كلاس هاي درس چند پايه :

يكي از مسائل اساسي در كلاس هاي  چند پايه ، نيروي انسان است . در اين كلاس ها معمولاً معلم علاوه بر تدريس محتواي آموزشي ، امور اداري مربوط به مدير ، معاون ، متصدي امور دفتري و وظايف مربي بهداشت ، معلم ورزش و ... را نيز عهده دار است و از سوي ديگر او بايد به عنوان يك پژوهشگر در آموزش كيفي و يك مشاور اجتماعي نيز ايفاي نقش كند . اين در حالي است كه هيچ انگيزه اجتماعي ، اقتصادي ويژه اي براي آن ها فراهم نشده است و افراد علاقمند و شايسته  حرفه معلمي تمايلي به خدمت  در اين كلاس ها ندارند. از سوي ديگر حق معلمان فارغ التحصيلي مراكز تربيت معلم هم براي تدريس در اين كلاس ها ، آمادگي ، اطلاعات و تجربه مناسب ندارند و از هيچ اموزش پيش از خدمتي كه زمينه ساز تجربه عملي و تفكر درباره‌ي تدريس چند پايه باشد ، برخوردار نيستند. در مجموع براي معلمان چند پايه آموزش جداگانه وجود ندارد و آن ها ناچارند از طريق  تجربه و آزمايش ، روش هايي را مورد استفاده قرار دهند و هيچ تدبيري جهت ارتقاي توانايي ها و صلاحيت  ايشان جهت به كارگيري روش هاي مؤثر تبادل تجارب و اطلاعات و .... انديشيده نشده است. اين ديدگاه كه معلمان آموزش ديده براي تدريس تك پايه به طور اتوماتيك مي‌توانند در كلاس هاي چند پايه تدريس كنند، غير قابل قبول است و مخصوصاً كه از كم تجربه ترين افراد در دسترس (سرباز معلم ، آموزشياران نهضت سواد‌آموزي، بوميان با سواد و .... ) براي اداره اين كلاس ها استفاده مي‌شود.

در مجموع مشكلات خاصي همچون كمبود وقت ، نقصان تجربه و كمبود اطلاعات معلمان مدارس چند پايه در امر تدريس و كلاس داري حرفه اي ، نا مناسب بودن فضاي آموزشي و كمبود كلاس درس ، عدم هماهنگي بين مدرسه و خانواده و كمبود تجهيزات آموزشي منجر به نارضايتي معلمان مي‌گردد مخصوصاً در مواردي كه معلم به عنوان مدير ، دفتر دار ، خدمتگزار ، معاون ، نامه رسان هم ايفاي نقش مي‌كند . و در كلاس نيز بايد بيش از يك معلم تك پايه مهارت ، توانايي و اطلاعات داشته باشد.

مديريت در كلاس هاي درس چند پايه:

مديريت كلاس درس در آموزش و پرورش كلاس هاي درس چند پايه حائز اهميت زيادي است مديريت كلاس درس به پيش بيني ها و روند ضروري براي ايجاد و حفظ محيطي كه در آن ياد دهي و يادگيري به وضوح مي‌پيوندد تعريف شده . هدف اوليه مديريت كلاس اثر بخش ، كاستن از بدرفتاي يا حتي ايجاد يك محيط منظم نيست. ارائه تمرين ها و فعاليت هايي كه دانش آموزان را به انفعال بكشاند و سبب به هم ريختن نظم هم نگردد ، به معناي افزايش فرصت يادگيري نيست . درست  ، بر عكس چنين شرايطي از فرصت‌هاي يادگيري مي‌كاهد . اين موضوع  ، در كلاس هاي درس چند پايه در خور توجه است ، زيرا بسياري از دانش آموزان مجبورند ساعاتي از روز را ساكت و بي هدف در گوشه اي از كلاس سپري كنند  تا معلم بتواند به گروه ديگري از دانش آموزان تدريس نمايد و يا از آنها  خواسته مي‌شود به روخواني مطالب كتاب يا فعالت ديگري بپردازند اما بر كلاس و فعاليت هاي دانش آموزان نظارت و مديريت هدفمند اعمال نمي‌شود كلاس آرام و منظم است اما بر يادگيري و ميزان يادگيري افزوده نمي‌شود . اين موضوع در كلاس چند پايه در خور توجه است . زيرا بنايي ترين هدف از مديريت كلاسي اثر بخش ، يادگيري يا افزايش يادگيري دانش آموزان است.

 سازماندهي كلاس:

سازماندهي كلاس يكي از مهمترين عوامل براي كمك كدن به فراهم نمودن فرصت تدريس موثر است اگر كلاس درس به خوبي سازماندهي شود هر اندازه طرح درس به خوبي فراهم شده باشد راهي به سوي موفقيت نخواهد داشت .

معلم كلاس چند پايه ، هم بايد درس را سازمان بدهد و هم بايد فضاي فيزيكي كلاس را  به خوبي سازمان بدهد. چگونگي آرايش ميز و نيمكت در كلاس و نحوه بهره گيري از ديوارها و سقف و كف كلاس تأثير زيادي براي عملكرد كلاسي معلم و دانش آموزان دارد. معلم كلاس درس چند پايه متوجه توانايي طبيعي دانش‌آموزان براي شناخت و كنجكاوي باشد و برپايه اين ويژگي دانش آموزان فعاليت هاي يادگيري مناسبي را طراحي و به آنان ارائه دهد.

شايسته است معلمان وظيفه ذاتي خود در كلاس دس را هم مورد توجه قرار دهند . يكي از وظايف معلم در كلاس درس پديد آوري محيط يادگيري بر انگيزنده است.

رهنمودهايي جهت مديريت مؤثر در كلاس هاي چند پايه:

1- معلم كلاس درس چند پايه بايد روشها ، فنون و راهبردهاي متعدد مؤثري براي تدريس آماده بوده و به طور اثر گذاري آنها را براي جلب رضايت مندي دانش آموزان به كار گيرد.

2- در كلاس هاي درس چند پايه، دانش آموزاني با سنين مختلف و توانايي متفاوت حضور دارند معلم نبايد و نمي تواند فقط با تكيه بر يك روش به ارائه محتوا بپردازد.

3- معلم بايد طرح درس روزانه اش را به دقت آماده كند تا دانش آموزان پايه هاي مختلف را به انجام انواعي از فعاليت هاي يادگيري سودمند وادار سازد.

4- به كارگيري راهبردهاي تدريس بايد همراه با انعطاف پذيري باشد . در برخي مواقع نياز است براي اثر گذاري بيشتر ، راهبردهاي تدريس با توجه به نوع محتوا و نيازمندي دانش آموزان مورد بازنگري قرار گيرد.

5- گروهبندي بر پايه توانمندي را به عنوان يك راه كار در نظر گرفته شود براي تدريس دو سويه و انجام تدريس جبراني فراهم مي‌كند . گروه بندي بر پايه هاي تحصيلي غير يكسان در كلاس هاي چند پايه فرصت مناسبي براي فعاليت هاي مشاركتي و پويا فراهم مي‌كند.

6- گاهي فعاليت يكسان را براي همه دانش آموزان كلاس ارائه شود. شمار زيادي از فعاليت ها را مي‌توان طراحي كرد كه دانش آموزان پايه هاي اول تا پنجم در انجام دادن آن ها شركت كنند.

7- معلم شرايطي ايجاد كند تا دانش آموزان از همديگر يا بگيرند . نظر به اينكه در بسياري از موارد ياد گيرندگان  بزرگسال الگوي يادگيري بسيار خوبي براي يادگيرندگان تازه كارند.

8- مشاركت در گروه‌ هاي يادگيري به مثابه يك عضو فعال گروه براي مثال معلم مي‌تواند خود را به عنوان عضوي در گروه يادگيري دانش آموزان پايه سوم، چهارم و پنجم دبستان نمايد.

9- معلم كلاس درس چند پايه متوجه توانايي طبيعي دانش آموزان براي شناخت و كنجكاوي باشد و بر پايه اين ويژگي دانش آموزان فعاليت هاي يادگيري مناسبي را طراحي و به آنان ارائه دهد.

منابع و مأخذ :

فرايند ياد دهي يادگيري كلاسهاي چند پايه                            سهيلا حاجي اسحاق

راهنماي آموزش در كلاسهاي درس چند پايه                        دكتر محرم آقا زاده- رخساره فضلي

مجله رشد معلم