دوره کردن دروس:

شاید باور نکنید اما اکثر دانش آموزان دوره کردن را بلد نیستند! مثلا خیلی از بچه ها در دی ماه برای یادگیری مبحثی 10 ساعت وقت گذاشته اند بعد برای فروردین ماه نیز دوباره همان مقدار وقت صرف می کنند یعنی دوره کردن برای آن ها مساوی است با دوباره خوانی دروس.
در حالی که اصلا قرار نیست هنگام دوره نمودن مطالب آن ها را از اول بخوانیم زیرا هیچ گاه آن چیزی را که بلدیم بیشتر بلد نمی شویم. زیرا دوره کردن درست وقتی نتیجه بخش است که قبلا با توجه به نکات (روش های یادگیری و مطالعه) نکته برداری و خلاصه نویسی را به دقت انجام داده باشیم.
پس هنگام دوره کردن یک مطلب، بهتر است بتوانیم چیزهایی را که از یادمان رفته است پیدا کنیم و توجه داشته باشیم که بیشتر مباحث خوانده شده در ذهنمان وجود دارد و باقی مانده ی مطالب را پیدا کنیم و چنان چه بخواهیم تمام مبحث را دوباره از اول تا آخر مثل بار اول که خوانده بودیم بخوانیم نتیجه آن خواهد شد که بیشتر وقتمان را تلف کرده ایم پس مطابق آن چه گفته شد می توانیم به صورت زیر عمل کنیم:
1- خواندن اجمالی و سریع: فرض کنید که می خواهید درسی مثل معارف را دوره کنید کتاب درسی را باز کرده و از بالا به پایین سریع نگاه می کنید از مطالب آشنا گذشته و در مورد مطالب مبهم می ایستید و آن را بازخوانی می کنید. در این روش برای گذشتن از هر صفحه حداکثر 3 تا 4 دقیقه وقت کافی است این روش برای دروس حفظی بسیار موثر است. مخصوصا یادگیری مطالبی مثل معنی لغات، ادبیات و امثالهم.
2- نگاه کردن و مطالعه ی یادداشت ها: چنان چه خلاصه برداری خوبی داشته باشید می توانید دوره ی عالی تری نیز داشته باشید.
3- دوره کردن مطالب مشکل تر: در هنگام دوره کردن قرار نیست تمام تست ها و تمریناتی را که قبلا حل نموده اید دوباره حل کنید کافی است تنها تعدادی از آن ها را انتخاب کنید. باید از میان تست هایی که زده اید آن هایی را که به نظرتان مبهم یا نکته دارتر بود. علامت بزنید تا بعدا با خواندن آن ها سریعا مفاهیم برای شما جابیفتد این سوالات را نیز می توانید به صورت زیر مشخص کنید:
الف) سوالاتی که نتوانستید بار اول آن ها را بفهمید یا حل نکرده اید.
ب) سوالاتی که کلا اصل و پایه مباحث را بسط و تشریح می کنند

تاثیر ازدواج بر مردان
تأهل، در مورد همه ی ابنای بشر ماهیتی سرشتی دارد و غالب وجود آن عالمگیر میباشد. لذا تفاوت فرهنگها موجب دگرگونیهای اساسی در قواعد آن نمیشود!
مطالبی که در ذیل می آید بر اساس تحقیقاتی است که استیون ناک ( Steven I.nox ) استاد جامعه‌شناسی دانشگاه ویرجینیا، پیرامون “علل و پیامدهای تغییرات در خانواده آمریکایی” انجام داده است. بر همین اساس باید در ابتدا ذکر شود که عواملی که در “نفع بیشتر مردان از ازدواج ” مطرح میشود، عواملی جامع و مانع برای جامعه ی ایرانی نیست و با توجه به اعتقادات مسلمین در باب ازدواج باید تاکید کرد که نفع طرفین از ازدواج خیلی بیشتر از مطالب عنوان شده است….
با توجه به تحقیقات افراد متأهّل عموما افراد سالم تری هستند و عمر طولانی تری دارند و از سلامت عقلانی و نفسانی بیشتری برخوردارند، شاد‌ترند و در آمد بیشتری دارند.
هر چند ازدواج تاثیرات مثبتی را در هر دو جنس باعث میشود اما ذی نفع اصلی آن مردان میباشند. مردان در تمام اموری که ازدواج در آنها تاثیر دارد، منفعت بیشتری بدست می آورند و انتفاع زنان از ازدواج در صورتی حاصل میشود که یک رابطه ی زناشویی مطلوب و کانونی گرم و صمیمی ایجاد شود. در حالیکه به نظر میرسد مردان کمتر تحت تاثیر کیفیت زندگی مشترک خود قرار میگیرند و بطور ساده و اولیه به محض تأهل از مزایای آن بهره مند میشوند، به عبارت دیگر نفس عمل ازدواج باعث بهبود زندگی مردان میشود، اما بهبود زندگی زنان تحت تأثیر کیفیت زندگی زناشویی خواهد بود.
ازدواج و تشکیل زندگی مشترک در واقع تشکیل یک کانون اجتماعی است. این بدان معنی است که همراه با مفهوم ازدواج یکسری انتظارات وابسته به فرهنگ نیز وجود دارد و بدینگونه مردان با این اقدام کاری بیش از شروع یک زندگی ساده با یک زن را آغاز میکنند و در واقع با این عمل خود را به مجموعه ای از قوانین قرار دادی و انتظارات متصل میسازند. او در مقام همسر و پدر مورد انتظارات دیگران قرار میگیرد و از دیدگاه سایرین باید رفتاری متفاوت از زمان تجرد داشته باشد.
ازدواج بیش از ارتباط بین دو شریک جنسی را پدید می آورد و ارتباطی است که مفاهیم آن از باورهای فرهنگی نش?ت گرفته، با ازدواج زوجین تعهداتی را پذیرا میشوند از جمله وفا‌داری، غمخواری، تحمل…
زوج‌هایی که برای طولانی مدت تنها رابطه ی همزیستی داشته‌اند از جنبه های قابل پیش بینی بسیاری از زوج‌هایی که به ازدواج یکدیگر در آمده اند متفاوتند. اینگونه زوجها توسط تمایلات جنسی به یکدیگر وابسته هستند و روابط اخلاقی دیگر در آن ها بسیار کم است، آزادی بیشتری نسبت به افراد متاهل دارند و قانون تعیین کننده ای برای اینگونه روابط وجود ندارد، شانس بیشتر طلاق و رضایت‌مندی کمتر از روابط جنسی از معایب این نوع زندگی است و طرفین حداقل تعهد را نسبت به یکدیگر دارند.
مفهوم ازدواج در جامعه امریکا بدین معنی است:
۱) شخص انتخابی آزاد دارد که بر پایه ی عشق است
۲) بلوغ و استقلال نیاز مسلم اقدام به ازدواج است
۳) ازدواج ارتباط بین دو جنس مخالف است
۴) در زندگی مشترک مرد تامین کننده اصلی معاش است و او رئیس است
۵) وفا‌داری جنسی و تک همسری انتظارات یک ازدواج است
۶) ازدواج بطور طبیعی با تولد فرزندان همراه است.
و ماهیت مردانگی در ازدواج هم یعنی: مرد پدر فرزندانی است که از همسرش متولد میشود / تامین معاش زن و فرزندان بر گردن اوست / حافظ و محافظت کننده ی خانواده است.
بر این اساس اگر مرد از محافظت یا تامین معاش سر باز زند، نه تنها همسری نا‌شایست تلقی میگردد، بلکه به نوعی کمتر از یک مرد کامل محسوب میگردد. در یک زندگی مشترک مرد آنگونه رفتار میکند که به حسب فرهنگ مطابق با هویت مردانگی‌اش باشد. موضوع اصلی در مورد ازدواج در زندگی مردان عبارتست از اینکه ازدواج به دلیل آنکه موقعیتی جهت تکامل و حفظ ماهیت مردانگی میباشد باعث ایجاد تغییراتی در مردان میگردد. حقیقت آشکار آنست که غالب مردان و زنان، زندگی مشترک خود را به گونه ای طراحی میکنند که نسبت به کلیات ازدواج اصولی تطابق زیادی داشته باشد. و ازدواج اصولی تنها راهی است که همسران ِ مرد، میتوانند به یک مرد کامل تبدیل شوند. هنگامیکه قضیه اساسی مفهوم گردید، درک علت اثرات مثبت ازدواج در مردان بسیار آسانتر خواهد بود. هویت مردانگی موقتی است و می بایست در دوران پس از بلوغ مستمراً و فعالانه حفظ گردد که این امر بوسیله ی یک ازدواج اصولی امکان پذیر میشود و یک مرد هویت مردانگی خود را طی زندگی مشترک حفظ کرده، توسعه میدهد و به نحوی آن را ابراز میکند. نقش تکامل و بلوغی که یک مرد به عنوان همسر ایفا میکند هسته ی اصلی هویت مردانگی وی قرار میگیرد و این موضوع راهنمای اصلی در علت ثمر بخش بودن ازدواج در زندگی مردان است.
مردان متاهل بیش از مردان مجرد در زمینه فعالیتهای اجتماعی و معقول درگیر میشوند و پاداش چنین فعالیتهایی به صورت شاءن و اعتبار یا مادیات به ایشان برمیگردد. مردان متاهل تابعیت خود از روابط غیر رسمی یا دوستانه را با شرکت در روابط مبتنی بر نقشهای اصولی جایگزین میکنند و در واقع به این طریق اجتماعات خصوصی خود را تغییر میدهند، آنها در اجتماع بر نقشهایی تاکید میکنند که جزئی از کانونهای اجتماعی هستند مثل نقشهای مذهبی و اقتصادی.
Card gillian” ” نیز در تحقیق خود در مورد مردان متاهل میگوید: مردان متاهل در مواد و نوع و سطح، روابط خود را بر اساس میزان نیل به اهداف تنظیم میکنند و طبیعتاً موفقیت و شکست آنها تعیین کننده خواهد بود. بر خلاف وابستگی به دیگران، اینگونه موفقیتهای شخصی خصوصیات مردانگی را تحکیم می بخشد….

.

پرورش ماهی در سيستم های باز:
منظور از قفس يا كيج بخشي از آب دريا, سراب ,آب پشت سد و… است كه از اطراف و كف توسط ابزارهاي مختلفي مثل توري با چشمه هاي مختلف محصور گردد ودر آن محيط محصور ماهي پرورش داده شود.
اولين بار ماهيگران از قفس براي نگهداري موقت ماهي (تا زمان آماده شدن براي فروش) استفاده مي كردند.پرورش در قفس , پديده اي است نو كه در سالهاي اخير در نواحي ساحلي انجام مي شود.
تنوع زيادي در اندازه ها وطرح هاي قفس ديده مي شود. قفس ها با شرايط مختلف محيطي تطابق پذيري زيادي دارند واز آنها به طرق مختلف استفاده مي شود.
1-انواع قفس:
قفس ها در مقايسه با انواع اوليه آن توسعه زيادي يافته وامروزه انواع وطرح هاي متنوعي از آنها وجود دارد.
چهار نوع قفس وجود دارد: ثابت , شناور, قابل غوطه وري وغوطه ور واستفاده از 2 مدل ثابت وشناور رايج تر است.
-قفس هاي ثابت : از يك كيسه توري تشكيل شده اند كه بوسيله تيرك هايي در كف درياچه يا رودخانه در آب نگهداري مي شود. اين قفس ها نسبتاً ارزان وساختن آنها آسان است , ولي از لحاظ اندازه وشكل محدوديت دارند وفقط در محل هاي كم عمق با بستر مناسب مستقر مي شود.

-قفس هاي شناور: كيسه قفس هاي شناور توسط يك حلقه يا چارچوب شناور نگهداري مي شود. كاربرد اين قفس نسبت به ساير انواع قفس بيشتر است ومي توان آنها را در اشكال واندازه هاي مختلف طراحي كرد.
-قفس هاي قابل غوطه وري: كيسه توري يا شبكه هاي توري قفس قابل غوطه وري , متكي به يك چارچوب يا دكل است ومي تواند در عمق هاي مختلف آب قرار گيرد. اين مزيت باعث مي شود كه در شرايط آب وهوايي بد از صدمات در امان باشد. اين مدل قفس در زمان آرامش آب , در سطح آب نگهداشته مي شود وهنگام بدي آب وهوا درون آب غوطه ور مي گردد.
-قفس هاي غوطه ور: قفس هاي غوطه ور ساده , معمولاً, از تعدادي جعبه هاي چوبي ساخته مي شوند كه در ميان آنها شكاف هايي وجود دارد و آب از درون آنها عبور مي كند. اين قفس ها توسط سنگ يا پايك به بستر آب محكم مي شوند.
2- معيارهاي انتخاب محل استقرار قفس:
سه دسته معيار براي انتخاب محل قفس وجود دارد كه بايد رعايت شوند:
بررسي مقدماتي شرايط فيزيكوشيميايي محيط كه تعيين مي كند آيا يك گونه مي تواند در آن محيط به لحاظ دما , شوري , اكسيژن , جريان ها و… پرورش يابد يا خير.
عواملي هستند كه با موفقيت يك سيستم قفس ارتباط دارند (آب وهوا, محفوظ بودن , عمق وبستر
بررسی مسائل مربوط به احداث وسوددهي مجتمع پرورشي همانند جنبه هاي حقوقي , دسترسي , تاسيسات محلي ,امنيت وبحث هاي اقتصادي _ اجتماعي.
-كيفيت آب محل استقرار قفس :

دما , شوري , اكسيژن , , گل آلودگي و آلودگي آب پارامترهايي هستند كه قبل از نصب قفس در محل مورد نظر , بايد مورد توجه قرار گيرند.هر گونه ماهي در رنج معيني از دما, شوري , اكسيژن و …بهتر رشد مي كند.
ميزان گل آلودگي كمتر از 100 ميلي گرم در ليتر براي بيشتر گونه ها قابل تحمل است.البته , مدت در معرض قرار گرفتن نيز مهم است.پرورش دهندگان بايد از محل هايي كه ميزان گل آلودگي بالايي دارند پرهيز كنند.اصولاً رودخانه ها احتمال گل آلودگي بالايي دارند ومقدار مواد جامد معلق آن ها ممكن است به چندين هزار ميلي گرم در ليتر برسد.
از نقطه نظر پرورش ماهي در قفس ، يك آلوده كننده چيزي است كه به ساختمان قفس صدمه بزند, اثرات منفي روي ماهي هاي درون قفس يا غذاي مصرفي بگذارد يا در بدن ماهي به مقداري جمع شود كه ديگر قابل مصرف نباشد. در نتيجه محل استقرار قفس بايد تا حد امكان دور از صنايع ونقاط پر جمعيت باشد تا خطر اين آلودگي ها كاهش يابد.
3-شرايط محل استقرار قفس:
-عمق:
قفس هاي ثابت در مناطق كم عمق درياچه ها ومخازن يا رودخانه ها ودر عمق هاي كمتراز 8 متر مستقر مي شوند. زيرا پيدا كردن تيرك هاي بلندتر كه بتواند قدرت كافي براي نگهداشتن قفس ها را در عمق بيشتر را داشته باشد مشكل است.
عمق آب براي قفس هاي شناور چندان مهم نيست اما با افزايش عمق , هزينه ها ومشكلات مهار كردن بالا مي رود. براي اكثر انواع پرورش در قفس , قفس ها بايد در عمق كافي مستقر شوند تا تبادل آب حداثر باشد, ودر عين حال كف قفس به اندازه كافي با بستر فاصله داشته باشد.
در اثر رسوب مواد زايد در زير قفس وكيفيت آب اطراف قفس نامساعد مي شود, بنابراين بهتر است ماهي هاي درون قفس را 4 الي 5 متر بالاتر از رسوبات نگهداري كرد.
عمق مناسب را مي توان با ابزارهايي ساده مثل نخ وشاقول يا پيچيده مثل اكوساندردبه سرعت تعيين كرد.
قفس هاي شناور اين مزيت را دارند كه مي توان آنها را به آب هاي عميق تر منتقل كرد.
-بستر:
وضعيت بستر, روي انتخاب طرح قفس تاثير مي گذارد. درآب هاي شيرين فرو كردن پايه هاي قفس ثابت مشكل است واز قفس هاي شناور استفاده مي شود.
اهميت دريا با بستر صخره اي وجود جريان لايروبي كننده مناسب وكمترين احتمال ايجاد مولد زائد مي باشد.
وليكن مهاركردن قفس در اين محل ها مشكل است.
-جريان آب:
تبادل خوب آب هم از لحاظ تامين اكسيژن وهم از لحاظ برطرف كردن مواد زائد حاصل از سوخت و ساز, اهميت دارد.
سرعت آب بين 1/0 تا 5/0 متر در ثانيه مناسب است وسرعت هاي متوسط بين 2/0 تا 3/0 نيز نتايج رضايت بخشي نشان داده اند. با افزايش سرعت جريان آب هزينه هاي مهار وساختمان قفس افزايش مي يابد.
4-مواد مناسب ساخت قفس:

مواد مناسب براي ساخت كيسه قفس بايد داراي شرايط ذيل باشند:
– قوي
– سبك
-مقاوم در برابر پوسيدگي , ساييدگي وهوازدگي
-مقاوم در برابر مواد چسبيده به تور
– راحتي كار وقابل تعمير بودن
-خاصيت كشيدگي زياد
– بافت صاف وغير خشن براي ماهي
– ارزان
يك ماده تمام كيفيت هاي ذكر شده را ندارد اما بي شك بعضي مواد براي برخي گونه ها محل ها و هدف ها مناسبترند. عموماً كيسه قفس را از توري هاي قابل انعطاف كتابي يا نايلوني مي دوزند بعلاوه از شبكه هاي توري غير قابل انعطاف , از مواد مختلف وبه اشكال مختلف براي مكان وهدف هاي مختلف استفاده مي شود.
تور مناسب قفس بايد مقداری سنگين تر از آب باشد تا به راحتي از حلقه شناور آويزان شود وبه قدركافي محكم باشد وتوانايي تحمل وزن مقداري ماهي را در هنگام بالا كشيدن تور در زمان صيد داشته باشد.
5-جنبه های پرورش در قفس:

از قفس مي توان در پرورش متراكم , نيمه متراكم وگسترده استفاده كرد. در پرورش گسترده , ماهي ها متكي به غذاهاي طبيعي و قابل دسترس آبي هستند ولي در روش هاي متراكم ونيمه متراكم غذاي دستي كاربرد دارد.
در پرورش گسترده ونيمه متراكم در قفس , از گونه ماهي هاي علفخوار و همه چيزخوار ودر پرورش متراكم از گونه هاي گوشتخوار استفاده مي شود. بيش از 130 گونه ماهي و12 گونه ميگو , خرچنگ دريايي وخرچنگ معمولي در قفس پرورش داده مي شوند.
گونه انتخابي پرورش تجاري در ايران ماهي قزل آلا رنگين كمان است.
ماهي قزل آلا براحتي به غذاي دستي عادت كرده وارزش اقتصادي بالايي دارد وهمچنين تهيه بچه ماهي به مقدار مورد نياز براحتي امكان پذير است.
-طول دوره پرورش:
در كشور ما با توجه به دماي آب , پرورش دهندگان ماهي در قفس بين 4-8 ماه فرصت دارند تا ماهيان مزارع خود را به وزن بازار برسانند.
-حمل ونقل ورهاسازي ماهي در قفس :
24-48 ساعت قبل از حمل ونقل بچه ماهي ها , غذادهي قطع مي شود وبوسيله مناسبي بچه ماهي ها به محل استقرار قفس منتقل مي شوند. پس از رسيدن وسيله حمل ونقل ماهي به منبع آبي , يا قفس را به كنار ساحل نزديك كرده وماهي ها را توسط لوله هاي پلاستيكي يا برزنتي به داخل قفس تخليه مي كنند يا اينكه ماهي ها را توسط قايق به محل مورد نظر مي برند.
پيش از رهاسازي بايد دماي آب ماهي با دماي محيط جديد تقريباً برابر باشد.بلافاصله پس از انتقال ماهي در قفس , نبايد به آن ها غذا داد.
بر مبناي توليد نهايي هر قفس ومحاسبه تعداد تلفات , ماهي ها را در قفس رهاسازي مي كنند.
-غذادهي در قفس:
از غذادهي در هنگام سرما يا گرماي شديد وهنگام طوفان خودداري شود, زیرا ماهي ها در اين مواقع اشتهاي مناسبي ندارند. ماهي هاي قفس را بايستي به زمان هاي مشخص غذادهي عادت داد. متوسط طولي ووزني هر ماهي غذا با سايزمشخصي استفاده مي شود. از دادن غذا در مواقع تاريكي يا كدورت آب بايد خوددداري شود.
-صيد ماهيان در قفس:
صيد ماهي هاي قفس, براساس چرخه توليد, يا به صورت يك جا يا به صورت مرحله اي انجام مي شود. اگر ماهي ها در زمان رهاسازي يك وزن باشند، يكجا برداشت وبه بازار ارسال مي شوند اما اگر ماهي ها درهنگام رهاسازي اختلاف وزن داشته باشند يا در دوره هاي مختلف رهاسازي شده باشند ودر دوره هاي مختلف به وزن بازاری برسند , مرحله اي صيد مي شوند.24 ساعت قبل از صيد غذادهي قطع مي شود.
براي صيد ماهي از قفس ، تور را بالا مي كشند، تا حدي كه ماهي ها در يك حجم كوچك از آب جمع شوند سپس با يك ساچوك ماهی ها را از داخل تور خارج مي كنند. در قفس هاي بزرگ ، از چرثقيل باي بالا كشيدن تور استفاده مي شود.
عمليات بعدي ، جايگزاري قطعات خرد شده يخ لابلاي ماهيها وفرستادن آنها به بازار مصرف است.
6-رعايت چند نكته مديريتي در طول دوره پرورش در قفس:
-بررسي كيفيت آب:
آگاهي از كيفيت آب در طول دوره پرورش بخصوص براي مزارع قفس كه به صورت متراكم در آن ماهي پرورش داده مي شود اهميت زياد دارد.
مهمترين پارامترهاي آب اكسيژن محلول ودماست . دما بايد به طور روزانه در اول صبح وسط روز واوايل شب , اندازه گيري ودر جدول مشخصي ثبت شود. اندازه گيري ساير پارامترها از قبيل عمق شفافيت , PH ,نيتروژن نيز الزامي است.
– بيومتري ماهي ها:
به منظور آگاهي از ميزان رشد ماهي هاي قفس , بايستي در فواصل منظم از ماهي ها نمونه گيري ووزن وطول آنها تعين شود.
– بهداشت ودرمان ماهي ها:
آگاهي از سلامتي ماهيان پرورشي در طول دوره قابل اهميت است. هر گونه تغيير در ظاهر , پوست , چشم , باله ها ودم مهم و مي تواند علامت بيماري باشد . جمع آوري ماهي هاي مرده در قفس مي تواند در جلويري از سرايت بيماري كمك كند.
جهت جلوگيري از شيوع بيماريهاي مسري پرورش دهندگان بايد نكات بهداشتي را رعايت نموده وباكارشناسان بهداشت مشاوره نمايند.
-تعمير ونگهداري قفس:
قفس در اثر طوفان ,جانوران شكارچي , اشياي شناور روي آب , كشتيراني ودزدان فرسوده وخراب شده وبراي استفاده مجدد در فصول بعدي پرورش نياز به تعمير دارد.

پارگي هاي كوچك توري قفس را مي توان با نخ هاي ابريشمي , در محل ترميم كرد, اما اگر صدمه ديدگي زياد باشد بايد كيسه تور تعويض شود يا در ساحل تعمير گردد.
براي جلوگيري از گرفتگي چشمه ها وتعويض سريعتر آب در قفس , بهتر است همراه با افزايش وزن ماهي ها , بويژه در محيط هاي دريايي كيسه هاي توري رابا توري چشمه بزرگتر تعويض كرد.

.

بلال حبشی

معرفی

از زندگی‌ او پیش‌ از گرویدن‌ به‌ اسلام‌ اطلاعی‌ دردست‌ نیست‌، جز آنکه‌ برخی‌ از منابع‌ او را، بی‌آنکه‌ از پدرش‌ یاد کنند، از زادگان‌ مولدان‌ بنی‌ جُمَح‌، و مادرش‌ حمامه‌ جمامه‌ باید تصحیف‌ حمامه‌ باشد را کنیز یکی‌ از اینان‌ دانسته‌اند. در منابع‌ دیگر او را بلال‌ ابن ‌رَباح‌، و پدرش‌ را از اسیران‌ حبشی‌ خوانده‌اند. بلال‌ را گاه‌ به‌ مادرش‌ نیز نسبت‌ داده‌، و او را بلال‌ بن‌ حمامه‌ نامیده‌اند. کنیه بلال‌ را هم‌ به‌ اختلاف‌، ابوعبدالله‌، ابوعبدالکریم‌ و ابوعمر آورده‌اند. از آنجاکه‌ گفته‌اند بلال‌ هم‌سن‌ ابوبکر بود، باید در سالزاد او، یعنی‌ سال‌ سوم‌ عام‌الفیل‌ به‌ دنیا آمده‌ باشد

رهایی از بردگی

بلال‌ مقارن‌ بعثت ‌ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ از بردگان‌ امیة بن‌ خلف‌ بود و آن‌گاه‌ که‌ اسلام‌ آورد و آن‌ را آشکار کرد، چون‌ مردی‌ فرودست‌ بود و قبیله‌ و خاندانی‌ نداشت‌ تا از او حمایت‌ کنند، آزار و شکنجه‌های‌ سخت‌ دید، تا حدی‌ که‌ دل‌ ورقة بن‌ نوفل‌ به‌ رقت‌ آمد و امیه‌ را سرزنش ‌ و حتی‌ تهدید کرد. سرانجام‌، ابوبکر بن‌ ابی‌ قحافه‌ او را خرید، یا با یکی‌ دو غلام‌ جوان‌ و چابک‌ معاوضه‌ کرد و آزادش‌ ساخت‌؛ درحالی‌ که‌ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ نیز در همان‌ اندیشه‌ بود. او خود در روایتی‌ به‌ این‌ امر تصریح‌ کرده‌ است‌ و گزارش‌های‌ دیگر درباره سفر او به‌ شام ‌ نیز مؤید این‌ ماجراست‌

ابن‌ حجر آورده‌ است‌ که‌ مادر او را نیز مشرکان ‌ عذاب‌ می‌دادند و این‌ نشان‌ می‌دهد که‌ او نیز مسلمان ‌ شده‌ بود. ابوبکر او را هم‌ خرید و آزاد کرد.

بلال‌ از نخستین‌ گروندگان‌ به‌ اسلام‌

بلال‌ را در زمره نخستین‌ گروندگان‌ به‌ اسلام‌ یا نخستین‌ کسانی‌ تن‌ که‌ اسلام‌ خود را ظاهر کردند، دانسته‌اند اما اینکه‌ گفته‌اند وی‌ نخستین‌ برده‌ای‌ بود که‌ اسلام‌ آورد، محل‌ تردید است‌، چه‌، زید بن‌ حارثه‌ بی‌گمان‌ در اسلام‌ آوردن‌ بر بلال‌ سبقت‌ داشت‌. بلال‌ پس‌ از آزادی‌ بی‌درنگ‌ به‌ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ پیوست‌ و خادم‌ و خازن‌ کارپرداز او شد.

نخستین‌ مؤذن‌ در تاریخ‌ اسلام‌

بلال‌ نخستین‌ مؤذن‌ در تاریخ‌ اسلام‌ به‌ شمار می‌رود. البته‌ به‌ نظر می‌رسد که‌ چندی‌ بعد، ابن‌ ام‌ مکتوم‌ و کسانی‌ دیگر هم‌ در این‌ کار انباز شدند؛ چنان‌که‌ گفته‌اند: بلال‌ به‌ روز اذان ‌ می‌گفت‌ و ابن‌ ام‌ مکتوم‌ به‌ شب‌.

عنایت خاص پیامبر به بلال

پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ علاقه‌ و عنایت‌ خاصی‌ به‌ بلال‌ داشت‌ و او را به‌ تعبیر جبرئیل ‌، سید و سرور حبشیان‌ می‌شمرد. در ذکر واقعه «اسراء» نیز، حضرت‌ از او به‌ عنوان‌ سابق‌ مسلمانان‌ در برخورداری‌ از نعیم‌ آخرت‌ یاد می‌کرد و پایگاهی‌ بلند برایش‌ قائل‌ بود.

عقد اخوت‌ با ابورویحه

در مدینه ‌ میان‌ او و ابورویحة خثعمی‌ عقد اخوت‌ برقرار شد و بلال‌ همواره‌ به‌ این‌ برادری‌ وفادار بود اما اینکه‌ گفته‌اند: میان‌ او و عبیدة بن‌ حارث‌ بن‌ مطلب‌ یا ابوذر عقد برادری‌ بسته‌ شد، نباید درست‌ باشد؛ زیرا این‌ اخوت‌ میان‌ مهاجر و انصار برقرار می‌شد.

اهل‌ صفه‌

بلال‌ را در زمره اهل‌ صفه‌ و از صوفیان ‌ راستین‌ و اولیه‌ شمرده‌اند.

همراهی پیامبر در غزوات

بلال‌ در تمام‌ غزوات ‌ همراه‌ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ بود. در غزوه بدر، امیة بن‌ خلف‌ را به‌ تحریک‌ و اشاره بلال‌ به‌ قتل‌ رساندند، و به‌ روایتی‌ خود، او را کشت‌. در روز فتح‌ مکه‌ وی‌ همراه‌ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ وارد کعبه‌ شد و نخستین‌ کس‌ بود که‌ در آن‌جا اذان‌ گفت‌.

اذان بلال بعد از پیامبر

پس‌ از رحلت‌ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌، بلال‌ دیگر اذان‌ نگفت‌ و به‌ اصرار اجازه‌ یافت‌ تا برای‌ جهاد به‌ شام‌ رود. در این‌باره‌ دو روایت‌ هست‌: برخی‌ آورده‌اند که‌ ابوبکر می‌خواست‌ بلال‌ را در مدینه‌ و نزد خود نگاه‌ دارد، پس‌ او را اجازه سفر نداد. چون‌ ابوبکر درگذشت‌، بلال‌ سرانجام‌ عمر را با اصرار راضی‌ کرد و روی‌ به‌ شام‌ نهاد.] مطابق‌ روایتی‌ دیگر، بلال‌ در همان‌ روزگار خلافت‌ ابوبکر وارد شام‌ شد. او پس‌ از رحلت‌ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌، به‌رغم‌ خواست‌ ابوبکر، هیچ‌ اذان‌ نگفت‌، مگر دو یا بار. یک‌ بار به‌ درخواست‌ حضرت‌ فاطمه زهرا علیها سلام‌، و بار دیگر وقتی‌ عمر به‌ جابیه شام‌ آمده‌ بود، به‌ درخواست‌ مسلمانان‌ و دعوت‌ او اذان‌ گفت‌. به‌ روایتی‌، بلال‌ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ را در خواب‌ دید که‌ او را به‌ زیارت‌ خود می‌خواند. پس‌ بی‌درنگ‌ بر نشست‌ و به‌ مدینه‌ رفت‌ و در آن‌جا اذان‌ گفت‌. نیز آورده‌اند که‌ این‌ کار به‌ درخواست‌ امام‌ حسن‌ و امام‌ حسین ‌علیهم‌السلام صورت‌ گرفت‌ و اذان‌ بلال‌ در مسجدالنبی‌ ، شهر را به‌ لرزه‌ افکند.

شرکت در جنگ‌ها و فتوحات

بلال‌ در برخی‌ جنگ‌ها و فتوحات‌ شام‌ هم‌ شرکت‌ داشت‌. در فتح‌ بیت‌المقدس‌ ، او از فرماندهان‌ سپاه‌ به‌ عمر شکایت‌ برد که‌ از لذایذ دنیوی‌ بیش‌ از بقیه مسلمانان‌ بهره‌ می‌جویند، و عمر فرمان‌ داد که‌ به‌ عامه جنگجویان‌ غذای‌ خوب‌ دهند و غنایم‌ به‌ طور مساوی‌ تقسیم‌ گردد. ظاهراً بلال‌ معتقد بود که‌ همه غنایم‌ و آنچه‌ به‌ فتح‌ حاصل‌ می‌شود، باید پس‌ از کسر خمس ‌ آن‌، میان‌ جنگجویان‌ تقسیم‌ شود؛ در حالی‌ که‌ عمر همه مسلمانان‌ را در آن‌ انباز می‌دانست‌ و بر آن‌ بود که‌ قسمتی‌ از آن‌ نیز باید وقف‌ مسلمانان‌ شود و گویا این‌ باعث‌ نقاری‌ در میانه‌ شده‌ بود. در همین‌جا وقتی‌ عمر دیوان‌ شام‌ را بنیاد نهاد، به‌ درخواست‌ بلال‌ نام‌ او و ابورویحة خثعمی‌ را در یک‌ دفتر قرار داد و به‌ یک‌ اندازه‌ از عطایا برخوردار گردانید.

وفات

درباره سال‌ مرگ‌، محل‌ و علت‌ درگذشت‌ بلال‌ میان‌ منابع‌ اختلاف‌ است‌. مرگ‌ او را در سال‌های‌ ۸، ۰ و ۱ق‌ در شصت‌ و‌اند سالگی‌، به‌ مرگ‌ طبیعی‌ یا بر اثر طاعون ‌ دانسته‌، و مرقدش‌ را غالباً در دمشق ‌ باب‌ الصغیر یا باب‌ کیسان‌ و بعضی‌ در داریا یا عمواس‌، و حتی‌ حلب ‌ نشان‌ داده‌اند.

زندگی نامه شیخ اذری اسفراینی

خلاصه : شيخ آذري بيهقي اسفرايني در سال 784 هـ.ق در طوس متولد گرديد پدرش عبدالملك از سوي سربداران صاحب اختيار اسفراين بود. در كودكي همراه با دايي خود به قراباغ رفت و با الغ بيك همباري شد و دوستي عميقي بين آنان پديد آمد. وي از جواني شروع به شاعري و مدح سلاطين، بويژه سلطان شاهرخ تيموري كرد. اما بزودي به عرفان روي آورد و ترك صوفيان چون شيخ محي الدين طوسي غزالي به شاه نعمت ا... ولي به سلوك مشغول شد و فرقه نعمت الهيه را دريافت نمود. سپس دوبار به حج رفت و يك سال در آنجا مجاور حرم شد و كتاب سعي الصفا را در باره مناسك حج نگاشت سپس به هند رفت و در دربار احمد شاه اول بهمني به مقام ملك الشعرايي و معلمي علاالدين همايون بن احمد شا رسيد و كتاب بهمن نامه را به وي تقديم كرد. و پس از سالها به خراسان بازگشت و تا پايان عمر در اسفراين به تربيت شاگردان و عبادت و تاليف مشغول بود. وي درعين انزوا با شاهزادگاني چون علاالدين همايون، بايسنقر ميرزا و الغ بيگ ميرزا پسران شاهرخ ارتباط داشت. وي در 86 هـ.ق وفات يافت و در اسفراين به خاك سپرده شد.

گروه : مشاهير ملي

رشته : زبان و ادبيات فارسي

گرايش : شعر

والدين و انساب : عبدالملك يا علي ملك از جمله سربداران بيهق بود و نسب وي به صاب الدعوه احمد بن محمد زمجي هاشمي مرورودي مي رسيد. شيخ خواجه علي ملك (پدر آذري) در روزگار سربداران مدتي نيز در اسفراين «صاحب اختيار» بود.

خاطرات کودکي : شيخ آذري بيهقي اسفرايني در سال 800 هـ.ق به همراه دايي خود به قراباغ رفته و در دربار امير تيمور گوركاني حضور داشت و مدتي همباري الغ بيگ ميرزا (نواده امير تيمور) بود و حكايات زيبايي براي وي مي گفت.

تحصيلات رسمي و حرفه اي : شيخ آذري بيهقي اسفرايني از جواني شروع به شاعري و مدح سلاطين نمود و مدتي در دربار بود اما به تصوف روي آورد و نزد شيخ محي الدين طوسي غزالي به مطالعه كتابهاي حديث پرداخت. پس از وفات شيخ طوسي غزال، در زمره مريدان سيد نعمت ا... ولي (شاه نعمت ا... ولي) درآمد و پس از سالها رياضت اجازه و خرقه سلسله نعمت اللهيه را از وي دريافت نمود. از آن پس نيز از محضر برخي ديگر از اوليا فيض برد.

خاطرات و وقايع تحصيل : شيخ آذري بيهقي اسفرايني در آغاز ورود به دربار سلطان شاهرخ تيموري، قصيده اي زيبا به شكل لغز (معما) در مدح وي سرود كه مطلع آن چنين است: «چيست آن آبي كه تخم فتنه برمي افكند خسرو گردون ز سهم او سپهري افكند» يكي از شاعران دربار بنام خواجه ابعدلاقادر عودي به معارضه شيخ برخاست و قرار شد كه شيخ را در چند قصيده از خواجه سلمان ساولي امتحان نمايند. و شيخ چنان پاسخ هايي داد كه بزرگان دربار و نيز شاهرخ آنرا پسنديد و به وي وعده ملك الشعرايي داد.

فعاليتهاي ضمن تحصيل : شيخ اذري بيهقي اسفرايني در آغاز جواني به مدح سلاطين تيموري از جمله شاهخ، آغاز كرد و به دربار راه يافت.اما مدتي بعد به عرفان روي آورد و به سلو و مطالعه و مسافرت پرداخت.

استادان و مربيان : شيخ آذري بيهقي اسفرايني پس از مدتي همنشيني با سلطان شاهرخ تيموري، ب عرفان روي آورد و شيخ محي الدين طوسي الغزالي را به مرادي خود برگزيد پس از وفات وي و بعد از سالها رياضت از محر شاه سيد نعمت ا... ولي خرقه و اجازه تبليغ دريافت نمود.

همسر و فرزندان : شيخ آذري بيهقي اسفرايني ، علاوه بر بايسنقر پسر شامخ، با پسر ديگر شامغ الغ بيگ از كودكي رابطه اي نزديك داشت و در سال 852 كه پس از سالها با وي ديدار نمود و شاهزاده او را شناخته و وي بردهاي الغ بيگ با ازبكان و شاهزاده علا الدوله بن بايسنقر را شاهد بوده است. وي در هند نيز با احمد شاه بهمني و پسرش علا الدين معاشرت داشت. شيخ آذري پس از مدتها اقامت در دربار هندخواستار بازگشت به ايران بود اما بدليل علاقه اي كه احمد شاه بهمني به وي داشت با مخالفت وي روبرو مي شد. تا اينكه همسر و فزندان وي به هند برده شدند. با اين وجود پس از مدتي به ايران بازگشت و تا آخر عمر در خراسان ماند.

وقايع ميانسالي : شيخ آذري بيهقي اسفرايني پس از مدتي مدح سلطان شاهخ، به تصوف روي آورد و به همراه استاد خود شيخ محي الدين طوسي غزالي به حج سفر نمود. اما شيخ محي الدين در ثمر حلب وفات يافت. شيخ آذري به ايران بازگشت و در خدمت شاه نعمت الله ولي به سلوك مشغول شد و حتي از وي خرقه دريافت نمود. سپس دوبار با پاي پياده به حج رفت و بمدت يك سالي در بيت ا... الحرام مجاور شد و در آنجا به تحقيق در مناسك حج و نيز تاريخ كعبه پرداخت، سپس به سرزمين هند رفت و مدتي در آنجا زيست. گفته اند كه سلطان احمد كه از جمله پادشاهان گلبرگه بود، به شيخ آذري يك لك رو پيه (پنجاه هزار درهم) داد تا برابر سلطان تعظيم كند اما شيخ نپذيرفت و به ايران بازگشت و به عبادت ادامه داده از آن پس در كنج انزاي خود شاگردان پرورد. و حتي بزرگاني چون سلطان محمد بن بايسنقر كه به عراق مي رفت. به زيارت وي مي رفتند.

زمان و علت فوت : شيخ آذري بيهقي اسفرايني پس از سي سال انزوا و تربيت شاگردان در اسفراين درسن هشتاد و دو سالگي وفات يافت و در همان جا به خاك سپرده شد. 866 هـ.ق

مشاغل و سمتهاي مورد تصدي : گرچه پدر شيخ آذري بيهقي اسفرايني «صاحب اختيار» اسفرايني بود و در زمره سربداران بشمار مي رفت، شخص شيخ هيچگاه منصب دولتي نپذيرفت. اما در ميان صوفيان بعنوان يكي از مهمترين شاگردان شاه نعمت ا... ولي و يكي از استادان فرقه نعمت اللهيه بشمار مي رفت.

فعاليتهاي آموزشي : بسياري از پيروان و شاگردان شاه نعمت ا.. ولي (فرقه نعمت اللهيه) شيخ آذري بيهقي اسفرايني را بعنوان شاگرد شاه نعمت ا... و حتي خليفه وي به استادي خود پذيرفته بودند.

ساير فعاليتها و برنامه هاي روزمره : ذكر و عبادت و رياضت از حالات هميشگي شيخ آذري بيهقي اسفرايني بوده است.

شاگردان : طالب جاجرمي كه از شاعران مقيم شيراز در عهد شاهخ تيموري و داراي اشعاري در جواب شيخ سعدي است، از شاگردان شيخ آذري بيهقي اسفرايني بيشمار است و شيخ احمد سهيلي زيد در جته نيز در جواني به خدمت شيخ آذري رسيده و تخلص خد را لردست روي خود برگزيده است(سهيلي) يكي از مريدان شيخ آذري. علا الدين همايون شاه (865-862 .ق) پسر احمد شاه اول بهمني دكي بود كه چنان علاقه اي به شيخ از خود نشان مي داد كه حتي پس از ترك هند توسط شيخ آذري، ارتباط و مكاتبه خود را با وي نگسست.

همفکران فرد : امير دولتشاه سمرقندي، در تذكره خود كههفت طبقه از شارعان را ذكر كرده نام شيخ آذري بيهقي اسفرايني را در طبقه ششم دركنار شاعراني چون مولانا علي شهاب ترشيزي، مولانا سليمي نيشابوري، مولانا يحيي سيبك نيشابوري، مولانا كمال الدين غياث شيرازي، مولانا بدخشي،‌مولانا خيالي بخاري، بابا سورائي، خالب جاجرمي، امير سيد نعمت ا... ولي كوهستاني. مولانا معيني جويني، سيد قاسم انوار، خواجه عصمت ا...، بساطي سمرقندي، ابواسحاق حلاج شيرازي، مولانا برندق خجندي،ؤ خواجه رستم خوريان، مولانا شرف الدين علي يزدي، مولانا بدر شيرواني،مولانا علي در دزد استرآبادي ياد آوري كرده است.

آرا و گرايشهاي خاص : شيخ آذري بيهقي اسفرايني همانند ساير صوفيان به حضرت محمد (ص) و نيز علي (ع) ارادتي وافر داشته است چنانكه در شعري مي سرايد :«از خسروان روي زمين ننگ آيدم تا من گواي حضرت ساقي كوثرم» وبه وازده اما شيعه نيز در اشعار خود اشاراتي دارد كه احتمال تشيع وي را افزايش مي دهد. چنانكه مي فرمايد: چنانكه هست فلكه را دوازده تمثال كه آفتاب بر آن دور مي كند مه و سال بر آسمان ولايت دوازده برجند چو آفتاب نبوت همه باوج كمال شهان بي سپه و خسروان بي شمشير ملوك بي حشم و اغنياري بي اموال از اين دوازده برج دوازده خورشيد علي است مهر سپهر كمال و مطلع آن علي است انكه بكنه حقيقتش نرسد بغير ذات خداوند ايزد متعال حديث معرفت او بمردم نا اهل همان حكايت آسبت و قصه غربال انتساب پدر شيخ آذري به سربداران حدس تشيع وي را به يقين نزيك مي كند. هنر شاعري شيخ آذري در اين است كه به خوبي اشعار پيشينيان از جمله سعدي ، مسعود سعد سلمان و حافظ و حسن دهلوي ... را پاسخ گفته است.

جوائز و نشانها : شيخ آذري بيهقي اسفرايني در ازاي مدح سلطان شاهرخ تيموري و نيز بدليل موفقيت درامتحان شوي كه شاعران دربار از وي نمودند، وعده لقب «ملك الشعرايي» را از سلطان دريافت نمود.وي در دربار شاه احمد ال بهمني در دكن عنوان ملك الشعرايي ياف و نيز در ازاي مدح شاه و ستهر و عمارات، جايزه هاي لايق كسب كرد.

چگونگي عرضه آثار : شخصي به نام «امينا» ديوان شيخ آذري بيهقي اسفرايني را نگاشته است كه اشتباهات املايي آن اندك نيست.شيخ آذري در جواني برخي از قصايد مدلي خود به سلطان شاهخ تيموري تقديم نموده بود، وي «بهمن نامه» را نيز به سلطان احمد شاه اول و بهمني دكن (838-825) تقديم نمود.

آثار :

    1  بهمن نامه

      2  ديوان اشعار شيخ آذري

      3  رساله جواهر الاسرار

      ويژگي اثر : مجموعه اي است از امثال و شرح ابيات مشكل صوفيه شاعران پيشين.[لطفعلي بيكاذر بيگدلي، آتشكده آذر، به اهتمام سيد جعفر شهيدي، تهران: موسسه نشر كتاب، 1337، ص 86] شيخ آذري در اشعار خود به پاسخگويي اشعار گذشتگان از جمله سيد حسن غزنوي نيز پرداخته است.[سمرقندي، تذكره الشعرا، صص 82 و 181] رساله جواهر الاسرار (تاليف 840) مورد استفاده تذكره نويساني چون امير دولتشاه سمرقندي بوده است ديوان اشعار شيخ آذري پر از قصيده، غزل، ترجيح،تركيب، طعه و رباعي است در پنج هزار بيت، بهمن نامه نيز اثري است در شرح سلطنت سلاطين بهمني دكن (933-784) تا روزگار سلطان احمد شاه اول و همايون شاه بهمني كه توسط ملا نظيري و ملا سامعي تا انقراضي سلسله بهمني بطور منظوم تكميل شد. اين اثر منظوم حماسي به تقليد از اسدي توسي سروده شده است. عجايب الغرايب منشومه اي است درباره عجايب سرزمني هاي مختلف «سعي الصفا در ذكر مناسك حج» وي در بسياري موراد نام خود «حمزه» را بعنوان تخلص بكار مي برد. [صفا، تاريخ ادبيات در ايران، ج4، صص 9-326]

4  سعي الصفا

      5  طغراي همايون

      6  عجايب الغرايب [هدايت، تذكره‌ي رياض العارفين، ص 49]