سوره ي آل عمران  

نكات مربوط به حزب سوم

ايه15و18 

1-شهادت خداوند بر يگانگي خويش چگونه است :

منظور از شهادت خداوند شهادت عملي وفعلي است نه قولي اما شهادت وگواهي فرشتگان ودانشمندان جنبه قولي دارد البته گواهي فرشتگان ودانشمندان جنبه ي عملي نيز دارد

2- قيام به قسط چيست :

يعني خداوند گواهي به يكتايي خود مي دهد در حالي كه قيام به عدالت به جهان هستي دارد راه خداوند يكي معرفي شده وراه هاي منحرف متعدد بيان شده است

ايه 19

3-  سرچشمه اختلا ف ها وكشمكش هاي مذهبي معمولا از جهل وبي خبري نيست بلكه بيشتر به خاطر ظلم وانحراف   از حق ونظرهاي شخصي است

ايه 20

4- از اين ايه بطور ضمني استفاده مي شود كه از ادامه بحث ومحاجه با مردم لجوجي كه تسليم منطق صحيح نيستند بايد پرهيز كرد

ايه 21و22

5- در ايه اول امران به عدالت ودعوت كنندگان به معروف وحق در رديف پيامبران شمرده شده اند و كفر به خداوند وكشتن پيامبران وكشتن اينگونه افراد دريك سطح قرار گرفته واين نهايت اهتمام اسلام را به مسئله بسط عدالت در اجتماع روشن مي سازد

ايه 23و25

6- ممكن است گفته شود اعتقاد به عذاب وكيفر محدود در ميان ما مسلمانان هست زيرا ما معتقد يم كه مسلمانان براي هميشه در عذاب اللهي نمي مانند و بالاخره ايمان انها موجب نجات انان مي شود اماافرادي كه معتقد ند هر گناهي را كه مرتكب شوند مجازات انها چند روزي بيش نخواهد بود سخت در اشتباهند واز روح اسلام و تعليمات ان بر كنار مي باشند

  ايه 26و27

 7- خداوند شب را در روز وروز را در شب داخل ميكند منظور از اين جمله همان تغيير تدريجي محسوسي است كه در شب وروز در طول سال مشاهده مي كنيم اين تغيير بر اثر انحراف محور كره ي زمين نسبت به مدار ان است

ايه 28

8- اسلام به انسان اجازه داده  در موردي كه جان يا مال وناموس او در خطر است واظهار حق هيچگونه نتيجه ندارد موقتا از اظهار ان خودداري كند وبه وظيفه به طور پنهاني عمل نمايد

9- تقيه درهمه جا يك حكم نداردبلكه گاهي واجب وگاهي حرام وزماني مباح مي باشد  تقيه در جاي خود يك حكم قاطع عقلي وموافق فطرت انساني است                                          

آيه 30

10- دانشمندان بزرگ اسلام معتقدند هر كرداري از ما خواه خوب خواه بد يك صورت دنيوي و يك صورت اخروي دارد كه همكنون در دل آن عمل نهفته است و روز رستاخيز جلوه مي كند و باعث آرامش يا آزاد انسان مي گردد

آيه 31 و 32

11 – دين و محبت منظور اين است كه روح و حقيقت دين همان ايمان و عشق به خدا است

آيه 33 و 34

12 – پيامبران و رهبران بشر همان اندازه كه امتياز دارند همان اندازه نيز مسوليت دارند و ديگران كه امتياز متفاوتي دارند مسوليت كمتري خواهند داشت

آيه 35 و 36

13- مريم در لغت زن عبادتكار و خدمت گذار است و نام گذاري بوسيله مادرش نهايت عشق و علاقه اين مادر با ايمان براي وقف فرزندش نشان مي دهد

آيه 38 و 40

14- تعجب و شگفتي زكريا از تولد يحي با توجه به قدرت بي پايان پروردگار براي اين بود كه مي خواست ايمانش به مرحله شهود برسد هر انساني هنگامي كه با مساله خلاف قوانين طبيعت مواجه مي شود تمايل پيدا مي كند يك نشان حسي براي آن بيابد

آيه 41

15- بسته شدن زبان پيامبر براي يك مدت كوتاه مدتي كه پيامبر مي تواند از قوم غايب گردد و به عبادت خدا بپردازد مانعي ندارد مي تواند با ايما و اشاره يا تلاوت آيات كه ذكر خدا است مردم را هدايت كند

آيه 45و46

16- مسيح به عنوان كلمه در اين آيه ياد شده در اصطلاح قران به معني مخلوق است

آيه 48 و 49

17 – پاسخ كسانيكه ولايت تكريمي مردان خدا را منكر مي شوند و آن را يك نوع شرك مي دانند به خوبي روشن مي گردد زيرا هيچكس براي پيامبران و يا امامان دستگاه مستقلي در مقابل خداوند قايل نيست معجزات پيامبران اعمالي است كه به وسيله خود آنها انجام مي شود اگر چه به فرمان خدا و استمداد از نيروي الهي و اذن او انجام مي گيرد

آيه 52

18- حواريون قلبي پلك و روحي باصفا داشتند و شستشوي افكار آلوده مردم كوشش داشتند

19- منظور آيه از مكر اين است كه دشمنان مسيح با طرحهاي شيطاني خود مي خواستند جلوي اين دعوت الهي را بگيرند اما خداوند براي حفظ جان پيامبر و آيئنش نقشه هاي آنها را نقش بر آب كرد همچنين در موارد ديگر

نكات مر بوط به حزب چهارم

آيه 56 و 58

1- در اين آيه علاوه بر عذاب آخرت كه نتيجه داوري پروردگار در قيامت است به مجازات شديد دنيا نيز اشاره شده كه دامنگير اقراد كافر مي شود

2- مقدم داشتن سرنوشت كافران بر مومنان به خاطر آن است كه كساني كه نسبت به مسيح كافر شدند اكثريت را داشتند

آيه 59 و 60

3- ولادت حضرت مسيح بدون پدر را دليلي بر فرزندي او نسبت به خدا و يا الوهيتش مي گرفتند آيه : مثل عيسي نزد خدا همچون مثل آدم است كه او را از خاك آفريد

آيه 61

4- دعوت پيامبر به مباهله يك از نشانه هاي صدق دعوت و ايمان قاطع او است قطع نظر از نتايجي كه بعدا از مباهله به دست مي آيد

آيه65 و 68

5- مهمترين پيوند پيوند مكتبي است هيج رابطه اي بالاتر از رابطه مكتبي نيست بلكه ارتباط با مردان خدا و اوليا الله تنها از همن طريق است سزاوارترين مردم به پيامبران آنها هستند كه به دستورهاي آنها بيش از هر كس عمل مي كنند

آيه 72و74

6- آيات فوق از آيات اعجاز آميز قران بود و پرده از روي اسرار يهود و دشمنان اسلام بر مي داشت نقشه ماهرانه آنها را متزلزل ساخت آنها در پرتوي آن بيدار شدند و از وسوسه هاي اقوا گر دشمن بر حذر گرديدند هدف آنها متزلزل ساختن پايه هاي عقايد اسلامي در افكار جوانان است قران امروز هم به مسلملنان در برابر اين جريان هشدار مي دهد

آيه 75 و 76

7- از جمله احكام قطعي اسلام اين است خيانت در امانت جايز نيست خواه اين امانت مربوط به مسلمانان باشد يا غغير آن حتي مشركان و بت پرستان

آيه 77

8- نكته اي كه در اين آيه است عواقب شوم پنجگانه اي است كه در برابر پيمان شكني و سوگندهاي دروغ در اين آيه ذكر شده است گويا اشاره به مراحل تدريجي قرب و بعد از خدا است كسي كه به خدا نزديك مي شود در گام اول مشمول مواهب معنوي مي گردد و هنگامي كه نزديكتر شد خدا با او سخن مي گويد باز نزديكتر شد خدا به او نظر رحمت مي افكند و بازهم نزديكتر شد از آثار لغزشهاي گناه پاك مي سازد و درنتيجه از عذاي  دردناك نجات مي يابد

آيه 79 و 80

9- بشر پرستي ممنوع است پرستش غير خدا و مخصوصا بشر پرستي را محكوم مي شازد روح آزادگي را در انسان پرورش مي دهد

10 – يكي از طرق شناسايي داعيلن حق و داعيان باطل اين است كه داعيان حق كه در راس آنها پيامبران و امامان قرارداشتند وقتي كه بزرگترين قدرتهارا در اختيار داشتند همانند نخستين روزها مردم را به سوي اهداف مقدس و توحيد فرا مي خواندند ولي باطلان دعوت به سوي خويش و تشويق مردم به يك نوع عبوديت بود

آيه 81 و 82

11- از آيه فوق نتيجه مي شود كه آيا پيامبري در زمان پيامبر ديگر مبعوث مي گردد . نتيجه اين است كه پيمان تنها از خود پيامبران گرفته نشده بلكه از پيروان آنها نيز گرفته شده است و منظور از پيمان گرفتن از انبياءپيمان گرفتن از امتهاي آنان و نسلهاي بعد از آنها است . هرگز پيامبران خدا هدف و دعوت جدا نداشتند و با هم جنگ و ستيز نداشتند .

12- آيه مزبور در باره جانشينان پيامبران نيز صادق است چون آنها از آنان جدا نيستند و يك هدف دارند و هميشه پيامبران جانشينان خود را معرفي كرده اند

13- تعصبهاي مزاحم . پيروان يك آيين به آساني حاضر نيستند به آيين نو تن دردهند در حالي كه قانون تكامل مي گويد بايد آيينها يكي پس از ديگري بيايند و بشر را در مسير خدا شناسي و حق و عدالت و ايمان و غيره راهنمايي كنند تا فارغ التحصيل شده

آيه 86 و 89

  14- توبه مرتد : مرتد يعني كسي كه اسلام را پذيرفته و سپس از آن بازگشته بر دو قسم است

15- مرتد فطري يعني پدر يا مادر مسلمان تولد يافته سپس او اسلام را پذيرفته وسپس از ان بر گشته ولي مرتد ملي پدر و مادر مسلمان تولد نيافته وبعد از بلوغ ان را پذيرفته سپس از ان برگشته

16-  توبه مرتد ملي پذيرفته مي شود در حقيقت مجازات او خفيف است       چون مسلمان زاده نشده است

  توبه فطري حكم شديدتر است گرچه توبه او در پيشگاه خداوند پذيرفته مي شود

ولي اگر وضع او در دادگاه اسلام ثابت شود محكوم به اعدام است حتي توبه نمي تواندجلواين احكام شديد را بگيرد سختگيري در مواقعي است كه مرتد فطري مرد باشد

ايه90و91

17-  كساني كه نخست ايمان آورده سپس كافر شده اند و در كفر پافشاري      دارند توبه آنهاپذيرفته نيست  

18- توبه كساني كه در آستانه مرگ هستند مي دانيم كه در آن ساعت درهاي توبه بسته مي شود وتوبه پذيرفته نيست

19- كفر تمام اعمال نيك انسان را از بين مي برد اگر تمام روي زمين پر از

طلا باشد و در راه خدا انفاق كنند با وجود آلودگي روح و جان و دشمني با حق بيفايده است و شفاعت شفاعتكنندگان شامل حال شان نميشود مهمترين عامل شفاعت ايمان به خداوند است

                                     جزءسي ام                            

نكات مر بوط به حزب سوم

سوره اعلي   

ايه8

1-  اسلام دين اساني است

ايه13و14

2- دوزخيان نه مي ميرند نه از حيات برخوردارند

ايه16

3- دلبستگي دنيوي مانع اصلي ثمر بخشي تزكيه نفس است

سوره غاشيه

ايه2و3

4- انكه در قيامت وحشت زده زحمات سخت خود را بي ثمر مي بينند     

ايه17و20

5- اسمان مرتفع وزمين مسطح وكمههيمستقر مظهري از قدرت بي حد پروردگار

سوره فجر

ايه14

6- ستمگر بداند خداوند در كمين او ست

7- انسان ذلت وعزت را تهيدستي وتوانگري ميداند ولي حق اين است كه هر دو از مايش است

ايه17

 8- ذلت نزد داوند توجهنكردن به يتيم نوازي است

ايه 18

9- ذلت نزد خداوند نينديشيدن به گرسنگان جامعه است

ايه24

10- انسان ور شكسته در قيامت مي گويد : كاش براي اين زندگي حقيقي كاري مي كردم

ايه 27و28

11- وقتي مومن پنج تن (ع) را هنگم قبض رو مي بيند با خاطر جم ودل ارام جان مي دهد

 سوره بلد

ايه 4

12- طبيعت زندگي دنيوي انسان اكنده از رنج اشكار و پنهان است

ايه 7و9

13- ايا انسان گمان مي كند كسي او را نمي بيند

ايه 10

14- ما به انسان قدرت انتخابگري داديم

ايه 17

15- اهل ايمان يكديگر را ب صبوري و خير انديشي سفارش مي كنند

سوره شمس

ايه8

16- خداوند انسان را به شناسايي بد و خوب قرار مي دهد

ايه9

17- نجات قطعي در گرو تهذيب نفس است

سوره ليل

ايه 5و7

18- ميو معاد باوري تقوا است و محصول تقوا خير رساني به خلق وتوفيق روز افزون است

سوره ضحي

ايه7

19-  اگر امداد غيبي نمي رسيد پيامبر هم گمراه بود                                            ايه 11           

20- مثبت انديش باش ونعمت هاي خداوند را ببين

 نكات مر بوط به حزب چهارم     

سوره شرح

ايه1

1- حوصله وشرح صدر ويژگي لازم براي مبلغ موفق است

ايه5

2- اگر به دقت بينديشي در متن هر تلخي شيريني است

سوره تين

ايه4

3- افرينش انسان به لحاظ جسم وجان با زيبا ترين كيفيت

سوره علق

ايه1

4- شروع هر كار با نام خداوند

ايه4

5- قدرت انسان در نوشتن نشان اكرميت خداوند است

ايه6

6- احساس بي نيازي زمينه ساز طغيان

ايه 14

7- عالم محضر خداوند است

ايه 19

8- نزديكترين حال انسان به خداوند حال سجده است

سوره قدر

ايه1

9- نزول حقيقت قران بر قلب پيامبر در شب قدر

ايه4

10- ملائكه در شب قدر همه ساله تقدير وتفسير لوم عالم را نزد حجت زمان مي اورند

سوربينه

ايه8

11- رضايت نامه ي خداوند ورضايت بند از خداوند ميوهخشيت پروردگار

سوره زلزال

ايه 7و8

12- ترازوي قيامت حتي ذره را هم محاسبه مي كند

سوره عاديات

ايه 10

13- هر چه در سينه هاست اشكار مي گردد

سوره قارعه

ايه6و11

14- سنگين يا سبك بودن ون معنوي انسا ملاك بهشتي ويا دوزخي بودنش است

سوره تكاثر

ايه8

15-نسبت به نعمت عظيم ولايت همه شما بايد پاسخگو با شيد

سوره عصر

ايه3

16- به جز مومن صالح مصلح همه با زنده اند

سوره همزه

ايه 1و2

17- واي به حال انانكه غرور ثرئت او را به تحقير وعيب جويي مردم مي كشد

سوره فيل

ايه3و5

18- يل سواران ابره با پرتاب ريگ به وسيله پرندگان همچون كاه جويده ريز شدند

سوره قريش

ايه1و3

19- بندگي پروردگار شكر امنيت و راه

سوره ماعون

ايه4و7

20- واي به حال كسي كه نماز راسبك بشمارد رياكار است واز خدمت اندك به خلق دريغ مي رزد

سوره كوثر

ايه1

21- اي پيامبر غمگين مباش ما به تو فاطمه را عطا كر ديم

سوره كافرون

ايه1و6

22- اي كفار به هيچ مجه با شما سازش مذ هبي نداريم

سوره نصر

ايه 3

23- غرور وپيروزي تو را از خداوند غافل نكند

سوره تبت

ايه1

24- اگر حق ستيز بودي دوزخي هستي اگر چه عموي پيامبر باشي

سوره توحيد

ايه 1و3

25- خداوند در ذات وصفاتش احد است همه محتاج ان بي نيازيم

سوره فلق

ايه1و5

26- پناه ببر به خداوند از دست دشمنان تفرقه افكن حسود   

سوره ناس

ايه1و6

27- پناه ببر به خداوند از وسوسه هاي خناسي كه نقشه هايش را به فراورده هاي ذهن خودت جلوه مي دهد

به نام خدا

جزء 29 حزب1

سوره ملك:

1.اين سوره در مكه نازل شده و داراي (30)آيه مي باشد.

2.از نامهاي ديگر اين سوره"مُنجيَه" به معناي نجاتبخش و"واقيه" و "مانعه" است. زيرا تلاوت كننده خود را از عذاب الهي يا عذاب قبر نگاه مي دارد.

3.مسائل مطرح شده در آن عمدتاً بر سه محوردور مي زند.

1-  بحثهايي پيرامون مبداء و صفات خدا و نظام شگفت انگيز خلقت.

2- بحثهايي پيرامون معاد و عذاب دوزخ و گفتگو هاي مأموران عذاب با دوزخيان.

3- انذار و تهديد كافران و ظالمان به انواع عذابهاي دنيا و آخرت

4.اين سوره با مسأله مهم مالكيت و حاكميت خدا و جاودانگي ذات پاك او آغاز مي شود.(آيه 1)

5.منظور از آزمودن در آيه دوم كه مي فرمايد :هدف از آفرينش مرگ و حيات ,آزمودن است ,نوعي پرورش است .به اين معنا كه انسانها را به ميدان عمل ميكشد تا ورزيده و آزموده و پاك شده و لايق قرب خدا گردند و هدف اين آزمون , رسيدن به حسن عمل كه مفهومش , تكامل معرفت و اخلاص نيت و انجام هر كار خير است مي باشد .(آيه 2)

6.در آيه بعد به نظام كلي جهان پرداخته و انسان را به مطالعه مجموعه عالم هستي دعوت كرده و مي فرمايد هر چه انسان در جهان دقت كند ,كمترين خلل و ناموزوني درآن نمي بيند.(آيه 3)

7.مي فرمايد : خداوند بر همه امور آگاه است .(آيه 13)

8.بازگشت همه به سوي اوست (آيه 15)

9.و عذاب كافران منحصر به عذاب قيامت نيست (آيه 16و17)

10.و اينكه زندگاني و سرنوشت پيشينيان به عنوان درس عبرتي براي ماست(ايه18)

11.و نيز خداوند بر همه چيزبيناست.(ايه 19)

12.همچنين انسان موجودي لجوج و خيره سر است(ايه 21)

سوره قلم:

1.اين سوره در مكه نازل شده است وداراي (52)آيه است.

2.محتواي اين سوره بر محورمسائل نبوت پيامبر و مبارزه با دشمنان و دعوت به صبر و انذار مخالفان دور مي زند :

1.        بازگويي صفات ويژه پيامبر (آيه2تا4)

2.        بازگويي صفات زشت و اخلاق نكوهيده دشمنان پيامبر(آيه8تا16)

3.        بيان داستان "اصحاب الجنته"(آيه17تا32) اصحاب الجنه

4.        بيان مطالب راجع به قيامت و عذاب كفار(آيه 34تا41)

5.         بازگويي انذارها  و تهديدات نسبت به مشركان(آيه41تا46)

6.        دستور صبرو استقامت در برابر دشمنان به پيامبر(آيه47)

7.        بيان عظمت قرآن و توطئه هاي دشمنان بر ضد پيامبر(آيه51و52)

3.اين سوره تنها سوره ايست كه با حرف مقطع (ن) آغاز شده كه در ان از (9) صفت نكوهيده و نهي شده سخن به ميان آمده كه عبارتند از :دروغگويي- عيب جويي- سخن چيني- پست بودن- ممانعت از كار خير- تجاوز از حدود الهي و حقوق الهي – گنهكاري- كينه توزي و پر خوري- خشونت و بد نامي.

سوره حاقه :

1.اين سوره در مكه نازل شده و داراي (52 )آيه است .

2.از نامهاي ديگر قيامت كه در اين سوره آمده است ميتوان "حاقه- قارعه- واقعه"را نام برد.

3.مباحث اين سوره بر سه محور زير دور مي زند:

1.        مسائل مربوط به قيامت و بسياري از خصوصيات آن(آيه1تا3)

2.        مباحث پيرامون سرنوشت اقوام كافر پيشين و انذارهاي موكدي براي همه كافران و منكران قيامت مخصوصاً قوم عاد,ثمود و فرعون(آيه4تا12)

3.        مباحث پيرامون عظمت قرآن و مقام پيامبرو كيفر تكذيب كنندگان (آيه30تا52)

سوره معارج :

1.اين سوره در مكه نازل شده و داراي( 44)آيه است .

2.اين سوره داراي 4 بخش است:

1.        سخن از عذاب سريع  شخصي كه بعضي از گفته هاي پيامبر را انكار كرد و گفت: اگر اين سخن حق است ,عذابي بر من نازل شود و نازل شد (آيه1تا3)

2.        به بيان بسياري از خصوصيات قيامت و مقدمات وحالات كفار در آن روز مي پردازد (آيه4تا18)

3.        به بيان قسمت هايي از صفات انسانهاي نيك و بد  پرداخته كه او را بهشتي يا دوزخي مي كند (آيه 19تا34)

4.         سخن از انذارهايي است نسبت به مشركان و منكران وبار ديگر به مسأ له رستاخيز بر مي گردد (آيه35تا44)

3.در اين سوره خداوند به " ذي المعارج " توصيف  شده است .زيرا خدا مقامات مختلفي براي فرشتگان قرار داده كه با سلسله مراتب به سوي قرب خداوند پيش  مي روند.

4.در اين سوره مي فرمايد : فرشتگان و روح الامين به سوي او عروج مي كنند .در آن روزي كه مقدارش  پنجاه هزار سال است (آيه4) در اين ايه تعبير به پنجاه هزار سال از اين است كه آن روز بر حسب سالهاي دنيا تا اين حد ادامه پيدا مي كند و با آنچه در آيه 5 سوره سجده امده است كه مقدار آن را يك هزارسال تعيين مي كند منافاتي ندارد زيرا همانگونه كه در روايات وارد شده است ,درقيامت پنجاه موقف است و هر موقف به اندازه يك هزار سال طول مي كشد .

سوره نوح :

1. اين سوره در مكه نازل شده و داراي( 28)ايه است .

2.در اين سوره وسوره هاي شعرا‌ء- مومنون – اعراف- هود- و انبياء به سر گذشت نوح پيامبرمي پردازد.

3.انچه در سوره نوح آمده مربوط به دعوت مستمر و پي گير اين پيامبر به سوي توحيدو كيفيت و عناصر اين دعوت است.

4.اين سوره ترسيمي است از بيان مبارزه دائمي طرفداران حق و باطل و برنامه هايي كه طرفداران حق در مسير خود بايد به كار ببندند.

5.در اين سوره در مورد مباحثي صحبت شده از قبيل :

1.    بعثت پيامبر و انذار كافران

2.    تشويق قوم و نتايج مهم اجابت دعوت به سوي حق

3.    بيان استكبار وغرور به عنوان يكي از عوامل مهم بدبختي و از موانع مهم راه حق

4.    بيان معاد

5.    تقاضاي مجازات قوم از ناحيه پيامبر

به نام خدا

آيه 253- نقش پيامبران در زنگي انسانها! اين آيه اشاره اي به درجات انبياء و مراتب آنها و گوشه اي از رسالت آنها در جامعه انساني مي كند، نخست مي فرمايد: آن رسولان را بعضي بر بعضي برتري داديم (تلك الرسل فضلنا بعضهم علي بعض).

سپس به ويژگي بعضي از آنان پرداخته مي فرمايد: « بعضي از آنان را خدا با او سخن گفت و منظور از‌ آن موسي (ع) است كه به كليم الله معروف شده است.

سپس به سراغ امتياز حضرت مسيح (ع) رفته مي فرمايد: ما به عيسي بن مريم نشانه هاي روشن داديم، و او را با روح القدس تاييد كرديم.

در ادامه آيه اشاره به وضع امتها واختلافات آنها بعد از انبيا كرده مي فرمايد: اگر خدا مي خواست كساني كه بعد از آنان بودند، پس از آن كه آن همه نشانه هاي روشن براي آنان آمد به جنگ و ستيز با يكديگر نمي پرداختند.

بار ديگر تاكيد مي كند كه اين كار براي خدا آسان بود كه به حكم اجبار جلو اختلافات آنها را بگيرد، زيرا اگر خدا مي خواست هرگز آنها با يكديگر جنگ نمي كردند ولي خداوند آن را كه اراده كرده ( و بر طبق حكمت و هماهنگ با هدف آفرينش انسان است و آن آزادي اراده و مختار بودن است) به جا مي آورد.

بدون شك گروهي ازاين ازادي نتيجه منفي مي گيرند ولي در مجموع وجودآزادي از مهمترين اركان تكامل انسان است، زيرا تكامل اجباري تكامل محسوب نمي شود.

ايه 254- انفاق يكي از مهمترين اسباب نجات در قيامت!

در اين آيه روي سخن را به مسلمانان كرده و به يكي از وظايفي كه سبب وحدت جامعه و تقويت حكومت و بنيه دفاعي وجهاد مي شود اشاره مي كند و مي فرمايد « اي كساني كه ايمان آورده ايد از آنچه به شما روزي داده ايم انفاق كنيد».

و در پايان آيه مي فرمايد: « كافران همان ظالمانند. اشاره به اين كه آنها كه انفاق و زكات را ترك مي كنند هم به خويشتن ستم روا مي دارند و هم به ديگران.

آيه 255- آيه الكرسي- يكي از مهم ترين آيات قران! در اهميت و فضيلت اين آيه همين بس كه از پيامبر گرامي اسلام نقل شده است كه از ابي بن كعب سوال كرد و فرمود : كدام آيه برترين آيه كتاب الله است؟ عرض كرد: الله لا اله الا هو الحي القيوم.

ابتدا از ذات اقدس الهي و مساله توحيد و اسما حسني و صفات او شورع مي كند مي فرمايد: « خداوند هيچ معبودي جز او نيست».

الله نام مخصوص خداوند و به معني ذاتي است كه جامع همه صفات كمال و جلال وجمال است.

سپس مي افزايد: (خداوندي كه زنده و قائم به ذات خويش است و موجودات ديگر عالم، قائم به او هستند) (الحي القيوم).

سپس در ادامه آيه مي افزايد: (هيچ گاه خواب سبك و سنگين او را فرا نمي گيرد، و لحظه اي از تدبير جهان غافل نمي شود. (لاتخده سنه و لا نوم).

سپس به مالكيت مطلقه خداوند اشاره كرده مي فرمايد: براي اوست آنچه در آسمانها و زمين است) (له ما في السموات و ما في الارض).

و اين پنجمين وصف از اوصاف الهي است كه در اين آيه آمده، زيرا قبل از آن اشاره به توحيد وحي و قيوم بودن، و عدم غلبه خواب برذات پاك او شده است.

در هفتمين توصيف مي فرمايد: (آنچه را پيش روي آنها (بندگان) و پشت سر آنهاست مي داند و از گذشته و آينده آنان آگاه است) (يعلم ما بين ايديهم و ما خلفهم).

در هشتمين توصيف، مي فرمايد: (آنها جز به مقداري كه او بخواهد احاطه به علم او ندارند، و تنها بخش كوچكي از علوم را كه مصلحت دانسته در اختيار ديگران گذارده است.

در نهمين ودهمين توصيف مي فرمايد: (كرسي (حكومت) و آسمانها و زمين را در بر گرفته وحفظ و نگهداري آسمان و زمين براي او گران نيست).

حتي از پاره اي از روايات استفاده مي شود كه كرسي به مراتب از آسمانها و زمين وسيعتر است چنانكه از امام صادق نقل شده كه فرمود: (آسمانها و زمين در برابر كرسي همچون حلقه انگشتري است در وسط يك بيابان و كرسي در برابر عرش همچون حلقه اي است در وسط يك بيابان).

آيه 256- شان نزول:

تفسير: آيه الكرسي در واقع مجموعه اي از توحيد و صفات جمال و جلال خدا بود كه اساس دين را تشكيل مي دهد، و چون در تمام مراحل با دليل عقل قابل استدلال است ونياز به اجبار و اكراه نيست در اين آيه مي فرمايد: در فبول دين هيچ اكراهي نيست (زيرا) راه درست از بيراهه آشكار شده است).

(آيه 257)- با اشاره اي كه در مساله ايمان و كفر در آيه قبل آمده بود در اينجا وضع مومنان و كافران را نظر راهنما و رهبر مشخص مي كند، مي فرمايد: (خداوند ولي و سرپرست كساني است كه ايمان آورده اند).

(آيه 258)- ابراهيم در برابر ظاغوت زمان خود نمرود! به دنبال آيه قبل كه از هدايت مومنان در پرتو ولايت و راهنمايي پروردگار و گمراهي كافران بر  اثر پيروي از طاغوت سخن مي گفت خداوند چند نمونه ذكر مي كند كه يكي از آنها نمونه روشني است كه در اين آيه آمده و آن گفتگو و محاجه ابراهيم قهرمان بت شكن با جبار زمان خود، نمرود است، مي فرمايد:( آيا نديدي (آگاهي نداري) از كسي كه با ابراهيم در باره پرودگارش محاجه و گفتگو كرد).

(آيه 259). در اين آيه سرگذشت يكي ديگر از انبياء پيشين بيان شده، كه مشتمل بر شواهد زنده اي بر مسائل معاد است.

شرح بيشتر اين ماجرا را از زبان قرآن بشنويم. (يا همانند كسي كه از كنار يك آبادي عبور مي كرد در حالي كه ديوارهاي آن به روي سقفها فرو ريخته بود، (و اجساد و استخوانهاي اهل آن در هر سو پراكنده بود، او از روي تعجب با خود) گفت: چگونه خدا اينها را بعد از مرگ زنده مي كند)!

در ادامه مي فرمايد: (خداوند او را يكصد سال ميراند، سپس او را زنده كرد و به او گفت: چقدر درنگ كردي؟ گفت: يك روز يا قسمتي از يك روز، فرمود (نه) بلكه يكصد سال درنگ كردي).

بنابراين، خدايي كه مي تواند غذا ونوشيدني تو را كه قاعدتا بايد زود فاسد گردد، به حال اول نگهدارد، زنده كردن مردگان براي او مشكل نيست، زيرا ادامه حيات چنين غذاي فاسد شدني كه عمر آن معمولا بسيار كوتاه است، در اين مدت طولاني ساده تر از زنده كردن مردگان نيست.

و در پايان آيه مي فرمايد: هنگامي كه با مشاهده اين نشانه هاي واضح (همه چيز) براي او روشن شد گفت: مي دانم كه خدا بر هر كاري قادر است)

آيه (260) صحنه ديگري از معاد در اين دنيا!

(آيه261) – آغاز آيات انفاق! مساله انفاق يكي ازمهمترين مسائلي است كه اسلام روي آن تاكيد دارد و شايد ذكر آيات آن پشت سر آيات مربوط به معاد از اين نظر باشد كه يكي از مهمترين اسباب نجات در قيامت، انفاق و بخشش در راه خداست.

نخست مي فرمايد: (مثل كساني كه اموال خود را در راه خدا انفاق مي كنند همانند بذري است كه هفت خوشه بروياند) و در هر خوشه اي يكصد دانه باشد كه مجموعا از يك دانه هفصد دانه بر مي خيزد.

(آيه 262) – چه اتفاقي با ارزش است؟

كساني كه اموال خود را در راه خدا انفاق مي كنند سپس به دنبال انفاقي كه كرده اند منت نمي گذارند و آزاري نمي رسانند پاداش آنها، نزد پرودرگارشان است)

تفسير: از چه اموالي بايد انفاق كرد؟

نخست مي فرمايد: اي كساني كه ايمان آورده ايد از اموال پاكيزه اي كه (از طريق تجارت) به دست آورده ايد و از آنچه از زمين براي شما خارج كرده ايم (از منابع و معادن زير زميني و از كشاورزي و زراعت و باغ) انفاق كنيد.

با نام خدا

                    جزء27 - حزب3                                                   

 سوره الرحمن

1-الرحمن گسترده ترين مفهوم را در ميان نامهاي پروردگاردارد.كه رحمن اسم خاص ولي صفت عام

دارد يعني نامي است مخصوص خدا كه رحمتش همگان را شامل مي شود.

2-نعمات الهي به اولويت نام برده شده اند: 1-تعليم قرآن به وسيله ي پيامبربه انس و جن 2-نعمت خلق انسان 3- نعمت تعليم بيان به انسان

3-بيان همان چيزي است كه مبين و آشكار كننده باشد، بنابر اين فقط شامل نطق و سستي نمي شود و كتابت و خط و استدلالات عقلي و منطقي را شامل مي شود.

4- نعمت نظم موجود در جريان حركت ماه و خورشيد حركت معيني كه به حكم نافذ خداوند در بين ماه و خورشيد وجود دارد.

5- نعمت سجده ي گياه و درخت براي خداوند كه گياهان و درختان هم به سجده ي او سر به خاك نهاده اند.

6- نعمت قرار دادن ميزان و وسيله سنجش توسط خداوند كه حكم كرد اي بندگان هرگز در ميزانعدل الهي ونافرمايي نكنيد.

7- نعمت آفرينش آسمان، خداوند آسمان را همچون كاخي بلند آفريد و ميزان عدل و نظم را در عالم وضع فرمود.

8- نعمت قرار دادن زمين براي محل زندگي انسان كه زمين را براي زندگي خلق مقرر فرمود.

9- نعمت وجود ميوه ها و نخلهاي پر شكوفه دز زمين

10- دانه هايي كه همراه با ساقه و برگ است كه به صورت كاه در مي آيد و همچنين گياهان خوشبو

11- انسان را از گل خشكيده اي كه همچون سفال بود بدين حسن وزيبايي آفريد.

12- جن را از شعله هاي مختلط و متحرك آتش آفريد.

13- او پروردگار دو مشوق و دو مغرب است . آفريينده شرق و غرب

14- دو درياي مختلف را كنار هم قرار داد كه با هم تماس دارند.

15-ولي در ميانشان برزخ و فاصله اي است كه يكي بر ديگري غلبه نمي كند.

16-از آن درياها لولو و مرجان خارج مي شود.

17- كشتيهايي ساخته شده كه در دريا حركت مي كنند و همچون كوهي هستند.

18- تمام كساني كه روي زمين هستند فاني مي شوند.

19- ولي ذات ذوالجلالي و گرامي پروردگار جهانيان است كه باقي مي ماند.

20- تمام كساني كه در آسمانها و زمين هستند از او تقاضا مي كنند و او هر روز در مقام شان و كاري است.

نتيجه:

كداميك از نعمتهاي پروردگارتان را انكار مي كنيد؟ اين نعمتهايي كه پروردگار به ما ارزاني فرموده است بايد پيوسته تمام بندگان و همچنين جن و انس شكرگزار نعمتهاي پروردگار باشند و هيچ انكاري در نعمتهاي بي كران ذات ابدي خداوند نيست و اوست كه باقي است و مائيم كه فاني و نابود شدني هستيم.

به نام خدا

جزء 17 سوره انبيا

اين سوره در مكه نازل شده و داراي 112 آيه است.

اين سوره چنانكه از نامش پيداست سوره پيامبران است زيرا نام شانزده پيامبر و حالاتشان بيان شده 2آيه در اين سوره از مبدا و معاد سخن مي‌گويد در اين سوره از وحدت خالق و اينكه آفرينش جهان براساس نظم ترتيب است و نيز وجد موجودات در برنماه فنا و مرگ بحث شده .

آيه 10. 4 از پيروزي حق بر باطل خبر مي‌دهد.

آيه 2. 5 آيا قرآن قرآن حادث است.

پس از بحث‌هاي فراوان مفسران به اين نتيجه رسيدند كه منظور از حادث معني قديم آن است.

آيه 1. 6 در اين سوره جالب است كه مي‌گويد حساب به مردم نزديك شده نه مردم به حساب گويي حساب با سرعت به استقبال مردم مي‌رود منظور آن است كه باقيمانده دنيا در برابر آنچه گذشته كم است به همين دليل رستاخيز تركيب ضد همه بود يا اينكه اين تعبير به خاطر بودن رستاخيز است و ظاهرا اين آيه ناظر به قيامت كبري است. آيه 7 پيامبران همه از نوع بشرند و همه انسانها بايد از جنس خودمان باشند با همان احساسات و نيازها تا  دردهاي آنها را درك كندو بهترين طريق درمان را بگويند و اسوه‌اي براي همه باشد .

آيه 8 اهل ذكر چه كساني هستند؟ اين آيه بيانگر يك قانون كلي عقلاني در مورد رجوع جاهل به عالم است. به همين دليل فقهاي اسلام به اين آيه براي مسأله درجه از تقليد از مجتهدان اسلامي استدلال كرده‌اند.

آيه 10 اشاره مي‌كند به اينكه ما به شما كتابي نازل كرديم كه وسيله بيداري شما در آن است آيا تعمل نمي‌كنيد؟ آيات اين كتاب فرياد مي‌زند كه سحر نيست واقعيت است.

10 ـ آفرينش آسمان و زمين بيهوده نيست به اين آيه در پاسخ كساني كه هدف خلقت را عيش و نوش تصور كردند مي‌گويد آسمان و زمين را بيهوده نيافريديم همه از يك بيانگر آفريننده بزرگ باشند و از سوي ديگر به دليل به معاد باشد و گرنه اين همه غوغا براي چند روز معني نداشت.

11 ـ خداوند در اين آيات هدف آفرينش را چيزي جز تكامل و تعالي ما نمي‌داند به تعبير ديگر عالم هستي دانشگاهي است براي تكامل ما در زمينه علم ولي در اينجا سئوال مطرح مي‌شود كه اگر هدف تكامل بود چرا خداوند انسان را از ابتدا كامل نيافريد؟ پاسخ اين است كه تكامل اختياري است، و اگر دست او را به زور بگيرند و ببرند نه افتخار است و نه تكامل.

ستمكاران هنگامي كه احساس عذاب را درك كردند ناگهان پا به فرار مي‌گذارند. آيه 12

12 ـ شرك از پندار سرچشمه مي‌گيرد. پاسخ كوتاه اينكه اگر دو يا چند اراده در عالم حاكم بود هر يك اقتضايي داشت و هركدام اثر ديگري را خنثي مي‌كرد و سرانجام جهان به فساد مي گرائيد.

13 ـ پيدايش همه موارد است.

زنده از آب: دو تفسير مشهور است 1 ـ حيات همه موجودات زنده به آب است همين آبي كه از باران مي‌بارد.

2 ـ ديگر اينكه «ماء» در اينجا اشاره به آب نطفه است كه موجودان زنده از آن به وجود مي آيند.

14 ـ آسمان سقف محكمي است جو زمين همچنين زرهي رزين در مقابل سنگهاي آسماني است همه چنين درجه حرارت را به اين زمين كنترل مي‌كند همچنين ذخيره بسيار لازم براي آب و بخار را از اقيانوسها به خشكي ها انتقال وهمجنين اشعات مضر خورشيد را دفع مي‌كند.

15 ـ همه مي‌ميرند. قرآن مي‌گويد ما شما را با بديها و نيكيها امتحان مي‌كنيم و سرانجام به سوي ما بازمي‌گرديد.

16 ـ انسان از عجله آفريده شده: يعني آنچنان انسان عجول است كه گويي از عجله آفريده شده و تار و پود وجودش از آن تشكيل يافته.

17 ـ عذر بهاي آخرت همه چيزش با دنيا متفاوت است آتش الهي بر قلب آدم مي‌زند. يعني آتش دوزخ قافلگيرانه و ناگهاني است.

18 ـ ترازوهاي عدل در قيامت: نه از پاداش نيكوكاران چيزي كاسته مي‌شود و نه از مجازات بدكاران افزوده.

19 ـ مابه موسي و هارون «فرقان» وسيله تشخيص حق از باطل بخشيديم از فرقان تغيير هاي زيادي شده فرقان اشاره به تورات همه اشاره به ساير معجزات و دلايل موسي باشد.

20 ـ پرهيزگاران را كساني معرفي مي‌كند كه از پروردگارشان در غيب و نهان مي‌ترسند كلمه غيب همه به ذات پاك پروردگار اشاره دارد وهم به اينكه او را در خلوتگاه حاضر و ناظر مي‌دانند.

سوره انبياء

1 ـ ابراهيم نقشه بتها را مي‌كشد كه رشد و رشادت ابراهيم ظاهر مي شود.

2 ـ بت پرستي تنها بتهاي سنگي نيست بلكه هر نوع توجه به غير خدا را شامل مي‌شود.

3 ـ چهل روز مردم براي ابراهيم هيزم جمع كردند تا او را بسوزانند اما خداوندي كه همه چيز به فرمان اوست به آتش زمان داد تا سرد و سالم شود.

4 ـ مقام امامت مقام تحقق بخش است به تمام برنامه‌هاي الهي است.

5 ـ چون لوط از بندگان صالح خدا بود خداوند به او امكان فرار از سرزمين آلودگان را داد مردم آن زمان علاوه بر لواط كارهاي زشت و خبيث ديگري نيز داشتند.

6 ـ كوهها و پرندگان با داوود همصدا مي‌شدند در تسبيح خداوند كه منظور همان تسبيح تكويني است كه با زبان حال در همه جا جهان صورت مي‌گيرد.

7 ـ خداوند بادها را در فرمان سليمان قرار مي‌دهد كه اين كار عجيبي نيست زيرا خداوند به همه چيز آگاه است.

8 ـ اشاره به زندگي ايوب و اين كه خداوند فرزندان آور به حيات نخست بازگردانيد و علاوه به آن فرزندان ديگري نيز به او داد.

9 ـ اين آيه به داستان حضرت يونس و ترك اولي كه انجام داده بود اشاره مي‌كندو به همين خاطر او را به دريا افكند و او در شكم ماهي به خواست خدا وند زنده ماند سرانجام او متوجه تقصير خود شد و به درگاه خدا روي‌آورد خدا هم درخواست او را استجابت كرد.

10 ـ در اين آيه به صفات زكريا اشاره مي‌كند آنها در همه حال نيازمندان را فراموش نمي‌كردند و در خيرات سرعت داشتند آنها در حال نياز و بي‌نيازي، فقر و غنا همواره متوجه خود بودند و خداوند به همسر زكريا قدرت باردار شدن داد.

11 ـ در اين آيه خداوند مريم را در رديف پيامبران قرار داده به خاطر اينكه روشن كند عظمت ويژه مردان بزرگ نيست.

12 ـ خداوند در اين آيه همه پيامبران همچنين حضرت مريم را يك است واحد مي‌نامد و اين يگانگي و وحدت هدف و برنامه آنها بود كه همه از يك مبدا سرچشمه مي‌گرفتند.

13 ـ خداوند در اين آيه ايمان وعمل صالح را به عناون دو ركن اساسي نجات انسانها مي‌داند و مي‌افزايد كه انجام تمام اعمال صالح نيز شرط نيست.

14 ـ كافران در رستاخيز آرزو مي‌كنند كه اي كاش به اين دنيا بازرگدند و جبران كند اما قرآن صراحتا اعلام مي كند كه حرام است يعني ممنوع است.

15 ـ قران به مشركان مي‌گويد آتشگيره جهنم و هيزمي كه شعله‌هاي آن را تشكيل مي‌دهد خود شما و خدايان ساختگي شما است.

16 ـ در آيه بعد مي‌گويد: كساني كه به خاطر ايمان و اعمال صالحشان وعده نيست به آنها از قبل داديم از اين آتش وحشتناك دورند.

17 ـ در اين آيه اشاره به روز قيامت دارد مي‌گويد همانگونه كه ما در آغاز آن را ايجاد كرديم باز هم برمي‌گردانيم پس از آنكه همه چيز در هم پيچيده شد.

18 ـ حكومت زمين از آن صالحان خواهد بود كه يكي از روشنترين پاداش‌هاي دنيوي حكومت روي زمين است.

19 ـ پيامبر رحمت براي جهانيان است زيرا كه وجودش براي همه انسانها آينده تا پايان جهان رحمت است.

20 ـ در آيه بعدي مي‌گويد اگر با اين همه دعوت و پيام ما توجه نكردند به همه آنها به طور يكسان از عذاب الهي اعلام خطر مي‌كنم.

سوره حج

حذب سوم جزء 17

1 ـ اين آيه شامل جمع مردن مي‌شود و مي‌گويد از پروردگارشان بپرهيزند و زلزله را از علامت هاي قيامت مي‌داند.

2 ـ همه از سرشت اند و فزع عقلشان زايل گشته دچار حيرت مي‌شوند.

3 ـ هركس پيروي مي‌كند شيطان پليد را. اخلال او وي را و هدايشت او را به سوي عذاب سعيد ثابت و لازم است.

4 ـ در اين آيه خواسته بفرمايد ما يك يك شما را طفل بيرون مي‌آوريم به هر حال مراد حالت نيرومند شدن اعضا و ؟؟ بدني است.

5 ـ زمين در روياندن گياهان نظير اثر رحم در روياندن فرزند كه آنرا از خاك گرفته بصورت نطفه و پس علقه، آنگاه مضغه، آنگاه انساني زنده درمي‌آورد.

6 ـ اين آيه مي‌خواهد مسئله بحث را از طريق اثبات حقيقت ضد اثبات مي‌كند. البته حقيقت جز فعل حق و خالي از باطل سرنمي زند.

7 ـ نسبت به خاطر نداشتن شعور و اراده هيج نفع و ضرري براي عابدش ندارد و عابدش اگر به دفع و ضرري مي رسد از ناحيه عبادت است كه فعل خود اوست.

8 ـ كسي كه بتها را مي‌پرستد روز قيامت خودش بتها را چنين توصيف مي‌كند كه آنچه من در دنيا مولي و عيش خود گرفتن ضررش نزديكتر از سودش بود.

9 ـ كسي كه ميپندار كه خدا در دنيا و آخرت ياريش نمي‌كند به آسمان بالا شود و آنگاه مسافت را بپيمايد و سپس ببيند آيه كيد و مكرش حكم خداي را كه مايه خشم او شده از بين مي‌برد.

10 ـ خداهر كه را كه بخواهد هدايت مي‌كند و اما كسي كه او نخواهد هدايت كند ديگر هدايت كننده‌اي برايش نخواهد بود، پس حذف اينكه آيات الهي بينات و واضحه الاولاله است كافي نيست مگر اينكه خدا بخواهد هدايشت كند.

11 ـ كساني كه كافر شدند و مردم را از راه خدا بازداشته و مؤمنين را از ورودي به مسجدالحرام، كه ما آنرا معبدي براي مردم قرار داديم. جلوگيري كنند از عذابي دردناك مي‌چشانيم.

12 ـ خداوند مي‌فرمايد وحي كرديم كه خانه مرا براي طواف كنندگان و نمازگزاران در امكان و ساجدان تظهير كن يعني اين خانه مخصوص عبادت من است.

13 ـ مراد بردن نام خدا به بهيمه، بودن آن در هنگام ذبح است و اين خلاف عمل مشركين است كه در راه بتها قرباني مي‌كردند.

14 ـ مناسك حج عبارتست از احرام و طواف و نماز و قرباني و اخلاق و اجتناب از شركت

15 ـ رجس كه از پرستش بتها شروع مي‌شود اجتناب كنيد يعني اولين رجس پرستش بتهاست.

16 ـ در اين آيه شرك را در شرك ورزيدن و سقوطش از درجات انسانيت را و شكار شيطان شدنش را تشديد كرد به كسي كه دارد از آسمان سقوط مي‌كند و عقاب او را به سرعت بگيرد.

17 ـ چون خدا منزه است از تها تقواي شما به او مي‌رسد نه چيزي از اين قرباني‌ها و گوشت و خون عايد خدا نمي‌شود.

18 ـ خداوند آن حيوان را چنين براي شما مسخر نمود تا وسيله هدايت شما به سوي اطاعت شود و شما آنرا قرباني كنيد.

19 ـ خداوند يكي از محرمات را خون و گوشت خوك و آنچه براي خدا ذبح شده نام برده است.

20 ـ خداوند شهادت به ناحق را مانند شرك به خود حساب كرد.

حزب 4 سوره حج

1 ـ خدا از كسانيكي ايمان آورده‌اند دفاع مي‌كند و سر مشركين را و شر مشركين را از ايشنا دفع مي‌دهند.

2 ـ اين آيه به مظلومي مؤمنين اشاره مي كند و اينكه كفار بدون هيچگونه حق و مجوزي ايشان را از وطنشان مكه بيرون كردند.

3 ـ سرانجام انتهاي گذشته به جرم تكذيبشان هلاكت و ابتلاء به عذاب خداي تعالي است.

4 ـ چه بسيار قريه‌ها كه ما اهل آنها را به خاطر ظالم بودن هلاك كرديم.

5 ـ در اين آيه اشاره مي‌كند كه كوري همانا كوري قلب است نه كوري چشم چون كسي كه از چشم كورش باشد قابل جبران با عصا و غيره هست اما كسي كه دلش كورشده ديگر چيزي ندارد.

6 ـ يك روز از روزهاي آخرت كه در آن روزها كفار عذاب مي شوند برابر هزار سال از ايام دنيايي است.

7 ـ زمان اندك و بسيار زياد نزد پروردگار يكسان است به شهادت اينكه بسياري از ظالمان را مهلت داد وبعد به عذاب خود گرفت.

8 ـ رسول آن كسي است كه ملك وحي به او نازل مي‌شود و او ملك را مي بيند ولي نبي آن كسي است كه خواب مي بيند و در خواب به او وحي مي‌شود.

9 ـ القا كننده كه شيطان است خداوند هيچ اعتنايي به او و به كيد او ندارد.

10 ـ رسيدن اشقياء به كال شقاوت خود از ترربيت الهيه‌اي است كه در نظام خلقت موردنظر است.

11 ـ شيطان هم در شيطنتش مسخر خداي سبحان است و او را در كار آزمايش بندگان ، فتنه و.. است دست قرار مي دهد.

12 ـ خدا آنچه را شيطان القا مي‌كند نتيجه نمود، پس آيات خود را در دلها جايگزين مي‌كند تا القا ات شيطان را مايه آزمايش انسانها قرار دهد.

13 ـ در مورد روز قيامت دو نكته مشخص مي‌كند يكي اينكه در آن روز هيچ چاره‌اي يافت نمي شود و ديگر اينكه فردايي ندارد.

14 ـ يكي از خصائص روز قيامت اين مي شود كه آن روز مالك براي خداست.

15 ـ هركس عقاب كند ستمگر خود را به مانند عقابي است كه او از در ظلم كرد. خدا او را ياري مي‌كند واجازه چنين كاري را به وي مي‌دهد.

16 ـ تصرف در تكوين و تشريح از خداي سبحان است و سببش اين است كه خودش حق است.

17 ـ مفاد مراسم غني و حميد اين است كه آنچه كه خدا انجام مي‌دهد نفعش عايد خودش نمي شود و بلكه عالم بندگانش مي‌شود.

18 ـ خدايان دروغين اگر بخواهند يك پيشه كه ضعيف ترين حيوانات است بيافرينند قادر نيستند.

19 ـ از اين آيه دو نكته برمي‌آيد يكي اينكه مسئله قراردادن و رسولان براي بشر به خدا واجب است و ايكه واجب است رسولان معصوم باشند.

20 ـ اين آيه تفريع بر همه مطالب قبل است كه خدا با آنها به مسلمين منت مي‌“مايد بنابراين به ما واجب است كه نماز به پاداريم.