تحقیق درباره معماری هوشمند

مقدمه

خانه هوشمند TRON، نخستین ساختمانی که با استانداردهای امروز هوشمند پنداشته می شود، در سال 1988 توسط کن ساکومارا، نیشی ازوبا، ژاپن ساخته شد. این ساختمان تمام اتوماتیک با هزینه 1 میلیارد ین در آن زمان، شامل 380 کامپیوتر بود، که با معماری TRON شبکه پردازی می شد. تمام اطلاعات خارجی، بعنوان مثال، از تلویزیون، رادیو و تلفن، و تمام اطلاعات داخل دریافت شده، مبادله شده برای مثال از طریق یک سیستم سمعی بصری، می تواند روی مانتیورهای نصب شده در هر در ورودی فراخوانده شود.

بیل گیتس سالها بعد در 1998، یک خانه هوشمند ساخت، که، با کمک سنسورهای نصب شده و نرم افزار مربوطه، قادر به تشخیص افراد و، براساس اولویت های کاربر، ایجاد تغییر در محیط بود، بطوری که، برای مثال، وقتی که شخصی وارد اتاقی می شد تصویر مطلوبی روی مانیتور نمایش داده می شد.

ائتلافی از چندین موسسه فرانهوفر و شرکت خصوصی هماهنگ شده بوسیله موسسه فرانهوفر برای مدارها و سیستم های میکروالکترونیک (IMS) InHaus را ارائه کردند، که در سال 2001 در دوئیسبرگ المان برپا شد. علاوه بر توسعه و شبکه پردازی تجهیزات فنی، هدف این پروژه وارد کردن این تجهیزات در زیبایی شناسی، ارگونومی، راحتی و سبک زندگی یک خانه مدرن است. طرح ابتکاری SmartWohnenNRW، که در حال حاضر بزرگترین پروژه زندگی هوشمند فعال اروپاست، 1000 خانه آزمایشی را در راین وست فالی شمالی ، بازهم با مشارکت چندین موسسه فرانهوفر خواهد ساخت.

در اصل، ساختمانهای هوشمند همچنین می توانند از طریق استفاده از مواد هوشمند ساخته شوند. این ساختمانها نیازمند سازه های قادر به دریافت و پردازش داده های پیچیده بسیاری، ترجیحا شامل سیستم های الکتریکی، هستند. اگر چنین سازه ای وابسته به یک مسئله ساده محرک و واکنش باشد، بنابراین سیستم نمی تواند بعنوان هوشمند توصیف شود.

مفهوم و تعاریف ساختمانهای هوشمند

مفهوم ساختمان هوشمند معرف نوعی بده و بستان و تبادل قوی و بدون نقص اطلاعات میان بخش‌های مختلف ساختمان است. اصطلاح «بخش‌های ساختمان»، همه اجزایی را که در اداره کردن ساختمان نقش ایفاء می‌کنند را در بر می‌گیرد. بخش‌هایی نظیر HVAC، بخش‌های مکانیکی، ساختمانی، کنترل دسترسی، امنیتی، مدیریتی، نوردهی، نگهداری و تعمیرات، شبکه محلی و مدیریت انرژی. ساختمان‌ هوشمند یعنی کنترل و مدیریت اجزاء یک بنا توسط کاربرانی که از توانایی‌های کامپیوتر استفاده می‌کنند تا نیازها را برآورده سازند. نیازهایی که ممکن است شامل کارآمدی، سودمندی و ذخیره انرژی، سرگرمی، ایجاد شعف و شادی، آسایش، بازگشت سرمایه و کم کردن هزینه‌های زندگی باشد. بنابراین لزومی ندارد که تعریف یک ساختمان هوشمند را به موفقیت‌ها و اهداف بسیار ویژه وآرمانی ربط داد. چرا که تعریف این موفقیتها و اهداف از موقعیتی به موقعیت دیگر تغییر می‌کند و نزد افراد گوناگون، تعاریف گوناگون دارد. یک ساختمان هوشمند باید دارای عملکرد یکسانی باشد تا این توانایی را داشته باشد که نیازهای مختلف و گوناگون را پاسخ گوید.

دانشمندان لغت «ساختمان هوشمند» را اینگونه تعریف کرده‌اند: «بنایی که در آن از آخرین تکنولوژی‌ها استفاده شده باشد». با این تعریف مشخص است که آنها به بنایی هوشمند می‌گویند که دارای بروزترین سیستمهای ساختمانی باشد. اگر چه نوآوری و ابداع در ساختمانهای هوشمند بسیار مهم است اما این به آن معنی نیست که لزوماً تبادل اطلاعات و یکپارچگی سیستم‌های ساختمان موجب می‌شود که آنرا هوشمند بنامیم.

سمپوزیوم بین المللی معماری در سال 1985 در تورنتو تصریح کرد که: «یک ساختمان هوشمند آمیزه‌ای است از ابداعات (خواه این ابداعات تکنولوژیک باشد خواه خیر) به همراه مدیریتی بدون نقص که در این راستا و با داشتن این دو ویژگی سرمایه صرف شده تا حد زیادی باز گردد. این تعریف علاوه بر لزوم وجود ابداع و نوآوری و استفاده از تکنولوژی این موضوع را نیز یادآوری می‌کند که یکی از اهداف ساخت ساختمانهای هوشمند، اینست که ساختمانهایی ساخته شوند که هر چه بیشتر سرمایه‌ای را که در ساخت و ساز صرف شده است برگردانند. ممکن است اینگونه به نظر برسد که این اهداف تنها در ساخت ساختمانهای تجاری و اداری مدنظر قرار داده می‌شود اما در ساخت خانه‌های مسکونی به آنها توجه نمی‌شود. مگر اینکه این اهداف در راستای توجه به آسایش و راحتی مردم و توجه به استفاده بهینه و بهره‌برداری تمام و کمال از سرمایه، مورد توجه قرار گیرند. به علاوه اهداف دیگری که در ساخت بناهای تجاری و اداری مورد توجه است، در تعریف بالا ذکر نشده است. ارائه تعریف برای بناهای هوشمند بر مبنای ذکر اهداف ضروری در تعریف EIBG(گروه سازنده ساختمانهای هوشمند در اروپا)¹ به وضوح مشاهده می‌شود که می‌گوید: «یک بنای هوشمند، بنایی است که کارآیی و راندمان ساکنانش را افزایش داده و امکان مدیریت موثر را بر اساس مقتضیات خاص و با کمترین هزینه فراهم آورد». راندمان و سودمندی تا حدودی غیرقابل لمس و نامحسوس هستند. که تنها با نگاهی به عملکرد گذشته و مقایسه آن با عملکرد جدید، تا حدودی می توان به این دو مفهوم دست یافت. همچنین پایین آوردن هزینه‌ها (راندمان و سودمندی) از جمله اهدافی است که باید توسط سیستم‌های کنترل کننده مورد توجه قرار گیرد.

از سویی دیگر در سال 1996، باب، تعریفی برای ساختمانهای هوشمند ارائه کرد." ساختمانی که با بهره گرفتن از تکنولوژی مدرن این امکان را فراهم آورد تا بتوان اجزاء و تجهیزات مختلف را به طور خودکار کنترل کرد". این تعریف به خوبی نشانگر روند تبادل اطلاعات بین اجزاء کنترل کننده و اجزاء کنترل شونده، در ساختمانهای هوشمند است. روند فرماندهی ساختمان در تعریف DEGW ²در سال 1998 ذکر شده است. این تعریف بیان می‌کند که یک ساختمان هوشمند در برابر نیازهای کاربران خود بسیار پاسخگوتر است و توانایی هماهنگی یا تکنولوژی جدید را دارد و می‌تواند خود را با تغییرات سازمانی ساختمان، هماهنگ کنند. این تعریف یک مبحث بسیار مهم را درباره روند فرماندهی ساختمان دربرمی‌گیرد.

کلمه «پاسخگو» در این تعریف بیانگر معنای «خروجی سیستم» است. کلمه «در برابر نیازهای کاربران» معرف توانایی سیستم در شناخت و تشخیص «نیازها» به وسیله تحلیل ورودیهای کاربران است. کلمه «هماهنگی» نشانگر توانایی سیتسم برای هماهنگ شدن است. خواه این هماهنگی توسط خود سیستم انجام شود خواه به وسیله دیگران.

در سال 1988، معماری بنام «اتکین» تعریفی برای ساختمانهای هوشمند ارائه کرد. او گفت: یک ساختمان هوشمند ساختمانی است که از وقایعی که در درون و برون آن رخ می‌دهد مطلع است و می‌‌تواند در مواجهه با این وقایع و برای بوجود آوردن محیطی دلچسب برای کاربرانش، موثرترین و بهترین تصمیمات را در همان زمان بخصوص، اتخاذ کند. «اتکین» در تعریف خود علاوه بر توانایی کسب اطلاعات (input) و توانایی پاسخگویی (output) ، فاکتور زمان را نیز دخیل کرد.بر مبنای این تعریف همه تصمیمات سیستم در مواجهه با وقایع درون و برون ساختمان باید در زمان خاص خود اتخاذ شوند و اگر این تصمیم گیری ها در زمان دیگری انجام شوند، ارزشمند نخواهند بود. کلمه «مطلع است» در تعریف «اتکین» به معنای اطلاعات دریافت شده (input) و وسایل ارتباطی است که اطلاعات به وسیله آنها به سیستم کنترل وارد شده و جمع آوری می‌شود. کلمه «تصمیم می‌گیرد» در این تعریف بیانگرهمه انواع پاسخ‌هاست. مانند تصمیم سیستم برای تعادل دمای درون بنا، هماهنگ فرم ساختمان که همه اینها تحت عنوان «خروجی سیستم» (output) قرار می‌گیرند.

تحولی که در زمینه ارتباطات راه دور و همچنین علم الکترونیک رخ داد موجب گسترش تواناییهای ساختمانهای هوشمند شد. توانایی یادگیری در سیستم‌های یکپارچه که شامل اصطلاح «هماهنگی» است و در تعریف DEGWذکر شده است، موجب می‌شود که سیستم بتواند از تجربه‌های مشابه در موارد دیگر استفاده کند. تا با توجه به این تجربه‌ها و آموزه‌ها بهترین تصمیمات را اتخاذ کند. علاوه بر توانایی یادگیری سیستم، اطلاعاتی که بین بخش‌های مختلف رد و بدل می‌شود باید در (BCS) ³که همان بخش کنترل ساختمان است ، مورد تحلیل و پردازش قرار گیرند که در حقیقت بخش BCSبه منزله مغز ساختمان است.

با این اوصاف، ویژگی‌های اصلی که یک ساختمان در صورت دارا بودن به نام هوشمند خوانده می شود به قرار زیر هستند.

1ـ ورودی سیستم که وظیفه دریافت اطلاعات را به وسیله ابزارهای دریافت کننده برعهده دارد.( input)

2ـ پردازش و تحلیل داده های اطلاعاتی

3ـ خروجی سیستم که در مواجهه با اطلاعات دریافت شده توسط ورودی سیستم، پس از پردازش آنها، اقدامات لازم را اتخاذ می‌کند. ( output)

4ـ ملاحظات زمانی که موجب می‌شود تا تصمیمات اتخاذ شده در زمان مقرر رخ دهند.

5 ـ توانایی یادگیری.

یک ساختمان هوشمند بنایی است که توانایی پاسخگویی (output) به نیازهای کاربرانش بر مبنای اطلاعات پردازش شده که توسط ورودی‌های متعدد فراهم آمده را دارد. فاکتور پاسخگویی در زمان معین در این ساختمان بسیار مهم و ضروری است. تجهیزات متعدد دریافت کننده و ارسال کننده ، اطلاعات را با توجه به نظارتی که بر تغییرات محیط درونی و برونی بنا دارند دریافت می‌کنند. همچنین فراموش نشود که یکی مولفه های اصلی یک بنای هوشمند دارا بودن توانایی یادگیری است. قبل از ساخت یک بنای هوشمند برنامه ریزی سیستم بسیار مهم است تا اهدافی را که می‌خواهید به آن بدهید خوب بشناسد. نیاز واقعی برای داشتن یک ساختمان هوشمند می‌تواند با دقت به نتایج آشکار شود و اینکه آنها این نیاز با ساختن این بنا رفع می‌شود یا خیر. برای مثال بهره‌وری یکی ضروریات شرکتهاست. محیط درونی یک دفتر کار تعیین کنندة فاکتورهای بسیار زیادی برای بهره‌وری یک کارمند است. به عنوان یک مثال ساده، من نمی‌توانم در دفتر کارم بیش از 3 ساعت به طور مداوم کار کنم. به این دلیل که دمای هوا در دفتر کارم پایین است. بنابراین هر گاه که احساس سرما می‌کنم مجبورم از دفتر خارج شده و به فضای باز بروم و در حدود 10 دقیقه از گرمای خورشید استفاده کنم و سپس به دفترم برگردم. مسئول تأسیسات تصمیم گرفت که تقریباً هر روز تکنسینی را فرا خواند تا اتاقها را چک کند و دما را افزایش دهد. تلف کردن وقت در هنگام کار به خاطر اشکال در تهویه مطبوع هوا باعث می‌شود که مییزان بهره‌وری کاهش یابد. که این مسئله به معنای حیف و میل منابع یک شرکت است.

اهدافی که با ساخت یک ساختمان هوشمند به دست می‌آید تقریباً تمام وجوه زندگی انسان را در برمی‌گیرد. بهره وری، راندمان بالا، ذخیره انرژی، سرگرمی، فرح و شادی، آسایش، پایین آوردن هزینه‌های زندگی و افزایش عمر بنا، همه و همه نمونه‌هایی از این نوع اهداف است که با ساخت بناهای هوشمند به دست می‌آیند.

یک ساختمان هوشمند باید دارای سیستمی از اعصاب باشد که شامل حسگرها و تحریک کننده‌های تعبیه شده است که اطلاعات را در زمان درست و صحیح خود کنترل می‌کند. با این اوصاف، بنا می‌تواند به صورت ایستا یا حرکتی عمل کند. بنابراین تغییر یا عدم تغییر در ساختار درونی یا برونی بنا نمونه‌هایی از توانایی یک بنای هوشمند است. سیستم اعصاب بنا وظیفه یکپارچه کردن همه سیستم ها را بر عهده دارد تا ساختمان هوشمند شکلی انعطاف پذیر داشته باشد تا بتواند در مواجهه با تغییرات محیطی که در آن واقع شده است ، کنش مناسبی داشته باشد . به عنوان یک انسان، کاربران بنا باید بتوانند بفهمند که بنا شاد است یا غمگین، ناخوش است یا سرحال. از سویی دیگر بنا نیز باید توانایی درک حال کاربرانش را داشته باشد تا بر طبق حال آنها عمل کند.

بر طبق تعاریف اصطلاحات گوناگون استفاده شده، واضح است که معماری پاسخگو در همه فضاهای بنا و همچنین در معماری بنا نقش موثری را بازی می کند. معماری و فضای ساختمان هر دو باید ویژگیهایی داشته باشند که پاسخگوی نیازهای کاربران باشند. معماری پاسخگو نباید به یک یا دو نوع از واکنشها محدود شود. بلکه باید تمامی کنشها از جمله کنشهای ایستا، حرکتی، درونی و برونی را شامل شود. به علاوه در معماری پاسخگو، نوعی معماری هوشمند نیز مورد نیاز است چرا که پاسخ نتیجه پردازش هوشمندانه است.

معماری حرکتی هوشمند نیست مگر آنکه حرکت نتیجه پردازش هوشمندانه باشد اگر نه چادر هم یک پناهگاه متحرک است که قابلیت تا شدن و حمل شدن را دارد. معماری هوشمند جدید باید همة انواع کنشها را که هر در ایفای نقش خود ، خوب عمل می کنند را دارا باشد.

خلاصهای درباره  مورد حقوق کار

1) باید میان کار مستقل و کار در خدمت دیگری فرق گذاشت. حقوق کار در خصوص اشخاصی است که نیروی کار خود را در اختیار دیگری قرار می دهند. حقوق کار رابطه میان کارفرما (کسی که دارای وسایل کار و سرمایه است) با کارگر مزدبگیر که در خدمت اوست و از دستوراتش پیروی می کند به وجود می آید.

2) کارکنان دولت کار در خدمت دیگری انجام می دهند. اما به دلیل ویژگی های خدمات دولتی و وجود قوانین خاص استخدامی تابع حقوق کار نیستند. بلکه مشمول حقوق استخدامی می باشند.

3) از آنجا که کارفرما با تکیه بر برتری اقتصادی خود و نیاز کارگر شرایط خود را به کارگر تحمیل می کند. قوانین کار در جهت حمایت از کارگران به وجود آمدند تا انعقاد قرارداد را تابع شرایط خاصی نمایند به بیان دیگر هرچند کارگر و کارفرما در مقابل یکدیگر حقوق و تکالیفی دارند اما تکیه اصلی حقوق کار قواعد حمایتی از کارگر می باشد.

4) موضوع حقوق کار تنها روابط کارگر و کارفرما (روابط فردی) نیست بلکه در کنار روابط فردی بخش مهمی از حقوق کار به روابط جمعی و تشکلهای کارگری، کارفرمایی، پیمان های جمعی و اختلاف های جمعی کار اختصاص دارد.

5) دولت در روابط کارگر و کارفرما نمی تواند بی طرف بماند زیرا یکی از تکالیف دولت تنظیم سیاست های اجتماعی و اقتصادی است و یکی از مصادیق تنظیم این سیاست رابطه کاری بین کارگر و کارفرما می باشد.

تعریف حقوق کار: در تعریف حقوق کار اتفاق نظر وجود ندارد زیرا هر یک از حقوقدانان بر اساس اندیشه های اقتصادی و فکری خود حقوق کار را تعریف می کنند. بر این اساس می توان به دو نظریه عمده اشاره کرد:

1) حقوقدانان پیرو مکتب فردگرایی (لیبرال) این حقوقدانان حقوق کار را قواعد حاکم بر قرار داد کار و بخشی از حقوق قرار داد می دانند.

2) نظریه پیرو مکاتب اقتصادی حقوق کار قواعد حاکم بر نیروی کار است و از اراده طرفین رابطه کار تعیین شرایط کار خارج است

هر دو نظریه دارای ایراداتی است:

1) ایرادات نظریه اول: در دوران کنونی روابط کار بیشتر تابع قوانین امری است و از حدود عقود و قرار دادها خارج است همچنین روابط جمعی در چهارچوب حقوق قراردادها نمیگنجد.

2) ایرادات نظریه دوم: هر چند حقوق کار در جهت حمایت از کارگران به وجود آمد. اما امروزه علاوه بر منافع کارگران ضرورت های اقتصادی کارگاه نیز (که مبتنی بر سودهی است) می بایست در حقوق کار لحاظ شود. در مجمع می توان حقوق کار را اینگونه تعریف کرد. حقوق کار بر همه روابط حقوقی ناشی از انجام کار برای دیگری حاکم است مشروط بر اینکه اجرای کار با تبعیت یک طرف نسبت به طرف دیگر همراه باشد.

«ویژگیهای حقوق کار »

هدف از بیان ویژگیهای حقوق کار جدا کردن این رشته از سایر شاخه های حقوق نیست، زیرا حقوق کار دارای ماهیتی دوگانه است از یک سو ناشی از قواعد حقوق خصوصی «قواعد عمومی قراردادها» و از سوی دیگر ناشی از قواعد حقوق عمومی « لزوم سیاست گذاری دولت در عرصه های اقتصادی و اجتماعی می باشد».

1)جنبه حمایتی حقوق کار

2) جنبه امری حقوق کار

3) مفهوم اجتماعی و اقتصادی حقوق کار

4) انعطاف پذیری حقوق کار

1)جنبه حمایتی حقوق کار: حقوق کار ناشی از روابط نابرابر کارگر و کارفرما می باشد، تحولات اجتماعی و اقتصادی بعد از انقلاب صنعتی در اروپا باعث ایجاد نابرابری به وجود آمده کاست. هدف حقوق کار تعدیل رابطه کار و برابر کردن رابطه کارگر و کارفرما بود. به همین دلیل در تنظیم قوانین کار مفاد قانون در جهت حمایت از حقوق کارگر تصویب شد. به عنوان مثال می توان به موضوعات اخراج کارگر و استعفای کارگر اشاره نمود. نتیجه هر دوی اینها پایان قرارداد کار است. اما در قوانین کار برای اخراج کارگر شرایطی سخت تر از استعفای کارگر تصویب شده است. مثال2: موضوع اعتصاب کارگر و تعطیل کردن کارخانه توسط کارفرماست نتیجه هر دو پایان کار است. اما در قانون کار برابر تعطیلی کارخانه شرایطی سخت تر از اعتصاب کارگران وضع شده است.

2) جنبه امری حقوق کار:

هرچند همه قوانین دارای جنبه الزامی می باشد اما در اصطلاح حقوقی قانون را از حیث درجه اخبار ناشی از قانون به قانون امری و قانون تکمیلی تقسیم می کنند. در قانون امری توافق بر خلاف آن مجاز نیست- اما در قانون تکمیلی یا تفصیلی اشخاص می توانند در قرارداد های خود ترتیبی بر خلاف آنچه در قانون تکمیلی آمده مقرر نمایند. یکی از ویژگیهای حقوق کار این است که اغلب مقررات حقوق کار جنبه امری دارد و از اجزای نظم عمومی محسوب می شود که نمی توان بر خلاف آنها توافق کرد.به بیان دیگر حقوق کار جنبه حداقلی دارد ،یعنی نمیتوان با توافق کارگر مزایایی کمتر از مزایای قانونی برای کارگر منظور کرد. ماده 8 قانون کار« طبق بند الف ماده141» در تشخیصمزایای بیشتر برای کارگر مرجع صلاحیت دار ضابطه نوعی را در نظر میگیرد نه ضابطه شخصی را.

اگر در قرارداد کار مزایایی کمتر از مزایای قانونی با توافق کارگر برای وی درج شود آن قرارداد قابل قبول نیست. اما اگر مزایای بیشتربرای کارگر در قرار داد ذکر شود آن قرارداد لازم الجراست. اگر مزایای مندرج در قرارداد که در تاریخ 1/7/91 کمتر از مزایای قانون جدید مصوب 20/7/91 باشد، آیا قانون جدید برقرارداد حاکم می شود یا اینکه توافق پیشین طرفین همچنان معتبر است پاسخ: قرارداد طرفین در مورد این شرط از تاریخ تصویب قانون جدید بی اثر است اجرای قانون جدید در این قانون بر خلاف اصل عطف به ماسبق شدن قوانین «مندرج در ماده4 قانون مدنی نیست زیرا قوانین مربوط به نظر عمومی که یکی از مصادیق آن قانون کار است اثر نوری دارد یعنی فوراً لازم الاجرا می شوند. با توجه به جنبه آمرانه داشتن حقوق کار به دلیل ارتباط آن با نظم عمومی برای قوانین کار علاوه بر ضمانت اجرای مدنی در برخی موارد ضمانت اجرای کیفری نیز تعیین می شود (فصل 11قانونکار مواد 171 تا 186) صلاحیت رسیدگی به جرایم مربوط به قانون کار در صلاحیت دادگاههای کیفری دادگستری است.

تحقیق درباره مشکلات اجتماعی و عاطفی کودکان کم توان ذهنی

افراد عقب مانده ذهنی با تعدادی از مشکلات اجتماعی و عاطفی مواجهند این که انها با دیگران متفاوتند به تنهایی کافی است که در موقیعت های اجتماعی به صورت متفاوت با انها بر خورد شود در واقع حس اعتماد به نفس کودکان عقب مانده در مقایسه با کودکان عادی پایین تر است علاوه بر دانش اموزان عقب مانده ذهنی در معرض خطرات ناشی از سایر مشکلات رفتار نظیر نابهنجاری وبی دقتی نیز قرار دارند

تحقیقات نشان داده است که افراد عقب مانده ذهنی اعتقاد به اینکه می توانند بر سر نوشت خود کنترل داشته باشند ندارند انها معتقدند که زندگی انها از طرف نیروهای خارجیکنترل می شوند به نظر انها انچه برای انها اتفاق می افتد جنبه شانس واتفاق دارد و انها خود قادر به تغییر اوضاع نمی باشند افراد عقب مانده خود را در کارهای پیچیده در گیر نمی کنند

موقی که کودکان عقب مانده در باره انچه در زمینه کارهای شناختی (یادگیری) انجام می دهند باز خورد منفی دریافت می کنند انها کوشش خود را برای به کار بشتن روشهای موثر متوقف می سازند درحالی که کودکان هم سن وسال انها در چنین مواقعی برای حل مشکل به کوشش های بیشتری دست می زنند

عملکرد اجرای عامل اصلی درگیری است که درعملکرد ضعیف کودکان عقب مانده ذهنی نقش دارد به گفته این معلمان این کودکان فاقد قضاوتهای خوب میباشد تعداد زیادی از کودکان درپردازش مرکزی با مشکل مواجه اند

طبقه بندی کردن یا سازمان دادن اطلاعات- ظاهراً یکی از مشکلات ویژه است که کودکان عقب مانده ذهنی با ان مواجه هستند و این کودکان کمتر می توانند اشیا را گروه بندی کنند انها اغلب قادرنمی باشند تشابهات موجود بین دو شی به هم بیان کنند

بارز ترین خصوصیت عقب مانده ذهنی توانایی اندک کودکان برای یادگیری است از نتایج تحقیقاتی که به عمل امد در مورد این کودکان چنین استنباط شده است که این قبیل دانش اموزان حداقل در چهار حوزه مربوط

به شناخت دچار اشکال می باشند که عبارت از توجه, حافظه, زبان, دروس

حال این کودکان را در 3 گروه تقسیم می کنند که توضیح دتده خواهد شد

همان طور که می دانید سه دسته کودک عقب مانده ذهنی از نظر اموزشی وجود دارد که به ترتیب اموزش پذیر,تربیت پذیر,وعقب مانده شدید یا پناه گاهی

گروه کودکان عقب مانده خفیف یا اموزش پذیر

عواطف مناسب وبهتری نسبت به گروهای دیگر دارند به نزدیکان عشق می ورزند نسبت به انها قدر شناسند از حافظه خوبی برخوردارند از نظر تفکر وتخیل در زندگی دز حد معمولی بهره می گیرند.

از نظر اموزشی قادر به فرا گیری مطالب در حد قابل توجه ای هستند و معمولا می توانند درس را تا پایان کلاس سوم ابتدایی فرا بگیرند می توانند مسائل و موضوعات مختلفی را از محیط خانواده و مدرسه ومحله فرا بگیرند و به حافظه خود بسپارند انها می توانند از عهده کارهای ساده حرفه سیک برایند در مواردی دچار هیجانات شدید می شوند (ممکن از دیدن فیلم ,یا منظره ای باشد) از نر اجتماعی اکثرا تحمل خشونت را ندارند

پیرو ودنبال رو دیگران هستند و به اسانی تحت تاثیر دیگران قرار می گیرند اگر محیط نا مناسب باشد ممکن است به بزهکاری کشیده شوند نسبت به خانواده خویش وفا دارند و می کوشند وسائل اسایش ورفاه را برای انها فراهم کنند

این کودکان دراستعمال جمله های پیچیده وبسط موضوعات نقایص کمتری از خود نشان می دهند اینها ن نقایس ارتباطی مهمی نیستند زیرا که می توانند نوع ومیزان اطلاعات را که کودک قادر است از طریق ان با دیگرا ارتاط برقرار کند به خصوص در مواردی که فرایند های موجود در هر فعالیتی چنین کاری را ایجاب می کنند محدود نمی سازد

با دیگران تعامل رقابتی می پردازند برخی از فعالیت های گروهی را اغاز می کنند ممکن است عضو یک گروه مذهبی و تفریحی شوند اما نمی توانند در سازمانها اجتماعی یا در گروه افراد ماهر باشند

کودک عقب مانده متوسط یا تربیت پذیر چه کسانی هستند

این کودکان با ضریب هوشی حدود 50 -35 هستن در اثر تعلیم وتربیت مداوم قادر خواهندبود اعمالی چون دست رو شستن لباس به تن کردن نظافت شخصی جابه جا کردن وسائل و ....

می توان تفاوت کار خوب و بد را تا حدی به انها اموخت تا حدی پایبند عواطف خویش هستند به اطرافیان محبت قابل ملاحظه ای دارند از معاشرت با افراد ناشناس بیم ناک هستند در انجام کارها زود خسته می شوند در موقع ارامش مطیع و مهربان هستند و در مواردی که چیزی می خواهند و نیاز دارند به انها نمی رسد پرخاشگر می شوند گروهی از انها می توانند کارهای یک نواختی را انجام دهنداین کودکان را می توان با روش های تعلیمی تربیتی بویژه برای یک زندگی خود مختار و مفید اماده کرد انها در اصل همان احتیاجاتی را دارند که که افراد سالم از ان بر خوردار خواهندبود بنا براین اگر افراد را طوری پرورش دهیم که محدودیت های خود را بشناسند و قبول کنند و اشخاصی که با انها در تماسند نسبت به این خصوصیات اگاهی پیدا کنند و انها را همان طور که هستند بپذیرد

قادر خواهند بود برای خود و جامعه مفید واقع شوند.

عقب مانده ذهنی عمیق (پناهگاهی)با بهره هوشی 25 و کمتر از ان

تعداد گروه این بچه ها نسبت به سایر گروه های عقب مانده 3 تا 5 درصد را تشکیل می دهد اما علاوه بر میزان هوش, خصوصیات دیگری نیز مورد توجه قرار گردیده عمیق بودن این گروهرا تایید می نماید اینگونه کودکان بیشترین حد هوشی (25) و در بالاترین نسبت هوشی در حد کودک 3 ساله رشد می کنند

اکثرا چهره این کودکان غیر عادی است در بیشتر موارد حالت عدم تقرن در صورت مشاهده می شود کوتاهی وبلندی بیش از حد کوچکی و بزرگی جمجمه از نشانهای این بچه هاست

بسیاری از انها دارای مشکل بلع هستند و فاقد توانایی در جویدن می باشند .بسیاری از انها از لحاظ ایستادن و راه رفتن نارسائیهای قابل توجه ای از خود بروز می دهند کنترل ادرال ومدفوع در این بچه ها خیلی به ندرت به وجود می اید در بیشتر موارد علاوه بر اختلالات فوق الذکر اختلالات بزرگتری بخصوص از لحاظ دستگاه و نظام عصبی افزوده می شود . حملات صرع اعم از صرع بزرگ و کوچک پسیکوموتور ویا فلج نیمی از بدن در این گونه کودکان مشاهده می شوداز لحاظ ذهنی و فعلیت های مربوط به ان این قبیل افراد تکلم را به خوبی فرا منی گیرند و قادر نیستند از تکلم به عنوان وسیله ارتباطی استفاده کنند بسیاری از انها اصوات یکنواخت ونابجا و ممتد از گلوی خود خارج می کنند

از لحاظ عاطفی احساسات و هیجانات در این قبیل اطفال کم یا هیچ است از انجای که اکثرا بدون فعالیت وبیشتر در بستر استراحت می گذرانند به گروه پناه گاهی نیز معروف هستند.

نگاهی  به غریزه جنسی این کودکان کم توان ذهنی

غریزه جنسی از بدو تولد همراه کودک است فقط زمان ظهور این غریزه این کودکان متفاوت است نحوه تربیت جنسی برخی از این گروه ها استثنایی با توجه در نقص درکدام عضو نیاز به توجه خاصی دارند

برخی از این کودکان به علت داشتن ضمیر ساده ونداشتن تجربه کافی بیشتر در معرض انحراف هستند

عقب مانده ذهنی هم از قوای جنسی کافی برخوردار است و با توجه به محدودیت های تفکر وتعقل و عدم تشخیص وموقعیت های ممکن است بهره برداری غلط کنند وتحت تاثیر واقع شوند.

منابع :

دانش اموزان استثنایی دکتر عزت الله نادری ومریم سیف

کودکان استثنایی محمود پاک زاد

تحقیق درباره مسکرات الکل و خمر

تعریف اصطلاحات و متغیرها

متغیرها:

1- متغیر مستقل: زیان ها فراوان و زوال عقل – آثار سوء فردی و اجتماعی

2- متغیر وابسته: حرمت مسکرات

تعریف مفاهیم:

مسکر: از سکر به معنی بستن جوی یا از سکور به معنای ایستادن باد است، چیزی که به صورت مایع (معمولا از گرفتن آب انگور یا خرما بدست می آید) مصرف گردد و سبب مسدود شدن راه عقل از ادراکات و معقولات می گردد.

خمر: آن است که سکر (مستی) آورد و از انگور باشد یا اعم از انگور و غیر آن مانند خرما و جو که بجوش آید و شدید شود. اصل خمر نیز مانند مسکر به معنای پوشاندن عقل (زایل نمودن) می باشد.

اثم: الاثم و الاثام اسم للافعال المبطئة عن الثواب و جمعه آثام و لتضمنه لمعنى البُطء و قوله تعالى: فيهما اثم كبير. (بقره: 219) اى فى تناولهما ابطاء عن الخيرات. إثم و أثام اسم براى كارهايى است كه دوركننده از ثواب مى باشد و جمع آن آثام است كه متضمن معناى بُطء (كندى و دورساختن) است و كلام خداوند كه مى فرمايد: «شراب و قمار إثم بزرگ است» بدين معناست كه استفاده از آن دو موجب دورى از نيكى ها مى گردد.

حدود: مجازات جرايمي است كه در ميان همه دولت ها پذيرفته شده است بدون اينكه تغييراتي در آنها داده شود. مجازات حدود را باتوجه به فقه حنفي بررسي خواهيم كرد.

لغت حد به معناي منع كردن است . اما به عنوان يك واژه حقوقي به جزايي گفته ميشود كه حق الله است و ميزان آن معين شده است .مجازات حد در هفت مورد است : زنا، قذف ، شرب ، خمر، سرقت ، قطع طريق ، ارتداد و بغي .

تعزير: در لسان فقها به معناى تأديب به كار رفته است كه مقدار آن از مقدار حدّ پايين تر است. چنان كه در تحريرالوسيله مى فرمايند: «تعزير از حدّ پايين تر است و اندازه آن با حاكم است و احوط در آن در مواردى كه اندازه آن معين نشده است، و دليلى بر آن در دست نيست اين است كه از كم ترين اندازه حد تجاوز نكند.»

بنابراين، تعزير مجازاتى است بازدارنده و متناسب با جرايمى است كه مستوجب حدود، قصاص يا ديات نباشد و هدف از آن اصلاح و تربيت مجرم است..

شرب خمر: كليه حقوقدانان اسلامي شراب را حرام و خوردن آن را ممنوع مي دانند. از نظر ابوحنيفه شرب خمر ولو كم باشد و در مورد ساير نوشيدني ها به قدري كه موجب سرخوشي فرد گردد، جرم است . درحالي كه از نظر ساير حقوقدانان اسلامي ، شرب خمر يا هر چيز مستي آور در صورتي موجب حد است كه اولاً مستي آورد، هر چند كه مقدار كمي خورده باشد. ثانياً قصد و اراده (جزايي ) وجود داشته باشد. مجازات شرب خمر 80تازيانه است .

مشروبات الکلی: الکل ماده ای می باشد که به روشهای متفاوتی تولید می شود از جمله :

• از تخمیر حبوبات و میوه ها (مانند آب جو)

• از تقطیر حبوبات و میوه ها(مانند ودکا و ویسکی)

• از تغییر شیمیایی در سوخت های فسیلی همچون گاز ، ذغال سنگ و نفت (مانند الکل صنعتی) (1)

• از ترکیب شیمیایی مونوکسید کربن و هیدروژن (مانند متانول و الکل چوب.) مشروبات الکلی به نوشیدنی هایی اطلاق می گردد که الکل موجود در آنها از نوع ایتل الکل (اتانول) باشد. مشروبات الکلی میزان متفاوتی از الکل را دارند. برای مثال: آب جو 5 تا 7 درصد ، شراب 10 تا 15 درصد، ویسکی و عرق حدود 40 درصد.

الکلیسم: عبارت است از وابستگی فیزیولوژیک (جسمانی) و روانی به الکل، که منتهی به اعتیاد به آن شده است که نهایتا منجر به بروز بیماریهای مزمن و بروز مشکلات در روابط فردی و خانوادگی و اجتماعی فرد می شود.

پیشینه پژوهش

در بسیاری از مسائل فقهی که امروزه مطرح است، شناخت موضوع، تاثیر بسزایی در بدست آوردن حکم از ادله فقهی دارد. موضوع حرمت مسکرات هم در همین قاعده قابل ارزیابی است. از طرف دیگر برقراری رابطه این مقوله با آثار سوء استعمال مسکرات لزوم توجه به پیشینه ی تحقیق وسیع تر را طلب می نماید.

در خصوص حرمت مسکرات سخنان و ذکر روایات مختلف از ائمه معصومین علیهم الاسلام از سوی فقیهان گرانقدری همچون علامه حلی، شیخ محمد حسن نجفی، شیخ طوسی و شیخ حر عاملی اشاره نمود.

در رابطه با ساختمان شیمیایی الکل ، انواع الکل و شناخت حکم آن فقیهان عالی مقامی چون آیت الله سید محمد باقر صدر، آیت الله خویی، آیت الله حکیم، امام خمینی (ره) و آیت الله گلپایگانی به درجات مختلفی باب مباحث گشوده اند که در مباحثشان به مواردی چون نجاست الکل، اثبات طهارت الکل، انواع الکل و تفاوت میان الکل صنعتی و تخمیری نیز پرداخته اند.

کتاب های دیگری نیز با توجه به فرا خور موضوع بابی را راجع به مسکرات ، خمر و الکل باز نموده اند مانند کتاب « خلاصه الاخبار» سید محمد مهدی موسوی ، کتاب « شناخت الکل» سید رضا آقاپور مقدم و کتاب « ترکیبات الکل از نظر فقه اسلامی » که از سوی دارالتبلیغ اسلامی قم انتشار یافته است .

همچنین علاوه بر منابع فوق مقالاتی نیز از سوی برخی پژوهشگران ارائه شده است که از مهمترین آن می توان به مقالات " دلایل علمی منع مشروبات الکلی / همه با این سم مبارزه کنیم" و "دلایل علمی منع مشروبات الکلی / تاثیرات سوء الکل در نسل جوان " هر دو از رحمت الله قهرمانی و همچنین مقاله " سمیت مشروبات الکلی به شهادت خدا ، عقل و وجدان " از غلام علی عقیقی کرمانشاهی می توان اشاره نمود.

سابقه تاریخی مشروبات الکلی

الکل که مستی آور است الکل اتلتیک می باشد که در انواع مختلف توسط برخی مردم نوشیده می شود و مورد استفاده قرار می گیرد.

در مصرف الکل به عنوان یک داروی اندوه زدا از قدیمی ترین ادوار تاریخی مخصوصاً در بشر متمدن سابقه داشته است، ولی اجتماعات بشری اولیه تقریباً منزه از آن بوده اند و به نظر می رسد آدمی با پیشرفت تمدن و پس از آنکه از بابت تامین مسکن و خوراک و پوشاک خیالش راحت شد به فکر تفنن و تفریح افتاده و از همین رهگذر نوشابه الکلی را برای ایجاد شادی و سرور در خود بکار گرفته است علاوه برآن در بسیاری از مذاهب، نوشابه الکلی در بعضی از مراسم مذهبی، به حد اعتدال مصرف می گردیده ولی در همان ادیان زیاده روی در مصرف نوشابه الکلی مذموم بوده و گناه محسوب می شده است.

مصرف مشروبات الکلی از دیر باز آفت زندگی نوع بشر بوده است. زمان پیدایش این آفت دقیقاً معلوم نیست ولی در ابتدا توسط فرمانروایان مصرف می شده است و سپس به مردم عامی سرایت نموده است.

مصرف انواع مشروبات الکلی در بسیاری از کشورهای جهان بر طبق قانون خاص آن کشور رایج بوده و می باشد و در کشور ایران، قبل از انقلاب اسلامی رایج بوده و پس از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، مصرف انواع نوشابه های مسکر آور ممنوع اعلام شد.

مشروبات الکلی عامل اصلی بسیاری از جرائم از قبیل، سرقت ، قتل و غیره می باشد. علاوه بر آن مشروبات الکلی عامل بسیاری از تصادفات رانندگی در جهان نیز می باشد اکثر کشورها هم اکنون به مضرات این آفت خطرناک پی برده اند و در صدد هستند که با وضع قوانین جدید، مصرف این ماده را محدودتر بسازند تا مانع بروز جنایات و تصادفات شوند.

بر طبق قانون اسلام مصرف هر گونه مشروبات الکلی حرام بوده و موجب جاری شدن حد می شود.

حرمت خمر از سوی خداوند متعال بطور تدریجی نازل شده است ولی در آیات قرآن اشاره ای به مجازات آن نشده است ولی به وسیله ی سنت نبوی و سیره ائمه معصوم ما، میزان مجازات آن (حد) معلوم شده است.

تاریخچه پیدایش خمر

در جمع ادیان ملل و مذاهب به اجماع علما و اخبار صحیحه شرب خمر حرام و عمل شیطان می باشد و علت حرام بودن خمر و پیدایشش در کافی از ابی الربیع نقل شده است که گفت من از ابی عبدالله (علیه السلام) درباره اصل خمر که چگونه در ابتدا حلال بوده و چگونه حرام گشت و از چه زمانی خمر ساخته شد سوال کردم؟

حضرت فرمودند: زمانی که آدم (علیه السلام) از جنت به زمین هبوط کرد و از خداوند در خواست میوه های بهشتی نمود و خدای تعالی دو شاخه از شاخه های انگور نازل کرد و آدم آنها را در زمین کاشت.

وقتیکه برگ میوه دار شد ابلیس آمد و دیواری بر آن کشید پس آدم (علیه السلام) خطاب به ابلیس گفت « ما حالک یا ملعون» یعنی ای ملعون حال ( مقصود ) تو چیست؟

ابلیس گفت : آنها (منظور میوه های شاخ انگور) از من است.

آدم (علیه السلام) فرمود: دروغ می گوئی.

بعد از آن به محاکمه؛ روح القدوس( حضرت جبرئیل ) مشتی از آتش بر گرفت و در میان آنها انداخت در آن حال شاخه های انگور در گرما بود و آتش گرفت و آدم بعد از آن گمان کرد که شاید چیزی از آن باقی بماند و ابلیس نیز همین گمان را کرد .آتش همانجایی که افتاده بود بجا ماند و انگاه دو ثلث از انگور سوخت و کم شد و یک ثلث از آن باقی ماند.

روح القدوس گفت : آنچه که رفت و گم شد نصیب و قسمت ابلیس لعین بود و ای آدم باقی برای توست»

و نیز از ابی عبدالله (علیه السلام) روایت شده است که فرمودند : زمانی که آدم (علیه السلام) به زمین آمد خدای تعالی او را به زراعت کردن امر کرد و به آدم درخت نخل و انگور زیتون و انار عطا فرمود آدم آنها را کاشت و از میوه های آن خورد . سپس ابلیس ملعون آمد و گفت: ای آدم اینهایی را که غرس کردی چه می باشد ؟ من اینها را نمی شناسم حال آنکه من پیش از تو در زمین بودم و بعد از آن ابلیس گفت : اذن بده من از اینها بخورم.

آدم (علیه السلام) از خوردن او ابا ء کرد و در اواخر عمر آدم ابلیس پیش حوا آمد و گفت : من گرسنه و تشنه ام. حوا گفت چه می خواهی ؟

گفت : می خواهم که از آن میوه ها به من ببخشایی.

حوا گفت: آدم از من عهد گرفته است که از اینها چیزی به تو ندهم . برای اینکه اینها از جنت است و سزاوار نیست که تو از آن بخوری.

به حوا گفت: چیزی از آنها به کف من بفشار.

حوا ابا ء نمود.

ابلیس بعد از آن گفت : بگذار من آنها را بمکم اما نمی خورم.

آنگاه حوا یک خوشه ای از انگور را گرفت و به ابلیس لعین داد.

ابلیس آنرا مکید ولی نخورد. سپس خوشه را از دهن ابلیس بکشید.

خداوند تعالی به آدم (علیه السلام) وحی کرد: بدرستیکه دشمن من و دشمن تو انگور را مکید و من بر تو از عصیر او خمر را حرام کردم و آن چیزی است که او بر نفس ابلیس مخالطت کرد پس خمر را حرام کردم.

به جهت آنکه عدو خدا حوا را مکر کرد تا آنکه انگور را مکید و اگر آنرا می خورد از اول تا آخر و جمیع میوه های او را و آن چیزی که از آنها خارج می شود را حرام می کرد.

ابلیس به حوا گفت : اگر به من از تمر و خرما بدهی که آنها بمکم همانطوریکه از انگور مکیدم چه می شود؟

حوا از آنها به او داد. و ابلیس لعین او را نیز مکید . انگور و خرما خوشبو تر از مشک و شیرین تر از عسل بود . وقتی که دشمن خدا انها را مکید رایحه شیرینی انها بعد از آن رفت .

ابلیس لعین بعد از فوت آدم رفت و به بیخ انگور و خرما بول کرد . پس بول در رگهای انها جاری گشت و از این جهت است که از انگور و خرما خمر حاصل می شود و آدم را مست می کند . خدای تعالی بر ذریه ادم جمیع مسکرات را حرام کرد . زیرا عصاره آنها به بول دشمن خدا در انگور و خرما جاری شد»

- از حضرت امام محمد باقر (علیه السلام) روایت شده است : « وقتی که نوح (علیه السلام) از کشتی بیرون آمد حقیقتاً درختی از «مو» را در زمین کاشت و پیش اهلش آمد . بعد از آن ابلیس آمد و انرا کند.»

پس نوح (علیه السلام) برای غرس نمودن آن برگشت و دید که از بیخ کنده شده است و ابلیس را نزد آن یافت.

جبرئیل (علیه السلام) آمد و خبر داد که ابلیس ان را کنده است.

نوح (علیه السلام) به ابلیس گفت چه چیزی تو را وادار کرد که اینرا بکنی ؟ به خدا قسم حقیقتاً آنچه را که غرس کردم بیشتر از خودم دوست دارم . بخدا قسم تا اینرا غرس نکنم ترکش نمی کنم. ابلیس لعین گفت: بخدا قسم تا اینرا غرس نکنم ترکش نمی کنم.

ولی جبرئیل (علیه السلام) گفت: برای او نصیبی از این قرار بده و برای ابلیس ثلثی از ان را قرار داد. ابلیس اباء کرد و راضی نشد . آنگاه برای او نصف قرار داد . دوباره راضی نشد . نوح از بیشتر دادن به ابلیس امتناع کرد.

جبرئیل (علیه السلام) گفت: ای نوح احسان کردن از تو است.

نوح (علیه السلام) فهمید که ابلیس بر این درخت سلطه دارد . سپس دو ثلث آن را برای ابلیس قرارداد و جبر ئیل فرمود: از این احتراز کن زیرا نصیب شیطان است.

همچنین ابو جعفر فرمودند: هنگامی که عصیری را گرفتی ان را طبخ کن تا 3/2 آن برود و کم شود . آنگاه بخور و بنوش چون 3/2 آن نصیب شیطان است»

- ابی عبد الله فرمودند: « ابلیس لعنه الله درخت انگور نوح را کند.

جبرئیل (علیه السلام) آن را به نوح داد و گفت: این حق نوح (علیه السلام) است . و آنرا به نوح (علیه السلام) اعطا کرد و به ابلیس 3/1 از آنرا بخشید ولی ابلیس راضی نشد و بعد به ابلیس نصف را داد دوباره راضی نشد. پس جبرئیل آتش را بیفکند و 3/2 آن سوخت و 3/1 آن باقی ماند و فرمود:

آنچه که به وسیله آتش سوخت نصیب ابلیس است و ای نوح آنچه که باقی ماند برای توست که حلال است»

با توجه به احادیث یاد شده می توان از پیدایش خمر آگاهی حاصل نمود ؛ و حتی علت حکم تحریم و نجاست خمر را دانست. و به این نکته رسید که شیطان برای پوشاندن عقل آدمی به نیرنگ ها متوسل می گردد و خداوند متعال در آن نشانه ای قرار دادند برای جدا شدن اهل گناه از اهل ایمان؛ تا اهل گناه با توسل به مسکرات موجبات پوشیده شدن عقلشان در برابر روشنایی ها می شوند و اهل ایمان با خضوع در برابر فرمان خداوند دانا لذتهای زودگذر خمر و مسکرات را بر خود حرام می نمایند تا به لذایذ واقعی برسند .

تعاریف و ویژگی های خمر

سیری در واژه خمر از بعد لغوی واصطلاحی

برای خمر که ما از آن به شراب،باده،می و مشروب الکلی نام می بریم معانی مختلفی وجود دارد که با نگاه به لغت نامه ها و تعبیرهای علمای اسلامی و حقوقی به مواردی از آن در ذیل اشاره می کنیم:

• خمر: فشرده انگور یا خرما که تخمیر و تبدیل به شراب می شود، هر نوشابه ای که مستی بیاورد و از شراب و عتق و امثال آنها، بیشتر به شراب اطلاق می شود.

• خمر: آب انگور- هر چیز مست کننده.

• خمر: پوشاندن. طبرسی می گوید: اصل خمر به معنی ستر و پوشاندن است. راغب می گوید: اصل خمر به معنی پوشاندن شیء است و به آنچه با آن چیزی را می پوشانند خمار می گویند. به شراب از آن جهت خمر می گویند که عقل را می پوشاند و زایل می کند.

• خمر: اصل خمر پوشاندن چیزی است و به هر چیزی که با آن و به وسیله آن پوشانده می شود خمار گویند ولی خِمار در سخنان معمولی اسمی است برای روپوشی که زنان سر خود را با آن می پوشانند و جمع آن خُمر است.

• خمر: نامیدن خَمر به نوشیدنی سکرآور است برای این است که در مرکز و جایگاه خرد انسان پنهان می شود و نظر بعضی از مردم این است که هر مست کننده ای خمر است و بعضی نظرشان این است که خمر اسمی است برای چیزی که از انگور و خرما تهیه می کند و سکرآور است.

• خمر: عبارت است از هر مایعی که در اثر تخمیر (ورآمدن) خاصیت سکر و مستی به خود گرفته باشد و خوردنش عقل را تیره و بیهوده کند.

• خمر: شراب انگور، اکثر فقها مسکرات، و از جمله خمر را در ضمن فی بست دهگانه نام برده اند، و جمعی از فقها، ادعای اجماع بر نجاست آن کردند ولی در عین حال نجاست آن مورد اختلاف است. گروهی از فقهای قدیم و متاخر به پاکی آن فتوا دادند، چنانچه گروهی به پاکی اهل کتاب قائل شده اند و از جمله کسانی که خمر را پاک می دانند می توان از شیخ صدوق، مقدس اردبیلی و خوانساری نام برد.

• خمر: آن مایع مخصوص که از شراب و کشمش می گیرند.

• خمر: شراب، می، آب انگور که مسکر بوده، باده، هر چه مسکر بود. زیرا زمانی که آب تحریم در مدینه نازل شد، شراب انگوری در مدینه نبود، بلکه شراب خرما بود (ناظم الاطباء).

10- خمر: (بفتح خا و سکون میم) آنچه مستی آورد. می، شراب، باده.

11- شراب: عصاره تخمیر شده انگور، می، باده، هر نوع نوشیدنی

12- می، (بفتح میم) شراب انگور، نوشابه الکلی.

در کل می توان این معانی را برای خمر در نظر گرفت : پوشاندن ، پنهان کردن ، نوشیدن می ، شرم داشتن ، مایه کردن در خمیرو گذاشتن آرد سررشته و گل لای را تا خمیر شود.

خَمر :شراب ، می ، باده ، مل ... و آب انگور که مسکر بود.

خَمر : پنهان شدن و پنهان ماندن خبر.

طبرسی گوید : خمر : پوشاندن است ، اصل خمر به معنی ستر و پوشاندن است و هر چیزی را که با آن یا وسیله آن پوشانده شود ، خمار گفته می شود و چیزی است که زن به وسیله آن سرش را می پوشاند و در سوره نور آیه 31 نیز به همین معنی آمده است و خَمر ، هر شراب مست کننده و آمیزنده با عقل و پوشاننده عقل را گویند.

راغب می گوید: اصل خمر به معنی پوشانیدن شی ء است و به آنچه با آن چیزی را می پوشانند ، خمار می گویند ولی در تعاریف ، خمار مخصوص شده است به آنچه زن سر خود را با آن می پوشاند و جمع آن خَمر ( بر وزن عنق) است و در سوره نور آیه 31 آمده است :« وَ لیُضرِبنَ بِخُمُرِهِنَ عَلی جَیُوبِهِنَّ» یعنی روسری های خود را بر گریبانهای خویش بزنند . و به شراب از آن جهت خمر گویند که عقل را می پوشاند و زایل می کند و نزد بعضی از مردم خمر ، اسم برای هر مسکری است و نزد بعضی از مردم ، اسم است برای هر چیزی که از انگور و خرما گرفته شده است.

از پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده است : خمر از دو درخت نخل و انگور است... و آنچه کثیر آن ، مست کننده باشد قلیل آن نیز خمر است . این همان است که ازروایات امامیه آشکار است .

ولی بعضی گفته اند : خمر عصیر انگور ( آب انگور) است و عرب انگور و خرما و جو را خمر می دانست آنگاه که بجوش آید و شدید شود و مردم بتدریج در اقسام آن اضافه کردند تا امروز که دارای انواع زیاد است به حسب درجات مست کردن و همه آنها خمر است.

در قاموس آمده است : خمر آن است که مستی آورد و از انگور باشد یا اعم از انگور و غیر آن ولی عموم اصح است . زیرا خمر در حالی تحریم شد که در مدینه شراب انگور نبود و شراب آنها از خرمای تر و خرمای خشک بوده است.

در تفسیر المیزان عنوان شده است : عنب انگور به اعتبار آینده خمر خوانده شده است و خمر بنابر آنچه از لغت بدست می آید هر مایعی است که برای مست کردن درست شده باشد . و خمر عبارتست از هر مایعی که در اثر تخمیر «ور آمدن » خاصیت سکر و مستی بخود گرفته باشد و خوردنش عقل را تیره و بیهوده کند .

در مذهب شافعی و ابوحنیفه خمر چنین تعریف شده : عصیر عنبی (آب انگور) را که غلیان کند و سفت غلیظ شود و کف کند خمر گویند .

خمر: پوشاننده شی است و هر چه از عصیر عنبی ایجاد مستی کند را خمر گویند زیرا خمر عقل را می پوشاند.

خمر: مطلق مسکر است ، یعنی چیزی که در اصل روان باشد و عقل را بپوشاند و از خمر به معنی ستره ، یعنی او را پوشانید ، زیرا که پوشانیده عقل است ، همانگونه که مسکر چنین است.

در واقع نقطه اشتراک در تمامی این معانی و تعاریف این است که همگی بر پوشانیده شدن و درک آدمی و زایل شدن اعمالی که در زمان سلامتی و صحت عقل انجام می گیرد؛ تاکید شده است .

مقایسه سکر با اغماء

سکر بر خلاف اغما حالتی است که موجب نقص عقل از استدلال می شود وبه دنبال سکر ضعف قلب و بدن ایجاد می گردد یا اینکه حالتی است که موجب قوت نفس ؟( شاید مقصود شیخ حسن نجفی ، نفس اماره باشد ) و ضعف عقل شود، در حالتی که اغما ء موجب ضعف و قوت نفس و عقل می شود.

مقایسه مسکر با خمر

در مقایسه مسکر با خمر به دو مورد می توان اشاره کرد :

1- ابتدا خداوند تعالی خمر را به نص صریح در قرآن حرام نمود و آنگاه رسول خدا آنچه غیر از خمر که در زمره مسکرات است را حرام کرده که معنای آن حرمت نفس « خمر» است که به وسیله قرآن بیان شده است و سپس « مسکر» به وسیله سنت بیان شد .

2- خمر در جملات آیات قرآن ذکر شد که تغلیظ نهی از مسکرات از آن اراده شده است آنگاه فرد فرد آن تاکیدی برای نهی کردن از آن را بیان داشت.

به هر حال در مقایسه این دو به وجوه اشتراک بیشتری می رسیم تا افتراق؛ زیرا منظور از هر دو توسل به موادی است که منجر به پوشانیدن (ستردن) عقل در برابر واقعیات می گردد که نهایتا سایر گناهان ( اثم) را به دنبال خواهد داشت.

تعریف فقاع و حکم آن

فقاع شرابی مخصوص است که از شعیر گرفته می شود و در بعضی از روایات بیان شده است که فقاع خمر مجهولی است یا فقاع خمری است که مردم آنرا کوچک شمرده اند .

در الانتصار المنتهی لتنقیح جامد المقاصد الخلاف لغنیه المهذب البارع و کشف الالتباس و ارشاد الجعفریه و ظاهرا در لتذکره و المبسوط اجماع محصل و منقول بر آن است و صراحتا حکم به خمریت فقاع در آنها تاکید شده است و در بعضی اخبار مستفیضه معتبری که متواتر هم هستند چنین گفته شده است که فقاع عین خمر است هر چند اگر سکر آور نباشد هر مسکری حرام است و هر مخمر فقاعی حرام است.

از ابوالحسن درباره فقاع سوال شد . ایشان فرمودند « حد فقاع حد شارب خمر است و فرمودند: فقاع خمری است که مردم آنرا کوچک شمرده اند.»

هشام بن الحکم روایت کرده است بایونس در بغداد بودم از امام صادق علیه السلام درباره فقاع سوال شد امام فرمودند:« آنرا نیاشام زیرا فقاع خمر مجهولی است زمانی که به لباست اصابت کرد پس لباس خود را بشوی.»

از این روایت می توان حکم به نجاست فقاع هم نمود و نزد شارع مشاء خمر و فقاع نسبت به یکدیگر قریب است.

فقاع مانند نبیذ مسکر و حرام است و اگر چه سکر آور نباشد واجب است که از درمان کردن بوسیله فقاع امتناع شود و تحریم فقاع صرفا اختصاص به تناول و درمان نمودن ندارد بلکه اگر با چیز دیگری آمیخته شود یا غلظت آن به وسیله آمیختن مستهلک شود باز هم حرام است.

از شیعه نقل شده است که بر شارب فقاع حد جاری می شود همانطور که بر شارب خمر حد جاری می شود و او را تازیانه می زنند و تعزیر می کنند ولی در این مسئله فقها با یکدیگر اختلاف عقیده دارند زیرا برخی از آنان گفته اند که فقاع مباح است یا احمد بن حنبل گفته است مالک آنرا مکروه دانسته است و عبد الله الاشجعی فقاع را مکروه می داند.

ولی دلیل امامیه بر حرام بودن فقاع اجماع فرقه و اخبار می باشد و احتیاط اقتضا می کند که از آن باید دوری کرد تا برائت ذمه شود و در این مورد کسی نظر مخالفی ابراز نداشته است ولی در مورد اینکه اگر کسی فقاع را بنوشد یا عملی انجام دهد مثل خرید و فروش فقاع ....باز هم اختلاف نظر وجود دارد امر به احتیاط واجتناب از آن شده است.

عطا بن یسار روایت کرده است که از نبی درباره لغبیر سوال شده که آیا از الغبیر نهی شده است؟ نبی فرمودند: در آن هیچ خیری نیست و الغبیر اسمی است که به فقاع اختصاص دارد.

در تحریر الوسیله چنین آمده است مایع فقاع از محرمات است زیرا در آن نشیش و غلیان صورت گرفته است حتی اگر مسکر هم نباشد در حالی که فقاع شراب و معروفی است که ابتدا آن را از شعیر می گرفته اند و ماء الشعیری که میان اطباع معمول است از فقاع نیست.

فرقی میان انواع مسکرات نیست مانند اینکه از انگور خمر گرفته شود یا از خرما ، شراب از خرما، یا از کشمش مویز، شراب مویز یا از عسل ، شراب عسل یا از جو شراب جو یا گندم یا ذرت و غیره فقاع به مسکر ملحق می شود اگر چه فرض شود که مسکر نیست در نوشیدن فقاع حد می باشد.

همانطور که پیش از این اشاره شد حکم در باب حرمت شراب و مسکرات به دلیل زایل نمودن عقل و تفکر صحیح آدمی است که نقاط مشترکی در تمامی مسکرات و انواع آن و شبه مسکرات به حساب می آید؛ اگرچه در انواع مسکرات علاوه بر زایل نمودن عقل ضرر و زیان های مختلفی را از لحاظ جسمانی برای انسان به وجود می آورد . به هر حال سست شدن و از بین رفتن تفکر و پی آوردن گناهان پس از آن حکم اصلی بر حرمت انواع مسکرات است.

در قوانین و مقررات جزایی اسلام تبصره 1 ماده 165 چنین عنوان شده است که« آب جو در حکم شراب است اگر چه مست کننده نباشد خوردن آن موجب حد است.»

از ابی عبدالله روایت شده است که هر نوع مسکری نوشیده شود در ان حد واجب میشود همانطوریکه در مورد خمر حد واجب شده است.

انواع مسکرات

خمر (مسکر) به چه چیزهایی اطلاق می شود؟ (بررسی متون فقهی)

آنچه را که خداوند متعال به خاطر مستی آور بودنش حرام کرده، فقط از انگور بدست نمی آید، بلکه در گذشته و حال از انواع مختلفی از نعمتهای خداوند به دست می آید که بهره برداری شرعی از هر کدام از آنها (رزقی حسن) است و استفاده و به کارگیری نادرست از هر کدام آنها نیز موجب (گناه و اثم) می گردد.

منظورمان از (رزق حسن) همان (روزی نیکو) است، چرا که اگر انسان از دید انصاف و حق به نعمتهای خداوند بنگرد، نیکویی را در انگور، خرما، عسل، گندم، جو و ذرت و تمام چیزهایی که از آنها خمر بدست می آید به آسانی مشاهده می کند و در می یابد که این نعمت ها جهت استفاده صحیح پدید آمده اند، ولی اگر به قصد تولید و ساخت انواع مشروبات مست کننده به آنها نگاه کند، نه تنها خود را به دام شیطان انداخته، بلکه درهای گناه و ناپاکی را نیز به روی خود می گشاید.

در این زمینه نظریه های مختلفی وجود دارد که همه آنها بر این امر گواهی می دهند که: (هر چه مسکر باشد، در حکم خمر بوده حرام است، خواه از انگور باشد یا از خرما یا مویز یا ارزن یا جو، اندک و بسیارش در باب تحریم یکسان است).

شیخ کلینی باستناد خود در فروع کافی، روایاتی درباره آنچه از آن مسکر تولید می کنند، آورده است که از آن جمله به دو طریق از حضرت امام صادق (علیهم السلام) روایت کرده و آن حضرت فرموده است:

قال رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلم) :« الخَمرُ من خَمَسه: العصیرُ من الکَرَم و النّقیعُ من الزبیبِ و التبعُ من العسلِ و المرزُ من الشعیرِ و النَّبیذُ من التّمر.»

حضرت امام صادق علیهم السلام فرمودند که رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلم) فرموده اند:خمر از پنج چیز حاصل می شود:

• عصیر ؛که از گندم به دست می آید.

• نقیع؛ از مویز به دست می آید.

• تبع؛ از عسل بدست می آید.

• مرز؛ که از جو به دست می آید.

• نبیذ؛ که از خرما به دست می آید.

ابوالفتح در تفسیر خود آورده است:

رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمود:« ان التمر اخمراً و ان من الغیب لخمراً و ان من الزبیب لخمراً و ان من العسل لخمراً و ان من الحنطه لخمراً و ان الشعیر لخمراً و ان من الذره لخمراً.»

همانگونه که می دانیم مسکرات انواع دیگری(مایع وجامد)نیز دارد که در فصل های بعدی بدان اشاره خواهیم نمود ودر اینجا تنها به ذکر آنچه که در صدراسلام وجود داشته است اکتفا نموده ایم.

تعاریف سکر و مسکر در لغت

سکر در لغت و با توجه به نوع تلفظ آن معانی متفاوتی را به دست می دهد، از آن جمله :

السکر(مصدر): مستی؛

السَکر: شراب ، هر چیز مستی آور ، سرکه؛

السِکر( جمع سکور) سد جلو آب ، جلو نهر را بستن؛

السکر ( به فتح یا ضم سین و به فتح و کسر و سکون کاف ): مسکر که بعضی آنرا چنین بیان نموده اند: به چیزی که باعث اختلال کلام منظم و افشاء سر(راز) نهفته می گردد .

و بعضی دیگر بیان نموده اند : به چیزیکه در غالب شاربین عقل را دگرگون می نماید و سبب سرور نیروی نفس می شود.

ولی اولی است که این امر به عرف ایکال شود؛ چه اینکه مرجع این لفظ مثل سایر الفاظ وارده « کتاب و سنت » همان عرف می باشد.

سکر: ابوالفتح در مورد سوره نحل آیه 67 چنین گفته است : « عبدالله مسعود ، عبدالله عمر ، سعید جبیر ، ابوزین ، ابراهیم ، حسن ، مجاهد ، کلبی و ابن ابی لیلی» گفتند : مراد از سکر خمر است.

قتاده گفته است : سکر خمرهای اعاجم است.

ابی نیز گفته است: که عبدالله عباس گفت : « سکر» نبیذالتمر(شراب خرما) باشد و رسول الله (صلی الله علیه واله وسلم) فرمودند:« خمر آن بود که از انگور گیرند و « یسکر» از خرما ، نقیع از انگبین ، مرز از گاورس و غبیرا ء از گندم است و من که رسول خدا هستم شما را از هر چه مستی کند نهی می کنم .»

مسکر هر مایع مست کننده و هر چه نوعا مست کننده و اصلا مایع باشد و هر چیزی که در آن طبیعت آشکار یافت شود حال مقدار آن کثیر باشد یا قلیل.

مسکر: از سکر به معنی بستن جوی یا از سکور به معنی ایستادن باد است ، زیرا که در راه عقل را از ادراک معقولات می بندد و عقل را از حرکات فکریه و تعقلات ، ساکن می گرداند و از این جهت در جمع ادیان حرام شده است .

در مسکرات نیز مشاهده می شود که مسدود شدن راه عقل و ادراک از طریق نوشیدن هر مایعی که مستی آور است بیشتر مراد است و از بین بردن قوه ی تعقل آدمی از طریق آن مد نظر است.

تاریخچه تحریم قطعی خمر بعد از ظهور اسلام

می دانیم که شراب و میگساری از رایجترین کارها در عربستان مانند مکه و مدینه بود و تجارت عمده آنان نیز بشمار می رفت و کمتر مکان و خانه ای یافت می شد که شراب در آنجا راه نیافته باشد و مردمش را معتاد نساخته باشد.

میخانه ها همیشه در تمام اوقات در مکه و مدینه باز بودند و پرچمی به نام غایه بر بام میخانه ها نصب بود که آزادی ورود برای همه در تمام اوقات را اعلام می داشت . رواج فوق العاده شرابخوری حتی بعد از ظهور اسلام و در بین تازه مسلمانان نیز چشمگیر بود . چون هنوز اسلام آنرا حرام نکرده بود و حتی ممنوعیت از آن پس از اسلام در سال سوم و چهارم هجرت برای برخی از مسلمانان فوق العاده سخت بود.

شاید با توجه به همین نکات و شرایط فراهم شدن زمینه ریشه کنی یک عادت زشت و یک بیماری اجتماعی و اخلاقی اسلام یکباره آنرا تحریم نکرد بلکه تدریجا آن را پیاده کرد و در اجرای این طرح بیش از هر چیز از عوامل معنوی و سلاح ایمان بهره گرفت.

اعراب از زمان گذشته انواع مسکرات را استعمال می کردند و از میوه های گوناگون مانند : عسل ، حبوبات و غلات و غیره شرابهای مختلفی تهیه می نمودند و هر یک را به نام ویژه ای می خواندند بعنوان مثال صهبا ( شراب انگور) بتع (شراب عسل و خرمای تر) نبیذ ( شراب فشرده شده از خرما یا انگور) غبیرا( شراب گندم یا ذرت) جعه ( شراب جو) مزر( شراب جو یا ذرت یا گندم) فضیخ ( فشرده انگور شرابی است که از خرما تهیه می کنند ) و نقیع ( شرابی که از مویز و میوه های خشک می گیرند) و دیگر مشروبات مستی آور در عربستان وجود داشته است.

هنگامی که دین مبین اسلام ظهور کرد، هرگونه مواد مستی آور را حرام نمود.

این قانون الهی موجب شد که مسلمانان دست از مشروب خواری کشیدند ولی پس از آنکه حکومت بی کفایت بنی امیه روی کار آمد بساط شراب در هر محفلی دیده شد چنانکه گاهی پس از نوشیدن شراب فرمانها صادر می کردند . معاویه شراب می خورد ولی برای عوام فریبی از شراب بد می گفت: پس از او یزید بی پروا به میخوارگی می پرداخت و کارهای زشت غیر انسانی انجام می داد . خلفای بنی عباس باده گساری می کردند . ولی آنان نیز در ترویج مستی آورها کوشیدند

از این رو برای نمونه می توان به رویدادهای تاریخی در رابطه با شرب خمر مانند نعمان بن منذر و جنایت شراب یا قضیه عمرو که همراه عماره از جانب قریش عازم حبشه برای برگرداندن مهاجرین بودند؛ اشاره نمود.

همچنین روایتی که فضل بن شاذان از حضرت رضا (علیه السلام) نقل کرده است که با آوردن سر مقدس حضرت ابا عبدالله چه جریاناتی بوقوع پیوست؛ یا قضیه یزید بن عبد الملک و شراب؛ یا ولید بن یزید که شراب خوار کم نظیری در دوران خود بود؛ یا غلامی که از شرب خمر توبه نمود و هنگامی که ولید برای ندیم مسیحیش بطور ماهانه سهمی از بیت المال مسلمین را بابت شراب گوشت خوک اختصاص داده بود و نیز به امثالهم اشاره کرد.

حال اگر به دستورات اسلام حقیقتاً و خالصانه عمل شود می توان شاهد دفع هرگونه ضرر و فساد و شر و گناه وغیره بود. زیرا همانگونه که پیامبر با این ام الفساد به تنهایی بدون معتقد و ملزم شدن به دستورات اسلام کافی نخواهد بود و موفقیتی در بر نخواهد داشت. پس بنابراین برای دوری گزیدن از این ماده فساد آور باید با چنگ زدن به ریسمان الهی و تقویت ایمان و پیشه نمودن تقوی الهی پرداخت و با سالم نگه داشتن خود از آفت های عقلی آن دیگران را نیز از این مسئله نهی نموده تا در بعدی کلان جامعه اسلامی پاک و مبرا از ناپاکی ها داشته باشیم.

منابع و مآخذ:

قرآن کریم

1- ابن مکی، شمس الدین محمد، لمعه، دارالفکر، قم 1411 ه ق

2- ابن عیّاش سمرقندی، مسعود، التفسیر العیاشی، تهران، العلمیه الاسلامیه 1363

3- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، قم نشر ادب الاحوزه 1405 ق 1363 ق

4-اردبیلی، محمد بن محمد، زبده البیان فی احکام القرآن، قم موسسه نشر اسلامی 1409 ه ق

5- اسعدی، سید حسن، مجموعه مقالات برگزیده، (بی جا)1381

6- (بی نا)، اعتیاد، انتشارات سمت، تهران 1383

7- آقا پور مقدم، رضا، شناخت الکل، انتشارات مهر1376

8- بهبودی، محمد باقر، تهذیب، تهران، پیر مغان 1387

9- پاینده، ابوالقاسم، ترجمه نهج الفصاحه، جاویدان، تهران 1361

10- (بی نا)، تورات، کتاب امثال سلیمان، انصاریان، قم 1382

11- (بی نا )، تورات، کتاب پوس، (بی تا )

12- ( بی نا )، تورات، کتاب اشیعا نبی، ( بی تا )

13- حسینی، علی اکبر، قوانین جزایی اسلام، چاپ دوم، تهران 1379

14- حسنی جرجانی، امیر ابوالفتح، تفسیر شاهی، انتشارات نوید، 1362

15- حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش های اسلامی 1382

16- حلی، جعفر بن حسن، شرائع الاسلام، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1380

17- خسروی، موسی، پند تاریخ ، انتشارات مهر ، 1380

تحقیق درباره نقش رسانه ها در کنترل جامعه

قدرت و قابلیت‌های زبان و اندیشه در کنترل جامعه

فلاسفه یونان باستان و دوران پس از آن به اتفاق زبان را مهم‌ترین وجه تمایز انسان از حیوانات دانسته‌اند. محققان هر رشته علمی آن جنبه از زبان را که اهمیت بیشتری برای رشته‌هایشان دارد، در کانون توجه خود قرار می‌دهند. در این میان، از نظر دانشمندان علوم اجتماعی، زبان مشخص‌ترین رسانه مبادلات اجتماعی است. جاذبه بررسی زبان در بافت اجتماعی آن، در این است که راهگشای فهم بهتر اجتماع خواهد بود. از سویی محققان زبان و ادبیات کلاسیک ، نقش زبان را در فرایند شکل‌گیری ارزش‌ها و خلاقیت‌ ادبی مورد بررسی قرار می‌دهند. از دیدگاه آنان زبان، آیینه میراث فرهنگی، وسیله ارتباط ما با گذشته و تجسم تمام چیزهایی است که هم انسانی است و هم شریف.

توجه به بافت اجتماعی گفتار، به هیچ روی منحصر به مجامع دانشگاهی نیست؛ بسیاری از مسائل حاد سیاسی، بر محور زبان می‌چرخد. بررسی فرهنگ‌های گوناگون اعم از اقلیت‌های درون مرزها یا ملت‌های دیگر یکی از موضوعات مورد مطالعه در بودجه کشورهای قدرتمند است.

قدرت ساختاری زبان این فرصت را در اختیار گروه‌های توانمند قرار می‌دهد تا گفتمان حاکم بر جامعه را به نفع خویش سمت و سو بخشند. فریدون بدره‌ای در کتاب «واژگان نوشتاری کودکان دبستانی ایرانی» او می‌گوید اگر در یک زبان فرضی هزار اسم، هزار صفت، صد فعل لازم و صد فعل متعدی داشته باشیم قاد خواهیم بود 000/100/200/200/100 جمله بسازیم (بدره‌ای، 1352، صص 13ـ 12). البته قابلیت یک زبان طبیعی بیش از این است، برای مثال، فرهنگ معین دارای چهل هزاره واژه است. بنابراین، مشاهده می‌کنیم در این سازمان بی‌نهایت زبان چقدر قدرت مانور وجود دارد، چنان که یک رسانه می‌تواند متناسب با رویکرد سیاسی ـ اجتماعی خود ساختار خبری مستقلی ارایه کند؛ آن گونه که بافت گفتمانی آن با سایر بافت‌ها متمایز باشد.

«فوکو» با تأکید بر اهمیت ساخت زبان و اندیشه، بر «قرائت متون» به منظور کشف ساختارهای شناخت آدمی اصرار می‌کند. به نظر او، شیوه خاص فهم و دریافت ما درباره جهان، تعیین‌کننده خصلت خاص یک عصر است و این خصلت خود شیوه اعمال قدرت را تعیین می‌کند. از دیدگاه ساختاری «فوکو»، سیاستمداران، صاحب منصبان و اصحاب قدرت و نظایر آنان، به طور عمدی و آگاهانه نهادهای لازم برای تأمین و تضمین امتیازات و حفظ مواضع خود را ایجاد نمی‌کنند، بلکه اعمال افراد به طور کلی در هر عصری برآمده از نظرگاه رایج آن عصر است. به سخن دیگر، ساخت عمل تابع ساخت اندیشه است. طبقات حاکم و مسلط در یک ساختار اجتماعی نابرابر و تضادآمیز، برای سازگار کردن ذهنیت مردمان با شرایط رنج‌آور عینی، یعنی پر کردن شکاف بین ذهن و عین، به ایدئولوژی و استفاده از مفاهیم ایدئولوژیک و هژمونیک متوسل می‌شوند، زیرا ناسازگاری بین ذهن و عین، برای همیشه نمی‌تواند تداوم یابد. بنابراین، ایدئولوژی ساخته و پرداخته می‌شود تا ذهن را با عین آشتی دهد و وضعیت موجود را تثبیت کند. در چنین مواقعی، زبان بیشترین نقش را در تبلیغات خدعه‌آمیز و مشروعیت ‌بخش دارد. زبان مالامال از مفاهیم ارزشی همراه با نفرت و عشق است. عشق و تجزم به همه آنهایی که تسلیم سازوکار قدرت شدند و نفرت از آنهایی که در این سازوکار آمرانه و فریب‌گونه، حل و جذب نشدند (مهدی‌زاده، 1380، صص 66 ـ 65).

شمار زیادی از اندیشمندان حوزه ارتباط جمعی، سازو کارهای بازتولید ایدئولوژی را در گفتارهای رسانه ‌ای، به ویژه اخبار مطالعه کرده‌اند. عده‌ای از آنان با بررسی‌های تطبیقی نشان داده‌اند که چگونه رویدادهای واحد، از رسانه‌های جوامع مختلف به شیوه‌هایی کاملاً متفاوت بازتاب یافته‌اند. برای مثال می‌توان به تحقیقات انجام شده توسط «ادوارد سعید» (1981، پوشش خبری اسلام در غرب)، «استیونسن» و «کول» (1980، اخبار خارجی در کشورهای منتخب)، «ملکوت» و «دایانه‌په» (1991)، جانبداری در گزارشگری: تحلیل محتوای پوشش خبری مطبوعات آمریکا از سقوط هواپیمای کره و ایران) و موارد مشابه اشاره کرد

کنترل جریان بین‌المللی اخبار / کنترل در نظام جهانی

هجده دسامبر 2002، سایت اینترنتی بی.‌بی.‌سی خبر داد «آمریکا با پخش برنامه‌های تبلیغاتی که فرماندهان نظامی و غیرنظامی عراقی را مخاطب قرار می‌دهد، سعی دارد فشار روانی بر صدام حسین را تشدید کند». جالب این که این برنامه‌ها را به مدت پنج ساعت هواپیمای آمریکایی «کماندو سولو» که بر فراز عراق گشت می‌زد و توسط یک واحد تخصصی عملیات تجسسی آمریکا اداره می‌شد، پخش می‌کرد. از این هواپیما در آن واحد امواج کوتاه، متوسط و بلند و همچنین امواج تلویزیونی پخش می‌شد. در این برنامه‌ها از مردم عراق درخواست می‌شد حاکمیت صدام حسین را رد کنند.

در طول جنگ اخیر آمریکا با عراق نیز که پس از گذشت یک سال و اندی از حمله به افغانستان در بیستم مارس 2003 آغاز شد، نظامیان آمریکایی و انگلیسی بر فعالیت خبرنگاران نظارت داشتند چنان که حتی پنتاگون خبرنگار فاکس نیوز را از عراق خارج کرد. آنان دو خبرنگار شبکه‌های خبری الجزیره و العربیه را به قتل رساندند و به دفتر شبکه الجزیره در عراق حمله کردند.

در جنگ قبلی خلیج فارس (1991) نیز مردمی که در بغداد جنایات جنگی و کشتار غیرنظامیان را محکوم می‌کردند نوشته‌ای را با این مضمون که «نظارت بر سی.ان.ان را پایان دهید» با خود حمل می‌کردند. نوشته بودریار با عنوان جنگ خلیج فارس اتفاق نیفتاده است، اشاره‌ای پرمعنا به همین سکوت و کنترل رسانه‌ها و قلب واقعیات در ایام جنگ دارد (خسروی، 1378، ص 7). این همان واقعیتی است که اندیشمندان با صراحت به آن پرداخته‌اند. «در دنیای ما، هر چه رسانه‌های ارتباطی بیشتر پیشرفت کرده و حجم اطلاعات بیشتر شده، معنای کمتری به دست آمده است» .

باید گفت که اساس فناوری ماهواره‌ای بر کنترل قرار داده شده است. «در اوایل دهه 1960 یعنی آغاز دستیابی بشر به فناوری ماهواره‌ای جان.اف.کندی، رئیس جمهور وقت آمریکا، گفته بود هدف ما از دستیابی به فناوری ماهواره‌ای «کنترل» است (جعفری چمازکنی، 1374، ص 17).

طی تحقیقاتی که بیست سال بعد (1981) از اظهارنظر کندی صورت گرفت شاهد بودیم که هشتاد درصد مخابره و پردازش داده‌ها در آن زمان توسط ایالات متحده آمریکا صورت می‌گرفت .اکنون با گسترده شدن فعالیت شبکه‌های رایانه‌ای و مطرح شدن جریان داده‌های فرامرزی، مسأله به خطر افتادن حاکمیت ملی بسیاری از کشورها مطرح شده است.

نزد بسیاری از دولت‌ها و ملت‌ها واژه «بیگانه» مترادف با «خطر» شده است. این نخستین باری است که در طول تاریخ تقریباً هر کس از هر طبقه اجتماعی می‌تواند تحت تأثیر تحولات بین‌المللی قرار گیرد. در این بین ما و شما یا جزء گروهی هستیم که این تغییرات آنها را تهدید می‌کند و یا در دسته‌ای قرار داریم که از این روند منتفع خواهند شد اما، تقریباً غیرممکن است به ذهن کسی خطور کند که گروهی از گزند این تغییرات در امان باشند.

«دیوید روثکوپ» مدیر اجرایی مؤسسه کیسینجر و از سرشناسان دولت کلینتون که در دانشگاه کلمبیا نیز دارای کرسی امور بین‌الملل است با بیان آشکار در خصوص جهانی‌سازی و نقش محوری فرهنگ در آن می‌گوید: «جهانی‌سازی ریشه‌های اقتصادی و پیامدهای سیاسی دارد، با وجود این قدرت فرهنگ را در محیط جهانی، در کانون توجه قرار می‌دهد» (Rothkop, 1971). او سپس به اقتضای موقعیت شغلی خود با توصیه‌هایش ذهنیت دولتمردان آمریکایی را متوجه این موضوع می‌کند. «در عصر اطلاعات، برای سیاست خارجی ایالات متحده یک هدف اساسی وجود دارد و آن پیروزی در نبرد جریان‌های اطلاعاتی جهانی است، حاکمیت بر امواج همان گونه که بریتانیای کبیر بر دریاها حاکم بود» (Rothkop, 1971).

او بدون پرده ادامه می‌دهد: «منفعت اقتصادی و سیاسی ایالات متحده است که اطمینان یابد اگر قرار باشد جهان به سوی داشتن زبان مشترک پیش رود آن زبان انگلیسی است و اگر قرار باشد ارتباطات راه دور، دارای استانداردهای ایمنی و کیفیت مشترک باشد آن، استاندارد آمریکایی است. اگر ملت‌های جهان با تلویزیون ، رادیو و موسیقی به هم پیوند می‌یابند باید از طریق برنامه‌های آمریکایی باشد و اگر ارزش‌های مشترکی ایجاد می‌شود باید به نحوی باشد که آمریکایی‌ها با آن احساس راحتی و آسایش کنند (Rothkop, 1997).

روثکوپ با ارایه این توصیه‌ها به یک نتیجه عجیب می‌رسد و آن «صدور مدل آمریکایی فرهنگ» است. او با به‌کارگیری جملاتی قوم‌مدارانه این گونه نتیجه‌گیری می‌کند: «ایالات متحده نباید از برتری بخشیدن به ارزش‌هایش ابا داشته باشد. آمریکایی‌ها برای آن که مؤدب یا سیاستمدار باشند نیازی ندارند این واقعیت را که از میان فرهنگ‌های تمامی ملل در طول تاریخ جهان، فرهنگ آنان متناسب‌ترین (موزون‌ترین)، تحمل‌پذیرترین، دارای بیشترین اشتیاق به ارزیابی مجدد و بهبود پیوسته و بهترین الگو برای آینده است، انکار کنند. از سوی دیگر، آمریکایی‌ها نباید در مقابل حرف کسانی همانند «لی کوان‌یو» رئیس جمهور سنگاپور و «ماهاتیر بن محمد» نخست‌وزیر مالزی تسلیم شوند که می‌گویند «راهی آسیایی» وجود دارد که غیرآسیایی‌ها نباید درباره‌ی آن قضاوت کنند، باید گذاشت تا چنین راهی بر روند وقایع مربوط به تمام کسانی که در این بخش از جهان زندگی می‌کنند حاکم باشد» (Rothkop, 1997).

این استاد روابط بین‌الملل و صاحب منصب دولت آمریکا، راهبردهای لازم برای رسیدن به این اهداف را چنین بیان می‌کند: «آمریکایی‌ها باید چهره خود را ارتقا دهند. استفاده از ابزارهای عصر اطلاعات برای انجام چنین کاری بی‌شک صلح‌آمیزترین و قدرتمندترین ابزار پیشرفت منافع آمریکایی‌ها است … ایالات متحده ترافیک جهانی اطلاعات و ایده‌ها را تحت سیطره‌ خود دارد. موسیقی آمریکایی، فیلم آمریکایی‌، تلویزیون آمریکایی و نرم‌افزار آمریکایی آنقدر بارز و غالب و آنقدر عیان هستند که در هر نقطه‌ای از زمین در دسترسند …، ما باید ماهیت و اهمیت عمیق فضای اطلاعاتی در حال ظهور و توانایی بالقوه آن را با عنوان یک پردازشگر فرهنگی سازمان‌دار، عامل تحکیم‌بخش دموکراسی، وسیله مرتبط سازنده جهانی و ارتباط‌گر نهایی بشناسیم». (Rothkop, 1997).

کندوکاو در وضعیت کنونی روابط بین‌الملل نشان می‌دهد استقلال رفتاری مجموعه‌های ملی تا حد زیادی کاهش یافته و در مقابل، مجموعه‌های فراملی رشد انکارناپذیری در عرصه جهانی پیدا کرده‌اند. این میدان گسترده، در عرصه فرهنگ فرایندی پیش رو دارد که به شکل‌گیری جامعه اطلاعاتی منجر شده است. در این حوزه، ماهواره‌ها، اینترنت و همچنین سازمان‌های بین‌المللی مانند اتحادیه بین‌المللی ارتباطات راه دور و یونسکو فعالیت دارند و غول‌های ارتباطی مانند چهار خبرگزاری غربی بر تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی و ملی تأثیر می‌گذارند. بنابراین «دگرگونی فرهنگی» از مفاهیمی است که نشان‌دهنده مصونیت نداشتن فرهنگ‌های ضعیف و بدون پشتوانه فناورانه در برابر تأثیرپذیری از فرهنگ‌های جهان‌گستر است. وابستگی و برخورد فرهنگ‌ها از طریق بزرگراه‌های اطلاعاتی مشکلات فزاینده‌ای را برای واحدهای اجتماعی در سطح دولت ـ ملت، جوامع و افراد در راه حفظ هویت‌شان ایجاد کرده است. البته این نکته را باید توضیح داد که این بزرگراه‌های اطلاعاتی خود می‌توانند در مسیر آگاهی‌بخشی و بالا بردن فشار وجدان جهانی در هنگام وقوع آسیب‌های جهانی، منطقه‌ای و ملی مورد استفاده قرار گیرند اما مالکیت انحصاری این شبکه‌های فراملی، اطلاع‌رسانی واقع‌گرایانه در مورد رویدادهای بعضی از مناطق را که با صاحبان این شبکه‌ها برخورد منافع دارند دچار تحریف کرده و با دگرگون کردن واقعیت مخاطبان را گمراه می‌کند.

ساموئل هانتینگتون، استاد کرسی حکومت در دانشگاه هاروارد نیز در مقاله «رویارویی تمدن‌ها» که در سال 1993 در نشریه “Foreign Affairs" به چاپ رسید و در مجامع مطالعاتی و روابط بین‌الملل انعکاس گسترده‌ای یافت منبع اصلی برخورد در جهان جدید را دارای ماهیتی فرهنگی می‌داند نه اقتصادی. وی تفاوت‌های موجود بین تمدن‌ها را اساسی ذکر می‌کند و با اشاره به افزایش روند خودآگاهی تمدنی می‌گوید: «روابط بین‌المللی به گونه‌ای فزاینده به سمت غربی شدن حرکت کرده است چنان که تمدن‌های غیرغربی نقش بازیگر را بر عهده دارند و روابط بین «غرب و دیگران» محور اصلی سیاست‌های جهانی خواهد بود. او کانون درگیری را در آینده غرب و چند کشور اسلامی کنفوسیوسی می‌داند (احراری، 1380).

هانتینگتون با اشاره به این موارد و ذکر مثال‌های گوناگونی از رشد خودآگاهی تمدنی در نقاط مختلف و شرح سرشت تمدن‌ها، راهکارهایی را که باید سیاستمداران غرب در کوتاه مدت و بلندمدت مورد توجه قرار دهند، عرضه می‌کند، راهکارهایی که در حقیقت گوشه‌ای از تفکر حاکمان کشورهای غربی است. از دید او «منافع غرب به روشنی ایجاب می‌کند همکاری و یگانگی بیشتری در درون تمدن خود، به ویژه بین اجزای اروپایی و آمریکای شمالی آن، به وجود آورد …، دامنه قدرت نظامی کشورهای کنفوسیوسی ـ اسلامی را محدود کند و … اختلافات و درگیری‌های موجود بین کشورهای اسلامی و کنفوسیوسی را مورد بهره‌برداری قرار دهد؛ از گروه‌هایی که در درون تمدن‌های دیگر به ارزش‌ها و منافع غرب گرایش دارند پشتیبانی کند و آن دسته از نهادهای بین‌المللی را که منعکس‌کننده منافع و ارزش‌های غرب هستند و به آنها مشروعیت می‌بخشند تقویت و … تشویق کند» (احراری، 1380).

آنچه در راهکارهای پیشنهادی هانتینتگتون، که بسیاری از آنها در حال حاضر عملی شده و یا در برنامه‌ریزی‌های استراتژیکی غرب مورد توجه قرار گرفته، قابل تأمل است، این نکته است که این برنامه‌ها از چه طریقی قابل اجرا است. آیا می‌توان در این مبارزه فرهنگی نقش رسانه‌ها را نادیده گرفت؟ غرب از چه طریق می‌تواند بر نقاط مورد اختلاف کشورهای اسلامی ـ کنفوسیوسی دست بگذارد و بر آنها اصرار ورزد؟ آیا این کار جز از طریق تضعیف اتحادیه‌های منطقه‌ای خطرناک و بی‌اثر کردن فرهنگ خلاق و نوآور دیگران امکان‌پذیر است؟

همان گونه که نظریه‌پردازان قدرت معتقدند، در نظام بین‌المللی کنونی عناصر عمده‌ای که ایجادکننده مقام و موقعیت یک کشور بزرگ است عبارتند از: «استعداد و توانایی اقتصادی» همراه با «برخورداری از ابزار فناورانه و رسانه‌ای» و ما مشاهده می‌کنیم که بهره‌گیری از این عناصر عملاً فرصتی را برای جهان غرب به ارمغان آورده که اعضای آن توانسته‌اند در سطح بین‌الملل با اکثر کشورهای جنوب برابری کرده و به معنای واقعی بر آنها تسلط یابند چنان که در حال حاضر می‌بینیم «قدرت» و «حق»، بدون هیچ اختلافی در طرفی واحد قرار گرفته‌اند (احراری، 1380).

برای شناخت عملکرد رسانه‌های بین‌المللی و روشن شدن موضوع‌های فوق باید سه سطح «ساخت»، «فرایند» و «واقعه» را مورد توجه قرار داد. به عبارتی باید به شکل نظام سرمایه‌داری جهانی که رسانه‌ها را به عنوان ابزاری برای آماده‌سازی بسترهای فرهنگی و فکری مصرف‌گرایی در کشورهای پیرامون، به کار می‌گیرد تکنیک‌های تبلیغ و اطلاع‌رسانی که در این فرایند به جذب دو قشر اندیشمند و متوسط جوامع جنوب کمک می‌کند و «واقعه‌ای» که در این کشورها روی داده و به آن «از خودبیگانگی فرهنگی» نام داده می‌شود، پرداخته می‌‌شود. در این طیف «انحطاط فرهنگی» به «انحطاط سازمان اجتماعی» و به دنبال آن «زوال نظام اقتصادی» در کشورهای جنوب منجر شد و آنها را به رانده‌شدگانی در نظام جهانی تبدیل کرد که سعی دارند امروز را پیروز به فردا برسانند.

بنابراین در دنیای جهانی شده، رقابت اقتصادی مبتنی بر تولید اطلاعات یک «رقابت امنیتی» محسوب می‌شود و تمام پیشرفت‌ها بر فناوری ‌های مربوط به آن متمرکز است. این تحولات اقتصادی و ارتباطی است که تأمین‌کننده امنیت است. در این میان کشورهایی که در این دو زمینه ضعیف هستند روز به روز حاشیه‌ای‌تر شده و وضعیت وخیم‌تری پیدا می‌کنند زیرا حضور «دولت‌های رسانه‌ای» در عرصه جهانی و تأثیر بر تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی «روحیه خودگردانی» دولت‌های ضعیف و فاقد امکانات را تحت تأثیر قرار می‌دهد چنان که همه دولت‌ها سعی دارند حضور خود را در رسانه‌ها اعلام کنند و به تعبیری «حضور در رسانه‌ها به معنی وجود واقعی است».

بنابراین نظر، مدیران نظام‌های سیاسی ـ اقتصادی قدرتمند مانند آمریکا، انگلیس و فرانسه برای افزایش نفوذ و مشروعیت با به‌کارگیری امکانات ارتباطی‌ای چون چهار غول خبری آسوشیتدپرس، یونایتدپرس، رویترز و فرانس پرس و شبکه‌های رادیو ـ تلویزیونی فراملی، اوضاع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشورهای پیرامون را آن گونه که مطابق منافع خود باشد تغییر می‌دهند.