بافت اسکلرانشیم

اسکلرانشیم بافتی است که یاخته هایی با جدار ثانوی ضخیم نشده چوبی یا غیر چوبی و عمل مهم آن در نگهداری و استحکام گیاه می باشد. یاخته های اسکلرانشیم بیشتر کیفیت الاستیکی (کشندگی و ارتجاع) دارند تا کیفیت پلاستیکی (شکل پذیری) یاخته های اسکلرانشیمی در شکل ساختمان و منشأ متفاوتند معمولاً یاخته های اسکلرانشیمی با ضخیم شدن تدریجی غشای اسکلتی و تبدیل آن به مداد چربی (lignin) به وجود می آید  این عمل را چربی شدن غشا یا لیگنی فیکاسیون( ligni Fication)  می نامند یاخته های اسکلرانشیمی در آغاز زنده و به تدریج که  اسکلرید و فیبری می شوند هسته خود را از دست می دهند و فضایی درون یاخته به نام لومن با انشعابات کانالی ایجاد می شود در این صورت پروتوپلاسم یاخته غیر زنده است بافت اسکلرانشیم از نظر شکل و ساختار به دو نوع تقسیم می شود : 1- فیبرها(Fibres) 2- اسکلرید (sclereids)

فیبرها معمولاً یاخته طویل و اسکلرید ها معمولاً یاخته های کوتاهی و کم و بیش این دو یامتریک هستند اسکلریدها معمولاً در سطوح جانبی دارای منفذهای گردی هستند که منتهی به کانال هایی در درون یاخته که منشعب نیز هستند می شوند این ساختمان در نتیجه ضخیم شدن دیواره ثانوی یاخته به وجود می آید.

از نظر منشأ:

یاخته های اسکلریدی معمولاً منشأ پارانشیمی دارند که جدار آنها به تدریج ضخیم می شود ولی یاخته های فیبری از تکامل یاخته های مریستمی (مریستم بنیادی) نتیجه می شوند. شکل و طول یاخته های فیبری یاخته هایی هستند باریک و کشیده (طویل) که در دو طرف نوک تیز شده و مواقعی منشعب در یک انتها یا دو انتها دیده می شود طول یاخته فیبری در گیاه شاهدانه (Gannabis) بین 5/0 تا 5/5 سانتی متر است و در کتان(Linum usifafissimum) بین 9/6 - 8/0 سانتی متر و درگیاهی با نام تجاری رامی(Ramie) و نام علمی(boehmerianivea) از خانواده گزنه ها به 55 سانیت متر می رسد این اندازه یاخته های فیبری طویلترین یاخته ها در گیاهان عالی است(aldaba) در 1927 با مسراسیون(maceration) مخصوصی این یاخته ها را جدا و اندازه گیری کردن یاخته های فیبیر از تحول و تکامل پروکامبیون، کامبیون و مرسیستم بنیادی (زمینه ای) و حتی ممکن است از پرودرم نتیجه شود در انواعی از شبه گندمیان(cyperaceae) مواردی در بسیاری از دولپه ها از پارانشیم نیز ممکن است نتیجه شود مثلاً از پروتوفلئوم(protophloem).

اقسام فیبرها:

یک تقسیم بندی دیگر فیبر در شکل یاخته های آن است :

1- نوع اگزیلاری (xylary)

2- نوع اکسترا اگزیلاری (extraxylary)

نوع اگزیلاری(xylary) : نوعی است که عمومیت دارد و از تکامل یاخته های مریستمی همراه بافت آوند چوبی دیده می شود این نوع در شکل منفذها و وضع عمومی نیز متفاوت است فیبری فرم ها یا نوع میله های داخلی یاخته های کشیده و طویل تر از نوع تراکئیدی است.

 این نوع جدار بسیار ضخیم و منفذهای ساده دارد

الف) لیبری فرم (libriform fiber)کشیده ترند

ب) فیبرتراکئیدی(fiber-tracheids) ضخیم ترند

فیبرتراکئیدی(fiber-tracheids) که حد واسط تراکئیدی اصلی و فیبرها هستند جدارهای متوسطی از نظر ضخامت دارند نسبت به لیبری فیبر ولو ضخیم تر از تراکئیدهای اصلی هستند یک نوع دیگر فیبر نوع سوم که بیشتر در آوندهای چوبی ثانوی (در نمو قطری گیاهان دولپه دیده               می وشند عبارتند از: فیبر ژلاتینی(gelatinousmucilayinus fiber) در این نوع فیبرهای داخلی از غشاء ثانوی شامل آنها سلولز لست. در حالی که منفذها در قسمتهای چربی شده است این بایه را اصطلاحاً (G-Laye) ناضر که موجب جذب آب و تورم آن می گردد. ژباتینوس فیبر موجب سوجب سختی یا جیری شدن چوب می گردد.

بافت اسکلرانشیم

بافت اسکلرانشیم بافت تصادفی است  که تقریباً در همه اعضا ساختمان های پیکره گیاه بافت می شود. این بافت گاهی به صورت اجتماع و دستجات سلولی، گاه به صورت بافت سرتاسری یک یا چند لایه ای و گاه نیز به صورت سلول های پراکنده انفرادی یافت می شود.

 این بافت در لایه ها به صورت بافت مقاوم پوست، در میوه های شفت به صورت بافت سخت چربی شده  درونبر و در پوست ساقه و ریشه به صورت دستجات یا لایه های سرتاسری در ناحیه بیرونی (اگزودرمیس) وجود دارد.

بعلاوه بافت اسکلرانشیم در استوانه مرکزی اندام های ریشه و ساقه به صورت دستجات همراه آوندهای هدایت کننده در برگ ها و دم برگ ها به صورت غلاف اسکلرانشیم  اطراف التجات  و همچنین در برخی میوه ها از قبیل به و گلابی به صورت سلول های  انفرادی حضور دارد. اسکلرانشیم هم در ساختمان های  نخستین و هم در ساختمان های ثانویه  گیاه مشاهده می شود.

سلول های بافت اسکلرانشیم بلا استثناء دارای دیواره ثانویه هستند که گاه کلفت و سخت و لیگنینی غیر قابل نفوذ می شدند و به سبب ریخته شدن دیواره ثانویه از فعالیت های پروتر پلاسمی آنها کاسته می شود و سلول های بالغ اسکلرانشیمی معمولاً از نظر پروتوپلاسم غیر فعال هستند. به عبارت دیگر سلول های مرده ای محسوب می شوند. دیواره ثانویه در سلول های اسکلرانشیمی گاهی بسیار کلفت ریخته می شود بطوریکه ممکن است بیش از 80 تا 90 دصد حجم سلول را اشغال کند و درون سلول در وسط مجرای باریکی باقی بماند گاه دیواره ثانویه از جنس سلولز خالص می باشد و ممکن است به صورت تجاری استخراج گردد و در تهیه الیاف نساجی مورد استفاده قرار گیرد (کتان)

ولی با وجود کلفتی دیواره ثانویه گاهی ارتباط سلول با سلول های اطراف قطع نمی شود و این ارتباط از طریق روزنه و پلاسمودسمات برقرار می ماند.

بافت اسکلرانشیم اگرچه دارای سلیقه های متنوعی است ولی سلول های این بافت را معمولاً به دو گروه تقسیم می کنند یک گروه شامل الیاف (فیبر) و گروه دیگری شامل سلول های اسکلریدی می باشند

الیاف اسکلرانشیمی دارای سلول های نسبتاً دراز یکنواخت و یک اندازه با دو انتهای سوزنی و باریک می باشند این الیاف معمولاً دیواره ثانویه ضخیمی دارند و محوطه درونی سلول به صورت مجرای باریکی مشاهده می شود ارتباط بین این سلول ها و سلول های اطراف از طریق روزنه انجام می گیرد الیاف معمولاً به صورت دستجاتی همراه با آوندهای چوبی و آبکش به نام الیاف چوبی و الیاف آبکشی در استوانه مرکزی حضور دارند.

سلول های اسکلریدی از نظر شکل بر خلاف فیبرها بسیار متنوعند و بسیاری به صورت انفرادی در میوه ها، گلبرگ ها، برگ ها مشاهده می شوند . سلول های اسکلریدی دیوارهای ثانویه سختی دارند و سلول های کاملاً مرده ای محسوب می شوند این سلول ها را از نظر شکل به انواع مختلفی تقسیم می کنند.

پلاست

پلاستها اندامک‌هایی هستند که درسلولهایگیاهی و برخی موجودات تک سلولی مثلجلبکها وقارچها مشاهده می‌شوند. واژه پلاست از کلمه پلاستوس (Plastos) بهمعنای ساخته شده گرفته شده است. این واژه در سال 1884 بوسیلهاستراسبورگرپیشنهاد شد.

مقدمه

پلاستها از اندامکهای دو غشایی موجود در یاخته‌های گیاهی و نیز عدهای از آغازیان مثل جلبکها هستند. معمولا مدور ، تخم‌مرغی و دیسک مانند هستند و درسنتز و ذخیره مشارکت دارند. این اندامکها نه تنها در تجمع و اندوختن مواد مختلفذخیره‌ای و رنگیزه‌ها نقش دارند بلکه نوعی از آنها یعنیکلروپلاستها با انجامفتوسنتز و تولید مواد آلی دارای انرژی نهفته‌اند و در بقای مصرف کنندگان نقش اساسیدارند.
پلاستها اندامکهایی شبیه بهکندریوزومها هستند که نقش تولیدی آنها با فراهم آوری ترکیبات مختلفی مانندنشاسته ،رنگیزه‌ها ،پروتئینها و ... روشن شده است. پلاستهای یاخته‌های بالغ بر حسب ماهیت موادی که در خود جمعمی‌کنند انواع مختلفی دارند که عبارتند از: کلروپلاستها ، کروموپلاستها ولوکوپلاستها. تقسمیم بندی دیگر به صورت زیر است. کلروپلاستها،آمیلوپلاستها،کروموپلاستها،پروتئوپلاستها،اولئوپلاستهاواسترینوپلاستها.

پیش پلاستها

پلاستهای کوچک ، کمرنگ یا بی رنگ هستند که پیش تاز یا پیش روهمه پلاستها هستند که معمولا درمریستمانتهایی ریشه وساقه وجود دارند. پیشپلاستها بسته به شرایط محیطی و نوع بافتی که در آن قرار دارند به پلاستهای دیگرتبدیل می‌شوند. مثلا پیش پلاستها (پروپلاستها) وقتی در معرض نور قرار می گیرند (دربرگها و سایر اندامهای هوایی) به کلروپلاستها تبدیل می‌شوند.

کلروپلاستها

کلروپلاستهامکان تولید غذا درسلول است و معمولا دیسک مانند هستند و به قطر 6 - 4 میکرون می‌باشند. رنگدانه موجود درکلروپلاستها ،کلروفیل وکاروتنوئیداست. ولی چون مقدار کلروفیلبیشتر است، به رنگ سبز دیده می‌شود. رنگ کاروتنوئیدها در پاییز دربرگها ، پس از آنکه کلروفیلتخریب شد، مشاهده می‌گردد. رنگ کاروتنوئیدها همچنین در برگهای پیر دیده می‌شود. دریکسلولمزوفیل برگ در حدود 50 - 40 کلروپلاست وجود دارد. در هر میلیمتر مربع 500 هزارکلروپلاست دیده می‌شود.

ساختمان کلروپلاستها

پوشش کلروپلاست مضاعف است و متشکل از غشای درونی وغشای بیرونی است و ماده زمینه‌ای کلروپلاست شاملنشاسته واکثر آنزیمهای لازم برایفتوسنتز و سایر مواد به صورت محلول می‌باشد. استروما (ماده زمینه‌ای کلروپلاست) شامل 50درصد پروتئینهای کلروپلاست است. در بخشهایی از استروماDNA وRNA وریبوزومها مشاهده می‌شوند. دانه‌های نشاسته کلروپلاستها از ذخایر موقتی گیاه هستند. زمانی کهگیاه فعالانه فتوسنتز می‌کند. نشاسته در کلروپلاستها انباشته می‌شود.
در شباین نشاسته‌ها تجزیه شده و بهآمیلوپلاستهاانتقال و در آنجا ذخیره می‌شود. سیستم غشایی کلروپلاستها از وزیکولهایی مسطح به نام تیلاکوئیدها تشکیل یافته ومجموعه تیلاکوئیدها تشکیلگرانومرامی‌دهد. هر گرانولوم از 100 تیلاکوئید تشکیل شده که مانند ستونی روی هم قرارگرفته‌اند. گرانوم توسطفرتبه هم وصلهستند. بنابراین سیستم غشایی درون کلروپلاستها شامل فرت و گرانومها هستند. کلروپلاستها علاوه بر آنکه محل فتوسنتزند در سنتزاسیدآمینه واسیدچرب نیز شرکت می‌کنند.

نحوه تشکیل کلروپلاستها از پیش پلاستها

در غشای درونی پروپلاست وزیکولهاییتشکیل می‌شود. به عبارت دیگر غشای درونی به درون استروما جوانه زده و این وزیکولهااز غشای درونی جدا می‌شوند. سپس وزیکولها بهم می‌پیوندند و وزیکولهای مسطحی رابوجود می‌آورند. در نهایت وزیکولهای مسطح به هم پیوسته و تشکیل گرانا و فرت رامی‌دهند و کلروپلاست بالغ می‌شود. اگر گیاه در غیاب نور باشد، پروپلاست بهاتیوپلاست تبدیل می‌شود.
وزیکولهای جدا شده از غشای درونی به هم می‌پیوندندو شبکه نیمه بلوری موسوم به جسمپرولاملاررا تشکیل می‌دهند. به چنین پلاستیاتیوپلاستگویند. گیاهی که این نوع پلاسترا دارد، اتیوله شده است ولی اگر در معرض نور قرار گیرد اتیوپلاستها به کلروپلاستتبدیل می‌شوند. پروپلاستها به انواع دیگری از پلاستها نیز تبدیل می‌شود. اکثراکلروپلاستها به کروموپلاستها تبدیل می‌شوند اما عکس این قضیه نیز اتفاق می‌افتد.

کروموپلاستها

پلاستهای زرد و نارنجی و قرمز رنگی هستند که به اشکال مختلفدیده می‌شوند و کلروفیل ندارند. ولی دارای کاروتنوئیدها هستند. کاروتنوئیدها مسئولرنگ زرد و نارنجی و قرمز درگلبرگها،میوه‌ها و برخیریشه‌هااست (مثلهویج). دربیشتر موارد کروموپلاستها از کلروپلاستها بوجود می‌آیند. مثلا در میوه‌ها به هنگامتشکیل ساختار درونی کلروپلاست تغییر می‌کند و به کروموپلاست تبدیلمی‌شود.
سیستم غشایی به ‌هم می‌خورد و تیلاکوئیدهای کمی باقی می‌ماند. کاروتنوئید فراوانی ذخیره می‌شود که این کاروتنوئیدها ممکن است در گلبولهای چربیانباشته شوند یا به صورت بلور یا بصورت دیگر. به ندرت ممکن است کروموپلاستها از پیشپلاستها بوجود آیند. کروموپلاستها شکل منظمی ندارند. وظیفه کروموپلاستها جلب کردنحشرات وپرندگانوپروانه‌ها و... برایانتشاردانه‌های گرده و.... است.

لوکوپلاستها

پلاستهای بدون رنگدانه هستند که این پلاستها معمولا دراندامهای زیر زمینی که دور ازنور هستند، دیده می‌شوند. ولیدر بخشهای هوایی هم دیده می‌شوند. در سنتز مشارکت ندارند بلکه وظیفه آنها ذخیرهاست. لوکوموپلاستها شامل آمیلوپلاستها (که نشاسته ذخیره می‌کنند.)،پروتئینوپلاستها (که حاویپروتئین هستند.) و اولئوپلاستها (که حاویروغن هستند.)می‌باشد.
در لپه‌هایدانه گیاه همآمیلوپلاستها هم پروتئینوپلاستها و هم اولئوپلاستها یافت می‌شوند. در آلبومن دانهگیاه پروتئینوپلاست و اولئوپلاست یافت می‌شود که پروتئین و روغن موجود در اینپلاستها به محصولات ساده (اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب) تجزیه شده و به هنگامرویش دانهبرای نمو گیاهک بکار می‌رود.

ميگو

-       توليد ميگوي پرورشي:
صنعت پرورش ميگو در چين در دهه ي 1980 آغاز شد. در ده سال گذشته اين صنعت پيوسته توسعه ي سريعي داشته است . گسترش مزارع پرورش ميگو به گونه يي انجام شد كه در سال 2003 با سطح زيركشت 243 هزار هكتار، 493 هزار تن ميگو توليد گرديد . دراين سال مراكزتكثير 3/241 ميليارد پست لارو ميگو توليد كردند . محصولات پرورشي 4 درصد از توليد آبزيان پرورشي چين بوده و برآورد مي شود كه 30 درصد توليدجهاني ميگوي پرورشي مربوط به چين باشد . خدمات پشتيباني توليد ميگو نظير توليد غذا ، فرآوري ، حمل ونقل وبازاريابي نيز توسعه يافته اند. اين صنعت نقش مهمي درتوسعه ي اقتصاد روستايي مناطق ساحلي چين ايفا مي كند. در جدول (1) سطح زير كشت ، مقدار توليد PL و محصول نهايي در سال هاي گذشته آورده شده است.

2- روش پرورش ميگو:
سطح زيركشت ميگو در چين هرساله افزايش مي يابد . كشت نيمه متراكم 9 درصد سطح زيركشت نهايي را شامل مي شود. در سال هاي اخير كشت متراكم درمزارع كوچك تر (كمتر از 1 هكتار در سطح) توسعه يافته است. پرورش ميگو در همه ي استان هاي ساحلي چين گسترش داده شده است . به دليل اختلاف زياد شرايط آب وهوايي درمناطق شمالي وجنوبي چين، روش كشت وبازدهي آن متفاوت است . دراستان هاي شمالي شاندونگ وليااوينگ كه هوا سرد است روش كشت عمده در مزارع بزرگ تر كشت نيمه متراكم با متوسط توليد يك تن درهكتار است . در آن مناطق سالي يك كشت انجام مي شود. در صورتي كه در استان هاي جنوبي گوانگ دونگ، گوانگ زي وهاي نان كه هوا گرم است سالي دوبار كشت شده و روش كشت درمزارع كوچك تر كشت متراكم ودر مزارع بزرگتر كشت نيمه متراكم وگسترده با توليد متوسط 5/4-3 تن در هكتار است . در ضمن در سال هاي اخير به فن‌آوري كشت سنتي توام نظير كشت ميگو با خيار دريايي وسخت پوستان دريايي ويا كشت ميگوبا ماهي يا خرچنگ نيز توجه شده است.

براي مشاهده جدول (1) سطح زير كشت ، مقدار توليد PL و محصول نهايي در سالهاي گذشته لطفا به پيوست مراجعه فرماييد.


3- گونه هاي ميگوي پرورشي:
مهم ترين گونه هاي پرورش ميگو درسال هاي اخير عبارتند از:

درسال 2000 :
(60%) Litopenaeus Vannamei Penaeus monodon (8%) ,
Marsupenaeus japonicus (15%) , Fenneropenaeus chinensis (15%) و سايرگونه ها (%2)
درسال 2003: Litopenaeus vannamei (63%), Penaeus momodon (12%)
و سايرگونه ها 5% Fenneropenaeus chinnsis (12%) Marsupenaeus japonicus (8%)

درسال 2004 :
Litopenaeus vannamei (82%) Penaeus momodon (6%) Fenneropenaeus chinensis (شش درصد) و سايرگونه ها Marjupenaeus japonicus (5%)
سايرگونه هاي پرورشي شامل:
Fenneropenaeus penicillatus, Fenneropenaeus Merguiensis, Litopenaeus Stylirostris. و غيره است.

4- بيماري ميگو:

در دهه ي 1990 پرورش ميگو درمناطق ساحلي چين به شدت به بيماري هاي مختلف به خصوص به ويروس بيماري لكه سفيد آلوده شد. طبق آمار فقط در سال 1993 ، 76 درصداز مناطق پرورش ميگو به اين بيماري آلوده شدند .اين مهم باعث كاهش توليد ميگو از 200 هزار تن (درسال 1992) به 60 هزار تن (درسال 1994) و افت اقتصادي پرورش ميگو و نيزكاهش اقتصاد ملي شد. در حال حاضر مزارع پرورش ميگو اغلب درهرسال تحت تاثير بيماري قرار مي گيرند. سه بيماري عمده كه عبارتند از WSSV (كه در همه ي گونه هاي ميگو مشاهده مي شود) TSV (به طور عمده در Litopenaeusvannamei مشاهده مي شود) و MBV به طور عمده در Penaeus mnodon مشاهده مي شود ؛ منجر به افت يك سوم از توليد نهايي ميگو وكاهش اقتصاد ملي شده است.

5- كنترل بيماري ميگو:
صنعت پرورش ميگو در چين كه در دهه ي 1990 توسط بيماري لكه سفيد آسيب هاي فراواني ديد به طور سريع توسعه يافت و اكنون توليد كل ميگو از مقدار توليدميگو پيش ازشيوع بيماري بيشتر شده است .

1-5- معرفي وگسترش كشت ميگوي سفيد غربي
ميگوي سفيد غربي(Litopenaus Vannamie ) داراي اختصاصاتي نظير رشد سريع، سازگاري باتراكم بالا دركشت ، سازگاري زياد با كاهش شوري ، پرورش آسان مولدين در شرايط مصنوعي، تغذيه با غذاهاي با پروتئين كم در مرحله ي رشد، مقاومت به بيماري لكه سفيد در مقايسه با گونه هاي chinensis Fenneropenaeus و Penaeus monodon در شرايط كشت مشابه است . ميگوي سفيد غربي درسال 1988 به چين وارد و در سال 1992 به طور مصنوعي پرورش داده شد . توليد PL ميگوي سفيد غربي درسال 1994 انجام گرديد. در سال 1994 براي توليد تجاري مولدين و PL ، ميگوي سفيد غربي درمقاديري زياد به چين وارد شد. به واسطه ي وجود مولدين ميگوي سفيد غربي و قيمت ارزان PL ، كشت اين گونه از سال 2000 روبه افزايش داشته است . از سال 2000 كشت اين گونه هم درمناطق ساحلي وهم درمناطق غيرساحلي (آب هاي داخلي )گسترش يافت .

2-5- نتايج تحقيقات بر روي ويروس بيماري لكه سفيد
بر روي ويروس بيماري لكه سفيد تحقيقات زيادي شامل بيماري شناسي و زيست شناسي ، اكولوژي ويروس، آزمايش بيماري زايي وكنترل بيماري انجام شده است .در اين تحقيقات روش شيوع بيماري تعيين گرديد . ويروس درابتدا مولدين را آلوده مي كند واز طريق تكثير ميگو افزايش مي يابد . آزمايش PCR روش استاندارد شناسايي سريع ودقيق ويروس لكه سفيد است. فنون آزمايش وشناسايي ساير ويروس هاي بيماري زا نيز تعيين شده اند.

3-5- استانداردسازي مديريت بهداشتي ميگو و كنترل بيماري
بيماري لكه سفيد را مي توان به طور موثري با مديريت بهداشتي كنترل كرد. استانداردهاي فني و كاربردي درمديريت بهداشتي ميگوي پرورشي را مي توان به صورت زير دسته بندي كرد :
استفاده سريع از روش هاي حساس و دقيق تشخيص ويروس ، استفاده از PL سالم ، پرورش ميگو درمزارع كوچك تر، محدود كردن تعويض آب، استفاده از هواده ، حفظ كيفيت آب واستفاده از پروبيوتيك براي كنترل گونه ومقدار جلبك هاي مزرعه و بهبود پايداري عناصر در محيط آبي ، استفاده از غذاهاي مرغوب و با كيفيت بالا و استفاده از افزودني ها به غذا براي افزايش مقاومت ميگو به استرس وتقويت سيستم ايمني آن استفاده از پروبيوتيك ها براي رفع آلودگي آب وكنترل باكتري هاي بيماري زا در آب استخر و كليه ي آب استخر بعد از تصفيه آن.

4-5- توسعه ي روش كشت با نگاه بر امنيت زيستي (Biosecurity )
روش هاي عمده ي پرورش براساس مدل امنيت زيستي شامل موارد زيراست :
تدوين برنامه آزمايش دقيق وسريع ويروس ها ، انتخاب و پرورش پست لاروهاي سالم وعاري از ميكروارگانيزم هاي بيماري زا ، ساخت استخرهاي كوچك تر (5000-200 مترمربع سطح و 5/2-2 متر عمق) ، تخليه ي آب استخر براساس شيب زمين ، ذخيره سازي مناسب آب واطمينان از عدم نشست آب به بيرون (در صورت وجود نشتي كف وديواره هاي استخر را بايد با پلاستيك پوشاند) ، محدود كردن تعويض آب واتخاذ اقدام هاي سخت گيرانه براي گندزدايي و مديريت بهداشتي با هدف كنترل تراكم و گسترش ويروس ، ساخت استخرهاي ذخيره سازي آب وتصفيه و گندزدايي آن ، بازيافت آب خروجي استخرها (يعني جمع آوري آب خروجي استخرها در استخر ذخيره سازي براي رسوب دادن مواد جام ومعلق موجود در آب ، گندزدايي واضافه كردن مجدد آن به استخر) ، تخليه ي آب استخرها بعد از تصفيه ي فيزيكي ، شيميايي، زيستي پساب براساس وضعيت آلودگي آن .

5-5- انجام تحقيقات براي پرورش گونه هاي جديد ميگو
براي رفع معضلات مربوط به بيماري هاي ميگوي Fenneropenaeus Chinensis در سال 2003 نسل جديدي از اين گونه بعد از سال ها تحقيق و پژوهش توليد شد . اين نژاد جديد در مقايسه با نژاد قبلي در تراكم هاي مشابه داراي سرعت رشد بيش تر ومقاومت به بيماري است . درصد بقاي نژاد جديد بيش از 90درصد است ؛ در حالي كه نژاد قبلي در تراكم مشابه داراي درصد بقاي 70 -60 درصد است .
از سال 2004 اين نژاد جديد در شمال چين پرورش داده مي شود. براي توليد نژادهاي جديد Penaeas Monodon و Litopenaeus Vannamei كه داراي سرعت رشد بيش تر و مقاومت بيش تر در برابر بيماري باشند تحقيقات زيادي درحال انجام است .

6- موانع پرورش ميگو
عليرغم دست يابي به فرآيندهاي كنترل بيماري ، ويروس بيماري لكه سفيد به دلايل زير مهمترين مانع در توليد ميگو است :

1-6- ميزبان ويروس بيماري لكه سفيد سخت پوستاني هستند كه در آب هاي طبيعي از جمله آب هايي كه ميگو در آن زندگي مي كند زيست مي كنند . در سال هاي اخير مولداني كه از آب هاي دور از ساحل برداشت شده اند داراي مقدار زيادي ويروس بوده اند (5-3 درصد موارد آزمايشي) از اين رو خطر گسترش بيماري در مراحل رشد افزايش داشته است زيرا مولدان و پست لاروها حامل اين ويروس هستند.
2-6- محيط پرورش تحت تاثير شديد شرايط متنوع آب وهوايي است . با تغيير آب وهوا ، ميگوي پرورشي دچار استرس شده و اين عامل در شيوع بيماري موثراست.

7-برنامه هاي آينده براي توسعه ي صنعت پرورش ميگو
براي توسعه ي صنعت پرورش ميگو برنامه هاي زير بايد در نظر گرفته شوند :
الف- تاكيد بر انجام تحقيقات لازم براي توليد نژاد جديد ميگوي پرورشي؛
ب- ترويج محدود كردن تعويض آب در دوره ي پرورش ميگو با هدف امنيت زيستي ؛
پ- ارتقاي آبزي پروري مسوولانه براي اجرايي كردن استانداردهاي پرورش ميگو
ت- توسعه سيستم هاي آبزي پروري يكپارچه با استفاده از روش هاي پرورش متراكم .

میگو خاصیت‎ ضد سرطانی‎ دارد

یك كارشناس تغذیه دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین گفت: مصرف میگو مواد سرطان زا را در بدن خنثی و در افراد مبتلا به ایدز از پیشرفتبیماری‌ها جلوگیری می‌كند.دكتر میترا زراتی افزود: مصرف مواد غذایی غنی مانند میگو،موجب درمان شوره‌سر و علایم لوپوس می‌شود.
وی گفت: میگو به علت دارا بودن موادمغذی در پیشگیری و درمان آسم در دوران كودكی و در رژیم غذایی از ابتدای دوران كودكیموثر است.این كارشناس خاطرنشان كرد: براساس تحقیقات، میزان اسیدهای چرب امگا ‪۳درخون افراد مبتلا به افسردگی كمتر از میزان طبیعی است و مصرف میگو تا حدودی در درمانو پیشگیری از افسردگی موثر خواهد بود.  

زراتی اضافه كرد: اسیدهای چرب غیراشباعموجود در میگو نقش ضد التهابی دارد، در نتیجه با مصرف آن می‌توان از ابتلا بهبیماری‌های التهابی مانند ورم مفاصل و برونشیت مزمن پیشگیری كرد.این كارشناس تغذیهادامه داد: میگو از نظر كلسترول غنی است، اما مصرف این ماده غذایی در افرادی كهمشكل افزایش كلسترول خون دارند هیچ گونه نگرانی را درپی ندارد.میگو جانوری آبزی ازخانواده سخت پوستان است كه بطور عمده در آب‌های گرم بین ‪ ۱۸تا ‪ ۳۸درجهسانتیگراد و به‌منظور تولید گوشت در محیطهای مصنوعی نیر پرورش داده می‌شود.

تحقيقات‎ و آزمايشها نشـان‎ مـي‎ دهـد, رابطه‎ معكوسي‎ ميان‎ مصرف‎ سلـنيـوم‎ و شيـوع سرطان‎ وجود دارد.
سلنيوم‎‎ د.ي‎‎ ان‎. اى راترميم مي‎ كند, مانع‎ از آسيب‎ رساندن‎ به‎ سلولها مي‎ شـود و از تكثير سلولهاي‎‎ سرطاني‎‎ جلوگيرى مى كنـد و از مرگ‎ سلولي‎‎ مى كاهد.
سلنيوم‎ دستگاه‎ ايمنـي‎ بـدن‎ را بـراي‎ حذف‎ سلولهاي‎‎ فرسوده‎ و غيرعادى تحريك‎ و با پيوستن‎‎ به‎ قسمت‎ فعال‎ بسياري‎از پروتئين ها مانند گلوتاتيون‎ پراكـسيـداز خـاصيـت‎ ضـد سرطاني‎‎ پيدا مى كند.
يكي‎‎ از قوي‎ترين‎ آنزيم‎هايى كه‎ خاصيـت‎ آنتي‎‎ اكسيدانى داردگلوتاتيون‎پراكـسيـداز است‎ كه‎‎ براي‎ سـم‎ زدايـي‎‎ دستـه عـظيمـى از ملكولهايي‎ كه‎‎‎ به صورت‎ بالقـوه بـراي‎ بـدن‎ خطرناك‎ هستند در كبد استفاده‎ مي‎ شود.
مصرف‎ مداوم‎ ماهي‎‎ و ميگـو ايـمنـى در برابر سـه‎ نـوع سـرطان‎‎‎ خـون, سـرطان مغـز استخوان‎‎ و سرطان دستگاه‎ لنفاوي‎ را سبب‎ مي‎ شود. رنگ‎ ميگو بستگي‎ به‎‎ نوري‎ دارد كـه از آن‎ متصاعد مي‎ شود. اين‎ جـانـدار بـه‎ رنـگهـاي‎ صـورتـي‎, خاكستر,ي‎‎ قهوه‎اى يا زرد است‎. گوشت‎‎‎ اين‎ سخت پوست هنگامي‎ كه‎‎ پـختـه شود به‎ رنگ‎ مات‎, كرم‎ يا صورتي‎‎ درميآيد.
بيش‎ از 300 گونه‎ مختلف‎ ميگو در جهان‎ صيد مي‎ شود و در هر كدام‎ از اين‎ 300 گونه‎ هزاران‎ نوع مختلف‎ وجود دارد.

خورشت میگو :

مواد لازم:
میگو 1 کیلوگرم
سیب زمینی 1کیلوگرم
گوجه فرنگی250گرم(ربگوجه 3قاشق غذاخوری)
نمک به مقدار لازم
فلفل و زرد چوبه به اندازهلازم
ادویه به اندازه لازم
روغن به اندازه لازم
پیاز 150گرم
آب لیمو 2قاشق غذاخوری

طرز تهیه:
میگوها را پوست کنده روده پشتی آن را خارج می کنیم. پس از شستن صبرمی کنیم تا آب آن گرفته شود .
پیاز را خرد و آن را تا حد طلایی رنگ سرخ میکنیم.ابتدا زردچوبه و سپس میگو ها را به آن اضافه و حدود 2 دقیقه آن را تفت میدهیم. بعد بقیه مواد را به آن می افزاییم و می گذاریم 10 دقیقه بجوشد سپس سیب زمینیسرخ شده را روی آن می ریزیم.
نکته: میگو ها بر اثر حرارت زیاد سفت می شوند بنابراین هر خوراکی که از میگو تهیه می کنید حداکثر 15 دقیقه حرارت ملایم کفایت میکند

پارانشیم پهن برگان :

پارانشیم در پهن برگان به دو دسته تقسیم میشه پارانشیمهای محوری و پارانشیم های عرضی که اول از پارانشیم های محوری شروع میکنم . راستی درصد پارانشیم ها هم نسبت به حجم چوب 0-23 % هستش .

پارانشیم های محوری :

پارانشیم های محوری همون طور که از اسمشون پیداست پارانشیم هایی هستند که در جهت طولی در داخل درخت قرار دارند یعنی تو درخت از بالا به پایین قرار دارند . پارانشیم های طولی یا محوری از سلولهای دوکی شکل کامبیوم ساخته میشن مثل فیبر ها و آوندها ولی طولشون از سلولهای دوکی شکل کامبیوم کوچیکتره و دیوارشون خیلی نازکه و منافذ روشونم از نوع ساده هستش . وظیفشونم همون طور که میدونید ذخیره غذا هستش .

خوب ما دو جور پارانشیم محوری داریم :

پارانشیم آپوتراشال ( مستقل از آوند ) و پارانشیم پاراتراشال ( همراه آوند )

پارانشیم آپوتراشال (مستقل از آوند ) :

خود این پارانشیم به سه دسته تقسیم میشه . منفرد – نواری – خطوط پیوسته ( گروهی پراکنده ) . که تنها مثالی که اینجا داریم برای نوع منفردش هست که شمشاد و انجیلی پارانشیم آپوتراشال منفرد دارن.

 پارانشیم پاراتراشال ( همراه آوند ) :

خود این پارانشیم به دسته های زیر تقسیم میشه که درختهایی هم که این نوع پارانشیم ها رو دارند روبه روشون نوشتم :

نواری ( مماسی ) ابتدایی – که در ابتدای حلقه رویش یا همون دایره رویش هستند و در گونه های بخش روزنه ای دیده میشن کلمه کلیدی بخش روزنه ای که یادتون نرفته؟ ( بلاوام!)

نواری ( مماسی ) انتهایی – که در انتهای حلقه رویش دیده میشن و در گونه های استوایی وجود دارند .

دور آوندی – بلوط و ون

دور آوندی پیوسته – دورآوندی بالدار – که مثالهاشون میشه به اقاقیا , لیلکی و توت اشاره کرد .

خوب این از پارانشیم های محوری بود به همین راحتی J میریم سراغ پارانشیمهای عرضی که خیلی مهم و باحالن!

پارانیشم عرضی :

پارانشیم عرضی یا همون اشعه چوبی یا همون پره چوبی پارانشیم هایی هستند که در عرض درخت قرار دارند از مرکز به سمت خارج دیده میشن . این پارانشیم ها از سلولهای مادر پره ها به وجود میان کلا هر چی تو درخت در جهت عرضی ساخته بشه از سلولهای مادر پره ها ساخته میشه . دیواره پارانشیم های عرضی خیلی نازکه و وظیفشونم ذخیره مواد و حمل و نقل مواد در جهت عرضیه !

پارانشیم آبکشی

بافت غربالی در گیاهان دو لپه ای علاوه بر آوندهای غربالی و سلولهای همراه با آن شامل سلولهای پارانشیمی طویلی است که در جهت عمودی قرار دارند. شکل این سلولها که به پارانشیم آبکشی موسوم اند با هم متفاوت است و اشکال استوانه ای ، منشوری، چند وجهی و یا کروی دارند. محتویات این سلولهای پارانشیمی نیز بسیار متفاوت بوده،ممکن است محتوی تانن ها، لعابها، لاتکسها، اکسالات کلسیم و غیره باشند. پارانشیم آبکشی ممکن است ناجور و با عناصر دیگری همراه باشد. مثلاً در بلوط ها سلولهای پارانشیم آبکشی به علت داشتن هسته کوچک و معمولی از سلولهای همراه با آوند غربالی که دارای هسته درشت هستند به آسانی تمیز داده می شوند. سلولها پارانشیم آبکشی هیچ گونه خصوصیت معینی که آنها را از سلولهای دایره محیطیه و حتی پارانشیم پوستی مشخص سازد، ندارند.وجود پارانشیم آبکشی در تمام گیاهان نهاندانه عمومیت نداشته،در غالب گیاهان تک لپه یی دسته های غربالی منحصراً از لوله های غربالی و سلولهای همراه تشکیل می یابند.

پارانشیم کلروفیلی

سلولهای پارانشیم کلروفیلی محتوی دانه های کلروپلاست فراوان بوده ممکن است شکل چند وجهی داشته پایه علت لعابی شدن خفیف تیغه میانی شکل مدور یا بیضی پیدا کرده، تشکیل بافت مآدار را بدهند اگر لعابی شدن آنها خیلی پیشرفته باشد، پیوستگی برخی از سلولهای بافت از بین رفته، حفره های بزرگ در بافت ایجاد می گردد مانند بافت پارانشیم حفره یی.

پارانشیم کلروفیلی سبب رنگ سبز اندامهای هوایی گیاه مانند برگ و ساقه های جوان می گردد. در ساقه های جوان و علفی پارانشیم کلروفیلی بیشتر قسمت خارجی ناحیه پوست را تشکیل داده در برگها بنام مزوفیل (Mesophylle) تمام فضای داخلی یا ضخامت برگ را پر می سازد. بافت پارانشیمی کلروفیلی در ساقه های جوان گیاهان چوبی و برگ برخی از تک لپه ها مانند زنبق و ذرت ساختمان یکنواخت و مشابه دارد ولی در برگ گیاهان دولپه ای پارانشیم کلروفیلی ساختاری ناجور و متفاوت نشان می‌دهد.

بیمهرگان

فصل اول

مقدمه

جانوران موجودات زنده‌ای هستند که با خوردن موجودات زنده‌ی دیگر تغذیه می‌کنند. جانوران قادر نیستند غذاسازی کنندو به جز تعداد معدودی، آنها قادر به جابه‌جایی هستند و بدن آنها از تعداد زیادی سلول ساخته شده است.

دست کم یک میلیون گونه‌ی متفاوت از جانوران وجود دارد و هر روز تعداد بیشتری از آنها کشف می‌شوند.

جانوران تقریباً همه جا هستند. برخی در جنگل‌ها، دشت‌ها، یا در کوهستان‌های بلند زندگی می‌کنند. برخی در رودخانه‌ها، دریا‌ها یا غارهای تاریک زندگی می‌کنند. آن‌ها چیزهای بسیاری می‌خورند بعضی از گیاهان تغذیه می‌کنند، «گیاه خوار» و برخی از گوشت جانوران دیگر تغذیه می‌کنند «گوشت خوار» تنها عده‌ی کمی از آن‌ها هم گیاه و هم جانور می‌خورند. آن‌ها را «همه چیز خوار» می‌نامند. برخی از آنها که انگل نامیده می‌شوند در بدن جانوران زنده‌ی دیگر زندگی می‌کنند.

سلسله‌ی جانوران را بر اساس داشتن یا نداشتن ستون مهره‌ها به دو شاخه طبقه‌بندی می‌کنند.

1-    بی‌مهره‌گان

2-    مهره داران

1-1 مهره داران

جانورانی هستند که ستون مهره دارند. در تمام مهره داران ستون مهره و سایر استخوان‌های اسکلت از بدن محافظت می‌کنند. مهره داران پنج رده‌ی بزرگ دارند که عبارتند از: ماهی‌ها – دوزیستان – خزندگان – پستانداران و پرندگان

2-1 بی‌مهره‌گان

بی‌مهره به معنای بدون ستون مهره است. بیش‌تر جانوران موجود در جهان بی‌مهره‌اند. البته بدن همه جانوران بی‌مهره کاملاً نرم یا بی‌حفاظ نیست. برخی از آنها یک پوسته‌ی سخت بیرونی دارند. این پوسته به صورت زره عمل می‌کند اما در عین حال بر خلاف استخوان‌های ما به جای درون از بیرون نوعی اسکلت برای بدن جانور به وجود می‌آورد. زره برخی از بی‌مهره‌گان مانند خرچنگ‌های دریایی- عقرب‌ها – حشره‌ها بند بند است. زره‌ی بقیه‌ی بی‌مهره‌گان مانند حلزون‌ها و صدف‌ها نسبتاً سخت است. بیش‌تر جانوران بی‌مهره جثه‌ی کوچکی دارند. بسیاری ازآنها درآب زندگی می‌کنند و شناوری در آب سبب می‌شود که وزن آن‌ها کاهش یابد و بتوانند وزن خود را تحمل کنند.

فصل دوم

2- انواع بی‌مهره‌گان

بی‌مهره‌گان به دو دسته‌ی ساده و پیشرفته تقسیم می‌شوند. بی‌مهره‌گان ساده شامل اسفنج‌ها – کیسه تنان – کرم‌ها می‌شود. بی‌مهره‌گان پیشرفته نیز شامل نرم تنان – خارتنان و بندپایان می‌شود.

1-2 بی‌مهره‌گان ساده

(کمترین گوناگونی سلول‌ها و اندام را دارند)

1-1-2 اسفنج‌ها:

بیش از بیست هزار گونه هستند. این جانوران از تعداد زیادی یاخته ساخته شده‌اند که شبکه ای از لوله تشکیل می‌دهند.این یاخته‌ها اندام تشکیل نمی‌دهند بلکه هر یک به طور جداگانه تغذیه و نفس می‌کشند.

2-1-2 کیسه تنان:

بدن آنها چندین نوع سلول برای کارهای تخصصی مانند گوارش- حرکت- حس کردن و... دارد. کیسه تنان مانند اسفنج‌ها در آب زندگی می‌کنند و اقسام زیادی از آنها در آب‌های گرم – شور و کم عمیق هستند. این جانوران به دو صورت متحرک مانند عروس دریایی و گروهی که قادر به جابه‌جایی نیستند مانند مرجان‌ها هستند.

3-1-2 کرم‌ها:

کرم‌ها را بر اساس درجه پیچیدگی بدن به سه گروه کرم‌های پهن - لوله‌ای و کرم‌های حلقوی تقسیم می‌کنند. درجه پیشرفتگی ساختمان در بدن کرم‌های حلقوی به حدی است که دانشمندان آنها را جزو بی‌مهره‌های پیچیده قرار می‌دهد.

2-2 بی‌مهره‌گان پیشرفته

تخصصی شدن سلول‌ها بیش‌تر شده و بدن همه دستگاه‌ها را دارد.

1-2-2 بندپایان

بیش‌ترین تعداد جانورانی که با ما زندگی می‌کنند از گروه بندپایان هستند. بندپایان بیش از یک میلیون گونه‌اند. بندپایان را از روی تعداد پاها- شاخک‌ها و قطعات بدن به چهار گروه بزرگ طبقه‌بندی می‌کنند. عنکبوتیان- سخت پوستان- هزارپایان- حشرات.

2-2-2 خارتنان:

این گروه جانوران نسبتاً  کمیاب هستند- همه انواع آنها در دریا آن هم در دریای گرم زندگی می‌کنند. خارتنان دستگاه تنفس – گدش خون و دفع ندارند. به جای دستگاه گردش آب دارند.

3-2-2 نرم تنان:

این گروه از جانوران تقریباً 128000 گونه می‌باشند.همه نرم تنان به جز تعداد معدوی در آب زندگی می‌کنند. بدن بیشتر نرم تنان را صدف آهکی از بیرون می‌پوشاند هر چه صدف بزرگ‌تر و سنگین‌تر باشد حرکت جانور کندتر است.

فصل سوم

3-    نرم تنان Mollusca

نرم تنان پس از بندپایان (arthroda) بزرگترین و متعددترین شاخه جانوری می‌باشند که در اقیانوس‌ها- آب‌های شیرین و نقاط مختلف خشکی‌ها و به طور کلی در همه جا یافت می‌شوند.

نرم تنان دارای اندازه‌های مختلفی هستند. گونه‌ای از سفالوپوداها به نام الکیتئوتیس architeathis بسیار بزرگ است و طول صدف پیچشی آن گاهی تا 20 متر می‌رسد. سفالوپودا بزرگترین جانور بی‌مهره است. در مقابل نرم تنان کوچکتر به اندازه کمتر از میلی‌متر نیز مشاهده می‌شوند.

بسیاری از نرم تنان صدف‌های ضخیم و سنگینی دارند اما در داخل صدف بدنی نرمی دارند. نرم تنان دارای بدن نرم و بدون بند هستند. منشاء آنها در مسیر تکاملی کاملاً مشخص نیست. این موجودات هم به کرم‌های بندار و هم به کرم‌های پهن شباهت دارند.

1-3 قسمت‌های مختلف بدن نرم تنان

بدن نرم تنان از چهار قسمت تشکیل می‌شوند که عبارتند از:

1-    قسمتی که سر نامیده می‌شود و شامل دهان- شاخک‌های حسی و چشم‌ها است.

2-    قسمت پاها که در شکم قرار داشته و عضلانی است.

3-    توده احشایی که در پشت حیوان قرار داشته و شامل اندام‌هایی چون روده – کلیه و سیستم تولید مثل می‌باشد.

2-3 ساختمان و ترکیب صدف در نرم تنان

صدف نرم تنان از دو ماده تشکیل شده است:

1-    پریوستراکوم: که شامل مواد ارگانیکی متراکم می‌باشد.

2-    مواد کانی صدف: که شامل کلسیت و یا آراگونیت و یا هر دو می‌باشندکه به نستبی با هم ترکیب شده‌اند.

3-3 انواع نرم تنان

نرم تنان به شش گروه اصلی تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

1-3-3 تک لاکه‌ای‌ها (8 گونه)

در اعماق آب‌های سواحل آمریکای شمالی و جنوبی یافت می‌شوند. این‌ها را می‌توان فسیل‌های زنده نامید. چون اجداشان بیش از 500 میلیون سال قبل زندگی می‌کردند. این جانوران به صدف کوهی شبیه‌اند و چندین ردیف آبشش دارند، مانند نئوپلینا.

2-3-3 چند لاکه‌ای‌ها (50 گونه)

شامل کیتون‌ها می‌شوند که در سواحل یا آب‌های کم عمق زندگی می‌کنند. صدف اینها از 8 صفحه تشکیل شده است و پای نیرومندی دارند که آنها را محکم روی سنگ‌های ساحل نگه می‌دارد تا در برابر ضربه امواج مقاومت کنند. این جانوران شاخک یا چشم ندارند و برای غذا خوردن با زبانشان گیاهان و جانوران ریز را روی سنگ‌ها می‌لیسند.

3-3-3 شکم پایان (35000 گونه)

انواع حلزون‌های خشکی و دریا را شامل می‌شوند. روی سرشان چشم و شاخک دارند و یک پای عضلانی حرکت می‌کنند. بیشترشان یک صدف دارند که در حلزون‌های معمولی به صورت مارپیچی است. شکم پایان در جاهای مختلفی از جمله بیابان‌ها، اقیانوس‌ها و اب شیرین زندگی می‌کنند. هم از گیاهان و هم از جانوران تغذیه می‌کنند.

4-3-3 ناوپایان (350 گونه)

به این‌ها صدف‌های عاجی هم می‌گویند چون مثل عاج فیل می‌مانند. ناوپایان در اعمال زیر شن زندگی می‌کنند تا امواج آب آن‌ها را نبرد و برای به دام انداختن غذا، از شاخک‌هایی که اعضای مکنده‌ای در انتهای خود دارند استفاده می‌کنند.

5-3-3 دوکفه‌ای‌ها (8000 گونه)

صفد لولا داری دارند که از دو قطعه تشکیل شده است. همه این‌ها در آب زندگی می‌کنند و بسیاری از آنها می‌توانند با پایشان درماسه یا گل نقب بزنند. آب به درون آبشش‌هایشان کشیده می‌شود و در آن جا آبشش‌ها اکسیژن و ذرات ریز غذا را جدا می‌کنند. نمونه بارز دو کفه‌ای‌ها اسکالوپ می‌باشد.

6-3-3 سرپایان (6000 گونه)

این رده تکامل یافته‌ترین رده شاخه نرم تنان و تنها رده شامل شناگرهای فعال با اعضای حسی و چشم‌های مخصوص هستند. اگرچه از دوکفه ای‌ها نیز تعدادی مثل پکتن و کاردیوم دارای چشم هستند و گاهی شنا می‌کنند. سرپایان منحصراً در محیط‌های  دریایی زندگی می‌کردند. آنها شامل بزرگترین بی‌مهره‌گان مثل ارکیتپوس به اندازه 22 متر طول (شامل بازوها) هستند که برنی قیفی شکل داشته و بازوها به شکل پا تغییر می‌کنند. سرپایان امورزی معمولاً آرواره‌های قوی دارند. اما «رادولا» نسبت به شکم پایان گوناگون نیست. سرپایانی دارای مهمترین سنگواره‌های مشخص از دونین تا پایان کرتاسه هستند.

سرپایان شامل اسکوپیدها، اختاپوس‌ها و ده پایان می‌شوند. بیش‌تر اینها صورت ندارند اما قسمت‌های نرم بدنشان در کیسه‌ی عضلانی محکمی محافظت می‌شود. سرپایان چند شاخک دارند که مکنده‌های انتهایشان برای گرفتن غذا است و لوله‌ای دارند که آب به دورن آن تلمبه می‌شود تا بتوانند مانند جت حرکت کنند. همه اینها مغزهای بزرگ و چشم‌های مرکب دارند.

الف) اختاپوس‌ها

اختاپوس‌ها خویشاوندان حلزون هستند. صدف محافظ ندارند اما بدنی انعطاف‌پذیر دارند طوری که می‌توانند وارد سوراخ‌های کوچک شوند و در آن جا از دست دشمنانی مانند مارماهی در امان باشند.

بخشاصلی بدن اختاپوس کیسه‌ای از پوست و ماهیچه است. در درون این کیسه آبشش‌ها و سایر بخش‌های  نرم بدن قرار دارد. در جلو، سر به یک طرف کیسه چسبیده است. هنگامی که دهانه کیسه باز است؛ آب وارد می‌شودو به آبشش‌ها اکسیژن می‌رساند. سپس کیسه می‌تواند به دور گردن فشرده شود و آب را از راه لوله‌ای با فشار بیرون بفرستد. فواره آب نسبتاً قوی است و در نتیجه اختاپوس با فشار به جلو رانده می‌شود و در واقع می‌تواند خیلی سریع حرکت کند.

اختاپوس‌ها بینایی خوبی دارند چون چشمان بزرگی دارند که ساختمان آن‌ها بسیار شبیه به چشم پستان داران است. آنها همه شکارگرند و موجوداتی مانند خرچنگ را می‌گیرند و با بادکش موجود بر روی هشت بازوی بلند دور دهانش نگه می‌دارند. هنگامی که اختاپوس طعمه‌اش را می‌گیرد در نتیجه گزش با منقار شاخی خود نوعی سم مؤثر بر اعصاب به آن تزریق می‌کند به طوری که جانوران قوی نیز به سرعت از پای در می‌آیند.

ب) اسکوییدها

از خویشاوندان حلزون هستند ولی صدف ندارند و در عوض یک بافت نگه دارنده‌ی سفت و شاخی در داخل بدن کیسه ای خود دارند. این بافت، قلم نام دارد. چون اسکویید‌ها کیسه‌های جوهری هم دارند گاهی به آنها جانوران قم دوانی هم می‌گویند. سر این جانوران با چشم‌های درشت و مغز بزرگشان در جلو بدن کیسه‌ای آنها قرار دارد. هشت بازوی بلند دور دهان آنها را گرفته است و دو شاخک بلندتر هم دارند.

بیش‌تر اسکوییدها دراقیانوس‌ها زندگی می‌کنند. آن‌ها با بیرون راندن آب به جلو حرکت می‌کنند. بعضی از آنها آن قدر سریع حرکت می‌کنند که می‌توانند بر فراز امواج تا فاصله 20 متر یا بیش‌تر به پرواز درآیند.

غذای اسکوییدها بیش‌تر ماهی است که با شاخک‌های درازشان آن را می‌گیرند. این شاخت هم مثل بازوهای اسکویید مکنده‌هایی دارند که اغلب چنگال‌دار است و طعمه‌ی لغزنده را می‌گیرد. اسکویید‌ها خود غذای بسیاری از جانوان‌اند. اسکوییدهای بزرگ که در اعماق دریاها زندگی می‌کنند بخشی از غذاهای مهم نهنگ هستند.

بیش‌تر اسکوییدها دراعماق تاریک دریا از اندام‌های نورافشان رنگی برای ارتباط با یکدیگر و دفع مهاجمان استفاده می‌کنند. معمولاً حداقل یک اندام نورافشان در نزدیکی چشم‌های اسکویید هست تااسکویید بر اثر نوری که ماهیان شکارچی پخش می‌کنند دید خود را از دست ندهد.

منابع:

1-    اینترنت 1383، http/iranzan3.persianblog.com

2-    دکتر صدیق زاده، علی- میرخوان، فاطمه- یزدان‌فر، سیمین- دانشنامه آکسفورد- انتشارت نی

3-    آردلی بریژیت- آردلی نیل- ترجمه درنوایی رضوان- هزار یک پرسش- نشر افق – 1380

4-    اسکندری، منیژه – پورسعید، زهره- کلانکی، اکرم- غنی سازی علوم- انتشارات مبتکران- 1384