلف، کتاب های درسی، محتوای آموزشی وحتی خطی مشی اجرایی ومقررات اداری وآموزشی در سطح آموزش وپرورش وموسسات وابسته به آن اتخاذ می گردند. این در حالی است که از مولفه های بسیار مهم مدارس دموکراتیک، مشارکت فعالانه ی همه ی اعضاء وتصمیم گیری جمعی است که پیش نیاز آن وجود یک نظام آموزشی غیرمتمرکز است. در واقع نظام آموزشی غیرمتمرکزاهدافی ازقبیل، مشارکت مردم در امر آموزش وپرورش، تصمیم گیری برای حل مسائل در محل، تشویق مردم به مشارکت در فعالیت های توسعه آموزش وپرورش وکمک به رشد اجتماعی افراد، دنبال می کند(نیکنامی، 1383).

          در اغلب کشورهای جهان ، دولت ها مسئولیت اصلی تامین آموزش پایه برای همه کودکان را برعهده دارند ودر اجرای این مسئوولیت، سازماندهی ومعاونیت نظام آموزشی کشور وهمچنین اداره امور آموزشی در مدارس را وظیفه ونقش اصلی خود می دانند. براین اساس در بسیاری ازکشورها، دولت های مرکزی اصلاحاتی را با هدف تقویت کیفیت وکمیت آموزش آغاز کرده اند. تمرکز این اصلاحات به تغییرات در سطح دبیرستان معطوف شده است. این انتقال درحقیقت انتقال کانون تمرکز اصلاحات به سطحی که به عمل نزدیک تر است، یعنی دبیرستان می باشد.

          مدارس در فرایند پیچیده ی توسعه، به عنوان مؤسساتی که در نظام معاونیت از عمیق ترین تاثیر ونفوذ برخوردارند، روز به روز نقش حساس تری را ایفا می کنند. تفاوت های بیشتر بین فقیر وغنی، محروم وبرخوردار، خطرات وچالش ها، حرکت به سوی تمرکز زدایی وتامین حقوق بشر، محیطی را ایجادکرده اند که راه حل های نوآورانه ی محلی بیشتری را برای توانمندسازی مدارس ایجاب می کند.

انتقال کانون تمرکز، اصلاحات از سطوح بالای نظام آموزشی به دبیرستان مزایای متعددی نیز در بر دارد که برخی از آنها عبارتند از :

- انتقال محل تصمیم گیری درباره ی دبیرستان به جایی که تصمیمات واقعاً منشاء تفاوتی هستند.

- تشویق نوع آوری های محلی از طریق ایجاد حس کارآیی وتعهدات حرفه ای در طه قره بلاغان.

- افزایش تناسب وانعطاف پذیری آموزش وپرورش با شرایط ونیازهای محلی.

- تقویت احساس مسئوولیت وپاسخگویی در برابر کیفیت آموزش ارایه شده.

- برانگیختن مشارکت وایجاد حس مالکیت نسبت به دبیرستان(یونسکو/یونسف، 1379).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

هدف رویکرد معاونیت مبتنی بر دبیرستان

 اولیاء دبیرستان بر اساس ارزیابی می توانند اولویت ها، هدف ها، استانداردها وحتی هدف های خرد وکوچک خود را در هر یک از زمینه های زیر تعیین نمایند:

- ثبت نام کودکان، مشارکت وحضور مداوم کودکان، ارتباط وتداوم آن در آموزش واتمام دوره ی آموزش پایه وشرکت در امور دبیرستان.

- محیط دبیرستان، در جهت دوستانه کردن آن برای کودکان وخوشامدگویی به والدین آنها.

- مقررات انضباطی ووضعیت بهداشتی.

- نیاز خاص گروه های محروم، حاشیه نشین وگروه های دور از دسترس در جمعیت دانش آموزی.

عرصه عمل خود منبع مهم یادگیری است. راه حل های طراحی شده در بیرون از حوزه عمل اغلب نظری هستند وقابلیت اجرا در شرایط واقعی دبیرستان را ندارند. بنابراین دستیابی به راه حل مسایل دبیرستان باید در فرایند ارزیابی، تحلیل ومبادله ی تجارب دبیرستان محور حاصل گردد(نیکنامی، 1383).

 

 

 

 

 

 

 

ویژگی های نظام های آموزشی مبتنی بر رویکرد معاونیت مبتنی بردبیرستان

          اگر بخواهیم شهروندانی فعال ومشارکت جو در امور کشورتربیت کنیم، شایسته است که در مدارس نیز دانش آموزان را در امور مختلف کلاس ومحیط دبیرستان مشارکت دهیم. بطور کلی تمرکز بر مهارت های مبتنی بر مشارکت آگاهانه، کارآمد ومسئولانه در جریانات جامعه است. این مهارتها نیازمند تعامل وهمکاری با دیگران است. تعاملاتی مثل پرسش وپاسخ، سنجش عدالت اجتماعی وحقوق مدنی راهی برای ایجاد وحدت وهمبستگی وکنترل تضادها به شیوه آرام وعادلانه است

          یکی دیگر از رموز موفقیت نظام آموزشی در این است که یک نظام ماهیتاً ارزیاب، نقاد وگزینش کننده باشد وموضوعات آموزشی نیز ماهیتاً ارزیاب، نقاد وگزینش گرباشد. در واقع در یک جامعه دمکراتیک وظیفه آموزش وپرورش عبارت است از آزاد کردن ذهن، تقویت قوای انتقادی آن، آشنا ساختن ذهن با دانش وتوانایی تحقیق مستقل وبرانگیختن همدردی های بشری در آن. توسعه رفتارها وعادات مدنی نه تنها نیازمند توسعه ی آگاهی ودانش مربوط به آن است، بلکه نیازمند تمرین عملی و پرورش افراد در راستای این مهم است. در حقیقت عامل عملی پرورش افراد به لحاظ اهمیت وضرورت مهمتر از عامل تحسین است. « برای تمرین عملی وپرورش شهروند لازم است افراد از سنین پایین عملاً در این ماجرا درگیر شوند» (ذکاوتی، 1378).

          علت توجه به تشکل های دانش آموزی واهمیتی که امروزه در نظام مختلف به آن می دهند این است که تجربه مشارکت در انجمن های مختلف در دوره های کودکی ونوجوانی تاثیر فزاینده ای برروندمشارکت آینده افراد درسرنوشت خود وکشورشان دارد. تشکل های دانش آموزی مکانی ایده ال برای یادگیری دمکراسی می باشند؛ اگر چه این تشکل ها مسئولیت محدود دارند وافراد آن خیلی زود خسته ودلزده می شوند. از کارهای مهمی که تشکلهای دانش آموزی علاوه بر بررسی قوانین دبیرستان می توانند داشته باشند، عبارتند از رهبری کارهای گروهی دبیرستان، بررسی نظافت محوطه دبیرستان، کمـک به اعمـال تدابیر انضباطی دبیرستان، ارائه پیشنهادها و سخنرانی ها در مورد نیازمندی های دبیرستان(رایلی، 2002).

در یک نظام آموزشی هر چه میزان تشکل های دانش آموزی گسترده تر باشد، می توان نظام آموزشی رادمکراتیک خواند وبنابراین زمینه ی تربیت افرادی اجتماعی در این مدارس بیشتر خواهد بود. بعد از خانه، دبیرستان بهترین زمینه برای تعلیم عدالت وقانون به دانش آموزان است. در مدارس یکی از اهداف مهم ایجاد برابری حقوق شهروندی در میان تمام دانش آموزان می باشد. در واقع مدارس هر چه بیشتر بتواند دانش آموزانی، با حقوق برابر در خود داشته باشد از نظر اجتماعی محیط دمکراتیک فراگیر خواهندبود. دانش آموزان در لوای حقوق حقه خود وارد اجتماع می شوندو مسئولیت پذیری را یاد می گیرند(کنایت، 2000 ).

          جو دبیرستان ای که بر اساس اصول دمکراتیک ادره می شود، نسبت به دبیرستان ای که در فضای رعب واستبدادی اداره می شود و مسئولان آن از شیوه های آموزشی دمکراتیک بهره نمی گیرند، برای آموزش شهروندان جوانی که قرار است شیوه های دمکراتیک را در زندگی آتی خود به کار گیرند بسیار کارآتر واثربخش تر می باشد

          البته مسئله ای که نباید ازآن غافل ماند، پرهیزازروزمرگی وانجام فعالیت هایی است که جهت ارضای نیازمندی های مقطعی طرح ریزی می شوند. جت (Jet ) معتقد است در مدارس دمکراتیک زندگی غیر مفید مرگ زودرس می باشد که باید جداً در مورد آن فکر کرد. بطالت ناخواسته واجباری، تنبیه بی رحمانه ای است که هنوز هم در مدارس موجود است. مدارس جهت بهره وری آینده برنامه ریزی شده اند وازدانش آموزان خواسته می شود تا زندگی را همچون سفته در گرو بگذارنددر رویکرد معاونیت مبتنی بردبیرستان، ما نباید تنها به فکرتدوین برنامه هایی باشیم که آینده خوبی را برای دانش آموزان نوید می دهند. چون دانش آموزان در حال زندگی می کنند وبرنامه های درسی ومتون آموزشی باید بتواند نیازهای کنونی آنها را نیز مرتفع سازد.

شناخت شخصیت وشان هر فرد جزیی مهم در جامعه است که بر پایه اصول عدالت وارزشهای شخصی بناشده است. ریچاردسون می گوید« جامعه دبیرستان، اجتماعی از غریبه های مرتبط به هم است که مجبورند با هم تلاش کنند تا برای افزایش ونگهداری از آزادی هرفرد وتکمیل آن تشکیلاتی روشـمند بسازند). بـرای دستیابی به دبیرستان ای که درآن به حقوق افراد احترام گـذاشته می شود ویادگیری تجربی در آن ترویج داده شود، افراد دبیرستان باید برای بحث آزاد باشند وباعلاقه به صحبت های دیگران گوش دهند واز قضاوتهای بی مورد بپرهیزند

          مدارس در رویکرد معاونیت مبتنی بردبیرستان موظف به شناخت ارزش وشان هر فرد هستند، طه قره بلاغان باید دانش آموزان را تشویق کنند که ارزش یکدیگر را بشناسند. به همین دلیل برای ایجاد یک جامعه دمکراتیک ارزش دهی به پیشینه ی افراد وفرهنگ ودانش های آنها ضروری است.

بسط وگسترش شورای دانش آموزی به عنوان یکی از ارکان عمده در اداره ی امور دبیرستان اعم از امور آموزشی واجرایی با هدف توانمندسازی افراد از جمله دانش آموزان که مخاطب اصلی برنامه های آموزشی وپرورشی دبیرستان هستند، رویکردی نوآورانه است که به تحقق دموکراسی در مدارس نیز کمک می کند وبه غنی سازی سیستم آموزشی واجرایی دبیرستان ومشارکت مدبرانه دانش آموزان منتهی می شود.

 بر اساس الگوهای مختلف معاونیت دبیرستان محور که توسط صاحب نظران واندیشمندان این حوزه مطرح شده است(مالن و اوگاوا،1988، دیوید،1990، مورفی وبیک،1995، به نقل از مهرعلی زاده وسپاسی، 1384،ص4 ). اگر شورای دانش آموزی را به عنوان الگوی کنترل جمعی ومعاونیت دموکراتیک ویا الگوی کمیته ای در اداره دبیرستان بپذیریم، تاثیرات زیادی بر مدارس دارند، با تشکیل کمیته های مختلف (مالی وبودجه، آموزش، فوق برنامه، ...) در الگوی کمیته ای، این کمیته ها برای برنامه ریزی، اجرا وارزیابی واصلاح تصمیمات خود آزادی عمل دارند ضمن اینکه باید تابع قوانین ومقررات دبیرستان نیز باشند. ضمناً براساس نتایج برخی تحقیقات، معاونیت دبیرستان محور از چند جهت باعث بهبود یادگیری دانش آموزان می شود وکارایی را در استفاده از منابع وپرسنل زیاد می کند(دوری ولوین،1994، به نقل از مهرعلی زاده وسپاسی، 1384، ص5 ). همچنین با بررسی تجارب موجود می توان اذعان داشت که توزیع گسترده قدرت در سطح دبیرستان واستفاده از انجمن ها برای اتخاذ تصمیم وایجاد هماهنگی، از عوامل عمده موفقیت مدارس فعال در نظام معاونیت دبیرستان محور است(جعفری مقدم، فانی، 1381).

          انتظارات غیرواقع بینانه، کم بودن حمایت از مدارس، فقدان دانش برای اداره ی مدارس، فقدان مهارتهای گروهی، واضح نبودن نقش ها وعدم تطابق بین تصمیمات مجازوتصمیمات خواسته شده از جمله موانع موفقیت معاونیت دبیرستان محور قلمدادگردیده است(لتیکوسبیت، 1989، مالن، اوگاوا و کراتز، 1990، نقل از مهرعلی زاده وسپاسی، 1384، ص5 ).

هرگونه پافشاری در اداره متمرکز نظام آموزش وپرورش به طور اعم ونظام معاونیت دبیرستان به طور اخص، منجر به کاهش اثربخشی می گردد.

          همچنین عادت افراد به هنجارهای قبلی ودشواری تغییر رفتار وبی تجربگی افراد، افزایش بار کاری مشارکت کنندگان، فرایند کند وطولانی تصمیم گیری، عدم پاسخگویی، افراد وگروههای تصمیم گیرنده در برابر نتایج وپیامدهای آن، محدودیت های ضوابط ومقررات عضویت در تیم ها، وپیچیده شدن موضوع جبران خدمت افراد فعال در دبیرستان از جمله دیگر عوامل عدم موفقیت نظام های آموزشی در ایجاد نظام معاونیت دبیرستان محور بیان گردیده است(جعفری مقدم، فانی، 1381).

 

 

 

 

 

کارکردهای عمده شورای دانش آموزی دررویکرد معاونیت مبتنی بردبیرستان

مسئوليت پذيري اجتماعي

          مسئولیت پذیری اجتماعی یکی  از مهمترین وهدف مندترین بخش تربیت آدمی است که اثرات آن را به گونه ای همه جانبه می توان در زندگی انسانها ودر ابعاد مختلف فکری، اجتماعی، مذهبی، هنر واخلاقی آنان مشاهده کرد. بنابراین آموزش مسئولیت پذیری اجتماعی برآگاهی شهروندان(بخصوص دانش آموزان) از مشکلات محیط اطراف خود می افزاید. این امر باعث می شود تا کودکان ازابتدا با تمرین فعالیت های مدنی در دبیرستان، برای زندگی جمعی در جامعه مدنی وایفای نقش فعال تر شهروندی ومشارکت همه جانبه در سرنوشت خود، دبیرستان وجامعه آمادگی لازم را کسب کنند.

          تعاريف متعددي از مسئوليت پذيري اجتماعي ارايه شده است از جمله ،وظيفه اي كه هر فرد در تعامل اجتماعي با گروه يا جامعه بايد انجام دهد(شعاري نژاد،1364).ويا هماهنگي با قوانين اجتماعي وبرآورد ساختن انتظاراتي كه جامعه از فرد دارد(فورد،1985، به نقل از فتحي آذر،1373). ويا نوعي احساس عملي در بكارگيري تواناييها وانجام كوششها در تطابق وسازگاري با مردم كه عدم پذيرش آن،قانون شكني ونپذيرفتن مسئوليتهاي اجتماعي است(گلن[1][19]،1988).

مسئوليت هاي مدني

زندگي مدني صحنه اي از تبادل وتعامل بوده، شرط بقاء وتداوم زندگي مدني، همكاري، مشاركت وسازگاري مردم يك جامعه با يكديگر است. از جمله مسئوليتهاي اساسي قابل توجه در برنامه هاي درسي رشد دهنده مسئوليتهاي اجتماعي، مسئوليتهاي مدني هستند كه بايد در خلال آنها، مخاطبان برنامه هاي درسي نسبت به اتكاء متقابل انسانها به يكديگروضرورت اجتناب نا پذيرزندگي مشترك گروهي، اطلاعات لازم را به دست آورند ودرك نمايند كه امروزه زندگي مدني مستلزم رعايت حقوق سايرين، كمك به نيازمندان وتحمل سايرين است، چرا كه هيچ كس نمي تواند جدا از سايرين زندگي كند، پس بايد ياد بگيرد با سايرين و همراه آنان در محيطهاي جمعي با رعايت قانونمنديهاي اجتماعي به حيات خويش ادامه دهد. لازمه اين امر درك حقوق شخصي و اجتماعي افراد جامعه است(ماينزروهمكاران[2][20]،1990).

 بحث وتفسیرمصاحبه های اعضای منتخب شورای دانش آموزی و معاونان مدارس

الف)مصاحبه بامنتخبین شورا

1- عوامل فردي تاثير گذار بر مشاركت دانش آموزان در اداره امور دبیرستان:

۱-۱. با توجه به اینکه اعضای شورای دانش آموزی درمدارس  از بین دانش آموزان پایه های سوم، چهارم وپنجم انتخاب می شوند، درمدارس دولتی این افراد عمدتا از دانش آموزان پایه های چهارم و پنجم انتخاب گردیده اند ودرمدارس دولتی شاهد وغیر انتفاعی، منتخبین شورای دانش آموزی علاوه بر دانش آموزان پایه های چهارم وپنجم، از دانش آموزان پایه سوم نیز بوده اند. به عبارتی می توان گفت که تمایل به شرکت و عضویت در شورای دانش آموزی، فضای مشارکت و انتخاب، ویژگی های داوطلبان عضویت در شورای دانش آموزی و یاجوحاکم برمدارس مذکور، متفاوت با مدارس دولتی بوده است.

 

 2-۱.وضعیت تحصیلی دانش آموزان

بررسی وضعیت تحصیلی دانش آموزان عضو شورای دانش آموزی در هر سه نوع مدارس، از طریق پرونده های تحصیلی وهمچنین نتایج ارزشیابی های مستمر بیانگر آن است دانش آموزان مذکور از وضعیت تحصیلی عالی برخودار بودند وضمن داشتن معدل 20 ، در طول دوران تحصیل نیز ازشرایط و عملکردتحصیلی عالی داشتند. همچنین دانش آموزان داوطلب عضویت در شورای دانش آموزی که به عنوان عضو اصلی انتخاب نشدند نیزدارای معدل خوبی بودند ولی نسبت به اعضای اصلی منتخب، درسطح پایین تر ازنظر عملکرد تحصیلی قرار داشتند. به عبارتی داشتن عملکرد مطلوب تحصیلی هم درانگیزه مشارکت وتمایل به عضویت تاثیرگذاربوده است وهم برای انتخاب کنندگان به عنوان یک معیار درانتخاب اعضای شورای دانش آموزی دبیرستان عمل کرده است.

3-۱. سابقه ی شرکت در تشکل های دانش آموزی

درمدارس دولتی، سابقه شرکت دانش آموزان در تشکل های دانش آموزی، در سطح پایینی قرارداشت؛ نوع مشارکت نیز عمدتا به ایفای نقش مبصر منتهی می شد. این مسئله در مورد دختران علاوه برنقش مبصری، به مشارکت درتهیه روزنامه دیواری نیز توسعه می یافت. در مدارس شاهد وغیرانتفاعی اکثر دانش آموزان در تشکل ها شرکت داشتند؛ علاوه برآن انتظار بیشتری از اولیاء دبیرستان درخصوص سپردن مسئولیت به آنهاداشتند.

 

 

4-۱. میزان آگاهی واطلاعات نسبت به شورای دانش آموزی

اطلاعات وآگاهی اعضای منتخب شورای دانش آموزی مدارس عادی دولتی، شاهددولتی وغیرانتفاعی؛ به ترتیب درسطح خوب، بسیارخوب، وغیرکافی، ارزیابی گردید. درهمین رابطه نقش معاون، ناظم ومربی پرورشی درارائه اطلاعات وآگاهی قابل توجه می باشد.

درمدارس دخترانه شاهد همکاری دیگر دانش آموزان نیز در فعالیت های شورا چشمگیربود.

5-۱. فعالیت های مورد علاقه اعضای منتخب شورای دانش آموزی

درپاسخ به این پرسش که "علاقه مند به مشارکت درچه فعالیت هایی هستید؟"اعضای منتخب شورای دانش آموزی مدارس عادی دولتی، علاقه مندی خود رابه شرکت در امور ورزشی، فرهنگی، انضباطی، واعضای منتخب  شورای دانش آموزی مدارس شاهد، به شرکت در مراسم صبحگاهی، مذهبی، روزنامه دیواری واعضای منتخب شورای دانش آموزی مدارس غیر انتفاعی نیز علاقه مندی خود رابه مشارکت در اداره ی امور دبیرستان، ازقبیل پاکیزه نگه داشتن محیط دبیرستان وکلاس درس، تشکیل کلاسهای تقویتی برای دانش آموزانی که از نظر درسی ضعیف هستند، اعلام داشتند.

همانگونه که از پاسخ مصاحبه شوندگان استنتاج می شود علاقه وانگیزه منتخبین شوراهای دانش آموزی ازموضوعات ورزشی، فرهنگی وانضباطی (درمدارس عادی دولتی)به موضوعات مذهبی، تهیه روزنامه دیواری(درمدارس شاهددولتی)و موضوعات بهداشتی وآموزشی(درمدارس غیرانتفاعی)در نوسان است. این  نوسان و تنوع درعلائق وانگیزه ها می تواند بیانگر جوسازمانی حاکم برمدارس، طبقه اجتماعی دانش آموزان وترجیحات وانتخابهای منبعث از طبقه اجتماعی وپیشینه خانوادگی دانش آموزان باشد. نتیجه حاصل ازمصاحبه ها با آنچه شریعتمداری(1364) در ارتباط با عوامل موثر در جذب افراد به گروه ها عنوان می دارد همخوانی دارد؛ افراد چه در خانواده وچه در میان همسالان وچه در محیط دبیرستان میل دارند شخصیت آنها محفوظ ومورد احترام باشد زیرا تشخص اجتماعی به افراد امنیت خاطر می دهد واین امر می تواند یکی از عوامل موثر در عضویت افراد در گروه باشد. زیرا گروه جایی است که فرد می تواند خود را در آن نشان دهد وافکار، عقاید، هنروابتکار خویش را ظاهرسازد.

ابراز خود یکی از دلایل علاقه ورغبت افراد به گروه است. فرد دوست دارد محصول فکروذوق خود را در اختیار دیگران بگذارد وبدینوسیله لیاقت خود را نشان بدهد وبه دیگران بفهماند می تواند مستقلاً کاری انجام داده ویا درباره ی امری عقیده ی مخصوصی داشته باشد.

6-۱.مشوق افرادجهت شرکت در انتخابات شورای دانش آموزی

 اعضای منتخب شورای دانش آموزی مدارس دولتی وشاهد، اولیای دبیرستان را مشوق اصلی خود جهت شرکت درشورای دانش آموزی می دانستند. بااین تفاوت که درمدارس شاهد، بعضی خانواده هایی که عضوانجمن اولیاء ومربیان بودند نیزفرزندان خود را  وتشویق می کردند.

درمدارس غیر انتفاعی، منتخبین اولیاء دبیرستان رامشوق خوبی قلمداد نمی کردند ولی والدین خود را مشوق خوبی برای خود می دانستند، به این ترتیب که از طریق کمک به فرزندان در تبلیغات انتخاباتی وچاپ پوسترتبلیغاتی تنور انتخابات را گرم نگه داشته و شاید ازاین موقعیت - تاحدودی سمبولیک-به عنوان تمرین وظایف شهروندی وسکوی پرش در آینده برای پذیرش نقش های بیشتر و واقعی تر نگریسته اند. همانگونه که از مقایسه شرایط متفاوت مدارس استنتاج می شود، ساختار حاکم برمدارس عادی دولتی، شاهد دولتی و غیرانتفاعی، به ترتیب، کاملادولتی، دولتی با اندکی متفاوت بامدارس عادی و خصوصی با رعایت ضوابط دولتی می باشد. این دامنه نوسان درساختارهای حاکم، نوعی قیمومیت از طرف اولیائ دبیرستان درمدارس دولتی و احساس مالکیت و تعلق به وظایف و نقشهای دبیرستان توسط اولیائ دانش آموزان در مدارس غیرانتفاعی را موجب شده است. بنابراین دراینجا لازم است معاونان مدارس روش کار خود را درشوراها، گروه های آموزشی وانجمن ها برمبنای گفتگو و مفاهمه قرار دهند.

7-۱.امکانات موردنیازبرای انجام وظایف شورای دانش آموزی

 با توجه به ساختار وظایفی که دراساسنامه شورای دانش آموزی پیش بینی شده است منتخبین شورای دانش آموزی همه مدارس درمصاحبه، اظهار داشتندکه از نظر امکانات فضایی(جاو مکان)، در سطح پایینی قراردارند. همچنین مشاهدات مکرر محققین درجریان بازدید از مدارس موید این موضوع بودوظاهرا هنوز بعد از چند دوره برگزاری انتخابات شوراهای دانش آموزی وسایر تشکل ها درفضای فیزیکی دبیرستان، مکانی برای فعالیت ها و ایفای نقش های پیش بینی شده، درنظر گرفته نشده است، به گونه ای که غالب مدارس درحدیک وظیفه اداری ومسولین  نیز به صورت یک فعالیت نمادین و سمبولیک می نگرند. فقط در مدارس شاهد که برنامه های ویژه اجرا می شود، به غیر ازمشکل جا ومکان، ازنظر سایرامکانات از شرایط بسیار خوبی برخورداربودند.  

ضمناً اعضای منتخب در هر سه نوع مدارس، اولیاء دبیرستان را مسئول فراهم آوری امکانات و وسایل می دانستند ومعتقد بودند که برای دستیابی به هدفها و انجام وظایف و فعالیت های شورا نیازمندکمک اولیائ دبیرستان، دوستان ووالدین خود هستند. به عبارتی علیرغم مسئولیتی که اساسنامه برعهده اعضاء شورای دانش آموزی گذاشته است، انجام این مهم در راستای رویکرد معاونیت مبتنی بردبیرستان در گرو اجماع، درک متقابل، تشریک مساعی واحساس مسئولیت جمعی می باشد.

2- عوامل خانوادگی تاثیرگذار بر مشاركت دانش آموزان در اداره امور دبیرستان

همانگونه که دانش آموزان منتخب شورای دانش آموزی هر سه نوع مدارس از نظر ویژگی های فردی متفاوت بودند  ازنظر شرایط خانوادگی (سطح سواد، وضعیت اقتصادی و شغل والدین)نیز دارای شرایط متفاوتی می باشند.

1-2.سطح سواد والدین

والدین دانش آموزان مدارس دولتی از نظرسطح سواد، دارای مدرک سیکل ودیپلم و والدین دانش آموزان مدارس شاهد، دارای سطح سواد فوق دیپلم ولیسانس و والدین دانش آموزان مدارس غیرانتفاعی، بیشتر دارای مدرک لیسانس و بالاتر بودند. دلایل بدست آمدن نتیجه ی مذکور را می توان چنین بیان کرد که بالا بودن سطح سواد والدین باعث بالا رفتن آگاهی های سیاسی، اجتماعی وفرهنگی شده واین امر موجب آشنایی هر چه بیشتر والدین با تشکلهای موجود درمدارس می شود که به تبع آن فرزندان خود را نسبت به عضویت در این تشکل ترغیب وتشویق می نمایند.

2-2.وضعیت اقتصادی والدین

از نظر وضعیت اقتصادی والدین دانش آموزان مدارس دولتی، در سطح پایین جامعه قرار داشتند. و والدین دانش آموزان مدارس شاهد در سطح متوسط به بالا و والدین دانش آموزان مدارس غیرانتفاعی از نظر وضعیت اقتصادی در سطح بالایی قرار داشتند. در این ارتباط چون بر اساس بخشنامه های ویژه ثبت نام مـدارس، آموزشگاهـها مـوظف به ثبت نام از دانش آمـوزان در محدوده ی جغرافیایی خود می باشند ومعمولا خانواده ها در محدوده ی جغرافیایی خاص از نظر اقتصادی تقریبا در یک سطح قرار دارند لذا بدست آمدن نتیجه مذکور طبیعی به نظر می رسد واین نتیجه با آنچه شریعتمداری(1364) در عوامل موثر در عضویت افراد در گروهها عنوان می کند همخوانی دارد؛ بدین معنی که افرادی که از لحاظ وضع اقتصادی واجتماعی با هم نزدیک هستند معمولا در یک گروه شرکت می کنند.

3-2.از نظر مسکن

اکثر خانواده های دانش آموزان مدارس دولتی، شاهد، غیرانتفاعی دارای مسکن شخصی بودند وتعداد بسیار کم دارای مسکن استیجاری بودند که این تعداد عمدتاً ازخانواده های دانش آموزان مدارس دولتی بودند.

4-2.شغل والدین

والدین دانش آموزان منتخب شورای دانش آموزی مدارس دولتی، دارای مشاغل آزادمثل مغازه داری، راننده تاکسی و والدین دانش آموزان منتخب شورای دانش آموزی مدارس شاهد، دارای مشاغل دولتی، مثل استاد دانشگاه، کارمند ادارات و والدین دانش آموزان منتخب شورای دانش آموزی مدارس غیر انتفاعی، دارای مشاغل دولتی، مثل ریئس بانک، استاد دانشگاه و مشاغل آزاد مثل شرکت خصوصی بودند.

5-2.تعداد افراد خانواده

بار تکفل سرپرست خانواده و ترتیب تولد در مدارس مورد مطالعه متفاوت می باشد؛ به طوری که خانواده های دانش آموزان منتخب شورای دانش آموزی در مدارس عادی دولتی اکثرا دارای 3 الی 5 فرزند، مدارس دولتی شاهد و مدارس غیر انتفاعی، دارای 2 فرزند بودند. به همین ترتیب در مدارس دولتی، افراد عضو شورای دانش آموزی بیشتر بچه ی سوم ویا چهارم خانواده، در مدارس دولتی شاهد، اکثراً بچه ی دوم خانواده، ودر مدارس غیر انتفاعی، افراد منتخب شورای دانش آموزی بیشتر بچه اول و یادوم خانواده بودند. این موضوع می تواند در میزان احساس مسئولیت خانواده ها، پیگیری آنها درمورد مسایل دبیرستان وهمچنین وقت گذاری آنها دردبیرستان تاثیرگذار باشد.

6-2.پیگیری والدین نسبت به وضعیت تحصیلی فرزندان 

در مدارس دولتی، به دلیل مشغله زیاد والدین وتعداد فرزندان خانواده، پیگیری والدین بسیار در سطح پایینی قرار داشت. در مدارس دولتی شاهد، پیگیری والدین نسبت به وضعیت تحصیلی فرزندان درسطح خوب ودر مدارس غیر انتفاعی، پیگیری والدین درسطح بسیار خوب ارزیابی شد. ضمناً بیشتر مراجعات وپیگیریها درمدارس دولتی شاهد و غیر انتفاعی توسط مادران صورت می گرفت.

ب)بحث وتفسیر مصاحبه بامعاونان

محورمصاحبه با معاونان نقش شورای دانش آموزی درمسئولیت پذیری دانش آموزان،آینده شورای دانش آموزی،قدرت واختیار دانش آموزان در شورا،میزان آشنایی معاونان باشورای دانش آموزی وکاستی های شورابود.دراین بخش معاونان مدارس مذکور درپاسخ به این سوال که: "شورای دانش آموزی تا چه حد می تواند در مسئولیت پذیری بچه ها نقش داشته باشد؟" اشاره به نقش کلی اعطای هرگونه مسئولیت در افزایش اعتماد به نفس،استقلال و موفقیت افراد داشتند.[ هر مسئولیتی را در بچگی به فرد بدهیم، اعتماد به نفس، استقلال و موفقیت فرد بالا خواهد رفت.]

معاونان مصاحبه شونده نسبت به آینده شورای دانش آموزی خوش بین بودند وشورای مذکور را به عنوان مکانیسمی مناسب در انتقال مشکلات دانش آموزان به اولیائ دبیرستان تلقی می نمایند

[ من شخصاً به این کار خیلی خوش بین هستم، با این کار به بچه ها از دوره ی  مسئولیت می دهیم، که این کار باعث می شود دانش آموزان سلسله مراتب را یاد بگیرند. مثلا، بچه ها مشکلات دبیرستان را اول به شورا بیان می کنند ودر مرحله ی  بعد شورا این مشکلات را به اولیاء دبیرستان بازگو می کند، راهکارها را یاد می گیرند. در رسیدن به اهداف شان تلاش می کنند]

از دیدگاه معاونان اختیارات در نظرگرفته شده برای شورای دانش آموزی منجر به کاهش ترافیک کاری در مدارس می شود ومعاونان علیرغم وظائف مندرج در اساسنامه شورای دانش آموزی، درصورت صلاحدید اعضای شورا را در جلسات دبیرستان دعوت می کنند.

آنها درپاسخ به حدود قدرت واختیارات شورای دانش آموزی اعلام داشتند که: [ اختیارات در حد دستورالعملها است، جلسه ی ماهانه ای که ما در دبیرستان تشکیل می دهیم، سعی می کنیم اگر لازم دیدیم اعضای شورا در این جلسات شرکت کنند، این کارها باعث می شود کار دبیرستان کمتر شود، مشکلات بچه ها را بهتر درک کنیم. مشکلات زیاد است، ولی مشکل اصلی در این امر، آشنا نبودن طه قره بلاغان با وظایف شوراها واطلاع رسانی ضعیفی که آموزش وپرورش در این رابطه دارند. توجیه نشدن مسئولین.]

با توجه به اهمیتی که شورای دانش آموزی می تواند درآشناکردن دانش آموزان با مسئولیت های اجتماعی فراتر،داشته باشد و تمرین کار و تلاش جمعی برای حل مسایل پیرامونی و احساس مالکیت و مسئولیت در قبال مرسه و زندگی جمعی باشد،ولی دامنه اطلاع رسانی و تبلیغات آموزش و پرورش چندان مناسب نبوده است؛درهمین رابطه معاونان مصاحبه شونده در پاسخ به این سوال که: [ میزان آشنایی شما با مسئولیت ها ی شورا در چه حدی است؟] اعلام داشتند که:[ میزان آشنایی ما به میزانی است که اداره آموزش وپرورش به ما می دهند. شورای دانش آموزی از 2سال قبل، بر اساس اساسنامه ای که به ما دادند تشکیل شد] همانگونه که از پاسخ معاونان استنتاج می شود ضعف اطلاع رسانی مشهود است و معاونان اظهار داشته اند که: [ اطلاع رسانی بسیار ضعیف بوده است، در حد یک پوستر یا یک تماس تلفنی به ما ابلاغ شد که انتخابات را در فلان روز برگزار کنید. ولی خود ما بر حسب وظیفه بچه ها را با وظایف شورا در حد اطلاعات خودمان آشنا کردیم، به آنها گفتیم که شما مطمئین باشید که رای شما ، سرنوشت ساز خواهد بود، مسئولیت به بچه ها دادیم، شخصیت برای آنها قائل شدیم.]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

پیشنهادها

1-    فراهم کردن زمینه مشارکت بیشتر دانش آموزان وترغیب آنان به مشارکت درفعالیتهای دبیرستان.

2-    حمایت عملی بیشتر از طرف ادارات آموزش وپرورش.

3-    تنظیم روش کارمعاونان درشوراها برمبنای گفتگو وبهره گیری از آراء وعقاید دانش آموزان، مربیان و اولیاء.

4-    توجه به نقش اطلاع رسانی مفید ومناسب پیرامون فعالیت های مبتنی برمشارکت دانش آموزان در دبیرستان.

5-    تشكيل كلاسهاي آموزش اولياي خانه و دبیرستان در زمينه چگونگي هدايت دانش آموزان در امر مشاركت.

6-    مشارکت جوکردن فضای تربیتی خانواده.

7-  اقداماتی جهت آگاه کردن معاونان، طه قره بلاغان، اولیاء دانش آموزان وکلیه ی افراد ذی نفع نسبت به موضوع واطلاع دقیق آنها از مفاد آیین نامه ها از طریق برگزاری سمینارها، کنفرانس ها، کارگاههای آموزشی، رسانه های گروهی ومطبوعات صورت پذیرد.

8-  بازنگری کلی در آئین نامه های اجرایی مدارس ورفع ابهامات ومشخص کردن چارچوب ها و تعریف روش ها واهداف اجرایی طرح شورای دانش آموزی مدارس.

9-  استفاده از متخصصان رشته های مختلف تحصیلی وانجام مطالعات علمی ودادن ایده هایی برای اجرای طرح شورای دانش آموزی، براساس نتایج تحقیقات.

10-ایجاد یک سیستم تشویق وتنبیه وارتقاء وانتصاب براساس شایستگی وعملکرد برای مسئولین طرح شورای دانش آموزی.

11-ترغیب اولیای دانش آموزان برای دخالت در امور آموزشگاه ودادن کمک مالی به مدارس ودخالت در سرنوشت فرزندانشان.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع:

1- پیران، پرویز (1384). شورا درایران: نگاهی آسیب شناسانه. فصلنامه رفاه اجتماعی، سال دوم، شماره 5، ص 74.

2- جعفری مقدم، سعید. فانی، علی اصغر(1381). طراحی نظام معاونیت دبیرستان محور در ایران، مدرس، دوره ی6، شماره ی3، صص14-1.

3- ذکاوتی، علی (1378). نقش تعلیم وتربیت نسل جدید در تحقق جامعه مدنی. مجله فرهنگ عمومی، وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، شماره 23، ص 65.

4- شریعتمداری، علی (1364). روانشناسی تربیتی. چاپ ششم. اصفهان: انتشارات مشعل.

5- شعاری نژاد، علی اکبر (1368). روانشناسی رشد. چاپ هشتم، تهران: انتشارات اطلاعات.

6- فتحی آذر، اسکندر (1373). رشد مسئولیت پذیری اجتماعی در نوجوانان ونقش آن در یادگیری. مجموعه مقالات سمپوزیوم جایگاه تربیت نوجوانان وجوانان، تهران: وزارت آموزش وپرورش، معاونت پرورشی.

7- فرهمندیان، محمد. اسماعیلی، مجید. حاج آقالو، عباس (1383). راهنمای تشکیل شورای دانش آموزی مجامع شورا وشیوه ثبت فعالیت ها، گروه برنامه ریزی شورای دانش آموزی دوره ی ، چاپ اول، تهران: انتشارات آزمون نوین.

8- کامکار، مهدیس (1382). مروری بر دیدگاهها، باورها وعملکرد یونیسف در مورد "مشارکت کودکان". فصانامه رفاه اجتماعی. شماره 2 (7). صص 31-45.

9- کلاین برک، اتو(1954). روانشناسی اجتماعی. ترجمه ی علی محمد کاردان، جلد دوم، چاپ هشتم، تهران: نشر اندیشه.

10- نیکنامی، مصطفی (1383). معاونیت دبیرستان محور، مفاهیم، نظریه ها، راهبردها وچالش ها. مبانی چالش ها والزامات معاونیت مبتنی بر دبیرستان در آموزش وپرورش. تهران: انتشارات پژوهشکده تعلیم وتربیت.

11- ولش، توماس. مک گین، نوئل (1382). تمرکززدایی در آموزش: چرا، جه موقع، چه چیزو چگونه؟. ترجمه ی عبدالعظیم حکیمی. تهران: پژوهشکده تعلیم وتربیت.

12- مارشال، ک وراس من، ک.ب (1377). روش تحقیق کیفی، ترجمه ی علی پارسائیان وسید محمد اعرابی، تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.

13- مهرعلی زاده، یداله. سپاسی، حسین(1384). زمینه ها وموانع کاربست معاونیت دبیرستان محور در ایران: مطالعه ای در دبیرستانهای دولتی شهر اهواز- استان خوزستان، مجله علوم تربیتی وروانشناسی دانشگاه شهید چمران، دوره ی سوم، سال دوازدهم، شماره2، صص 22-1.

14- یونسکو/ یونیسف (1383). نوآوری در معاونیت دبیرستان محور، ترجمه ی فاطمه فقیهی، تهران: پژوهشکده تعلیم وتربیت.

15- یونسکو(1375). یادگیری گنج درون، ترجمه ی فاطمه فقیهی وعلی رئوف، تهران:پژوهشکده تعلیم وتربیت.

 

-  Banks, J. (2003). A Citizenship education. A diversity. Journal of Teacher University Press. No.12. Vol.24.

- Gleen, H. S. & Nelson. (1988).Raising self-Reliant in a self-indulgent world: seven Building Blocks for Developing Capable young people.

-  Gutman, A. (1989). Democratic education:New York Princeton University press.

- Harris. K. (1999). Education for citizenship. Critical conversation in philosophy of education: New York. Wendy Kohly. Routledge.

- Knight. T. (2000). A Cognitive democratic Curriculum. Curriculum Perspectivees. Vol.20. No.3.

- Kubow. P. (2000). Fostering Democracy in School Classrooms: Washington. The social Studies.

- Manizer,k. L. ,Baltzley, p. & Heslin, K. (1999)." Every Body Can Be Great Be Cause, Every body can server". Educational Leadership. Vol.48.

-Riley. D. (2002). Integration Civic Values into the Classroom: New York. Teaching or EK-8.

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: دوشنبه 23 تیر 1393 ساعت: 17:41 منتشر شده است
برچسب ها : اقدام پژوهی,اقدام پژوهی بصورت ورد,اقدام پژوهی آماده,اقدام پژوهی کامل بصورت ورد,اقدام پژوهی مقطع دبیرستان,اقدام پژوهی مقطع ابتدایی,اقدام پژوهی مقطع راهنمایی,اقدام پژوهی تدریس,اقدام پژوهی کامل و آماده بصورت ورد,تجربیات و اقدام پژوهی,اقدام پژوهی آموزگار ابتدایی,اقدام پژوهی دبیر,سایت اقدام پژوهی,فروشگاه علمی آسمان سایت اقدام پژوهی ها,کافی نت آسمان سایت اقدام پژوهی,بزرگترین سایت اقدام پژوهی در ایران,تجربیات مدون دبیران,اقدام پژوهی همه مقاطع,اقدام پزوهی رایگان,اقدام پزوهی مدیر مدرسه,