سایت اقدام پژوهی - گزارش تخصصی و فایل های مورد نیاز فرهنگیان
1 -با اطمینان خرید کنید ، پشتیبان سایت همیشه در خدمت شما می باشد .فایل ها بعد از خرید بصورت ورد و قابل ویرایش به دست شما خواهد رسید. پشتیبانی : بااسمس و واتساپ: 09159886819 - صارمی
2- شما با هر کارت بانکی عضو شتاب (همه کارت های عضو شتاب ) و داشتن رمز دوم کارت خود و cvv2 و تاریخ انقاضاکارت ، می توانید بصورت آنلاین از سامانه پرداخت بانکی (که کاملا مطمئن و محافظت شده می باشد ) خرید نمائید .
3 - درهنگام خرید اگر ایمیل ندارید ، در قسمت ایمیل ، ایمیل را بنویسید.
در صورت هر گونه مشکل در دریافت فایل بعد از خرید به شماره 09159886819 در شاد ، تلگرام و یا نرم افزار ایتا پیام بدهید آیدی ما در نرم افزار شاد : @asemankafinet
هیچکدام از ما انسانهای معمولی، کامل نیستیم. هر یک از ما ممکن است در یک یا چند زمینه خاص، برتریهایی بر دیگران داشته باشیم اما در زمینههای دیگر ممکن است از دیگران عقبتر باشیم. برای خیلی از ما حداقل در دورهای از زندگی، این سوال و دغدغه پیش آمده که آیا کسی یا کسانی هستند که با نگاه کردن به آنها و اقتباس از تفکر و رفتارشان بتوانیم مسیر زندگی و پیشرفتمان را مشخصتر کنیم و با خیال راحتتر و بهتر آن را بپیماییم؟ «الگو» به فردی گفته میشود که به دلیل برتری ویژهاش در برخی خصوصیات و توانمندیها، در جایگاهی بالاتر از عموم جامعه قرار میگیرد و موفقیتی که او در تقویت این توانمندیها کسب کرده به عنوان هدفی برای سایر افراد جامعه قرار می گیرد تا در راه رسیدن به آن تلاش نمایند. هیچ لزومی ندارد دنبال افرادی باشیم که همه صفات مثبت را داشته باشند . برای الگوگیری باید ابعادی از زندگی را که برایمان مهم است، مشخص کنیم و بین یک تا 10 به خودمان در این ابعاد امتیاز بدهیم. اگر وضعمان در آن زمینه خوب بود، امتیاز بالاتر (نزدیک به 10) و اگر بد بود، امتیاز پایینتر (نزدیکتر به 1) بدهیم. در هر بعدی که امتیازمان کم بود، حتما باید به دنبال الگو باشیم. این ابعاد میتواند شامل موارد زیر باشد: بعد علمی، بعد اعتقادی، بعد اجتماعی و روابط خانوادگی، بعد شغلی و رضایت از کار، بعد اقتصادی و رفاه در زندگی، بعد سلامت جسم، روان و روح.
الگوی خوب یعنی که؟
آنچه یک الگو را تبدیل به یک الگوی مناسب و مفید میسازد شامل این موارد است:
• فرد «الگو» معمولا خودش یک عضو از جامعه خودمان است. (البته این قضیه، قانون متقن نیست.)
• فرد «الگو» از مسیرهای رایج و مرسوم توانسته است موفقیت خود را کسب کند، نه از روشهای نامتعارف و غیرعادی.
• یک فرد الگو، در زوایای مثبت زندگی توانسته است به موفقیت دست یابد. مهم آن است که الگوهایی که از آنها یاد میکنیم، دارای صفات مثبت در موفقیتهای زندگی باشند.
• یک فرد الگو، فردی است که در رفتار و گفتار روزمرهاش به راحتی میتوان زوایای امید را مشاهده کرد؛ حتی اگر در شرایطی آنها را ببینیم که در حال دست و پنجه نرم کردن با مشکلات روزمره هستند.
• این گونه افراد، معمولا با کمک و همراهی دیگران و با حضور مثبت در کارهای گروهی و پرورش تواناییهای خود در زمینه کار تیمی و فعالیت کردن با دیگران، توانستهاند گامهای مثبت بردارند.
• یک فرد الگو، ابایی ندارد که موفقیتهای خود را در اختیار دیگران بگذارد و راه رسیدن به آن را به دیگران بیاموزد.
چگونه یک الگوی مناسب انتخاب کنیم؟
چند نکته مهم و کاربردی در انتخاب الگو نهفته است که خصوصا برای الگوپذیری کودکان و نوجوانان ارزش زیادی پیدا میکند:
• الگوها باید افرادی از بطن جامعه و ترجیحا نزدیک به فرهنگ، آداب و عوامل اجتماعی خودمان باشند تا ارزش الگوپذیری از او پر رنگ ترشود.
• باید به خودمان و دیگران بیاموزیم که اگر فردی را در یک زمینه به عنوان الگو انتخاب کردیم و آن وقت دیدیم که در زمینههای دیگر دچار نقص و ناتوانی است، این دلیل بر کمارزش بودن جنبههای مثبت مورد نظرمان نیست.
• الگوی انتخابشده باید تا حد امکان در دسترس باشد تا بتوان هر از چند گاهی چهره او را (ترجیحا به صورت حضوری) دید و یا با او به صحبت نشست و یا درباره او صحبت کرد و یا مطلبی راجع به او مطالعه کرد.
• تا حد امکان باید به صورت شفاف مشخص کرد که الگویی که برای خود انتخاب کردهایم، چه هدفهایی را برای خود مشخص کرده، چگونه این اهداف را به واقعیت تبدیل کرده، چگونه تلاش کرده و چهطور مشکلات را شناسایی کرده، چه نقاط ضعفی را در خود برطرف کرده، از چه کسانی و چه چیزهایی کمک گرفته است.
• در مرحله بعدی باید به صورت دقیق و شفاف مشخص کرد که در این زمینههایی که اطلاعاتش را از فرد به دست آوردیم، خودمان چه تفاوتی با او داریم. آن وقت هدفگذاری باید با توجه به قابلیتها، امکانات و شرایط خودمان انجام شود.
• بهتر است آنچه را که از الگویمان میآموزیم، یادداشت کنیم. نوشتن این موارد، هم کمکی است به شفافتر شدن موضوع برای خودمان، هم برایمان مشخص میکند که کجا را درست رفتهایم و کجا را اشتباه و ضمنا ذخیرهای میشود.
سعي كنيد در زندگي هميشه از نظر مادي به پايينِ دست خود نگاه كنيد. رقابت را در جهت مال دنيا و مال دوستي كنار بگذاريد. اما از لحاظ علم و تقوا هميشه به بالاتر از خود نگاه كنيد ، ببينيد نسبت به آنها كه علم و تقوا دارند چه چيز كم داريد ، در صدد بر آييد خود را به آنها برسانيد.
شهيد ابوالقاسم نادري
اخلاص در روایات
1 . همه چیز برای خدا: علی علیه السلام فرمودند: «طوبی لمن اخلص لله عمله وعلمه وحبه وبغضه واخذه وترکه وکلامه وصمته; (9) خوشا به حال کسی که عمل و علم و دوستی و دشمنی و گرفتن و ترک کردن و سخن گفتن و سکوتش رابرای خداوند خالص کرده است .»
از رجب علی خیاط نقل شده است که: «در تشییع جنازه آیة الله بروجردی رحمه الله جمعیت بسیاری آمدند و تشییع باشکوهی شد، در عالم معنا از ایشان پرسیدم که چطور شد از شما این اندازه تجلیل کردند؟ فرمود: تمام طلبه ها را برای خدا درس می دادم .» (10)
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به اباذر فرمود: «یا اباذر لیکن لک فی کل شی ء نیة صالحة حتی فی النوم والاکل; (11) ای ابوذر! باید در هر کاری نیتی پاک داشته باشی، حتی در خوردن و خوابیدن » .
2 . فقط اعمال خالص: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «اذا عملت عملا فاعمل لله خالصا لانه لا یقبل من عباده الاعمال الا ما کان خالصا; (12) هرگاه عملی انجام دادی، پس برای خدا خالصانه انجام بده; زیرا خداوند فقط اعمالی را از بندگان می پذیرد که خالصانه انجام شده باشد .»
3 . راس طاعت: امام صادق علیه السلام فرمودند: «راس طاعة الله الرضا بما صنع الله فیما احب العبد وفیما کره (13) ; سر [و اساس بندگی خداوند، راضی بودن به آن چیزی است که خداوند پیش می آورد; در آنچه بنده دوست دارد و یا ناخوشایند اوست .»
4 . رضایت خدا یا مردم؟: امام حسین علیه السلام فرمود: «من طلب رضا الله بسخط الناس کفاه الله امور الناس ومن طلب رضا الناس بسخط الله وکله الله الی الناس; (14) هرکس رضایت خدا را بخواهد هر چند با خشم مردم همراه شود; خداوند او را از امور مردم کفایت می کند، و هر کس که دنبال رضایت مردم باشد با به خشم آوردن خداوند، خداوند او را به مردم وامی گذارد .»
در زندگی دنبال کسانی حرکت کنید که
هر چه به جنبه های خصوصی تر زندگی ایشان نزدیک شوید تجلی ایمان را بیشتر می بینید.
کرم های ابریشم در طول زندگی خود، ۴مرحله از تکامل را طی می کنند که در بیشتر حشرات قابل مشاهده است
چرخه زندگی کرم ابریشم
حالت بالغ این حشره، پروانه است. در حالی که لارو آن، کرم ابریشم بوده و شفیره آن، در داخل پیله ای که می تند قرار می گیرد تا در نهایت به صورت پروانه از پیله خارج شود. به تدریج با رشد کرم، ۴بار پوست اندازی توسط این حیوان انجام می شود.
از دلایل اصلی منقرض شدن این حیوانات در طبیعت این است که آنها فقط توانایی خوردن برگ درخت توت سفید را دارند.
کرم ابریشم
این کرم ها توسط دانشمندان برای بررسی فرومون ها مورد استفاده قرار گرفته اند. حشرات ماده از خود فرومون ترشح کرده و حشرات نر، به وسیله آنتن های روی سر خود، این فرومون ها را دریافت می کنند. این پروسه به پروانه نر اجازه می دهد که بتواند حشره ماده ای را برای جفتگیری پیدا کند. آنتن روی سر پروانه (بید) ماده از تعداد بسیار زیادی از موهای ریز تشکیل شده که احتمال دریافت فرومون های بسیار ناچیز را نیز برای این حیوان حتی در فواصل زیاد، افزایش می دهد.
مراحل پرورش کرم ابریشم
تفریخ
خروج کرم ازتخم را تفریخ گویند که در شرایط مساعد سیزده روز طول می کشد پس ازاینکه اولین آثار تفریخ مشاهده شد لازم است جهت تفریخ یکنواخت به مدت چهل وهشت ساعت دراتاقی کاملا تاریک که دارای دمای ۲۵درجه سانتیگراد و هشتاد درصد رطوبت داشته باشد قرار گیرد.
رنگ تخم ها در ابتدا آبی روشن است که درست قبل از خارج شدن کرم ها ازتخم تیره رنگ می شوند.
کرم جوان
کرم ابریشم معمولا دارای پنج مرحله تغذیه و چهارمرحله پوست اندازی است که به هر مرحله از تغذیه (سن) و به هر مرحله از پوست اندازی (خواب ) گفته می شود . می توان گفت که کرم ابریشم دارای ۵سن و ۴خواب است سنین ۱و۲و۳را( کرم جوان) گویند.سنین کرم جوان حدود یازده روزطول می کشد.
کرم بالغ
سنین ۴و۵به نام کرم ابریشم بالغ نامیده می شود که ۱۵-۱۶روز به طول می انجامد در پایان سن پنجم کرمها از اشتها افتاده واز تغذیه باز می مانند جثه آنها کوچک شده و به رنگ زرد و شفاف درمی آیند که دراین زمان با گذاشتن وسایل پیله تنی بر روی کرمها موجبات تنیدن پیله فراهم می آید.
عادت غذایی کرم ابریشم
کرم ابریشم از برگ درخت توت برای تغذیه استفاده می کند و هیچ غذای دیگری را نخواهد خورد .برگها باید عاری از مواد آفت کش باشند.
بعد از جمع آوری مقدار زیادی از شاخه های درخت توت با برگ های تازه به عنوان ذخیره غذایی باید آنها را به مدت سه دقیقه در محلول گند زدا قرار داد.
سپس برگها باید در زیر شیر آب خوب شسته شود تا تمام برگها خوب پاک و شسته شود زیرا می تواند باعث کشته شدن کرم های ابریشم شودبعد با تکان دادن آب اضافی برگها گرفته شده و در کیسه های پلاستیکی و جای خنک نگه داری شود.
تشکیل پیله
ابتدای هرتابستان پروانه کرم ابریشم ازپیله خارج می شود پروانه ماده پس ازجفت گیری ۴۰۰تخم کوچک می گذارد که طی تقریبا دوهفته یک کرم ابریشم ۳میلی متری ازتخم خارج می شود به آنها برگ درخت توت سفید داده می شودکه حریصانه آنها را می بلعند سپس طی چهار مرحله پوست اندازی می کنندتا کاملا بالغ شوند .بعد ازحدود یک ماه هرکرم ابریشم شروع به ریسیدن پیله اطراف خودش می کند این کار به وسیله غده ترشح کننده کرم ابریشم انجام می شود.
کرم ابریشم یک تارابریشمی نازک ترشح می کند و بعد با چسبی که تهیه می کندپیله را به صورت سطح صافی به هم می چسباند این کار سه روز و سه شب طول می کشد که بسته به خصوصیات نوع وروش پرورش کرم ابریشم ،یک پیله می تواند وزنی در حدود ۵/۱تا ۵/۲گرم داشته باشد.
اگر چه پیله به عنوان محصول اصلی استفاده نمی شود در عوض برای تهیه ابریشم خام به کار می رود .
دو تا سه روز بعد از تشکیل پیله کرم درون آن به شفیره تبدیل می شودو تقریبا بعد از دو هفته به صورت پروانه از پیله خارج می شود .
نتیجه گیری:
زیبایی خلقت را کسی جز خدای بزرگ و یگانه طراحی نکرده است و قادر هم نیستند که طراحی کنند. خدایی که کرم را به پیله و پیله را به پروانه ای زیبا تبدبل می کند.
کرم ابریشم همان پروانه زیبایی است که در طبعت گردش می کند و زیبایی خلقت را به نمایش می گذارد.
اما این پروانه زیبا ابتدا باید اسارت در پیله ای تنگ را تحمل نماید . این پیله تنگ و تاریک را خودش تشکیل می دهد و در آن صبر می کند تا به پروانه تبدبل شود.
اما این کرم علاوه بر این که به زیبایی خلقت اشاره دارد به صنعت هم کمک بسیاری می کند. چرا که آن پیله منبع ابریشم است. از آن برای تهیه لباس و نخ های متنوع استفاده می شود.
شهر تهران در ۵۱درجه و ۶دقیقه تا ۵۱درجه و ۳۸دقیقه طول شرقی و ۳۵درجه و ۳۴دقیقه تا ۳۵درجه و ۵۱دقیقه عرض شمالی قرار گرفتهاست و ارتفاع آن از سطح آبهای آزاد بین ۱۸۰۰متر در شمال تا ۱۲۰۰متر در مرکز و ۱۰۵۰متر در جنوب متغیّر است. تهران در بین دو وادی کوه و کویر و در دامنههای جنوبی رشته کوه البرز گسترده شدهاست. از جنوب به کوههای ری و بیبیشهربانو و دشتهای هموار شهریار و ورامین و از شمال توسط کوهستان محصور شدهاست.
مشخصه اصلی زمینشناسی تهران قرار گرفتن آن بین توده عظیم رشتهکوه البرز (متعلق به دوران سوم زمینشناسی) و فلات ایران (متعلق به دوران چهارم زمینشناسی) است. مهمترین نمود این مساله وجود گسلهای فعالی چون گسل مشاء، گسل شمال تهران و گسل ری است که موجب شده همواره زمینلرزههای خفیف و نامحسوسی در محل این گسلها به وقوع بپیوندد.
تهران را میتوان به سه منطقه طبیعی تقسیم کرد.
کوههای شمالی. بزرگترین نقطه این کوهها قله توچال به ارتفاع ۳۹۳۳است.
دامنه کوهها. این منطقه شامل قسمتهای شمالی شهر مانند اوین، درکه، نیاوران، حصارک و سوهانک میشود.
دشت جنوبی. بخش اعظم شهر در این دشت قرار گرفته و شیب ملایمی از شمال به جنوب دارد.
بلایای طبیعی
لرزهخیزی
شهر تهران از نظر زمین لرزه جزء مناطق پرزیان (۸ تا ۱۰ درجه مرکالی) بهشمار میآید.[۳] گسلهایی که در تهران و حومه تا شعاع ۱۵۰ کیلومتری مرکز شهر قرار دارند، عبارتند از گسل مشاء، شمال تهران، ری، طالقان، ایوانکی و ایپک که بررسی رفتار آنها حایز اهمیت است.
در علم زلزلهشناسی گسلهایی برای بشر خطرناک شناخته میشوند که حداقل ۱۰ کیلومتر طول داشته و جوان (فعال) هم باشند (گسل فعّال گسلی است که در ده هزار سال گذشته حداقل سبب یک زمین لرزه شده باشد). گسل شمال تهران بزرگترین گسل شهر است که در جنوب دامنه رشتهکوه البرز و در شمال شهر تهران قرار دارد. این گسل از لشکرک و سوهانک آغاز شده تا فرحزاد و حصارک و از آنجا به سمت غرب امتداد یافته است. این گسل در مسیر خود، نیاوران، تجریش، زعفرانیه، الهیه و فرمانیه را در بر میگیرد. گسل مهم دیگر گسل ری است که با توجه به مقاوم نبودن ساختمانهای جنوب تهران در صورت فعال شدن بسیار پرتلفات خواهد بود. این گسل از جاده خاوران شروع شده و با گذر از دولتآباد و حرکت بر مسیر جاده کمربندی تهران در حد نصاب کورههای آجرپزی چهاردانگه به پایان میرسد. نقشه گسلهای تهران اخیرا توسط پایگاه ملی دادههای علوم زمین تهیه شده است.
از نظر زلزلهشناسی تاریخی، شهر تهران زلزلههای بزرگی مانند زلزله ۷٫۱ ریشتری دماوند در ۱۸۳۰ م.، ۷٫۲ ریشتری کرج در ۱۱۱۷ م. ، ۷٫۷ ریشتری طالقان در ۹۵۸ م. ، ۷٫۱ ریشتری ری در ۸۵۵ م. و زلزلههای ۷ ریشتر به بالای بسیارِ دیگری به خود دیده است. با احتمال بالای ۷۰٪، به طور میانگین هر ۱۵۸ سال زلزلهای مخرب در این شهر رخ داده و با توجه به اینکه از آخرین زلزله مخرب که زلزله ۷٫۱ ریشتری دماوند در ۱۸۳۰ م. و به احتمال زیاد مربوط به گسل مشا، حدود ۱۷۸ سال میگذرد، احتمال وقوع رلرلهای بالای ۷ ریشتر در این ناحیه بسیار بالاست. البته دیگر کارشناسان معتقدند با توجه به اینکه در سال ۱۹۳۰ زمینلرزه دیگری در شمال تهران رخ داده که روستای آه (اطراف رودهن) و روستای مبارکآباد (نزدیک آبعلی) در اثر آن به کلی ویران شدهاند، دلیلی ندارد زلزله ۱۸۳۰ را آخرین زلزله یزرگ در شمال تهران به حساب آورد.
سیل
شهر تهران، به طور پیوسته در معرض خطر سیل قرار دارد. از دلایل اصلی این موضوع، میتوان اختلاف ارتفاع زیاد، شرایط اقلیمی خاص، وجود رودخانههای فراوان مانند رود کرج، رود دربند، رود چیتگر و مسیلهای متعدد و قرارگرفتن شهر تهران در پای کوه را نام برد.[۸] همچنین در شهر تهران، ۱۲ حوزه آبریز بالادست مسلط بر آب و ۱۴ کیلومتر نوار مولد سیل از دارآباد تا غرب دره فرحزاد وجود دارد.
تا کنون در این منطقه، سیلهای متعددی رخ داده که برخی از موارد گزارششده شامل سیلاب سال ۱۲۴۶ تهران، سیلاب سال ۱۳۱۶ یوسفآباد، سیلاب سال ۱۳۳۶ امامزاده داوود و سیل سال ۱۳۶۶ تجریش میشوند. پتانسیل سیل در این منطقه، باعث شده که تمهیداتی در خصوص احداث ایستگاه هشدار سیل در منطقهٔ دربند و گلابدره اندیشیده شود.
آب و هوا
آب و هوای تهران متأثر از کوهستان در شمال و دشت در جنوب است. غیر از شمال تهران که تحت تأثیر کوهستان آب و هوای آن تا حدی معتدل و مرطوب است، آب و هوای بقیه شهر کلا گرم و خشک و در زمستانها اندکی سرد است. مهمترین منبع بارش در این شهر بادهای مرطوب مدیترانهای و اطلسی هستند که از سمت غرب میوزند. رشته کوه البرز همجون سدی به نحو موثری از نفوذ بسیاری از تودههای هوا جلوگیری میکند در نتیجه باعث شده است که هوای شهر از از یک سو خشکتر و از سوی دیگر از آرامش نسبی برخوردار باشد
از نظر فصلی، هوای تهران در زمستان تحت تاثیر سیستم پرفشار شمالی (سیبری) قرار دارد. این تاثیر باعث شده است که در این فصل هوا در قسمتهای مرکزی و جنوبی معتدل و در قسمتهای شمالی شهر سرد باشد، به طوریکه در این قسمتها دمای هوا در زمستان بارها به زیر صفر میرسد. همچنین در این فصل به دلیل پدیده وارونگی هوا میزان آلودگی جوی بالاست. در تابستانها عامل مهم سیستم کمفشار حرارتی کویر مرکزی است که سبب میشود هوا گرم و خشک باشد.
میزان بارندگی در سطح شهر تهران عمدتاً کم بوده و به مقدار ۲۴۵٫۸ میلیمتر در طی سال اندازهگیری و تعداد روزهای یخبندان (با دمای زیر صفر) آن نیز ۳۶ روز در سال ثبت شده است (۱۳۷۶).در یک دوره ۴۵ ساله بیشترین دمای تهران ۴۳ درجه سلسیوس و کمترین دمای آن ۱۵- درجه سلسیوس گزارش شده است. میانگین رطوبت نسبی هوا در تهران ۴۰٪ و در شمیران ۴۶٪ بوده است. باد غالب تهران غربی (۲۷۰ درجه) و متوسط سرعت آن ۵٫۵ متر بر ثانیه است. شبها نسیم خنکی از کوه به پایین میوزد (باد کوه) و روزها برعکس نسیمی از سمت دشت میوزد (باد دشت)
منبع اصلی آب شرب تهران رودهای کرج، جاجرود و لار است که توسط سه سدی که بر روی آنها نصب شده تامین میشود. با افزایش مصرف آب، بخشی از آب شرب نیز از آبهای زیرزمینی توسط چاههای عمیق بهدست میآید. چندین رود فصلی هم در تهران وجود دارد که تاثیر چندانی در تامین آب شهر ندارند. گلابدره، حصارک، تجریش و کن مهمترین آنها هستند.
رودخانه کرج پرآبترین رود دامنههای جنوبی البرز است که از بارانهای فصل سرد و ذوب برفهای مناطق کوهستانی نشأت میگیرد و در ۴۰ کیلومتری غرب تهران از کانون آبگیر خرسنگ کوه سرچشمه میگیرد. رودخانه جاجرود از کوههای کلون بسته که جزء بلندیهای خرسنگ کوه است سرچشمه گرفته و این دو رود مجموعاً قسمت عمده آب مصرفی شهر تهران را تأمین مینمایند. تهران به رغم داشتن منابع آبی فراوان به دلیل رشد جمعیت و کمی بارندگی در برخی دورهها با مشکل کمبود آب روبرو است.
نمای شهر
نمای شهر در نقاط مختلف بر اساس عوامل جغرافیایی، اقتصادی، فرهنگی و تاریخی متفاوت است. در شمال شهر که به کوهها نزدیکتر است معمولاً خیابانها و کوچهها شیبدارتر و در جنوب شهر هموارترند. همچنین در جنوب شهر ساختمانهای بلندمرتبه کمتر و در شمال شهر بیشترند. ساختمانهای اداری و دولتی نیز عمدتا در مرکز شهر قرار دارند. از طرف دیگر در مناطقی که تاریخ ساخت آنها جدیدتر است مانند منطقه ۲، منطقه ۵ و منطقه ۲۲ که همگی در غرب و شمال غرب شهر قرار دارند با توجه به پیروی از آییننامههای جدیدتر اصول شهرسازی در آنها بیشتر رعایت شده است. در این مناطق معمولاً عرض خیابانها و کوچهها، سرانه پارکینگ و سرانه فضای سبز از سایر مناطق شهر بیشتر است. برعکس در مناطقی که ساخت آنها زودتر صورت گرفته است مانند منطقه ۱۲ و منطقه ۲۰ معمولاً بناهای تاریخی و سنتی بیشتری وجود دارد.
مناطق شهری
این شهر در حدود ۷۳۰ کیلومتر مربع مساحت دارد</ref>[۱۶] شهرداری تهران از دیدگاه تأمین نیازمندیها و اداره بهتر سطح شهر را به ۲۲ منطقه شهرداری و ۱۱۲ ناحیه بخش کرده که شهر ری و تجریش را نیز شامل شده است. از سوی دیگر وزارت کشور هم برای انجام انتخاباتهای مختلف و کارهای مدیریتی دیگر، تفسیر خاص خود را از شهرستان تهران دارد که بر ۲۲ منطقه شهرداری منطبق نیست و شمیران و ری را نیز شهرستانهایی جداگانه در نظر گرفته است. این شهر به واسطهٔ داشتن شبکه مخابراتی گسترده نیز دارای نواحی هفتگانه مخابراتی میباشد.
در تقسیمبندی وزارت کشور شهرستان تهران در مرکز استان تهران قرار دارد. از شمال به شهرستانهای کرج و شمیرانات، از مشرق به شهرستان دماوند، از جنوب به شهرستانهای ورامین و ری و اسلامشهر و از مغرب به شهرستانهای شهریار و کرج محدود میشود. مرکز آن بخش مرکزی است.
محلههای شهر
کلانشهر تهران امروزه دارای محلهها و شهرکهای فراوانی است.
محلههای قدیمی تهران
تهران قدیم از چهار محله تشکیل شده بود به نامهای سنگلج، اودلاجان (عودلاجان)، بازار و چالهمیدان.
در زمان ناصرالدینشاه قاجار چندین محله تازه در تهران ساخته شد به نامهای ارگ، چاله حصار، خانیآباد، قناتآباد، پاچنار، پامنار، گار ماشین، گود زنبورکخانه، صابونپزخانه، گود عربها و دروازه قزوین.
محلههای نوساز شهر تهران
در زمان دودمان پهلوی و پس از انقلاب ۱۳۵۷ شمار زیادی محله و شهرک در محدوده کلانشهر تهران ساخته شد. برخی از این محلهها همان روستاهای پیشیناند که گسترش داده شدهاند.
موقعيت جغرافيايى و تقسيمات سياسى استان
استان تهران با وسعتى حدود ۹۵۶۱۸کيلومترمربع بين ۳۴ تا ۳۶/۵ درجهٔ عرض شمالى و ۵۰ تا ۵۳ درجهٔ طول شرقى واقع شده است. اين استان از شمال به استان مازندران، از جنوب به استان قم، از شرق به استان سمنان و از غرب به استان قزوين محدود شده و مرکز آن شهر تهران است.
بر پايهٔ آخرين تقسيمات کشورى، استان تهران در سال ۱۳۷۵ داراى ۹ شهرستان، ۲۲ شهر، ۲۰ بخش، ۶۲ دهستان و ۱۹۴۷ آبادى است. شهرستانهاى آن عبارتاند از:
- شهرستان تهران: داراى دو بخش و دو دهستان (سولقان و سياهرود) و يک شهر (تهران) است.
- شهرستان دماوند: داراى دو بخش و هشت دهستان (پشتکوه، حبلهرود، شهرآباد، قزقانچاى، ابرشيوه، آبعلى، تارود و جمع آبرود) و چهار شهر (دماوند، رودهن، گيلان و فيروزکوه) است.
- شهرستان رى: داراى سه بخش و شش دهستان (حسنآباد، وهنآباد، قلعه نو، کهريزک، فشاپويه و غنىآباد) و يک شهر (حسنآباد) است.
- شهرستان ساوجبلاغ: شامل دو بخش و سيزده دهستان (بالا طالقان، ميان طالقان، پايين طالقان، احمدآباد، برغان، تنکمان، جمالالدين، چندار، چهاردانگه، رامجين، سعيدآباد، نجمآباد و هيو) و دو شهر (نظرآباد و هشتگرد طالقان) است.
- شهرستان شميرانات: داراى دو بخش و سه دهستان (رودبار قصران، لواسان بزرگ و لواسان کوچک) و دو شهر (لواسان و فشم) است.
- شهرستان شهريا:ر شامل دو بخش و يازده دهستان (اسماعيلآباد، امامزاده ابوطالب، منجيلآباد، اخترآباد، بىبىسکينه، جوقين، رزکان، فردوس، قائمآباد، ملارد و مويز) و سه شهر (رباط کريم، شهريار و شهر قدس) است.
- شهرستان کرج: شامل دو بخش و هفت دهستان (آدران، آسارا، گرمدره، محمدآباد، پلنگآباد، کمالآباد و اشتهار) و سه شهر (کرج، اشتهارد و ماهدشت) است.
- شهرستان ورامين: شامل سه بخش و هشت دهستان (بهنام پازوکى شمالى، بهنام سوختهٔ شمالى، فيلستان، بهنام سوختهٔ جنوبى، بهنام پازوکى جنوبى، بهنام وسط شمالى، بهنام عرب جنوبى و بهنام وسط جنوبي) و چهار شهر (ورامين، قرچک، پيشوا و پاکدشت جوادآباد) است.
- شهرستان اسلامشهر: شامل دو بخش و چهار دهستان (فيروز بهرام، چهاردانگه، ده عباس و صالحآباد) و يک شهر (اسلامشهر) است.
در همین زمان اولین احصائیه وآمارگیری نشان می دهد که تهران پنج محله (ارگ، عودلاجان، بازار، سنگلج و چالمیدان) و در هر محله ده ها پاتوق، امامزاده، تکیه، مدرسه یا مکتب خانه و صدها محل کسب و کار داشته است. از این دوره به بعد بر اهمیت بازار افزوده می شد و کارکردهای دینی و اقتصادی بخصوص بازار، ساختار اصلی سنتی شهر را تشکیل می داد.
در پایان دوره قاجار، میرزا عبدالغفارخان نجم الملک، اولین آمارگیری همه جانبه را در تهران انجام داد و اولین نقشه شهر تهران را با کمک دانشجویان خود در دارالفنون ترسیم کرد. در حالی که جمعیت شهر به 155736نفر رسیده بود. در آمارگیری نجم الملک، طبقات مختلف اجتماع بر اساس آقایان و کسبه، غلام سیاه، نوکر، زنان محترم، کنیزها، خدمتکار، جوانان وکودکان به تفکیک تعیین شده بودند. همین دوره در تهران زمان آشنایی با تمدن غرب و اوضاع دنیای جدید نیز بود که آثار آن در معماری و زندگی فرنگی به طور کلی هویدا گردید و تهران در مسیر گذر از سنت های دینی و اجتماعی و اخلاقی دیرین خود به غرب گرائی و فرنگی مئابی قرار گرفت و همه نوآوری ها در دربار ناصری آغاز گردید و حصار جدید شهر با 12دروازه بوجود آمد در حالی که داخل حصار خیابان ها و بناهای مسکونی جدید چهره شهر را دگرگون ساخته بود و اداره امور تهران با بهره گیری از تجارب اروپائیان نظم و ترتیب تازه ای یافته بود.
دوره ناصری، عصر گردش مبادلات بازرگانی و تأسیس کارگاه ها، تجارتخانه ها و بانک ها نیز به شمار می رود و در همین دوره بود که حمل ونقل شهری وسیله واگن اسبی مشکل ترافیکی شهر را حل می کرد و جمعیت شهر به حدود 244400رسید. تغییرات فضائی شهر تهران به شیوه دوران ناصری با پیروزی مشروطیت در سال های اول قرن بیستم (1906) به پایان رسید و شهر تهران پا به دوره جدیدی از تحول و تکامل گذارد. دوره پهلوی اول را تهران با جمعیتی در حدود 250000 آغاز کرد در حالی که از لحاظ اجتماعی و سیاسی دوره انتقال از نظام فئودالی و حاکمیت چندگانه به حاکمیت متمرکز و از نظر فرهنگی مذهبی دوره برخورد ارزش های سنتی و مذهبی با فرهنگ وارداتی غربی و غیردینی و از جنبه اقتصادی دوره تکوین صنایع جدید بود. در این دوره شهرسازی جدید با تخریب آنچه موجود بود مانند دروازه ها و حصار شهر و سکونتگاه ها و میادین و پاتوق های سنتی آغاز شد و شهر تهران روز به روز توسعه یافت و بر جمعیت آن افزوده شد. مجموعه های ساختمانی به کمک مهندسین خارجی و داخلی بنا شد که به سبک معماری رضاشاهی معروف است مانند ساختمان های بانک ملی و وزارت دارائی، شهربانی و پست خانه و امثال آن. از نظر فرهنگی- مذهبی قانون اعزام محصل به خارج و تشکیل مدارس و دانشگاه ها با تمرکز امور دولتی و بازرگانی، عامل عمده جلب جمعیت از سراسر کشور به تهران گردید به طوری که در آغاز دوره پهلوی دوم بعد از جریانات شهریور1320 (حمله نیروهای متفقین به ایران در سال های جنگ جهانی دوم)، جمعیت تهران به 880000 ( 1325ه.ش) و در اولین سرشماری رسمی در سال 1335به 1560000 نفر رسید.
پس از غائله افغان در زمان نادرشاه، تهران اهمیت نظامی پیدا کرد به طوری که نادرشاه حکومت تهران را به فرزندش رضاقلی میرزا داد و بعد از فتح هندوستان در تهران مجلسی از علمای مذاهب تشکیل داد و از آن پس مورخان و نویسندگان در تهران بنام دارالامان و حاکم نشین ری و شهریار یاد می کنند. کریم خان زند در محضر شاه سلیمان اول در تهران بر تخت نشست و همواره در سر داشت که تهران را پایتخت خود قرار دهد و به همین علت دستور داد عمارت سلطنتی و دیوانخانه ای بزرگ در تهران بسازند و در نتیجه نویسندگان دوره قاجار از تهران بنام دارالاماره کریم خان یاد می کردند ولی این آقا محمدخان قاجار بود که تهران را در سال1200 پایتخت رسمی کشور ساخت و در آن سال بر تخت سلطنت جلوس کرد و به توسعه ارگ سلطنتی پرداخت و عمارت زیادی بر آن افزود .
آقا محمدخان کوشید که مردم را در تهران ساکن و تجارت را در آن برقرار کند. در زمان فتحعلی شاه برادرزاده آقا محمدخان (1212) زمینه های رشد و توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی تهران فراهم شد به طوری که جمیع سیاحان خارجی درباره بزرگی و عظمت تهران داستان ها نوشته اند.
هم زمان با تکمیل کاخ ها در زمان فتحعلی شاه، بناهای زیاد دیگری با کاربرد مذهبی و اجتماعی در تهران ایجاد شد که از آن جمله است مسجدشاه یا مسجدسلطانی جنب بازار و مسجد و مدرسه فخریه یا مروی، مسجد فخرالدوله با اوقاف فراوان مسجد جامع و امثال آن.
چنانچه ویلیام اوزلی انگلیسی در 1226نوشته است که تهران با60000 نفرجمعیت، 30 مسجد، 300 حمام عمومی و6 دروازه داشته است. توسعه تهران در زمان محمدشاه از هر حیث ادامه داشت تا این که در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه عنوان دارالخلافه ناصری یافت.
از آن به بعد شهرداری تهران و سازمان برنامه و بودجه، عاملین اصلی تغییرات فراوان در سیمای شهرنشینی و تبدیل تهران به یک پایتخت در حال رشد بودند و رشد سریع شهر را از افزایش فوق العاده جمعیت به موجب سرشمارهای رسمی می توان در نظر گرفت.
رشد جمعیت شهر تهران براساس سرشماری های رسمی کشور در طی دوره های 85-1355 بهطور مشروح در جدول 1-1 آورده شده است.
در آغاز انقلاب بزرگ اسلامی، شهر تهران مشکلات شهری زیادی از گذشته ها به ارث برده بود که جنگ تحمیلی با عراق مجالی برای رفع آنها فراهم نمیکرد ولی بعد از پایان جنگ تحمیلی و استقرار کامل جمهوری اسلامی، اصلاحات و توسعه شهر تهران از طریق ایجاد بزرگراه ها و راه آهن زیرزمینی و شهرک های اقماری با نقشه های منطقی ادامه یافت در حالی که سیاست های بزرگ کشوری مانند ایجاد راه ها و توسعه روستاها و انتقال و تأسیس دانشگاه ها در شهرهای دیگر، هیچ یک مانع از افزایش جمعیت تهران نشد و امروز تهران بزرگ مجموعه ای با حدود 14 میلیون نفرجمعیت و هزار کیلومترمربع وسعت است که رفع یا تقلیل مشکلات آن، ازعمده وظایف جمهوری اسلامی ایران به حساب می آید.
جدول 1-1. جمعيت شهر تهران طي سالهاي 85-1355 (هزار نفر)
گویش
تهران در تقسیمات کشوری قدیم و پیش از این که پایتخت ایران شود از ملحقات شهر تاریخی ری بوده است؛ بنابراین گویش مردم این شهر نیز از شعب گویش راجی یا رازی، همان زبانی که از زبان پهلوی منشعب و در شمال و شمال غربی و مغرب و جنوب ایران رواج داشته، بوده است. به تصریح شمس قیس رازی زبان مردم شهر ری و از جمله تهران، حد فاصل زبان دری مشرق و زبان پهلوی مغرب و جنوب ایران محسوب می گردیده است. امروزه از این گویش اثری بر جای نمانده است. این گویش در زبان چند نسل پیش مردم روستائیان مناطق دولاب و شمیران و کن و سولقان شنیده میشد.[۷۶]
جرایم و معضلات اجتماعی
استعمال مواد مخدر توسط ایرانیها زمینهٔ افزایش جرایم را در آن فراهم کردهاست، به طوریکه جرم ۶۰ درصد زندانیهای کشور در رابطه با مسائل مواد مخدر است. در استان تهران نیز حدود ۱۰۰۰ زندانی زن وجود دارد که بیشترین جرم آنها در رابطه با مواد مخدر است. بعد از مواد مخدر بیشترین جرم زندانیان زن مربوط به سرقت و جرایم اخلاقیاست. میانگین سنی زندانیان زن در استان تهران بین ۲۳ تا ۳۲ سال است. در سطح زندانهای استان تهران در ازای ۲۵۰ تن زندانی مرد یک مددکار وجود دارد که این رقم برای زندانیان زن هر ۱۰۰ تن است. هماکنون در ۴۰۰ نقطه جرمخیز و معابر پایتخت به منظور کنترل بهتر تردد و نظارت بر نقاط جرمخیز، دوربینهای مداربسته نصب شدهاستبرای پیشگیری از جرم علاوه بر فعالیتهای انتظامی، آموزش همگانی و جلب مشارکت مردم در راستای اطلاعرسانی و افزایش سطح آگاهی عموم نیز مد نظر ناجا است و در همین راستا وقوع جرایم در سال ۱۳۸۷ نسبت به سال پیش از آن ۷ درصد کاهش یافت.
موزهها
موزه هنرهای معاصر تهران که مهمترین و جامعترین مجموعه از هنر معاصر غرب در قارهٔ آسیا را دارا میباشد
نمایی از ساختمان موزه آبگینه و سفالینه
بیش از ۳۰ موزه در سطح شهر تهران به فعالیت مشغولند که همه روزه تعداد زیادی بازدید کننده بهسوی خود جلب میکنند.
از جمله:
موزه مردمشناسی تهران،
موزه ملی ایران،
موزه فرش ایران،
موزه هنرهای معاصر تهران،
موزه صنایع دستی مجموعه سعدآباد،
آبگینه و سفالینه،
موزه جواهرات ملی
موزه رضا عباسی
کتابخانه و موزه ملک،
ایران باستان،
موزه آثار طبیعی و حیات وحش ایران
و کاخ موزههای:
سعدآباد،
نیاوران،
گلستان
و بسیاری از موزههای دیگر تهران از جذابیتهای آن به شمار میآیند. از تماشاگههای تاریخ، پول، و زمان نیز میتوان به عنوان دیدنیهای تهران یاد کرد.
قناتهای تهران
قناتهای تهران و ری که دشت ورامین را آبیاری میکردند تا سال ۱۳۴۰ جزء پرآبترین کاریزهای دنیا بودند ولی در توسعه شهری و به دلیل تخریب مادر چاهها و نبود لایروبی از رونق افتادهاند. حفر کاریزهای تهران به دوره صفوی و قاجاری باز میگردد. در تهران نزدیک به ۳۰۰ قنات وجود دارد که برخی از آنها یکدیگر را بصورت ضربدری قطع میکنند و طی نشستها تخریب و در حال حاضر در جنوب شهر به صورت روباز مسیر خود را تا ورامین و یا اطراف شهر ری ادامه میدهند. دو عدد از این قناتها در محمودآباد خاوران تهران بدلیل خاکبرداری در سال ۱۳۵۵ به هم وصل شدند و حجم زیاد آب تخریبهای زیادی را بوجود آورد تا اینکه با وسایل مکانیکی این دوقنات مجدداً از هم جدا و به مسیر اصلی اولیه هدایت شدند در حال حاضر در ایران حدود ۴۰۰۰۰ قنات به طول ۲۷۲۰۰۰ کیلومتر وجود دارد. تهران تا سال ۱۳۲۰ بیشترین شمار قنات را دارا بود به گونهای که هر محلهای قنات خاص خودش را داشت. سرچشمههای بعضی از قناتها در توسعه شهری از میان رفته و این باعث شده است که زهکشی آب تهران در جنوب شهر با مشکل روبرو شود.[۸۲]
مکانهای مذهبی
مسجدها، حسینیهها و امامزادهها از جمله مکانهای مذهبی پایتخت هستند که در مجموع ۲٬۰۷۲ مرکز (۱۳۸۷ خ) را شامل میشوند. تهران ۱۵۴۶ مسجد، ۴۸۷ حسینیه، و ۳۹ امامزاده دارد. در واقع برای هر ۳٬۵۱۶ تهرانی یک مرکز مذهبی وجود دارد. بیشترین امامزادههای پایتخت در منطقه ۲۰ متمرکز شده و بعد از آن منطقه ۲ و ۱ دارای بیشترین امامزادهها هستند. در ۱۲ منطقه هم هیچ امامزادهای وجود ندارد.[۸۳]
سینما و تئاتر
بیش از صد سالن سینما در شهر تهران وجود دارد که اکثراً فیلمهای تولید داخل و تعدادی نیز فیلمهای خارجی را اکران میکنند. بیش از چهل آمفیتئاتر نیز در این شهر فعال هستند که نمایشهای گوناگونی را به روی صحنه میبرند. در سال ۱۳۸۹ مسابقات جام جهانی ۲۰۱۰ نیز از بعضی از سینماهای تهران پخش شد.
ورزش
پیست اسکی دیزین
فوتبال ورزش اول شهر است و بیشترین طرفداران را نیز دارد. در کنار آن کشتی نیز به طور سنتی بسیار مورد توجه بودهاست و به عنوان ورزش ملی مورد توجه قرار گرفتهاست. چندین پیست اسکی بسیار زیبا و منحصربهفرداز جمله پیستهای اسکی توچال، دیزین و شمشک در نزدیکی شهر قرار دارند که پیست اسکی دیزین جزء معدود پیستهای اسکی جهان است که در آن امکان اسکی برروی چمن علاوه بر اسکی برروی برف مهیاست. پیست اسکی توچال هم با ارتفاع ۳۷۳۰ متر از سطح دریاهای آزاد پنجمین پیست اسکی مرتفع جهان است و تا تهران تنها پانزده دقیقه فاصله دارد. کوهنوردی و تاحدی صخرهنوردی[۸۵] هم از ورزشهای دیگر شهر است که مخصوصاً در روزهای تعطیل به طور همگانی مورد توجه قرار میگیرد.
ورزشگاه آزادی تهران
فوتبال که پرطرفدارترین ورزش شهر است، هر هفته عدهٔ زیادی را برای تماشای لیگ برتر به ورزشگاه آزادی میکشاند. دو تیم اصلی تهران استقلال و پرسپولیس هستند که شهرآورد بین این دو تیم هر بار تماشاگران زیادی را جذب میکند.
ورزشگاهای فوتبال زیادی در سطح شهر برای برگزاری مسابقات فوتبال وجود دارند. بهجز ورزشگاه یکصد هزار نفری آزادی در غرب، میتوان به ورزشگاه تختی در شرق، شیرودی در مرکز و دستگردی و ورزشگاه راهآهن در شهرک اکباتان اشاره نمود.
از دیگر مراکز ورزشی قهرمانی و یا همگانی شهر تهران میتوان از مجموعه ورزشی انقلاب، مجموعه ورزشی-تفریحی توچال، مجموعه ورزشی چمران (بولینگ عبده)، ورزشگاه آرارات و ورزشگاه شهید کشوری (داودیه) نام برد.
نماد بازیهای آسیایی ۱۹۷۴
بازیهای آسیایی ۱۹۷۴ بزرگترین رویداد بینالمللی ورزشی تاریخ این شهر از ۱۰ تا ۲۵ شهریور ۱۳۵۳ (۱ تا ۱۶ سپتامبر ۱۹۷۴) در تهران برگزار شد. مجموعه ورزشی آزادی تهران و مجموعه ورزشی تختی تهران برای این بازیها ساخته شدند. این هفتمین دوره بازیهای آسیایی بود و برای نخستین بار بازیهای آسیایی در خاورمیانه برگزار میشد. ۳۰۱۰ ورزشکار از ۲۵ کشور در این رویدادچندورزشی شرکت داشتند که رکوردی در زمان خود محسوب میشد.
فرهنگسراها
در تهران مراکزی به نام فرهنگسرا توسط شهرداری تهران ساخته شدهاست که وظیفهٔ آنان ارائهٔ خدمات فرهنگی به مردم است. این مراکز مجهّز به سالنهای سینما، تئاتر، مجموعههای ورزشی، کتابخانه، نگارخانه، کلاسهای آموزش رایانه و غیره هستند و نقش مهمی در پرکردن اوقات فراغت جوانان و ارتقای سطح فرهنگ و آموزش آنان داشتهاند. بیش از ۷۱ فرهنگسرا و خانهٔ فرهنگ در تهران وجود دارد. فرهنگسرای بهمن که با وسعت ۴۰٬۰۰۰ متر مربع در جنوب تهران قرار دارد، فرهنگسرای خاوران در جنوب شرقی، فرهنگسرای شفق و فرهنگسرای نیاوران در شمال تهران نمونههایی از این مراکز هستند.
نشریات
بیش از هزار عنوان نشریّه در ایران منتشر میشود که مرکز تعداد زیادی از آنها تهران است. تقریباً مرکز همهٔ روزنامههای مهم ایران در تهران است.
آموزش و پژوهش
دانشگاهها
آموزش عالی مدرن ایران با تأسیس دارالفنون (۱۲۳۰ خ) توسّط امیرکبیر در تهران آغاز شد. پس از آن در سال ۱۳۱۳ خ. در دورهٔ رضاشاه به همّت افرادی چون محمود حسابی و علیاصغر حکمت، دانشگاه تهران ایجاد شد. هماکنون در فهرست ده دانشگاه برتر وزارت علوم شش دانشگاه تربیت مدرس، تهران، شهید بهشتی، صنعتی امیرکبیر، صنعتی شریف و علم و صنعت ایران در شهر تهران قرار دارند
دانشگاههای علوم پزشکی دولتی موجود در تهران عبارتند از: تهران، شهید بهشتی, ایران، بقیةالله و دانشگاه علوم پزشکی ارتش.[نیازمند منبع]دانشگاه علامه طباطبایی نیز از جمله دانشگاههای زیر نظر وزارت علوم است که در این شهر قرار دارد. همچنین دانشگاه آزاد اسلامی نخستین بار در مرداد ۱۳۶۱ خ. با ایجاد واحد تهران مرکز شروع به کار کرد. سپس بهتدریج واحدهای تهران جنوب، تهران شمال، تهران شرق، تهران غرب و علوم و تحقیقات تهران تأسیس شدند. پس از دانشگاه آزاد، دانشگاه پیام نور در مهر ۱۳۶۷ خ. با هدف آموزش عالی از راه دور تأسیس شد. دانشگاه سوره (نام پیشین: موسسه آموزش عالی سوره) در بهمن ماه سال ۱۳۷۲ توسط حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی تاسیس شد. پس از دو سال پذیرش آزاد، از سال ۷۴ از طریق سازمان سنجش آموزش کشور پذیرش دانشجوی را در ۱۱ رشته آغاز کرد.
مدرسهها
دانشآموزان و آموزگاران کالج آمریکایی تهران در مقابل سالن مککورمک، ۱۳۰۹ خ.
نخستین مدرسه به شیوهٔ مدرن در ایران دبیرستان البرز بود که در آغاز به عنوان یک دبستان در حوالی دروازه قزوین در سال ۱۲۵۱ خ. یعنی ۲۱ سال پس از دارالفنون و ۱۷ سال پیش از دبستان رشدیه توسط جیمز باست، میسیونر پرسبیتری آمریکایی-کانادایی ساخته شد. پس از آن به تدریج مدرسههای بسیار دیگری در شهر ساخته شدند.
هماکنون در شهر تهران ۳٬۰۴۱ مدرسهٔ دولتی با ۳۱٬۹۶۶ کلاس و ۹۳۳٬۹۷۶ دانشآموز و ۲٬۱۲۹ مدرسهٔ غیرانتفاعی با ۹٬۸۵۶ کلاس و ۱۷۲٬۳۸۵ دانشآموز وجود دارد. مدرسههای غیرانتفاعی عموماً در مناطق ۱، ۲ و ۳ شهرداری تهران متمرکز هستند. ۶۰ درصد مدارس غیرانتفاعی تهران استیجاری هستند. تعداد کمی از مدارس تهران دوشیفته بودند و این مدارس نیز در یک برنامه ۴ ساله (تا ۱۳۹۱ خ) تکشیفته شد. دانشآموزان در دورههای ابتدایی، راهنمایی، و متوسطه شامل متوسطهٔ نظری، هنرستان فنی، هنرستان حرفهای، هنرستان کاردانش و پیشدانشگاهی مشغول تحصیل هستند.
کودکستانها
۳۷٬۳۰۰نوآموز دختر و پسر شامل ۶۳۴ شیرخوار، ۱٬۳۲۳ نوپا و ۳۵٬۳۴۳ کودک در کودکستانهای شهر تهران آموزش میبینند (۱۳۸۸).[۹۵] درصد مهدهای کودک تهران استیجاری هستند. کیفیت مهدهای کودک با توجه به مربّیان و نوع آموزشی که به کودکان داده میشود متفاوت است. برخی از مهدهای کودک آموزشهای خود را در دو زبان به کودکان ارائه میدهند. با اجرای طرح ارزیابی و ارتقای کیفیت مهدهای کودک که بر اساس عملکرد آنها صورت میگیرد، مهدهای کودک به مهدهای یک، دو و سه ستاره تقسیم خواهند شد. بهدلیل اینکه بیش از ۹۰ درصد مهدهای کودک خصوصی هستند، هدف اصلی این طرح، ایجاد رقابت در ارتقای سطح کیفیت خدمات است. همچنین در راستای اجرای اصل ۴۴ مراکز پیشدبستانی و مهدهای کودک دولتی به بخش خصوصی واگذار خواهند شد.
حملونقل
فرودگاه بینالمللی مهرآباد
ایستگاه راهآهن تهران
دو فرودگاه بینالمللی مهرآباد و امام خمینی
چهار پایانه مسافربری شرق، غرب، میدان آرژانتین و جنوب
تهران حجم بالایی از ترافیک خطوط راهآهن کشور را به خود اختصاص دادهاست.
خطوط راهآهن تهران-اروپا هم بسیار فعّال است.
زیرساختهای درونشهری:
اتوبوس درونشهری تهران
سهم اتوبوسرانی از حملونقل همگانی شهر تهران با ۶٬۰۵۰ اتوبوس و سامانه اتوبوس تندرو تهران[۹۹] و اتوبوسرانی برقی تنها ۱۷درصد است که در افق سال ۱۴۰۴، باید به ۲۵ درصد و ۱۱٬۰۰۰ دستگاه (با توجه به افزایش جمعیت) برسد
فضای درونی مترو تهران
۹۰کیلومتر متروی تهران در سه خط اصلی و دو خط در حال احداث که یکی بینشهری ست. باید در افق ۱۴۰۴ باید به ۸ خط به طول ۲۵۰ کیلومتر برسد.
احداث گذرگاهها و بزرگراههای کمربندی تازهساز در سالهای اخیر رشدی چشمگیر داشته.
وجود ۱۸۰ پل که مهمترین آنها سوارهرو بوده و ۶۰ پل در حال ساخت. از این ۱۸۰ پل ۱۱۰ پل نیاز به بازسازی و مقاومسازی دارند
طرح ترافیک
شبکهٔ متروی تهران
سابقهٔ بحث و گفتگو دربارهٔ احداث قطار شهری در تهران به ۱۱۰ سال قبل بازمیگردد. تأسیس تراموای شهری از جمله نکات پیش بینی شده در امتیاز نامهای بود که بارون ژولیوس دو رویتر در عهد ناصرالدین شاه روی کاغذ آمد. در همین سالها یک خط آهن روزمینی بین دروازه شهری ری (حضرت عبدالعظیم) و میدان باغ شاه، با نام معروف ماشین دودی، ساخته شد.
متروی تهران در نه خط طراحی شدهاست اما در حال حاضر، پنج خط آن فعال میباشد که عبارتند از: خط یک، که از ایستگاه تجریش تا ایستگاه کهریزک امتداد دارد، این ایستگاه دارای بیشترین مسافر خطوط مترو تهران است. خط دو، از ایستگاه فرهنگسرا آغاز و تا ایستگاه تهران (صادقیه) ادامه دارد. خط سه، که از ایستگاه بهشتی تا ایستگاه آزادگان در حال حاضر فعال میباشد. خط پنج، از ایستگاه تهران (صادقیه) آغاز و تا ایستگاه گلشهر (کرج) امتداد پیدا میکند. خط چهار نیز از ایستگاه اکباتان (ارم سبز) تا ایستگاه شهید کلاهدوز ممتد شدهاست
بزرگراهها
نمایی از بزرگراههای همت و شیخ فضلالله نوری در تهران
تهران دارای یک شبکهٔ وسیع و پیچیدهٔ جادهای و خیابانی است، این شهر از آنجا که سالهاست با مشکل ترافیک مواجهاست لذا مدیران این شهر در طول سالهای گذشته به ویژه پس از انقلاب اسلامی ایران مجبور به طراحی و ساختن بزرگراههای مختلف شدهاند تا بتوانند معضل ترافیک را حل نمایند. بزرگراههای زیادی در تهران وجود دارند که مهمترین آنها عبارتند از: آزادراه تهران کرج، بزرگراه آزادگان، بزرگراه نواب بزرگراه اشرفی اصفهانی، بزرگراه آفریقا، بزرگراه آیتالله کاشانی، بزرگراه آیتالله مدرس، بزرگراه بسیج، بزرگراه تندگویان، بزرگراه جلال آل احمد، بزرگراه رسالت،بزرگراه امام علی، بزرگراه شهید بابایی،بزرگراه شهید یاسینی بزرگراه شهید چمران (پارکوی)، بزرگراه شهید حکیم، بزرگراه شهید همت، بزرگراه شیخ فضلالله نوری، بزرگراه صدر، بزرگراه کردستان، بزرگراه محمدعلی جناح، بزرگراه مخصوص کرج، بزرگراه نیایش، بزرگراه یادگار امام.
ترافیک
جمعیت زیاد تهران و رفتوآمد انبوه خودروها منجر به تبدیلشدن خیابانها به پارکینگ و ایجاد راهبندانهای متعدد و شدید در این شهر شده که بهدلیل آلایش شدید هوا، اتلاف وقت و فشار اقتصادی بر شهروندان بحران تلقّی میشود. در پاییز ۱۳۸۶ «طرح جامع حملونقل و ترافیک تهران» تهیه و تصویب شد. این طرح، که اهداف کلی آن بر اهداف طرحهای فرادست – مانند «طرح جامع تهران»[۱۰۳] و همچنین برنامه چهارم توسعه اقتصادی ایران – استوار شدهاند، چشم انداز تحولات مطلوب این شهر در ۲۰ ساله آینده را ترسیم میکند. در طرح جامع حمل و نقل و ترافیک تهران[۱۰۴] شاخصهای حملونقلی تهران در سال ۱۳۸۶ و سال ۱۴۰۴ در مقایسه با متوسط شهرهای اروپایی در قالب ارقام و آمار ارائه شدهاند.
آلودگیهای زیستمحیطی
آلودگی هوا
آلودگی هوا در شهر تهران عمدتاً مصنوعی و ناشی از فعّالیّت وسایل نقلیهاست که سهمی ۸۰ درصدی[۱۰۵] در آلودگی هوای شهر دارند و تولیدکنندهٔ گازهای سمی دی اکسید نیتروژن و مونو اکسید کربن هستند. این وسایل نقلیّه گاز دی اکسید کربن نیز تولید میکنند که هرچند سمّی نیست اما سبب گرم شدن زمین میشود.[۱۰۶] ارائهٔ یارانهٔ سوخت -و در نتیجه ارزان بودن آن- و تعرفهٔ بالای گمرکی بر خودروهای وارداتی -و در نتیجه افت کیفیت تولیدات خودرو- و ورود سالانهٔ انبوهی از خودروهای تازهساز از یک سو و محصور بودن در بین کوهها از ۳ طرف -که مانع خروج آلودگیها از شهر میشود- عوامل اصلی آلودگی هوا در تهران هستند. سالانه بیش از ۵۰۰ گرم ذرّات آلاینده معلّق وارد بدن هر تهرانی میشود در حالی که بدن تنها توانایی پالایش ۲۳۰ گرم آلاینده را در سال دارد. آلودگی هوا به تنهایی در شهر تهران روزانه حدود ۳۰ تن را به کام مرگ میفرستد. همچنین کیفیت پایین بنزین عرضه شده در ایران که خود ناشی از تحریمهای علیه ایران و استفاده از مواد آلاینده به جای کاتالیست در فرایند تولید بنزین است نیز جزو دلایل آلودگی هوای شهرهای بزرگ نظیر تهران دانسته میشود.
گسترش وسایل نقلیه عمومی به ویژه مترو و فرهنگسازی برای استفاده از این وسایل و الزام خودروسازها به پیروی از استانداردهای روز و رساندن قیمت سوخت مصرفی به سطح قیمتهای جهانی از مهمترین راهکارهای مبارزه با آلودگی هوا شناخته میشوند
آلودگی صوتی
تهران آلودهترین شهر جهان از نظر آلودگی صوتی است. یکی از منابع اصلی آلودگی صوتی در تهران صدای اگزوز موتورسیکلتها است که ۲۵٪ آلودگی صوتی شهر را تشکیل میدهد. تعداد موتورها در نقاط مرکزی شهر به مراتب بیشتر است.
منبع دیگر آلودگی صوتی در شهر خودروهای سواری هستند که حدود نیمی از وسایل نقلیهٔ آن را تشکیل میدهند.
آلودگی صوتی نیمی از خودروهای سواری و موتورسیکلتهای تهران بیش از حدّ استاندارد است. این استاندارد برای مناطق مسکونی در روز حدود ۵۵ و در شب حدود ۴۵ دسیبل بوده و میزان مجاز انحراف از آن نزدیک ۱۵ دسیبل است.
کشورهای پیشرفتهٔ دنیا جهت اجرا و ساخت اتوبانها و مناطق حسّاس به سر و صدا مانند مدارس و بیمارستانها از نقشههای صوتی استفاده میکنند. در تهران نیز منطقهٔ ۷ اولین منطقهای بودهاست که این نقشهها برای آن تهیه شده و به ترتیب مناطق ۶، ۱۲، ۱۱، ۹ و ۱۰ خواستار تهیه این نقشهها توسط واحد صوت سازمان کنترل کیفیت هوای تهران بودهاند. ده منطقه پر سر و صدای تهران به ترتیب مناطق ۶، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۷، ۱۳، ۳، ۱۹، ۱۸ و ۲ هستند. این ردهبندی با توجه به تعداد و سرعت خودروها در این مناطق، مقدار کیلومتر پیمایش خودروها و توزیع نوع آنها در هر منطقه و تعداد اتوبانهای موجود انجام شدهاست.
آلودگی آبهای زیرزمینی
آلودگی آبهای زیرزمینی تهران یکی از بزرگترین معضلات زیستمحیطی این شهر است. تهران از نظر سیستم فاضلاب در بین شهرهای جهان در بین ۱۰ شهر آخر قرار دارد. نبود سامانهٔ دفع فاضلاب در شهر تهران جزء اصلیترین مشکلات زیستمحیطی این شهر قلمداد میشود. درحالیکه مهمترین لازمهٔ طرّاحی و جانمایی یک شهر تأمین فاضلاب آن است، سیستم تصفیه فاضلاب در تهران وجود ندارد و آب فاضلاب مستقیماً وارد قناتها و آبهای زیرزمینی میشود و این در حالیست که کمبود بارش در این شهر سبب روی آوردن مسئولان به استفاده از آبهای زیرزمینی برای تأمین آب مصرفی ساکنان شدهاست. آبهای زیرزمینی تهران هم آلودگی شیمیایی و هم میکروبی دارند که دلیل آن نبود شبکه فاضلاب و وجود صنایع در داخل شهر است.[۸۳]
معضل موشها و حیوانات موذی تهران
بالغ بر ۳۰ میلیون موش در تهران زندگی میکنند. در ۰۱ مهر ۱۳۹۳ در خبری اعلامشد براساس آمارها از موشهای تهران، به ازای هر نفر از جمعیت حدود ۱۲ میلیونی این کلانشهر چهار موش وجود دارد؛ محمد حقانی، رییس کمیسیون محیط زیست شورای شهر نیز پیش از آن از آمار ۵۰ میلیون موش زندهخوار درپایتخت خبر دادهبود،عدم رفتار مناسب شهروندی از سوی مردم و ریختن زبالهها به جویها و خیابانها باعث رشد تعداد موشها در ۲۲ منطقه شهر تهران شده است
سیاست
مجلس شورای ملی
شهر تهران علاوه بر اینکه مرکز سیاسی کشور ایران است، مرکز استان تهران و شهرستان تهران نیز به شمار میرود. مهمترین نهادهای دولتی و قضایی شامل وزارتخانهها، مجلس شورای اسلامی و... در آن واقع شدهاست و تاثیرگذارترین مقامهای کشور ایران شامل رهبر، رئیس جمهور، رئیس مجلس، رئیس دستگاه قضایی، رئیس و بعضی از اعضای مجلس خبرگان رهبری، رئیس و اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، اعضای شورای نگهبان، وزرای کابینه و اعضای شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در آن زندگی میکنند.
مردم این شهر در ۲۰۰ سال گذشته همیشه از تاثیرگذارترینها در سیاست کشور ایران بودهاند. این تاثیرگذاری شامل حضور آنها در ساختار سیاسی کشور، جریانهای تغییردهنده سیاست کشور شامل انقلابها (انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی) و جنگها (جنگ تحمیلی) میشود به طوریکه درصد شهدا در برخی محلههای تهران از این درصد در همه نقاط دیگر کشور بیشتر است.
این شهر ۳۰ نماینده در مجلس شورای اسلامی دارد. ادارهٔ شهر توسط شهرداری تهران انجام میشود. شهردار تهران توسط شورای شهر تهران انتخاب شده و این شورا بر عملکرد شهرداری نظارت و برای اداره شهر قانونگذاری میکند. شهر تهران به لحاظ اداری به ۲۲ منطقه شهرداری و ۱۱۲ ناحیه تقسیم شده و شهرهای تجریش و ری را نیز دربرگرفتهاست.
شورای اسلامی شهر تهران
شورای اسلامی شهر تهران شوراییاست متشکل از ۳۱ نماینده که بر طبق قانون شوراها مسئول ادارهٔ شهر تهران است. مهمترین وظایف شورا انتخاب شهردار به مدت چهار سال، نظارت بر عملکرد شهرداری و در صورت لزوم برکناری شهردار، تصویب طرحهای لازم برای رفاه بیشتر شهروندان و نظارت بر اجرای آنها، تصویب بودجه سالانه شهرداری، تصویب اساسنامه مؤسسات و شرکتهای وابسته به شهرداری هستند. .
پیشینه شورای شهر تهران، یا به تعبیر آغازین خود بلدیه، به تشکیل نخستین نهاد قانونگذاری (مجلس شورای ملی) بازمیگردد. در حقیقت یکی از نخستین قوانین مصوب مجلس شورای ملی، «قانون بلدیه» است که در سال ۱۲۸۶ خ. به تصویب رسید و به این ترتیب یکی از آرمانهای بزرگ انقلاب مشروطه جامه عمل پوشید. در طول ۹۵ سال پس از آن تاریخ تشکیل و دوام شورای شهرها با فراز و فرودهای بسیاری همراه بودهاست. به طور خلاصه در طی سالهای ۱۲۸۴ تا ۱۳۰۴ در پی انقلاب مشروطه نخستین قانون شوراها تصویب شده و به اجرا گذاشته میشود. پس از آن از ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰ و پس از کودتای سال ۱۲۹۹ رضا خان و پس از آن به قدرت رسیدن وی، قانون بلدیه لغو شد و با تصویب قانونی جایگزین، انتخاب شهردار از وظایف «وزیر داخله» شمرده شد. پس از سقوط رضا شاه و در حالیکه محمد رضا تسلط چندانی بر امور کشور نداشت، در ۱۳۲۸ سومین قانون شوراها به تصویب رسید. دوباره بعد از کودتای ۱۳۳۲ و سرنگونی دولت مصدق و تسلط محمد رضا بر امور کشور این قانون لغو شد. پس از پیروزی انقلاب تشکیل شوراها به یکی از خواستهای مردم و روحالله خمینی تبدیل میشود. اما ایجاد شوراها تا زمان روی کار آمدن دولت سید محمد خاتمی به تأخیر میافتد و بالاخره در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۷۸ شورای شهرها بر اساس قانون شوراها مصوب سال ۱۳۷۵ مجلس شورای اسلامی تشکیل میشوند.
شهرداری تهران
شهرداری تهران سازمانی غیردولتیاست که در ۱۲ خرداد ۱۲۸۶ خ تأسیس شد و ادارهٔ شهر تهران را به عهده دارد. مسئولیت ادارهٔ این سازمان با شهردار تهران است که پیش از این با حکم وزیر کشور ایران منصوب میگردید ولی اکنون با حکم شورای شهر تهران انتخاب میشود. شهرداری تهران شامل ۲۲ منطقه است که اداره هر منطقه به عهده شهردار آن منطقهاست. طرح جامع شهر تهران در زمان شهرداری غلامرضا نیکپی تدوین شد.بعد از انقلاب نیز غلامحسین کرباسچی توانست به عنوان اولین شهردار پس از جنگ با بازسازی شهر تهران که در پی سیاستهای انقباضی دوران جنگ با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم میکرد، از طرح انتقال پایتخت که هزینه آن در سال ۱۳۶۹ مبلغ ۱٬۲۰۰ میلیارد تومان تخمین زده شده بود جلوگیری کند. در بین دیگر شهرداران اخیر تهران محمود احمدینژاد قرار دارد که توانست پس از شهرداری تهران، به مقام رئیس جمهوری برسد. شهردار تهران هماکنون محمدباقر قالیباف است که از شهریور ۱۳۸۴ در این پست قرار گرفتهاست.
دستگاه گوارش که عمل هضم و جذب غذاها را به عهده دارد از ۲ قسمت تشکيل شده است ، لوله گوارش که شامل دهان – مري – معده – روده باريک و مخرج است و ديگر اعضاء مثل پانکراس و کبد و غدد بزاقي
مري
لوله ايست که طول آن تقريبا؛ در حدود ۲۵ سانتيمتر و عرضش ۲/۵ تا ۳ سانتيمتر است . از نظر موقعيت پشت ناي قرار دارد و از حلق تا معده امتداد دارد و از ديافراگم مي گذرد . مري از نظر بافت شناسي از ۳ لايه درست شده است : لايه مخاطي – لايه ماهيچه اي و لايه پوشش خارجي
عضويست بشکل کيسه که مقدار متوسط ۱/۵ ليتر تا ۲ ليتر گنجايش دارد . از نظر موقعيت در طرف چپ شکم و زير ديافراگم قرار دارد . سوراخ ورودي آن را کارديا و سوراخ خروجي آن را پيلور مي نامند پيلور بوسيله يک اسفنگتر ( دريچه ) هميشه بسته است . ضخامت معده ۲-۳ ميليمتر است و از ۳ لايه مخاطي که داراي غدد ترشحي اسيدکلريدريک و لايه ماهيچه اي و لايه پوشش خارجي تشکيل شده است . بعضي از غذاها در معده جذب مي شوند و بعضي از داروها و بعضي از مواد نيز در آن هضم مي شوند
از معده شروع مي شود و به روده بزرگ ختم مي شود . طول آن تقريباً حدود ۸ متر و قطر آن ۳ - ۲/۵ سانتيمتر است . روده از ۳ قسمت اصلي درست شده است . دوازدهه يادئودنوم ژژونوم و ايلئوم . قسمت آن دوازدهه است چون محتويات معده و شيره پانکراس و صفرا به آن مي ريزند . ديواره روده باريک از ۳ قسمت مخاط و عضلات و لايه خارجي تشکيل شده است . هضم غذا و جذب آن در روده باريک انجام مي شود . رگهاي زيادي روده باريک را احاطه کرده اند . غذاي جذب شده از روده بوسيله رگهاي لنفاوي و سياهرگ ها به وسيله سياهرگ باب به کبد مي ريزد و از آنجا به قلب مي رود
از انتهاي روده کوچک شروع و به مخرج ختم مي شود . طول آن برابر ۱/۵ متر و قطرش ۸-۱۰ سانتيمتر است . روده بزرگ شامل ۳ قسمت سکوم ، کولون و رکتوم است . زائده آپانديس در انتهاي سکوم قرار دارد . کولون خود شامل3 قسمت است : صعودي – افقي – نزولي
ديواره روده بزرگ شامل ۳ لايه مخاطي – عضلاني و لايه خارجي است .
مخاط روده بزرگ پرز ندارد . در اين روده غذا هضم نمي گردد و بيشتر محل مواد زائدي است که از هضم غذا ها مانده است .
غدد دستگاه گوارش : شامل غدد بزاقي – غدد معده – غدد روده – کبد و لوزالمعده است .
غدد بزاقي شامل غدد بزاقي بناگوش – تحت فکي و زيرزباني است که ترشحات خود را از مجاري مخصوص به دهان مي ريزند . عمل بزاق نرم کردن مواد غذايي در هنگام جويدن و هضم برخي از مواد است .
آنزيم بزاق آميلاز نام دارد .
غدد معدي غددي هستند که تشرح اسيد کلريدريک را به عهده دارند . هر غده داراي ۲ نوع سلول است ، سلول اصلي که اسيد ترشح مي کند و سلولهاي جداري .
غدد روده اي در ضخامت بافت مخاطي روده قرار دارند و شامل ۲ نوع غده است : يکي غدد برونر و ديگري غدد ليبرکون اين غدد ترشحاتي دارند که باعث هضم غذاها مي شوند
از مهمترين غده هاي گوارشي است . شکل آن تقريباً مثلثي است . وزن آن تقريباً ۸۵ گرم و زير معده و پشت آن بوضع افقي قرار دارد . مجراي ترشحي آن ويرسونگ نام دارد و اين مجرا به آمپول واتر که در دوازدهه جاي دارد متصل مي شود . ۲ نوع غده در آن وجود دارد . غدد برون ريز که شيره دوازده را ترشح مي کنند و ديگري غدد درون ريز که انسولين ترشح مي کنند و آنرا در خون مي ريزند . شيره پانکراس مايعي است که باعث هضم عده زيادي از مواد مي شود . آنزيم هاي اين شيره عبارتند از : آميلاز – مالتاز – تريپسين و ليپاز . انسولين ترشح داخلي اين غده است که عمل آن تنظيم قند خون است
بزرگترين غده بدن است وزن آن در حدود ۲ کيلوگرم است و در زير ديافراگم در طرف راست شکم قرار دارد . سطح بالايي آن محدب و سطح زيرين آن مقعر است . کبد داراي نافي است که رگها و اعصاب و مجاري صفرواي از آن داخل يا خارج مي شوند . داراي ۴ لوب راست و چپ – عقب و جلوست . مهمترين رگي که وارد کبد مي شود سياهرگ باب است .
اين سياهرگ غذاي هضم شده و خون روده ها را به کبد مي آورد . کبد از خون آورده شده موادي را که زائد يا سمي باشند مي گيرد و گلوکز زيادي را گرفته و خوني را که به جريان مي اندازد از هر نظر داراي خاصيت طبيعي بوده و مقدار گلوکز آن ۱ گرم در ليتر است . سلولهاي کبد بسيار پرکار و فعال هستند . روي اين اصل سلولهاي کبد بزرگ و داراي چند هسته مي باشند . صفرا در کبد ساخته شده و بوسيله مجاري صفراوي به روده مي ريزد .
ساير اعمال کبد عبارتند از : ساختن اوره – فيبرينوژن – هپارين و ساختن و اندوختن و تخريب چربي و تبديل کاروتن به ويتامين A و تبديل گليکوژن به گلوکز
مراقبت هاي بهداشتي دستگاه گوارش
با توجه به اعمال دستگاه گوارش ، هيچ کس نمي تواند اهميت لزوم برخورداري از يک دستگاه هاضمه خوب و سالم را انکار کند . لذت زندگي بستگي به وجود دستگاه گوارشي سالم دارد . در حاليکه يک هاضمه بد و بروز عوارضي نظير اسهال ، يبوست ، زخم معده و اثني عشر ، کوليت « آماس يا التهاب کولون » آپانديسيت ، هپاتيت « آماس بافت کبد » آرامش را از زندگي شخص سلب مي نمايد . هر گاه به عللي وضع جهاز هاضمه شما خوب نبوده و تحت شرايطي به کار خود ادامه مي دهد همواره به وظايف آن و مراقبت هائي که بايستي انجام شود مي انديشيد . لذا لازم است براي حفظ سلامت و بهداشت دستگاه هاضمه به نکات زير توجه شود :
۱ - رعايت کامل بهداشت شخصي به ويژه دهان و دندان
۲ - مصرف غذاهاي متوازن و سالم و خودداري از مصرف غذاهائي که احتمال فاسد شدنشان مي رود .
۳ - رعايت نظم و ترتيب در صرف غذا ، اين موضوع کاملاً به ثبوت رسيده که بهتر است براي صرف سه وعده غذاي اصلي صبحانه ، ناهار و شام ساعت معيني در نظر گرفته شود و در فاصله بين دو غذا از خوراکي هائي استفاده شود که موجب سلب اشتها نگردد .
۴ - جويدن کامل غذا ؛ در يکسري آزمايشات که بر روي ۳ دسته از افراد براي نشان دادن تأثير عمل جويدن در گوارش مواد غذائي انجام گرفت از دسته اول که غذاي کاملي به آنها داده شده بود خواسته شد که غذا را با حالت معمولي و يا تندتر از معمول بخورند . به دسته دوم و سوم به ترتيب به ميزان يک دوم و يک سوم غذاي دسته اول داده شد و از آن ها خواسته شد که غذاي خود را در نهايت آرامي صرف کنند . پس از يک ماه مشاهده شد که دسته دوم و سوم يعني آنها که غذاي کمتري مصرف کرده ولي خوب جويده بودند به مراتب قوي تر و شاداب تر از دسته اول بودند .
۵ - غذاهاي روزانه هر کس متناسب با وضع شخص و ساير شرايط جسماني او تعيين شود و از پرخوري پرهيز گردد . بيماري هائي که در نتيجه کم غذاخوردن پيدا مي شود پس از تقويت مزاج بهبود مي يابند ، در صورتي که عوارض پرخوري به مراتب بيشتر و عواقب آن سخت و خطرناک مي باشد و اصلاح ضايعاتي که پرخوري پس از چندي در اعضاي مهم بدن توليد مي کند دشوارتر است .
در اشخاصي که پرخوري مي کنند مقدار انرژي لازم براي هضم مواد غذايي به مراتب بيشتر از مقدار انرژي است که براي هضم غذاي متعادل ضرورت دارد . بنابراين آنهائي که غذاي متعادل مصرف مي کنند قوي تر از اشخاص پرخور هستند زيرا قواي خود را صرف هضم مواد غذائي فوق العاده نمي کنند . اغلب اشخاص پرخور اگر مدتي از وقت غذاخوردن آنها بگذرد احساس مي کنند که ضعيف و ناتوان شده اند و وقتي هم که از سر ميز يا سفره برمي خيزند تازه مدتي مجبورند از انجام هر کاري دست بکشند و استراحت کنند . علت اين امر اين است که تمام انرژي بدن آنها صرف گوارش غذاهاي زياده از حد که خورده اند مي شود و همين که غذاي آنها از قسمت هاي اوليه دستگاه گوارش گذشت تازه خستگي هضم غذاها آنها را فرا مي گيرد . بنابراين خودداري از پرخوري و مصرف غذاهاي متوازن و سالم بهترين راه کمک به درمان بسياري از بيماري هاي دستگاه گوارش مي باشد . ۶ - پرهيز از مصرف غذاهايي که به تجربه دريافته ايد مصرف آن غذاها ناراحتي هايي در اعمال گوارشي تان به وجود مي آورد يعني باصطلاح عاميانه آن غذاها به شما نمي سازد .
۷ - دوري جستن از عصبانيت و اضطراب هنگام غذاخوردن و صرف غذا در محيط شاد و بانشاط ، به طورکلي بايد توجه داشت که هنگام صرف غذا هيچ گونه اضطراب ، نگراني يا عصبانيتي در کار نباشد در غيراين صورت سبب کند شدن عمل هضم و ايجاد سوءهاضمه و کاهش قدرت بدني و کارآئي شخص مي گردد و اين عارضه نيز به نوبه خود ايجاد اضطراب و هيجان بيشتري مي نمايد .
خشم و ترس شديد علاوه بر آن که روي ترشح معده اثر مي گذارد ، ترشح صفرا و شيره هاي لوزالمعدي را نيز دچار اختلال مي سازد . در اين گونه موارد ممکن است حرکات دودي معمولي روده و معده را نيز متوقف سازد .
يکي از محققين به نام پروفسور کانون با مطالعاتي که در اين زمينه انجام داده نشان داده است که هرگاه سگي را در اطاق گربه اي که در حال صرف غذا است وارد کنند کليه انقباضات معدي و حرکات دودي روده اي حيوان بلافاصله متوقف مي گردد .
۸ - تنوع در نوع غذاهاي مصرفي ، اين عمل باعث جلب اشتها و هضم آسان و سريع غذا مي گردد . هر گاه رنگ و طعم و بو و منظره غذا جالب باشد هضم آن آسانتر و سريع تر انجام خواهد پذيرفت .
براي کساني که به سبب بيماري يا علت ديگري اشتهاي خود را از دست داده اند بهتر است غذاهاي کمتر و خوش منظره تري در نظر گرفته شود تا باعث جلب اشتهاي آنان گردد .
۹ - صبحانه بايستي شامل يک سوم تا يک چهارم غذاي روزانه باشد . بنابراين بايد سعي نمود شب قبل به اندازه اي غذا ميل شود که صبح روز بعد اشتهاي کافي براي صرف صبحانه موجود باشد .
۱۰ - از مصرف آب آشاميدني غيرتصفيه و سبزيجات و ميوه جات نشسته خودداري شود . ۱۱ - حتي المقدور از مصرف غذاهاي زياد برشته و سرخ کرده اجتناب شود .
۱۲ - اجتناب از نوشيدن مايعات زياد سرد يا گرم ۱۳ - اجتناب از مصرف مشروبات الکلي ،سيگار ، مواد مخدر و محرک . ۱۴ - بهتر است بعد از صرف غذا لااقل تا حدود نيم ساعت از انجام هر گونه تمرينات ورزشي و کارهاي فکري خودداري نمائيد زيرا در اين حالت دستگاه هاضمه چنان که شايد و بايد کار خود را نمي تواند انجام دهد و در نتيجه ناراحتي و درد معده و سوءهاضمه پيش مي آيد .
۱۵- استحمام در آبي که حرارت آن کمتر يا زيادتر از گرماي بدن شخص باشد سبب انحراف خون از جهاز هاضمه به ساير قسمت هاي بدن مي گردد . بنابراين بايد از استحمام کردن در ساعت اول بعد از خوردن غذا امتناع ورزيد و به هيچ وجه توصيه نمي شود .
۱۶ - مصرف دارو تنها در صورت تجويز پزشک مجاز بوده و از استفاده خودسرانه دارو در مواقع ناراحتي هاي
وارشي بايد خودداري شود .
۱۷ - خودداري از وادار کردن کودکان به خوردن غذا يا خوراندن اجباري غذا به آنان که سبب بي علاقگي بيشتر آنان به خوردن مي گردد و هم چنين اجتناب از تنبيه کردن آنان به علت بي اشتهايي و يا وادار کردن آنان به خوردن پس از يک ناراحتي رواني .
۱۸ - در مواقع مقتضي به ورزش و تفريح پرداخته و از تمريناتي که موجب تعديل کار دستگاه گوارش مي شود استفاده نمائيد .
۱۹ - بهتر است غذا را از رقيق ترين آن شروع کنيم و در خوردن آب افراط ننمائيم . ۲۰ - محيطي که در آن غذا صرف مي کنيم بايد روشن ، تميز و فاقد بوي نامطبوع باشد . اگر ميز غذا را با دسته گلي بيارائيم و نيز محل آن طوري باشد که منظره خوش آيندي داشته باشد در هضم غذا کمک مؤثري مي نمايد .
بيماريهاي گوارشي
1- آميبيازيس
تعريف :
اينبيماري بدنبال عفونت با آميبي بنام انتموباهيستوليتيکا که يک انگل بدون فلاژل استايجاد ميشود. اين انگل در مناطق حاره بخصوص در نواحي با سطحاقتصادي - اجتماعي پائين فراوان ديده مي شود . اين بيماري دردونوع رود ه اي و خارج روده اي ظاهر مي گردد که نوع روده اي به سه شکل بدونعلامت يا علائم ضعيف مثل نفخ ، يبوست و گاهي اسهال است . نوع غيرخوني که با درد شکمو اسهال ايجاد مي گردد و نوع خوني که اسهال و دل درد همراه با خون و بلغم در مدفوعوجود دارد .
اهميت وعوامل مؤثر :
انسانهاتنها منبع اين انگل مي باشند و راه انتقال از طريق مدفوع - دهاني مي باشد . که ازطريق يک فرد به فرد ديگر منتقل مي گردد . اين انتقال از راه آب و غذا و گاهي ازطريق ارتباط جنسي در همجنس بازان منتقل مي گردد . حدود ۱۰ درصد افراد يک جامعهدرگير اين انگل هستند که اين در مناطق حارهبخصوص در افريقا وآسيا به ۲۰ تا ۵۰ درصد مي رسد . اين بيماري منجر به مرگ ۴۰ تا ۱۱۰ هزار مورد در سالمي گردد . انگل در کودکان و نوجوانان و افراد با سوء تغذيه بيشتر ديده مي شود . اينبيماري انگلي سومين رتبه را بعد از بيماريهاي انگلي مالاريا وشيستوزوميا در دنيا به خود اختصاص داده است .
انگلبصورت کيستهاي کوچک از طريق آب و غذا وارد دستگاه گوارش گرديده و از آنجا در رودهکوچک به شکل تروفوزوئيت در آمده و تکثيرخواهد کرد و ايجاد علائم باليني براي بيمار خواهد گرديد و بعد مجدداً به شکل کيستتغيير شکل داده و از راه مدفوع مجدداً وارد محيط مي گردد و چرخه تکرار مي گردد . انگل آميب در دماي ۵۵ درجه سانتيگراد از بين مي رود ولي نسبت به اسيدمعده مقاوم است .
نشانه ها:
عفونت بدون علامت در افرادي که اين انگل وارد بدن آنها مي شود نسبتاً شايعاست . در نوع درگيري روده اي علائم بعد از يک تا ۲ هفته از ورود به بدن ظاهر ميشوند که شامل درد شکم ، اسهال و دل پيچه و در مدفوع خون و بلغم ظاهر مي گردد . وليتب و از دست دادن آب بدن شايع نيست در معاينه درد در هنگام لمس شکم وجود دارد . درنوع آموبا ( Ameboma ) که نوع مزمن در ناحيه انتهاي روده بزرگ است و يک توده درقسمت پائين و راست شکم ظاهر مي گردد که با سرطان ، سل و بيماري کرون اشتباه مي شودو تشخيص از راه نمونه برداري بافتي است . در نوع خارج روده اي شايعترين نوع آبسههاي کبدي است که در مردان ۱۰ برابر زنان است و در کودکان شايع نيست . علائم با تب ،سرفه ، درد شکم و درد در قسمت فوقاني و راست شکم ظاهر مي گردد که به شانه راست تيرمي کشد و از ديگر علائم بي اشتهائي ، تهوع و استفراغ ، کم خوني و زردي مي تواندظاهر گردد . آبسه کبدي مي تواند بداخل ريه يا پرده اطراف قلب کشيده شود که علائمريوي - قلبي ظاهر مي شود . انگل آسيب نيز مي تواند به مغز ، لوله هاي دستگاه رحميمنتقل گردد و علامت ايجاد کند .
عوارض:
اسهالهاي خوني آميب مرگ ومير جزئي دارد ولي نوع آموبا ، مغزي ، قلبي ، ريوي، کبدي و تناسلي، مرگ و مير ۲۰ تا ۹۰ درصد دارد .
کارهاي تشخيصي :
در آزمايش خون افزايش گلبولهاي سفيد ، کم خوني ، افزايش آنزيمهاي کبدي ،افزايش کلسترول ، افزايش الکالين فسفاتاز و کاهش آلبومين سرم ديده مي شود . درسرولوژي مي توان علائم وجود اين انگل را مشخص کرد . در آزمايش مدفوع علائم خون وبلغم و گاهي آميب به شکل تروفوزوئيت يا کيست را مي توان ديد . در نوع خارج روده ايگرفتن نمونه بافتي مي تواند در تشخيص کمک کننده باشد .
درمان :
با مصرف مناسب داروهاي خوراکي مي توان انواع روده اي را بطور کامل درمان کرد . نوع خارج روده اي را از طريق جراحي مي توان درمان کرد .
توصيه هاي پيشگيري :
پختن کافي غذاها و نيز پوست انداختن ميوه ها ، جوشاندن آب خوراکي ، شستندستها ، دفع مناسب فضولات مي تواند در جلوگيري از انتقال اين انگل کمک کننده باشد .
سرطان معده
معده يکي از اعضاي موجود در شکم و بخشي از دستگاه گوارش مي باشد و مانند هر کدام از اعضاي ديگر مستعد ابتلا به سرطان مي باشد .
پس از اينکه غذا جويده و بلعيده شد از طريق لوله اي به نام مري از دهان وارد معده مي شود . معده عضوي کيسه مانند و داراي ۵ قسمت مختلف مي باشد که ترشحات مختلفي براي هضم اوليه غذا ترشح مي کنند . سرطان در هر کدام از اين مناطق پنجگانه ممکن است شروع شود و گاهي علائم و ميزان بهبودي برحسب محل ابتلا تفاوت مي کند .
ديواره معده از پنج لايه تشکيل شده است . داخلي ترين لايه که حائز اهميت خاص مي باشد لايه مخاطي ناميده مي شود و اکثر سرطانهاي معده نيز از اين قسمت شروع مي شود . هر چه سرطان به بافتهاي زيرين نفوذ نمايد احتمال بهبودي کاهش مي يابد .
سرطان معده در طي ساليان و با آرامي رشد مي کند ولي قبل از اينکه سرطان بمعناي واقعي ايجاد شود ، تغييراتي در لايه هاي معده ايجاد مي شود . اين تغييرات اوليه بندرت علائم ايجاد ميکنند و تشخيص داده نمي شوند .
سرطان معده از طرق مختلف گسترش مي يابد . مي تواند از طريق ديواره خود معده به بافتها و اعضاي مجاور راه يابد . همچنين مي تواند از طريق غدد عروق لنفاوي گسترش يابد . در مراحل پيشرفته نيز مي تواند از طريق خون ساير اندام و اعضا را درگير کند . شايعترين سرطان معده بنام آدنوکارسينوم مي باشد . البته انواع ديگر با شيوع کمتر عبارتند از : لنفوم و تومورهاي کارسينوئيد . البته طبيعتاً نوع درمان اين نوع سرطانها با هم تفاوت مي کند .
اکثريت مبتلايان به سرطان معده در دهه ۶۰ يا ۷۰ سن خود تشخيص داده مي شوند .
عامل آن باسيل بزرگ گرم مثبت با توانايي توليد اسپور ميباشد. كه اسپور نسبت به شرايط سخت محيطي بسيار مقاوم بوده و مدت طولاني در هوا و بويژه خاك زنده ميماند. باسيل آنتراكس در حيوانات بيشتر ديده مي شود لذا افراديكه در تماس بيشتر با حيوانات و فرآورده هاي حيواني آلوده قرار دارند، بيشتر گرفتار ميشوند.
2 ـ راههاي انتقال بيماري كدام است؟
تماس با اسپورهاي آلوده كننده ميكروب از طريق پوستي، مخاطي، تنفسي و يا سيستم گوارشي با انتقال از فرد به فرد بسيار نادر است.
3 ـ دوره نهفتگي بيماري
حدود 7 روز پس از تماس مي باشد. تعداد 8000 تا 50000 ميكروارگانيسم براي آلودگي از راه تنفسي لازم است.
4 ـ علائم بيماري سیاه زخم كدامند؟
در نوع پوستي اغلب به صورت تورم موضعي و يا زخم پوستي بدون درد، سياه رنگ، نكروز شونده با بجا ماندن اثر بعد از بهبودي يا eschar ميباشد.
آنتراكس تنفسي ممكنست داراي علائمي شبيه آنفلوآنزا بوده و در موارد پيش رفته به صورت پنوموني هموراژيك تظاهر نمايد كه ميتواند مرگ زا باشد.
5 ـ تشخيص بيماري سیاه زخم چگونه است؟
كشت خون مثبت به همراه رنگ آميزي گرم Gram Stain
روشهاي تشخيصي اختصاصي آزمايشگاهي
6 ـ روشهاي پيشگيري از سیاه زخم كدامند؟
استفاده از واكسيناسيون در افراد در معرض خطر
مصرف آنتي بيوتيك پني سيلين ، داكسي سيكلين و ترجيحاً سيپروفلوكساسين زير نظر پزشك واكسن سياه زخم از سويه Sterne باسيلوس آنتراسيس كه توكسين در مقادير غيركشنده توليد ميكند و ميتواند آنتي بادي محافظ ايجاد نمايد، تهيه مي گردد.
ايمونيزاسيون به كمك 2 نوبت تزريق زيرجلدي به فواصل دو هفته و سپس 3 تزريق در ماههاي 6 ، 12 و 18 صورت ميگيرد. تزريق بوستر ساليانه نيز توصيه مي شود.
تزريق واكس براي افراد سالم 65 ـ 18 سال مجاز مي باشد و براي خانمهاي حامله نبايد مورد استفاده قرار گيرد.
7 ـ درمان سیاه زخم كدامند؟
با استفاده از آنتي بيوتيكهاي پني سيلين ـ داكسي سيكلين و ترجيحاً سيپروفلوكساسين زير نظر پزشك مي باشد. تا كنون مقاومت قابل ملاحظه گزراش نشده است.
شروع سريع درمان كمك كننده است.
آنتراكس نوع تنفسي بعد از شروع علائم باليني علي رغم درمان 100% كشنده مي باشد.
چگونگي برخورد با موارد مشكوك (بسته ها يا نامه هاي پستي)
به آلودگي با باسيل سياه زخم
راههاي شناسايي بسته هاي مشكوك به باسيل سياه زخم :
برخي مشخصات بسته هاي مشكوك به الودگي عبارتند از :
1.بسته بندي هاي بزرگتر از حد معمول يا با وزن بيش از حد معمول
2.پاكت هاي بدون نشاني و يا با عنوان نادرست
3.هر گونه احساس برآمدگي يا وجود جسم خارجي در درون پاكت
4.بسته هاي لفاف پيچ شده بيش از حد با طناب، چسب و …
5.شواهد دال بر وجود ورقه آلومينيومي يا موارد مشابه درون پاكت
6.بسته هاي با ظاهر فريبنده يا داراي صداي خش خش (بعد از تماس دست)
7.وجود عناوين خاص روي بسته مانند محرمانه است يا شخصي و …
8.عدم هم خواني مهر منطقه پستي با نشاني فرستنده
9.وجود لكه چربي ـ هر گونه بو يا تغيير رنگ مشخص بر روي پاكت مشكوك و …
چگونگي نقل و انتقال بسته هاي مشكوك به باسيل سياه زخم يا هر عامل بيولوژيك تهديد كننده ديگر
در اين موارد توجه به نكات ذيل الزامي است :
1 ـ قدم اول حفظ آرامش و دوري از ترس و اضطراب است.
2 ـ هرگز محتويات بسته ها يا پاكت هاي مشكوك را تكان نداده و يا خالي نكنيد.
3 ـ پاكت يا بسته مشكوك را بايد در كيسه پلاستيكي ضخيم يا پارچه محكم ضخيم و يا ظرف و سطل دردار كه امكان نفوذ محتويات آن به خارج نباشد قرار داد.
4 ـ به محض برخورد با هر پاكت يا بسته مشكوك چنانچه در محل كار خود هستند سريعاً مسئول ارشد يا مسئول حراست سازمان و يا پليس را مطلع نمائيد.
5 ـ در صورت دسترسي به طور مستقيم با پليس 110 تماس حاصل فرمائيد.
6 ـ پاكت يا بسته مشكوك را هيچگاه قبل از اطلاع به مراجع ذيربط جابجا ننموده و از نشان دادن آن به ديگران و يا از بررسي آن جداً خودداري نمائيد.
7 ـ افراد حاضر در محل را از وجود بسته مشكوك با خبر سازيد.
سپس محل را ترك كرده و درها را كاملاً بسته و از ورود افراد به محل جلوگيري نمائيد.
سيستم تهويه را خاموش نمائيد.
8 ـ دستها را جهت جلوگيري از انتشار آلودگي به صورت و يا پوست و ساير نواحي بدن، كاملاً با آب و صابون شسته و از به كار بردن مواد ضد عفوني كننده مانند الكل خودداري نماييد.
9 ـ در مورد افرادي كه در معرض آلودگي قرار گرفته اند و يا احتمال تماس و برخورد را خواهند داشت بايد دستورالعمل هاي پيش گيري اشاره شده جهت جلوگيري از ابتلا به بيماري اجرا شود.
10 ـ در صورت امكان فهرست افرادي كه هنگام دريافت بسته مشكوك در محل حاضر بوده و يا به نحوي با نقل و انتقال بسته در ارتباط بوده اند را تهيه و در اختيار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و نيروي انتظامي قرار دهيد.
چه كساني بايد پاكت هاي مشكوك را تحويل گيرند؟
در ايران تمام بسته ها در اختيار آزمايشگاههاي رفرانس كشور به نشاني تهران ـ خيابان دماوند ـ بيمارستان بوعلي قرار داده مي شوند.
* توجه
تمام افرادي كه به نحوي در تماس و برخورد با بسته هاي مشكوك به آلودگي به باسيل سياه زخم قرار دارند بايد از وسايل محافظتي مانند دستكش ـ لباس مخصوص (گان محافظ) ـ ماسك يا فيلتر مناسب و در صورت امكان عينك محافظ استفاده نموده و بعد از اتمام كار و تعويض كامل لباس ها دست هاي خود را با آب و صابون بشويند.
شرايط آزمايشگاههاي مسئول در شبكه بهداشتي جهت بررسي و تشخيص باسيل سياه زخم
از آنجائيكه اسپورهاي باسيل سياه زخم نسبت به شرايط سخت محيطي فوق العاده مقاوم بوده و مي توانند سالها در خاك، سطح پوست و هواي آلوده زنده بمانند لذا توجه به شرايط ايمني آزمايشگاه حين كار يا نمونه هاي مشكوك به باسيل آنتراكس داراي اهميت خاص است و آزمايشگاههاي مسئول بررسي و تشخيص اين نمونه ها بايد واجد تمامي شرايط ذيل باشند :
1 ـ كاركنان آزمايشگاه بايد همواره از دستكش، گان يا لباس محافظ، ماسك مخصوص يا فيلتر مناسب و در صورت امكان عينك محافظ استفاده نمايند و از هر گونه تماس مستقيم با نمونه مشكوك پرهيز نمايند.
2 ـ تمامي آزمايشگاهها بايد زير هود بيولوژيكي صورت گيرد. در مورد باسيل شاربن (سياه زخم) كه از ميكروارگانيزم هاي با خطر احتمالي گروه 3 (Risk Group 3) است، سطح ايمني بيولوژيكيBiosafety level (BSL) مورد نياز حداقل كلاس III مي باشد.
در اين شرايط امكان فعاليت هاي تشخيصي بر روي مواد توليد كننده ذرات ريز آئروسل كه سبب انتشار عفونت از طريق هوا مي گردند ميسر مي باشد.
كليه فعاليت هاي آزمايشگاهي بايد در يك اطاق مجزا و مجهز به هود بيولوژيكي حداقل كلاس II انجام گيرد.
3 ـ قابليت مهر و موم نمودن اطاق جهت عفونت زدايي
4 ـ سيستم تهويه :
سيستم airflow (هواي جاري) به همراه بازيابي هواي صاف شده حتماً موجود باشد.
وجود سيستم تهويه از طريق ساختمان و يا به طور مجزا.
5 ـ اطاق كار مجهز به درب ورود به صورت دو در پشت سر هم باشد (Double-door entry)
6 ـ دستگاه اتوكلاو بايد در اطاق كار و همچنين جداگانه در آزمايشگاه موجود باشد.
7 ـ پس از اتمام كار بايد لباس ها را درآورده و اتووكلاو نمود و يا در كيسه مخصوص قرار داده و معدوم شود و سپس دست ها را كاملاً با آب و صابون شستشو داد.
8 ـ تمامي سطوح هود بيولوژيك و هم چنين ميزهاي كار و تمامي وسايل مورد استفاده را بايد كاملاً با هيپوكلريت 5% و يا فنل 10% ضدعفوني نمود.
* توجه :
باسيل سياه زخم نسبت به فورمالين 5% ـ گلوتارالدئيد 2% هيپوكلريت 5% حساس است (بهتر است وسايل يك شب در محلولهاي فوق بماند.)
جهت استريليزاسيون مي توان از اتووكلاو با دماي مرطوب 121ºc فشار 15PPS به مدت حداقل 30 دقيقه استفاده نمود.
چگونه افرادي را كه در معرض آلودگي با باسيل سياه زخم قرار گرفته اند بشناسيم :
اين كار با استفاده از دو روش امكان پذير است :
كشت سواب از بيني افراد مشكوك
تعيين (Ab) آنتي بادي بويژه سطح بالا روند آنتي بادي ضد باسيل سياه زخم در افرادي كه در معرض قرار گرفته اند.
ميکروب سياه زخم معمولا از طريق حيواناتي چون گاو ، گوسفند ، بز، سگ و خوک به انسان منتقل مي شود . بيماري واگير شاربن مخصوص دامهاست و انسان به صورت اتفاقي در اثر تماس با دام يا فراوردهاي دامي ( شير و گوشت آلوده ) و يا پشم و پوست حيوانات وحشي و اهلي به اين بيماري مبتلا مي شود . در کشورهاي آسياي صغير و خاورميانه و شمال افريقا و جنوب آفريقا اين بيماري شايعتر است .
سياه زخم ( شاربن ) را بيماري پشم ريسان هم نام نهاده اند .
علل بيماري :
عامل بيماري شاربن نوعي ميکروب ميله اي شکل است که به « باسيلوس آنتراسيس » شهرت دارد و مي تواند در اثر تماس با پشم دامها و يا تنفس گرد و غبار دامها و يا مصرف شير و گوشت آلوده به آساني وارد بدن انسان شود .
علائم باليني :
ايجاد يک زخم يا بر جستگي در پوست ، در و تورم ناحيه مبتلا ، بزرگي غدد لنفاوي ، تب ، لرز ، سردرد ، تهوع ، کم اشتهايي ، استفراغ ، کاهش فشار خون . البته علائم باليني بستگي به نوع سياه زخم دارد . مثلا در « سياه زخم جلدي » و « سياه زخم ريوي » و « روده اي » هريک علائم مخصوصي مشاهده مي شود .
تشخيص :
با بررسي در ميکروسکوپ و کاشت ميکروب و روشهاي سرولوژيکي و ايمونوفلورسانس و يا تلقيح به حيوان آزمايشگاهي مي توان به تشخيص بيماري دست يافت .
عوارض :
تنگي نفس ، مننژيت ، عفونت منتشر بدن ، اختلالات قلبي ، ريوي و چشمي ، خونريزي ، تشنج ، احساس خفگي ، سقط جنين به ويژه در حيوانات ، شوک و مرگ .
درمان :
پني سيلين بهترين دارو براي درمان سياه زخم است . با کلرامفنيکل و تتراسايکلين هم مي توان شاربن را درمان کرد . اخيرا سيپروفلوکساسين نيز توصيه مي شود .
پيشگيري :
با رعايت اصول بهداشتي و بهره گيري از دانش دامپزشکي در دامداريها و پاستوريزاسيون شير و فراورده هاي آن ، کنترل کشتارگاهها به خاطر سالم بودن گوشت عرضه شده ، آموزش مراقبتهاي بهداشتي به افرادي که با فرش بافي ، نمد بافي ، کلاه نمدي سازي و کرک حيوانات مشکوک و پشم آنها سر و کار دارند ، مي توان به پيشگيري نسبي دست يافت .
ضد عفوني کردن فراورده هاي دامي در دامداريها و کارخانجات عرضه کننده اين فراورده ها به محلول هاي شيميايي ، مي تواند بسيار سودمند باشد .
اسپور باسيل سياه زخم، برخلاف شكل رويشي آن نسبت به تمامي مواد، تا حدود زيادي مقاوم است و مثلا ماده ضدعفوني كننده اي نظير كلريد جيوه، در برابر آن فقط داراي خاصيت باكتريوستاتيك ميباشد. بطوري كه كلريد جيوه 1/0% كه زماني به عنوان يك ماده ضدعفوني كننده قوي، به حساب مي آمد تاثير چنداني بر اسپور ها نداشته، اسپور عامل سياه زخم، حتي در غلظت پنج درصد اين محلول به مدت 21 روز، زنده مي ماند.
بنظر ميرسد تاثير مواد اكسيدان ، بر اسپور هاي باسيل سياه زخم، بيشتر باشد. به طوري كه پرمنگنات پتاسيم 4% در عرض 15 دقيقه و پراكسيد هيدروژن 4% در عرض يكساعت به حيات اسپورها خاتمه خواهند داد و فرمالدئيد، نيز بر اسپور ها تاثير نموده به منظور ضد عفوني كردن پشم و موي حيوانات در صنعت، به كار ميرود.
اسپورهاي باسيل سياه زخم، معمولا در حرارت 150 درجه سانتيگراد در عرض يكساعت از بين خواهند رفت و بطور كلي حرارت مرطوب از تاثير بيشتري برخوردار است. به طوري كه جوشاندن به مدت 15 دقيقه به حيات آنها خاتمه ميدهد. اسپورها در محيط هاي بسيار سرد، مقاومت زيادي از خود نشان ميدهند و طي مطالعه اي در دماي منهاي پنج تا منهاي 75 درجه سانتيگراد، به مدت چندين سال زنده مانده و گاهي در لام رنگ آميزي شده آزمايشگاه تا سال ها بعد به بقاي خود ادامه ميدهند.
اسپورهاي خشك باسيل سياه زخم، به مدت چندين سال، زنده ميمانند و در مزارع از فصلي به فصل ديگر زنده مانده تا سالها بعد باعث ايجاد بيماري و مرگ در حيواناتي كه در آن محيط به چرا مي پردازند، ميگردند.
باسيل سياه زخم در دماي 32 درجه سانتيگراد و بالاتر، سريعا به توليد اسپور ميپردازد در حاليكه در دماي كمتر از 20 درجه سانتيگراد، سرعت اسپور سازي آن كند ميباشد. ضمنا اسپور سازي در هواي مرطوب نيز تسريع ميگردد و در چنين شرايطي Germination نيز صورت ميگيرد و لذا در دلتاي رودخانه هاي مناطق گرمسيري كه در فصل تابستان، گرما و رطوبت زيادي وجود دارد Germination در باسيل ها حاصل ميشود و در مناطق معتدله كه گرماي تابستان، چندان شديد نمي باشد نيز در محيط گرم و مرطوب چراگاه ها ژرمينيشن ، به وقوع مي پيوندد ولي اشكال رويشي باسيلها در چنين مناطقي تحت تاثير باكتري هاي موجود در خاك، از بين ميروند .
عامل ايجاد بيماري سياه زخم باسيل گرم مثبت اسپوردارو بيهوازي ميباشد كه در خاك زندگي ميكند و اساساً پستانداران(گربه ، گوسفند ، اسب ، بز و خوك ) را گرفتار كرده و انتقال به انسان به طور اتفاقي از طريق تماس مستقيم و غير مستقيم با محصولات آلوده حيواني در محيط صنعتي يا كشاورزي (پشم و مووگوشت آلوده ) صورت ميگيرد.كپسول پليگلوتاميك و توكسين باسيل فاكتورهاي ايجاد كننده بيماري هستند . يم باكتري شامل سه پروتئين به نامهاي آنتي ژن محافظت كننده (protectiveantigen) ،فاكتور ادم (edemafactor) و فاكتور كشنده (lethal factor) ميباشد. اين بيماري به سه فرم پوستي ، ريوي و گوارشي ديده ميشود و در هر سه مورد ممكن است با مننژيت همراه گردد. فرم پوستي آن شايعترين و فرم گوارشي آن نادرترين شكل بيماري به حساب ميآيد(1) .شناسايي نوع گوارشي سياه زخم به علت ميزان مرگ و مير بالاي آن حائز اهميت ميباشد . در مقالات ارائه شده تعداد كمي سياه زخم گوارشي گزارش شده است : يك دختر 11ساله با فرم گوارشي و مننژيت از پويتزر فرانسه (2 ) ، يك كودك 2 ساله ايراني با درگيري گوارشي (3) و يك زن 20 ساله ايراني با فرم گوارشي بيماري درسال 1970 ( 4 ) . آنتراكس علاوه بر مسائل بيو تروريسم با وجود كنترل بيماري در كشورهاي پيشرفته و توسعه يافته به دليل گسترش بازارهاي تجارت جهاني و نقل و انتقال محصولات آلوده از نواحي آندميك هنوز يك تهديد جهاني به شمار ميآيد .
گزارش بيماري : يك پسر 4 ساله كه در 20 مرداد سال 81(يازدهم آگوست سال دوهزار و دو ميلادي ) در مركز پزشكي آموزشي امام حسين (ع) پذيرش شد. بيماربا سابقه 2 تا 3 روزه درد شكم و به تدريج ديستانسيون شكم و استفراغ و تب و نيز سابقه يكبار دفع مدفوع بدون خون واضح درهمان روز به اين مركزمراجعه كرده بود.
در معاينه شكم تندرنس خفيف وجود داشت و صداهاي رودهاي كاهش يافته بود و با توجه به تب بالاي بيمار(AT:38.5c) و نيز بدحال بودن بيماربراي وي آنتي بيوتيك شامل: آميكاسين، كليندامايسين و سفترياكسون تجويز شد و آزمايشات لازم ارسال گرديد. 5 ساعت بعد از پذيرش معاينه مجدد بيمار به صورت افزايش سفتي شكم و تندرنس و تندرنس بازگشتي و كاهش شديد صداي رودهاي درآمده بود كه وجود شكم حاد جراحي را مطرح ميكرد.
آزمايشات بيماركه در اين مدت انجام شده بود به شرح : عكس ساده شكم كه ضايعه خاصي گزارش نشد(شكل 1)، سونوگرافي شكم كه ندولاريتي سطح كبد و تجمع لوپهاي روده اي درمركز شكم و اتساع لوپهاي روده كوچك حاوي مايع وگاز را گزارش كرده بودآزمايشات بيمار را در جدول شماره 1 ملاحظه ميفرماييد:
سامانه خرید و امن این
سایت از همهلحاظ مطمئن می باشد . یکی از
مزیت های این سایت دیدن بیشتر فایل های پی دی اف قبل از خرید می باشد که شما می
توانید در صورت پسندیدن فایل را خریداری نمائید .تمامی فایل ها بعد از خرید مستقیما دانلود می شوند و همچنین به ایمیل شما نیز فرستاده می شود . و شما با هرکارت
بانکی که رمز دوم داشته باشید می توانید از سامانه بانک سامان یا ملت خرید نمائید . و بازهم
اگر بعد از خرید موفق به هردلیلی نتوانستیدفایل را دریافت کنید نام فایل را به شماره همراه 09159886819 در تلگرام ، شاد ، ایتا و یا واتساپ ارسال نمائید، در سریعترین زمان فایل برای شما فرستاده می شود .
آدرس خراسان شمالی - اسفراین - سایت علمی و پژوهشی آسمان -کافی نت آسمان - هدف از راه اندازی این سایت ارائه خدمات مناسب علمی و پژوهشی و با قیمت های مناسب به فرهنگیان و دانشجویان و دانش آموزان گرامی می باشد .این سایت دارای بیشتر از 12000 تحقیق رایگان نیز می باشد .که براحتی مورد استفاده قرار می گیرد .پشتیبانی سایت : 09159886819-09338737025 - صارمی
سایت علمی و پژوهشی آسمان , اقدام پژوهی, گزارش تخصصی درس پژوهی , تحقیق تجربیات دبیران , پروژه آماری و spss , طرح درس
مطالب پربازديد
متن شعار برای تبلیغات شورای دانش اموزی تحقیق درباره اهن زنگ نزن انشا در مورد 22 بهمن