تحقیق و پروژه رایگان - 563

راهنمای سایت

سایت اقدام پژوهی -  گزارش تخصصی و فایل های مورد نیاز فرهنگیان

1 -با اطمینان خرید کنید ، پشتیبان سایت همیشه در خدمت شما می باشد .فایل ها بعد از خرید بصورت ورد و قابل ویرایش به دست شما خواهد رسید. پشتیبانی : بااسمس و واتساپ: 09159886819  -  صارمی

2- شما با هر کارت بانکی عضو شتاب (همه کارت های عضو شتاب ) و داشتن رمز دوم کارت خود و cvv2  و تاریخ انقاضاکارت ، می توانید بصورت آنلاین از سامانه پرداخت بانکی  (که کاملا مطمئن و محافظت شده می باشد ) خرید نمائید .

3 - درهنگام خرید اگر ایمیل ندارید ، در قسمت ایمیل ، ایمیل http://up.asemankafinet.ir/view/2488784/email.png  را بنویسید.

http://up.asemankafinet.ir/view/2518890/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%20%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%AF%20%D8%A2%D9%86%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%86.jpghttp://up.asemankafinet.ir/view/2518891/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%20%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%AF%20%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%20%D8%A8%D9%87%20%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA.jpg

لیست گزارش تخصصی   لیست اقدام پژوهی     لیست کلیه طرح درس ها

پشتیبانی سایت

در صورت هر گونه مشکل در دریافت فایل بعد از خرید به شماره 09159886819 در شاد ، تلگرام و یا نرم افزار ایتا  پیام بدهید
آیدی ما در نرم افزار شاد : @asemankafinet

انرژی

بازديد: 257

خوشبختانه، بيشترممالك جهان به اهميت و نقش منابع مختلف انرژي، به ويژه انرژي هاي تجديدپذير(نو) در تأمين نيازهاي حال وآينده پي برده وبه طور گسترده، در توسعه بهره برداري از اين منابع لايزال، تحقيقات وسيع و سرمايه گذاري هاي اصولي مي كنند. با توجه به اين گونه گرايش هاي اساسي و فزاينده در زمينه استفاده از انرژي هاي تجديدپذير و فناوري هاي مربوط در كشورهاي صنعتي و درحال توسعه در ايران نيز لازم است راهبردها و برنامه هاي زيربناي و اصولي تدوين شود.


گرايش جهاني در توجه به بهره برداري از انرژي هاي تجديد پذير و پيامدهاي زيست محيطي ايجاب كرده كه سازمان ها و مراكز متعددي در ايران، علاقمند به اجراي پروژهايي در اين زمينه باشند، هر چند اين گونه فعاليت ها لازم و مؤثراست، ولي آيا اين اقدامات طبق برنامه ريزي و تحقيقات اصولي در سطح ملي انجام مي گيرند يا اين را انفعالي وبه صورت پراكنده، تفويض مستقل و سيلقه اي اجرا مي كنند. بدين ترتيب است كه هنوز بسياري از چالش ها و سؤال ها در توجيه و دفاع از توسعه بهره برداري از انرژي هاي تجديدپذير در ايران، بدون جواب مانده اند.  
بديهي است كه اين گونه روند توسعه، بدون برنامه جامع و مدرن، صحيح و پايدار نخواهد بود. تدوين راهبردي جامع جهت بهره وري بهتر از انرژي در كشور، مستلزم شناخت كامل وضعيت كنوني و تعيين دقيق وضعيت مطلوب آن در جميع جهات است.


انتظار مي رود با توسعه بهره برداري از انرژي هاي پاك در جمهوري اسلامي ايران، طبق نتايج ارائه شده دراين رساله و برمبناي راهبردي وبرنامه اي مدون بتوان بسياري از چالش ها را شناسايي و راهكارهاي مناسب را انتخاب و تبيين نمود. اميد است روند كاري ارائه شده بتواند به ابهامات و سؤالهاي مهمي چون:


1- ميزان پتانسيل هر يك از حامل هاي انرژي تجديدپذير در ايران؛


2- شناسايي وانتخاب مناطق مناسب(سايت يابي)؛

3- چشم اندازي مدون براي آينده انرژي هاي تجديدپذير (به ويژه انرژي پاك هيدروژن) در ايران؛


4- توجيه اقتصادي با توجه با عوامل گوناگون مطروحه؛

5- برنامه ريزي، نحوه و ظرفيت سرمايه گذاري، با تشخيص ارجحيت براي هر يك از انرژي هاي تجديدپذير؛


6- برنامه اي مدون جهت توسعه فناوري هاي مربوط در ايران؛

7- ظرفيت وقابليت جانشين؛ وپاسخ گو باشد.



اهميت موضوع


امروزه تبعات مداخله انسان در محيط زيست بيش از هر زماني متجلي شده است. مفهوم توسعه با رعايت حفاظت از محيط طبيعي و زيست محيط مترادف است و درشاخص هاي اقتصادي حساب هاي ملي، همچون توليد ناخالص داخلي، ملحوظ نمودن منابع طبيعي و زيست محيطي نيز مطرح است.


انرژي، يك نياز اساسي براي استمرار توسعه اقتصادي، تدارك و تأمين رفاه وآسايش زندگي بشري است. در حال حاضر، مصرف انرژي جهان Gtoelyr 10(معادل 10 ميليارد تن نفت خام درسال) بوده و پيش بيني شود كه اين ارقام در سال 2010 و 2020 به ترتيب به 12 و 14 Gtoelyr افزايش يابد اين ارقام نشان مي دهند كه ميزان مصرف انرژي جهان درقرن آينده عظيم بوده و بالطبع، اين سؤال مهم مطرح است كه آيا منابع انرژي هاي فسيلي در قرن آينده جوابگوي نياز انرژي جهان براي بقا، تكامل و توسعه خواهند بود؟ حداقل به سه دليل عمده، جواب اين سؤال منفي است وبايد منابع جديد انرژي را جانشين منابع قديم كرد. اين دلايل عبارتند از: محدوديت و در عين حال مرغوبيت انرژي هاي فسيلي كه ازنظر منطقي كاربردهاي بهتر از احتراق دارند و همچنين مسائل ومشكلات زيست محيطي، به طوري كه امروزه حفظ سلامت اتمسفر، ازمهم ترين پيش شرط هاي توسعه اقتصادي پايدار جهاني به شمارمي آيد.



آلاينده هاي ناشي از احتراق و افزايش غلظت دي اكسيدكربن در اتمسفر و پيامدهاي آن، جهان را باتغييرات برگشت ناپذير وتهديد آميزي مواجه ساخته است. افزايش دماي كره زمين، تغييرات آب وهواي، بالا آمدن سطح درياها و درنهايت، تشديد منازعات بين المللي، از جمله اين پيامدها محسوب مي شوند. از سوي ديگر، اتمام قريب الوقوع منابع فسيلي و پيش بيني افزايش قيمت، سياست گذاران را به پيشنهاد موازين و سياست هايي براي كنترل محيط زيست و پژوهشگران را به توسعه منابع با آلودگي كمتر وتجديدپذيري كه توان بالقوه اي براي جانشيني با سيستم انرژي كنوني دارند، ترغيب مي كند.


كليه انرژي هاي تجديد پذير، روزبه روز سهم بيشتري در سيستم تأمين انرژي جهان به عهده مي گيرند. اين منابع، امكان پاسخ گويي همزمان به هردو شكل اساسي منابع فسيلي را نويد مي دهند. انرژي هاي تجديدپذير، اساساً با طبيعت سازگاز بوده و آلودگي ندارند و چون تجديدپذيرند پاياني براي آنها وجود ندارد. ويژگي هاي ديگر اين منابع، پراكندگي و گستردگي آنها در تمام جهان، نياز به فناوري پايين تر، انرژي هاي تجديدپذير را - به ويژه براي كشورهاي در حال توسعه - ازجاذبه بيشتري برخوردار كرده هم ازاين رو، در برنامه ها وسياست هاي بين المللي، از جمله در برنامه هاي سازمان ملل متحد، در راستاي توسعه پايدار جهاني، نقش ويژه اي به منابع تجديدپذير انرژي محول شده است. اما سازگار كردن منابع تجديدپذير؛ با سيستم كنوني مصرف انرژي جهان، هنوز با مشكلاتي همراه است كه براي حل آنها، حجم مهمي از تحقيقات علمي جهان را در دهه هاي اخير به خود اختصاص داده است.



با توجه به فناوري كنوني بشر، انرژي هسته اي و انرژي برق آبي، دو نوع انرژي جانشين براي سوخت فسيلي مي باشند. گفتني است كه پتانسيل برق آبي در جهان محدود بوده واز طرف ديگر انرژي اتمي نيز، تقريباً در تمامي اروپا، ساخت نيروگاه هاي اتمي متوقف شده است. كشور ايران از لحاظ منابع مختلف انرژي، يكي از غني ترين كشورهاي جهان محسوب مي شود و از يك سو داراي منابع گسترده فسيلي نفت وگاز است و از سوي ديگر، داراي پتانسيل فراوان انرژي هاي تجديدپذير، همچون باد، ژئوترمال، خورشيدي و... مي باشد. اما ايران، كشور كم آبي است و نيروگاه هاي آبي بزرگ، داراي پتانسيل محدودي هستند. لذا در چشم انداز دراز مدت جانشين ديگري غير از تجديدپذيري به عنوان منبع انرژي ديده نمي شود.


از منظري ديگر، هر انرژي به لحاظ فناوري ساخت وبهره برداري، مسائل زيست محيطي، ويژگي هاي فني، امكان دستيابي، توزيع جغرافيايي و ساير ويژگي ها، داراي مشخصه هاي خاص خود است. بنابراين، تنوع استفاده از انرژي هاي مختلف، كشور را به لحاظ تأمين انرژي در وضعيت مطمئن تري قرار خواهد داد ولازم است فناوري آنها در كشورايجاد شود. البته، فناوري كه به ميزان زيادي متكي به صنعت، مواد اوليه منابع داخلي است خودبخود، محتاج ارز خارجي كمتري است و از سوي ديگر، فرصت هاي اشتغال و افزايش توليد داخلي را هموار مي سازد. براي رسيدن به اين هدف ها، لازم است نظام قيمت گذاري انواع حامل هاي انرژي، با توجه به هزينه واقعي آنها اصلاح شده و اقدامات اساسي جهت تشويق سرمايه گذاري بخش خصوصي صورت گيرد.

ضروري است دولت با پرداخت وام هاي دراز مدت، واگذاري يارانه هاي تخصيص يافته در بخش سوخت هاي فسيلي به سرمايه گذاري در بخش انرژي هاي تجديدپذير و فراهم آوردن امكان انتقال دانش فني، زمينه هاي لازم را براي ساخت وتوسعه تأسيسات انرژي هاي گفته شده دركشور فراهم آورد.


چشم انداز انرژي و محيط زيست جهان تا سال 2030 آب وهواي زمين درنتيجه فعاليت هاي انسان، به ويژه در بخش انرژي، تغييرات بسياري يافته است، عمده تغييرات آب وهوايي و زيست محيطي در جهان در سال هاي اخير را مي توان به شرح زير خلاصه كرد:


- ميزان انتشارCO2 در، 200 سال گذشته 31 درصد افزايش يافته است.


- ميزان انتشارCH4 از سال 1800 به دو برابر افزايش يافته است.

- دماي سطحي كره زمين در قرن گذشته نسبت به متوسط، 14 درجه سانتي گراد معمول، از 4/0تا 8/0 درجه افزايش يافته است.


- دهه 1990 به احتمال زياد گرم ترين دهه در 100 سال گذشته بوده است.

- از دهه 1950، دماي حداقل درشب به دوبرابر دماي حداقل در روز افزايش يافته است.


- تعداد روزهاي سرد سال، تقريباً براي تمام نواحي زمين درقرن گذشته كاهش يافته است.

- نزولات جوي درنيمكره شمالي، 5 تا 10 درصد افزايش يافته است، هرچند در نواحي خشك (به خصوص آفريقاي شمالي وغربي)، اين روند معكوس بوده است.


- در اثر افزايش نزولات جوي در عرصه هاي جغرافيايي مياني و بالا شاهد سيل وطوفان هاي عظيم و افزون بوده ايم.

- در قرن گذشته، سطح آب هاي آزاد درياها در جهان به طور متوسط سالانه 1 الي 2 ميلي متر افزايش يافته است.


- از دهه 1950 تاكنون، در تابستان يخ هاي درياي شمال تا 40 درصد نازك تر و 10 تا 15 درصد كم عرض تر شده اند.

- پديده ال.ني.نو، به كرات و به طور شديدتر و پايدارتري اتفاق افتاده است.


- فصل رويش تا حدود 1 تا 4 روز در هر دهه، در عرض 40 سال گذشته طولاني تر شده اند. - پرندگان، گياهان، حشرات وماهيان به طرف قطب ها وعرض هاي بالاتر تغيير مكان داده اند. پيش بيني مي شود بيش از 60 درصد افزايش مصرف انرژي پايه در جهان در دوره زماني 2000 تا 2030 ناشي از رشد تقاضاي انرژي در كشورهاي در حال توسعه، به ويژه آسيا خواهد بود. طبق پيش بيني هاي انجام شده توسط آژانس بين المللي انرژي، براساس سناريوي ادامه روند موجود1، تقاضاي جهاني براي انرژي پايه، بين سال هاي 2000 تا 2030 با ميانگين نرخ رشد 7/1 درصد درسال به 3/15 ميليارد تن معادل نفت خواهد رسيد، اين امر، به معني افزايش 67 درصدي مصرف انرژي پايه، معدل 1/6 ميليارد تن معادل نفت نسبت به سطح مصرف كنوني ظرف 30 سال آينده است.



در30 سال آينده ميزان انتشار دي اكسيدكربن در اثر توليد و مصرف انرژي، با آهنگي سريع تراز رشد مصرف انرژي پايه، افزايش خواهد يافت. ميزان انتشار آن بين سال هاي 2000 تا 2030 با رشد يكنواخت 8/1 درصد در سال، درنهايت به 38 ميليارد تن در سال خواهد رسيد كه به منزله 70 درصد افزايش نسبت به ميزان انتشار سالانه كنوني است. دو سوم اين افزايش ناشي ازمصرف دركشورهاي درحال توسعه خواهد بود و بخش توليد نيرو و حمل ونقل، بيش از 75 درصد افزايش انتشار دي اكسيدكربن را موجب خواهند شد ومكان جغرافيايي رشد انتشار دي اكسيدكربن از كشورهاي صنعتي به كشورهاي درحال توسعه منتقل خواهد شد.


تقسيم بندي انواع انرژي


انرژي، استعداد و توانايي انجام كار را بيان مي كند، انرژي شكل هاي مختلفي دارد كه عبارتند از:


انرژي مكانيكي، انرژي زمين گرمايي، شيميايي، الكتريكي، تابشي و انرژي اتمي،كه همه انواع انرژي مي توانند به همديگر تبديل شوند. به طور كلي وبه لحاظ اقتصادي كه موضوع اصلي چگونگي استفاده از انواع انرژي مي باشد، انرژي



در جهان به چهار گروه عمده زير تقسيم مي شود:



الف: انرژي هاي آلوده كننده وتجديد ناپذير؛

ب: انرژي هاي آلوده كننده وتجديد پذير؛

ج: انرژي هاي بدون آلودگي وتجديد ناپذير؛

د: انرژي هاي بدون آلودگي وتجديد ناپذير ونامحدود.


اهميت توجه به انرژي هاي پاك


امروزه انرژي هاي نو به رغم ناشناخته ماندن، به سرعت درحال گسترش و نفوذ است و غفلت از آن، غيرقابل جبران خواهد بود، انرژي خورشيدي، بادي، آبي، بيوماس، بيوگاز وانرژي زمين گرمايي از عمده ترين منابع انرژي هاي پاك مي باشند. وقوع سه عامل در سال 1995 ميلادي، سبب ايجاد نقطه عطفي براي انرژي هاي تجديد پذير، به خصوص انرژي باد شده است.


- نخست، تغييرات آب وهوايي بر اثر انباشت گازهاي گلخانه اي در جو؛

- دوم، افزايش تقاضاي مصرف انرژي برق در سراسر جهان؛


- سوم، گشوده شدن چشم انداز نويد بخشي در مورد انرژي هاي تجديد پذير بود كه با صراحت از سوي كارشناسان اعلام شد.

بايد درنظر گرفت كه درواقع، در ازاء هر كيلووات ساعت برق توليدي از انرژي هاي تجديد پذير به جاي زغال سنگ از انتشار حدود يك كيلوگرم CO2 جلوگيري خواهد شد. بنابراين به عنوان نمونه، براي هر يك درصد انرژي متداول كه توسط انرژي باد جانشين شود، حدود 13 درصد انتشار گاز CO2 كاهش مي يابد. همچنين، كاهش سولفور و اكسيد نيترات ( عوامل باران اسيدي) يكي ديگر از منابع محيط زيستي انرژي باد است.



در ايران، وجود زمينه مناسب اقليمي و تابش آفتاب در بيشتر مناطق و در اكثر فصول سال، همچنين وجود پستي وبلندي ها در مسير نهرهاي آب، داشتن مناطق واجد پتانسيل بالاي باد و قابليت هاي توليد انرژي زمين گرمايي، زمينه لازم و مناسبي را براي استفاده و گسترش انرژي هاي نو و پاك فراهم آورده است. در اين راستا، با توجه به افزايش توان مهندسي كشور در ساخت نيروگاه هاي برق آبي، در سال هاي اخير، اميداست استفاده از پتانسيل هاي برق آبي به يك اولويت در ساخت نيروگاه هاي جديد تبديل شود در سال 1381، ظرفيت نيروگاه هاي آبي كشور به 10 درصد كل ظرفيت نصب شده، توليد برق كشور رسيد.

در ضمن استفاده از انرژي هاي بادي و زمين گرمايي و نيز استفاده حرارتي از انرژي خورشيدي (آبگرمكن هاي خورشيدي) نزديك به اقتصادي شدن است. اگر چه، نيروگاه هاي حرارتي خورشيدي و فتوولتائيك تا افق دو دهه آينده، اقتصادي نخواهد بود، ليكن توسعه تحقيقات و كسب فن آوري هاي ساخت آنها، با توجه به پتانسيل عظيم انرژي خورشيدي در ايران از اهميت بالايي برخوردار است.


با اين وجود، ايران در راه بكارگيري انرژي هاي نو با موانع عمده واساسي مواجه است. يكي از اين موانع، وجود نفت ارزان و منابع غني هيدروكربني در كشور است. نبود شناخت از انرژي هاي نو و مجهول ماندن مزاياي آن توسط مردم ومسئولان از ديگر موانع دستيابي به انرژي هاي نو، نبود توجيه اقتصادي، علي الخصوص در اين برهه زماني است.

انرژي هاي پايان پذير و آلاينده محيط زيست نفت، گاز طبيعي، زغال سنگ و انرژي هسته ا ي، كه در حال حاضر، عمده منابع تأمين كننده انرژي در جهان هستند، همه داراي آلاينده هاي زيست محيطي و جبران ناپذير در زمين و فضا، از قبيل افزايش CO2، افزايش دماي زمين، ذوب شدن يخ هاي قطب ها، از بين بردن لايه ازن و... هستند كه حركت دانش بشري براي تأمين انرژي جهان در آينده بايد به سوي تأمين انرژي جهان از انرژي هاي پاك و جانشيني آن با انرژي هاي آلاينده باشد.



انرژي هاي پاك: انرژي برق آبي

در سال 2001، مصرف جهاني انرژي برق آبي به رقم 2627 تراوات ساعت رسيد. در اين سال، آمريكاي شمالي 8/21 درصد، اروپا 9/23 درصد، كشورهاي آسيا و اقيانوسيه 7/21 درصد، آمريكاي جنوبي و مركزي 20 درصد، كشورهاي شوروي سابق 7/5 درصد، آفريقا 1/3 درصد و خاورميانه 3/0 درصد، مصرف انرژي برق آبي جهان را به خود اختصاص داده اند. در ميان كشورهاي جهان، بيشترين سهم مصرف، به كانادا، برزيل، چين و آمريكا، به ترتيب با 6/12، 3/10، 8/9 و 1/8 درصد ازمصرف جهاني تعلق داشت.




انرژي خورشيدي


حدود دو دهه پس از ورود سلول هاي فتوولتائيك به عرصه عمومي توليد انرژي، ارتباط تنگاتنگ سياست و منابع انرژي موجب شد تا ديگرجايي براي بحث توجيه اقتصادي يافتن براي روي آوردن به سمت بهره گيري از انرژي خورشيد و توليدي الكتريسته نماند. در ايران، چون ايران روي كمربند خورشيدي جهان قرار گرفته است و يكي از كشورهايي است كه از تابش نور خورشيد با قدرت و توان مطلوب برخوردار بوده و از مناطق بسيار مستعد براي بهره گيري از اين انرژي است، به طوري كه ميزان تابش متوسط روزانه آفتاب به 4 كيلووات ساعت بر متر مربع مي رسد و متوسط تعداد ساعات آفتابي، از 2800 ساعت درسال بيشتر است. البته، مقادير ذكر شده به طور متوسط بيان شده اند و در شهرهاي كويري كشور همچون يزد، ساعات آفتابي به 3200 ساعت نيز مي رسد. با توجه به اين كه، ايران كشور كوهستاني است كه اكثر نقاط آن در ارتفاعي بالاتراز 1000 متر از سطح دريا واقع شده اند توان دريافتي از تابش نور خورشيد آن بيشتر خواهد بود.




گفتني است كه مصرف انرژي هاي تجديد پذير ايران پايين بوده و از اين رو، هنوزانرژي خورشيدي رسماً تجاري نشده است. مناطقي كه پتانسيل بالايي براي انرژي خورشيدي دارند؛ عبارتند از: شيراز، تهران، خراسان، يزد و سمنان. طرح هاي خورشيدي شامل نيروگاه دريافت كننده مركزي، سهموي خطي، سيستم فتوولتائيك و آبگرمكن هاي خورشيدي مي باشند.



بررسي امكان استفاده از انرژي خورشيدي از ديدگاه اقتصادي




هر چند هزينه استفاده از انرژي خورشيدي بسيار بالاست، ولي امروزه در سياست گذاري ها فقط هزينه سيستم هاي خورشيدي در نظر گرفته نمي شود، بلكه فوايد حاصل از بكارگيري آنها، مانند كاهش آلودگي محيط زيست نيز مدنظر قرار مي گيرد، با وجود تمام مسائلي كه مطرح مي شود، مي توان مناطقي از كشور را يافت كه استفاده از انرژي خورشيدي در آنها توجيه اقتصادي دارد. به عنوان نمونه، استفاده ازسلول هاي خورشيدي در مناطق دور دست رامي توان در عرض چند سال به قيمت روز رساند. با توجه به فناوري هاي موجود و وسعت استفاده از انرژي خورشيدي در دنيا، به نظر مي آيد در بخش هايي مانند گرمايش ساختمان ها، توليد آب گرم، طبخ غذا، خشك كن ها وآب شيرين كن ها، اين انرژي مي تواند با انرژي هاي رايج رقابت كند. تحقيقات انجام شده نشان مي دهد كه درحال حاضر، ساخت نيروگاه هاي مستقل خورشيدي به صرفه نيست بلكه نيروگاه هاي چرخه تركيبي، همچون خورشيدي- گازي يا خورشيدي- بخاري بسيار اقتصادي خواهند بود.

يكي از موانع مهم در استفاده از انرژي هاي خورشيدي، سرمايه بر بردن صنايع خورشيدي است كه بايد راهكارهاي اساسي آن انديشيده شوند. انواع مختلف انرژي هاي تجديدپذير بر اثر وجود آفتاب توليد شده اند. سلول هاي فتوولتائيكي كه توليد برق مي كنند، سيستم هاي سهموي و برج هاي متمركز كننده خورشيدي، انرژي باد وانرژي زمين گرمايي همگي انرژي خود را از خورشيد مي گيرند، هم اكنون در كشورهاي اروپايي به شدت روي انرژي خورشيدي كار مي شود و استفاده از اين انرژي، حرف اول زندگي بشر را در آينده خواهد زد.




انرژي باد



در چند سال گذشته، ميانگين رشد سالانه انرژي باد در دنيا حدود 30 درصد گزارش شده است كه بيشترين نرخ رشد را درميان ساير منابع انرژي در دنيا برخوردار است. كل ظرفيت برق بادي در جهان در سال 2001 به 24000 مگا وات رسيد. اروپا در حال حاضر؛ بيش از 70 درصد از برق بادي جهان را توليد مي كند و حدود دو سوم از ظرفيت هاي اضافه شده توليد در سال 2001، به كشورهاي اروپايي اختصاص دارد. در حال حاضر، مزرعه هاي بادي در آمريكا حدود 10 ميليارد كيلو وات ساعت در سال برق توليد مي كنند كه از نظر ملاحظات زيست محيطي و مبارزه با توليد گازهاي گلخانه اي، اين ميزان انرژي باد مي تواند سالانه از انتشار 5/7 ميليون تن دي اكسيد كربن جلوگيري كند.


استفاده از انرژي برق در ايران در پروژه «تعيين پتانسيل باد درايران»، 26 منطقه كشور شامل 45 سايت مورد مطالعه قرار گرفت كه براساس نتايج اين پروژه، ايران كشوري با باد متوسط است، ولي برخي از مناطق آن، داراي باد مناسب و مداومي براي توليد برق مي باشند. توان بالقوه انرژي باد در سايت هاي مطالعه شده حدود 6500 مگا وات بوده و اكثر نقاط داراي پتانسيل، در مناطق شرقي كشور واقع شده اند.



در ميان انواع انرژي هاي تجديد پذير، انرژي باد هزينه سرمايه گذاري اوليه كمتري دارد. با بهبود فناوري، افزايش توربين ها و رفع محدوديت ها، كاهش چشمگيري در اين هزينه متصور است. در حال حاضر، برق توليدي از سوخت هاي فسيلي، ارزان تر از برق توليدي از توربين هاي بادي است. كه هزينه بهره برداري از انرژي باد حدود 85 درصد در طول 20 سال گذشته كاهش نشان مي دهد.




انرژي زمين گرمايي (ژئوترمال)



انرژي زمين گرمايي، از حرارت حاصل از تجزيه مواد راديواكتيو، هسته مذاب كره زمين، كوه زايي و واكنش هاي درون زمين سرچشمه مي گيرد. تقريباً در همه جا، در قسمت هاي كم عمق زمين و يا در 10 فوت بالاتر از سطح زمين درجه حرارت تقريباً يكنواخت باقي مي ماند و بين 50 تا 60 درجه فارنهايت (10 تا 16 درجه سانتيگراد) مي باشد. چشمه هاي آب گرم، نمونه هايي از انرژي زمين گرمايي هستند، آب توسط سنگ هاي زيرزمين گرم مي شوند و سپس در سطح زمين جريان مي يابند. حدود بيست كشور از اين انرژي براي گرم كردن خانه ها، آب و يا براي توليد الكتريسيته استفاده مي كنند در حال حاضر بازده كلي اين سيستم كمتراز يك درصد از انرژي مورد نياز جهان است.


درسال 2000 حجم توليد برق و حرارت از انرژي زمين گرمايي در جهان 65/49261 گيگاوات ساعت برق بوده است.


انرژي زيست توده

گونه هاي مختلفي از انرژي، سوخت هاي منابع جامد وگازي، حرارت، موادشيميايي و ديگر مواد را مي توان به وسيله فناوري هاي بيو انرژي، از منابع گياهي- جانوري تجديدپذير به دست آورد. تحقيقات وگسترش فناوري هاي اين نوع سوخت در سه حوزه اصلي صورت مي پذيرد: توليد سوخت، پيدا كردن كاربردهاي آن، ايجاد كردن زيرساخت هاي مناسب توزيع زيست توده، چهارمين منبع بزرگ انرژي در جهان بوده و حدود 14 درصد انرژي جهان را فراهم مي كند و زيست توده يا بيوماس، اصطلاحي است كه براي توصيف يك رشته از محصولاتي كه از فرآيند نورساخت(فتوسنتز) به دست مي آيد، به كار مي رود. كاربرد اقتصادي بسيار رايج انرژي زيست توده، استفاده از مواردي است كه براي منظورهاي ديگر جمع آوري شده اند، نظير پس مانده هاي حاصل از كشاورزي، غذا و ضايعات شهري.


انرژي هاي دريايي

درياها با فرآيندهاي مختلف فيزيكي، انرژي را دريافت و ذخيره نموده وسپس آن را از دست مي دهند. اين انرژي به صورت موج، جزر ومد، اختلاف درجه حرارت و اختلاف غلظت نمك دراعماق مختلف آب دريا وجود دارد كه مي توان از هر يك از آنها بهره برداري كرد. انرژي امواج دريا عبارت است از: انرژي مكانيكي منتقل شده از باد كه امواجي با پريود كوتاه، آن را به صورت انرژي پتانسيل و جنبشي در خود ذخيره مي كنند. انرژي موج حاصله در مناطق ساحلي در حدود 2 تا 3 ميليون مگاوات برآورد مي شود.
نوع ديگر انرژي جزر و مد كه در اثر حركت دوراني زمين و جاذبه ماه و خورشيد به صورت امواج با پريود بلند ذخيره مي شوند كه با ساخت يك سد در دهانه منطقه جزر ومد مي توان از آن استفاده كرد. كه بزرگ ترين سايت جزر ومد كنوني در جهان يك ايستگاه توليد نيروي برق در فرانسه است كه 240 مگا وات انرژي الكتريسته توليد مي كند. ديگر انرژي ذخيره شده در آب هاي گرم سطحي كه به خاطر وجود آب هاي عميق وسرد اقيانوس ها قابل استفاده است و تحت عنوان انرژي حرارتي درياها مورد بحث قرار مي گيرند سيستم هايOTEC1 اين انرژي گرمايي را به انرژي الكتريسيته تبديل مي كنند كه گاهي دراين فرآيند آب شيرين نيز توليد مي شود. اين نيروگاه ها براي توليد بار پايه بسيار مناسب هستند. درنهايت، انرژي موجود در اختلاف شوري بين آب هاي شيرين رود ها وآب شور درياها، انرژي گراديان نمك مي باشد.


هيدروژن و پيل سوختي

هيدروژن عمده ترين گزينه مطرح به عنوان حامل جديد انرژي است. فراواني، سهولت توليد از آب، مصرف تقريباً منحصربه فرد و سودمندي زيست محيطي ذاتي هيدروژن، از جمله ويژگي هايي است كه آن را از ديگر گزينه هاي مطرح، متمايز مي كند.


استفاده از پيل هاي سوختي (Fuel Cell)، جهت تأمين هم زمان الكتريسيته و حرارت به روش الكتروشيميايي است. در اين روش، كه به عبارتي مي توان آن را عمل الكتروليز معكوس قلمداد كرد، انرژي شيميايي ذخيره شده در سوخت هاي فسيلي، بدون احتراق استخراج مي شوند. اين سيستم ها در مقايسه با ساير روش ها، از كارآيي زيادي برخوردار هستند و آلودگي كمي توليد مي كنند. پيل هاي سوختي، راه حل مناسبي براي مشكلات مختلف مربوط به انرژي هستند. هيدروژن را مي توان با استفاده از انواع منابع انرژي اوليه توليد كرد و درتمام موارد و كاربردهاي سوخت هاي فسيلي مورد استفاده قرار داد. هيدروژن، به ويژه، منابع تجديدپذير انرژي را تكميل مي كند و آنها را در هرمحل و هر زمان به صورتي مناسب در دسترس قرار داده و در اختيار مصرف كننده مي گذارد. هيدروژن در مقايسه با سوخت هاي ديگر مي تواند با راندمان بالاتر و احتراق بسيار نيز، به ساير اشكال انرژي تبديل شود.



سيستم انرژي هيدروژني به دليل استقلال از منابع اوليه انرژي، سيستمي دايمي و پايدار، فنا ناپذير، فراگير و تجديدپذير است. ازاين رو، پيش بيني مي شود كه در آينده اي نه چندان دور، توليد و مصرف هيدروژن به عنوان حامل انرژي، برسراسر اقتصاد جهان سرايت كرده و «اقتصاد هيدروژن‌‌» تثبيت شود.



نتيجه گيري
آمارها، گوياي آن است كه بزرگ ترين عامل انهدام و آلودگي محيط زيست درميان عوامل انسان ساخت، عبارت است از توليد، تبديل ومصرف انواع انرژي، اين درحالي است كه نه تنها مصرف انرژي درجهان در سطح ثابتي باقي نخواهد ماند، بلكه پيش بيني ها، حاكي ازافزايش مصرف آن در سال هاي آتي ناشي از افزايش جمعيت، ميل به رفاه و افزايش توليد ناخالص سرانه در جهان كه پيش بيني مي شود تا سال 2020 به حدود متوسط 7000 دلار يعني، تقريباً 75 درصد بيش از سال 1890 باشد.


پيامد مصرف اين ميزان انرژي، افزايش ميزان انتشار دي اكسيد كربن از 9/5 گيگا تن كربن در سال 1990 به 4/8 در 2020 خواهد بود. انتشار گازهاي آلايندهSOX وNOX را بايد به اين ميزان اضافه كرد. مطالعات وتجربيات نشان مي دهد كه دو راه حل اصلي براي تعديل اين مشكل وجود دارد:



- افزايش بازده مصرف انرژي


- افزايش سهم انرژي هاي تجديد پذير در تركيب انرژي جهان.

يادآوري اين نكته بسيار مهم است كه استفاده از انرژي هاي تجديد پذير در مقايسه با سوخت هاي فسيلي، هر چند از هزينه بهره برداري بسيار اندك برخوردار است، لكن هزينه هاي سرمايه گذاري بسيار بالاتر و حتي چندين برابر خواهد داشت. به عنوان نمونه، هزينه هاي سرمايه گذاري توربين هاي بادي حداقل سه برابر، نيروگاه هاي حرارتي خورشيدي بيش از 8 برابر وسيستم هاي فتوولتائيك حدود 10 برابر هزينه سرمايه گذاري توربين هاي گاز است. در حقيقت، همين موانع سبب شده كه سهم انرژي هاي نو در حال حاضر كمتر از 2 درصد و در2020 حدود 4 درصد از كل انرژي مصرفي جهان پيش بيني شود. استفاده از منابع انرژي جديد، بجاي منابع فسيلي الزامي است. سيستم جديد انرژي آينده، بايد متكي به تغييرات ساختاري وبنيادي باشد كه در آن، منابع انرژي بدون كربن، نظير انرژي خورشيدي و هسته اي وكربن خنثي مانند بيوماس مورد استفاده قرار مي گيرند. كه در حال حاضر به دلايل متعدد، نفوذ و توسعه انرژي هاي نو را بسيار كند ومحدود ساخته است.

 

انرژي هسته‌اي از معدن تا نيروگاه
 
نمايي از نيرو گاه بوشهر

استفاده از انرژي هسته‌اي براي توليد برق روشي پيچيده اما كارامد براي تامين انرژي مورد نياز بشر است. به طور كلي براي بهره‌برداري از انرژي هسته‌اي در نيروگاه‌هاي هسته‌اي، از عنصر اورانيوم غني شده به عنوان سوخت در راكتورهاي هسته‌اي استفاده مي‌شود كه ماحصل عملكرد نيروگاه، انرژي الكتريسته است. عنصر اورانيوم كه از معادن استخراج مي‌شود به صورت طبيعي در راكتورهاي نيروگاه‌ها قابل استفاده نيست و به همين منظور بايد آن را به روشهاي مختلف به شرايط ايده عال براي قرار گرفتن درون راكتور آماده كرد. اورانيوم يكي از عناصر شيميايي جدول تناوبي است كه نماد آن ‪ U‬و عدد اتمي آن ‪ ۹۲‬است. اين عنصر داراي دماي ذوب هزار و ‪ ۴۵۰‬درجه سانتيگراد بوده و به رنگ سفيد مايل به نقره‌اي، سنگين، فلزي و راديواكتيو است و به رغم تصور عام، فراواني آن در طبيعت حتي از عناصري از قبيل جيوه، طلا و نقره نيز بيشتر است.

 

عنصر اورانيوم در طبيعت داراي ايزوتوپهاي مختلف از جمله دو ايزوتوپ مهم و پايدار اورانيوم ‪ ۲۳۵‬و اورانيوم ‪ ۲۳۸‬است. براي درك مفهوم ايزوتوپهاي مختلف از هر عنصر بايد بدانيم كه اتم تمامي عناصر از سه ذره اصلي پروتون، الكترون و نوترون ساخته مي‌شوند كه در تمامي ايزوتوپهاي مختلف يك عنصر، تعداد پروتونهاي هسته اتمها با هم برابر است و تفاوتي كه سبب بوجود آمدن ايزوتوپهاي مختلف از يك عنصر مي‌شود، اختلاف تعداد نوترونهاي موجود در هسته اتم است. نمايي ديگر از نيرو گاه بوشهر به طور مثال تمامي ايزوتوپهاي عنصر اورانيوم در هسته خود داراي ‪۹۲‬ پروتون هستند اما ايزوتوپ اورانيوم ‪ ۲۳۸‬در هسته خود داراي ‪ ۱۴۶‬نوترون (‪ (۹۲+۱۴۶=۲۳۸‬و ايزوتوپ اورانيوم ‪ ۲۳۵‬داراي ‪ ۱۴۳‬نوترون(‪ (۹۲+۱۴۳=۲۳۵‬در هسته خود است.

اورانيوم ‪ ۲۳۵‬مهمترين ماده مورد نياز راكتورهاي هسته‌اي(براي شكافته شدن و توليد انرژي) است اما مشكل كار اينجاست كه اورانيوم استخراج شده از معدن تركيبي از ايزوتوپهاي ‪ ۲۳۸‬و ‪ ۲۳۵‬بوده كه در اين ميان سهم ايزوتوپ ‪ ۲۳۵‬بسيار اندك(حدود ‪ ۰/۷‬درصد) است و به همين علت بايد براي تهيه سوخت راكتورهاي هسته‌اي به روشهاي مختلف درصد اوانيوم ‪ ۲۳۵‬را در مقايسه با اورانيوم ‪ ۲۳۸‬بالا برده و بسته به نوع راكتور هسته‌اي به ‪ ۲‬تا ‪ ۵‬درصد رساند و به اصطلاح اورانيوم را غني‌سازي كرد.

درون راكتورهاي هسته‌اي، هسته اورانيوم ‪ ۲۳۵‬به صورت كنترل شده شكسته شده كه در اين فرايند مقداري جرم به انرژي تبديل مي‌شود. همين انرژي سبب ايجاد حرارت(اغلب از اين حرارت براي تبخير آب استفاده مي‌شود) و در نتيجه چرخيدن توربينها و در نهايت چرخيدن ژنراتورهاي نيروگاه و توليد برق مي‌شود.

در نيروگاه‌هاي غير هسته‌اي، از سوزاندن سوختهاي فسيلي از قبيل نفت و يا زغال سنگ براي گرم كردن آب و توليد بخار استفاده مي‌شود كه يك مقايسه ساده ميان نيروگاه‌هاي هسته‌اي و غير هسته‌اي، صرفه اقتصادي قابل توجه نيروگاه‌هاي هسته‌اي را اثبات مي‌كند.

به طور مثال، براي توليد ‪ ۷۰۰۰‬مگاوات برق حدود ‪ ۱۹۰‬ميليون بشكه نفت خام مصرف مي‌شود كه استفاده از سوخت هسته‌اي براي توليد همين ميزان انرژي ساليانه ميلونها دلار صرفه جويي به دنبال دارد و به علاوه ميزان آلايندگي زيست محيطي آن نيز بسيار كمتر است.

كافي است بدانيم كه مصرف اين ‪ ۱۹۰‬ميليون بشكه نفت خام براي توليد ‪ ۷۰۰۰‬مگاوات برق، ‪ ۱۵۷‬هزار تن گاز گلخانه‌اي دي اكسيد كربن، ‪ ۱۵۰‬تن ذرات معلق در هوا، ‪ ۱۳۰‬تن گوگرد و ‪ ۵‬تن اكسيد نيتروژن در محيط زيست پراكنده مي‌كند كه نيروگاههاي هسته‌اي اين آلودگي‌ها را ندارند. پس از آشنايي با مفاهيم كلي انرژي هسته‌اي و مزاياي آن، ابتدا با مراحل مختلف چرخه سوخت هسته‌اي آشنا مي‌شويم و سپس نحوه استفاده از سوخت هسته‌اي درون راكتور را مرور مي‌كنيم.

چرخه سوخت هسته‌اي عبارت است از: ‪ -۱‬فراوري سنگ معدن اورانيوم ‪-۲‬ تبديل و غني‌سازي اورانيوم ‪ -۳‬توليد سوخت هسته‌اي ‪ -۴‬بازفرآوري سوخت مصرف شده.

در حال حاضر چند كشور صنعتي جهان هر كدام در يك، چند و يا همه چهار مرحله ياد شده از چرخه سوخت هسته‌اي فعاليت مي‌كنند.

هم اكنون به لحاظ صنعتي، كشورهاي فرانسه، ژاپن، روسيه، آمريكا و انگليس داراي تمامي مراحل چرخه سوخت هسته‌اي در مقياس صنعتي هستند و در مقياس غيرصنعتي، كشورهاي ديگري مثل هند نيز به ليست فوق اضافه مي‌شوند.

كشورهاي كانادا و فرانسه در مجموع داراي بزرگترين كارخانه‌هاي تبديل اورانيوم(مرحله پيش از غني‌سازي ) هستند كه محصولات آنها شامل ‪UO3,UO2,UF6‬ غني نشده مي‌باشد و پس از آنها به ترتيب كشورهاي آمريكا، روسيه و انگلستان قرار دارند. در زمينه غني‌سازي نيز، دو كشور آمريكا و روسيه داراي بزرگترين شبكه غني‌سازي جهان هستند.

آمريكا هم اكنون بزرگترين توليدكننده سوخت هسته‌اي(مرحله بعد از غني سازي) در جهان است و پس از آمريكا، كانادا توليدكننده اصلي سوخت هسته‌اي در جهان محسوب مي‌شود. پس از آمريكا و كانادا، كشورهاي انگليس، روسيه، ژاپن، فرانسه، آلمان، هند، كره جنوبي و سوئد از توليدكنندگان اصلي سوخت هسته‌اي جهان هستند. آمريكا بيشترين سهم بازفراوري سوخت مصرف شده هسته‌اي در جهان را داراست و پس از آن فرانسه، انگليس، روسيه، هند و ژاپن قرار دارند. درحال حاضر بين كشورهاي جهان سوم، هندوستان پيشرفته‌ترين كشور در زمينه دانش فني چرخه سوخت هسته‌اي است.

چرخه سوخت هسته‌اي: …………….

‪-۱‬استخراج اوانيوم از معدن و تهيه كيك زرد(مرحله فراوري سنگ معدن اورانيوم) عنصر اورانيوم در طبيعت به صورت تركيبات شيميايي مختلف از جمله اكسيد اورانيوم، سيليكات اورانيوم و يا فسفات اورانيوم و به صورت مخلوط با تركيباتي از عناصر ديگر يافت مي‌شود.در ميان كشورهاي مختلف جهان، استراليا داراي بزرگترين معادن اورانيوم است و كشورهاي قزاقستان، كانادا، آفريقاي جنوبي، ناميبيا، برزيل و روسيه نيز از معادن بزرگي برخوردارند.

مواد معدني حاوي اورانيوم با استفاده از روشهاي معدن‌كاوي زيرزميني و يا روزميني استخراج شده و سپس طي فرايندهاي مكانيكي و شيميايي موسوم به “آسياب كردن” و “كوبيدن” از ديگر عناصر جدا مي‌شوند.

اورانيوم پس از استخراج تفكيك، كوبيده، خرد و به شكل پودر درآمده و سپس براي توليد ماده موسوم به “كيك زرد” (‪ (YellowCake‬مورد استفاده قرار مي گيرد.

كيك زرد در واقع محصول فراوري سنگ معدن ارونيوم است و به تركيباتي از اورانيوم گفته مي‌شود كه ناخالصي‌هاي معدني آن به ميزان زيادي گرفته شده و حاوي ‪ ۷۰‬تا ‪ ۹۰‬درصد اكسيد اورانيوم از نوع ‪ U3O8‬است.

‪ -۲‬فراوري كيك زرد و توليد هگزافلوريد اورانيوم و آغاز غني‌سازي (مرحله تبديل و غني‌سازي ) كيك زرد در اين مرحله هنوز داراي ناخالصي‌هايي است كه توسط روشهاي مختلف اين ناخالصي‌ها كاسته شده و پس از طي فرايندهاي شيميايي نسبتا پيچيده، از شكل معدني ‪ U3O8‬به ‪UO3(‬تري اكسيد اروانيوم) و سپس ‪ UO2(‬دي اكسيد اورانيوم) در مي‌آيد كه اين تركيب آخر نيز به دو روش موسوم به روش تر و روش خشك براي توليد ماده مورد نياز در فرايند غني‌سازي، يعني هگزافلوريد اورانيوم(‪ (UF6‬به كار گرفته مي‌شود. جانمايي VVER1000 در صنعت به اين دليل عنصر اورانيوم را به صورت تركيب هگزافلوريد اورانيوم(‪ (UF6‬در مي‌آورند كه ماده مذكور بهترين تركيب اورانيوم براي استفاده در روشهاي مهم غني‌سازي اورانيوم محسوب مي‌شود. در روشهاي مرسوم غني‌سازي اورانيوم، بايد از حالت گازي تركيبات اين عنصر استفاده كرد و هگزافلوريد اورانيوم در دماي ‪ ۵۶‬درجه سانتيگراد به راحتي تصعيد شده و از حالت جامد به حالت گاز در مي‌آيد كه اين گاز براي دستيابي به درصد بالاتر ايزوتوپ ‪ ۲۳۵‬اورانيوم، قابل غني‌سازي است.

پس از مراحل استخراج اورانيوم، توليد كيك زرد و در نهايت هگزافلوريد اورانيوم، نوبت به غني‌سازي اين عنصر مي‌رسد.

روش‌هاي مختلف غني‌سازي ………………….

به طور كلي اورانيوم را به چندين روش مختلف مي‌توان غني‌سازي كرد كه اين روشها عبارتند از: “سانتريفوژ گازي”، “پخش گازي”(‪،(Gaseous Diffusion‬ “جداسازي اكلترومغناطيسي”، “تبادل شيميايي”(‪،(Chemical Exchange‬ “فتويونيزاسيون و فتوديساسيون ليزري”، “نازل جداسازي”(‪(Separation Nazzle‬ و “جداسازي ايزوتوپ رزونانس سيكلوتروني”. از بين تمامي اين روشها هم‌اكنون تنها دو روش “سانتريفوژگازي” و “پخش گازي” است كه در مقياس تجاري اهميت داشته و كاربردهاي عملي وسيع پيدا كرده‌اند .

در غني‌سازي اورانيوم به روش مرسوم‌تر “سانتريفوژ گازي”، در عمل هگزافلوريد اورانيوم (‪ (UF6‬را وارد دستگاه سانتريفوژ با سرعت دوران بسيار بالا مي‌كنند. در سرعت دوراني بسيار زياد، آن دسته از مولكولهاي هگزافلوريد اورانيوم كه اورانيوم موجود در آنها از نوع ايزوتوپ ‪ ۲۳۵‬است از آنجا كه در مقايسه با مولكولهاي هگزافلوريد اورانيوم با ايزوتوپ اورانيوم ‪ ۲۳۸‬جرم كمتري دارند، در نزديك محور سانتريفوژ تراكم بيشتري نسبت به ناحيه خارجي دستگاه پيدا كرده و در مقابل مولكولهاي سنگين‌تر هگزا فلوريد اورانيوم ‪ ۲۳۸‬در ناحيه خارجي تراكم بيشتري نسبت به ناحيه نزديك محور پيدا مي‌كنند .

بدين ترتيب گاز هگزافلوريد اورانيومي كه از نزديك محور دستگاه سانتريفوژ گرفته مي‌شود از نظر درصد اورانيوم ‪ ۲۳۵‬از غني شدگي بيشتري نسبت به نواحي ديگر سانتريفوژ برخوردار است. در اين روش براي رسيدن به درصد مورد نياز اورانيوم ‪ ۲۳۵‬بايد مرحله به مرحله از تعداد بسيار زياد سانتريفوژ به صورت زنجيره‌اي استفاده كرد.

روش “سانتريفوژ گازي” براي غني‌سازي اورانيوم به دو علت در مقايسه با روش “پخش گازي” از مزاياي بيشتري برخوردار است. اول آنكه اين روش كارايي بيشتري داشته و دوم آنكه انرژي لازم در اين روش غني‌سازي حدود يك دهم مقدار انرژي لازم در غني‌سازي با “پخش گازي” براي حصول همان ميزان محصول مي‌باشد.

اين عوامل باعث شده كه غني‌سازي اورانيوم به روش سانتريفوژ هزينه كمتري را شامل شده و اقتصادي‌تر باشد.البته بايد به خاطر داشت كه هزينه تعميرات و نگهداري تجهيزات مورد استفاده در غني‌سازي به روش سانتريفوژ اندك نيست.

‪ -۳‬توليد سوخت هسته‌اي(تبديل ‪ UF6‬غني شده به ‪ UO2‬غني شده): برخي انواع راكتورهاي مي‌توانند به طور مستقيم از هگزافلوريد اورانيوم غني شده به عنوان سوخت هسته‌اي استفاده كنند اما براي تهيه سوخت هسته‌اي بسياري انواع ديگر راكتورها لازم است كه هگزافلوريد اورانيوم غني شده را به شكل به اصطلاح “ميله‌هاي سوختي” از دي اكسيد اورانيوم غني شده(‪ (UO2‬و يا در موارد معدود، به اورانيوم غني شده فلزي(‪ (U‬تبديل كرد.

تبديل ‪ UF6‬غني شده به ‪ UO2‬غني شده نيز خود به دو روش شيميايي موسوم به خشك و تر انجام مي‌گيرد كه پرداختن بدانها از حوصله اين بحث خارج است.

نمودار VVER راکتور هسته اي

در پايان اين مرحله سوخت هسته‌اي آماده قرارگرفتن در راكتور و آغاز توليد انرژي است. حال كه سوخت هسته‌اي با درصد مورد نياز اورانيوم ‪۲۳۵(‬حدود ‪ ۲‬تا ‪۵‬ درصد) به منظور استفاده در راكتور هسته‌اي آماده شد، عملكرد يك راكتور هسته‌اي را نيز به صورت خلاصه بررسي مي‌كنيم.

عملكرد راكتور هسته اي …………………

همانطور كه گفتيم، سوخت هسته‌اي شامل اورانيوم ‪ ۲۳۸‬و اورانيوم ‪۲۳۵‬ است كه درصد اورانيوم ‪ ۲۳۵‬با روشهاي غني‌سازي از حدود ‪ ۰/۷‬درصد در وضعيت طبيعي به حدود ‪ ۲‬تا ‪ ۵‬درصد در وضعيت غني شده افزايش يافته‌است. به زبان ساده، درون يك راكتور هسته‌اي اورانيوم ‪ ۲۳۵‬به صورت كنترل شده توسط نوترونها بمباران مي‌شود. برخورد نوترونها به هسته اتم اورانيوم ‪ ۲۳۵‬سبب شكست اين هسته شده كه نتيجه شكست مذكور توليد انرژي و توليد نوترونهاي بيشتر است.

كنترل اين نوترونهاي پر انرژي حاصل شده ضروري است زيرا مي‌توانند درون راكتور طي يك فرايند زنجيره‌اي سبب شكست هسته‌هاي بيشتر اورانيوم ‪۲۳۵‬ و بروز حادثه شوند. براي كاهش انرژي نوترونهاي آزاد شده و جذب آنها از مواد نرم‌كننده (از قبيل آب سبك، آب سنگين، گرافيت) و ميله‌هاي مهار كننده(از قبيل كاديوم و يا بور) درون راكتور استفاده مي‌شود.

البته تعدادي از اين نوترونها نيز پس از شكست هسته اورانيوم ‪ ، ۲۳۵‬با هسته اورانيوم ‪ ۲۳۸‬برخورد كرده و سبب پيدايش ايزوتوپ جديد و ناپايداري از اورانيوم به نام اورانيوم ‪ ۲۳۹‬مي‌شوند كه خود اين ماده نيز در نهايت به يك عنصر راديواكتيو ديگر به نام پلوتونيوم ‪ ۲۳۹‬بدل مي‌شود. پلوتونيوم ‪۲۳۹‬ همانند اورانيوم ‪ ۲۳۵‬خود مي‌تواند به عنوان سوخت هسته‌اي مجددا مورد استفاده قرار بگيرد.

انرژي آزاد شده به صورت گرما در پي شكست هسته اورانيوم ‪ ۲۳۵‬درون راكتور، توسط مواد خنك‌كننده و به منظور به حركت در آوردن توربينهاي توليد برق، به خارج از راكتور منتقل مي‌شود. اين مواد خنك‌كننده يا انتقال‌دهنده انرژي حرارتي(از قبيل گاز دي اكسيي كربن، آب، آب‌سنگين، گاز هليم و يا سديم مذاب)، پس از انتقال انرژي به بيرون از راكتور و خنك شدن مجددا به داخل راكتور برمي گردند و اين فرايند به صورت مداوم براي توليد برق ادامه مي‌يابد.

سوخت مصرف شده در راكتور در پايان كار حاوي حدود ‪ ۹۵‬درصد اورانيوم ‪ ،۲۳۸‬حدود يك درصد اورانيوم ‪ ۲۳۵‬شكافته نشده، حدود يك درصد پلوتونيوم و حدود سه درصد مواد پرتوزاي حاصل از شكافته شدن اورانيوم ‪ ۲۳۵‬و همچنين عناصر فوق سنگين بوجود آمده درون راكتور است. اين سوخت مصرف شده معمولا در تجهيزات دوباره‌سازي به سه جزء اصلي اورانيوم، پلوتونيوم و پس ماندهاي پرتوزا تقسيم مي‌شود.

به لحاظ تاريخي اولين راكتور هسته‌اي در آمريكا و به منظور استفاده در زير دريائيها ساخته‌شد. ساخت اين راكتور پايه اصلي و استخوان بندي تكنولوژي فعلي نيروگاههاي هسته‌اي از نوع ‪ PWR‬را تشكيل مي‌دهد. پس از آن شركت جنرال الكتريك موفق به ساخت راكتورهايي از نوع ‪ BWR‬گرديد اما اولين راكتوري كه منحصرا جهت توليد برق مورد استفاده قرار گرفت توسط شوروي سابق و در ژوئن ‪ ۱۹۵۴‬در “آبنينسك” نزديك مسكو احداث گرديد كه بيشتر جنبه نمايشي داشت.

توليد الكتريسيته از راكتورهاي هسته‌اي در مقياس صنعتي در سال ‪۱۹۵۶‬ در انگلستان آغاز شد. تا سال ‪ ۱۹۶۵‬روند ساخت نيروگاههاي هسته‌اي از رشد محدودي برخوردار بود اما طي دو دهه ‪ ۱۹۶۶‬تا ‪ ۱۹۸۵‬جهش زيادي در ساخت نيروگاههاي هسته‌اي بوجود آمد. اين جهش طي سالهاي ‪ ۱۹۷۲‬تا ‪ ۱۹۷۶‬كه بطور متوسط هر سال ‪ ۳۰‬نيروگاه شروع به ساخت مي‌كردند، بسيار زياد و قابل توجه است. پس از دوره جهش فوق يعني از سال ‪ ۱۹۸۶‬تاكنون روند ساخت نيروگاهها كاهش يافته بطوريكه هم اكنون بطور متوسط ساليانه كار ساخت ‪ ۴‬راكتور هسته اي آغاز مي‌شود.

در سالهاي گذشته گسترش استفاده از انرژي هسته‌اي براي توليد برق در كشورهاي مختلف روندهاي گوناگوني داشته‌است. به عنوان مثال كشور انگليس تا سال ‪ ۱۹۶۵‬پيشرو در ساخت نيروگاه‌هاي هسته‌اي بود، اما پس از آن تاريخ ساخت نيروگاه هسته‌اي در اين كشور كاهش يافت. برعكس كشور آمريكا كه تا اواخر دهه ‪ ۱۹۶۰‬تنها ‪ ۱۷‬نيروگاه هسته‌اي داشت در طول دهه‌هاي ‪۱۹۷۰‬و ‪ ۱۹۸۰‬بيش از ‪ ۹۰‬نيروگاه هسته‌اي ديگر ساخت. هم اكنون كشور فرانسه ‪ ۷۵‬درصد از برق مورد نياز خود را توسط نيروگاه‌هاي هسته‌اي توليد مي‌كند كه از اين بابت در صدر كشورهاي جهان قرار دارد.

گرچه ساخت نيروگاههاي هسته‌اي و توليد برق هسته‌اي در جهان از رشد انفجاري اواخر دهه ‪ ۱۹۶۰‬تا اواسط ‪ ۱۹۸۰‬برخوردار نيست اما كشورهاي مختلف همچنان درصدد تامين انرژي مورد نياز خود از طريق انرژي هسته‌اي هستند. طبق پيش بيني‌هاي به عمل آمده روند استفاده از برق هسته‌اي تا دهه‌هاي آينده همچنان روند صعودي خواهد داشت و در اين زمينه، منطقه آسيا و اروپاي شرقي به ترتيب مناطق اصلي جهان در ساخت نيروگاه هسته‌اي جديد خواهند بود.

منبع:http://peud.mihanblog.com/

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: سه شنبه 15 دی 1394 ساعت: 9:54 منتشر شده است
برچسب ها : ,
نظرات(0)

کولا در اصطلاح به گروهی از نوشابه های گازدار فاقد الکل گفته می شود

بازديد: 119

کولا در اصطلاح به گروهی از نوشابه های گازدار فاقد الکل گفته می شود که اغلب دارای دی اکسيد کربن ( گازکربنيک ) ، کارامل ، کافئين، شکر و .... هستند. واژه " کولا " از نام گياه کولا گرفته شده است. دانه اين گياه که در غرب آفريقا می رويد ، در نوشابه های اوليه به عنوان منبع کافئين به کار می رفت.

اولين نوشيدنی با طعم کولا در سال 1881 ساخته شد ولی واژه کولا به دنبال اختراع کوکاکولا در 8 می 1886 توسط دکتر جانز پمبرتون وارد لغات روزمره شد. کوکاکولا در اولين سال توليد روزانه تنها 9 بطری نوشابه می فروخت ولی به تدريج گسترش پيدا کرد تا اينکه در سال 1895 اولين کارخانه کوکاکولا در دالاس واقع در تگزاس آمريکا به بهره برداری رسيد. از آن پس، انواع ديگر کولا مانند پپسی کولا و.... توليد و وارد بازار مصرف شدند.

در ساخت نوشابه از مواد مختلفی استفاده می شود که خوردن آنها به صورت جداگانه کمی وحشتناک به نظر می رسد! از جمله مهمترين مواد تشکيل دهنده نوشابه به موارد زير می توان اشاره کرد:

دی اکسيد کربن + اسيد+ شکر

- دی اکسيد کربن : احتمالا" نام آب گازدار را روی بطری های نوشابه ديده ايد. اين گازی که از آن نام برده می شود، اغلب دی اکسيد کربن ( همان گاز کربنيک خودمان ) است که با فشار وارد بطری می شود و وقتی در بطری را باز می کنيد ، فشار برداشته می شود و به صورت حباب خارج می شود.

- شکر : اغلب نوشابه ها به کمک شکر يا شيره ذرت شيرين می شوند ولی استفاده از شيرين کننده های مصنوعی از زمان جنگ جهانی دوم آغاز شد. اولين دسته از اين شيرين کننده ها ساخارين بود که بعدها در سال 1970 بعد از اينکه اثبات شد، سرطان زا است، مصرف آن ممنوع شد و آسپارتام و .... جای آن را گرفت. البته بحث و بررسی در مورد فوايد و خطرات شيرين کننده های مصنوعی همچنان ادامه دارد.

- اسيد: معروفترين اسيدهای به کار رفته در نوشابه اسيد سيتريک و اسيدفسفريک هستند. مزه تيزی که به دنبال نوشيدن کولا احساس می کنيد، ناشی از همين اسيدها است.

- کافئين: اين ماده که در بسياری از نوشابه ها وجود دارد، به عنوان يک عامل محرک روی قلب و سيستم اعصاب مرکزی اثر می گذارد و باعث افزايش تمرکز و هوشياری می شود. کافئين به طور موقت فشار

 خون را بالا می برد ولی در مورد اثرات دراز مدت آن روی فشار  خون هنوز يافته قابل استنادی وجود ندارد. اضطراب ، احساس ناراحتی در شکم، اختلال خواب و... از ساير عوارض کافئين هستند. از ديگر عوارض مهم کافئين ايجاد وابستگی است. بطوری که بيش از 50 درصد کسانی که بطور مرتب کافئين مصرف می کنند، در صورت عدم مصرف آن دچار سردرد می شوند. ساير عوارضی که در اثر محروميت از کافئين ناشی می شوند عبارتند از: احساس خستگی ، کاهش انرژی، کاهش تمرکز و هوشياری، تغييرات خلق و ... با توجه به موارد فوق، پزشکان اصرار دارند که افراد دچار پرفشاری خون، خانم های باردار و کودکان تا حد امکان مصرف کافئين را کاهش دهند. به هر حال ، کافئين خود مقوله مفصلی است که بايد جداگانه به آن پرداخته شود.

- در کنار اين مواد اصلی، از مواد رنگی مانند رنگ کارامل ، طعم دهنده ها و نيز نگه دارنده ها هم در توليد نوشابه استفاده می شود. البته بگذريم از اينکه بعضی از انواع نوشابه ها حاوی مواد غير مجاز سرطان زايی نظير بنزين هستند که چون وجود اين مواد غير مجاز است ، حتما" مسئولين امر به آن توجه کافی دارند.

بهتر است اين را هم بدانيد که نوشابه ها دارای مقادير جزئی و يا فاقد ويتامين ها، مواد معدنی ، فيبر، پروتئين و ساير مواد مغذی ضروری هستند.

فشارتان را بالا می برد:

بسياری از نوشابه ها دارای مقادير قابل توجهی کافئين در ترکيبات خود هستند ( بطور متوسط 43 تا 65 ميلی گرم در يک فنجان ) و همين مسئله بدگمانی ها در باره اثرات مصرف نوشابه بر ايجاد پرفشاری خون را افزايش داده است. زيرا از مدتها پيش معلوم شده بود که يک فنجان قهوه که البته بيشتر از مقدار مشابه کولا، دارای کافئين است، بطور موقت فشار خون را بالا می برد ولی اينکه مصرف مرتب نوشيدنی های حاوی کافئين باعث افزايش مزمن و دائمی فشار خون می شود مورد سئوال بود. برای پاسخ به اين پرسش تحقيقات متعددی انجام شد که يکی از جالب ترين آنها در شماره نوامبر 2005 نشريه معتبر انجمن پزشکی آمريکا ( Jama) به چاپ رسيد. در اين پژوهش، محققان دانشگاه هاروارد، ارتباط بين رژيم غذايی 155 هزار خانم را با ابتلای آنها به پرفشاری خون طی يک دوره 12 ساله بررسی کردند. نتيجه بدست آمده بسيار جالب بود. آنها دريافتند که مصرف مرتب قهوه تاثيری بر ايجاد پرفشاری خون ندارد ولی مصرف چای ( که دارای 15 تا 75 ميلی گرم کافئين در يک فنجان است ) به مقدار اندکی، فشار خون را افزايش می دهد. اما نکته جالب مربوط به کولا بود. آنها متوجه شدند در خانم هايی که روزانه يک بطری يا بيشتر کولا مصرف می کردند، خطر ابتلاء به پرفشاری خون بين 16 تا 44 درصد افزايش داشت و البته در اين ميان فرقی بين نوشابه های معمولی و نوشابه های رژيمی ديده نشد. با توجه به اين تفاصيل انگشت اتهام از کافئين به سمت ديگری گرفته شد. دانشمندان حدس می زنند که احتمالا" ترکيبات ديگری ( از جمله رنگ های کارامل ) که طی فرآيند توليد نوشابه دخالت دارند، در ايجاد پرفشاری خون نقش دارند.

استخوانها را پوک می کند :

تحقيقات اخير ثابت می کند که مصرف کولا خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزايش می دهد. بر پايه تحقيقاتی که نتيجه آن در شماره اکتبر 2006 نشريه انجمن تغذيه بالينی آمريکا به چاپ رسيده است، بين ميزان مصرف نوشابه و کاهش تراکم استخوان ( يعنی همان پوکی استخوان ) ارتباط مستقيمی وجود دارد.

در اين پژوهش، محققان تراکم استخوان های لگن و ستون فقرات 2500 خانم مورد ارزيابی قرار دادند و متوجه شدند که صرفنظر از مسائلی همچون سن، يائسگی ، ميزان مصرف کلسيم و ويتامين D، مصرف سيگار و ... مصرف کولا به تنهايی تراکم استخوان در خانم ها را 4 درصد کاهش می دهد. در اين مطالعه هم تفاوتی بين نوشابه های رژيمی و غير رژيمی ديده نشد ولی معلوم شد نوشابه های فاقد کافئين، خطر کمتری دارند.

با توجه به اين يافته ها دانشمندان دو عامل را در ايجاد پوکی استخوان در مصرف کنندگان نوشابه دخيل می دانند: يکی کافئين و ديگری اسيد فسفريک. به گفته دانشمندان ، کافئين باعث تداخل در جذب کلسيم (يا فسفات ) می شود  که می توانيد نام آن را روی بسياری از بطری های نوشابه ببينيد، وقتی وارد بدن می شود باعث خروج کلسيم از استخوان و در نتيجه پوکی استخوان می شود.

 

البته يک خبر خوب هم برای آقايان وجود دارد و آن اينکه در اين مطالعه، رابطه ای بين مصرف کولا و پوکی استخوان در آقايان ديده نشد! بنابراين بطور خاص به خانم ها توصيه می کنيم در مصرف نوشابه  يک تجديد نظری بکنند!

بی دندان می شويد :

اکثريت قريب به اتفاق نوشابه ها دارای مقادير فراوانی کربوهيدرات ( همانند قند  خودمان ! ) و اسيد ( بويژه اسيد فسفريک ) هستند که هر دو از دشمنان شناخته شده دندان ها به شمار می روند.

اسيد، به دو راه می تواند باعث تخريب مينای دندان شود. يکی اينکه بطور مستقيم خورده شود ( مثلا" به همراه نوشابه ) و ديگری اينکه توسط باکتری های موجود در دهان که اسيد توليد می کنند، ايجاد شود و دندان را از بين ببرد. اين باکتری ها با مصرف قند و اثراتی که روی آن می گذارند باعث ايجاد اسيد می شوند. حالا خودتات تصور کنيد يک نوشابه مملو از اسيد و قند چه ترکيب فوق العاده ای برای تخريب دندان ها می تواند باشد. البته توجه داشته باشيد که نوشابه های فاقد قند يا رژيمی هم برای تخريب دندان به اندازه کافی قند دارند و البته اسيد آنها هم که سرجايش است!

برای بررسی تاثير مصرف نوشابه بر پوسيدگی دندان، پژوهشگران دانشگاه آيوا آمريکا در يک مطالعه جالب، 5 بطری از انواع مختلف نوشابه را در نظر گرفتند و در هر بطری 4 دندان را به مدت 25 ساعت قرار دادند. اين پژوهش که نتايج آن در کنگره سالانه انجمن پژوهشگران دندان آمريکا ارائه شد، نشان داد که قراردادن دندان به مدت 25 ساعت در يک بطری کوکاکولا باعث می شود مينای دندان تا عمق 92 ميکرومتر ( يعنی 92 هزارم متر) و در کوکاکولای رژيمی تا  61 ميکرومتر آسیب  ایجاد کند. البته اين پژوهش اعتراض شرکت های نوشابه سازی را به دنبال داشته که معتقدند نوشيدن نوشابه با قراردادن دندان در نوشابه خيلی فرق دارد !

به هر حال با توجه به اينکه کمتر کسی حاضر است برای حفظ دندان هايش از مصرف نوشابه صرفنظر کند، دندانپزشکان به اين توصيه ها قناعت کرده اند: برای کاهش تاثير مصرف نوشابه روی دندان ها، نوشابه را همراه با غذا ميل کنيد، ترجيحا" از نی استفاده کنيد، نوشابه را در دهانتان نگه نداريد و لااقل شب ها از خير مصرف نوشابه بگذريد، در ضمن بهتر است بدانيد که مصرف نوشابه برای دندان های کودکان آثار سوء بسيار بيشتری دارد و اگر کودک شما به خوردن نوشابه عادت کرده ، تنها و تنها خود شما مقصر هستيد که اين عادت را در او ايجاد کرده ايد.

قندتان بالا می رود :

تقريبا" تمام نوشابه ها حاوی مقادير قابل توجهی شکر هستند که خطرات زيادی برای افراد ديابتی دارد. بنابراين اگر شما به مرض قند مبتلا هستيد، توصيه می کنيم حتما" از نوشابه های فاقد قند يا دارای شيرين کننده های مصنوعی مطمئن استفاده  کنيد. هر چند اگر بتوانيد بطور کلی از خير مصرف نوشابه بگذريد خيلی بهتر است.

گذشته از خطری که نوشابه برای ديابتی ها دارد، مطالعات مختلفی هم در مورد تاثير مصرف نوشابه در ايجاد ديابت انجام شده است. از جمله اين مطالعات ، پژوهشی است که نتايج آن در سال 2004 منتشر شد. اين مطالعه که روی 50 هزار زن انجام شد، نشان داد که مصرف روزانه يک بطری يا بيشتر نوشابه ، خطر ابتلاء به ديابت را در مقايسه با کسانی که کمتر از يک بطری در ماه نوشابه مصرف می کنند، 80% افزايش می دهد.

چاق می شويد :

هر بطری نوشابه به طور متوسط 20 قاشق چايخوری شکر دارد. مصرف اين مقدار شکر باعث افزايش کالری دريافتی و در نتيجه ايجاد چاقی می شود . تحقيقات نشان داده است که مصرف 355 ميلی ليتر نوشابه در روز خطر چاقی را در کودکان تا 60 درصد افزايش می دهد و حتما" شما هم   می دانيد که افرادی که

 از کودکی چاق می شوند در آينده خيلی سخت تر می توانند خود را لاغر کنند. در ضمن بد نيست اين را هم بدانيد که مصرف بيش از حد نوشابه در کنار ساير تنقلات بی ارزش مانند چيپس و پفک باعث شده که نسل جديد ايرانيان درمقايسه با قبل، 4 سانتی متر کوتاهتر باشند! پس اگر به فکر آينده فرزند خود هستيد، مراقب باشيد که چه می خورد.

اندر فوايد کولا :

از بدی های نوشابه که زياد گفتيم، حالا کمی هم از خوبی هايش بشنويد:

1 ) در بسياری از ايالت های آمريکا، گشت های پليس همواره گالن های بزرگ کولا را به همراه دارند. اگر گفتيد چرا؟ برای اينکه وقتی تصادف شد، به کمک کولا به راحتی می توان خون ها را از روی آسفالت شست!

2 ) تميز کردن توالت! شما می توانيد يک بطری نوشابه را روی چينی دستشويی خالی کنيد و بعد از يک ساعت آن را بشوييد. اسيد سيتريک موجود در نوشابه، تميزی را برای شما به ارمغان می آورد!

3 ) تميز کردن رنگ سپر ماشين !

4 ) تميز کردن رسوبات اطراف ترمينال های باطری اتومبيل !

5 ) برای شل کردن پيچ های زنگ زده می توانيد کمی نوشابه روی آن بريزيد و چند دقيقه صبر کنيد!  

 منبع : مقاله " دانسته هایی درباره نوشابه ها ی کولا " - روزنامه همشهری : سه شنبه 21 فروردين 1386 -ز

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: سه شنبه 15 دی 1394 ساعت: 9:53 منتشر شده است
برچسب ها : ,
نظرات(0)

تحقیق در مورد عسل

بازديد: 441

 

آنچه که مسلم است اهمیت عسل در طب قدیم به مراتب بیشتر از حال حاضر بوده است .
ابو علی سینا فیلسوف و بزرگترین شخصیت پزشکی ایرانی ، یکهزار سال پیش در کتاب قانون پزشکی خود نسخه های زیادی بر پایه عسل و موم تجویز می کرده و هم چنین بقراط حکیم پدر پزشکی و بنیانگذار طب یونانی حدود 2500 سال پیش در مورد اهمیت عسل چنین فرموده است : هر داروئی نیز از مواد غذایی درست می شود ، و متقابلا هر غذایی نیز جانشین دارو می گردد . عسل به این هر دو شرط جوابگوست . او به مقدار زیادی از عسل استفاده می کرده و در درمان اکثر بیماری ها از جمله زخم ها عسل تجویز می نموده است .
در اکثر کشورهای جهان از جمله شوروی سابق که بزرگترین کشور تولید کننده عسل در دنیاست ، تاکنون تحقیقات زیادی روی فرآورده های زنبور عسل از جمله عسل ژله رویال ، گرده ، موم ، بره موم و زهر زنبور عسل صورت گرفته و خواص پزشکی آنان بوسیله پژوهشهای علمی و نتایج بالینی مورد تایید بسیاری از محققین و پژوهشگران قرار گرفته است .
ولی متاسفانه در کشور ما که عسل تولیدی آن منحصر به فرد و در نوع خود بی نظیر است نه تنها به جنبه دارویی آن توجه نشده است بلکه از نظر مصرف غذایی هم مورد کم لطفی قرار گرفته است و این نعمت خدادادی و هدیه آسمانی که به راحتی می توان آن را تولید و در اختیار همگان قرار داد هنوز ارزش واقعی خود را بین سایر مواد غذایی بدست نیاورده و موجب عدم توجه بیشتر مردم به آن گردیده است
به طوریکه هنوز هم مربا ها و قندهای مصنوعی را به این غذای بهشتی و اکسیر حیات که از هر نظر برتری ممتاز و چشمگیری نسبت به همه مواد غذایی و خوراکی داشته و دارد رجحان می دهد که علل اصلی آن عدم شناخت از مزایا و ارزش های واقعی عسل می باشد .
اگر ما به عنوان یک درس علمی و طبی به شناخت انواع عسل و میزان قابلیت ها و مواد موجود در آن بپردازیم ، تولید عسل را در سطح کشور پرورش دهیم ، با عسل تقلبی مبارزه کنیم و موارد منع مصرف آن را پیدا نماییم ، آیا به طب ساده ، به اقتصاد کشور و به تعمیق تعالیم اسلامی کمک نکرده ایم ؟
خوشبختانه تحقیق در این مورد هم جالب و هم کم هزینه است . نیازی هم به کمک های خارجی نداشته و یا کمتر دارد . امید است متخصصین امور پزشکی ، داروسازان و محققین کشورمان هم در کنار کاوشها و تحقیقات خود خواص طبی عسل را مد نظر قرار داده تا عسل بتواند جایگاه واقعی خود را در بین سایر محصولات غذایی پیدا کند .

تاریخچه عسل


بدون شک در ابتدا عسل باعث شده است که توجه انسان به سمت زنبور عسل جلب شود . قدیمی ترین اثر تاریخی که به برداشت عسل توسط انسان تعبیر شده است مربوط به هفت هزار سال قبل از میلاد است که در اسپانیا مشاهده گردیده است . این اثر شامل قیافه حک شده یک انسان بر سنگ است که نرد بانی را برای رسیدن به محلی کلنی به کاربرده و ظرفی برای قراردادن شان های پر از عسل به کمر دارد . در حالی که زنبورداران عسل کارگر در اطراف سر او به پرواز در آمده اند . یک اثر نقاشی که از روزگاری بعد از مورد بالا حکایت دارد ، از آفریقا بدست آمده و نشان می دهد که فردی همان عمل را انجام می دهد ، با این تفاوت که او برای دور کردن زنبورداران از دود استفاده می کند .

استان شناسها حکایت می کنند که قبایل بدوی با جمع آوری عسل آشنا بوده اند . عده ای در برداشت عسل از وسایل دود کننده استفاده می کرده اند و عده ای برای داشتن عسل از لانه هایی که در صخره های تیز و مرتفع سنگی و در دره های عمیق قرار گرفته اند جان خود را به خطر انداخته اند . در بعضی از قبایل افرادی به طور منظم تنه تو خالی درختان را بررسی و برای برداشت عسل علامت گذاری می کردند . به نظر می رسد که این نشانه گذاری بیانگر این مطلب بوده است که این درختان مالکیت عام نداشته و همه نمی توانستند از آن استفاده کنند .
عسل در زندگی روحانی ، اجتماعی و اقتصادی مصریان باستان نقش مهمی بازی می کرده است . از حکاکیهای بجا مانده در پرستشگاه ها و دخمه های مردگان چنین بر می آید که عسل در آن روزگار اهمیت ملی زیاد داشته است ، در پاپیروس ها به اهمیت دارویی عسل اشاره شده است و در بیشتر داروها مقداری شیر و عسل به کار می رفته است ، مصریان قدیم از نوعی کوشاب که از جو ، عسل و گندم تهیه می شده است به مقدار زیاد استفاده می کردند ، زیرا الکل در دسترس آنها نبود . کتاب مذهبی یهودیان از سرزمین موعود چنین یاد می کند که در آن نهرهایی از عسل و شیر جاری است . در کتاب انجیل مسیحیان از عسل به عنوان مظهر فراوانی و نعمت یاد شده و در طومار بحرالمیت نیز از عسل نام برده شده ولی از زنبور داری اثری نیست .
در یونان باستان نیز عسل یکی از هدایای گرانبهای طبیعت انگاشته می شد . یونانیان تصور می کردند که خدایان چون خوراک بهشتی می خورند فناناپذیر و ابدی گشته اند . آنها تصور می کردند عسل یکی از اجزای مهم این خوراک بهشتی است .


بنیان و طبیعت عسل


 

img/daneshnameh_up/9/9a/25-r.jpg



عسل بیشر در شمار در شمار فرآورده های کشاورزی مانند ذرت ، سیب زمینی و غیر و شناخته شده است و بیشتر اوقات بهره برداری از زنبور عسل برای تولید عسل همزمان با گردش کار کشاورزی انجام می گیرد .
عسل یک هدیه رایگان طبیعت به انسانهاست که می توانند از آن بهر ه مند شوند . همچنین نشانه بار خیزی خاک و زمین است . یک منطقه بدون عسل بزودی برای کشاورزی بی بهره و نازا خواهد شد و بالعکس در سرزمینی که زنبورداران عسل را یابند همواره خیر و برکت و افزایش باروری و بار خیزی درختان ، گلها ، میوه ها و کشتزارها به همراه آورده و آن سرزمین میهماندار میهمانان زیادی خواهد شد ؛ موفق الدین ابولعباس الکواشی موصلی مفسر قرآن می فرماید : عسل فرستاده ( مائده ) آسمانی است که در بعضی نقاط زمین گسترده شده و پایدار گشته است . زنبورداران عسل آنرا می نوشند و به کندو می آورند و آن را در داخل سلولهای مومی شکل که از قبل آماده کرده اند ذخیره می نمایند . بنابراین چنین نیست که برخی می پندارند که عسل در شکم زنبور عسل درست شده و این چیزی است که قرآن کریم در سوره نحل ( زنبور عسل ) آیه های 68 و 69 صریحا روی آن تاکید کرده است .

تعریف عسل

عسل یک واژه عربی است که به فارسی آن را انگبین می گویند و آن عبارت است از ماده شیرینی که توسط زنبوران عسل از شهد گلهای گیاهان جمع آوری شده و پس از تغییرات لازم در سلولهاس مومی شانهای کندو ذخیره می گردد.

img/daneshnameh_up/e/e0/27.jpg



تعریف جامع تر عسل که در سال 1906 در آمریکا ارائه شده عبارتست از : ترشح مواد قندی درختان ، و شهد گل گیاهان که توسط زنبورداران عسل جمع آوری ، تغییر یافته و درون سلولهای قاب ذخیره می شود .

مراحل ساختن عسل

در قرآن مجید سوره مبارک نحل که در شان زنبور عسل نازل شده و آن موهبتی است که پروردگار توانا آنرا در گلهای گیاهان به ودیعه نهاده است . برای اینکه دانشمندان پی به دستگاه آفرینش برند به زنبور عسل داده شده است که آنرا از شیره گلها و برگها گرفته و عسل که حاوی نیکنوش های گوناگون به رنگ های مختلف است بسازد . اسرار ساختمان و نحوه عمل آن با وجود پیشرفت های علمی هنوز بر زیست شناسان و دانشمندان دیگر پنهان مانده و فقط می دانند که :
زنبور عسل پس از مکیدن شیره گلها و گیاهان به وسیله خرطوم خویش آنرا به کیسه عسلی که در شکم است برده و پس از چند عمل شیمیایی شناخته و نا شناخته آنرا به مایعی خوشبو و خوش طعم ، شیرین ، مقوی ، نشاط آور و نیکو حضال تبدیل کرده و در سلولهای مومی شکل که از قبل ساخته است ذخیره می نماید .

img/daneshnameh_up/0/0f/08b.jpg



برای تهیه یک کیلوگرم از این شهد گوارا زنبور ناگزیر است 120 تا 150 هزار بار شهد حمل کند وبرای فراهم نمودن آن ده میلیون گل را بازدید کرده و از آنها شهد ( انگبین ) تهیه نماید و مسافتی معادل هفت بار دور زمین پرواز کند . شهدی که بدین طریق فراهم می شود 40 تا 80 درصد آب است و زنبورداران عسل باید میزان آب آنرا به 18 الی 20 درصد برسانند تا عسل آماده شده بدست آید . برای تغلیظ نمودن آن زنبورداران عسل مجبور هستند شهدی را که روز به کندو حمل کرده و درون سلولهای شان ذخیره نموده اند شب هنگام مجددا از داخل شان ها مکیده و وارد کیسه عسلی خود می نمایند در آنجا کمی از آب آنرا جذب و موادی از قبیل هورمون ها و آنزیم ها به آن اضافه می نمایند و بعد داخل حجره ها می ریزند . این عمل توسط سایر زنبورها تکرار می شود و مقداری از آب آنهم در مجاورت هوای کندو که از بال زدن زنبورها ایجاد می شود تبخیر شده و در پایان مواد دیگری از قبیل اسید های آلی و مواد ضد عفونی کننده به آن اضافه می نمایند . عمل تغلیظ آنقدر ادامه می یابد تا عسل به غلظت طبیعی خود برسد ، آنگاه آنرا در داخل سلولها ذخیره می کنند و درب آنرا با موم می پوشانند بدین ترتیب عسل انبار شده می تواند برای مدت طولانی نگهداری شود .

معده زنبور عسل

این حشره با تمام کوچکی اش دو معده دارد ، شهد گلهای مکیده شده وارد معده اول می شود که بوسیله دریچه ای به معده دوم مربوط است . معده دوم عملیات گوارشی را انجام می دهد .
معده اول را کیسه عسلی یا چینه دان می گویند کلیه مراحل تبدیل شهد به عسل در این معده انجام گرفته و عسل رسیده و آماده شده از طریق خرطوم زنبور به سلولهای مومی شکل ریخته می شود . کیسه عسلی به وسیله دریچه ای به معده دوم ( معده اصلی ) منتهی می شود زنبور عسل در صورت لزوم جهت تغذیه خویش با اندک فشار بوسیله ماهیچه های اطرافش دریچه را باز می کند و از این طریق عسل مورد نیاز زنبور وارد معده اصلی شده و صرف تغذیه آن می شود و سایر عملیات از جمله گوارش و دفع مدفوع مربوط به این معده می باشد .
بعضی از افراد فکر می کنند که عسل مدفوع یا فضولات زنبور عسل است در صورتیکه کاملا اشتباه است مدفوع زنبور عسل ماده ای است آجری رنگ تا قهوه ای که عموما خارج از کندو دفع می شود و به هیچ وجه قابل استفاده نمی باشد در صورتیکه عسل محصول داخلی کندو و یک ماده غذایی بوده و با مدفوع زنبور قابل مقایسه نیست . بنابراین عسل نه تنها مدفوع زنبور نیست بلکه هیچ رابطه ای بین عسل و مدفوع زنبور وجود نداشته و ندارد .
به هر حال باید دانست که عسل ماده حیات بخشی است که از مواد بی شمار زنده گل و گیاه ترکیب یافته است نه از فضولات گل یا زنبور .

 

آنزیم های عسل
آنزیم ها مواد پیچیده ای هستند که در سلولهای زنده تشکیل شده و در فعل و انفعالات حیاتی موجود نقش مهمی را بازی می کنند . عسل حاوی آنزیم های متفاوتی بوده که می تواند هر نوع قند دیگر را به قندهای مفید برای بدن تبدیل کند مهمترین آنزیم های عسل عبارتند از :

1- آنورتاز : این آنزیم از غده بزاقی زنبور ترشح و ساکارز موجود در شهد گل را به گلوکز و لوولوز تبدیل می نماید . فعالیت آنورتاز و دیاستازها که موجب تشکیل هیدروکسی متیل فورفورال ( HMF ) در عسل می شود بیانگر میزان حرارت دادن بیش از حد عسل خواهد بود .

2- آلفا و بتا آمیلاز :

منشا و عمل این آنزیم مشخص نیست ولی (آمون 1946)معتقد است که این آنزیم توسط زنبور عسل تهیه می شود.

3- گلوکز اکسیداز: این آنزیم از غده شیری زنبور عسل ترشح و باعث اکسید شدن گلوکز و تبدیل آن به اسید گلوکونیک و پراکسید ئیدروژن (2O2H) می شود.

4– آنزیم های دیگر:
مانند فسفاتاز و اینهیبین(inhibine) در عسل وجود دارند. اینهیبین خاصیت باکتری کشی دارد و از رشد باکتری در عسل جلوگیری می کند. آنزیم های عسل به مرور زمان و با درجه حرارت کاهش می یابد و ممکن است از بین بروند.

مقدار رطوبت (آب) در عسل
مقدار رطوبت عسل بسیار حائز اهمیت است زیرا آن در تخمیر و همچنین در تبلور عسل تاثیر بسزایی دارد، عسلی که به طور عادی در کندو رسیده باشد در صد رطوبت آن کمتر از 6/18% است و عسل هایی حاوی بیش از رطوبت فوق غیر استاندارد می باشند. البته رطوبت عسل بین 12 تا 14 در صد در نوسان است.
تعیین رطوبت عسل بوسیله ی اندازه گیری ضریب شکست نور (reforactive index) انجام می شود اگر رطوبت عسل بیش از مقدار مذکور باشد مخمر خاصی به نام osmophitic yeast در آن رشد می کند و باعث تخمیر عسل می شود.
رطوبت اکثر عسل های ایران بسیار کم است در حالیکه حداقل رطوبت عسل های کشورهای جهان بیش از %15 گزارش شده است طبق اندازه گیری های انجام شده رطوبت بعضی از عسل های ایرانی فقط %10/8 است.

وزن مخصوص عسل

وزن مخصوص عسل در 20 درجه ی سانتی گراد با توجه به میزان آب موجود در آن متفاوت است عسل با 14 در صد آب دارای وزن مخصوص 1/44404 سانتی متر مکعب می باشد وزن مخصوص آن با 21 درصد آب در حدود 1/3550 سانتی متر مکعب است.

مواد معدنی عسل
مقدار مواد معدنی در عسل بطور متوسط 0/17 درصد است، این مقدار از یک الی دو درصد متغیر می باشد. بیشترین عناصر موجود در عسل به ترتیب کلسیم، فسفر، گوگرد، پتاسیم، سدیم، کلر و منگنز می باشد. عسل های تیره رنگ مواد معدنی بیشتری در در مقایسه با عسل های روشن دارند. مقدار خاکستر عسل 1 تا 3 در هزار است یعنی از سوزاندن یک کیلوگرم عسل یک گرم خاکستر بدست می آید که نمایانگر مواد معدنی در عسل است. در صد مواد معدنی عسل خیلی شبیه به خون است.

پروتئین ها و اسیدهای آمینه
مقدار کمی پروتئین و اسی آمینه در عسل وجود دارد که هم منشا گیاهی دارد (گرده) و هم توسط زنبور تولید می شود. درصد نیتروژن عسل فقط در حدود 0/05 درصد است.
در سال 1960 کومامینی komamine مشخص کرد که در عسل 16 اسید آمینه وجود دارد. میزان پرولین
در عسل در حدود 50-85 درصد است

اسیدهای موجود در عسل

اسیدها
اسیدهای موجود در عسل در ساختن مزه خاص آن دخالت دارند.
PH اندازه گیری شده 490 نمونه عسل بین 3/42 تا 6/10 گزارش شده است (PH به طور متوسط 3/91).
PH عسل ایران بین 3/5 تا 4/8 گزارش شده است. اسید موجود درعسل احتمالا در عدم رشد میکروب ها در آن تاثیر دارد. بیشترین اسیدی که در عسل وجود دارد اسید گلوکونیک است که از تاثیر آنزیم گلوکز اکسیداز برروی گلوکز تولید می شود. در حین این واکنش پراکسید هیدروژن (2O2H) نیز تولید می شود که باعث جلوگیری از فساد آن در طول رسیدن می شود.
چندین اسید دیگر نیز در عسل وجود دارند که مقادیر آنها متغیر بوده و عبارتند از:
اسید استیک، اسید بوتریک، اسید سیتریک، اسید فرمیک،اسید لاکتیک، اسید مالیک، اسید پیروگلوتامیک، اسید فسفریک، اسید سوکسینیک، اسید اکسالیک.

 

ویتامین ها
عسل شامل مقدار کمی ویتامین های تیامین (B1)، ریبوفلامین(B2)، اسید پانتوتنیک(B5)، نیاسین(B3) و پیریدوکسین(B6) و اسید اسکوربیک (C) است.
با وجود اینکه مقدار ویتامین C اکثر عسل های جهان کمتر از 5 میلی گرم در 100 گرم عسل است، بعضی از عسل ها از جمله عسل نعناع دارای ویتامین C بالایی هستند (280-160 میلی گرم در هر 100 گرم) مقدار ویتامین C در بعضی از عسل های ایران بین 240-118 میلی گرم در 100 گرم عسل تعیین شده است.
اگرچه ویتامین های فوق الذکر در عسل به مقدار خیلی کم وجود دارند، اما از اهمیت زیادی برخوردار می باشند؛ زیرا آنها مخلوط با کربوهیدرات ها، املاح معدنی و اسیدهای آلی می باشند. مقدار ویتامین های موجود در عسل بستگی به مقدار گرده گلی دارد که توسط زنبوران عسل افزوده می شوند. عسل تصفیه نشده و عسل باموم (شان) از نظر ویتامین غنی است و تصفیه باعث کاهش ویتامین های عسل می شود. دانشمندان ویتامین های موجود در عسل را مرهون دانه های گرده آن می دانند.
شایان ذکر است که منشا ساختمانی عسل ارتباطی با دانه گرده ندارد و ممکن است بعضی مواقع گرده های ذخیره شده در کندو به مقدار جزئی با عسل مخلوط شوند.


خواص فیزیکی و شیمیایی عسل:
عسل حاوی اسید های فراوانی است که باعث واکنش های اسیدی قابل توجه در آن بوده و PH آن بین 3/5 الی 4/8 می باشد همین امر کمک به خوردگی فلزات می کند بنابراین نباید آنرا در ظروف فلزی نگهداری نمود . عسل ، مایع غلیظ و چسبناکی است که به علت غلظت خاص آن بندرت فاسد می شود. وزن مخصوص آن حدود ( 1/3 الی 1/4 ) مزه آن شیرین و داراری طعم مخصوص به خود بوده و متناسب با گیاهی است که زنبورداران از آن تغذیه می کنند . رنگ عسل نیز بر حسب نوع گیاه مورد استفاده زنبور معمولا از زرد کاهی تا قرمز تیره متغیر است .
عسل از نظر گردش نوری چپ گراست که حداکثر %25 آب %25 مواد معدنی و %8 ساکارز دارد .
در عسلی که از نوش گلها ساخته شده باشد هنگام عبور نور پولاریزه این نور به سمت چپ می چرخد ( Levorotatory ) حال آنکه عسلی که از عسلک درست شده باشد نورپولاریزه به سمت راست می چرخد ( Dextrorotatory ) جهت و چرخش صفحه می تواند درتجزیه و تشخیص عسل به کار رود ولی امروزه روش های اندازه گیری دقیق تری وجود دارد .

نامگذاری عسل

تساندر می گوید طبیعت در عسل گرانبهاترین هدیه ها را برای ما گرد آوری نموده است . این سرمایه بزرگ برای وجود انسان هنوز هم بسیار کم شناخته شده یا به شایستگی ارزشیابی نشده است .

عسل ها را از نقطه نظرهای مختلفی براثر خواص یا وضع بخصوصشان به شرح زیر تقسیم بندی می کنند :
1- برحسب منبع شهد گل ( نوع گیاه )

الف – عسل تک گل ( Monoflor ) که زنبورداران عسل شهد را از روی یک گل خاص جمع آوری می نمایند مانند عسل شبدر ، اقاقیا ، آفتابگردان ، عسل تک گل خالص با مشکل زیاد بدست می آید .

img/daneshnameh_up/0/0f/08b.jpg



ب – عسل چند گل ( Polyflor ) که شهد از روی چندین گل جمع آوری می گردد مانند عسل کوهستان، عسل میوه مانند عسل مرکبات و انواع درختان مثمر و غیر مثمر .

2 – متناسب با زمان تولید

الف : عسل بهاره : مانند عسل مرکبات و اقاقیا ودرختان میوه که زنبورداران در اوایل بهار جمع آوری می کنند .
ب : عسل پاییزه : که تولید آن از اواسط تابستان تا اوایل پاییز صورت می گیرد .

3 – متناسب با منطقه تولید : عسل دماوند و عسل کوهرنگ

img/daneshnameh_up/e/e1/b99.jpg



4– متناسب با رنگ عسل : عسل بی رنگ مانند عسل اقاقیا ، عسل زرد مانند عسل اسپرس ، عسل قرمز مانند عسل آویشن .

img/daneshnameh_up/8/8f/55qq.jpg



5 – برحسب نحوه تولید و استخراج : مانند عسل مایع ( شهد ) ، عسل کریستالیزه ( شکرک زده )، عسل شان ، مخلوط عسل مایع با عسل شان و عسل با موم که مخصوص کندوهای بومی است و به صورت تکه های خرد شده در ظرف های مخصوص بفروش می رسانند .

انواع عسل

عسل را به روشهای مختلف تقسیم بندی و نامگذاری کرده اندو بر اساس 3 نوع عسل که استثنایی هستند تعریف می شوند :

1 – عسل سمی

ثابت شده است که عسل حاصله از بعضی گیاهان برای انسان سمی بوده و ایجاد مسمومیت و عوارضی از قبیل استفراغ ، سر گیجه و عدم تعادل می نماید چون حاوی نوعی گلوکزید مسموم کننده است . این نوع عسلها برای خود زنبور سمی نبوده و زنبوران آنرا به راحتی مصرف می کنند . در مناطقی که گیاهان سمی می روید و زنبوران عسل جمع آوری می کنند زنبورداران می توانند از این مناطق برای تولید موم و بچه کندو استفاده نمایند . گیاهانی نیز وجود دارد که نوش و گرده تولیدی آنها برای زنبور عسل سمی است و عسل حاصل از آن برای انسان نیز مسموم کننده است .
مطالعات گوناگون نشان داده اند که عسل حاصل از شهد گیاهان زهری مانند بنکدانه ، گل انگشتانه ، خرزهره ، شوکران ، گل پنجه اعلی و غیره هرگز برای آدمی زهرناک نیستند .
نوعی گیاه که عسل تهیه شده از آن انسان را مسموم می کند نهالی است موسوم به Chama edaphne cahyeulata moench

img/daneshnameh_up/a/ad/23-r.jpg



این نوع عسل اگر چه برای انسان مضر است و خوردن آن عوارضی مانند استفراغ ، سرگیجه و درد شدید معده ایجاد می کند ولی در خود زنبور کوچکترین تاثیری نداشته بطوریکه می تواند در مصرف زمستانی او قرار بگیرد .
عسلی که بوئیدن آن تولید عطسه می کند و یا نوشیدنش سکر و مستی می آورد و چشیدنش گلو را می سوزاند این نوع عسل ها مسموم کننده هستند و برای تغذیه مناسب نمی باشد .

2– عسل مصنوعی
به مواد و ترکیباتی شبیه عسل اطلاق می شود که بدون دخالت زنبور ساخته می شود . و معمولا از قند نیشکر و میوه های شیری مانند خربزه ، هندوانه ، کدوی تنبل و خرما در ساختن چنین عسل هایی استفاده می کنند . هر چند به عنوان عسل از آنها نام برده می شود اما این مواد ، عسل نیستند بلکه از تغلیظ آب میوه ها به طریق مصنوعی و صنعتی بدست می آیند . این روش در ایران متداول نیست ولی در بعضی از کشورهای خارجی مرسوم است . در ایران هم در سالهای اخیر طرح تحقیقاتی تولید عسل از خرما توسط محققین کشورمان آغاز شده که جا دارد جهت روشن شدن مطلب به خلاصه ای از این طرح تحقیقاتی اشاره شود .
عسل خرما برای نخستینبار در کشورمان در سال 70 توسط موسسه تحقیقاتی مهندسی زراعی وزارت کشاورزی از خرماهای ضایعاتی درجه 3 و 4 تولید و به مردم عرضه شد . این عسل عصاره تغلیظ شده خرما می باشد که از طریق عملیات فیزیکی از نظر رنگ و عطر و مزه مورد پروسس قرار گرفته و تمام موارد نا شناخته شده آن در مقیاس آزمایشگاهی شناخته شده است وتا سر حد امکان به شرایط فیزیکی و شیمیایی عسل حاصله از زنبور عسل برسد .
تولید عسل خرما که در این تحقیق دنبال شده بود عصاره خرما می باشد که به وسیله روش استخراج ( Leaching ) و جداسازی جامد – مایع بوسیله فیلتر اسیون ( Filtration ) بی رنگ و بی عطر وتا حدی خوش طعم می شود و سپس در شرایط خاصی از درجه حرارت و فشار به نحوی که دوباره شکل ظاهری نامناسبی به خود نگیرد به حدی تغلیظ شده است که آب موجود در آن پایین تر از حداقل لازم برای رشد باکتریها قرار بگیرد . این عسل که خصوصیات فیزیکی و شیمیایی بسیار نزدیکی با عسل طبیعی کندو دارد ، از هر نوع خرما و از هر درجه ای قابل بازیافت است به عقیده کارشناسان این موسسه از هر یک کیلو گرم خرمای درجه 3 و 4 و یا ضایعاتی کارگاههای بسته بندی به صورت متوسط 300 گرم عسل تهیه می گردد که این مقدار می تواند تا 450 گرم نیز در تحت شرایطی افزایش یابد . تولید انبوه عسل خرما از طریق ایجاد یک واحد صنعتی در موسسه تحقیقاتی زراعی در دست بررسی است و پروژه مطالعاتی خرما به صورت مشترک بین موسسه تحقیقان مهندسی زراعی و دانشگاه صنعتی شریف ، مرکز مهندسی بیو شیمی در حال اجرا می باشد .

3 – عسل رادیو اکتیو
در برخی از انواع عسل ، مقدار خیلی ناچیزی رادیوم وجود دارد و این عمل با پوشانیدن شیشه های عسل با فیلم های حساس عکاسی و پوشانیدن آن با کاغذ سیاه و مشاهده تصاویری از تشعشع رادیوم در کاغذ حساس عکاسی ثابت شده است . این خاصیت مربوط به خاک و زمینی است که گیاهان عسل زا در آن رشد کرده اند .

عسل طبیعی

بر طبق تعاریف موجود در کشورهای پیشرفته و کشور ما ایران عسل به شهد گلها اطلاق می شود که زنبور عسل پس از تغذیه از گیاهان مختلف ساخته باشد . حال اگر زنبوری به جای شهد گلها از قند سفید یا شکر استفاده نماید فرآورده آن را نمی توان عسل نامید .
زنبورداران عسل دارای نیروی ذاتی هستند که گلهای مفید را از غیر مفید تشخیص می دهند آنها با علاقه فراوان سراغ تمام گیاهان طبی و گلهای شفا بخش می روند و عصاره ذیقیمت این گلهای قشنگ و مفید را گرفته و به بهترین شکل در اختیار ما قرار می دهند . این عسل کاملا طبیعی و سرشار از مواد غذایی و حیات بخش بوده و می تواند تمام نیاز های غذایی را بر طرف کند ، زیرا که تمام عناصر و املاح و ویتامین هایی را که گل فراهم می کند و زنبور می پروراند و آن را قابل جذب در خون می سازد را دارا می باشد . از طرفی کیفیت عسل طبیعی 10 برابر بیشتر از عسل مصنوعی است که از دادن آب و شکر به زنبوران بدست می آید . عسل مصنوعی صرفا برای تغذیه زنبوران تا حدی مناسب بوده و برای انسان اهمیت چندانی ندارد .

عسل غنی شده با ویتامین

امروزه هر کس اهمیت چشمگیر ویتامین ها را می شناسد و می داند که وجو د مقادیر بی اندازه کم ( به اندازه هزارم گرم ) نه تنها برای مصونیت بدن در برابر ناخوشی ها گوناگون ( حاصل از نبودن ویتامین) بلکه برای افزایش پایداریش در برابر عفونت ها و شرایط بد زندگی کافی است .
مشاهدات بالینی نشان دادهاند که اگر بیماری زیر نظر پزشک به درمان بپردازد و ویتامین های ساختگی را با غذایی که در اصل از فرآورده های طبیعی تهیه شده تغذیه کند ویتامین هایی مزبور بهتر جذب می شوند از این نظر عسل غنی از ویتامین به صورت فرآورده غذایی بسیار پر ارزش در خواهد آمد . این نوع عسل رامعمولا با مخلوط کردن ساده عسل و ویتامین ها می سازند که طرز تهیه یک نمونه از آن به شرح زیر است :
1 – عسل خالص 100 گرم 2 – ویتامین A 13200 واحد بین المللی (lu)
3 – ویتامین B1 – 8 گرم 4- ویتامین B2 – 8 میلی گرم
5 – ویتامین C - 300 میلی گرم 6 - ویتامین pp – 60 میلی گرم
7- نمک های کلسیم - 300 میلی گرم
ارزش غذایی این عسل برای بدن انسان قابل ملاحظه است و تغذیه 25 گرم ( یک قاشق مربا خوری ) آن در روز کافی است با وجود این با تجویز پزشک ، می توان آن را مصرف نمود .

تقلبات در عسل


عسل به علت خواص بسیار زیاد و قیمت نسبتا بالائی که دارد همواره مورد توجه سود جویان بوده و با دست زدن به تقلب در آن در آمد زیادی نصیب آنان می شود . گاهی اوقات اجبارا یا عمدتا عسل را از تغذیه مصنوعی زنبوران با محلول آب و شکر و یا شیره انگور و توت تهیه می کنند و آنرا به جای عسل طبیعی می فروشند این عسل دارای هیچ عطر و طعم مطبوعی نبوده و مسلما خواص عسل گلهای مختلف را ندارد و استاندارد عسل آنرا جز عسل های طبیعی نمی داند .
در بعضی از کشورها از جمله ایران گاهی عسل را به روشهای مختلف با شکر و یا گلوکز مایع مخلوط می کنند که این یک نوع تقلب در استحصال عسل محسوب می شود عین این کار قبلا در آمریکا نیز انجام می شده است . و دولت آمریکا به ناچار در سال 1926 در فصل مقررات راجع به دارو و غذا یک ماده تنبیهی برای آن قرار داد. بر اساس این ماده مخلوط کردن عسل یا هر نوع ماده قندی دیگر برای فروشنده جرم محسوب می شود .

عسلک Honeg dew

بعضی از حشرات راسته جوربالان (Homotera)

img/daneshnameh_up/b/ba/52.jpg



مانند شته ها و شپشک ها ضمن تغذیه از نباتات مختلف ، کربو هیدرات ( مواد قندی ) اضافی خود را از طریق مخرج در روی سطح برگ های نباتات مورد تغذیه دفع می کنند . در مواردی که در طبیعت شهد کمیاب باشد زنبور عسل بالاجبار مواد قندی مذکور و همچنین سایر ترشحات شیرین گیاهان ( بغیر از شهد گلها ) را جمع آوری و پس از تبدیل به صورت عسل در داخل سلولهای قاب ذخیره می نماید این نوع عسل که عسلک نامیده می شود از نظر عطر و رنگ و مواد متشکله آن از کیفیت کمتری نسبت به عسل معمولی بر خوردار است . عسلک در مقایسه با عسل رنگ تیره تر و لوولوز و دکستروز کمتری دارد . قندهای مرکب ، مواد معدنی ، نیتروژن و مواد اسیدی عسلک بیشتر از عسل می باشد .
مقدار مواد معدنی چون پتاسیم ، فسفر و آهن در عسلک بیشتر از عسل می باشد آن به علت دارا بودن این عناصر و بخصوص نمک پتاسیم در عسلک ، برای تغذیه زمستانی زنبور عسل مناسب نمی باشد زیرا ابتدا باعث اسهال و سپس مرگ و میر نوزادان می گردد. عسلک اغلب روی برگ درختانی نظیر بلوط ، راش ، تبریزی ، نارون ، افرا ، بید ، سدرا و غیره ترشح می شود و مورد استفاده زنبور عسل قرار می گیرد .

راههای جلوگیری از شکرک زدن

برای جلوگیری از شکرک زدن عسل مطالعات زیادی انجام شده و معمول ترین و عملی ترین راه جلوگیری از آن به تأخیر انداختن آن در کارخانه پاستوریزه کردن و بسته بندی عسل می باشد که عسل را حرارت داده و ذرات متبلور آن را ذوب می نمایند. برای این کار عسل را تا 77 درجه سانتی گراد حرارت داده و به وسیله ی صافی های مخصوص ناخالصی های آن مثل دانه گرده که ممکن است مرکز شروع تبلور باشد، را خارج می نمایند. بعد عسل را در این حرارت به مدت 5 دقیقه نگه داشته و سپس یک دفعه آن را خنک و درجه حرارت آن را به 57 درجه سانتی گراد می رسانند که قابل بسته بندی است و از شکرک زدن عسل برای چندین ماه تا چند سال جلوگیری کرده و عمر انبارداری آن را افزایش می دهد.

اوستین Austin در سال 1953 ثابت کرد که اگر عسل مایع برای مدت 5 هفته در صفر درجه سانتی گراد نگهداری و سپس در درجه حرارت انبار، فروشگاه و یا منزل قرار گیرد تمایل آن به شکرک زدن کم شده و گاهی تا بیش از دو سال به حالت مایع باقی می ماند. او توصیه کرده است که عسل را پس از استخراج برای مدت 5 دقیقه در حرارت 77 درجه سانتی گراد نگهداشته و سپس صاف کرده و به سرعت به درجه حرارت اتاق رسانده و بسته بندی کنند. سپس آن را برای مدت 5 هفته در صفر درجه سانتی گراد نگهداری کرده و پس از آن به بازار فروش یا مصرف کننده عرضه نمود.

روشهای ذوب کردن عسل شکرک زده

1- برای مایع نمودن عسلی که مفدار کمی شکرک زده است می توان از آب داغ استفاده کرد. برای این کار ظرف عسل را در آبی که حرارت آن 65 الی 70 درجه سانتی گراد است قرار می دهند تا عسل شکرک زده به تدریج ذوب شود و پس از اینکه قسمت اعظم حجم عسل ذوب شد باید آن را از داخل ظرف آب خارج کرده بقیه عسل با حرارت باقی مانده خواهد شد .

2- برای ذوب کردن عسل در مقیاس تجارتی که اغلب در ظروف بزرگ می باشد با استفاده از جریان هوای گرم دمای اتاق ذوب عسل را به 70 – 60 درجه سانتی گراد می رسانند سپس ظرفهای عسل را روی سکوهای شیبدار می خوابانند تا عسل به تدریج ذوب شده و از ظرف خارج شود . عسل خارج شده را در داخل ظرف دو جداره ریخته و با حرارت دادن مجدد و پاستوریزه نمودن آن بسته بندی می نمایند .

3 – عسل شان نیز شکرک می زند با وجود اینکه در این حالت نیز عسل سالم است ولی خریداران از خرید آن امتناع دارند عسل شان شکرک زده را می توان ذوب کرد و پس از جدا کردن موم آن را به صورت مایع به فروش رسانید . در صورتی که اتاقهای گرم با دمای قابل کنترل در دسترس باشند عسل شان شکرک زده را می توان به مایع تبدیل تبدیل نمود . اگر عسل شان را با استفاده از جریان هوای گرم تا 63 درجه سانتی گراد گرم کنند بلورهای قند عسل به مایع تبدیل می شود ، بدون آنکه موم آن ذوب گردد . با وجود این نظر به اینکه درجه حرارت نزدیک به نقطه ذوب موم است حرارت زیادتر از آن باعث ذوب کردن موم و خراب شدن عسل شان می گردد .

علت شکرک نزدن عسل های موجود در بازار چیست ؟
برای جلوگیری از تبلور عسل معمولا کارخانه های بسته کننده عملیاتی روی آن انجام می دهند که عبارتند از : حرارت دادن ، افزودن کمی جوهر لیمو در هر تن و ... در همه این موارد به خاطر وارد شدن ناخالصی در مجموعه قندهای موجود ، پدیده کریستالیزاسیون ( شکرک زدن ) عقب می افتد . در مورد کارگاههای نا شناخته که در آن حرارت دادن عسل یا به صورت مستقیم یا بدون کنترل صورت می گیرد نه تنها مواد موجود در عسل دچار صدمه می شوند بلکه بعد از دمای مشخصی ماده ای به نام هیدروکسی متیل فورفورال ( HMF ) پدید می آید که اگر نسبت آن در عسل زیاد شود مصرف آن خطرناک است .
میزان هیدروکسی متیل فورفورال HMF که در اثر حرارت دادن در عسل تولید می شود براحتی قابل اندازه گیری است . با اندازه گیری HMF می توان عسل مصنوعی را نیز از عسل طبیعی تشخیص داد . در این نوع عسل ساکارز را بوسیله اسید تبدیل به گلوکز و فروکتوز می کنند و در هنگام این واکنش مقدار نسبتا زیادی HMF تولید می شود . در کشورهای مختلف جهان برای اینکه عسل دارای شرایط استاندارد باشد هیدروکسی متیل فورفورال آن نباید از مقدار معینی تجاوز کند .

غلظت عسل
عسل رقیق بد است . عسل غلیظ خوب است . این هم از باورهای غلطی است که باید اصلاح شود . رقیق یا غلیظ بودن عسل بستگی به دو عامل دارد . اول و مهمتر میزان آبی است که در عسل وجود دارد . دوم درجه حرارت محیطی که به هنگام خرید مشتری در آن قرار دارد . در تابستان عسل کمتر کش می آید در زمستان بیشتر . علت این است که بر اثر حرارت عسل شل می شود و بر اثر برودت خودش را به اصطلاح جمع می کند . به همین دلیل بر روی بسته عسل ها ی خارجی برچسب هایی برای راهنمای مصرف کننده دیده می شود به این مضمون که گرم کنید تا نرم شود ، سرد کنید تا سخت شود.

“ WARM IT TO SOFTEN / CHILL IT TO HARDEN “

اما در مورد غلظت عسل های مختلف :
بطور مثال عسل جنگل های شمال ایران و عسل مرکبات رقیق تر از عسل ها مناطق کوهستانی مانند سبلان ، پلور ، محلات ، خوانسار و غیره هستند . به هیچ وجه این بدان معنی نیست که دسته اول از کیفیت پایین برخوردارند . هر دو عسل طبیعی و خالص هستند اما در یکی میزان آب موجود کمی بیشتر از دیگری است . در تعریف جهانی پذیرفته شده ، عسل قابل قبول برای عرضه به بازار عسلی است که از حداکثر %18 آب و حداقل % 82 مواد قندی ( عمدتا گلوکزو فروکتوز ) تشکیل شده باشد . آب بیش از 18 درصد در عسل موجب تخمیر می شود یعنی غلظت مواد قندی کمتر از82 % امکان رشد باکتری را فراهم می سازد اگر به عسلی برخوردید که رقیقتر از عسل های مورد شناخت شماست و از نظر ظاهری علایمی از ترشیدگی و تخمیر در آن نیست ، گمان مبرید که خدای ناکرده تقلبی است ، یا عسلی با درجه کیفیت پایین تر است از عسل هایی که مثال آوردیم آنهایی که در کنار دریای خزر ( مناطق مرطوب ) بدست آمده اند دارای 18 - 15 %
آب و آنهایی که در مناطق کوهستانی ( خشک ) تولید شده اند کمتر از %10 آب و بیشتر از %90 مواد قندی دارند . اما نمی توان گفت کدام عسل بهتر است . زیرا از نظر خاصیت عمومی و مشترک همه عسل ها که دارا بودن مواد قندی سریع الجذب برای بدن است هر دودسته مسانند . از نظر خواص طعم، بو ، مزه به گیاهی که زنبور روی آن نشسته است چه کسی می تواند بگوید خاصیت مثلا شهد گلهای بهار نارنج از شهد گون ، آویشن ، آلوچه ، گیلاس کمتر یا بیشتر است ؟ شاید جالب باشد بدانید که عسل مرکبات به خاطر میزان کم آن در دنیا نادرتر و در غرب خواهان بیشتری دارد در صورتی که به خاطر رنگ شفاف و زرد آن و غلظت پایین تر ، در بزرگترین بازار مصرف ایران ، تهران ، جایگاه بسیار پایینی دارد .
رنگ عسل

img/daneshnameh_up/4/49/82ws.gif



عسل بر حسب اینکه متعلق به کدام منطقه و کدام گل باشد رنگش متفاوت است . دامنه طیف رنگهای عسل از سفید به انواع زرد ( زرد نارنجی ، زرد مایل به سبز طلایی ) کهربایی ، عقیقی مایل به قرمز و حتی قهوه ای متغیر است .
عسل اقاقیا به رنگ سفیدی می زند ، عسل بهار نارنج زرد طلایی است ، عسل جنگلهای مازندران زرد مایل به سبز ، عسل آویشن عقیقی قرمز ، عسل کاج جنگلهای اروپا متمایل به قهوه ای می باشد . همه اینها عسل خوب و طبیعی هستند اما به خاطر گلی که زنبوران از آن تغذیه کرده اند رنگشان متفاوت است . همه اینها عسل خوب و طبیعی هستند اما به خاطر گلی که زنبوران از آن تغذیه کرده اند رنگشان متفاوت است . پس این باور غلط است که عسل خوب رنگ تیره دارد .
رنگ ، بو و طعم عسل تا حدودی به هم مربوط هستند در حالی که می توان رنگ عسل را به طور علمی و دقیق اندازه گیری کرد بو و طعم آن قضاوتی نظری است ولی به هر حال از نظر مصرف کننده خصوصیات مهمی می باشند . بسیاری از طعم های عسل که در یک منطقه جالب و خوب تلقی می شود در منطقه دیگر ناپسند است . عسل گندم سیاه وزیرفون ممکن است در یک منطقه بیشترین قیمت را داشته باشد اما در منطقه دیگر بازاری نداشته باشد . عسلی که ممکن است تصور شود مردم آن را نمی پسندند برای مصرف زنبور عسل نگهداری می شود .


عقاید و باورهای نادرست در مورد طبیعی یا مصنوعی بودن عسل

در مورد طبیعی یا مصنوعی بودن عسل و طرز تشخیص آنها از یکدیگر عده ای عقیده دارند عسل وقتی که متبلور ، کدر و ته نشین گردد تقلبی است و عسل سالم و طبیعی همیشه صاف و شفاف باقی می ماند و وقتی که عسل خریداری شده پس از مدتی کدر و ته نشین ( شکری زده ) شد ، ناراحت شده و به فروشنده اعتراض می کنند . این هم از نظریه ها و عقاید غلطی است که در کشور ما رایج است .
مصرف کننده ایرانی به ویژه تهرانی ها عسل خوب ، خالص و طبیعی را عسلی می دانند که رنگش کهربایی تیره یا همانند عقیق باشد ، سفت بوده و اصطلاحا کش بیاید ، اگر 24 ساعت در یخچال گذاشته شود ( شکرک ) نزند ، اگر قاشقی از آن برداشته شود قطراتی که سرازیر می شود به صورت باریکه ای ممتد باشد و قطع نشود . عده ای هم تکنیک های خاصی را برای شناسایی توصیه می کنند که پایه و اساس آن معلوم نیست مانند کبریت گرفتن کنار عسل ، ریختن چند قطره روی روزنامه و ...
هیچ کدام از این عقاید ، نظریات و تصورات ارتباطی با عسل از نظر طبیعی یا مصنوعی بودن و همچنین شکرک زدن آن نداشته و ندارد و از نظر عسل شناسان و علم تغذیه بطور کلی مردود است .
لازم به ذکر است که تشخیص عسل طبیعی و مصنوعی به کمک انگشت ، قاشق و یا مزه و غیرو غیر ممکن بوده و فقط به عهده آزمایشگاه و دستگاهی به نام رفراکتومترمی باشد .

ملاک انتخاب عسل خوب

استاد آقای دکتر اسفندیار رشید زاده عسل شناس و زنبوردار نمونه کشورمان در این باره می نویسد :
برای مصرف کننده یک راه بیشتر برای تشخیص عسل وجود ندارد : آن هم استفاده از ابزارهایی است که بدن در اختیارش گذاشته است با چشمانش شکل ظاهری عسل را ارزیابی می کند ، با بینی اش آن را بو می کند ، با زبانش آن را مزه مزه می نماید اگر مجموعه باب طبعش بود ، اگر عسل بخصوص عطر و طعم گلها را داشت این عسل ، عسل واقعی ( طبیعی ) است و ارزش آن را دارد که بهای آن را در حد معقول بپردازد .

درجه بندی عسل

امروزه در اغلب کشورهای تولید کننده و وارد کننده عمده عسل ، قوانین و مقررات خاصی وضع شده که نه تنها خصوصیات فیزیکی و شیمیایی عسل خالص و حدود تغییرات قابل قبول آنرا مشخص می نمایند بلکه انواع عسل را بر حسب کیفیت و خصوصیات آنها درجه بندی و معرفی می کنند . درجه بندی عسل اساسا بر مبنای خصوصیاتی از قبیل در صد رطوبت یا مواد جامد قابل حل در آب ، طعم یا مزه ، درجه خلوص یا عاری بودن از ناخالصی و صاف بودن آن انجام می شود . بر این مبنا ممکن است عسل را به درجات A ، B ، C ، D تقسیم بندی نمود بطوریکه درجه A از انواع عالی ، B بسیار خوب ، C خوب و D متوسط یا زیر استاندارد معرفی گردند .
معمولا تولید کنندگان قادر به درجه بندی عسل خود نیستند و نیازی به اینکار ندارند ولی در مورد صادرات و واردات عسل موسسات ذیربط دولتی از جمله موسسه استاندارد و تحقیقات کشورهای مربوط به بررسی کیفی عسل و تعیین نوع و درجه آن می باشند .
تعیین قوانین و مقررات مخصوص عسل و درجه بندی آن اغلب مورد توافق و قبول اکثر کشورهای صادر کننده و وارد کننده بوده و این کالای مهم اقتصادی را از هر گونه تقلب در کیفیت آن و همچنین از کالاهای مشابه مصنوعی مصون و متمایز می سازد .

درجه بندی عسل

امروزه در اغلب کشورهای تولید کننده و وارد کننده عمده عسل ، قوانین و مقررات خاصی وضع شده که نه تنها خصوصیات فیزیکی و شیمیایی عسل خالص و حدود تغییرات قابل قبول آنرا مشخص می نمایند بلکه انواع عسل را بر حسب کیفیت و خصوصیات آنها درجه بندی و معرفی می کنند . درجه بندی عسل اساسا بر مبنای خصوصیاتی از قبیل در صد رطوبت یا مواد جامد قابل حل در آب ، طعم یا مزه ، درجه خلوص یا عاری بودن از ناخالصی و صاف بودن آن انجام می شود . بر این مبنا ممکن است عسل را به درجات A ، B ، C ، D تقسیم بندی نمود بطوریکه درجه A از انواع عالی ، B بسیار خوب ، C خوب و D متوسط یا زیر استاندارد معرفی گردند .
معمولا تولید کنندگان قادر به درجه بندی عسل خود نیستند و نیازی به اینکار ندارند ولی در مورد صادرات و واردات عسل موسسات ذیربط دولتی از جمله موسسه استاندارد و تحقیقات کشورهای مربوط به بررسی کیفی عسل و تعیین نوع و درجه آن می باشند .
تعیین قوانین و مقررات مخصوص عسل و درجه بندی آن اغلب مورد توافق و قبول اکثر کشورهای صادر کننده و وارد کننده بوده و این کالای مهم اقتصادی را از هر گونه تقلب در کیفیت آن و همچنین از کالاهای مشابه مصنوعی مصون و متمایز می سازد .

نگهداری عسل

انبار یا هر جایی که عسل در آن نگهدازی می شود باید پاکیزه و براحتی قابل تمیز شدن باشد ، و در دسترس حشرات ، جانوران و یا آلودگی های نظیر گرد و خاک نباشد . دمای انبار و طول مدت نگهداری نیز بر کیفیت عسل تاثیر می گذارد . اگر عسل را بعد از بسته بندی نهای در دمای 22 تا 25 درجه سانتی گراد انبار کنیم تغییرات آن در سطح قابل قبول بوده و موجب از بین رفتن رنگ ، طعم و آنزیم های عسل خواهد شد . عسلی که مرحله نهایی ( حرارت ) را نگذرانده است باید در دمای کمتر از 10 درجه سانتی گراد نگهداری شود . انجام این کار روی رنگ ، عطر و طعم عسل حتی پس از سالها هیچ تاثیری نخواهد گذاشت . بهترین دما برای نگهداری عسل 7 الی 12 درجه سانتی گراد می باشد .

از آنجائیکه عسل خیلی زود بوهای خارجی را به خود جذب می کند بنابراین نباید آنرا نزدیک موادی مانند پارافین ، قیر ، بنزین و ماهیای دودی نگهداری نمود .
از آنجائیکه عسل شدیدا جاذب الرطوبه است بنابراین در هر جا که نگهداری می شود اعم از جاهای مرطوب ، خشک ، داخل یخچال و قفسه ها باید فقط در ظروف سر بسته با سر پوش محکم باشد .
بر خلاف اغلب مواد غذایی عسل را می توان برای مدت نامحدود نگهداری نمود . عسل طبیعی بسته بندی شده در اثر گذشت زمان کمی از نظر طعم تندتر و از نظر رنگ تیره تر می شود ، اما کیفیت آن در صورتی که در معرض هوا قرار نگیرد تغییر ی نخواهد کرد .
نگهداری عسل به مدت طولانی ، روی ترکیبات آن اثرات زیادی می گذارد ، عسل شبدر محصول سال 1923 با عسل شبدر محصول 1957 ، با هم مقایسه شده است . افزایش میزان هیدروکسی متیل فورفورال ( HMF ) در عسل در طی مدت نگهداری ( زمان و حرارت ) بیانگر کیفیت عسل می باشد . میزان HMF در عسل در طی مدت نگهداری و درجه حرارت را نشان می دهد .

درجه بندی عسل

امروزه در اغلب کشورهای تولید کننده و وارد کننده عمده عسل ، قوانین و مقررات خاصی وضع شده که نه تنها خصوصیات فیزیکی و شیمیایی عسل خالص و حدود تغییرات قابل قبول آنرا مشخص می نمایند بلکه انواع عسل را بر حسب کیفیت و خصوصیات آنها درجه بندی و معرفی می کنند . درجه بندی عسل اساسا بر مبنای خصوصیاتی از قبیل در صد رطوبت یا مواد جامد قابل حل در آب ، طعم یا مزه ، درجه خلوص یا عاری بودن از ناخالصی و صاف بودن آن انجام می شود . بر این مبنا ممکن است عسل را به درجات A ، B ، C ، D تقسیم بندی نمود بطوریکه درجه A از انواع عالی ، B بسیار خوب ، C خوب و D متوسط یا زیر استاندارد معرفی گردند .
معمولا تولید کنندگان قادر به درجه بندی عسل خود نیستند و نیازی به اینکار ندارند ولی در مورد صادرات و واردات عسل موسسات ذیربط دولتی از جمله موسسه استاندارد و تحقیقات کشورهای مربوط به بررسی کیفی عسل و تعیین نوع و درجه آن می باشند .
تعیین قوانین و مقررات مخصوص عسل و درجه بندی آن اغلب مورد توافق و قبول اکثر کشورهای صادر کننده و وارد کننده بوده و این کالای مهم اقتصادی را از هر گونه تقلب در کیفیت آن و همچنین از کالاهای مشابه مصنوعی مصون و متمایز می سازد .

ظروف نگهداری عسل:
عسل دارای خاصیت اسیدی بوده و نگهداری و بسته بندی آن در ظروف فلزی بسیار خطرناک است ؛ زیرا اسید موجود در عسل موجب خوردگی فلزات می شود سپس آن با مواد قندی عسل مخلوط می شود و روی کیفیت عسل تاثیر می گذارد . سالم ترین روش نگهداری عسل در حجم کم ظروف شیشه ای ، لعابی یا سفالی است .
برای نگهدار عسل به حجم زیاد باید از ظروف استیل ، گالوانیزه و یا ظروفی که سطح داخلی آنها بوسیله مواد مقاوم به اسید عسل پوشیده شده باشد ، استفاده نمود . امروزه اغلب زنبورداران ایرانی از ظروف پلاستیکی 40- 30 لیتری برای نگهدار عسل استفاده می کنند .
اینگونه ظروف برای نگهدار عسل مناسب نبوده زیرا در جریان حمل و نقل موجب شکسته شدن آن و ضایع شدن عسل می شود . از یک طرف در انبار آن تحت تاثیر اسیدهای عسل قرار می گیرند و خورده می شوند و از طرف دیگر بوی پلاستیک موجب کاهش کیفیت عسل شده و پس از متبلور شدن عسل در آنها در موقع حرارت دادن و ذوب کردن عسل با مشکلات زیاد مواجه خواهد گشت .


مخمرهای عسل

مخمرهای موجود در عسل از نوع اسمو فیلیک ( Osmophilic ) هستند و قادرند در محیط عسل رشد نمایند . اغلب مخمرها عسل متعلق به گونه ساخارومسیس( Saccharomyces ) می باشند . این مخمرها در محیط هایی حاوی بیش از 30 درصد قند قادر به رشد نیستند . در حالیکه مخمر های اسموفیلیک عسل متعلق به جنس زیگوساخارومسیس Zygosaccharomycs می باشند و در محیط غذایی که دارای فشار اسمزی زیاد باشد نظیر شربت افرا که در حدود 66 درصد ماده قندی دارد و هم چنین در عسل هایی که آب آنها بیش از 19 درصد باشد بخوبی رشد می نمایند .

تخمیر عسل:
عسل شدیدا جاذب الرطوبه(h igroscopic )بوده و رطوبت آب موجود در هوا را به شدت جذب نموده ورقیق می شود و وقتی که میزان آب آن به 19 درصد رسید مخمرهای اسموفیلیک Osmophilic شروع به تکثیر خواهند نمود .
براساس تحقیقات انجام شده عسل هایی که رطوبت آنها کمتر از 17/1 درصد باشد تخمیر نمی شوند از 17/1 تا 20 در صد امکان تخمیر شدن و بالاتر از 20 درصد قطعا در معرض خطر تخمیر قرار خواهند گرفت .
رطوبت بیش از حد در انبار نیز موجب تخمیر عسل و زنگ زدن و پوسیده شدن ظروف نگهداری عسل می گردد . توصیه می شود که ظروف نگهداری عسل در انبار باید کاملا مسدود و غیر قابل نفوذ باشد تا رطوبت انبار را جذب ننماید . و سعی شود میزان رطوبت عسل های انبار شده کمتر از 18/6 در صد باشد .
در ایران زنبورداران شمال بیش از همه با خطر تخمیر و شکرک زدن عسل مواجه هستند و باید دقیقا از موقع برداشت عسل تا بسته بندی آن نکات لازم را رعایت نمایند . باید توجه داشت که کلیه عسلها حاوی مخمر هستند و احتمال تخمیر عسل بعد از شکرک زدن افزایش خواهد یافت .

راههای جلوگیری تخمیر در عسل

1 – برای جلوگیری تخمیر در عسل می توان از حرارت ( غیر مستقیم ) جهت از بین بردن قارچ عامل تخمیر عسل استفاده کرد . این قارچ در حرارت 63 درجه سانتی گراد به مدت 7 دقیقه در 69 درجه سانتی گراد به مدت یک دقیقه و در 71 درجه سانتی گراد بلافاصله کشته می شوند .

2 – افزودن مواد شیمیایی مانند بنزوات سیدیم به نسبت 0/025 درصد نیز از خطر تخمیر عسل جلوگیری می کند ؛ ولی با توجه به اینکه مهمترین خصوصیات عسل برای مصرف انسان خالص و طبیعی بودن آن می باشد به هیچ وجه این روش توصیه نمی شود .

3 – عسل های شان نیز حاوی مخمر می باشد . برای جلوگیری از تخمیر عسل شان باید رطوبت اضافی عسل را حذف نمود . می توان این عمل را با قرار دادن شانها در اطاق گرم مجهز به رطوبت گیر انجان داد .

 

   
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: سه شنبه 15 دی 1394 ساعت: 9:51 منتشر شده است
برچسب ها : ,
نظرات(0)

تفاوت های جالب دست چپ ها و راست دست ها

بازديد: 231

 

تفاوت های جالب دست چپ ها و راست دست ها

1- چه اتفاقي مي افتد که يک فرد چپ دست مي شود؟

در پاسخ به اين سوال محققان هنوز کاملا مطمئن نيستند، اما تحقيقات زيادي نشان داده تعامل پيچيده اي از ژن ها و طبيعت اين مسئله را باعث مي شود. در حالي که ژن هاي خاصي به نام "ژن هاي چپ دستي" هم پيدا نشده اند. اما چيزي که ما مي بينيم اين است که افراد چپ دست در خانواده و اصل و نسبشان چپ دست هاي بيشتري داشته اند.

صرف نظر از اينکه چه چيزي باعث چپ دست و راست دست شدن افراد مي شود، تحقيقات برخي تفاوت هاي فيزيولوژيک و شخصيتي افراد چپ دست با راست دست ها را پيدا کرده اند.

 2- چپ دست ها در خطر بيشتري براي ابتلا به بيماري هاي رواني قرار دارند

همانطور که گفتيم چپ دست ها چيزي حدود 10 درصد افراد جامعه را تشکيل مي دهند. اما محققان دريافته اند در جامعه هايي که شيوع بيماري هاي عصبي و رواني خاص در آنها بالاتر است، درصد چپ دست هاي جامعه نيز بالاتر بوده است.

مطالعات پيشين دريافته اند که 20 درصد افراد مبتلا به اين بيماري ها از جمله افسردگي، اختلال دوقطبي، اسکيزوفرني و شيدايي، چپ دست بوده اند. اما امروزه مطالعات جديدتر اظهار مي دارند که شيوع اين بيماري در چپ دست ها بيشتر از 20 درصد خواهد بود.

 3- چپ دست و راست دست بودن سلامتي شما را هم تعيين مي کند

دانشمندان همچنين دريافته اند شيوع اختلالات شنوايي، بيش فعالي و برخي اختلالات رفتاري خاص در چپ دست ها بيشتر است. با اين حال دليل واقعي اين مساله هنوز به طور کامل مشخص نشده، اما به نظر مي رسد مغز اين افراد پيچيدگي بيشتري نسبت به راست دست ها داشته باشد.

 هنر و خلاقيت چپ دست ها بالاتر از راست دست ها است. آنها جالب تر و پيچيده تر فکر مي کنند و معمولا در يک گروه از دوستان، ايده هاي بهتري به سرشان مي زند.

 مغز انسان به دو نيمکره تقسيم شده است، نيمکره راست و نيمکره چپ مغز. بيشتر افراد براي انجام بيشتر فعاليت هايشان، مثل عمل صحبت کردن به نيمکره چپ مغز وابسته هستند. بيشتر راست دست ها در اين گروه قرار دارند. اما حدود 30 درصد چپ دست ها براي بيشتر فعاليت ها به نيمکره راست مغز وابسته اند و در بقيه آنها در انجام فعاليت ها نيمي از مغز بر نيمي ديگر برتري ندارد.

بر اساس مطالعات موجود، وجود يک نيمکره مغزي غالب در انجام فعاليت هاي روزانه باعث افزايش کارايي فرد مي شود و به همين خاطر است که خطر اختلالات يادگيري و ناهنجاري هاي رواني در چپ دست ها بيشتر خواهد بود.

 اگر از جهت ساير شرايط باليني بخواهيم آنها را مقايسه کنيم، مطالعه هاي زيادي نشان داده اند که شيوع بيماري هاي نظير آرتريت روماتوئيد و زخم هاي گوارشي در جمعيت چپ دست به طور قابل توجهي کمتر از راست دست ها خواهد بود.

 4- شنوايي و سخنراني چپ دست ها با راست دست ها متفاوت است

چپ دست ها قدرت بالاتري در شنيدن تغييرات ريز و ظريف صداها دارند. جالب است بدانيد نيمکره هاي راست و چپ مغز هر کدام در درک و تحليل برخي صداهاي خاص قدرت دارند و چيزي که واضح است قدرت نيمکره راست مغز، يعني همان نيمکره اي که چپ دست ها بيشتر به کار مي گيرند قدرت بيشتري در تحليل و شناخت تغييرات ريز و دقيق در صداها دارد.

 5- چپ دست ها هنرپيشه هاي قوي تري هستند

هنر و خلاقيت چپ دست ها بالاتر از راست دست ها است. آنها جالب تر و پيچيده تر فکر مي کنند و معمولا در يک گروه از دوستان، ايده هاي بهتري به سرشان مي زند. جالب است بدانيد مطالعه هاي انجام شده پي برده اند که چپ دست ها در انتخاب يک کار و روش، کمتر به نقاط منفي آن فکر مي کنند و به همين خاطر قدرت ايده پردازي و خلاقيت آنها بالاتر است.

 6- چپ دست ها در مسابقه هاي ورزشي هم شما را شکست خواهند داد

اگر نگاهي به تاريخ ورزش و قهرمانان جهاني بيندازيد، متوجه مي شويد که تعداد بالايي از قهرمانان ورزشي چپ دست بوده اند، مخصوصا در ورزش هايي مانند گلف و تنيس.

در حقيقت چپ دست ها در ورزش هايي که نياز به تمرکز بيشتر دارد موفق ترند، مانند تنيس، بوکس، بيس بال و بولينگ.بررسي ها نشان داده اند که شانس موفقيت چپ دست ها در مسابقات ورزشي زماني که رقيب آنها يک راست دست است بيشتر خواهد بود و اين همان قوت قلبي است که قهرمانان چپ دست در مسابقات نهايي به آن نياز دارند و با شنيدن آن دلگرم مي شوند.

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: یکشنبه 06 دی 1394 ساعت: 9:09 منتشر شده است
برچسب ها : ,
نظرات(0)

تحقیق درباره کارافرینان برتر ایرانی

بازديد: 483
کارآفرینان موفق ایران
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: شنبه 05 دی 1394 ساعت: 18:47 منتشر شده است
برچسب ها : ,
نظرات(0)

ليست صفحات

تعداد صفحات : 1652

شبکه اجتماعی ما

   
     

موضوعات

پيوندهاي روزانه

تبلیغات در سایت

پیج اینستاگرام ما را دنبال کنید :

فرم های  ارزشیابی معلمان ۱۴۰۲

با اطمینان خرید کنید

پشتیبان سایت همیشه در خدمت شماست.

 سامانه خرید و امن این سایت از همه  لحاظ مطمئن می باشد . یکی از مزیت های این سایت دیدن بیشتر فایل های پی دی اف قبل از خرید می باشد که شما می توانید در صورت پسندیدن فایل را خریداری نمائید .تمامی فایل ها بعد از خرید مستقیما دانلود می شوند و همچنین به ایمیل شما نیز فرستاده می شود . و شما با هرکارت بانکی که رمز دوم داشته باشید می توانید از سامانه بانک سامان یا ملت خرید نمائید . و بازهم اگر بعد از خرید موفق به هردلیلی نتوانستیدفایل را دریافت کنید نام فایل را به شماره همراه   09159886819  در تلگرام ، شاد ، ایتا و یا واتساپ ارسال نمائید، در سریعترین زمان فایل برای شما  فرستاده می شود .

درباره ما

آدرس خراسان شمالی - اسفراین - سایت علمی و پژوهشی آسمان -کافی نت آسمان - هدف از راه اندازی این سایت ارائه خدمات مناسب علمی و پژوهشی و با قیمت های مناسب به فرهنگیان و دانشجویان و دانش آموزان گرامی می باشد .این سایت دارای بیشتر از 12000 تحقیق رایگان نیز می باشد .که براحتی مورد استفاده قرار می گیرد .پشتیبانی سایت : 09159886819-09338737025 - صارمی سایت علمی و پژوهشی آسمان , اقدام پژوهی, گزارش تخصصی درس پژوهی , تحقیق تجربیات دبیران , پروژه آماری و spss , طرح درس