دانش آموزی - 384

3ـ مقدمه اي بر جامعه شناسي ايران ، جمشيد بهنام ، انتشارات خوارزمي ، سال 1348 .

مي پسندم 0 نمي پسندم 0

اين مطلب در تاريخ: پنجشنبه 21 اسفند 1393 ساعت: 14:42 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره آئین نامه آموزشی دوره های کاردانی و کارشناسی,

نويسنده:asemankafinet2

نظرات(0)

تحقیق درباره اوقات فراغت

بازديد: 4415

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

تحقیق درباره اوقات فراغت

در گذشته اگر چه از ديشرباز اوقات فراغت مورد توجه بوده است و انسانها پس از فراغت از كار و تلاش روزانه ، اوقات فراغت را به انواع گوناگون مي گذرانده اند . چه آن تعليم و تربيت انحصاري بدوره ساساني كه قشر خاصي از آن برخوردار بودند و در اوقات فراغت به اسب سواري و تيراندازي و ورزشهاي بدني ديگر مي پرداختند و چه آن افرادي كه اوقات خويش را در قهوه خانه ها گذرانده و با گوش دادن به شاهنامه خواني و قصيده سرايي و … مي گذراندند ، همه و همه به نحوي اوقات فراغت را مي گذراندند . البته قبل از شكوفايي صنعت به گونه اي كه ما شاهد آن هستيم انسانها اغلب توان خويش را صرف تلاش كار بي وقفه مي نمودند و پس از اين كار توانفرسا ، اوقاتي را كه از كار فارغ مي شدند پس از برآورده كردن نيازهاي فيزيولوژيكي بدني براي تجديد قوا و ادامه به استراحت مي پرداختند . ولي بتدريج نيروي فكر انسان جايگزين بازوان گشت و اين روند تدريجي استفاده از نيروي عقل موجبات پيشرفت صنعت و تمدن را فراهم آورد و در اين راستا آسايش بيشتر جسم و فراغت بيشتر در واقع جايگزين بازوان انسانها گشت . و اين سير تدريجي ادامه يافت تا زماني كه انسانها به عنوان نظاره گر و مدير توليد در آمدند و با پيدايش كامپيوتر نقطه عطفي در زندگي بشريت حاصل آمد و امروزه ما شاهد هستيم كه گاهي دانشمندان به تمدن فراغت از آن ياد مي كنند .

مطالعات مورخين نشان دهنده آن است كه عهد باستان در بسياري از تمدنهاي قديم ، اوقات بيكاري صرف ورزشها و فعاليتهاي رزمي مي شده تا قدرت دفاعي جوامع ، همواره آماده مقابله با هجوم دشمنان خود باشند .

در يونان باستان پهلواني منزلت و جايگاه ويژه اي داشت و برعكس با انحطاط قدرت سياسي در روم ، فراغت خاص توانگران شده و عيش و عشرت شديد ، رواج يافت .

بقول هردوت ايرانيان قديم از سن پنج سالگي به فرزندان خود اسب سواري و راستگويي را مي آموختند . مصريان به بازيهاي قهرماني علاقه وافر داشتند . تماشاي بازيها ، پهلوانيها ، نمايشات مختلف ، اوقات قابل توجهي از شبانه روز افراد جامعه را بخود اختصاص مي داد .

نويسنده تاريخ فرهنگ ايران مي نويسد كه ايرانيان اوقات فراغت خود را به چوگان بازي ، زوبين اندازي ، شكار و كشتي مي گذرانيده اند .

عليرغم وجود برنامه هاي تفريحي و سرگرمي در بسياري از جوامع قديم ، برخي از اسناد و مدارك در خصوص زندگي اجتماعي جوامع مختلف نشان مي دهد كه مزاياي فراغت بيشتر به طبقات ممتاز جامعه اختصاص داشته است و مردم عادي براي تأمين معيشت خود مجبور به كار طاقت فرساي شبانه روزي بوده اند .

با شروع انقلاب صنعتي بتدريج تفريح و سرگرمي در اوقات بيكاري زندگي انسانها مورد توجه قرار گرفت .

اتحاديه هاي كارگري بتدريج شكل گرفت و جنبشهاي كارگري در برخي از كشورها آغاز شد و رفاه اجتماعي براي كارگران و مزدبگيران جامعه مطرح گرديد .

كاهش ساعت كار شبانه روزي ، منظور كردن مرخصي هاي سالانه ، تأمين برخي از نيازمنديهاي تفريحي و ورزشي براي كاركنان از مواردي بود كه در اين حركتهاي اجتماعي در رديف خواسته ها قرار گرفت . از نيمه دوم قرن نوزدهم و بخصوص طي قرن بيستم ، سدهاي موجود بين اشراف و عامه مردم شكسته شد . بتدريج تفريح و سرگرمي بعنوان بخشي از كار افزايش يافت .

و بالاخره طي چند دهه اخير ، دولتها ناگزير به اتخاذ تصميمات جدي و سرمايه گذاري در خصوص اوقات فراغت براي اقشار مختلف بويژه كاركنان بخشهاي مختلف و كارگران و جوانان شدند . اختراع راديو ، تلويزيون از يكسو ، صنعت سينما از سوي ديگر و رشد فزاينده مطبوعات تحول عظيمي را در چگونگي گذراندن اوقات فراغت پديدار ساخت و به طور كلي اوقات فراغت از محدوده امتيازات طبقات ممتاز جامعه خارج و جنبه عمومي و همگاني گرفت . بقول نويسنده اي در قرن بيستم ، نوعي نهضت اجتماعي با همت اتحاديه هاي كارگري براي كاستن ساعات كار تحت عنوان «نهضت تفريحات سالم» پديد آمد تا وسايل يك زندگي خلاق و مسرت بخش را براي كارگران در اوقات فراغت بعد از يك كار طولاني و خسته كننده روزانه مهيا سازد .

اولين رساله در طرفداري از اوقات فراغت براي كارگران اروپا «با عنوان حق تنبل بودن» توسط «پل لامارك» تدوين شد .

در آمريكا «تورستون وبلن» با تدوين كتاب «نظريه طبقه ، فارغ از كار» جامعه شناسي اوقات فراغت را پايه گذاري كرد . و در سال 1924 دفتر بين المللي كار نخستين كنفرانس بين المللي را درباره وقت آزاد كارگران بر پا كرد كه نظر عمومي اهميت دادن به اوقات فراغت بود . فراغت به مفهوم جديد ، پديده حاصل از پيشرفت صنعت و تكنولوژي است و در مسير تحول آن حالت انفعال بطور وضوح ديده مي شود . يعني همراه با همگاني و عمومي شدن بتدريج حالت تحرك و فعالانه خود را از دست مي دهد .

بازيهاي عمومي ، پهلواني و ورزشهاي باستاني جاي خود را به ورزشهاي حرفه اي داد .

عده قليل ورزشكار ، ديگران را سرگرم مي كنند و بقول «رابرت ليند» اوقات بيكاري در حوالي سال 1925 به تلاش جمعي و تحرك و محاوره مي گذرد ولي از سالهاي 1945 به بعد راديو و تلويزيون بر اوقات مردم تسلط پيدا مي كند بگونه اي كه بيشترين و بهترين ساعات فراغت در پاي تلويزيون سپري مي شود .

بطور خلاصه مي توان گفت كه در قرن حاضر بويژه از نيمه دوم قرن بيستم ، توجه به اوقات

فراغت اقشار مختلف مردم و سياستگذاري در اين خصوص از وظايف دولتها محسوب شده و در

اغلب كشورهاي جهان سازمانها و نهادهاي مختلفي در اين خصوص ايجاد شده اند .

در كشور ما نيز اوقات فراغت از سوي دولت ، از زمان قاجار مورد توجه قرار گرفته و رژيم با ايجاد سازمانها و مؤسسات مختلفي نظير سازمان تربيت بدني ، كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان ، وزارت فرهنگ و هنر و … بطور مستقيم و مؤسساتي چون نخست وزيري با ايجاد كاخهاي جوانان ، جمعيت شير و خورشيد سابق با ايجاد خانه هاي جوانان ، جمعيت گروههاي مختلف وابسته به دربار ، بطور غير مستقيم در مورد اوقات فراغت گروهها مختلف بويژه نوجوانان و جوانان مشغول سياستگذاري بوده اند . علاوه بر آن بخش خصوصي . بطور گسترده اي با ايجاد مراكز ظاهراً تفريحي ، ورزشي ، فرهنگي رسالت خود را در انحراف نسل جوان بخوي ايفا مي كرد .

مقايسه اماكن و مراكز مختلف گذران اوقات فراغت در بعد منفي و مثبت در سالهاي پايان عمر طاغوت بخوبي بعد فاجعه را نشانگر است ؛ كه نمونه اي از آن را در كلام امام راحلمان شنيده ايم كه «تعداد مشروب فروشي ها چندين برابر تعداد كتابخانه ها و حتي كتابفروشي ها بوده است» . با پيروزي انقلاب اسلامي در زمينه اماكن مربوط به اوقات فراغت از يك سو و سياستگذاريهاي اوقات فراغت از سوي دولت از طرف ديگر تحولاتي پديدار شد مراكز فساد و فحشاء و تخريب كننده نسل جوان برچيده شد و با تدابير مهم از مكتب اسلام سازمان تربيت بدني و كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان و … جاني تازه گرفتند و تلاشهاي گوناگون در بهره برداري مطلوب از اوقات فراغت بخصوص براي نسل جوان آغازيدن گرفت . ولي محدوديت امكانات و افزايش جمعيت بگونه اي است كه توازني بين برنامه هاي مختلف مربوط به اوقات فراغت با جمعيت موجود وجود ندارد . و اين مسئله در حال تداوم بوده و يك بسيج عمومي و سرمايه گذاري همه جانبه دولتي و ملي را طلب مي كند .

فراغت در فرهنگهاي لغوي :

فراغت در فرهنگ فارسي معاني مختلفي دارد از جمله در فرهنگ دهخدا به معني فرصت و مهلت و مجال ، آسايش ، آرامي ، استراحت و ضد گرفتاري از كار و شغل عنوان شده است .

در فرهنگ معين تأليف دكتر محمد معين : پرداختن از كار و استراحت و آرامش .

و در فرهنگ عميد به معني آسودگي ، آسايش ، آسوده شده از كار بدست آمده است افزون بر مطالب فوق غالباً بجاي كلمه فراغت از لغت تفريح استفاده مي شود كه مراد از آن بدست آوردن نشاط و خوشي است .

فراغت در فرهنگهاي ديگر :

1ـ ليتره 1: لغت نويس فرانسوي فراغت را چنين تعريف كرده است : فرصت و زماني كه پس از انجام كار و شغل روزانه باقي مي ماند .

2ـ اوژه 2: فراغت سرگرمي ، تفريحات و فعاليتهايي است كه مردم به هنگام آسودگي از كار عادي با شوق و رغبت به آنها روي مي كنند .

3ـ دومازيل3 : جامعه شناس فرانسوي فراغت را در كتاب «به سوي يك تمدن» چنين تعريف كرده است : مجموع فعاليتهايي كه شخص پس از رهايي از تعهدات و تكاليف شغلي ، خانوادگي ، اجتماعي ، با ميل و اشتياق به آنها مي پردازد و غرضش استراحت تفريح و يا توسعه دانش خود يا به كمال رسانيدن شخصيت خويش و يا به ظهور آوردن استعدادهاي خلاقه و يا بالاخره بسط مشاركت آزادانه در اجتماع است .

4ـ دكتر جي بي نيش1 : در كتاب «فلسفه و تفريحات سالم» در تعريف فراغت مي گويد . «فراغت مربوط به اوقاتي از زندگي انسان ميشود كه از كار كردن ، آزاد است و يا در خواب نيست ، تفريحات سالم مربوط به نحوه استفاده و برداشت از اين فراغت است» .

5ـ گروه بين المللي جامعه شناسي در تعريف فراغت معتقد است : مجموعه اي از اشتغالات كه فرد كاملاً به رضايت خاطر ، براي استراحت و يا براي تفريح و يا به منظور توسعه آگاهيها و يا فراگيري غيرانتفاعي مشاركت اجتماعي داوطلبانه بعد از رهايي از الزامات شغلي و خانوادگي ، اجتماعي بدان مي پردازد . 2

دفتر مركزي كانونهاي فرهنگي در بحثي پيرامون اوقات فراغت چنين ابراز مي دارد . «بطور كلي مي توان اوقاتي از زندگي كودكان و نوجوانان را جزء اوقات فراغت آنها محسوب نمود كه صرف رفتن به مدرسه ، يا انجام تكاليف مدرسه در خانه يا اجراي فرمان كه به دلخواه و از روي رضايت باطني انجام پذيرد و سرانجام به ارضاي تمايلات ايشان بيانجامد و به اين ترتيب بيكاري

با مدرسه نرفتن و يا هر نوع ضابطه اي كه خود ملزم به اجراي آن باشد شامل اوقات فراغت وي

نمي شود .»3

اوقات فراغت از نظر دانشمندان و علماي تعليم و تربيت :

ژوفردمازيد : براي شناخت مفهوم متعدد فراغت سه كاركرد را بيان داشته اولين كاركرد

استراحت است كه نقش آن رفع خستگي ، جبران خدمات جسمي و رواني ناشي از هيجانات مداوم

كار و انجام وظايف گوناگون است .

دومين كاركرد ، تفريح و نتيجه آن ، رهانيدن انسان از كسالت ناشي از يكنواختي و انجام وظايف روزانه در كارگاه ، دفتر كار و خانه است . و بالاخره سومين كاركرد اوقات فراغت را رشد شخصيت معرفي نموده است . فراغت ، انسان را از كارهاي روزمره و قالبهاي زائيده خودكاري و يا تخصصي شدن امور روزانه مي رهاند . استعدادهاي بدني و ذهني فرد و نظاير آن را پرورش مي دهد كه در شكل گيري شخصيت وي بي ترديد مؤثر خواهد بود . 1

دكتر شعاري نژاد : هدف اساسي همه فعاليتهاي تربيتي مدرسه را به اين ترتيب بيان داشته ؛ مدرسه بايد انگيزه ها و محركهايي لازم را براي ادامه رشد و تكامل طبيعي و سالم دانش آموزان ايجاد كند و امكانهاي كسب معرفت و مهارتهاي ضروري و ارزشهاي مطلوب براي بهره مندي از زندگي مطلوب را فراهم آورد ؛ به همين سبب دنياي نو مستلزم تربيت نو است .2

اسلام و اوقات فراغت :

در تقسيمات غير اسلامي در مورد اوقات فراغت شبانه روزي عموماً سه نوع تقسيم وقت را قائل مي شوند . يكي وقت كار ـ ديگر وقت تأمين احتياجات فيزيولوژي . سوم وقتي به نام وقت آزاد كه

فرد مي تواند در آن به اموري كه مورد علاقه و اشتياق اوست اشتغال ورزد . اين فرض ، از نظر اسلام ، يعني انجام هر امري در ارضاي تمايلات دروني خارج از هر گونه قيد شرعي ، معنوي و وجداني ، اطاعت محض است از نفسانيات براي برآوردن ، نيات مادري و نفساني به اين امر ، و با نصوص اسلامي مغايرت دارد . چرا كه اسلام اساساً بر جهت گيريهاي عملي انسان تأكيد و وي را مكلف مي كند تا نسبت به گذراندن اوقات فراغتش احساس مسئوليت كند از همه مهمتر آنكه انسان را براي انجام طاعات و عبادات موظف نموده است . به اين ترتيب نه تنها انسان اوقات خود را صرفاً براي تأمين خواسته هاي نفساني خويش سپري نمي كند ، بلكه مقداري از اوقاتش را نيز صرف امور معنوي و عبادي مي نمايد . كه برخي از اين برنامه ها الزامي و برخي استحبابي هستند ، همچون برنامه نماز و روزه و انجام نوافل ؛ بنابراين يك مسلمان دقايق مهمي از اوقات آزادش ، صرف عبادت مي شود با اين حال اسلام نه تنها دستوراتش با موضوعهايي از اين قبيل منافاتي ندارد ، بلكه عملاً نيز برنامه هايي در اين زمينه ارائه داده است . دين مبين اسلام با اينكه هدف تكامل و تعالي انسان را براي رستگاري ابدي و اخروي او دنبال كرده و برنامه هاي عبادي و الهي آن هدف و راه رسيدن به آن را ابلاغ نموده است ؛ اما به هيچ وجه از برنامه هاي زندگي اين جهاني انسان غفلت نورزيده است .

در اين مقوله ، آيات و روايات و احاديث فراواني بيان نموده كه تماماً حاكي از توجه اسلام به امور زندگي انسان است ، در تقسيم بنديهاي فراواني كه در اسلام موجود است . انسان به تنظيم برنامه ريزي شبانه روزي دعوت و از او خواسته شده است كه اوقات گرانبهاي خود را به بطالت نگذراند .

حضرت علي (ع) در نهج البلاغه مي فرمايد :

«براي مؤمن سه ساعت است .»

(يعني شبانه روز خود را بايد سه قسمت كرد) ساعتي كه در آن با پروردگارش راز و نيازكند ، (هشت ساعت خود را در كار خدا صرف كند) ساعتي كه در آن معاش خود (نيازهاي زندگي) را اصلاح كند . (هشت ساعت آن را به داد و ستد و صنعت و يا ساير امور بپردازد) و ساعتي را بين خويش و بين لذت و خوشي و آنچه حلال و نيكوست آزاد گذارد . (هشت ساعت در خواب و خوراك و استراحت بسر برد) .

ناگفته نماند كه منظور از اختصاص هر قسمت به عملي آن نيست كه پي در پي آن را بجا آورد . بلكه مراد آنست كه در هر شبانه روز ثلث را اختصاص به كاري دهد ، و براي خردمند روا نيست كه سفر كند مگر در سه امر ، اصلاح معاش ، (تجارت و داد و ستد) گام نهادن در امر معاد (مانند رفتن به مكه و مشاهده اماكن مقدسه ، جهاد در راه خدا و مبارزه با كفار و منافقين) با لذت خوشگذراني در آنچه حرام و ناروا نيست . (مانند رفتن براي تغيير آب و هوا و تندرستي) در همين مورد حضرت رضا (ع) فرموده است . كوشش كنيد اوقات روز شما چهار ساعت باشد ، ساعتي براي عبادت و خلوت با خدا ساعتي براي تأمين معاش ، ساعتي براي آميزش و مصاحبت با برادران مورد اعتماد ؛ (كساني كه شما را به عيوبتان واقف مي سازنند و در باطن نسبت به شما خلوص و صفا دارند.) و ساعتي را نيز به تفريحات و لذايذ خود اختصاص دهيد و از نشاط ساعت تفريح ، نيروي انجام وظايف و ساعات ديگر را تأمين كنيد .

به طور خلاصه مي توان ديدگاه اسلام را به لحاظ تقسيم بندي ساعات روز بدين ترتيب در نظر گرفت . ثلث ساعات صرف امور عبادي ثلث ديگر به مصرف تمشيت امور تجاري و ثلث آخر به انجام فعاليتهاي نشاط آور و لذت بخش و شادي آفرين كه با اصول و موازين شرعي مغاير نباشد .

در آئين مقدس اسلام تمايل به تفريح مانند ساير خواهشهاي طبيعت بشر دقيقاً مورد توجه واقع شده است و در بعضي از دقايق ، دست يافتن به لذايذ نامشروع در رديف امور مربوط به معاد و معاش قرار گرفته اما آنچه از ديدگاه اسلام جزو اوقات فراغت به حساب مي آيد بيشتر جنبه هايي از زندگي انسان را در بر مي گيرد كه او را واميدارد تا به منظور حفظ سلامت و بازيابي و نشاط و سرور به برنامه هايي مفرح و شادي بخش و مطابق با عرف و تمايلات و رغبتهاي دروني اقدام نمايد . در مورد ضرورت پرداختن به اين قبيل امور بايد گفت : در آئين مقدس اسلام تمايل به تفريح و ساير خواهشهاي طبيعي بشر به جلب لذتهاي مباح اختصاص داده شده است .

پس از طرح اين مقدمات و بررسي روايات شايد اين سؤال مطرح شود كه از نظر اسلام اوقات فراغت را چگونه بايد گذراند ؟؟!

جوامعي كه داراي بينش غيرالهي و مادي هستند جوابشان به اين سؤال اين است كه براي گذراندن اين اوقات هر وسيله كه موجبات تلذذ بيشتر را فراهم نمايد ، شايسته برگزيدن است تا هر چه بهتر و دلخواه تر آسودگي تن و روان آدمي در سايه آن تأمين شود همچنين محدوديتي در انتخاب انواع تفريحات براي گروههاي مختلف اجتماعي وجود ندارد اما جوامع اسلامي كه احكام و موازين اسلامي در آن اجراء و رعايت مي شود در پاسخ به اين پرسش به حساسيت و دقت فوق العاده اي مي پردازد به اين ترتيب كه :

اولاً : گروههاي مختلف افراد جامعه به تناسب مقدار كار و شرايطي كه دارند ، آسايشي خاص را پي مي گيرند . مثلاً به استراحتي كوتاه و يا بلند ، تن مي دهند يا با گپ زدن با دوستان و خويشان و خانواده ، خستگي كار و تلاش روزانه را از تن بيرون مي كنند و يا با گوش دادن به موسيقي مباح و دلنواز تن و روان خويش را متعادل مي سازند و از همين قبيل برنامه ها كه براي هر گروهي متفاوت است .

بنابراين ارائه يك برنامه ثابت و يكنواخت كاري است غير معقول و غير مشروع .

ثانياً : در هر موردي از صور ممكن گذراندن اين اوقات ، اولين اصلي كه مورد تأكيد و توجه قرار گرفته است تطبيق موازين شرعي و عقلي با هدف خارج نبودن برنامه ها و اشكال مختلف از حدود اخلاقي و انساني و دور از محرمات اسلامي بوده است .

اشكال گذراندن اوقات فراغت از ديدگاه اسلام :

نمونه ها و اشكال گذراندن اوقات فراغت از ديدگاه اسلام به شرح زير ارائه مي گردد .

1ـ يكي از برنامه هاي تفريحي كه متضمن فوايد متعددي مي باشد ، مسافرت است كه حضرت محمد (ص) فرموده است :

«مسافرت كنيد تا صحيح و سالم بمانيد»1

2ـ در اسلام از انواع ورزش و بازي كه موجب ساخته شدن انسان مي شود به كرات از زبان ائمه اطهار (ع) سخن رفته است مثلاً اسب سواري و تيراندازي براي ايجاد در روحيه سلحشوري و مقاومت نه تنها توصيه شده است بلكه شرط بندي نيز در اين مورد جايز شمرده شده است .

3ـ خدمت به همنوعان ، هموطنان ، همشهريان (به صورت كمك به درماندگان و مساكين و آسيب ديدگان اجتماعي ـ راه اندازي چرخهاي زندگي با صداقت ، خيرات و مظاهر آن)

4ـ يكي ديگر از اشكال اوقات فراغت ، معاشرت و دوستي و صله رحم با ديگران است . انسان خواه ناخواه در اجتماع زندگي مي كند از معاشرت با مردم گريزي ندارد و بي ترديد معاشرت براي اين است كه انسان وضع اجتماعي خود را حفظ كند .

5ـ وسايل ارتباط جمعي ، مهمترين پديده اي است كه امروزه در اكثر جوامع مخصوصاً جامعه

اسلامي رواج چشمگير داشته است اگر اين وسايل برنامه هاي مفيد و سازنده اي ارائه نمايند . ضمن رفع خستگي و سرگرمي در بالا بردن سطح دانش و بينش افراد اثر شگرفي خواهند داشت .

6ـ سينما ، تئاتر و كليه مراكز فرهنگي مهمي كه نقش فوق العاده مهمي را در جوامع ايفا مي كنند . بفرموده رهبر كبير انقلاب امام خميني : «ما با سينما مخالف نيستيم با فحشاء مخالفيم.»

لذا از اين وسايل بايستي به نحو مطلوب و در جهت يك تعليم و تربيت صحيح استفاده شود .

7ـ كتابخواني و مطالعه اخبار و رويدادها و سرگذشت بزرگان و نيز مطالب اعتقادات الهي ، علمي ، اخلاقي و غيره ، از صورتهاي بسيار ارزنده اي است كه جوامع ، مخصوصاً جوامع پيشرفته كم و بيش بدان چنگ زده اند .1

اهميت توجه به اوقات فراغت در مقابل تهاجم فرهنگي :

در تحليل سياسي اجتماعي كه غريبها از مردم جامعه ايران ارائه مي دهند افراد جامعه را به سه گروه تقسيم مي كنند : گروه اول : كساني كه سن آنها از پنج سال گذشته و ديگر دوران تأثير پذيري را از دست داده اند لذا با اين گروه كاري ندارند .

گروه دوم : افرادي هستند كه در جريان و برنامه انقلاب حضور همه جانبه داشته و با همه وجود هستي خود را لمس و درك كرده و پيمان آنها با انقلاب ناگسستني است . اما گروه سوم : كودكان و نوجوانان هستند كه يا انقلاب را درك نكرده و يا اگر درك كرده اند در زمان اوج گيري و پيروزي آن ، كودكان خردسالي بوده اند كه درك چنداني نداشته و تنها سايه روشني از انقلاب در خاطرشان باقي است . اين گروه در خط مستقيم و ميدان اصلي تهاجم استكبار جهاني قرار

دارند و اوقات اين گروه بزرگ و آتيه ساز كه همان 17 ميليون دانش آموز سطح كشور ما

مي دارند و اوقات اين گروه بزرگ و آتيه ساز كه همان 17 ميليون دانش آموز سطح كشور ما مي باشند به سه مرحله تقسيم مي شوند كه زمان فراگيري درس حضور در مدرسه مدت خواب و استراحت و گذراندن اوقات فراغت كه اين سومي تنها و مهمترين فرصت براي تدارك و تهاجم فكري همه جانبه ، مي باشد و دقيقاً از همين زاويه و كمينگاه است كه استكبار خبري و وابستگانش ضربات خود را به صورت امواج ، نوار ويدئو ، نوار كاست ، و ديسكهاي كامپيوتري ،

تصاوير مبتذل و رمانهاي فسادانگيز بر انديشه هاي پاك و بي آلايش فرزندان انقلاب اسلامي فرود مي آورند . و اغراق آميز نيست اگر بگوييم امروزه نقطه اميدي كه استكبار چشم به آن دوخته و با تمام قوا و امكانات به فتح آن مي انديشد برنامه ريزي و پر كردن خلاء اوقات فراغت نسل نوجوان و جوان ماست و اگر خداي ناكرده از اين موضوع حساس و استراتژيكي و در عين حال سرنوشت ساز پاسداري و حراست روزافزون نكنيم بدون ترديد برخلاف دو پيروزي عظيم گذشته در جنگ سياسي و نظامي در سومين نبرد مغلوب شدن چندان دور از انتظار نيست . اوقات فراغت با عنايت به دو ويژگي : آزادي در انتخاب و رغبت در گزينش بهترين زمان ، و فرصت براي شكوفايي و پرورش استعدادها و رشد خلاقيت ها و ابتكارات قابل تأمل است ، و اين دو عامل را بعنوان دو بال پرواز به سوي قله كمال قلمداد مي كنيم . برخي از دانشمندان جهاني نظير تا گور1 درباره اوقات فراغت تا آنجا پيش رفته اند كه تمدن بشر را نتيجه كاشت ، داشت و برداشت اوقات فراغت مي دانند و اعتقاد دارند كه از هر بعدي از ابعاد گوناگون انساني به آن بنگريم آثار عظيم و فوايد سرشار را عايد بشر مي گرداند . از بعد اقتصادي موجب افزايش كار و توليد ، از بعد اجتماعي جلوگيري از انحرافات از بعد سياسي پيشگيري از بحرانها و آشوبهاي سياسي و از ديدگاه روانشناسي سلامت و بهداشت روان و گسترش خلاقيتها را تضمين مي كند.

با اين نگاه ، اوقات فراغت حساسترين بخش زندگي روزانه و نهايتاً مجموعه زندگي انسان را تشكيل مي دهد و نقش سرنوشت ساز آن مبرهن و روشن است . اگر «شعار پيشگيري بهتر از درمان است. » را باور داريم چرا اين شعار را براي درمان اختلالات رفتاري و انحرافات اخلاقي و

بزهكاريهاي اجتماعي مطرح نمي كنيم .

چگونه است حاضر مي شويم ميلياردها تومان براي هزينه دستگاههاي امنيتي ، انتظامي ، قضايي ، صرف نمائيم ، نيروهاي فراوان استخدام نمائيم ، تشكيلات گسترده بوجود آوريم و زندانها بسازيم اما براي اينكه همين فرد دچار جرائم گوناگون نشود حتي گاهي به ده درصد واگذاري آن هزينه براي مسئولان و دست اندركاران اوقات فراغت نيستيم . كوتاه سخن اينكه ، در هر حال فراموش نكنيم كه شيطان براي دستهاي بيكار كار مي تراشد ، و گاهي اوقات كاري كه ، عواقب و آثار منفي آن سالهاي سال جامعه را دچار اختلال و انحراف مي نمايند .

تحقيقات انجام شده در زمينه اوقات فراغت :

1ـ چگونه گذراندن اوقات فراغت توسط عمادالدين نعمت الهي رشته روان شناسي دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه فردوسي ، سال تحصيلي 1352 ـ 1353 . به راهنمايي استاد خانم فتانه احذري انجام گرفته . در اين گزارش نامه اوقات فراغت را همراه با امكانات تربيتي آنها مورد مطالعه قرار داده و سهم هر يك از آنها را در راه وصول به هدفهاي تربيتي روشن مي نمايد . پژوهش در دو دبيرستان پسرانه و دخترانه مشهد ، بر روي گروههاي سني 17 و 18 ساله انجام گرفته ، روش تحقيق به روش پرسشنامه صورت گرفته است كه شامل سي سؤال و تعداد پسراني كه به سؤالات جواب داده اند 75 نفر و تعداد دختران 76 نفر بوده و تعداد كل دانش آموزان 200 نفر از 100 دختر و 100 پسر بطور تصادفي انتخاب شده اند .

نتيجه تحقيق :

جوانان امروز بعنوان آينده ساز اين خاك و بوم داراي مشكلات روزافزوني هستند كه عقده ها و بي بند و باريها و اعتقاداتشان در سرنوشت اين مرز و بوم مؤثر مي باشد . محيط خانواده و اجتماع و ساير عوامل در اوقات بيكاري آنها مؤثر هستند و بيشتر در ايام فراغت است كه مي توان باعث تخريب زندگي و فكر آنها شد . بنابراين ، بايد به جوانان كمك كرد تا خواسته هايشان مطابق فرهنگ و تفريحات سالم پي ريزي شود و از فساد اخلاقي و رفتاري آنها جلوگيري نمود و جامعه را به سوي معنويتي كه آرزوي دين و بشريت است سوق دهد .

2ـ فراغت و فعاليتهاي مخصوص گذران آن در مشهد . به هدايت دكتر سيروس سهامي ، نگارش فرشته ناقدي احمدي سال تحصيلي 1353 ـ 1354 جامعه و نمونه تحقيق آن سه قشر از جامعه بوده اند :

الف) دانش آموزان مقيم پايين شهر .

ب) زنان كارگر .

ج) دانشجويان .

روش جمع آوري اطلاعات پرسشنامه و مصاحبه :

3ـ تحقيق درباره فعاليتهاي ورزشي اجتماعي مذهبي بازيها و سرگرميها ، مطالعه كتب و روزنامه ها در نوجوانان هنگام مطالعه توسط ابراهيم حسن پور به راهنمايي نراماني رشته روانشناسي و علوم تربيتي دانشكده ادبيات و علوم انساني در سال 53 ـ 1352 در اين تحقيق ، پژوهشگر اوقات

فراغت را به پنج دسته تقسيم كرده و پرسشنامه اي ، براي اين پنج فعاليت تهيه نموده است :

1ـ فعاليتهاي ورزشي .

2ـ بازيها و سرگرميها .

3ـ فعاليتهاي مذهبي .

4ـ فعاليتهاي اجتماعي .

5ـ مطالعه كتب و روزنامه .

نتايج تحقيقات انجام شده :

نتايج پژوهش در سال 1350 نشان مي دهد : 75% دختران براي گذراندن اوقات فراغت خود سينما رفتن ، 65% گوش دادن به راديو ، 80% تماشاي تلويزيون ، 51% مطالعه روزنامه و 25% تماشاي تئاتر را ترجيح داده اند .1

نتايج بدست آمده از تحقيق :

سال 53 در مورد نوجوانان اروميه نشان ميدهد : 43% تماشاي تلويزيون ، 39% از رفتن به سينما ، 26% مطالعه و 10% با ورزش اوقات خود را پر مي كنند .2

و همچنين در پژوهش ديگري كه در سال 53 انجام گرفته نشان مي دهد كه 7/67% از نوجوانان دختر اوقات فراغت خود را به وسيله استماع راديو 4/28% تماشاي تلويزيون ، 1/14% مطالعه مجله ، 8/21% مطالعه كتاب و 1/8% مطالعه روزنامه سپري مي كنند .3

نتايج حاصل از تحقيق در سال 1356 : نوجوانان دبيرستاني بيشتر اوقات خود را صرف مطالعه

كتاب مي كنند و به ترتيب با ورزش ، رفتن به سينما ، استراحت ، ديد و بازديد و كمك به مادر و پدر در منزل اوقات فراغت خود را مي گذرانند .1

نتايج تحقيق در سال 1362 كه بر روي 1800 نفر از دانش آموزان دوم دبيرستان شهر تهران انجام گرفته نشان مي دهد كه :

افرادي كه داراي خانواده هاي كم درآمد هستند و يا تحصيلات پدرانشان بالا نيست از برنامه هاي راديو نسبت به ديگر دانش آموزان اظهار علاقه بيشتري كرده اند .

در مورد تلويزيون اين عده بيشتر از سايرين به تماشاي تلويزيون مي پردازند و نيز دختران به مطالعه كتاب ، گوش دادن به راديو ، انجام كارهاي هنري و استراحت در منزل ، رغبت بيشتري نشان مي دهند . در مقابل پسران بيشتر به همكاري و حركت در برنامه هاي انقلابي مانند رفتن به مسجد ، گردش در پارك ، كوهنوردي و رفتن به سينما تمايل نشان مي دهند .2

در سال 1364 تحقيق نشان مي دهد كه :

تماشاي تلويزيون		بازي	مطالعه كتاب	ورزش	گردش	فعاليتهاي سياسي اجتماعي	تئاتر
درصد	97	70	66	56	53	20	03

دانش آموزان كودك و نوجوان تهراني اوقات فراغت خود را طبق جدول بالا سپري مي كنند .

در سال 1356 نتيجه تحقيقات نشان مي دهد كه 97% از دختران به تماشاي تلويزيون ، 92% مطالعه كتاب ، 91% ديد و بازديد و 83% به گوش دادن راديو ، 78% انجام فعاليتهاي هنري ، 77% گردش ، 43% ورزش كردن ، 34% درصد سينما رفتن و 11% تئاتر را براي گذراندن اوقات فراغت خود ترجيح مي دهند .1

در سال 1367 باز نتيجه تحقيقات نشان مي دهد كه 20% جامعه نمونه هر روز به راديو گوش مي دهد . 80% به تماشاي تلويزيون و 82% به مطالعه مجله و روزنامه 62% رفتن به سينما ، 2/78% به

ورزش مي پردازند .2

نتيجه تحقيق در سال 1368 نشان مي دهد كه : 60% دختران به مطالعه كتاب و روزنامه و مجله ، 54% به تماشاي تلويزيون ، 23% در فعاليتهاي هنري ، 15% به ورزش ، 14% گوش دادن به راديو ، 7% رفتن به سينما را جهت گذراندن اوقات فراغت برگزيده اند .3

و همچنين در سال 1368 تحقيقي ديگر صورت گرفته و طي آن نشان مي دهد كه از 200 نفر دانش آموز دبيرستاني از مناطق شمال و جنوب تهران : 94% دانش آموزان شمال به ترتيب به تماشاي برنامه تلويزيون ، 90% به ورزش كردن كه شامل (شنا 27% ، بدن سازي 22% ، كوهنوردي 15%) ، انجام دادن فعاليتهاي هنري 81% ، 79% رفتن به سينما ، 60% گوش دادن به

راديو ، 60% مطالعه مجلات ، 54% مطالعه روزنامه ، 38% رفتن به تئاتر و 24% مراجعه به كتابخانه

اوقات خود را مي گذراندند . اما دانش آموزان جنوب : 94% به تماشاي تلويزيون ،‌ 88% استماع راديو ، 17% انجام كارهاي هنري ، 72% رفتن به سينما ، 61% به مطالعه مجله ، 64% مطالعه روزنامه ، 45% مراجعه به كتابخانه ، 41% رفتن به تئاتر اوقات فراغت خود را سپري مي كنند .1

1- LITRE

2ـ جامعه شناسي ، كپنك ساموئل ، ترجمه شفق همداني ، انتشارات اميركبير .

1 - GBNISHE

2ـ سمينار ملي رفاه اجتماعي (مجموعه مقالات سازمان برنامه و بودجه)

3ـ بخشي پيرامون اوقات فراغت از سوي مباحث دفتر مركزي كانونهاي فرهنگي تربيتي ماهنامه تربيت . سال هفتم ، شماره 10 .

1ـ مجله فرهنگ و زندگي ، مقدمه اي بر جامعه شناسي فراغت ، ژوفردمازيد . سال 1348 .

2ـ نقش فعاليتهاي فوق برنامه در تربيت نوجوانان ، دكتر علي اكبر شعاري نژاد و انتشارات اطلاعات 1371 .

1ـ مجله تربيت ، سال هشتم . شماره دهم ، ويژه تابستان

1 ـ معاونت پرورشي وزارت آموزش و پروشي، ماهانه تربيت تهران ، تابستان 73.

1- TAGORE

1 ـ شگرف نخعي ، ايرج ، نحوه گذراندن اوقات فراغت دانش آموزان دختر دوم دبيرستان تهران ، 1350 .

2 ـ سمينار ملي ، رفاه اجتماعي ، سال 1352 .

3 ـ مجله تربيت ، ويژه نامه تابستان ، شماره دهم ، سال هشتم .

1 ـ دفتر پژوهشهاي برنامه ريزي وزارت ارشاد اسلامي ، بررسي چگونگي اوقات فراغت دانش آموزان دوم دبيرستان تهران ، 1362 .

2 ـ مركز تحقيقات صدا و سيما ، چگونگي گذران اوقات فراغت كودكان و نوجوانان تهران ، 1364 .

1 ـ جهاد دانشگاهي اصفهان ، گروه علوم انساني و اجتماعي ، چگونگي گذراندن اوقات فراغت دانش آموزان اصفهان ، سال 1365 .

2 ـ جهاد دانشگاهي الزهرا ، نحوه گذراندن اوقات فراغت دختران دانش آموزان متوسطه تهران ، سال 1367 .

3 ـ واحد تحقيقات صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران ، مسائل و مشكلات آموزش جوانان ، سال 1368 .

1ـ زال زاده ، فرزانه ، بررسي نحوه گذراندن اوقات فراغت دانش آموزان دختر سوم دبيرستانهاي مناطق 3 و 7 ، دانشگاه تربيت معلم تهران ، 1370 .

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد

آشنایی با ماشینهای دایکاست:3

مي پسندم 5 نمي پسندم 0

اين مطلب در تاريخ: پنجشنبه 21 اسفند 1393 ساعت: 14:38 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره اوقات فراغت,

نويسنده:asemankafinet2

نظرات(2)

تحقیق درباره طراحی وساخت قالبهای دایکاست

بازديد: 515

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

تحقیق درباره طراحی وساخت قالبهای دایکاست

مقدمه :

دایکاست یا ریخته گری تحت فشارعبارت است از روش تولید قطعه از طریق تزریق فلز مذاب وتحت فشار به درون قالب.روش دایکاست از این نظر که در آن فلز مذاب به درون حفره ای به شکل قطعه مورد نظر رفته وپس از سرد شدن قطعه موردنظربه دست می آید بسیار شبیه ریخته گری ریژه است. تنها اختلاف بین این دو روش نحوه پرکردن حفره قالب است.در قالبهای دایکاست پس از بسته شدن قالب ،مواد مذاب به داخل یک نوع پمپ یا سیستم تزریق هدایت می شود، سپس درحالی که پیستون پمپ مواد مذاب را با سرعت از طریق سیستم تغذیه قالب به داخل حفره می فرستد،هوای داخل حفره از طریق سوراخهای هواکش خارج می شود. این پمپ در بعضی ازدستگاهها دارای درجه حرارت محیط ودر بعضی دیگر دارای درجه حرارت مذاب است.معمولا مقدار موادمذاب تزریق شده بیش از اندازه مورد نیاز برای پر کردن حفره است تا سر باره گیرها را پر کند و حتی پلیسه در اطراف قطعه به وجود آورد.سپس در مرحله دوم زمانی که ماده مذاب در حال سرد شدن در داخل حفره است پمپ همچنان فشار خود را ادامه می دهد.در مرحله سوم قالب باز شده و قطعه به بیرون پرتاب می شود. در آخرینمرحله همچنان که قالب باز است داخل حفره تمیزودر صورت نیاز روغنکاری شده ودوباره قالب بسته وآماده تکرار عملیات قبل می شود.

مهمترین مزایای تولید از طریق دایکاست عبارتند از:

1.اشکال پیچیده تری را می توان تولید کرد.

2.به دلیل آنکه قالب باسرعت وتحت فشار پر می شود قطعات با دیواره های نازکتری را می توان تولید کرد وخلاصه آنکه در این روش نسبت طول قطعه به ضخامت قطعه به مراتب بیشتر از سایر روشها است .

3.سرعت تولید در این روش خیلی بالاست، بویژه اگرقالبهای چند حفره ای مورد استفاده قرار گیرد.

4.معمولا قطعه تولید شده به وسیله دایکاست از پرداخت سطح خوبی بر خوردار است و احتیاجی به عملیات ماشینکاری بعدی ندارد و به این دلیل عملیات فوق العاده اقتصادی است

5.قالبهای دایکاست قبل از آنکه فرسوده شوند ودر ابعاد قطعه تولید شده اختلافی به وجود آید،هزاران قطعه تولید خواهند کرد، در نتیجه سرمایه گذاری برای تولید قطعه کمتر است .

6.نسبت به دیگر روشهای تولید قطعه،از فلز مذاب با روش دایکاست مقاطع ظریفتری راروی قطعه میتوان به وجود آورد.

7.اغلب قطعات تولید شده با کمترین پرداختکاری آماده آب فلز کاری هستند.

8.قطعات آلومینیومی تولید شده توسط دایکاست معمولا نسبت به روشهای دیگر مانند ریخته گری آلومینیوم در ماسه مقاومت بیشتری دارند.

از طرف دیگر محدودیتهای این روش به قرار زیر است:

1.وزن قطعه محدود است. به ندرت وزن قطعه از 25کیلوگرم بیشتر است ومعمولا کمتر از5 کیلوگرم است.

2.نسبت به شکل قطعه وسیستم تغذیه قالب، مکدار بودن قطعه به دلیل وجود حباب هوا از مشکلات این روش تولیدی است.

3.امکانات تولید از قبیل قالب،ماشین،ولوازم جنبی نسبتا گران است و در نتیجه فقط تولید انبوه مقرون به صرفه است .

4.به غیر از موارداستثنایی فقط فلزاتی را می توان در دایکست مورد استفاده قرار داد که نقطه ذوب آنها چیزی در حد آلیاژهای مس باشد.

آشنایی با ماشینهای دایکاست:

ماشینهای دایکاست به طور کلی دو نوع هستند:

1.ماشینهای تزریق با محفظه گرم

اگر نقطه ذوب فلز مذاب تزریقی پایین باشد وبه پمپ آسیب نرساند،پمپ می تواند مستقیما در فلز مذاب قرار گیرد. به این سیستم ،تزریق با محفظه گرم می گویند.

2.ماشینهای تزریق با محفظه سرد

در صورتی که فلز مذاب به سیستم پمپاژآسیب برساند دستگاه پمپاژنباید مستقیما در فلز مذاب باشد. به این سیستم ،تزریق با محفظه سرد گویند.

ماشینهای دایکاست با سیستم تزریق محفظه گرم

سیستمی که در شکل زیر می بینید یک سیستم دایکاست محفظه گرم است. همان طور که در شکل دیده می شود مجرای گردن غازی سیلندر تزریق در مواد مذاب غوطه ور است ودر نتیجه دردرجه حرارتی معادل نقطه ذوب مواد تزریقی کار می کند.در این سیستم مواد مذاب در حداقل افت به داخل حفره قالب تزریق می شوند. در حالی که پیستون در بالا قرار دارد،مواد مذاب به داخل سیلندر فشار یا سیلندر تزریق راه یافته وپس از پایین آمدن پیستون ابتدا دریچه تغذیه بسته می شود، سپس مواد مذاب با فشار از طریق مجرای گردن غازی به داخل حفره راه می یابد.پس از گذشت زمان لازم برای انجماد مواد،پیستون دوباره بالا می رود و مواد جدید برای تزریق بعدی وارد سیلندر تزریق می شود. نیروی لازم که به پیستون تزریق می شود بسته به طرح دستگاه می تواند پنوماتیک ویا هیدرولیک باشد.قطعات مختلف از وزن چند گرم تا نزدیک به 25کیلو گرم را می توان با این سیستم تولید کرد.وزن قطعاتی که می توان با این روش تزریق کرد بستگی به عوامل زیر دارد:

1.آلیاژ مورد تزریق

2.اندازه سطح خارجی قطعه

3.نیرویی که دو کفه قالب را بسته نگه می دارد

ماشینهای دایکاست با سیستم تزریق محفظه سرد افقی

دراین سیستم محفظه تزریق به صورت سرد عمل کرده وفقط از حرارت موادمذاب که در داخل آن ریخته می شود حرارت میگیرد.قسمت پیشانی تزریق برای مقاومت دربرابر مواد مذاب با آب خنک می شود .جهت تسهیل در امر ریختن مواد مذاب،محفظه تزریق یه صورت افقی قرار گرفته ودربالای آن یک سوراخ بارگیری تعبیه شده است. مرحله یک دو کفه قالب بسته بوده وپیستون در عقبترین موضع خود قرار دارد.به صورتی که سوراخ بارگیری کاملأ باز است. در مرحله دو پیستون شروع به حرکت کرده، ابتدا سوراخ بارگیری رامسدود کرده وسپس مواد مذاب را با فشار به سوی قالب می راند. در آخرین مرحله یعنی مرحله سه پس از آنکه زمان مناسبی به مذاب داده شد که منجمد شود دو کفه قالب از یکدیگر باز می شوند. همزمان پیستون باز هم قدری جلو می آید که اولأ پولک منجمد شده در قسمت جلوی سیلندر تزریق را بیرون وثانیأ کمک کند پس از اتمام این مراحل، قطعه از قالب به بیرون پرتاب شده دو کفه قالب بسته شود،پیستون عقب آید ودستگاه آماده تکرارمراحل فوق و تزریق بعدی شود.

سیستم تزریق با محفظه سرد تقریبأ برای تزریق کلیه فلزاتی مورد استفاده قرار می گیرد قابلیت دایکاست شدن را دارند، ولی معمولا برای تزریق آلومینیوم ،منیزیوم وآلیاژهای مس استفاده می شود. مهمترین مزیت این سیستم این است که اولأ اثرات حرارت فلز مذاب روی بخش تزریق دستگاه ناچیز است و ثانیأ با این سیستم،فشار تزریق را می توان به مراتب بالا برد.

مهمترین محدودیتهای این سیستم عبارتند از :

1.لزوم داشتن وسایل جنبی برای تهیه و انتقال آن به سیلندر تزریق

2.طولانی تر بودن مراحل مختلف تزریق به دلیل جدا بودن وسایل جنبی از دستگاه

3.امکان ایجاد نقص در قطعه تولیدی به دلیل افت درجه حرارت مذاب

ماشینهای دایکاست با سیستم تزریق محفظه سرد عمودی

به طور کلی دو نوع ماشین دایکاست با سیستم تزریق محفظه سرد عمودی وجود دارد.در نوع اول صفحات قالب به صورت افقی ودر نوع دوم صفحات قالب به صورت عمودی قرار می گیرد .

نوع اول :همان طور که در شکل صفحه بعد مشاهده می کنید مواد مذاب از پایین قالب تزریق می شود. هوای داخل حفره تخلیه گشته ودراثر افت فشارمواد مذاب به داخل محفظه تزریق مکیده می شوند.فشاری که دو کفه قالب رابه یکدیگر قفل می کندوفشار تزریق هر دوازیک منبع کنترل می شود تا همیشه حالت بالانس بین این دو نیرو که عکس یکدیگر عمل می کنند،برقرارشود(حسن این سیستم این است که به دلیل آنکه صفحات قالب بصورت افقی وسیلندرتزریق در پایین قراردارد احتمال اینکه قبل از اعمال فشار توسط پیستون تزریق مقداری مواد مذاب به داخل حفره رانده شود،به کلی از بین می رود) در این سیستم برای بهبود تزریق وتعادل آن در قالبهای چند حفره ای همان طور که در شکل مشاهده می کنید بهتر است تزریق از مرکز اعمال شود.در این صورت راهگاه ازهر نقطه درمحیط سیلندر می تواند منشعب شده وبه گلویی تزریق وصل شده.البته در بعضی از طرحها بسته به نیاز،سیلندر تزریق در حالت خارج از مرکز گذاشته می شود.

نوع دوم :در این مدل محفظه تزریق از طریق یک بوش رابط مستقیمأ به قالب متصل می گردد و همان طور که در شکل پیداست در هنگام بار گیری یک پیستون از پایین به بالا آمده و جلو بوش رابط را می گیرد. پس از این مرحله پیستون بالا شروع به پایین آمدن کرده و همچنان که فشار اعمال شده به مذاب افزایش می یابد،پیستون اول شروع به پایین رفتن کرده و مذاب از طریق بوش رابط با فشار به داخل قالب رانده می شود.د ر آخرین مرحله،پس از گذشت زمان لازم برای انجماد مذاب،پیستون بالا به جای خود بازگشته،پیستون پایین بالا آمده وباقیمانده مواد را از بوش رابط قطع کرده وبیرون می آورد.البته همزمان قطعه تزریق شده نیز پران می شود.یکی از نکات منفی این روش دایکاست این است که وجود دو پیستون که با هم کار می کنند باعث می شود که دستگاه نیاز به تعمیر پیدا کند.از طرف دیگر از محاسن دستگاههای دایکاست با محفظه سرد عمودی همان عمودی قرار گرفتن محفظه تزریق می باشد که باعث می شود اولأ مواد مذاب فقط پس از حرکت پیستون ،وبه صورت یک توده به داخل قالب رانده شوند و ثانیأ حرکت آشفته مایع مذاب به حداقل رسیده وجود مک و حفره های ریز در قطعه تزریق شده کاهش یابد.به طور کلی ماشین عمودی موقعی مورد استفاده قرار می گیرد که قطعه را با ماشین محفظه افقی نتوان تولید کرد.مثلأ قطعاتی که نیاز به فشردگی بیشتری دارند یا در مورد آنها قرار دادن قطعات اضافی در حفره قالب قبل از تزریق الزامی است ویا قطعاتی که با قرار دادن محل تزریق در وسط با کیفیت بهتری می توان آنها را تولید کرد.خیلی از قطعات آلومینیوم آلیاژی مثلأ صفحه اتو با همین روش تولید می شوند.ساخت این قطعه اتفاقأ از قطعات نسبتأ مشکل می باشد زیرا اولأ المنت حرارتی نسبتأ بزرگی قبل از تزریق باید درداخل حفره قرار گیرد ثانیأ کف صفحه دارای مقطع ضخیم بوده ودر سمت بالای آن مقاطع خیلی ظریف قراردارد.فشردگی قسمت پایین این قطعه از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا باید تا حد آینه پرداخت شود.ماشینهای عمودی معمولأ برای تولید قطعاتی به کار می روند که محل تزریق وقالب می باید ضرورتأ در مرکز باشد.قطعاتی را که دارای ضخامت نسبتأ زیادی در مرکز و پره های ظریف در کنار باشند با این دستگاه می توان با کمترین حباب هوا تولید نمود.

ماشینهای دایکاست با سیستم خلأ یا مکش

سیستم مکش یا خلأ را برای ماشینهای سرد یا گرم می توان به کار برد،همان طور که در شکل صفحه بعد مشاهده می کنید یک نوع ماشین با محفظه تزریق گرم مجهز به سیستم مکش نشان داده شده است.قسمتی که قالب درآن قرار دارد دارای یک پوسته و واشر می باشد که پس از بسته شدن پرس رابطه قالب رابا هوای محیط بیرون کاملأ قطع می کند. در نتیحه هوای داخل قالب و سیستم تزریق را می توان کاملأ تخلیه نمود. پس از ایجاد خلأ پیستون تزریق و مسدود کنند مسیر تغذیه هر دو بالا رفته و مقدار از پیش تعیین شده ای از مذاب به داخل مجرای گردن غازی مکیده می شود.پس از آن پیستون تزریق،مواد رابا فشار داخل قالب می راند. در صورتی که طراحی گلویی وراهگاه قالب ودیگرفاکتورهای مهم رعایت گردند،قطعه تولید شده باروش فوق دارای کمترین حباب هوا و پرداخت نسبتأ خوب می باشد.روش ایجاد خلأ در دستگاه می تواند تمام عیوب را بپوشاند و یک قطعه خوب از قالب بیرون بیاورد.

قالبهای دایکاست

قالبهای دایکاست از دو قسمت یا دو کفه اصلی تشکیل شده اند،یکی کفه پوشش دهنده ویا قسمت ثابت قالب ودیگری قسمت پران یا متحرک قالب.این دو کفه در صفحه جدایش قالب روی یکدیگر می نشینند.قسمت ثابت به صفحه جلویی ویا صفحه ثابت دستگاه بسته می شود اسپرو یا سوراخ تزریق در همین قسمت قالب قرار دارد.قسمت پران قالب شامل مکانیزم پران،و معمولأ راهگاههای تزریق بوده و به صفحه متحرک دستگاه بسته می شود.حفره قالب در داخل دو کفه قالب به وجود می آید.خط جدایش قالب به صورتی تعیین می گردد که در موقع باز شدن قالب قطعه دایکاست شده حتمأ به قسمت متحرک بچسبد واز صفحه ثابت جدا شود تا با حرکت قالب قطعه تزریق شده به بیرون پران شود.درنتیجه وقتی که قطعه ای دارای حفره ای در یک طرف باشد باید قسمت نر در قسمت متحرک تعبیه شود.

پینهای پران

پینهای پران،قطعه تزریق شده را از قالب جدا می کنند.تعداد پینهای پران ومحل آنها باید یه طریقی باشد تا در اثر پران شدن پیچشی در قطعه به وجود نیاید.از طرف دیگر محل آنها بایدطوری باشدکه در شکل ظاهری قطعه تولیدشده اثرنامطلوب به جانگذارد.این پینهای پران پس ازعمل دوباره به جای خودبازگشته وقالب آماده تزریق بعدی می شود.

قالب دایکاست باید طوری طراحی گردد که پس از باز شدن دو نیمه آن،قطعه از قالب جدا شود.اگر برای نیمه متحرک قالب شیب کافی در نظر گرفته نشود وقالب خوب پرداخت نشده باشد ویا نیمه متحرک آن آسیب دیده باشد،امکان دارد قطعه در مرحله پران به سطح قالب بچسبد .همچنین قطعه پس از انجماد در قالب هنوز داغ است وممکن است در اثر فشار پینهای پران کمی تغییر شکل دهد. برای آنکه،این تغییر شکل حداقل باشد،اولأ قطعه باید شیب کافی داشته باشد،وثانیأ در محلهایی از قالب که قطعه در آن منقبض می شود باید پین به تعداد مورد نیاز قرارداده شود وبرای آنکه به قطعه آسیبی نرسد،باید برای آن برجستگی مناسب پران در نظر گرفت.سرباره گیرها مکانهای خوبی برای وارد کردن ضربه پینهای پران هستند.لذا با اضافه کردن سرباره گیر به طرح قالب می توان به پران قطعه کمک کرد.

ماهیچه ها یا نرگی قالب

این قسمت حفره ها ویا تورفتگیها رادر قطعه به وجودمی آورند.اگردرراستای حرکت باز شدن قالب باشند،به صورت ثابت درقالب باقی بمانندوبرای پران شدن قطعه احتیاجی به حرکت دادن وخارج کردن آنها نیست.به این نوع ماهیچه،ماهیچه ثابت می گویند.پینهای پران قطعه را پس از تزریق از ماهیچه های ثابت جدامی کنند.ماهیچه هایی که حفره های جانبی د ر قالب به وجود می آورند به ماهیچه ها و یا برجستگیهای متحرک معروف می باشند این قسمت می باید قبل از پران شدن قطعه از قالب خارج شوند.

راهای خروج هوای داخل حفره

این راهها در واقع مجاری خروج هوای داخل حفره می باشند.همچنان که هوای داخل حفره خارج می شود و مذاب جایگزین آن می گردد.برای خروج هواچند روش وجود دارد:

1.ایجاد فضای مناسب در نقاط مناسب در صفحه جدایش قالب

2.ایجاد شکافهایی در قسمتهای متحرک قالب

3.ایجاد لقی مناسب در پینهای پران

4.ایجاد لقی مناسب در کشوییها

سرباره گیرها

در اغلب قطعات دایکاست شده حفره قطعه به حفره های سرباره گیرمتصل می شود و پس از خارج شدن قطعه سرباره از آن جدا می شوند .

سرباره گیرها وظایف مهم زیر را عهده دار هستند:

1.مواد مذابی که در ابتدا وارد حفره می شوند و معمولا قدری سردتر هستند و احتمالا اکسید شده اند وارد سرباره گیرها شده واثرات سوءتزریق سرد روی قطعه به وجود نمی آید. هوای داخل حفره از این محلها خارج شده وبه پر شدن بهتر حفره کمک می کنند.

2. وجود سرباره گیرها وزن ظاهری تزریق رابالا می برد و نتیجتأ در مورد قطعات کوچک درجه حرارت مناسب را در قالب به وجود آورده و کارکردن با قالب سرد اجتناب می شود.

3.در مورد قطعاتی که لزومأ باید اثرات پین پران روی آنها نباشد این سرباره گیرها به عنوان محلهای پین پران مورد استفاده قرار می گیرند.

سرباره گیرها

انواع مختلف قالب

انواع قالب عبارتند از:قالبهای تک حفره ای و چند حفره ای،قالب با حفره های مختلف برای قطعات مختلف وقالب با حفره های قابل تعویض.

قابلهای تک حفره ای

این قالبها در موارد زیر به کار می روند.

1.درموقعی که قطعه به حدی است که بیش از یک حفره،قالب را آنقدر بزرگ می کند که قابل نسب روی ماشین مورد نظر نیست.

2.حجم ماده مذاب مورد نیاز برای یک قطعه تقریبأ به اندازه ظرفیت دستگاه است.

3.تولید قطعه آنقدر زیاد نیست که قالب بیش ازیک حفره وماشین بزرگتر اقتصادی باشد.

4.ماشین مناسب وبزرگ در دسترس نیست.

5.بیش از یک حفره مستلزم وجود کشویی وماهیچه های بیش از حد می باشد.

قالبهای چند حفره ای

قالبهای چند حفره ای به قالبهایی گفته می شود که دارای چند حفره مشابه برای تولید یک قطعه باشند. این قالبها دارای چند مزیت هستند.

اولأتعداد قطعه تولید شده درواحد زمان بیشتر است. ثانیأ کیفیت قطعه در برخی موارد بهتر است،زیرا بالانس حرارتی و مکانیکی بهتری در کفه های قالب به وجود می آید.از طرف دیگر این نوع قالبها مشکلات مخصوص به خود را دارند که از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1.مشکلات تولیدی را افزایش می دهند.

2.در برخی حالات ضایعات را افزایش می دهند.

3.تعداد ضرب در ساعات تا حدی کاهش می یابد.

4.امکان دارد که به دلیل چند حفره ای بودن قالب،به دستگاه دایکاست بزرگتری نیاز باشد.

به طور کلی تعداد قطعه مورد نیاز از عوامل اصلی تعیین کننده نوع قالب ،اعم از یک حفره ای یا چند حفره ای می باشد.طرح خود قطعه نیز ا ز دیگر عوامل مهم انتخاب نوع قالب است.در مورد قطعاتی که دارای تلرانسهای دقیق هستند جهت پیدا کردن اندازه های قالب مورد نظر باید توسط روش سعی وخطا اندازه های دقیق قالب را پیدا کرد تا پس از آنکه قطعه از قالب بیرون آمده اندازه مورد نظر را داشته باشد. در مورد قالبهای چند حفره ای حتی اگر تمام حفره ها دقیقأ به اندازه ماشین شده باشند باز هم احتمال این که تمام قطعات از نظر اندازه مشابه هم باشند کم است. البته واقعیت فوق به دلیل محل وشکل راهگاهها وگلوییهای تزریق برای هر حفره است. برای حصول کیفیت بهتر،دقیقترین راه آن است که محل و اندازه ماهیچه های داخل قالب پس از درست کردن راهگاهها وگلویی تزریق وآزمایش قالب تعیین گردد.در مورد ساخت قالبهای خیلی دقیق روش معمول آن است که بخشهایی از قطعه را که باید دارای اندازه دقیقی باشند،با قدری اضافه اندازه باقی می گذارند و قالب را آزمایش می کنند.پس از آنکه قالب آزمایش شد،با اطلاعات کاملی که در مورد مقادیر انقباض و دیگر عوامل کسب گردید،قسمتهایی که دارای دقت هستند ماشینکاری می شوند

قالبهای ترکیبی

قالبهای ترکیبی همان طور که قبلأ نیز گفته شده عبارتند از :قالبهایی که برای تزریق چند قطعه مختلف در یک قالب مورد استفاده قرار می گیرند که معمولأ این قطعات بعدأ روی هم مونتاژ شده ویک قطعه مصرفی راتشکیل می دهند.مسئله مهم درمورداین نوع قالب انتخاب درست اندازه و محل راهگاهها وگلویی تزریق می باشد.این مسئله به خاطر آن است که اختلاف در اندازه وشکل قطعات باعث می شود که یک نوع عدم تعادل مکانیکی وحرارتی در قالب به وجود آید.در این نوع قالبها نیز بهتراست ابتدا قالب آزمایش شده وبعد اندازه های دقیق ماشینکاری شوند.البته در مقایسه با قالبهای چند حفره ای به دلیل آنکه برای هرقطعه یک حفره درقطعه وجود دارد پس ازسعی وخطا قطعات دقیقتری رادرنهایت می توان تولید کرد.

مشکلات و محدودیتهای این نوع قالبها بطور خلاصه عبارتند از:

1.در یک گروه قطعه تولیدی ممکن است یک قطعه پیچیده وجود داشته باشد که راندمان تولید را پایین بیاورد و چون گروه قطعات باهم تزریق می شوند،بقیه قطعات که می توانستند با سرعت بیشتری تولید شوند نیز باید کند تر تولید شوند.

2.ممکن است در یک گروه قطعه یکی از قطعات به علت پیچیدگی دارای ضایعات زیاد باشد وچون همه قطعات معمولا برای تولید ومونتاژشدن روی یک مجموعه مورداستفاده قرار می گیرند،همیشه برخی قطعات گروه زیاد تولید می شوند و برخی کم .

قالب با یک کفشک وحفرههای قابل تعویض

طراحی این قالب به نحوی است که از یک دست کفشک مادر برای سوراخ کردن حفره های مختلف جهت تولید قطعات مختلف می توان استفاده کرد.در واقع ساخت قالب مادر یک نوع سرمایه گذاری به حساب می آید. دریک قالب باحفره های قابل تعویض،حفره ها ممکن است روی قطعات قابل جاگذاری ایجاد شوند ویا به طور مستقیم روی بلوک یکپارچه فولادی درست شوند.اصول اقتصادی نوع مناسب را تعیین می کند.دراین نوع قالبها باید راهگاهها در قسمت قابل تعویض طوری ساخته شوند که پس از مونتاژ درست در راستای کفشک مادر قرار گیرند.از سوی دیگر باید سیستم بست مناسبی طراحی وساخته شود،طوری که بتوان در حالی که کفشک مادر روی دستگاه تزریق قرار دارد حفره ها را باز کرده ویا نصب کرد.نازل وسیستم تزریق در حین تعویض حفره ها دست نخورد باقی می ماند. علاوه بر سیستم تزریق،مکانیزم پران نیزنیازی به اصلاح وتغییر ندارد.در این نوع قالب نیز هانند قالبهای چند حفره ای با وجود آنکه سرمایه گذاری قالبسازی برای قطعات مختلف کاهش می یابد ولی چون هر قطعه احتیاج به شرایط جدیدی برای تولید دارد(حرارت قالب،فشاروغیره )اشکالاتی در تنظیم به وجود می آید این مسئله خصوصأ برای قطعات با ضخامت دیواره متفاوت بیشتر مشهود است.

مواد مناسب برای ساخت قالبهای دایکاست

انتخاب مواد درجه اول بستگی به میزان تولید ونوع فلزی دارد که باید تزریق شود.

جدول فولادهای مناسب برای حفره های اصلی قالب پیشنهاد شده است

فولاد پیشنهادی برای تعداد ضرب	فلز تزریقی
1000000ضرب 250000ضرب 50000ضرب	فلز تزریقی
P20(b),H13(b) P20(a),(b) P20(a),(b)	آلیاژروی اندازه حفره حدودcm 3
4150 mod P20(a),(c) P20(a),(b) H13(b) 4150 mod	آلیاژروی اندازه حفره حدودcm10
H13,H11 H11,H13 H11,H13	آلیاژهای آلومینیوم و منیزیوم
………. ……….. H21,H20,H22	آلیاژهای مس

(a)280تا320درجه برینل باید سختی داده شوند،درمواقعی که صافی سطح زیاد مطرح نباشد می توان از فولاد 4140پیش سخت شده نیز استفاده کرد

(b)بیشتربرای جایگذاری حفره ها پیشنهاد می شود.

(c)سختی پذیری این فولاد زیاد مناسب نیست

جدول فولاد مناسب برای ماهیچه گذاری ،کشوییها وپرانها

فولادپیشنهادی	فلز تزریقی
(a)ماهیچه ها و کشوئیها
440B(b),H13,H11,H11	آلیاژهای روی
H13,H11,H12	آلیاژهای آلومینیوم ومنیزیم
H21,H20,H22	مس
(a) فولاد مناسب برای پرانها
,7140,H11,H13 فولادهای نیتروره شده H12,	آلیاژهای روی
,Z140,H11,H13 فولادهای نیتروره شدهH12,	آلیاژهای آلومینیوم-منیزوم
H21,H20,H22	مس

(a)فولادهای استفاده شده برای قسمتهای متحرک جهت افزایش سایشی باید نیتروره شوند،مگر آنهایی که برای قالبهای تزریق آلیاژهای مس به کار روند

(b)فقط برای ماهیچه ها.

طراحی قالب:

طبیعتأ هرقالب باید شکل قطعه ای را داشته باشد که قرار است تولید شود ولی درساخت قالب عوامل زیر نباید از نظر دور بمانند :

1.شیب دیواره ها

2.اضافه اندازه برای انقباض مواد

3.در مورد قطعات خیلی دقیق،در نظرگرفتن انبساط حفره در اثر حرارت

ازطرف دیگر محل قرارگرفتن حفرۀاصلی درکفشکها به عوامل زیر بستگی دارد:

1.انتخاب محل خط جدایش قالب

2.محل کشوییها و ماهیچه های متحرک

3.انتخاب محل گلویی تزریق،طوری که در قسمتی از قطعه قرار گیرد که دارای حساسیت زیاد نباشد.

4.انتخاب محل گلویی تزریق،طوری که مواد ورودی به حفره با مانعی نظیر ماهیچه ها برخورد مستقیم نداشته باشد.

باید توجه کرد در دایکاست بهترین راهنمای طراح،تجربیات گذشته اوست ولی به هر صورت تغییرات جزئی ویا در مواردی تغییرات اساسی باید روی یک قالب ساخته شده صورت گیرد وچندین بار آزمایش شود تا این که نتیجه مطلوب به دست آید.

انقباض مواد

اندازه های حفره وماهیچه های قالب پس از در نظر گرفتن مقدار انقباض مواد،در اثر سرد شدن،تعیین می شوند.جدول زیر مقدار اضافه اندازه برای جبران انقباض یا جمع شدن مواد در موارد مختلف را نشان می دهد.

مواد تزریقی	اضافه اندازه پیشنهادی برای جبران انقباض مواد بر حسب میلیمتر اضافه اندازه به ازای هر میلیمترطول
آلیاژهای روی	.005 mm/mm0
آلیاژهای آلومینیوم	0.006 mm/mm
آلیاژهای منیزیم	0.008 mm/mm
آلیاژهای مس	0.008 - 0.018 mm/mm

*توضیح این که اولأ مقادیر فوق به تناسب شکل واندازه قطعه تغییرپذیر هستند وثانیأ برای جلوگیری از پیچش قطعه شاید احتیاج باشد که در برخی از مقاطع تغییراتی در طراحی محصول داده شود.

شیب دیواره ها

برای اینکه قطعه به راحتی از درون قالب بیرون آید،دیواره های حفره ها باید همگی دارای شیب باشند.مقدار این شیب بستگی به نوع مواد تزریقی وارتفاع دیواره دارد.مقدار شیب دیواره،اثر بسیار تعیین کننده ای روی مقدار روغنکاری حفره ،سرعت تولید ودقت قطعه کار دارد.

شکل و محل خط جدایش قالب

هزینه ساخت وکارایی هر قالب بستگی به خط جدایش آن قالب دارد ودر نتیجه از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورتی که شکل قطعه اجازه دهد بهترین نوع خط جدایش نوع مسطح آن است،زیرا اولأ ساخت قالب را آسانتر می کند وثانیأ بهترین آب بندی را بین دو کفه قالب به وجود می آورد.ساخت کشوییها وقسمتهای متحرک از موارد پر هزینه بوده ودر نتیجه ممکن است شرایط ایجاد کند که خط جدایش از حالت مسطح بیرون آید.

کشوییها

کشوییها از قسمتهای متحرک یک قالب هستند وموقعی لزوم پیدا می کنند که وجود شیارها ویا سوراخهای جانبی در قطعه اجتناب ناپذیر باشد.اگر قراراست نقش جانبی روی قطعه به وجود آید این نقش ضرورتأ باید روی سطح کشویی به وجود آید.کشوییها اولا باید در مسیرهای کاملا دقیق عقب وجلو بروند وثانیا قبل از پران قطعه حتما به عقب بر گردند.یک سیستم قفل نیز برای هر کشویی باید در نظر گرفته شود.طبیعتأ وجود کشویی هزینه ساخت یک قالب را به صورت قابل ملاحظه ای افزایش می دهد.

گرچه در موارد استثنایی برای خروج ازبرخی قسمتهای قالب وجود کشوییها مفید می باشد ولی در طراحی قطعه وقالب باید حداکثر تلاش را به عمل آورد که قالب بدون وجود کشویی ساخته شود.این امردر عمر مفید قالب وهزینه های ساخت آن اثر تعیین کننده دارد.برای اجتناب از ایجاد کشویی در قالب به ماشینکاری بعد ازدایکست نیز باید توجه کرد.در این رابطه باید تصمیم گیری براساس یک برسی اقتصادی صورت گیرد،بدین معنی که آیا ایجاد کشویی در قالب با صرفه تر است ویا با ماشین کاری نهایی قطعه.در هر صورت اگر ایجاد کشویی اجتناب ناپذیرباشد باید حداکثر تعداد ٤کشویی در یک قالب به کار برد.البته مواردی هست که یک قالب پیچیده باید بیشتر از این مقدار کشویی داشته باشد.

ماهیچه گذاری

دراین قسمت به مواردی که باید در طراحی ماهیچه مد نظر قرار گیرد اشاره می شود.برای ایجاد سوراخهای طویل وظریف نباید از ماهیچه ها استفاده کرد.در جدول زیر حداکثر عمق سوراخ با احتساب قطر ماهیچه نشان داده شده است.

جدول حداکثر عمق سوراخ با احتساب قطر ما هیچه

19 16 13 9.5 6 5 4 3

قطرماهیچه

آلیازتزریقی

ماکزیمم عمق

ماهیچه

144 79 50 38 25 19 14 9.5

114 79 50 38 25 16 13 8

86 50 31.5 25 12.5 - - -

آلیاژ روی

آلومینیوم و منیزم

مس

مقدارعمق به ازای قطر ماهیچه بیش از٢٥میلیمتر،برای آلیاژهای روی ،آلومینیوم ومنیزیم تا٦برابرقطروبرای آلیاژهای مس حداکثرتا٥برابرقطرپیشنهادمی شود.درساخت ماهیچه قالبهای دایکاست همچنین باید شیب مناسب به دیواره های ماهیچه داده شود تا بتواند به راحتی از قطعه جدا شود.مقدارشیب همچنین بستگی به ثابت ویا متحرک بودن ماهیچه دارد.معمولا مقدار شیب لازم برای ماهیچه های ثابت بیشتر از ماهیچه های متحرک باید در نظر گرفته شود. این اختلاف به آن جهت است که همیشه سعی بر این است که نیروی کمتری به میله های پران وارد آید ونیز از تاب برداشتن قطعه در هنگام پران جلو گیری شود.ماهیچه های متحرک به دلیل این که حرکتشان مستقل از حرکت مستقیم باز وبسته شدن قالب است می توانند به تناسب شکل قطعه حرکتهای مختلفی داشته باشند،مانند حرکت زاویه دار،دایره ای وپیچشی. ولی در هر صورت طراح قالب باید سعی داشته باشد حتی در ازای پله دار کردن خط جدایش قالب تا سر حد امکان از به وجود آوردن ماهیچه متحرک به دلیل پیچیده شدن قالب ،خوداری کند.

سیستم راهگاهی

سیستم راهگاهی شامل راهگاهها، ورودیها به گلویی تزریق،گلوییهای تزریق،سرباره گیرها،هواکشها واجزای خنک کننده قالب می باشد. مهمترین عامل در تولید مطلوب یک قطعه طراحی صحیح سیستم راهگاهی قالب دایکست است. بدین منظور باید نکات زیر رعایت شود:

1.در طول مدت پر کردن حفره قالب ،جریان مذاب باید در هر مرحله تزریق یکنواخت باشد.

2.در یک سیستم راهگاهی مناسب باید اکسیدها وروغن روی سطح حفره ودیگر ناخالصیهای همراه مذاب در جایی خارج از قطعه به نام سرباره گیرها جمع آوری شود.

3.باید از اغتشاش مذاب در حرکت به درون حفره قالب جلوگیری شود.

برای کاهش انقباض قطعه،باید در سیستم راهگاهی،تغذیه کافی در نظر گرفته شود.

سیستم راهگاهی باید از حبس هوا در قطعه ودر نتیجه ایجاد خلل وفرج درآن جلوگیری کند و بر زمان پر شدن حفره قالب تأثیر نامطلوب نداشته باشد.زمان پر شدن قالب توسط این عوامل تعیین میشود:ضخامت قطعه، نوع فلزمذاب،درجه حرارات مذاب، درجه حرارت قالب،شکل قطعه،پیچیدگی قالب وحجم قطعه.

راهگاهها

در اکثر طرحها، راهگاه در نیمه متحرک قالب ماشینکاری می شود ونیمه ثابت وجه مسطح آن را تشکیل می دهد. سطح مقطع راهگاه معمولأ تا رسیدن به گلویی تزریق ثابت باقی می ماند وتنها امکان دارد در ورودی به گلویی تزریق، عمق آن کاهش یافته وبه پهنای آن اضافه شود. به طورکلی عمق وپهنای راهگاهها به حجم مذاب تزریق شده بستگی دارد. همچنین تغییردر شکل راهگاهها می تواند سرعت مذاب را در ورود به حفره قالب کاهش یا افزایش دهد.(شکل راهگاهها باید به نحوی باشد که از چرخشی شدن حرکت مذاب جلوگیری کند،زیرا حرکت چرخشی مذاب درراهگاهها به حبس شدن هوای موجود در این قسمت در درون مذاب کمک می کند).

راهگاهها

شیارهای هواکش

ازآنجا که هوای داخل حفره قالب باید تخلیه شود،وجود یک سیستم تخلیه هوا ضروری است. لذا به کمک روشهای مختلف این عمل را انجام می دهند، مثلأمی توان هوای درون قالب را از طریق سرباره گیرها خارج کرد.همچنین ممکن است این عمل توسط شیارهایی که خط جدایش را قطع می کنند ویا توسط لقی اطراف پینهای پران یا ماهیچه های متحرک وکشوییها انجام گیرد.

همان طور که اشاره شد از شیارهایی که ازخط جدایش عبور می کنند نیز برای عمل هواگیری قالب استفاده می شود.عمق این شیارها بین 0.1 تا 0.2 میلیمتراست.این شیارها ضمن این که اجازه می دهند هوای درون قالب خارج شود،در عین حال از خروج فلز مذاب نیز جلوگیری می کنند. اگر در فشار زیاد تزریق،مذاب به درون شیار هواکش رانده شود،باید از یک یا چند باریکه خنک ساز استفاده کرد . این باریکه ها به صورت شیارهای جفت شونده در دو نیمه قالب د ر اطراف سوراخهای هواکش توسط ماشینکاری ایجاد می شوند وسطح آنها را موجدار می سازند،تا هنگامی که درون آنها آب جریان یافت،با بازه بیشتری سوراخهای هواکش را خنک کنند.غیر از عمل هواگیری ،از سرباره گیرها برای جمع آوری پس مانده فلز مذاب،اکسید ودیگر ذرات شسته شده از درون قالب ومجرای گردن غازی استفاده می شود.همچنین اگر بخشی از قطعه نازک باشد برای ایجاد تعادل حرارتی ورسیدن مذاب به این بخش باید در مجاورت آن از سرباره گیر استفاده شود. در ماشینکاری سرباره گیرها برروی قالب باید به دو نکته توجه داشت. اولأ سرباره گیرها در قسمتهای باریک حفره در اطراف آن ودر مکانهایی دور از گلویی تزریق جا داده شوند وثانیأ تعداد واندازه سرباره گیرها باید با احتیاط تعیین شود،زیرا تزریق زیاد از حد فلز باعث فرسودگی قالب در گلوییها تزریق می شود و همچنین زمان بیشتری برای بریدن وآرایش کردن قطعه ودوباره ذوب کردن اضافات صرف می شود.

خنک سازی قالب

مواد مذاب با درجه حرارت بالا برای مدتی در داخل حفره قرار می گیرند،در نتیجه پس از تکرار عمل تزریق قالب بیش از حد گرم می شود.مخصوصأ در اطراف سوراخ تزریق ومقاطع ضخیم ،به این دلیل می باید قالب رابا گرداندن آب در اطراف حفره ها ومحل تزریق خنک کرد.میزان خنک سازی قالب بستگی به میزان گرمایی دارد که توسط فلز مذاب به قالب منتقل می شود واین مسئله خود به جنس فلز و وزن تزریق در هر مرتبه بستگی دارد(منظور از وزن تزریق ،وزن خود قطعه ،گلوییهای تزریق، راهگاهها ،سرباره گیرها ،وپولک منجمد شده دربوش تزریق است). قالب را می توان به عنوان یک مبدل حرارتی در نظر گرفت که دارا ی یک دمای بهینه است که باید در حین کار حفظ شود. در عمل قالب را با تعداد کانال خنک سازی بیشتر از حد نیاز طراحی می کنند و در ابتدای کار قالب ،میزان آب کاهش می دهند وبعد از این که دمای قالب به دمای کار رسید،میزان آب را افزایش می دهند.معمولأ یک سوم حرارت ورودی توسط مذاب به وسیله جابجایی وتشعشع ودو سوم آن توسط خنک سازی وروشهای دیگرخارج می شود.مثلأ برای ریختن یک قطعه آلومینیومی که ورودی گرما در آن 15120 کیلوکالری است،5040 کیلوکالری توسط جابجایی وتشعشع و10080 کیلوکالری باید توسط آب خنک کاری خارج شود.میزان حرارت 10080 کیلوکالری مقدار آب مورد نیاز برای خنک سازی قالب را تعیین می کند ولی مکان کانالهای آب را مشخص نمی کند. اندازه ضخامت قطعه و محل نقاط تجمع حرارتی و نرخ تزریق ،جایگاه کانالهای خنک سازی را معین می کنند.

کانالهای سیستم خنک سازی

تأثیر نوع فلز ریخته گری در طرح قالب

تغییر یک نوع آلیاژبه آلیاژدیگری از همان فلز مبنا،به ندرت مستلزم تغییر در طراحی قالب است ولی اگر بخواهیم آلیاژمورد استفاده را به آلیاژدیگری با فلز مبنای دیگر که نقطه ذوب آن بالاتر یا پایینتر است تغییر دهیم،هم سیستم تغذیه قالب وهم جنس قالب باید تغییر کند.باید به این نکته توجه کرد که قالب برای سوار شدن برروی چه نوع ماشین تزریق طراحی شده است.مثلأ قالب فلز روی برای استفاده در ماشین به محفظه گرم وقالب فلز آلومینیوم برای تزریق توسط ماشین با محفظه سرد طراحی می شود.

حال اگر بنا به دلایلی بخواهیم قالب بسازیم که قادر باشد هم قطعات از جنس آلیاژروی وهم قطعات از جنس آلیاژآلومینیوم را بریزد،باید اولأ جنس قالب برای ریخته گری قطعه آلیاژآلومینیوم انتخاب شود، زیرااز جنس فلزی که برای ساخت قالب ریخته گری آلیاژآلومینیوم به کار می رود،می توان برای ساخت قالب آلیاژروی هم استفاده کرد. ثانیأ طراحی سیستم تغذیه قالب باید به نحوی باشد که با ایجاد تغییرات لازم در قالب بتوان آن را در ماشین تزریق با محفظه گرم به کاربرد.این تغییرات عبارتند از:

1.در سوراخ تزریق قالبی که قبلأ با ماشین تزریق محفظه سرد کار می کرده است،یک بوش تزریق قرار داده شود.

2.در ابتدای بوش تزریق یک قسمت گود و مناسب برای قرار گرفتن نازل ماشین با محفظه گرم تعبیه شود.

3.در نیمه متحرک قالب ودر جلو سوراخ تزریق باید یک مخروط پای سوراخ تزریق نصب شود.

4.به تعداد کانالهای خنک سازی اطراف بوش تزریق اضافه شود ودر داخل مخروط ودر اطراف آن نیز کانالهای لازم ایجاد شود.

5.باید در اطراف مخروط و هر راهگاهی که اضافه می شود، پینهای پران تعبیه شود.

6.توسط روش سعی وخطا، عمق گلوییهای تزریق وعمق راهگاهها ،متناسب با ریخته گری قطعات از جنس آلیاژروی تعیین شود.

شیب دیواره در قالب آلومینیومی بیش از شیب دیواره در قالب قطعات روی است، لذا شیب موجود مشکلی را به وجود نمی آورد.همچنین چون ضریب انقباض برای آلیاژروی تنها حدود 0.001 میلیمتر بر میلیمتر کمتر از مقداری است که برای آلیاژآلومینیوم در نظر گرفته می شود،تفاوت در ضریب انقباض برای تولید قطعات کوچک، مشکلی را در زمینۀ تغییر جنس مذاب ایجاد نمی کند.

اگر بخواهیم از قالبی که قبلأ درآن آلیاژآلومینیوم تزریق می کرده ایم ،برای تولید قطعات از جنس آلیاژ منیزیم استفاده کنیم، چون در تزریق هردو نوع آلیاژاز ماشین با محفظه سرد استفاده می شود،تغییر اساسی در سیستم تزریق لازم نیست. تنها باید قالب را برای اطمینان از مقاومت در برابر افزایش سرعت تزریق آزمایش کرد،زیرا برای تولید قطعات آلیاژمنیزیم ،سرعت پیستون ماشین تزریق باید افزایش یابد. به علت تفاوت در خواص دو نوع فلزممکن است برای فلزمنیزیم مجبوربه انجام اصلاحات جزئی درروش ریخته گری بشویم. میزان حرارتی که نیم کیلو منیزیم ایجاد می نماید برابر حرارت ایجاد شده توسط همین وزن آلومینیوم است،ولی از آنجا که وزن یک حجم مشخص از منیزیم 3/1 کمتر از وزن همین حجم ازآلومینیوم است، میزان حرارت تولید شده نیز 3/1 کمتر از حراراتی است که توسط آلیاژآلومینیوم ایجاد می گردد(چون حجم قالب تغییر نکرده است).لذا برای آلیاژمنیزیم یا باید سرعت آن خنک کننده را کاهش داد ویا سرعت تزریق را افزایش داد. بهتر است برای تسریع در روند ریخته گری سرعت تزریق را افزایش داد.ضریب انقباض برای قطعات از جنس آلیاژمنیزیم 0.001 میلیمتر بر میلیمتر بزرگتر از ضریب انقباض برای آلیاژهای آلومینیوم است؛ این میزان تفاوت برای قطعات کوچک قابل اغماض است،ولی برای تولید قطعات بزرگ حتمأ باید آن را درنظر گرفت.

پرداخت سطح حفرۀ قالب

در دایکاست،حفرۀقالب به اندازۀ کافی باید صاف وصیقلی باشد تا مذاب بتواند با حداقل اغتشاش آن را پر کند. میزان پرداخت مورد نیاز سطح به نحوۀ کاربرد قطعه بستگی دارد.مثلأ اگر قرارباشد قطعه ای تحت عملیات رنگ کاری یا آبکاری قرار گیرد، باید از پرداخت سطح خوبی برخوردار باشد. یکی از روشهای پرداخت سطح حفرۀ قالب باکیفیت خوب، پرداخت توسط ذرات بسیار ریزالماس می باشد.با ادامۀ عمل تزریق این پرداخت خوب کمی تغییر می کند(خش برمی دارد)،ولی با مقدار کمی پرداختکاری مجدد،صافی اولیۀ خود را به دست می آورد. این نوع پرداخت سطح برای قالبهایی به کار می رود که مذاب تزریق شده درآنها دارای نقطه ذوب پایین باشد. برای قالبهایی که آلیاژمس در آنها تزریق می شود،پرداخت خیلی خوب ،نا مناسب است زیرا تماس آلیاژمس مذاب با سطح قالب به دلیل دمای بالای مس مذاب، پرداخت اولیه سطح حفره قالب را از بین می برد ولذا از همان ابتدا سطح آن را پرداخت مات می کنند. مزیت پرداخت مات یا پرداخت کند در این است که، در هنگام روغنکاری سطح حفره ،روغن را بهتر در خود نگاه می دارد وباعث طول عمربیشتر قالب می گردد.پرداخت مات،معمولأ توسط عمل ذره پاشی مرطوب صورت می گیرد،زیرا ذره پاشی خشک توسط ذرات آسیاب شده فولاد یا ماسه،برای قالب،خشن ونامناسب است واحتمال کنده شدن فلز از سطوح ظریف حفره قالب وجود دارد.بهتر است حفره قالبهایی که برای تولید قطعات آلومینیومی به کارمی روند توسط کروم یا الکترولیز نیکل آبکاری شود.همچنین برای تولید قطعات از جنس آلیاژ روی نیز آبکاری حفره قالب توسط الکترولیز نیکل مناسب است.

فرسایش قالب

عواملی که بر سرعت فرسایش قالب مٶثر هستند عبارتند از: دمای فلز مذاب وچگونگی طراحی قالب. هنگامی که دمای ریخته گری فلز کمتر از دمای ریخته گری آلیاژروی باشد معمولأ تا500000 تزریق فرسایش قابل توجیهی درقالب به وجود نمی آید. هرچه میزان این حرارت بیشتر شود سرعت فرسایش قالب افزایش می یابد.هر چه قدر طراحی تغذیه پیچیده تر باشد، سرعت فرسایش به ویژه با ازدیاد درجه حرارت بیشتر می شود. همچنین فرسودگی قالب در نقاط تجمع فلز مذاب بیشتر است.

اگر چه سرعت فرسایش برای دوآلیاژ با یک فلز مبنا یکسان است ولی استثناهایی برای این مطلب وجود دارد. به عنوان مثال آلیاژآلومینیوم با سیلیسیم بالا نسبت به آلیاژآلومینیوم با سیلیسیم پایین قالب را سریعتر فرسوده می کند.برای آلیاژ با سیلیسیم بالا (حدود %90 سیلیسم )دیده شده است که پس از 12000تزریق،قطر بوش تزریق به اندازه 0.25 میلیمتر خورده شده است. در حالی که برای آلیاژآلومینیوم با سیلیسیم پایین (حدود %5 سیلیسیم )،این میزان خوردگی پس از 20000تزریق اتفاق می افتد. یکی از روشهایی که توسط آن از فرسایش سریع قالب جلوگیری می شود،استفاده از آستر ویا اجزای جاسازی شده قابل تعویض درحفره قالب است. این اجزا در نواحی از قالب به کار می روند که احتمال فرسایش بیشتر باشد. پس از فرسایش این اجزا می توان با تعویض آنها، قالب را بازسازی کرد. روش دیگری از فرسودگی سریع سطح حفره قالب،آبکاری آن است. بااین روش مقاوت سطح حفره قالب در برابر فشار تزریق وحرارت مذاب افزایش می یابد.

درجه حرارت قالب

قالبهای ریخته گری تحت فشار همانند یک مبدل حرارتی هستند ولذا باید مطابق با ضخامت وشکل قالب دارای تعادل حرارتی باشد. حداکثر درجه حرارت قالب به عوامل زیر بستگی دارد:

همه پارامترهای، دمای فلز مذاب،وزن مذاب تزریق،سرعت تزریق وسطح وشکل حفرۀ قالب،نحوۀ خنک سازی قالب را مشخص می کنند.درجه حرارت بهینۀ قالب برای یک قطعۀ مشخص با توجه به ضخامت ونوع پرداخت آن معین می شود.

وقتی قالب به درجه حرارت بهینه می رسد باید دقت این دما بین c 10_+ حفظ شود.در جوار سطوحی از قالب که باید گرم نگه داشته شوند،می توان قطعات مسی یا گرم کن های نواری قرار داد.این ابزار حرارتی هم می توانند در داخل قالب جا زده شوند وهم در خارج آن نصب شوند. به کمک راهگاه نیز می توان برخی از سطوح قالب را گرم نگه داشت.

اگر بخشهای نازک حفره دور از راهگاه اصلی قرارداشته باشند،باید سرباره گیرهایی در پیرامون این بخشها تعبیه شود. این سربارگیره ها جریان فلزرا افزایش می دهند وگرمای لازم را در این مقاطع فراهم می کنند.به عکس در مجاورت بوش تزریق وقبل از راهگاه،لوله های حاوی آب خنک از افزایش گرما واحتمال جوش خوردن قطعه به قالب در این نقاط جلوگیری می کنند.وقتی درجه حرارت قالب خیلی پایین باشد،مذاب به سرباره گیرها راه نیافته ومتوقف می شود ودر نتیجه ایجاد سرد جوشی وخلل وفرج در قطعه می کند وآثار جریان روی قطعه دیده می شود.با برسی قطعات به دست آمده از چند تزریق اولیه نحوه جریان فلز مذاب در حفرۀ قالب مشخص می شود که از روی آن می توان برای تعیین ابعاد مناسب گلویی تزریق وسرباره گیرها استفاده کرد. اگر قالبی بیش از حدی که برای پر کردن وپرداخت سطح قطعه لازم است،گرم شود،ممکن است ترکهای گرما خستگی در سطح آن ایجادشود.این ترکها باعث کاهش عمر قالب و پران ضعیف قطعه می شوند. اگر در این قطعه اشکالی ایجاد شود،سیکل ریخته گری به هم می ریزد ودر نتیجه تنظیم درجه حرارت قالب با اشکال روبه رو می شود.اگر خنک سازی قالب به حد کافی انجام نگیرد یا در مقاطع ضخیم آن ماهیچه استفاده نشود،لکه های حرارتی ایجاد شده باعث انقباض یا کاهش حجم مذاب در این نواحی می شود.

درجه حرارت قالب برای آلیاژهای روی

برای ریخته گری آلیاژروی محدودۀ درجه حرارت قالب بین 165 تا 245 درجه سانتیگراد است. برای داشتن پرداخت سطح خوب، حد پایین درجه حرارت برای قطعات با مقاطع ضخیم وحد بالا برای قطعات نازک تعیین می شود.

درجه حرارت قالب برای آلیاژهای آلومینیوم

دمای قالب ریخته گری آلیاژهای آلومینیوم معمولا بالاتر از دمای قالب برای آلیاژهای روی است و محدودۀ آن بین 220 تا 315 درجه سانتیگراد با متوسط حدود c˚260 قرار دارد.به علت آنکه آلیاژهای آلومینیوم در درجه حرارتهای بالا ذوب می شوند وامکان اکسیده شدن آنها زیاد است،ریخته گری این آلیاژها به طور قابل توجهی مشکلتر از ریخته گری آلیاژهای روی است ولذا دست یابی به یک پرداخت سطح خوب مشکل است. در اثر افزایش درجه حرارت قالب و برخورد مذاب آلیاژآلومینیوم با سطح حفرۀ قالب احتمال خوردگی زیاد می شود. همچنین ماهیچه هایی که در نقاطی قرار دارند که خنک سازی آنها مشکل است نیز در معرض این خوردگی قرار می گیرند. در این موارد نیتروژن دهی ماهیچه ها به جلوگیری از خوردگی آنها در اثر برخورد مذاب کمک می کند.

درجه حرارت قالب برای آلیاژهای منیزیم

درجه حرارت بهینه برای آلیاژمنیزیم بین 245 تا 275 درجه سانتیگراد است.درعمل بسته به شکل قالب واندازه قطعه ریخته گری، درجه حرارت بین 230 تا 290 درجه سانتیگراد تغییر می کند.

درجه حرارت قالب برای آلیاژهای مس

درجه حرارت قالب برای آلیاژهای مس بین 350 تا 705 درجه سانتیگراد تغییرمی کند وبه اندازه قالب وقطعه ریخته گری بستگی دارد.برای ازدیاد عمر قالب معمولأ حد پایین را رعایت می کنند، اما برای ریختن قطعات دقیق ممکن است، عمر قالب را فدای ازدیاد درجه حرارت کنند. محدوده نسبتأ وسیع درجه حرارت به دلیل فوق است. قالبهایی که برای ریخته گری آلیاژهای مس به کار می روند، در مقابل ترکهای سطحی گرما خستگی حساس هستند ومعمولأ پس از شروع به کار قالب جدید،سطح حفرۀ آن آثار این ترکها را نشان می دهد وبعد از چند هزار تزریق بر روی کل سطح حفره قالب آثار خستگی حرارتی ظاهر می شود. این آثار برروی قطعات ریخته گری نیز ظاهر می شوند وباید قبل از آبکاری آنها را توسط سنگ زنی ونمد کاری ازروی سطح قطعه زدود. برای جلوگیری از ایجاد ترکهای سطحی گرما خستگی، باید قالب را تا حد ممکن خنک کرد. بعضی اوقات گرم کردن قالب مقاومت آن را در برابرافزایش می دهد. در چنین موارد می توان از گرم کن های مادون قرمز برای پیش گرم کردن استفاده کرد.

روانسازی قالب

روانسازی حفره قالب باعث جلوگیری از چسبیدن قطعه به قالب ودر نتیجه پرداخت بهتر سطح آن میشود. روانسازی یا روغن کاری قالب به فلز مذاب اجازه می دهد که آسانتر به درون حفره قالب جریان یابد. انتخاب روغن به دمای فلز، دمای قالب و نوع آلیاژی که ریخته می شود بستگی دارد.

هیچ روغنی نمی تواند برای همه نوع آلیاژمناسب باشد. بعضی از انواع روغنها پس از تماس با فلز مذاب تجزیه شده وبه یک نوع پودر کربندار تبدیل می شوند که پس از خروج قطعه از قالب بر روی سطح آن باقی می ماند. هر گونه پسمانده کربندار را می توان توسط جت هوا از روی قالب زدود.

اگر نقطه اشتعال روغن دقیق انتخاب شده باشد، مقداری از آن روی سطح قالب باقی می ماند به طوری که تا روغنکاری بعدی 5 تا 6 مرتبه تزریق می توان آن انجام داد. اگر دمای کربنیزه شدن روغن بسیار بالا باشد، روغن جذب سطح قطعه شده وبه صورت لکه های روغنی بر روی آن نمودار می شود. از طرف دیگر اگر دمای کربونیزه شدن روغن پایین باشد کل روغن در مرتبع اول تزریق میسوزد. به طور کلی روغن انتخاب شده باید به طور آهسته کربنیزه شود تا کمترین میزان گاز تولید گردد، به عبارت دیگر روغن انتخاب شده نباید بسوزد.

پرداخت سطح قطعات تولید شده وروشهای پیشگیری از عیوب قطعات

برای آنکه قطعه دارای ظاهری خوب باشد باید همگن وعاری از هرگونه عیبی باشدکه از عدم کنترل جریان مذاب ناشی می شود.

1. خطوط جریان :خطوط جریان به سبب مناسب نبودن سیستم راهگاهی، فشار تزریق نامناسب،روغنکاری نامناسب گلویی تزریق و همچنین فشار روبه روی مذاب در حفرۀ قالب،به وجود می آید.برای جلوگیری از ایجاد ای خطوط باید مقدار روغنکاری کنترل شود.اندازه گلویی تزریق بزرگ شود وبرتعداد هواکشهای سرباره گیرها افزوده شود.

2.تخلخل سطحی :تخلخل در سطح قطعه براثرایجاد تلاطم درفلز مذاب در هنگام ذوب وریزش وتزریق آن به وجود می آید.این عیب با رعایت نکات زیر برطرف می شود:1.کاهش در تلاطم فلز مذاب در هنگام ریزش آن در سیلندر محفظه سرد 2.کاهش سرعت پیستون 3.کاهش در سرعت وتغییر جهت دادن مذاب در سیستم راهگاهی وحفره قالب 4.استفاده از سرباره گیرها وهواکشهای بزرگتر 5.افزایش مساحت گلویی تزریق برای کاهش فوران مذاب از گلویی تزریق به داخل حفره.

3.درز سطحی:وقتی در قطعه درزهای سطحی ایجاد می شودکه دو جریان مجزا از فلز مذاب بدون اینکه به هم جوش خورده ودر هم ادغام شوند،منجمد گردند.این عیب با استفاده از روشهای زیربرطرف می شود:افزایش دمای قالب ومذاب، روانسازی مذاب جهت خارج کردن اکسیدهایی که باعث کاهش سرعت جریان مذاب می شوند،افزایش فشار تزریق وافزایش تعدادوابعاد هواکشها.

4.زبری سطحی قطعه:زبری سطحی قطعه در اثرچسبیدن قطعه به قالب به وجود می آید.این عیب از طریق کاهش دمای فلز مذاب وقالب، اصلاح مدل حفرۀ قالب جهت جلو گیری از بر خورد نا مطلوب مذاب با سطح قالب، افزایش روغنکاری حفره ودر بعضی موارد توسط تنظیم صحیح درصد عناصر آلیاژاصلاح می شود.همچنین اگر احتمال بدهیم قطعه به دیوارۀ قالب یا سطح ماهیچه ها چسبیده ودر حین پران شدن خراشیده می شود باید بر میزان شیب دیواره ها افزود.

5.پرزها:پرز وقتی در سطح قطعه ایجاد می شود که دمای ذوب بعضی از اجزای آلیاژ پاینتراز اجزای دیگر باشد، در نتیجه در مرحله پران قطعه این اجزا که هنوز به طور کامل منجمد نشده اند پوسته قطعه را شکافته وبیرون می زنند. در این صورت اگر نتوان نوع آلیارژ را تغییر داد، باید از ضخامت مقاطع ضخیم قطعه کاست ویا مذاب را گاززدایی کردو همچنین به مذاب، فرصت برای خنک شدن داد.

5.توّرق قطعه:این عیب در سطح قطعه ایجاد می شود وعلت آن این است که قسمت جلو یا پیشتاز جریان مذاب به علت نازکی دچار انجماد زودرس شده وسپس توسط بقیه مذاب غوطه ور می شود، بدون اینکه دوباره ذوب شود. بنابراین این مسئله بصورت یک عیب باقی می ماند. برای از بین بردن این عیب باید قبل از هر تزریق از تمیز بودن قالب اطمینان حاصل کرد. همچنین اندازه گلویی تزریق را فشار داد تا اثرات پیشتاز جریان به حداقل ممکن برسد.در بعضی موارد،افزایش دمای قالب هم می تواند این عیب را رفع کرد.

6.زنگ زدن مذاب:زنگ زدگی می تواندبراثر وجود نمک های کلسیم یا آهن در قسمت آب موجود در مخلوط روغنکاری قالب به وجود آید. همچنین در ریخته گریهایی که درجه حرارت کار بسیار بالااست، ممکن است سطح قطعه دچار رنگ شدگی گرمایی شود. در قطعاتی که از جنس آلیاژ آلومینیوم –سیلیسیم هستند، توسط انتشار و پراکندگی ذرات سیلیسیم، نوارهای خاکستری رنگ در جلو گلویی تزریق تشکیل می شود که ناشی از سرعت سرد شدن قالب است.این اشکال با رعایت نکات زیر رفع می گردد:1.مکان گلویی تزریق عوض شود ویا اندازه آن بزرگتر گردد 2.جهت تزریق فلز مذاب در حفرۀ قالب تغییر کند 3.نگهداری دمای قالب به صورت یکنواخت تر ودر حدی بالاتر باشد.

منابع:

١.طراحی وساخت قالبهای دایکاست

مولف:( (Brunhuberمترجم: مهندس فرامرزی

٢.ریخته گری تحت فشار(دایکاست)

ترجمه وتدوین:دکتر محمود فرزین، مهندس محمدرضا اشرف

3.شرکت دایکاست آلومینا

مهندس هاشم صالحی

مهندس امید ضیایی

فهرست مطالب

مقدمه :2

ماشینهای دایکاست با سیستم تزریق محفظه گرم. 3

ماشینهای دایکاست با سیستم تزریق محفظه سرد عمودی.. 5

ماشینهای دایکاست با سیستم خلأ یا مکش.... 7

قالبهای دایکاست... 8

پینهای پران.. 8

ماهیچه ها یا نرگی قالب... 9

راهای خروج هوای داخل حفره10

سرباره گیرها10

انواع مختلف قالب... 11

قابلهای تک حفره ای.. 11

قالبهای چند حفره ای.. 12

قالبهای ترکیبی.. 13

قالب با یک کفشک وحفرههای قابل تعویض.... 14

طراحی قالب:16

انقباض مواد. 17

شیب دیواره ها17

شکل و محل خط جدایش قالب... 17

تأثیر نوع فلز ریخته گری در طرح قالب... 21

پرداخت سطح حفرۀ قالب... 22

فرسایش قالب... 23

درجه حرارت قالب... 23

درجه حرارت قالب برای آلیاژهای روی.. 24

درجه حرارت قالب برای آلیاژهای آلومینیوم. 24

درجه حرارت قالب برای آلیاژهای منیزیم. 24

درجه حرارت قالب برای آلیاژهای مس.... 24

روانسازی قالب... 25

پرداخت سطح قطعات تولید شده وروشهای پیشگیری از عیوب قطعات.. 25

منابع:27

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

مي پسندم 7 نمي پسندم 0

اين مطلب در تاريخ: پنجشنبه 21 اسفند 1393 ساعت: 12:17 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره طراحی وساخت قالبهای دایکاست,ماشینهای دایکاست با سیستم تزریق محفظه گرم,ماشینهای دایکاست با سیستم تزریق محفظه سرد افقی,ماشینهای دایکاست با سیستم تزریق محفظه سرد عمودی,ماشینهای دایکاست با سیستم خلأ یا مکش,انواع مختلف قالب,

نويسنده:asemankafinet1

نظرات(0)

تحقیق درباره فن‌آوری اطلاعات

بازديد: 287

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

تحقیق درباره فن‌آوری اطلاعات

تعریف فناوری اطلاعات

شاید یکی از مشکلات در این جا تعریف فن آوری اطلاعات باشد. هر کس با نگرش متفاوت تعریف متفاوتی از فن‌آوری اطلاعات ارائه می کند. بهترین روش برای تعریف چنین موضوع گسترده‌ای ارائه مفاهیم و ایده‌های مرتبط با آن است. توضیح مطالب و بسترهایی که به فن‌آوری اطلاعات مربوط می شود نیز می‌توان به شناخت فن آوری اطلاعات کمک بکند. نتیجه این به گونه‌ای باید درباره فن‌آوری اطلاعات سخن گفت که به شناخت آن کمک می‌کند.

تعریف فن آوری اطلاعات به دلیل ماهیت تغییر پذیری آن بایستی همراه با یک نگرش دینامیک باشد تا استاتیک فن آوری اطلاعات بیشتر یک استراتژی ، اندیشه، فکر و ابزار در حوزه انسانها همراه با نوآوری است. تعریف فن آوری اطلاعات را می‌توان به یکی از این جنبه‌های مهم مرتبط است.

فن آوری اطلاعات فرصتها و امکاناتی از طریق فن‌آوری اطلاعات ایجاد شده آن را به یک استراتژی شبیه کرده است تا یک فرمول و نسخه عملی، استراتژی جدید برای دسترسی متفاوت به آنچه آرمان یک سازمان تعریف می‌کند. بدون فن آوری اطلاعات نیز می‌توان به آرمانهای ترسیم شده در یک سازمان رسید. اما آنچه با فن‌آوری اطلاعات انجام می‌گیرد بسیار متفاوت از چیزی است که در ذهن جای می‌گیرد. فن‌آوری اطلاعات یک شناخت هیجان‌انگیز از محیط اطراف را در ذهنها ایجاد نموده و هر کس را در هر سطح و ایده به سوی خود جلب می‌کند. افراد بشر به فن آوری اطلاعات برای رشد خود و فراگیری علم و دسترسی به ابزار راحت‌‌تر و در دسترس‌‌تر در ارتباط فکر می‌کنند. سازمانها به این پدیده‌ برای دسترسی به بازار، بزرگتر، ارائه خدمات بیشتر و بهتر، جمع‌آوری و نگاه دقیقتر و زنده به نظریه‌ها و سلیقه‌ها انجام راحت‌تر کارها، ارزان‌تر کردن هزینه خدمات و عملیات ، کنترل دقیقتر و دسترسی به سریعتر به منابع داخل و بیرون سازمان و ارتباطات سریعتر و ارزان‌تر نگاه می‌کنند. حال آنچه در تعریف فن آوری اطلاعات به چشم می‌خورد که در سایر فن‌آوری‌ها تا این حد سازمان و خدمات ارتباطات است. شناخت هر چه دقیقتر و کاملتر از فن‌آور اطلاعات برای مدیران و کارشناسان سازمانها، آنان را در تنظیم و طراحی یک استراتژی عملی‌تر با نگرش فن‌آوری اطلاعات کمک شایانی می کند.

فن‌آوری اطلاعات یک سری مفاهیم و فکر است

صرف نظر از بعد استراتژیک در فن‌آوری اطلاعات و ابزار و اسباب کار از سوی دیگر فن‌آوری اطلاعات شبیه یک فکر و اندیشه برای انجام بهینه و موثرتر کارهاست. از آنجا که فن‌آوری اطلاعات تنها در قالب بسته نرم افزاری یا سخت‌افزاری و یا ترکیب آنها قابل تعریف و کاربری نیست، لزوم ایجاد فکر و اندیشه قوی و جامع برای ترکیب ابزارهای برای اجراهای اهداف و عملیات و ارتباطات نیز یکی دیگر از ابعاد گسترده و شگفت‌انگیز فن‌آوری اطلاعات است و با این تعبیر ابزار و اسباب نرم‌افزاری و سخت‌افزاری در فن‌آوری اطلاعات بیشتر شبیه مواد خامی می‌مانند که مطابق نیاز با هم ترکیب شده و کار خاصی را انجام می‌دهند.

در سازمانها بایستی یک استراتژی برای استفاده از فن‌آوری اطلاعات وجود داشته باشد و پس از آن فکر و اندیشه جهت ترکیب و به کار گیری ابزار فن‌آوری اطلاعات به کار گرفته شود. در انتها به مرحله اجرایی و استفاده از فن‌آوری اطلاعات رسید. با این توضیحات ابزار مشابه در سازمانهای حتی مشابه می تواند کاربرد متفاوتی داشته باشد.

فن‌آوری اطلاعات یک سری ابزار است.

به هر آن چه موجب جمع‌آوری، گردش، پردازش و انتقال اطلاعات و پیامها بدون محدودیتهای مکانی و زمانی باشد فن‌آوری اطلاعات گفته می‌شود. برخی این تعریف از فن‌آوری اطلاعات را صنعت فن‌آوری اطلاعات و پیامها بدون محدویت‌های مکانی و زمانی باشد فن‌آوری اطلاعات گفته می‌شود. برهی این تعریف فن‌آوری اطلاعات را صنعت فن‌آوری اطلاعات می‌گویند. رایانه‌ها، شبکه‌های رایانه‌ای، نرم‌افزارهای کاربردی و تخصصی یا عمومی ، تجهیزات مخابراتی و ارتباطات، تجهیزات چند رسانه و فراگیر، ارتباطات بدون سیم و امثال اینها همه در حوزه صنعت فن‌آوری اطلاعات جای می‌گیرند. با این تعابیر می‌توان حدس زد که تقریبا تمامی افراد به نوعی از فن‌آوری اطلاعات استفاده می کنند. سازمانها نیز استفاده از فن‌آوری اطلاعات را سالها تجربه کرده‌اند، اما از آنچه تاکنون در سازمانها مطرح بوده طبق تعاریف جدید از فن‌آوری اطلاعات، نمی توانست کاربرد موثر و شایست این پدیده عظیم بشری را پاسخگو باشد. شاید موفق ترین سازمانها در استفاده از سخت‌افزار و نرم‌افزارهای رایانه‌ای و ارتباطات، بدون ترسیم استراتژی و اندیشه استفاده از فن‌آوری اطلاعات، کمترین بهره را از آن برده‌اند.

طبیعی است که ترکیب استراتژی، فکر و اندیشه، تجهیزات و ابزار، همگی می‌توانند بر اساس یک طرح اجرایی کامل و گویا، مزایا و فرصتهای جدید و قابل توجهی را برای سازمانها ایجاد کنند.

فن‌آوری اطلاعات نوآوری است

چنانچه حلقه های مفاهیم و گامهای فن‌آوری اطلاعات را منهای نوآوری به کار گیرند، به طور یقین پس از مدتی کوتاه با شکست رو به رو شده و از صحنه مقایسه یا رقابت خارج می شوند. برای زنده و پویا نگه داشتن کاربرد فن‌آوری اطلاعات، نواوری، شاه کلید توسعه و تحول آن محسوب می شود در نتیجه موجب رشد سازمانها و بشر می‌گردد.

نوآوری نقش بسزایی در رشد و شکوفایی فن‌آوری اطلاعات تا این تاریخ داشته است. قطعا این نقش در آینده هم باقی خواهند ماند. نوآوری موجب ابداع کارها و انتظارات جدید فن‌آوری اطلاعات می‌گردد. نوآوری بیشتر در حوزه‌ کارگزاران که طراحی ، پیاده‌سازی، مسئولیت فکر و اندیشه در فن‌آوری اطلاعات را به عهده دارند، کاربرد داشته و مورد توجه قرار می‌گیرد، گرچه کاربران هم با نوآوری و اندیشه‌های نو می‌توانند در این حرکت عظیم و پویا به سوی رشد و پیشرفت موثر واقع شوند.

فن‌آوری اطلاعات همراه با انسان است.

انسانها دارای دو نقش طراحی و پروژه‌های فن‌آوری اطلاعات و جذب و به کارگیری روشها و ابزار جدید برای انجام کارها دارند. مهارت، دانش و تجربه هر کدام در جای خود تاثیر تعیین کننده در موفقیت استفاده از فن‌آوری اطلاعات دارد. نقش کاربران بیش از کارگزاران است و تاثیر بیشتری در موفقیت یا عدم موفقیت دارند. این حوزه تحت عنوان مدیریت منابع انسانی و تغییر، یا آموزش یا مدیریت تغییر و امثال اینها در موفقیت کاربردهای فن‌آوری اطلاعات مورد نظر صاحبان فن نقش داشته و به عنوان یکی از مهمترین جنبه‌ها در پیاده سازی فن‌آوری‌های اطلاعات مطرح و راه‌حلهایی برای آن پیشنهاد می‌شود.

دکتر داود زارعیان

ICT چیست؟

برای مطالعه آسان‌تر می‌توان مقوله (2) ICT را به دو عبارت فن‌آوری اطلاعات (3) (IT) و فن‌آوری ارتباطات( ICT) تفکیک و بررسی کرد.

فن‌آوری اطلاعات : دانش و فن‌آوری مطالعه و استفاده از دستگاه‌ها و نرم‌افزارهای رایانه‌ای، دستیابی، بازیافت، ذخیره سازی، سازمان‌دهی و پردازش اطلاعات است که صنعت رایانه و تجهیزات جنبی آن مثل اسکنر و چاپگر و نیز دستگاه‌های دیجیتال مخابراتی، شبکه‌های رایانه‌ای مخابراتی ، پایگاه‌های اطلاعاتی و برنامه‌های چند رسانه‌ای (4) را در بر می‌گیرد.

در واقع، فن‌آوری اطلاعات مجموعه‌ای است از دانش‌های فیزیک، الکترونیک، برق، ریاضی، آمار و صنایع.

فن‌آوری ارتباطات: مجموعه دانش و فن‌آوری‌های مربوط به دستگا‌ه‌های مخابراتی (اعم از مراکز تلفن سوئیچینگ، شبکه‌ها و محیطهای انتقال و مودم) انواع دستگاه‌های مسیر‌یابی و انمتقال صدا، تصویر و داده است.

از آن جا که وجود ICT به دلیل تأثیر‌های سرنوشت ساز آن در تمامی شئون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بین‌المللی، لازمه توسعه ملی کشورها و از ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر زمان است، افزون بر کشورها، بسیاری از نهادهای بین‌المللی نیز در جهت توسعه و تعمیم آن‌ها ICT به طور جدی اهتمام می‌ورزند و چنین توجهی جزو برنا‌مه‌های مدون شده است.

اهداف راهبردی نهادها در زمینه تحقق برای انجام تجارت الکترونیک و پیوستن سریعتر

1- توسعه شبکه های اطلاعاتی از طریق نوآوری در خدمات کاربردها و فن آوری

2- توسعه منابع انسانی و همکاری با متخصصان IT بخش های اقتصادی و اجتماعی

3- افزایش بهره بردای از ICT توسط بخش های دولتی خصوصی وعمومی در جهت دسترسی شهروندان به این خدمات

4- انجام اصلاحات ساختاری در محورهای عمرانی اقتصادی و اجتماعی

5- مدیریت اقتصاد کلان ( با توجه به فن آوری های جدید اطلاعاتی)

الف) توسعه استانداردهای کلیدی

معمولا در سطح جهانی نهادها برای تجهیزات مخابراتی استانداردهایی را تعیین می کنند و کارشناسان مخابراتی کشورها با توجه به شرایط کشور و ملحوظ داشتن استانداردهای جهانی شناخته شده برای هر دستگاه مخابراتی استانداردی را طراحی و عرضه می دارند و کارخانه های و واحدهای تولیدی ملزم به رعایت استانداردهای تعیین شده از سوی نهاد مصرف کننده اند. در ایران موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی مسئولیت تعیین استانداردهای ملی مخابرات را بر عهده مرکز تحقیقات مخابرات ایران گذشته است. هر دو سال یک بار صلاحیت مرکز یاد شده بررسی و این ماموریت تمدید می شود. اجرای طرح استانداردهای ملی مخابرات که از طرح های ملی مرکز تحقیقات مخابرات ایران است از سال 1374 آغاز شده و رسالت آن حمایت از جامعه مخابراتی کشور از طریق تدوین استانداردهای مخابراتی مورد نیاز و آموزش و پژوهش در زمینه مذکور است تا راه صدور محصولات و خدمات مهندسی مخابرات کشور به بازارهای منطقه ای و بین المللی باز شود. بر اساس این طرح تدوین استانداردها در چهار مرحله و در قالب چهار کمیسیون صورت می گیرد. کمیسیون اولیه کمیسیون فنی کمیسیون نهایی و کمیسیون ملی.

نمایندگان و کارشناسان سازمان های ذیربط در جلسات تدوین استانداردها شرکت می کنند این سازمان ها عبارتند از : مصرف کننده ها ( واحدهای مختلف طراحی، نگهداری و بهره برداری شرکت مخابرات ایران و سایر مصرف کنندگان) موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تولید کنندگان تجهیزات مخابراتی دانشگاه ها مراکز تحقیقاتی ذیربط ( به ویژه مرکز تحقیقات مخابرات ایران) سازمان برنامه و بودجه وزرات صنایع و وزارت دفاع بعضی استانداردهایی که تا پایان آذر ماه سال 1378 تدوین و به تصویب کمیته ملی استاندارد برق و الکترونیک رسیده است عبارتند از:

- آرایش فرکانس کانال های رادیویی برای سیستم های رله رادیویی با ظرفیت کم و متوسط آنالوگ و دیجیتال در بانک 3 گیگا هرتز.

- مشخصات فنی پایانه های VSAT

- سرعت بیت ها در سلسه مراتب دیجیتال

- مشخصات فیزیکی و الکتریکی واسطه های دیجیتال سلسله مراتبی

- مدولاسیون کد بندی پالاس PCM فرکانس های صوتی

- مشخصات اصلی تجهیزات مالتی پلکس PCM مرتبه اول برای فرکانس های صورتی

- الگوهای تشعشعی مرجع برای آنت های رله رادیویی دید مستقیم به منظور استفاده در مطالعات مربوط به هماهنگی و برآورد تداخل در محدوده فرکانسی از یک تا چهل گیگاهرتز.

- معماری ها و ویژگی های کارکردی سیستم های رله رادیویی برای شبکه های SDH

- نیازهای اساسی و معیارهای کارآیی برای سیستم های متحرک نوع سلولی مورد استفاده به صورت سیستم های ثابت

- الگوهای تشعشع مرجع ایستگاه زمینی ماهواره ای برای استفاده در هماهنگی و برآورد تداخل رادیویی در محدوده فرکانسی دو الی سی گیگاهرتز.

- مدیریت سلسه مراتب دیجیتال همزمان SDH

- مجموعه های پروتکل مربوط به واسطه Q برای مدیریت سیستم های انتقال

- کابل های نوری

- سیستم علامت گذاری شماره یک مشترک دیجیتال لایه پیوند داده واسط کاربر – شبکه جنبه های کلی از سری: سیستم علامت گذاری شماره یک مشترک دیجیتال.

- واسطه کاربر – شبکه ISDN مشخصات لایه پیوند داده از سری: سیستم علامت گذاری شماره یک مشترک دیجیتال (DSSI).

- مخابرات داده از طریق شبکه تلفنی سطوح توان برای انتقال داده روی خطوط تلفنی

- مخابرات داده از طریق شبکه تلفنی مودم دو جهتی با نرخ علامت گذاری داده تا 144000 بیت بر پانیه برای استفاده بر روی شبکه تلفنی سوئیچ عمومی مدارهای تلفنی استیجاری دو سیمه نقطه به نقطه

- خدمات مخابرات سیار دریایی از طریق ماهرواه

ب) توسعه کاربردها و خدمات تجارت و دیگر خدمات الکترونیکی

با رشد و تکامل فن آوری روز افزون مخاربرات در بخش ها و ابعاد مختلف منافع ناشی از کاربرد خدمات الکترونیکی ارزش افزوده به طور روز افزون از نظر کمی و کیفی رو به ارتقا است. دیدگاه مخابرات در مجموع بیش از هر نهاد دیگری بر گسترش کمی و کیفی و کاربرد خدمات الکترونی در کشورهاست.

گفتنی است که در سومین کنفرانس توسعه مخابرات برای یک دوره مطالعاتی چهار ساله (از 2003 تا 2007) طرح ( راهبردی) استراتژیک، در راستای توسعه مخابرات مبتنی بر حقوق تمامی مردم در زمینه ارتباطات، دسترسی به زیر ساخت و خدمات ICT و در برگیرنده نکاتی بود که در قالب قطعنامه ها ذکر شد.

طرح عملیاتی کنفرانس استانبول شامل پنج برنامه بود که می بایست از سوی اتحادیه بین المللی مخابرات و دفتر توسعه مخابرات اجرا شود:

- برنامه اول: اصلاح مقررات در جهت توسعه ICT ملی و دسترسی عام به آن

- برنامه دوم: برنامه توسعه شبکه مخابرات و فن آوری های آن در کشورهای در حال توسعه شامل فن آوری تلفن همراه، طیف فرکانس، پروتکل اینترنت و چند رسانه ای

- برنامه سوم: راهبرد و خدمات الکترونی و کاربردهای آن

- برنامه چهارم: مسائل اقتصادی و دارایی کشورهای در حال توسعه

- برنامه پنجم: ظرفیت سازی نیروی انسانی

پ- توسعه مهارتهای ICT

در زمینه توسعه مهارت های ICT چنین فعالیتهایی درحد توان انجام شود:

1- تشکیل سمینارها و سمپوزیم های تخصصی در زمینه مسائل حقوقی و قانونی تجارت الکترونی

2- سرپرستی پروژه های مربوط به کاربرد ارتباطات و فن آوری ارتباطات در کشورهای جهان سوم

3- برگزاری کنفرانس های جهانی و منطقه ای در مورد توسعه مخابرات به ویژه خدمات ارزش افزوده

4- برگزاری نشست های تخصصی در جهت تدوین استاندارد های تجارت الکترونی

5- آموزش ادارات دولتی و موسسه های بخش خصوصی در زمینه مسائل مرتبط با ICT

6- برگزاری کارگاه های آموزش تجارت الکترونی برای افراد حرفه ای

ت-توسعه اینترنت و کاربردهای آن

با توجه به گسترش اینترنت و بزرگ راه‌های اطلاعاتی در سال اخیر، توصیه‌های ITU تقریبا برای تمامی لایه های اینترنت به کار می رود. برای مثال صنعت مخابرات به وضوح زیر ساخت عمده و اساسی اینترنت و سایر شبکه های مبتنی بر پروتکل اینترنت را فراهم می کند. قسمت عمده این ساختار بر پایه توصیه نامه های ITU تنظیم شده است.

لذا بدون وجود این توصیه نامه های به خصوص سری مربوط به مودم ها و فن آوری های DSL نمی توانست امکان داشته باشد به عنوان مثال پس از توصیه نامه های دیگر توافق شد. از مواردی که در این توصیه نامه ها آمده است توانایی نگهداری مودم به صورت On-hold می باشد ( وقتی که شبکه نشان می دهد که یک ارتباط ورودی منتظر است) امکاناتی از این نوع مودم ها فواید شاخصی را به همراه بهبود دسترسی به خدمات فعال برای کاربران فراهم می کنند و به آن ها امکان بهره برداری از تسهیلات پاسخ گویی صوتی همراه با internetbrowsing را می دهد.

با توجه به گفته های پیر آندرپروست سرپرست گروه مطالعاتی ITU-T16 که مسئول چند رسانه ای است خصوصیات جدید و مهم V.92 استفاده کاربران اینترنتی را از خدمات جدید اینترنت از طریق کاهش زمان برقراری ارتباط و فراهم نمود دسترسی مناسب بهبود خواهد بخشید.

طبق نظر جان ماگیل، سرپرست گروه کاری ITU-T16/1 در ارتباط با ویژگی های مودم در حالی که این روزها پیش ترین توجه به فن آوری های DSL است ولی مودم طیف صوتی برای سال های متمامدی فن آوری دسترسی عمده در سطح جهانی باقی خواهد ماند و توصیه نامه های مهم و جدید کاربران جهت استفاده بهتر از این فن آوری کمک خواهند نمود. واضح است که ردش اینترنت و سایر شبکه های ارتباطی اطلاعاتی به جای این که خطری برای ITU باشند فرصت های جدید ارائه می کنند تا ITU در زمینه های اصلی مربوط به خود برتری یابد، نتیجه نهایی آن گسترش سریع فعالیت استاندارد سازی ITU در ارتباط با IP است.

2) سازمان جهانی تجارت (9) (WTO)

تعهدات این سازمان در ارتباط با تجارت الکترونیکی، زیر به عنوان GATs و در راستای آزادی کامل تجارت و خدمات مخابراتی ارزش افزوده است که دسترسی اصلی تجارت الکترونیکی را محقق می‌سازد، از دیگر فعالیت‌های مهم این سازمان می‌توان به اقدامات زیر اشاره کرد:

- حفاظت از داده‌های شخصی و خصوصی

- موضوعات مالی، پرداخت الکترونیکی و انتقال کالا

- ایجاد تسهیلات تجاری و دسترسی به بازار

- حمایت از مالکیت معنوی

- توسعه مهارت‌ها

سازمان جهانی تجارت در راستای ایجاد قوانین پایه‌ای برای بازار دیجیتال، به منظور تسهیل امور تجاری و دسترسی به بازار در چارچوب فعالیت‌های جاری و در جهت توسعه زیر ساختارهای اطلاعات برای تجارت الکترونیکی جهانی اشاره شد که اعضای WTO خواستار منع مالیات‌بندی بر حمل و نقل کالاهای الکترونیکی هستد.

WTO از سپتامبر 1998 اجرای یک برنامه کاری مسائل تجاری در زمینه تجارت الکترونیکی را آغاز کرد. این برنامه مسائلی چند را در بر می‌گرفت.

- تجارت خدمات و کالاها حفاظت از حقوق مالکیت معنوی

- مذاکراتی پیرامون فاز دم ITA در ژوئیه 1997

- مذاکراتی پیرامون آزادسازی ادارات شامل خدمات

برنامه دیگر کاری WTO برای آزمایش و تهیه گزارش از مسائل مالکیت معنوی در ارتباط با تجارت الکترونیکی شامل مسائل چندی است که عبارتند از:

- حفاظت و اجرای کپی و قوانین مربوط به آن

- حفاظت و اجرای علایم تجاری

- فن‌آوری های جدید و دستیابی به آنها

فعالیتهای WTO برای به حداکثر رساندن منافع، به شرح زیر است:

اجرای مطالعات خاص تجارت الکترونیکی و نقش WTO که اهمیت اقتصادی تجارت الکترونیکی را مورد توجه قرار می‌دهد و روش‌هایی را در مورد موافقت نامه‌های WTO روی تجارت الکترونیکی طرح‌ریزی می‌کند.

گفتنی است که کارهای تحلیلی مطالعاتی در WTO باید روی داده‌های تجاری و قابلیت تعویض دولتی در کشورهای در حال توسعه فراهم می‌کند.

از اهداف دیگر WTO اجرای برنامه‌ کاری در جهت ارائه روش‌های افزایش همکاری کشورهای در حال توسعه و SME های آن از طریق توسعه دستیابی آنها به فن‌آوری و زیر ساختار اطلاعاتی است و نهایتا مشارکت جهانی را گسترش می‌دهد.

باتشکیل کنفرانس بزرگ گروه A، در کشورهای صنعتی جهان 8 کشور و برگزاری نخستین جلسه غیر رسمی پیرامون مسائل اقتصادی در سال 1975 و سپس افزودن مسائل سیاسی، برجسته‌ترین فعالیت گروه A در زمینه ICT در اجلاس سال 2000 در اکیناوای ژاپن صورت گرفت و WTO از جمله سازمانهایی است با این گروه ارتباط دارند که مجموعا تدوین کنندگان سیاست‌های کلان را تشکیل می‌دهند و در نهایت این که سازمان تجارت جهانی یکی از اجزای اصلی اقتصاد جهان را بخش مخابراتی می داند و تجارت در مخابرات را به دو بخش بین‌المللی تقسیم کرده است:

1- فروش تجهیزات و وسایل مخابراتی و

2- فروش خدمات مخابراتی

بانم جهانی (11)

بانک از ائتلاف سه موسسه بین‌المللی در اول ژوئیه 1944 میلادی با عضویت 44 کشور تشکیل شد. در حال حاضر، تعداد اعضای این بانک به 183 کشور رسیده است. بانک جهانی به طور سنتی سرمایه ساخت تاسیساتی نظیر جاده راه‌آهن، بندر و نیروگاه را فراهم می‌آورد و در سال‌های اخیر بخش‌ ارتباطات دور و به ویژه کاربرد ICT در توسعه کشورها را بخشی از برنامه‌های خود ساخته است. ارائه مشاوره سیاسی به منظور تنظیم قوانین مالیاتی مناسب برای تجارت الکترونیکی، تامین هزینه آموزش همگانی در زمینه استفاده از اینترنت، قانون‌گذاری بر بخش های مخابراتی برای توسعه بازارها کمک به کشورهای در حال توسعه توسعه مهارت‌ها و تشویق شرکای خصوصی به ایجاد و گشایش مراکز خدمات اطلاعاتی و از جمله برنامه‌های بانک جهانی در زمینه کاربرد ICT است.

بانک جهانی با اعتقاد به این اصل که ICT نقش مهمی در توسعه و رشد اطلاعات و فن‌آوری ارتباطات در کشورهای در حال توسعه ایفاد می‌کند، کمک به سرمایه گذاران بخش خصوصی و دولتی سازمان‌ها و نهادهایی که در این بخش فعالند را اصلی ترین وظیفه خود می داند. رئوس کلی برنامه‌های بانک جهانی در زمینه ICT به شرح زیر است:

1- ایجاد تسهیلات تجاری و امکان دسترسی به بازار با انتشار بهترین فعالیت‌ها و آموزش‌های مرتبط با آزادسازی بازارها و توسعه زیر ساختارهای شبکه‌ای و اتحاد جهانی.

2- ایجاد امکان دسترسی به و استفاده از زیر ساختار اطلاعات ، انجام اقدام‌ها در جهت توسعه بخش‌ها شامل:

الف: تامین هزینه توسعه زیرساختار ارتباطی و اطلاعاتی.

ب: تامین هزینه اصلاح قوانین.

پ: انتشار اطلاعات و تجربیات، شرکت در جلسات بین‌المللی و همکاری با سازمانهای بین‌المللی نظیر WTO و ITO.

3- توسعه مهارت‌ها از طریق تامین هزینه‌اموزش همگانی، در زمینه استفاده از اینترنت و اقدامات قانون‌گذاری بر بخش‌های مخابراتی برای توسعه بازارها و.

4- کمک به کشورها در طراحی و اجرای قوانین مربوط به آزادسازی بازارهای مخابراتی و بیان فواید زیر ساختارهای اطلاعات در توسعه.

بانک جهانی علاوه بر مشارکت در زیر ساختارها و اصلاح قوانین با توجه به توسعه ICT در سال‌های اخیر توسعه استفاده از فن‌آوری‌های نوین ارتباطی، مشخصا در این زمینه نیز اقدامات خاصی به این شرح کرده است:

1- شناخت تاثیرهای اجتماعی و اقتصادی تجارت الکترونیکی.

2- بررسی تاثیرهای تجارت الکترونیکی بر شرکت‌های کوچک و متوسط از طریق برگزاری سمینارهای متعدد در خصوص کاربردهای عملی تجارت الکترونیکی دراقتصاد نوین.

3- تشویق شرکای خصوصی به ایجاد گشایش مراکز خدمات اطلاعات.

4- حمایت از مالکیت معنوی از طریق برگزاری سمینارای مختلف.

5- مالیت‌بندی: در این زمینه بانک جهانی با انجام مشاوره سیاسی برای تنظیم قوانین مالیاتی مناسب در موارد مربوط به تجارت الکترونیکی کشورهای در حال توسعه را یاری می‌دهد. و

6- تامین هزینه‌هی آموزش همگانی در زمینه استفاده از اینترنت.

5) جامعه مخابراتی آسیا واقیانوس آرام (13)

جامعه مخابراتی آسیا و اقیانوس آرام در سال 1979 میلادی شکل گرفت و در حال حاضر دارای 31 کشور عضو 40 انجمن و 40 عضو وابسته است. این جامعه یکی از برنامه‌های توسعه شبکه‌های مخابراتی منطقه ای اصلی این سازمان هستند که در سالهای اخیر در زمینه ICT هم اهداف زیر را دنبال می کند.

الف: کاربرد ICT در مناطق روستایی:

ب: توسعه فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات در کشورهای عضو.

پ: توسعه توسعه تجارت الکترونیکی.

در سمیناری که با عنوان فرصت‌های دیجیتال برای همه از 29 ژوییه تا اول اوت 2002 ( 7-10 مرداد 1381 در تایلند با حضور 96 تن از نمایندگان کشورهای عضو Apt و نمایندگان سازمان‌های جهانی برگزار شد. آخرین تصمیم های این جامعه در زمینه ICT به شرح زیر به کشورهای عضو اعلام شد:

- توسعه دسترسی به همگان به ICT.

- کاربردهای ICT در روستاها .

- کاربردهای ICT در تولید درآمد.

- لزوم توجه جدی دولت‌ها به توسعهICT و تلاش و عزم و اراده جدی برای کاهش شکاف دیجیتال درراستای فقر زدایی.

- لزوم توسعه کاربردهای ICT در فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی.

- توسعه پزشکی و آموزش از راه دور در جوامع توسعه منابع انسانی برای بهره‌گیری از ICT.

- تهیه اطلاعات بومی و محلی در سایت‌های اطلاعاتی.

- ایجاد پایگاه‌های اطلاعاتی ملی در سایت‌های اطلاعاتی.

- ایجاد پایگاه‌های اطلاعاتی در مدارس و توسعه آنها.

- ضرورت همکاری وزارتخانه‌ها برای توسعه ICT در جوامع دور افتاده و روستاها.

که با عضویت در این جامعه با استفاده از ICT می‌توان تسهیلات پیوستن به WTO را ایجاد کرد.

6) سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو)

اهداف اصلی این سازمان ایجاد آرامش و امنیت در جهان به همراه توسعه ارتباطات، فرهنگ، علوم آموزش در سطح بین‌المللی و داوری میان کشورهاست. فعالیت‌های یونسکو در زمینه ICT به شرح زیر است:

الف: فعالیت های اساسی روی آموزش نیروهای جوان در مدارس و دانشگاه‌ها در راستای رشد و توسعه ICT.

استفاده از ICT در امر آموزش .

ارائه رهیافت‌هایی برای توسعه ICT در مدارس.

ایجاد پایگاه‌هایی به منظور فعالیت‌ در زمینه تجارت الکترونیکی جهانی ، خصوصی سازی، محرمانگی، مقررات و ضوابط روی محتوا و دستیابی جهانی.

بخش اطلاعات و ارتباطات یکی از گروه‌های اصلی پنجگانه یونسکو است. در ارتباط با تجارت الکترونیکی یونسکو فعالیتهایی درزمینه حفاظت از علایق و امنیت مصرف کنندگان و توسعه تجارت الکترونیکی صورت داده است.

7) سازمان ملل متحد

برنامه‌های سازمان ملل متحد در زمینه ICT از طریق شورای اقتصادی، اجتماعی این سازمان اجرا می‌شود. به اعتقاد سازمان ملل متحد نیاز به فن‌آوری اطلاعات از عوامل رسد و توسعه اقتصادی کشورهاست و این در حالی است که اکثریت جهان هنوز در فقر اطلاعات به سر می برند. لذا به دلیل سودمندی اطلاعات شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل سال 2000 میلادی را سال همکاری جهانی در راستای توسعه و نقش It در زمینه دانش و اقتصاد نام‌گذاری کرده است. برخی توصیه نامه های ECOSOC در سطح بین‌المللی چنین است:

- تحریک مقاصد سیاسی، برای ایجاد عملکردهای هماهنگ به منظور بهره‌برداری از قابلیت دیجیتال در جهت پیشرفت کشورها.

- عرضه راهبردهای توسعه ملی ICT.

- افزایش ظرفیت موسسه برای طرح سرمایه‌گذاری ICT و ایجاد شبکه‌ها و روش‌های ارتباطی که سود به دست آمده از ICT را با اشتراک دانش‌ موجود بین کشورها تقسیم می‌کند.

- به کار انداختن منابع ضروری برای توسعه ICT و استفاده از کاربردهای ان از جمله آموزش الکترونیکی، بهداشت ، تجارت و حکومت الکترونیکی.

- فراهم کردن چارچوب سیاسی و مدیریتی در جهت گسترش بازارهای استفاده از ICT.

- توسعه ICT و دستیابی به آن.

- ترغیب عمومی بر استفاده از ICT.

8) اتحادیه جهانی پست

این اتحادیه به عنوان فعالترین سازمان جهانی در زمینه تدوین مقررات بین‌المللی، فعالیت هایی به شرح زیر در زمینه ICT دارد.

الف: حفاظت از داده‌های شخصی و خصوصی. ایجاد یک چارچوب سیاسی و جهانی برای حمایت از مشتریان از طریق رمزنگاری و خدمات مربوط به گواهینامه.

ب: فن‌آوری و زیر ساختارهای امن. تصدیق و گواهی توسعه چارچوب برای تطبیق دیجیتالی همانند تصدیق رو در رو که در ادارات پست سراسر جهان انجام می شود و تنظیم موافقت‌نامه‌ای در این زمینه.

پروتکل: حفاظت از مصرف کننده توسعه یک چارچوب سیاسی حفاظتی از مصرف کننده به عنوان بخشی از زیر ساختار اطلاعات پست جهانی.

دسترسی به زیر ساختار اطلاعات و استفاده از ان با هدف فراهم کردن خدمات شبکه ای جهانی برای جامعه پستی و فراهم کردن محصولات و خدمات مرتبط با تجارت الکترونیکی در این زمینه‌ها.

1- خدمات شبکه‌ای وب

2- خدمات مبادله الکترونیکی داده ها

3- خدمات ردیابی

4- خدمات مالی

5- اینترنت

6- خدمات راهنمایی و بایگانی.

ث: اداره اینترنت / سیستم نام گذاری دامنه.

- معرفی TLD های جدید از طریق برگزاری نشست‌های تخصصی.

ج: استانداردها شامل این مواردند:

- ایجاد چند استاندارد برای پیام‌های مبادله الکترونیکی داده‌ها در صنعت پست و گواهی در جهات بررسی امضای دیجیتال.

- کوشش‌هایی در جهت استاندارد سازی رمزنگاری داده های، تصدیق و گواهی در جهت بررسی امضای دیجیتال.

چ: شناخت تاثیرهای اجتماعی و اقتصادی تجارت الکترونیکی از طریق انجام مطالعات و ارائه گزارش‌هایی در مورد بازار، به منظور درک آسان‌تر و عمیق‌تر تجارت الکترونیککی در جامعه پستی.

ح: توسعه مهارت‌ها با اصلاح علوم و مهارت‌های جامع پستی در زمینه تجارت الکترونیکی و خدمات مالی و پشتیبانی.

خ: تامین مشارکت جهانی با معرفی فن‌آوریهای جدید جامعه پستی جهت بهبود مبادلات الکترونیکی و خدمات مالی در سطح ملی و بین‌المللی.

طرح اکتفا:

توسعه کاربرد فن‌آوری های ارتباطات و اطلاعات عنوان طرحی است که از سوی شورای عالی اطلاع‌رسانی و وزارت پست و تلگراف و تلفن تهیه و توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور به هیئت دولت ارائه شده است. چارچوب نظری این طرح با برنامه‌های نهادهای بین المللی درباره کاربرد ICT منطبق است و امید است با اجرای آن تحولات اساسی در حوزه اقتصاد و فرهنک کشور به وجود آید. هدف اصلی این طرح، آماده‌سازی هر چه بیشتر کشور برای حضور همه جانبه در عصر اطلاعات به منظور نیل به توسعه فرهنگی اقتصادی و همچنین توسعه زمینه ها و فرصت‌ها در جهت تحرک بخش خصوصی به عنوان محور کلیدی و راهبردی و همچنین توسعه ICT تعیین و برنامه‌های هفتگانه زیر و پروژه‌های مربوط به عنوان اولویت‌های برنامه عملیاتی فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات کشور اعلام شده است:

1- طرح دولت الکترونیکی.

2- طرح گسترش کاربرد فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات در آموزش و پرورش.

3- طرح گسترش کاربرد فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات در آموزش عالی و آموزش پزشکی.

4- طرح گسترش کاربرد فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات در توسعه خدمات اجتماعی.

5- طرح گسترش کاربرد فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات در اقتصاد بازرگانی

6- طرح گسترش قلمرو فرهنگ، هنر و تقویت خط و زبان فارسی در محیط رایانه‌ای.

7- طرح توسعه واحدهای کوچک و متوسط فعال در فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات از طریق ایجاد مراکز رشد و پارک‌های فن‌آوری.

بر اساس این طرح، کلیه دستگاه هایی اجرایی باید بکوشند فعالیت‌‌های جدید خود را به بهره‌گیری از ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات ICT سازمان‌دهی کنند. چرا که با توجه به وضع فعلی جهان و تاکید سازمان جهانی تجارت، در ابعاد مختلف به ویژه اقتصاد، جز اجرای این طرح راهی وجود ندارد.

رئیس مرکز جهانی شدن میدان اصلی مسابقه در اقتصاد جهانی را بهره وری اعلام کرد و افزود: باید از بهره مندی هایی که در تعامل با اقتصاد جهانی حاصل می شود. بدر دستیابی به فن‌آوری های پیشرفته به کار برد. ضمن آن که دلیل مشارکت در سرمایه‌های خارجی تکنولوژی و دسترسی به بازار آن سرمایه است.

دکتر محمد نهاوندیان رییس مرکز مطالعات جهانی شدن، در حاشیه همایش نقش فن‌آوری اطلاعات و تجارت الکترونیک در توسعه کشاورزی دامپروری و صنایع غذایی در جمع خبرنگاران بیان کرد: در سیاست تجارت الکترونیکی مقرر شده بود که دستگاه‌های دولتی تا پایان برنامه سوم توسعه حداقل 50 درصد مبادلات خود را به صورت الکترونیکی انجام دهند که متاسفانه این امر صوت نگرفت.

وی لازمه گسترش تجارت الکترونیکی را پرداخت الکترونیکی دانست و افزود لازمه تجارت الکترونیکی گسترش استفاده از کارت‌های پرداخت و اعتباری است که باید از جانب بانک‌ها صادر شود که متاسفانه در این گونه خدمات پرداختی بانک های کشور در مقایسه با بانک‌های سایر کشورها از کارنامه خوبی برخوردار نیست.

دکتر نهاوندیان با اشاره به صدور گواهی دیجیتال، اظهار داشت : در سیاست تجارت الکترونیکی صدور گواهی دیجیتال که هنوز عملیاتی نشده و راه‌اندازی واحد پیشگام برای تجارت الکترونیک با حمایت دولت پیش‌بینی شده بود که با وجود تخصص اعتبارات و آغاز پروژه متاسفانه بخش خصوصی و بازار شاهد اثار آن نشد که این امر کند شدن حرکت را به همراه داشته و باید گامهایی در جهت جبران برداشته شود.

وی بیان کرد: باید در زمینه تامین فضای حقوقی، امنیت مبادله، پیام، تامین پرداخت وجوه به صورت الکترونیکی اقدام جدی شود. همچنین باید از اقدامات بخش خصوصی حمایت صورت گیرد تا در فضای مطمئن‌تری جلب سرمایه کنند.

رییس مرکز مطالعات جهانی شدن توسعه فن‌آوری اطلاعات را در کاهش هزینه مبادله موثر دانست و عنوان کرد: با کاهش واسطه ها سهم تولید کننده از قیمتی که مصرف کننده نهایی می‌پردازد افزایش می‌یابد که در نهایت به نفع خواهد بود. وی اظهار داشت صنایع کشور در میدان رقابت جهانی فرصت حضور می یابند و مقررات سازمان جهانی تجارت به کشور ما اجازه می‌دهد در شرایطی که لطمه جدی به صنایع وارد شود بتوانیم اقدامات حمایتی اعمال کنیم. نهاوندیان، با بیان مطلب فوق افزود: بنابراین داوری های عمومی مبنی بر این که بخش صنعت در عرصه جهانی دچار لطمه می شود داوری‌های کارشناسانه‌ای نیست و به لحاظ قابلیت حضور در بازار جهانی باید صنایعی که امکان خلق مزیت را دارند مانند صنایع تبدیلی کشاورزی تقویت می‌شوند.

مهندسین سید فخر الدین انوار، رییس منطقه آزاد قشم که از سخنرانان همایش سراسری نقش فن‌آوری اطلاعات و تجارت الکترونیک در توسعه کشاورزی، دامپروری و سنایع غذایی بودند با اشاره به این مطلب که کلیه فعالیت‌های اقتصادی از سه بخش تولید، توزیع، و مصرف تشکیل شده و این زنجیره خود می تواند به زنجیره‌های مشابه متصل شود اظهار داشت، امروزه با توسعه تکنولوژی و صنعت ایده‌های نو و محصولات جدیدی را به بازار آورده و زنجیر جدیدی ایجاد می کند که به زنجیره‌های تکنولوژی قبلی متصل می‌شود و برای ادامه بقاء و حیات کشور در بازار جهانی اقتصادی کنونی چاره‌ای جز برقراری ارتباط مستمر با مراکز تحقیقاتی و اتصال به زنجیره‌های جهانی تولید و توزیع نداریم.

وی در ادامه با تاکید بر این که بازار مهمترین دغدغه زنجیره‌‌های اقتصادی است، گفت: در دنیای امروز هیچ فعالیتی فارغ از این دغدغه نبوده و تنها در جوامعی که دولت‌‌هایشان با دخالت خود جریان اقتصادی را به سوی یک و ضرر دیگری پیش می‌برند، کالاهای مورد حمایت دولت عرضه خواهد شد.

مهندسین انوار، با اشاره به این که حمایت نمی‌تواند مستمر باشد، افزود، تجربه جهانی نشان داده که حمایت دولت از کالایی خاص موجب غفلت سرمایه‌گذار برای حضور در بازارهای آزاد شده است.

وی در ادامه افزود: در بازار رقابتی کنونی دو عنصر قیمت و کیفیت کالا نقش تعیین کننده‌ای داشته و تولید کنندگان برای حضور در بازار هیچ راهی جز تولید کالای ارزان‌تر و با کیفیت بیشتر ندارند.

مهندسیت انوار، با تاکید بر این مطلب که اولین شرط بقا در بازار کنونی داشتن ارتباط مستمر با مراکز تحقیقاتی برای تولید دانش جدید است، گفت: متاسفانه کشور ایران در دوران غفلت از توسعه اقتصادی و تکنولوژی در جهان قرار گرفته و تا کنون عمدتا با روش‌های سنتی تولید و توزیع در بازار داخل سر کرده‌ایم.

رییس منطقه آزاد قشم: تصریح کرد: در حال حاضر ادامه روش‌های قبلی عاقلانه نبوده و برای ادامه بقا و حیات خود چاره‌ای جز اتصال به زنجیره‌های جهانی تولید و توزیع نداریم. وی در ادامه با بیان این که به دلیل عدم شناخت از بازارهای جهانی شرایط حضور در این بازار برای ایران بسیار سخت است، عنوان کرد: کشور ایران هنوز اقدام به تولید کالا برای بازار جهانی نکرده و باید با تغییر ذهنیت موجود سهمی از تولید برای ورود به بازارا جهانی اختصاص داده شود.

بیماری اقتصاد کنونی کشوی ناشی از ناهماهنگی دستگاه‌ها و عدم وجود قانون مناسب و مدیریت صحیح در کشور است اظهار داشت: حادثه‌های تلخ اقتصد کشور طی سالهای اخیر کلیه معادلات اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و امنیتی کشور را تحت شعاع قرار داده و نگرانی‌هایی در جامعه به خصوص در بخش اقتصاد، تجارت و تعاون به وجود آورده است.

پیچیدگی تحولات و متغیرهای انسانی و غیره منتظره بودن عوامل محیطی تاثیر گذار بر فعالیت‌های کشاورزی، دامپروری و صنایع غذایی از یک سو و امنیت راهبردی صنایع ذای و مقابله با فقر از سوی دیگر لزوم توجه به این بخش را صد چندان و روند جهانی شدن آن در رقابت گسترده موجود چارچوب معادلات بازار را دگرگون کرده است. وی ادامه داد: اگر چه سرعت چشم گیر روند جهانی شدن در عرصه بازار به یک چالش جدی برای بهره برداران این بخش تبدیل شده ولی جهانی شدن در عرصه ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات یک فرصت طلایی را برای سیاست‌گذاران در جهت پاسخ‌گویی به چالش‌ را فراهم کرده و بهره‌برداری از این فرصت در جامعه کنونی یکی از اساسی ترین ضرورت‌ها تلقی می‌شود. وی تصریح کرد: گسترش سریع اینترنت و ICT بر شیوه زندگی افراد روابط دولت و ملت و ارتباط سازمان‌ها با یکدیگر تاثیر گذار بوده و با ایجاد تحولات عظیم جوامع صنعتی را به سمت جوامع اطلاعاتی هدایت کرده است.

عضو هیات مدیره اتاق بازرگانی با تاکید بر این که کاربرد ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات توسط جوامع پیشرفته موجب ایجاد شکاف دیجیتالی با کشورهای فاقد تجهیزات و فن‌آوری‌های مدرن شده، گفت: نحوه دسرسی کشور به ابزارهای ارتباطات و فن‌آوری‌ اطلاعات عامل تعیین کننده میزان عقب ماندگی آنها محسوب می شود.

وی ادامه داد: در حالی که انقلاب الکترونیکی و انفورماتیکی در دنیا شیوه‌های ارتباطات سنتی و ناکارآمد را متحول ساخته کشور ما هنوز در آغاز راه بوده و نظام بانکی فاقد تحرک لازم در زمینه تحولات شگرفی است که در دنیای کنونی در روند بانکداری بین‌المللی با استفاده از ICT صورت گرفته است.

خاموشی خاطر نشان کرد در زمینه تجارت الکترونیکی تحول اساسی در سیستم تدارکاتی تولید توزیع و فروش از طریق شبکه‌های ملی و فراملی ایجاد شده که استفاده از روش‌هایی سنتی را بی‌اعتبار کرده و کلیه کاربران اینترنتی را در دنیا به یکدیگر پیوند داده‌است. وی ادامه داد: آهنگ تحولات کنونی ناشی از ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات بسیار فراتر از حد ظرفیت پذیرش نهادهای رسمی و غیر رسمی متشکل از قوانین و مقررات بوده و نهادهای مختلف دائما در حال تحول هستند.

عضو هیات مدیره اتاق بازرگانی، با تاکید بر این که مقاومت در برابر تغییرات جامعه را از حرکت به سوی رشد و کمال باز می دارد، گفت: قوانین کشور باید در چارچوب قوانین الکترونیکی، از انعطاف‌پذیری لازم برخوردار بوده و زیر ساخت‌های مورد نیاز هر چه سریعتر فراهم شوند. وی در ادامه با بیان این که دولت جدید لزوم این پدیده را احساس و جهت‌گیری‌های کلی برنامه خود را برای تحقق جامعه اطلاعاتی مشخص کرده، عنوان کرد: دراهداف کلان برنامه‌ چهارم قرار گرفتن ایران در جایگاه اول علمی، اقتصادی در منطقه پیش‌بینی و بر آن تاکید شده است.

مهندس سلیمی در پایان خاطر نشان کرد برگزاری همایش‌هایی که ICT و دانش الکترونیکی را از ابعاد مختلف مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. زمینه آشنایی مدیران کشور را با این مباحث فراهم می سازد.

اگر چه سرعت چشمگیر روند جهانی شدن در عرصه بازار به یک چالش جدی برای بهره‌برداران بخش کشاورزی، دامپروری و صنایع غذایی تبدیل شده، ولی جهانی شدن در عرصه ICT یک فرصت طلایی را برای سیاست‌گذاران این بخش ایجاد کرده است.

وظیفه اصلی دولت برای توسعه پرداخت‌های الکترونیکی فرهنگ‌سازی استة گفت: متاسفانه این مساله تا کنون از سوی دولت جدی گرفته نشده و با وجود اقدامات بانک مرکزی در سال‌هی گذشته مبنی بر ایجاد زیر ساخت‌های مورد نیاز این امر هنوز با جایگاه مناسب خود فاصله‌ زیادی داشته و نیازمند اقدامات جدی‌تری در این حوزه هستیم. مدیر بازاریابی و فروش شرکت تجارت الکترونیکی پارسیان تصریح کرد: استفاده از کارت‌های الکترونیکی به یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر در زندگی روزمره مردم تبدیل شده و دولت باید توسط ابزارهای مناسبی که در اختیار دارد نظیر رسانه‌ها و مطبوعات بر روی این مساله سرمایه‌گذاری کرده و مزایای استفاده از آن را به مردم بشناساند.

مهندس رضا منفرد از دیگر سخنرانان همایش بود که در سخنرانی‌ خود بیان نمود:

در رتبه‌بندی EIC که در حقیقت سهولت و میزان دسترسی به تجارت الکترونیک را در کشورها نشان می‌دهد از دو شاخص کلی محیط تجاری و ارتباطات استفاده شده است برای شاخص‌ محیط تجاری از 70 معیار مختلف از قبیل گستردگی اقتصاد، چشم انداز ثبات سیاسی، محیط نظارتی ، مالیاتی و درجه آزادی تجارت و سرمایه‌گذاری استفاده شده است که بر اساس این شاخص نمره کشور ما از 10 عدد 3 است که در رتبه 59 قرار دارد.

وی افزود شاخص دیگر معیارهای مبین وضعیت دسترسی به اینترنت، نرخ سواد و ... تشکیل شده است. بر اساس این شاخص نیز نمره کشور عدد 3 از 10 است که در رتبه 56 قرار دارد. در مجموع دو شاخص جایگاه کشور ما رتبه 58 از میان 60 کشور بررسی شده است.

سمینار فن‌آوری اطلاعات

فن‌آوری اطلاعات در واقع نوعی تکنولوژی فراگیر است. دامنه تغییرات ناشی از این پدیده بسیار متنوع است و از جانشینی اطلاعات به جای انرژی یا نیروی کار انسانی در بخش تولید صنعتی تا تغییر در بخش درونی خدمات از خدمات پرسنلی تا خدمات اجتماعی و سیستم‌های توزیع را در بر می‌گیرد. مطالعه این روند بیش از همه بر کشورهای توسعه یافته متمرکز شده است و به نظر می‌رسد که ممالک در حال رشد، به دنبال کشورهای صنعتی رفته رفته به نقش کلیدی نیروی کار اطلاعاتی در پیشبرد برنامه‌های توسعه تکنولوژی و غیر تکنولوژی خود پی می برند، اما متاسفانه آنچه کمتر مورد توجه ممالک اسیایی آفریقایی، و آمریکای لاتین قرار گرفته است تدوین استراتژی ها و سیستم‌های مناسب برای تولید و یا انتقال جذب و ارتقای سطح فن‌آوری اطلاعات است. به عبارت ساده‌تر با آنکه تمامی کشورها تقریبا دارای سیستم برنامه‌ریزی ملی هستند، لیکن از سیاست و خط مشی مدونی که مبتنی بر برنامه‌های ملی باشد برای دستیابی به فن‌آوری اطلاعات متناسب و مستمر استفاده نمی کنند.

تکنولوژی:

تکنولوژی راهنمائی توسعه اقتصادی و اجتماعی همواره ضروری بوده و خواهد بود. امروزه بر همگان روشن است که علت اصلی کندی کشورهای در حال توسعه در پیشرفت‌های اجتماعی و اقتصادی و حتی فرهنگی ناتوانی آنها در باز شناخت یا گسترش تکنولوژی درست و بهره‌گیری از آن، در فعالیت‌های تولیدی است تغییرات تکنولوژی جز اصلی پویایی و توسعه اقتصاد هر کشور محسوب می‌شود. تکنولوژی به عنوان یک سیستم از عناصر متعددی تشکیل شده که هر یک از آنها بر جنبه‌های مختلفی از فعالیت انسانها اثر می‌گذارد. بنابراین شناخت کامل این عناصر و اثرات آنها یک امر ضروری برای سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیرندگان در توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی محسوب می‌گردد. در حالی که متاسفانه در زمینه جنبه‌های تاریخی و تحلیلی تکنولوژی و تاثیرآن بر جوامع تالیفات کمی در کشورهای در حال توسعه صورت می‌گیرد. همچنین از تجربیات کشورهای توسعه یافته و تحلیل‌های مختلفی که در توسعه تکنولوژی وجود دارد نه به صورت توصیفی و نه در تدوین استراتژی توسعه، استفاده به عمل نمی‌آید. تکنولوژی اگر به درستی اداره شوند می‌تواند همه این بحرانها را به خوبی حل نماید.

به منظور دستیابی به تکنولوژی مناسب و بهره‌گیری صحیح از آن در پیشبرد هدفهای توسعه ملی آگاهی از مفاهیم اصلی تکنولوژی ضروری است.

تکنولوژی چیست؟

در فرهنگ عمید تکنولوژی به معنای علم به صنایع و حرفه‌ها و در فرهنگ انگلیسی به فارسی به معنای فنوری ، فن‌آوری فن‌شناسی درصناعت شناسی، دانش فنی، روش فنی صنعت می‌باشد.

§ تکنولوژی محصولی است ساخته دست بشر که استوار بر شناخت و آگاهی انسان و حاصل تحقیق و توسعه می‌باشد و به صورت یک محصول قابل داد و ستد بوده ویژگیهای عمر یک محصول را داراست. تکنولوژی بر اساس مشخصه‌های اصل آن عاملی است برای تغییرات اجتماعی و اثر گذار بر توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی جامعه و ابزاری است برای بهره‌گیری از منابع تولید کالاهای با کیفیت و ارائه خدمات بهتر.

§ تکنولوژی به اطلاعات تجهیزات فنون و فرایندهای لازم برای تبدیل نهاده‌ها به ستاده‌ها اطلاق می‌شود. یعنی تکنولوژی به این که چگونه نهاده‌ها به ستاده‌ها تبدیل می‌شوند اشاره می‌کند. علی رغم این که تکنولوژی مفاهیم ضمنی ماشین و صنعتی در بر دارد اما تقریبا همه متفق القولند که تکنولوژی در هر نوع سازمانی اعم از صنعتی یا خدماتی قابلیت کاربرد دارند.

§ تکنولوژی مربوط به سخت افزار و نرم‌افزار می‌باشد. سخت افزار عبارت است از هر گونه وسیله و ابزار مادی و نرم‌افزار عبارت است از آگاهی از شیوه انجام کار و فن به کار گیری ابزارها.

§ تکنولوژی ترکیبی از مهارت‌ها و دانش‌ها و توانایی ها و مواد و ماشین‌ها و ابزارهاست که انسان از آن برای تبدیل کردن و یا تغییر دادن مواد خام به اجناس با ارزش و خدمات استفاده می‌کند.

روند تحول تکنولوژی

در آن هنگام که جمعیت انسانی در مقایسه با منابع طبیعی بسیار کم بود همه انسانها شکارچی و گردآورنده بودند. به تدریج با افزایش جمعیت انسانی و محدودیت منابع طبیعی، با کار کشاورزی و اهلی کردن حیوانات یعنی دامداری، فرهنگ انسانی تاز‌ه‌ای شکل گرفت و استفاده از ابزارهای دستی ساخته شده از سنگ و فلز رواج یافت. بهره‌گیری از زمین و حیوانات سبب فراوانی تولید و مازاد بر مصرف شد و این نقطه عطفی در تاریخ تحولات اجتماعی و تکنولوژی به حساب می آید. زیرا با آزاد شدن بخشی از نیروی انسانی زمینه برای اندیشیدن و پرداختن به امور دیگری جز تامین روزمره زندگی مهیا شد. این فرصت برای افراد جامعه پیش آمد تا به شناخت و آگاهیهای خود بیفزایند. در نتیجه طولی نکشید که موفق به کشف ناشناخته‌ها شدند. از طریق کشف ذغال سنگ به عنوان یک منبع انرژی دنبال آن کشف نفت و گاز، سوخت انقلاب صنعتی تامین گردید.

در نتیجه انقلاب صنعتی بخش عظیمی از مردم از کشتزارها فاصله گرفتند و جامعه صنعتی را شکل دادند. با پیشرفت صنعتی شدن و جایگزینی ماشین به جای نیروی کار که موجب افزایش قدرت تولید و افزایش بهره‌وری گردید. بخش عظیمی از مردم از کشتزارها فاصله گرفتند و جامعه صنعتی را شکل دادند. با پیشرفت صنعتی شدن و جایگزینی ماشین به جای نیروی کار که موجب افزایش قدرت تولید و افزای بهره‌وری گردید. بخش بزرگی از نیروی کار آزاده شده به سمت بخش خدمات از قبیل : حمل به سمت بخش خدمات از قبیل: حمل و نقل، مخابرات ، بهداشت ، آموزش و ... روی آورند.

امروزه با افزایش روز افزون جمعیت و نیازهای مختلف افراد جامعه و نحوه زندگی کاربرد روزافزون تکنولوژی در جهت تامین نیازهای انسانی جایگاه ویژه‌ای یافته است. در میان تحولات تکنولوژی تکنولوژی اط و ارتباطات از رشد بسیار شتابنده‌ای برخوردار بوده است. امروزه در کشور امریکا فقط 2 درصد از مردم به کشاورزی و 10 درصد مضغول تولید صنعتی هستند و بیش از 60 درصد از نیروی کار در بخش‌های مستقیم و غیر مستقیم مربوط به اطلاعات کار می‌کنند.

دستاوردهای توسعه تکنولوژی

توسعه تکنولوژی به همراه ایجاد توانایی کار افراد در سطوح بالاتر، نظام ارزشهای سمنتی جوامع را در هم شکسته و فاصله طبقاتی افزایش یافته است. توزیع نابرابر امکانات آموزشی بالاتر و عدم دستیابی به تجهیزات و وسایل پیشرفته و بهتر برای همه افراد جامعه از عوارضی است که کشورها را با مشکلات جدیدی مواجه کرده است.

در کنار این نوآوریها و الگوهای تازه زندگی ، تکنولوژی موجب گسترش و پیچیده‌تر شدن سازمان‌های اجتماعی گردیده است و با بزرگتر شدن انها استفاده از کامپیوتر که قابلیتهای بالایی در ذخیره‌سازی و پردازش و الگوریتم‌های محاسباتی دارد، به عنوان یک ضرورت برای مدیران و تصمیم‌گیرندگان درآمده است. به همراه آن شبکه‌های مخابراتی نوین ارتباط مردم با یکدیگر را نیز گسترش داده و می‌تواند برای همکاریهای بیشتر و افزایش دانش و آگاهی‌ها استفاده شود. امروزه کامپیوترها و منابع ارتباطی با همه هسته نظام‌های جدید اطلاعاتی را به وجود آورده‌اند. هر چند باید اذعان داشت که این تحولات در کشورهای در حال توسعه موجب عدم تعادل بین نیازها و تمایل افراد جامعه به شیوه‌های زندگی جدید و امکانات موجود در این کشورها شده است.

مقدمه

چند سالی است که مقوله جدیدی به نام تجارت الکترونیک در حیطه فن‌آوری اطلاعات و به طور خاص در زمینه انیترنت مطرح شده است که بر روی کاربرد اینترنت به سرعت دنیای کامپیوتر و ارتباطات را متحول کرده است. بر اثر رشد انفجار گونه فن‌آوری اطلاعات تجارت الکترونیکی در صحنه مقدم تحولاتی قرار گرفته که شیوه انجام فعالیت‌های بازرگانی را تغییر می‌دهد. به گونه‌ای که بنابر عقیده کارشناسان و صاحب نظران از این پس قدرت و توسعه‌یافتگی کشورها متاثر از میزان برخورداری آنها از فن‌آوری از به خصوص اینترنت می‌باشد. پیشرفت در اطلاعات و ارتباطات تنها در زمینه روابط بازرگانی دارای منشا اثر نیست بلکه ارتباطات افراد، مبادله اطلاعات ، چگونگی کسب و کار آموختن و آموزش افراد، همه از این تحول و دگرگونی اثر می‌پذیرند. شاید بهترین عنوان برای تحول عنوان انقلاب الکترونیکی دیجیتال باشد که همه برداشت‌های ما از زمان و مکان را از اساس تغییر داده است. این انقلاب الکترونیکی رویداد طبیعی است که رو به جلو حرکت می‌کند و ما نقشی در کنترل و تعیین سمت و سو برای آن نداریم.

ما به عضویت در WTO می‌توانیم با هر نقطه‌ای از جهان به مبادله کالا از طریق نرم‌افزارهای تجارت الکترونیک بپردازیم.

با به عضویت درآمدن در این دو سازمان کشور دچار تحولی بزرگ در ارتباط با امور تجاری می‌شود و از این به بعد کشورهای دیگر نمی‌توانند به هر شکلی که می‌خواهند با ما معامله کنند و نمی‌توانند آن چه را که تمایل به صادر کردن به کشورهای دیگر دارند به هر نحوی و با هر قیمتی به آنها تحمیل کنند می توان گفت در واردات و صادرات سهولت ایجاد می‌گردد و به این ترتیب ما در یک مجموعه جهانی قرار گرفته‌ایم که تمامی تجارتمان تحت استاندارد EDIFACT می‌باشد.

تعریف و تاریخچه تجارت الکترونیک

تعریف متعددی از تجارت الکترونیک شده است از جمله این که کاربرد وسیع اطلاعات و فن‌آوری اطلاعات در پردازش‌های تجاری که به بهره‌گیری از ابزار الکترونیکی و به منظور نیل به یک هدف تجاری صورت می‌گیرد را تجارت الکترونیک می‌گویند. در تعریف دیگری از این مفهوم عنوان شده است که تجارت الکترونیک تلفیقی است از مبانی تجارت و الکترونیک که امکان خرید و فروش الا و ارایه خدمات را به وجود می‌آورد. گروهی دیگر معتقدند تجارت الکترونیک به استفاده از مجموعه کاملی از ابزار الکترونیکی برای برقراری ارتباط میان فروشندگان و مشتریان تولید کنندگان و توزیع کنندگان کالا کارمندان یک موسسه تجاری، انجام سفارشات خرید کنترل انبار و تولید اتوماتیک اطلاق می‌شود.

از مجموع تعاریف ارائه شده می‌توان چنینی استنباط کرد که تجارت الکترونیک روشی است که به وسیله آن اطلاعات محصولات و خدمات از طریق شبکه‌های کامپیوتری خرید و فروش می‌شود به عبارت دیگر هر مبادله‌ای که از طریق شبکه‌های کامپیوتری انجام شود به طوری که در این مبادله نسبت به کالاها و خدمات از جهت مالکیت یا حقوق بهره‌برداری تغییری ایجاد شود را تجارت الکترونیک گویند. در این شیوه تجارت از حالت سنتی خود خارج شده به طوری که به عنوان نمونه در این معاملات پیامهای کاغذی مثل وصول فاکتور سفارش خرید شکل الکترونیکی به خود می‌گیرد. البته این امر به این مفهوم نیست که تجارت یک دگرگونی مطلق را به خود گرفته است چه این که در تجارت الکترونیک تقریبا همان مولفه‌های تجارت فیزیکی مثل موسسه تجاری، تولید، کنترل، واسطه، خریدار، مغازه خدمات رقابت ، عرضه و ... وجود دارد. دیگر اختلاف عقیده مربوط می‌شود به این که شالوده این تحول از کی آغاز شده است و متاثر از چه واقعه ای بوده است.

گروهی معتقدند که دوران اقتصادی جدید ددر قالب تجارت الکترونیک از حدود 50 سال پیش با اختراع کامپیوتر آغاز شدن و به عنوان نقطه عطفی در تاریخ تحولات اقتصادی جهان ثبت شد. گروهی دیگر عقیده دارند که حدود 123 سال پیش با اختراع تلفن تجارت الکترونیک به صورت امروزی پی‌ریزی شد. گروهی دیگر بر این باوردند که به کار گیری عدد بی‌اهمیت صفر در محاسبات رقمی ستون فقرات تجارت الکترونیک که از شبه قاره هند سرچشمه می‌گیرد.

باید توجه داشت آن چه مهم است تاریخچه تجارت الکترونیک نیست مهم این است که ما چشمانمان را رو به واقعیت باز کرده و بپذیریم که جهان در آستانه هزاره سوم میلادی دوران جدید را آغاز کرده است و بی‌‌تردید دور ماندن از تبعات و الزامات برآمده از انقلاب الکترونیک فاصله کشوررهایی مثل ما را با کشورهای پیشرفته و مترقی بیشتر می‌کند.

2-ضرورت تجارت الکترونیک

تجارت همواره به دلیل محیط فیزیکی خود با مشکلات اجنتاب‌پذیر و متعددی رو به رو بوده است. از جمله این که پراکندگی جغرافیایی سبب ارتباط غیر یکنواخت و ما موثر میان فروشنده و خریدار می‌شد. مساله دیگر نامتناسب بوده عرضه و تقاضا بود و دلیل آن عدم امکان برآورد دقیق تولید کالا بود که خود سبب نگهداری حجم اضافی کالاها در انبار و از بین رفتن چرخه تولید می‌شد. عبارت دیگر تولید کنندگان از میزان و موقعیت جغرافیایی برای کالاهای تولیدشان ناآگاه بودند و از طرف دیگر مصرف کنندگان از میزان و موقعیت جغرافیایی عرضه، در رابطه با کالاهایی که می‌خواهند استفاده کنند مطلع نبودند. تجارت الکترونیک بسیاری از این مشکلات را رفع نمود و قابلیت‌های جدیدی برای پردازش‌های تجاری ارائه داد و حتی بر اصول اقتصادی نیز تاثیر گذار بوده است.

یکی از اثرات الکترونیکی شدن تجارت از بین رفتن بعد مسافت در تجارت می باشد. بدین معنی که خریدار می‌تواند کالاهای مورد نیاز خود را انتخاب کند و از طریق دیگر فروشنده هم این امکان برایش به وجود می‌اید که برای کالای تولیدی خود، در سراسر جهان مشتری جذب می‌کند. با از بین رفتن بعد مسافت رقبای ضعیف‌تر و واسطه‌های تجاری به خطر می‌افتند زیرا در محیط تجارت الکترونیکی شفافیتی وجود دارد که به سبب آن سودجویی و سواستفاده از از موقعیت و عدم آگاهی معنایی ندارد.

از جمله پیامدهای دیگر تجارت الکترونیکی را می‌توان از بین رفتن مفهوم زمان دانست. زیرا در این محیط یک خریدار می‌تواند با صرف زمان کوتاهی به اندازه چند بار کلیلک کردن تمام مراحل خرید کالا را از جست و جو تا پرداخت را انجام دهد یک مشتری می‌تواند تمام پردازش‌های خرید را مشاهده کند و به انتخاب کالای مورد نظر خود دست بزند و حتی او می‌تواند در پردازش تولید کالای مورد نظر خود هم دخالت کند. بدین صورت که مثلا شخص X می‌تواند مدل دلخواه ماشینی را به شکل ارتباطی و الکترونیکی شرکت جنرال موتور در آمریکا ارسال کند تا شرکت مذکور بر اساس طرح و مدل پیشنهادی مشتری خود اقدام به تولید ماشین کند.

افزایش بهره‌وری شیوه‌های مناسب دسترسی به مشتری فرصت‌های جدید بازرگانی و کاهش هزینه‌های تجاری را می‌توان از دیگر پیامدهای جایگزین تجارت الکترونیک به جای تجارت سنتی دانست. به عنوان نمونه به دلیل خودکار شدن پردازش‌ها هزینه پذیرفتن سفارش و خدمات پس از فروش به طور کلی هزینه خرید کاهش پیدا می‌کند. که به طوری که براورده شده است هزینه تهیه اسناد کاغذی برای معاملاتی به ارزش 2 تریلیون دلار بالغ بر حدود 140 میلیارد ریال است که نزدیک به 7 درصد ارزش کالای مبادله شده است. متخصصان بر این عقیده‌اند که تجارت الکترونیک هزینه سفارش خرید از 150 دلار به 25 دلار و هزینه خرید کالا را از 125 – 175 دلار به 10-15 دلار تقلیل می دهد. در حال حاضر در مرکز اسهیلات تجاری و تجارت الکترونیک سازمان ملل متحد دو نماینده از آسیاست که یکی از ایران و دیگری از هند است. ایران جزو موسساتی مرکزاست یعنی حرکت ما در جنبه بین‌المللی کار جزو پیشگامان در منطقه و قاره بوده اما متاسفانه چون بخش خصوصی ما تحرک نداشته است لذا هند الان مفتخر است به این که در سال گذشته فقط از تجارت الکترونیک و صادرات نرم‌افزار بالای 4 میلیارد دلار صادرات داشته است. امروزه دیگر بازار کشورها بازارهای جهانی شده‌اند و واحدهای اقتصادی به واحدهای چند ملیتی تبدیل گشته‌اند رقابت در بازار بالا رفته است که این دگرگونی‌ها منجر به کیفیت بهتر کالاها و خدمات شده هزینه مبادلات را پایین آورده و همچنین سرعت در فعالیت‌های تجاری را بیشتر نموده است.

در مجموع باید بر آن بود که نقش غیر قابل انکار و روز افزون تجارت الکترونیک در پیشبرد اقتصادی و افزایش رفاه عمومی همت عالی دست اندرکاران را می طلبد همچنانی که چند صباحی است مجمع نظر اتاق بازرگانی و وزارت صنایع و معادن، دولت و مجلس قرار گرفته است.

حال در ادامه به توضیح در مورد WTO می پردازیم.

3) معرفی سازمان تجارت جهانی WTO

سازمان تجارت جهانی از ژانویه 1995 جایگزین موافقت‌نامه عمومی تعرفه و تجارت در ابعادی گسترده‌تر گشت.

در واقع هر کشوری که بخواهد به سازمان تجارت جهانی بپیوندد باید ابتدا GATT را بپذیرد.

1-3 تعریف گات (GATT)

سند بسیار پیچیده و فنی با 38 ماده که دارای تعداد زیادی ضمائم و فهرست کالاهای بسیار زیاد است که در برگیرنده هزاران تخفیف گمرکی می‌باشد که به طور متقابل توسط اعضا به یکدیگر اعطا شده است.

2-3 اهداف گات

1- ارتقا سطح زندگی کشورهای عضو

2- فراهم آوردن امکانات و اشتغال کامل.

افزایش درآمدهای واقعی و سطح تقاضا

بهره‌برداری موثر از منابع جهانی و گسترش تولید و تجارت بین‌الملل.

3-3 ابزار برای رسیدن به این اهداف

3-3-1 کاهش اساسی تعرفه ها و سایر موانع تجاری

3-3-2 رفع تبعیضات تجاری و اصل دولت کامله الوداد ( برخورداری از اصل عدم تبعیض)

3-4 تشکیلات گات

فعالیت عمده طرفهای متعهد ( تعهد کنندگانی که در مقابل هم نشستند) مذاکرات تجاری و تعرفه ای است که طی آن کشورهای عضو در زمینه تجارت به یکدیگر امتیازاتی اعطا می کنند و یا تعهد می‌کنند که عوارض گمرکی معین را افزایش ندهند.

125 کشور ابتدا عضو گات شدند که به اصطلاح به این کشورهای کشورهای طرفین متعاهد گفته می‌شود. هر کشور دارای یک رای می‌باشد و در خصوص الحاق کشور دیگر تصمیمات با توافق عام اتخاذ می گردد.

گات دارای یک گروه مشاوره 18 نفری است که آنها مسئولان سیاست گذار با بازرگانی کشور خود هستند. گات دارای یک دبیرخانه با 608 نفر کارمند که آنها همه کارشناسان متخصصان اقتصادی، تجاری، کارکنان اداری ، مترجمین و مفسرین هستند. مقر دبیرخانه در ژنو که دارای یک نفر دبیر کل و دو نفر معاون است می‌باشد.

3-5 کمیته‌هی کاری و گروه‌های کاری:

گروه‌های کاری دایمی نیستند کاری دایمی هستند. کمیته‌های تخصصی در قسمت‌های زیر فعالیت می‌کنند.

3-5-1 کمیته تجارت و توسعه

3-5-2 کمیته تعرفه

3-5-3 کمیته تراز پرداخت‌ها

3-5-4 کمیت ناظر بر بوجه

3-5-5 کمیته ناظر بر دور توکیو

3-5-6 کمیته ناظر بر نحوه اجرای مقررات مربوط به تجارت بین المللی منسوجات.

ساختار تشکیلاتی سازمان تجارت جهانی

علاوه بر موافقت‌همه عمومی تعرفه و تجارت که فقط ناظر بر تجارت بود، سازمان تجارت جهانی در دو حوزه اصلی دیگر شامل خدمات و حقوق مالکیت فکری نیز وارد شد. در حوزه خدمات، موافقت‌نامه عمومی خدمات و در حوزه مالکیت فکری موافقت‌نامه جنبه‌های تجاری حقوق مالکیت فکری از دستاوردهای مذاکرات دو اروگوئه محسوب می‌شوند. ضمنا کالاهایی از قبلا از نظام تجارت آزاد بین‌المللی دور مانده بودند نیز تحت شمول موافقت نامه‌هایی از کالایی این سازمان تجارت جهانی به اتکا این سه موتفقت‌نامه اصلیی سه حوزه تجارت کالا خدمات و حقوق مالکیت فکری را تحت شمول خود قرار داده است. هر یک از موافقت‌نامه‌های عمومی از این قابلیت برخوردارند که ذیل آنها موافقت‌نامه های خاص تنظیم شود. بر همین اساس در خلال دور اروگوئه در حوزه تجارت کالا دوازده موافقت‌نامه خاص کالایی ذیل موافقت‌نامه عمومی تعرفه و تجارت منعقد شد.هر یک از موافقت‌نامه دوازده گانه فوق موضوع بخشی خاص از تجارت کالایی را تحت پوشش قرار می‌دهند و در حوزه اختصاصی خود جزئیات توافقهای بین اعضا را روشن می‌کنند. هدف این سامان ایجاد یک نظام قانونمند تجاری بین کشورهای عضو برای افزایش اشتغال درآمد، تقاضاهای موثر و سطح زندگی در محیطی با روندی پایدار و با حفظ محیط زیست ادامه یابد.

اصول اساسی این سازمان که پایه‌های رفتاری را در این سازمان شکل می‌دهند عبارتند از:

1- اصل عدم تبعیض که خود به دو شق کامله الوداد ملی تقسیم می‌شود شرط دولت کامله الوداد اعطای بهترین وضعیت تجاری اعطا شده و ببه هر عضو دیگر اعضاست و شرط رفتاری ملی بدین معنی است که پس از عبور از مرز و پرداخت و عوارض مربوطه تبعیضی بین کالا و عرضه کننده کالای خارجی با کالا و عرضه کنند کالای داخلی صورت نگیرد همین وضع در مورد خدمت و عرضه کننده کالای داخلی صورت نگیرد. همین وضع در مورد خدمت و عرضه کننده کالای داخلی وجود دارد.

2- اصل آزاد سازی تجاری از طریق رفع تدریجی از طریق رفع تدریجی موانع غیر تعرفه‌ای و تبدیل آن به تعرفه‌های تثبیت سقف تعرفه‌ها و تعهد به کاهش تدریجی سطح تعرفه‌ها صورت می‌گیرد.

3- اصل شفافیت به معنی ارائه کلیه اطلاعات مربوط به سیاست تجاری کشور به طور ادواری به سازمان تجارت جهانی و ایجاد مراکز اطلاع دهی برای کلیه قوانین و مقررات تجاری کشور استانداردهای مورد درخواست برای ورود کالاست. ارائه پیش اگهی زمان‌دار برای هر گونه تغییر و تبدیل در قوانین و مقررات و استانداردهای از وظایف همه اعضاست.

4- اصل تجارت عادلانه یا منصفانه به معنی ایجاد زمینه‌ای برای رقابت کارا با حذف موانع مختل کننده تجارت همچون یارانه‌های یارانه های غیر مجاز فروش زیر قیمت کالا و موارد آسیب زننده به تولید و تجارت کشورهاست. ارئه راه‌حل‌ها در مقابل تجارت غیر عادلانه نیز از طریق ابزارهای دفاعی همچون وضع عوارض جبرانی یا اقدام ضد قیمت شکنی یا اعمال حفاظت‌ها صورت می گیرد.

5- حفظ رفتارهای متفاوت و ویژه با کشورهای در حال توسعه و با کمتری درجه توسعه یافتگی در تحمل تغییرات کمتر و در مدتی طولانی‌ترع و به صورتی یک طرفه اصل دیگری است.

6- نهایتا حفظ استننائاتی در تعهدات قبول شده در سازمان تجارت جهانی به دلایل حفظ نظم عمومی، اخلاق، بهداشت انسان، حیوان و نبات، یا شرایط استثنائی دیگر به عنوان اصل اساسی دیگر این سازمان شمرده می‌شود.

3-6 وضعیت ایران

در ابتدا شروع گات، ایران به عنوان عضو ناظر در گات فعالیت می کرد ولی در سال 1978 و 1979 ایران از گات خارج می ‌شود تا سال 1997 که دوباره درخواست عضویت را این بار به سازمان تجارت جهانی ارائه کرد ( گات در سال 1995 به سازمان جهانی تجارت تغییر نام داد)

3-7 دو مکانیسم اصلی برای عضویت در گات وجود دارد:

1- عضویت کامل

2- عضویت موقت (ناظر)

ایران پس از 9 سال و حدود 4 ماه فعالیت و بعد از 22 بار تقاضای عضویت در سال 2005 میلادی صد و چهل و هشتمین عضو سازمان جهانی تجارت شد.

لیست اعضای سازمان WTO در 16 فوریه سال 2005 میلادی به پیوست 2 ارائه می‌گردد.

سازمان تجارت جهانی WTO نقش قانون‌گذاری را دارد و همانند مجلس عمل می‌کند و بهوضع قوانین می‌پردازد و سازمان تبادل الکترونیکی اطلاعات EDI به اجرای این قوانین در چارچوب نرم‌افزارهای تجارت الکترونیک می‌پردازد.

عضویت در EDI و WTO

هم می توان عضو WTO بود و عضو EDI نبود و هم می‌توان عضو EDI بود و عضو WTO نبود. می‌توان عضو هر دو باشیم یا عضو هیچکدام نباشیم بهترین حالت این است که عضو هر دو سازمان باشیم و از محاسن و مزایای هر دو سازمان استفاده کنیم.

اگر عضو EDI باشیم و به عضویت WTO در نیامده باشیم در زمینه واردات اجبارا باید

یکسری قوانین را رعایت کنیم اما در مورد صادرات آن قوانین را از ما قبول نمی‌کنند و در واقع از محاسن WTO نمی توانیم استفاده کنیم و معایبش را اجبار باید رعایت کنیم.

6-منابع پیوستن به سازمان تجارت جهانی WTO

1- برخورداری از اصل تبعیض اصل دولت کامله الوداد)

2- دسترسی مداوم و مطمئن به بازارها

3- مشاوره‌ها و حل و فصل اختلافات تجاری

4- مجمعی برای مباحث چند جانبه و خصوصی

5- برخورداری از آزادی عمل نسبی در سیاست‌های تجاری

6- کمک‌های فنی و مشاوره‌ای

با به عضویت درآمدن در این سازمان کشور دچار تحولی بزرگ در ارتباط با امور تجاری می شود و از این به بعد در کشورهای دیگر نمی توانند به هر شکلی که می‌خواهند با ما معامله کنند و نمی‌توانند آنچه را که تمایل به صادر کردن به کشورهای دیگر دارند به هر نحوی و باهر قیمتی با آنها تحمیل کنند می توان گفت در واردات و صادرات سهولت ایجاد می گردد و به این ترتیب ما در یک مجموعه جهانی قرار گرفته‌ایم که تمامی تجارتمان تحت استاندارد FACTEDI می باشد.

7- استاندارد FACTEDI ( استاندارد تجارت جهانی)

هر کسی که عضو سازمان شود باید این استاندارد را رعایت کند. به طور مثال برای ورود خود به کشورمان حدود 100 تا 110 درصد گمرک گرفته می شود ولی با عضویت WTO ما باید گمرک ورود خودرو را به 15 درصد کاهش دهیم تازه این استاندارد نمی‌باشد و باید سازمانها را روشن کنیم که طبق این استاندارد نمی باشد و باید سازمان را روشن کنیم که طبق این گمرک ممکن است شرکت‌های خودروسازی در کشور تعطیل شوند و از آنها به طور مثال فرجه 5 ساله بخواهیم تا بتوانیم خود را به آنها برسانیم. تمام گمرک‌ مالیاتی که برای صادرات و واردات باید گرفته شود در این استاندارد مشخص شده است.

8- ساختار جهانی سازمان تبادل الکترونیکی اطلاعات EDI

EDI در اختیار سازمان ملل متحد است. سازمان ملل متحد عهده در اجرای قوانین تجارت الکترونیک می باشد.

سازمان ملل دارای 6 ارگان می‌باشد که یکی از ارگانها شورای اقتصادی و اجتماعی می‌باشد که دارای چند زیر مجموعه است که یکی از آنها ECE و سازمان Cefact جزو زیر مجموعه‌های ECE است.

Cefact : مسئول بین‌المللی تجارت الکترونیکی در دنیا است و همه امور تجارت الکترونیکی بر عهده این سازمان است. این سازمان در هر قاره یک شعبه دارد که در قاره آسیا به نام Afact می‌باشد. AFACT در کشورهایی که عضو EDI هستند شعبه دارد که در کشور ما هم شعبه در شهر تهران دارد. در این نمایندگی یک گروه سه نفره قرار دارند که 12 گروه کاری زیر نظر این کمیته سه نفره می‌باشند.

رئیسCAFACT از طرف مجمع عمومی سازمان ملل انتخاب می‌شود و CAFACTرئیس AFACT رامشخص می‌کند و انتخاب کمیته سه نفره کشورهای عضو توسط AFACT صورت می‌گیرد و اعضای کمیته سه نفره رئوس گروه‌های کاری را مشخص می کنند و این رئوس اعضای گروه خود را مشخص می‌کنند برای ایجاد تغییر در قوانین تجارت الکترونیک ابتدا گروه کاری تقاضا را می‌دهد و بعد از تایید همه سازمانها لالا و در انتها CAFACT این تغییر اعمال می شود.

8- اجزای تجارت الکترونیک

1- نرم افزار

2- استاندارد

3- ارتباطات

1-9 نرم‌افزار

نرم‌افزار تجارت الکترونیک دارای استانداردهایی است که توسط CAFACT مشخص شده است که شامل:

1-1-9) متودولوژی (Methodologu)

هر کس که بخواهد نرم‌افزار تجارت الکترونیک بنویسد حتما باید از متودولوژی شی گرایی (Object Oriented) استفاده کند.

2-1-9) پایگاه داده‌ها (Data Base) ار هر پایگاه داده می‌توان استفاده فقط باید از نوع (verdion) شی گرا باشد.

3-1-9) روش طراحی (Desgn)

4-1-9) روش برنامه نویسی Programming))

روشهای طراحی و برنامه‌نویسی منتخب باید از نوع شی‌گرا باشد.

5-1-9) زبان برنامه نویسی (P. Language)

زبانهای Mark – Up باشد که نمونه‌اش زبانهای Dhtml , html , Xml می باشد.

پس می‌توان تجارت الکترونیک را چنین تعریف کرد:

انجام امور تجاری با حداقل دخالت انسان و در نهایت بدون دخالت انسان.

2-9) استاندارد

استاندارد سازمان تجارت الکترونیک FACTEDI می‌باشد.

1-2-9)تاریخچه استاندارد FACTEDI

توسط گروهی از CAFACT این استاندارد به وجود آمد. این استاندارد حاوی 400 پیام است که در زمینه تجارت و خدمات می‌باشد.

3-9 ارتباطات

در حال حاضر تجارت از طریق شبکه ارزش افزوده انجام می پذیرد.

از جمله مزایای این روش امن بودن می باشد ولی مهمترین عیب آن گران بودن است.

فاکتورهای موفقیت در تجارت الکترونیک

1- تعریف هدف و توقعات ( تصور مورد نظر)

2- حمایت مدیریت ارشد

3- تعیین موضوعات و اهداف

4- در نظر گرفتن فرهنگ یادگیری در سازمان

5- ایجاد و تولید یک قالب استفاده

6- انتخاب و طراحی محتوای مناسب

7- تبادل نظر در سازمان

8- ایجاد جذابیت و مقبولیت در بین کارکنان

9- مراقبت و نظارت بر فعالیت‌های یادگیری

10-اندازه‌گیری موفقیت به صورت مداوم

پیوستن ایران به WTO چه نتایجی می‌تواند داشته باشد؟

پیوستن به WTO باعث می شود که دروازه‌های کشور به روی کالاهای خارجی باز شود در حالی که این نظریه کاملا اشتباه است چرا که سازمان WTO به کشورهای در حال توسعه تا 20 سال فرصت می دهد که ظرف این مدت خودشان را به تجارت آزاد برسانند. با عضویت در WTO می‌توانیم برای خیلی از کالاها تعرفه بگذاریم ولی باید برنامه مشخصی در بلند مدت برای برداشتن موانع اعم از تعرفه‌ای و غیر تعرفه‌ای داشته باشیم و با عضویت دیگر بحث تحریم‌ها معنا پیدا نمی‌کند و ما می توانیم مسائل حقوقی خود را پیگیری کنیم. رسانه‌ها مخصوصا مطبوعات نقش بسیار جهانی را در زمینه آگاه سازی و ترویج می‌توانند بازی کنند این رسانه‌ها موضوع را برای مردم حلاجی کرده و به مردم می‌گویند تجارت الکترونیکی چیست و زوایای آن را با زبان ساده به مردم بازگو می‌کنند. و در انتها باید گفت در تجارت الکترونیک بحث انتخاب مطرح نیست بلکه باید راه جلوی پای ما وجود دارد و آن راه راهی نیست مگر تجارت از طریق الکترونیکیة با توجه به اینکه دیگر حق انتخاب نداریم و فقط یک راه درپیش است سپس باید برنامه‌هایمان را به خوبی سازمان دهیم که حداقل هم طراز باکشورهای در حال توسعه و متوسط جهان بتوانیم در این زمینه فعالیت داشته باشیم و به حیات خود ادامه دهیم.

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد