تحقیق دانشجویی - 636

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

مي پسندم 0 نمي پسندم 0

اين مطلب در تاريخ: سه شنبه 08 مهر 1393 ساعت: 11:01 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق کامل درباره نظامي گنجه ای,زندگی نامه جمال الدين اصفهاني,ظهير الدين ابوالفضل طاهر بن محمد فاريابي,زندگی نامه ر,زندگی نامه خاقاني,زندگی نامه عطار,زندگی نامه كمال الدين اصفهاني,زندگی نامه مولوي,زندگی نامه مجد همگر,زندگی نامه عراقي همدانی,زندگی نامه خواجه همام الدين تبريزي,زندگی نامه خواجوي كرماني,

نويسنده:مدیریت سایت

نظرات(0)

تجليات زبان، فرهنگ و محيط مازندران در اشعار نيما

بازديد: 575

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

تحقیق و مقاله رایگان در باره نیما یوشیج

سایت علمی و پژوهشی اسمان

تجليات زبان،فرهنگ و محيط مازندران در اشعار نيما
چكيده:

مقاله حاضر بر آن است تا تأثيرات محيطي از قبيل زبان، فرهنگ، و شرايط جغرافيايي مازندران را در اشعار نيما توصيف و بررسي نمايد. زبان شناسان اجتماعي معتقدند هر زبان تا حد زيادي منعكس كننده واقعيات و خصوصيات بيروني پيرامون خود مي باشد. به تعبيري، كاربرد زبان در خلا انجام نمي پذيرد، بلكه متأثر از بافت محيطي خود است. اين مسأله مي تواند در مورد آثار ادبي نيز صادق باشد در اشعار نيما خصوصيان زباني و تصوير پردازي به چشم مي خورد كه منعكس كننده بافت منطقه اي، زباني، و فرهنگي نيماست. به عنوان مثال وجود اشعاري مانند:«قاصد روزان ابري، داروگ، كي مي رسد باران؟» نمونه ي بارزي از تأثير شرايط جغرافيايي مازندران بر روي اشعار نيما محسوب مي گردد. بنابراين، ‌اين نوشته براساس رويكرد جامعه شناختي زبان، تلاش دارد بازتاب بعضي از

جنبه هاي محيطي مازندران را در اشعار نيما نشان دهد.

كليد واژه ها: واژگان مازندراني، گروه اسمي، ساختواژه همنشيني معنايي، باور محلي

1- مقدمه:

اگر زبان را وسيله و ماده اوليه ادبيات بدانيم، پس از مطالعه زبان يك اثر ادبي مي تواند در تحليل و شناخت بهتر آن كمك كند. به عنوان مثال برسي جنبه هاي مختلف زبان مي تواند درك بهتري از بافت محيطي يك اثر در اختيار پژوهشگر قرار دهد، زيرا كاربرد زبان، طبق پژوهشهاي جامعه شناختي زبان تا حد زيادي منعكس كننده بافت محيطي يك جامعه است. در اين مقاله سعي نويسنده بر اين است كه تأثير و بازتاب طبيعت، فرهنگ و زبان طبرستان را در اشعار نيما موردارزيابي قرار دهد. اما ابتدا بهتر است مرور كوتاهي بر سابقه مطالعه در اين زمينه داشته باشيم.

2-زندگينامه نیما یوشیج

نيما يوشيج كه نام اصلي اش علي اسفندياري بود در سال 1276 شمسي در روستاي يوش مازندران چشم به جهان گشود. پدرش ابراهيم خان نوري از راه كشاورزي و گله داري روزگار مي گذرانيد. ايام كودكي اش را در روستاي خود به تحصيل پرداخت و از آنجا به تهران آمد تا در دبيرستان سن لويي كه يك مؤسسه متعلق به هيات كاتوليك رمي بود به تحصيل ادامه دهد. در اين مدرسه يكي از معلمين وي نظام وفا بود كه در اثر تشويقهاي او به سرودن شعر روي آورد. او زبان فرانسه را به خوبي فرا گرفت و با ادبيات اروپا آشنا شد. محمدرضا عشقي در روزنامه قرن بيستم بخشي از شعر افسانه نيما را منتشر كرد. نيما در سال 1317 شمسي جزو گروه كاركنان مجله موسيقي، مجله ماهانه وزارت فرهنگ در آمد. وي يك سلسله مقاله در اين مجله نوشت و در آنها نظرات فيلسوفان را در خصوص هنر و تأثير آثار اروپايي را در ادبيات بعضي از ممالك شرقي مورد بررسي قرار داد. او در سال 1328 ه.ش. در روابط عمومي و اداره تبليغات وزارت فرهنگ مشغول به كار شد و بالاخره در سال 1338 شمسي در تجريش تهران دار فاني را وداع گفت.

3-ويژگي سخن نیما یوشیج

نيما در نتيجه آشنايي با زبان فرانسه، با ادبيات اروپايي آشنا شد و ابتكار و نو آفريني را از اين رهگذر كسب كرد. او يكي از پايه هاي رهبري سبك نوين گرديد و در اين راه تلاش و سعي زيادي نمود. اشعار نخستين او با اينكه در قالب اوزان عروضي ساخته شده از مضامين نو و تخيلات شاعرانه برخوردار است كه در زمان خود موجب تحولي در شعر گرديد. نيما در آثار بعدي خود اوزان شعر عروضي را مي شكند و شعرش را از چارچوب وزن و قافيه آزاد مي سازد و راهي تازه و نو در شعر مي آفريند كه به سبك نيمايي مشهور مي گردد.

4-معرفي آثار نیما یوشیج

از آثار او عبارت است از: شعر من، ماخ لولا، ناقوس، شهر صبح شهر شب، آهو و پرنده ها، دنيا خانه من است، قلم انداز، نامه هاي نيما به همسرش، عنكبوت، فريادهاي ديگر، كندوهاي شبانه، حكايات و خانواده سرباز، آب در خوابگه مورچگان، در سال 1364 مجموعه اي كامل از آثارش منتشر شد.

5-تعامل بين زبان و محيط در شعر نیما

مطالعهپيرامون زبان و محيط اجتماعي و فرهنگي سابقه ي ديرينه در نوشتگان زبان شناسي دارد. ساپير1 (1939- 1884( جزو اولين زبان شناساني است كه به طور اخص ارتباط بين زبان ومحيط زندگي را بررسي كرد و نشان داد چگونه عوامل بيروني در زبان نمود پيدا مي كند. وي در مقاله اي تحت عنوان «زبان و محيط زيست»2 (1949: 90( محيط مادي را از محيطاجتماعي متمايز مي داند. محيط مادي عمدتاً به ويژگيهاي جغرافيايي يك منطقه مانند: آب، كوه، دشت، ساحل، دريا، و شرايط اقتصادي دلالت دارد. در حالي كه منظور از شرايطاجتماعي،‌خصوصيات غير مادي مانند شرايط فرهنگي، قومي، زباني، مذهبي، و سياسي يكجامعه است. اگر چه اين تمايز براي تبيين و توصيف يك زبان مشخص با مشكلات نظري وعملي مواجه است، و دليل آن زبان در بر گيرنده نمادهاي پيچيده اي است كه شرايط ماديو معنوي يك گروه اجتماعي به طور لاينفك در آن متبلور است، با اين حال چارچوب مناسبيبراي بررسي موضوع حاضر محسوب مي شود. خصوصاً اين مقاله حاضر تأثير اين دو را به طورجداگانه اما مرتبط به هم مورد بررسي قرار مي دهد.
3- بازتاب شرايط محيط دراشعار نيما
تأثير پذيري نيما از طبيعت، زبان و فرهنگ مازندران و انعكاس اينخصوصيات در اشعار وي پيش از اين، توسط بعضي از نويسندگان مورد توجه قرار گرفت(ر.ك: فلكي 1373، ثروتيان، 1375؛ طاهباز، 1375(. به عنوان مثال ثروتيان)1375: 123 وطاهباز(1375: 6- 165) به ترتيب چنين مي گويند:
زندگي چوپاني شاعر(نيما) لحظه اياو را رها نمي كند و اين پرورده ي طبيعت سرسبز مازندران در هر جا و در هر بابي سخنمي گويد، كوه و جنگل و دريا ـ خواسته يا ناخواسته ـ در ميان سخن او ظاهر ميشود.
در نوشته او[نيما] بسياري از امكانات زباني و بياني، به كار گرفه شده است: از گسترش كاربرد واژگان، به كار بردن واژه هاي محلي، نامهاي گياهان، جانوران، جاهاو همچنين به كارگيري واژه هاي كهن و پيشينه دار و ساختن تلقيقات تازه و مهمتر ازهمه تغيير در نحو و ساختار جمله و عدول از زبان «رسمي پايتخت»‌كه گاهي با عنايت بهويژگيهاي دستوري زبان طبري است.
چنين نظرياتي احتمالاً توسط نويسندگان ديگرينيز ارائه گرديده است. اما تا آن جايي كه نويسنده اين مقاله اطلاع دارد تا به حاليك بررسي منسجم براساس يك چارچوب روشمند در اين مورد انجام نگرفته است و در اينراستا اين مقاله شايد گام نخست محسوب گردد. در هر حال، ابتدا تجلي محيط مادي وجغرافيايي نيما، يعني طبيعت مازندران و سپس تأثيرات زباني و فرهنگي طبرستان را دراشعار وي مورد بررسي قرار مي دهيم. براساس اين مطالعه شايد بتوان ادعا كرد كه اينعوامل در خلق يك سبك خاص نيما مؤثر بوده است.
3-1- تجليات طبيعت مازندران دراشعار نيما
بازتاب طبيعت سرسبز مازندران در اشعار نيما از چند زاويه قابل بررسياست. ابتدا بسامد واژگاني از قبيل جنگل، كوه، دريا، ساحل، ابر، موج، قايق، درخت،چوپان، و گوسفند در اشعار نيما چشمگير است كه با ديگر آثار ادبي فارسي زبان قابلمقايسه نيست. براي نمونه:
(1)
آب مي غرد در مخزن كوه
كوه هاغمناكند
ابر مي پيچد، دامانش تر
وز فراز دره، او جاي جوان
بيم آوردهبرافراشته سر
(آنكه مي گريد، مجموعه كامل، ص 442)
(2)
روزي او و كمانش برپشت
همچو روزان دگر از پي صيد
سوي جنگل شد و اين بود غروبي غمناك
و مه ينازك، گرما زده مانند بخار
از هوا خاسته در جنگل ويلان مي شد
و همه ناحيه يديزني و گرجي
بود پنداري در زير پرند
(پي دارو چوپان، مجموعه كامل، ص 389)

(3)
يادم از روزي سيه مي آيد و جاي نموري
در ميان جنگل بسيار دوري
آخر فصل زمستان بود و يكسر هر كجا زير باران بود.
(ياد مجموعه كامل،ص303)

(4)
هر نگاه به سويي، فكر سوي آشيان
مي كند دريا هم از اندوه منبا من بيان
خانه ام را مي نماياند به موج سبز و زرد
مي پراند آفتابي را ميانلاجورد
من در آن شوريدگيهايي كه موج از چيرگي
در سر آورده است با ساحل كهدارد خيرگي
دوستانم را كه همه مي بينم آن جا در عبور
اين زمان نزديك آن واديرسيدستم ز دور
سالها عمر نهان را دستي از دريا به در
مي كشد بر پرده هايتيرگيهاي بصر
چشم مي بندم به موج و موج همچون من،
بر لب درياي غم افزا تأسفمي خورم
(در جوار سخت سر)

انعكاس مناظر جغرافيايي مازندران در اشعارنيما با نگاهي گذرا به ديوان وي و يافتن شواهد ديگري بيشتر آشكار مي شود، و شايدنمودار بارز و برجسته چنين واژگاني در اشعار وي ما را از ضرورت مطالعه دقيق آمارياز بسامد آنها بي نياز كند.
نوع تركيبهاي بديع و استعاري نيما كه ملهم از طبيعتطبرستان است مهمتر از بسامد واژگان طبيعي طبيعت است. زيرا صرف به كارگيري كلماتمربوط به طبيعت نمي تواند لزوماً مؤيد بازتاب محيطي شاعر قلمداد گردد. نمونه هايزيادي از توصيف طبيعت در آثار شاعران گذشته و حتي خود نيما خصوصاً در مطلع مثنويهاديده مي شود كه شاعر هيچ گونه تجربه شخصي از آن طبيعت توصيف شده نداشته است، خودنيما در مورد اين گونه اشعار مي گويد: اين شعرها حكم مينياتورهاي قديم را دارند كهحالتي را مي رسانند، كوهي، آبي، گياهي، آدمي در آن ها هست، اما جزء جزء آن به طوريكه بايد، با خصوصياتي آشنا نيست (نقل از اخوان ثالث، 1369: 279). نظر فلكي نيز دراين مورد مي تواند رهگشا باشد(1373: 91.)
در شعر شاعران كلاسيك، جز در مواردياستثنايي، اگر مكان در شعر آورده نشود، نمي توان محيط زندگي شاعر را از طريق زباندريافت. شعر شاعري بيابان نشين با شعر شاعري كه با دريا و جنگل زندگي اش معني مييافت، همساني داشت... اما شعر نيما از آن جا كه شعري است زنده و با زندگي رابطهدارد، نشاني از موقعيت عاطفي او با پيرامونش دارد.
بنابراين، نكته در خور توجهاين است كه نيما با ايم واژگان طبيعت را همان طوري كه خود مي بيند به تصوير مي كشد. تصوير كلامي وي از طبيعت كاملاً بديع و حاكي از خلاقيت وي مي باشد و از پيرويسنتهاي ادبي معمول گذشته عاري است. نكته مهم اين است كه تابلوهاي كلامي نيما ازپيرامون خود كاملاً ساده و طبيعي است و از جلوه هاي مصنوع اشعار گذشتگان پيراستهاست و الا استفاده از كلماتي مانند، كوه، جنگل، دريا، موج وساحل در آثار ادبيگذشته و حال به چشم مي خورد. اما هيچكدام بوي و طعم واقعي طبيعت را نمي دهند. بهقول اخوان ثالث(1369: 303(: كلمه ها، حتي در حالي كه زنده و رايج باشند، به خوديخود براي آفرينشهاي شعري كم توانند و در حد رسايي تازه فقط
اشاره هاييهستند،‌با قوت هاي متفاوت براي دلالت به آنچه در حيز هستي است، از چيزها و معني هاو حالات. در حالي كه نيما از اين كلمات براي ساختن يك اثر موسيقي موزون از طبيعتبهره مي جويد كه خواننده با تمام وجود صحنه را حس مي كند. به عنوان مثال:
(5)

مانده از شبهاي دورادور
بر مسير خاموش جنگل
سنگچيني از اجاقيسرد
اندرو خاكستر سردي
(اجاق سرد، مجموعه كامل، ص 453)
در اين جا كاربردواژه هايي مانند "جنگل" و "سنگچين" نيست طبيعت مازندران را به تصوير مي كشد بلكهآرايش ساده و صادق واژه ها بدون پيرايه هاي مصنوعي است كه بو و فضاي گرفته جنگل رادر ديد و جان خواننده بر مي انگيزد. فلكي درباره استفاده خلاق نيما از اين واژگانمي گويد(1373: 124(
«...يكي از نشانه هاي نوآوري، نگاه تازه اي است كه از درونشعر به زندگي،‌اشيا، طبيعت و پديده ها مي تابد. و اين نگاه تازه، تنها از درونايجاد
رابطه هاي تازه تصويري است كه نمود مي يابد. وقتي كه نيما به طبيعت بهوجودي مستقل و گاه همدم انسان مي نگرد، ناچار است براي بيان اين حالت، از سطح شيوهقدما، يعني از بهره جويي اجزاي آن جهت تشبيه يا تشريح معشوق يا ممدوح فرا [تر] رودو چنين است كه طبيعت در شعر نيما، دروني شاعر يا با شاعر يگانه مي شود»
تصويرصادقانه از طبيعت همراه با نگاهي سبز كه طبيعت را ذي شعور و همدم بشر مي داند نقشبسزايي در نوآوري نيما داشته است. به تعبيري گفتگو با طبيعت و الهام مستقيم از آنسبك و سياق خاص خود را مي طلبيد. بنابراين، در اين جا علاوه بر انعكاس تصوير ساده وو اقعي طبيعت مازندران، تعامل و گفتگو با طبيعت مطرح است و اين نشان مي دهد كه نيمابه موضوع «زبان شناسي زيست محيطي»3 كه يك حوزه ي جديد در جامعه شناسي محسوب مي شوديك قرن پيش توجه داشته است. به عنوان مثال، ادبيات [6]، [7]، و[8] هماهنگي بين فضايزندگي انسان با طبيعت را به خوبي به تصوير مي كشد(فلكي، 1373: 126). علاوه براين،‌در اشعار نيما شواهد فراوان ديگري وجود دارد كه بيانگر وفاق و تعامل بين انسانو طبيعت است.
(6)
نگران با من استاده سحر
صبح مي خواهد از من
كه ازمبارك دم او آورم اين قوم بجان باخته را بلكه خبر
(مهتاب، مجموعه كامل ص 444)
يا در جاي ديگر چنين مي سرايد:
(7)
مثل اين بود كه دريا با او
سرهمكاري دارد
رقص برداشته موجي با موج
چون خيال وي هر پيش و كمي يافته اوج
(مانلي)
(8)
جنبش دريا، خروش آبها
پرتو مه، طلعت مهتابها
ريزشباران، سكوت دره ها
پرش و حيراني شب پره ها
ناله ي جغدان و تاريكي كوه
هاي هاي آبشار باشكوه
بانگ مرغان و صداي بالشان
چونكه مي انديشم ازاحوالشان
گوييا هستند با من در سخن
رازها گويند پر درد و محن
(قصه رنگپريده، خون سرد)
بر اين اساس، ادعاي ثروتيان آن جا كه مي گويد (1375ك 134): ازنخستين منظومه اي كه به دست ما رسيده كاملاً روشن و آشكار است هنرمند يوش با طبيعتعجين شده است و از آغاز تا پايان عمر با كوهها و رودهايي كه او را پرورده وجنگلهايي كه او را در سايه گاههاي خود پناه داده انس و الفتي جاودانه دارد، بادرستي قرين است.
3- 2- بازتاب زبان مازندراني در اشعار نيما
اشعار نيماعلاوه بر تأثير پذيري از عناصر زيست محيطي خطه، شمال تحت نفوذ زبان و فرهنگ طبرينيز مي باشد. در اولين نگاه به مجموعه اشعار نيما خواننده متوجه كاربرد كلماتمازندراني مي شود كه عموماً به مكانها، درختان و جانوران دلالت داشته و نشانگراهميت اين كلمات در نمود شرايط اقليمي و زيستگاهي شاعر است. جالب اين جاست كه بعضياز اين كلمات عنوان شعر را به خود اختصاص داده اند؛ به عنوان مثال: انگاسي، كچبي،سريويل و امزناسر نام روستاها بوده،‌ولي اوجا، افرا، لرگ، توسكا و مازو نام درختانجنگلي هستند. كاربرد كلمات محلي در اشاره به درختان جنگلي نشان از اهميت آنها درزندگي مردم منطقه دارد. علاوه بر نام درختان كلماتي مانند ري را، داروگ و آقا توكابه انسان و جانوران دلالت دارند. اما همان طوري كه در بالا اشاره شد صرف مشاهدهواژگان بومي جهت دسترسي به بازتاب فرهنگ مازندران در اشعار نيما كافي نيست، بلكهچگونگي كاربرد آنها و بافت كلام نيز نقش تعيين كننده اي در ارائه يك تصوير روشن ازطبيعت و فرهنگ مازندران ايفا مي كنند. در اين جا ما تنها به يك نمونه از شعر نيماكه متضمن واژگان مازندراني است اكتفا مي كنيم.
(9)گندنا (نام گياهيوحشي)
بيشه بشكفته به دل بيدار است
ياسمن خفته در آغوشش نرم،
سايه پروردهي خلوت، توكا
مي خرامد به چراگاهش گرم
اندر آن لحظه كه مريم مخمور
مي دهدعشوه، آراسته لرگ
در همان لحظه، كهن افرايي
برگ انباشته،‌در خرمن برگ
(شعر گندنا، مجموعه آثار ص 431)
كلمات مازندراني ديگري كه در اشعار نيما بهكار رفته است عبارتند از:
دار (1) (درخت)، استونگاه(جاي ايستادن گوسفند)، اينسوترك(اين طرف تر)، دلگزا(دل آزار، رنج آور)، نپار(پناهگاه چوبي در مزرعه)، كومه(كلبه اي در باغ، كشتزار يا جنگل)، لم (بوته تيغدار تمشك)، لاش زدن(قطعه قطعهكردن)، بفته(بافته)، پوسخند(پوزخند)، بينج(شالي)، بينجگر(شاليكار)، تاريكجا (جايتاريك) پيشادست(اجرت پيش)، تيپا(لگد)، دمه(باد و بوران)، گورزا(كوتاه قد)،كله(اجاقي گلي يا زميني)، كشه(بغل، آغوش(، تيرنگ)(قرقاول)، چوقا(لباس پشمين چوپان)و غيره. البته اين بدين معنا نيست كه فارسي زبانان معناي بعضي از اين كلمات مانند: دار، دمه، و تاريكجا را نداند. در ضمن گاهي اوقات تنها در يك قطعه شعر چندين كلمهمازندراني مشاهده مي شود، به عنوان مثال در شعر«كار شب پا:
(10)
ماه ميتابد، رود است آرام،
بر شاخه ي «اوجا» «تيرنگ

دم بياويخته، در خواب فرورفته، ولي در «آيش
كار "شب پا" نه هنوز است تمام
بچه ي «بينجگر» از زخمپشه،
بر ني آرميده
پس از آنيكه ز بس مادر را
ياد آورد به دلخوابيده
پك و پك سوزد آنجا «كله سي
بوي از پيه مي آيد به دماغ
خود او درآيش
و زن او به «نپاري» تنهاست
آي «دالنگ! دالنگ!» صدا مي زند او
سگخور را به بر خود. «دالنگ!
(كار شب پا مجموعه كامل 412- 16)
تأثير ديگرزبان مازندراني در شعر نيما در سطح نحو مطرح است. ساختمان گروه اسمي در فارسيعموماً به صورت «هسته آغاز»4 است يعني ابتدا اسم و سپس توصيف كننده به كار مي رود،مانند "اسب بزرگ" در حالي كه در گونه مازندراني عكس اين قضيه صادق است؛ يعنيساختمان گروه اسمي به صورت "هسته ي آخر»5 به كار مي رود، مانند "گت اسب" البته غرضگوينده اين نيست كه در فارسي ساختمان اسم اصلاً به صورت هسته آخر به كار نمي رود،بلكه هنجار غالب يا «ساختار بي نشان» 6 هسته آغاز است. نكته مورد توجه اين است كهكاربرد فراوان گروه اسمي هسته آخر در اشعار نيما امكان و توانايي خاصي در اختيارشاعر قرار مي دهد تا وي بتواند به مقدار نوآوريي خود بيفزايد و اين نوع آوريساختاري نه تنها سبك خاصي به آثار شاعر مي بخشد، بلكه احتمالاً وي را در حمل معنيمدد مي رساند.
هسنه آخر هسته آغاز
به ريخته ابر ابر به هم ريخته
بسته لبلب بسته
پاره پاشنه پاشنه پاره
باد كرده شكم شكم باد كرده
نوشكفته باد بادنوشكفته
وحشت نما پاييز پاييز وحشت نما
ورم كرده تن تن ورم كرده
نيل چشمدريا درياي نيلي چشم
ناپيدا طرف طرف ناپيدا
كينه ور شيطان شيطان كينهور
مرده زن من من زن مرده
تاريكجا جاي تاريك
اين گونه تركيبات در ديواناشعار نيما بسيار فراوان است. در ضمن تأثير نحوي ديگري يعني حالت "بايي ـ ازي" 7 اززبان مازندراني در اشعار نيما ديده مي شود. معادل حالت ازي گونه مازندراني در زبانفارسي حرف اضافه "از" است. حرف اضافه "از" در زبان فارسي قبل از اسم به كار مي رود. ولي حالت ازي به انتهاي اسم در گويش مازندراني مي چسبد، مثلاً:
من زخامي عشق راخوردم فريب
كه شدم از شادماني بي نصيب
(قصه ي رنگ پريده، خون سرد(
يا درجايي ديگر مي گويد:
پوسيده استخوان را ماند، چو آتشي است
كاو را نمانده جزخاكستري به سر
(عقاب نيل)
در اين جا را نشانه مفعول مستقيم نيست بلكهاحتمالاً براساس ساختار گويش مازندراني به كار رفته است و نقش حالت ازي را ايفا ميكند البته ممكن است بعضي از زبان شناسان چنين استددلال كند كه "را" در اين جا حرفاضافه است اعتقاد آن بر اين است كه اختلاف موجود در گروه اسمي بين فارسي و گويشمازندراني، كه پيش از اين مورد بحث قرار گرفت، در" گروه الف اضافه پيشايند" و "گروهحرف اضافه پسايند" نيز وجود دارد. يعني گروه حرف اضافه در فارسي "هسته آغاز" ولي درمازندراني "هسته آخر" است مانند "از مدرسه" در مقابل "مدرسه ج". درهر حال هر يك ازتحليلهاي فوق مؤيد اين است كه چنين ساختاري احتمالاً تحت تأثير گويش مازندراني بهكار رفته است. ناگفته نماند كه استفاده "را" به مفهوم "از" در ادبيات كلاسيك نيز بهچشم مي خورد كه دستور سنتي آن را نشانه مفعول غير مستقيم توصيف مي كند. پس ايناحتمال نيز وجود دارد كه نيما اين ساختار را به پيروي از سنت شعري پيشينيان به كاربرده است.
علاوه بر نوآوريهاي ياد شده، ساختار شكني در ساختواژه افعال مركبنيزجزو صناعاتي است كه نيما در اشعار خود بسيار به كار مي گيرد؛ به عنوان مثال:
گرامي داشت بجاي گرامي بايد داشت
مي نهفت كبود بجاي كبود مي نهفت
گريهمي دهد ساز بجاي گريه ساز مي دهد
مي كوبد مشت بجاي مشت مي كوبد
تن بشسته بهقير بجاي تن به قير شسته
البته اين نوع ساختار شكني در ادبيات كلاسيك نيز به چشممي خورد و صنعت جديدي نيست اما رواج زياد چنين تركيباتي در آثار نيما قابل توجهاست. اگرچه اين ساختار مستقيماً برگرفته از گويش مازندراني نيست، اما از آن جايي كهميزان انعطاف پذيري در ساختمان بند و ساختواژه گويش مازندراني بيشتر از زبان فارسياست (عمو زاده، 1381( و گويش مازندراني امكان سهل الوصول تري در استفاده ازساختارهاي نسبتاً «نشاندار» 8 در اختيار اهل زبان قرار مي دهد، پس شايد بتوان ادعانمود كه استفاده فراوان نيما از چنين ساختارهايي احتمالاً نتيجه تأثير غير مستقيمگويش مازندراني است. خصوصاً اين كه نيما نياز به ضرورتهاي شعري براي قافيه ندارد.
به نظر مي رسد ابعاد ديگر زبان از جمله بعد معنايي و كاربرد شناختي نيز
ميبايست در اين مطالعه مورد توجه قرار گيرد. در اين باره در اشعار نيما به نمونه هايياز تركيبات فعلي بر مي خوريم كه ظاهراً شاعر قاعده "محدوديت همنشيني" 9 را نقض كردهاست، اما با نگاهي دقيق تر در مي يابيم كه اين ساختار برگرفته از گويش مازندرانياست. به عنوان مثال در عبارت "خواب در چشم ترم مي شكند" تركيب "شكستن خواب" را ميبينيم كه در زبان تركيب از "خواب پريدن" صحيح است. در صورتي كه در گويش مازندرانيهمان تركيب اولي رايج است. پس مي شود چنين استنباط كرد كه بعضي از اين تركيباتبرگردان مستقيم از گويش مازندراني است.
معادل به كار رفته در شعر تركيبمازندراني
خواب در چشم ترم مي شكند(2( م خو بشكسته
خشك آمد خاشكيبيمو
چشم مي بندد كه چشم دوسته كه
از چه نخيزدم ز جگر دود م دل ج دي راستبويه
ترا من چشم در راهم تر من چشم براهمه
پاي آبله ـ اوفله بز لنگ
3-3- بازتاب فرهنگي
علاوه بر تأثيرات محيطي و زباني مازندران، نفوذ باورهاي محلي نيزدر اشعار نيما ديده مي شود، به عنوان مثال به شعر "داروگ" نگاه كنيد:

(11)

خشك آمد كشتگاه من
در جوار كشت همسايه
گرچه مي گويند: "مي گريند روي ساحلنزديك
سوگواران در ميان سوگواران".
قاصد روزان ابري، داروگ! كي مي رسدباران؟
بر بساطي كه بساطي نيست
در درون كومه ي تاريك من كه ذره اي با آننشاطي نيست
وجدان دنده هاي ني به ديوار اطاقم دارد از خشكيش مي تركد
ـ جون دلياران كه در هجر ياران ـ
قاصد روزان ابري داروگ! كي مي رسد باران؟
(شعرداروگ، مجموعه كامل، ص 504)
در اين شعر كه حسن ختام اين نوشته محسوب مي شود ميتوان شاهد اكثر ويژگيهاي جغرافيايي، زباني و فرهنگي مازندران دانست كه پيش از اينمورد بحث قرار گرفته اند. در اين جا علاوه بر استفاده از واژگان محلي و واژگانمربوط به طبيعت مازندران، با باور بومي منطقه نيز مواجه هستيم. به عنوان مثال،تمايز بين "وگ" (قورباغه آبي كه اصولاً در رودخانه و بركه ها زندگي مي كنند( و "داروگ") قورباغه درختي كه اصولاً در خشكي زندگي مي كند( در فرهنگ مازندراني بسيارمهم است. باور عموم مردم در گذشته اين بود كه آواز خواندن وگ(قورباغه آبي) نويدهواي صاف و آفتابي است اما در مقابل آواز خواندن داروگ بشارت هواي ابري و بارانياست. احتمالاً تمايز بين "وگ" و "داروگ" و همچنين باورهاي مربوط به هر يك درفرهنگهاي بومي ديگر ايران وجود ندارد. بنابراين، تأثير فرهنگ عامه مازندران نيز دراشعار نيما به چشم مي خورد.
4- نتيجه گيري
در اين مقاله به بررسي اجمالي ازبازتابهاي محيطي در اشعار نيما پرداخته شد. ابتدا واژگاني كه تصويرگر جغرافيايطبيعي و اقليمي مازندران است مورد بررسي قرار گرفت و استدلال شد كه اگر چه صرف حضوركلمات مربوط به طبيعت
نمي تواند عامل تعيين كننده در انعكاس محيط شاعر باشد امابسامد بالاي اين واژگان همراه با نوع آرايش و تركيبات مربوطه تا حد زيادي مي تواندبازتابي از محيط شاعر باشد. سپس تأثير پذيري اشعار نيما از زبان و فرهنگ مازندرانمورد بحث قرار گرفت. در آن جا با ارائه نمونه هايي از شعر نيما چنين استدلال شد كهاشعار وي متأثر از جنبه هاي زباني و فرهنگي مازندران نيز هست. تأثير زباني نه تنهادر سطح واژگان بلكه در حوزه نحو، معني و كاربرد شناختي نيز مشاهده شد. در پايان،همچنين به نمود باورهاي فرهنگي منطقه در اشعار نيما اشاره گرديد. تحليل كلي اين بودكه هر چند استفاده از مواد و مصالح محيطي چه مادي و چه معنوي در آثار نيما نموددارد اما نوع استفاده و معماري از اين مصالح حاكي از خلاقيت شاعر بوده است. بهتعبيري تأثيرات محيطي امكانات مفيد و سازنده اي را براي ظهور و بروز نوآوريهاي شاعرفراهم آورده است. نيما توانسته است با استفاده از اين امكانات يك اثر نقاشي طبيعي وموسيقي موزوني از طبيعت مازندران به دست دهد. در اين راستا شايد بتوان گفت كهبرقراري ارتباط با طبيعت و الهام او از شاعر را بر آن مي دارد تا كه از طبيعت و نهاز قالبهاي متعارف پيروي كند و در واقع اين انس و الفت با طبيعت وي را به سوينوآوريي سوق مي دهد. به عبارت ديگر، تفكر سبز ناشي از ارتباط با طبيعت و محيط منبعاصلي الهام و نوآوريي نيما بوده است.

يادداشتها

1_ لازم به ذكر است كلماتيمانند «دار» و «چوقا» احتمالاً در گونه هاي ديگر فارسي نيز استعمال مي شوند و حتيممكن است در ابتدا از طريق آنها وارد گويش مازندراني شده اند، اما اين واژگان امروزدر زبان فارسي كاربرد عام ندارند و اكثر گويشوران فارسي زبان شايد از معني آنها بياطلاع باشند؛‌در صورتي كه اين واژگان در گويش مازندراني كاربرد عام دارند و گويشورآنها را واژگان محلي تلقي مي كند.
2- در گويش مازندراني عبارت فعلي "خوبشكسته" به دو صورت متعدي و لازم به كار مي رود: مثلاً "م خور بشكني" (خوابم را بهم زدي) يام خو بشكسته (خوابم بهم خورد) كه در اشعار نيما هر دو ساختار به چشم مي خورد
ساختار متعدي:
لب به دندان گــزد دمي ز فســـوس
كه شكستن به چشم خوابخروس
(قلعه سقريم)
ساختار لازم:
شب همه شب شكسته خواب به چشمم
گوشبر زنگ كاروانستم (صدا)
منابع و مآخذ
1- اخوان ثالث، مهدي. بدايع وبدعتها و عطاي و لقاي نيما يوشيج، انتشارات بزرگمهر، تهران 1339
2- ثروتيان: بهروز: انديشه و هنر در شعر نيما، انتشارات نگاه، تهران 1375.
3- ساپير، ادوارد : زبان: درآمدي بر مطالعه سخن گفتن، ترجمه علي محمد حق شناس، سروش، تهران 1376.
4- طاهباز، سيروس: پردرد كوهستان: زندگي و هنر نيما يوشيج، انتشاراتزرياب، تهران 1375.
5- عبدلي، محمد: فرهنگ شعر نيما: واژگان و تركيبات اشعارنيما يوشيج، انتشارات فكر روز، تهران 1374.
6- عموزاده، محمد: «جنبه هاي جامعهشناختي گويش مازندراني« كنفرانس ايران شناسي، بنياد ايران شناسي، تهران 1381.
7- فلكي، محمود: نگاهي به شعر نيما، انتشارات مرواريد، تهران 1373.
8- نيمايوشيج: مجموعه كامل اشعار نيما يوشيج: فارسي و طبري، تدوين سيروس طاهباز، انتشاراتنگاه، تهران 1373

9- Sapir, E. "Languge and enivironmant". "Selected Writing of Edward Sapir in Language, Culture, and Personality. Ed. David G. Mandelbaum. Berkeley and Los Angeles: University of California press. Pp. 89- 103, 1949.

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

مي پسندم 7 نمي پسندم 0

اين مطلب در تاريخ: سه شنبه 08 مهر 1393 ساعت: 9:19 منتشر شده است
برچسب ها : تجليات زبان، فرهنگ و محيط مازندران در اشعار نيما,زندگينامه نیما یوشیج,مقاله درباره نیما,تاثیر محیط و فرهنگ بر شعر نیما,ويژگي سخن نیما یوشیج,معرفي آثار نیما یوشیج,تعامل بين زبان و محيط در شعر نیما,

نويسنده:مدیریت سایت

نظرات(1)

نگاهي به شعر « مرغ آمين » نيما

بازديد: 1215

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

تحقیق رایگان سایت علمی و پژوهشی اسمان

نگاهي به شعر « مرغ آمين » نيما

مرغ آمين

نيما شعر نسبتاً بلند مرغ آمين را در سال 1330 يعني هنگامي كه جنبش ملي ايران به رهبري دكتر محمد مصدق در صحنه سياسي حضور فعال داشت سروده است. نيما در اين شعر انديشه هاي رهائي جويانه خود را كه آميخته با خوش بيني و اميد و افشاگري است در تمثيل مرغ آمين به سيك سخن در آورده است عناصر تشكيل دهنده مرغ آمين عبارتند از: مرغ آمين كه موجوديست سمبليك و مردم و عناصر ضد مردم كه مرغ و مردم درباره آنان گفتگو مي كنند.

مرغ آمين، زبان به بيان آرزوهاي مردم مي گشايد وعده رهايي مي دهد. و با گفتن آمين اين انديشه هاي رهائي بخش و آرزوهاي آرماني را پيوند مي دهد و با ايجاد اين پيوند از ياس خسران بار آنان (مردم) مي كاهد.

درباره شخصيت مرغ آمين دكتر انور خامه اي چنين مي گويد :

« در اين شعر كه قسمت اعظم آن گفتگويي ميان مرغ آمين و خلق است. اين مرغ مانند پرسناژي هاي اشعار ديگر نيما، يك موجود سمبوليك است. و احتمالاً مظهر پيشوايان و پيشگامان جنبش رهايي بخش جامعه است.1

شخصيت مرغ آمين و سازگاري او با دردهاي مردم و همگامي او با رنجهايشان را نيما در آغاز شعر چنين بيان مي كند.

مرغ آمين دردآلودي است كاواره بمانده

رفته تا آن سوي اين بيداد خانه

بازگشته رغبتش ديگر ز رنجوري نه سوي آب و دانه

نوبت روز گشايش را

در پي چاره بمانده1

شعر از آغاز با استعاره ها و كنايه ها شروع مي شود. بكارگيري بيداد خانه مفهوم كنايه آميزي را در بر دارد كه آن سرنوشت مردم كشوري را به خاطر مي آورد كه همه حركت ها و جنبش هايش براي رسيدن به رهائي بي نتيجه مانده است. و مرغ آمين نيز دردآلودي است كه تمام اين مسائل را مي داند و مردم درد كشيده اي را كه در اين بيدادخانه زندگي مي كنند مي شناسد. و راز دردهايشان را مي داند.

مي شناسد آن نهان بين نهانان (گوش پنهان جهان دردمندها)

جور ديده مردمان را2

در واقع مرغ آمين در پي رهائي است و نوبت روز گشايش را بدنبال چاره و راه گشائي مي باشد.

نوبت روز گشايش را

در پي چاره بمانده3

مرغ آمين براي دستيابي بدين هدف پيوندي يگانه با مردمش دارد. پيوندي ناگسستني و بدور از هر گونه تظاهر ، پيوندي كه فكر و نواي مرغ آمين را به سرايش دردهاي مردمش بر مي انگيزد. فارغ و بي واهمه از عيب و ايرادي كه ممكن است بر گفتار او گرفته شود. بسته در راه گلويش او

داستان مردمش را

رشته در رشته كشيده (فارغ از هر عيب كاو را بر زبان گيرند)

بر سر منقار دارد رشته ي سردرگمش را1

مرغ آمين نشاني از اميدهاي بازيافته است كه در شبي تيره به جلوه در مي آيد. و نور اميد به آينده را در دل ها مي افروزد. در واقع مرغ « از درون استغاثه هاي رنجوران» و « در شبانگاهي چنيني دلتنگ مي آيد نمايان» و نشان پيروزي مردمي است كه با سرافرازي از تنگناهاي زندگي مي گذرند و مرغ تمثيل آن اميد تاريخي كه از پس قرنها چهره خويش را نمايان ساخته است.

او نشان از روز بيدار ظفرمندي است

با نهان تنگناي زندگاني دست دارد

از عروق زخمدار اين غبارآلوده ره تصوير بگرفته

از درون استغاثه هاي رنجوران

در شبانگاهي چنين دلتنگ مي آيد نمايان2

و سپس با بكارگيري شيوه اي بديع مرغ را به مردم نشان مي دهد «رنگ مي گيرد» تجسم مي يابد و او گرم مي خندد اينك مرغ آمين براي ديوارهايشان بالهاي خود را مي گستراند.

مي دهد پوشيده خود را برفراز بام مردم آشنائي

رنگ مي بندد

شكل مي گيرد

گرم مي خندد

بالهاي پهن خود را بر سر ديوارشان مي گستراند3

و سپس با تصويري زيبا و دلنشين كه نوعي ابهام كلامي را نيز به همراه دارد مرغ «از كسان احوال مي جويد»

چون نشان از آتشي درد و خاكستر

مي دهد از روي فهم رمز درد خلق

با زبان رمز درد خود تكان در سر

وز پي آنكه بگيرد ناله هاي نامه پردازان ره در گوش

از كسان احوال مي جويد

چه گذشته است و چه نگذشته است1

سرگذشته هاي خود را هر كه با آن محرم هشيار مي گويد

و بدين گونه مرغ با مردمش دمساز مي شود و شرح پريشانيها و تلخكامي هاي آنان را از زبانشان مي شنود

داستان از درد مي رانند مردم

در خيال استجابتهاي روزاني

مرغ آمين را بدان نامي كه او هست مي خوانند مردم2

و در اينجاست كه نيما كلمه آمين را كه در ذهن مردم بار مذهبي و عاطفي مثبتي دارد براي نشان دادن خوشبيني خويش به آينده بكار مي گيرد.

زير باران نواهايي كه مي گويد

باد رنج نارواي خلق را پايان

مرغ آمين را زبان با درد مردم مي گشايد

بانك بر مي دارد

مرغ آمين

آمين !

باد پايان رنجهاي خلق را با جانشان در كين

و زجا بگسيخته شالوده هاي خلق افساي

و به نام رستگاري دست اندركار

و جهان سرگرم از حرفش در افسون فريبش

خلق مي گويند

آمين1

محتواي شعر مرغ آمين مردمي خوشبينانه و در راستاي آرزوها و خواسته هاي مردم است. انديشه هاي طرح شده در شعر رهائي جويانه و درجهت تغيير و دگرگوني در نظام حاكم بر جامعه است كه آرزوئي ديرين و مردمي است در شبي اينگونه با بيدادش آمين / رستگاري بخش اي مرغ شباهنگام ما را / و به ما بنماي راه ما به سوي عافيت گاهي / هر كه را ـ اي آشنا پرور ـ ببخشا بهره اي از روزي كه مي جويد.1 / و سرانجام نويد رهائي بخش مرغ است كه در دل شب تيره طنين مي افكند كه وعده رهائي و رستگاري را به مردمي كه خواهان آن اند مي دهد رستگاري روي خواهد كرد.

و شب تيره، بدل با صبح روشن گشت خواهد. مرغ مي گويد.2 اما مردمي كه رنجها كشيده اند و فريبها خورده اند ترديدهاي خود را به زبان مي آورند و هراس خود را از جهانخواره بيان مي كنند و انديشناكي خود را از آينده باز مي گويند

خلق مي گويند

اما آن جهانخواره

(آدمي را دشمن ديرين) جهان را خورد يكسر3

اما مرغ پاسخي مهيا و آماده را كه همان آرزوي نابودي جهانخواره است به زبان مي آورد.

در دل او آرزوي او محالش باد4

مرغ آمين حماسه ايست مردمي كه نقاب از چهره هاي زشت و فريبكار ستمكاران جهانخوار بر مي دارد. و محتواي انقلابي و ظلم ستيز آن نشان دهنده ي شرافت انساني سراينده آن مي باشد. كه در كنج انزواي خويش در گوشه اي از تهران در سنين پيري سرنوشت خود را از سرنوشت مردمش جدا نمي داند. مرغ امين نماد پيرمرد درد كشيده ايست. كه از زبان مرغ آمين با مردمش حرف مي زند. با پيروزي هاي آنان اميدوار و با شكستهايشان دل شكسته و غمگين مي شود.

و سرانجام انديشه هاي رهائي جويانه و انساني خود را به زبان مرغ آمين جاري مي سازد به مردم نويد مي دهد و ستمكاران را رسوا مي كند. و بيان مي كند كه چگونه با گسترش شور رهائي جوئي مردم در دوران اوج مبارزات ملي، انسانها خود را باز مي يابند و مرغ با نواي رهائي بخش خود به سامان رسيدن تلاشهاي مردم ستم ديده را اعلام مي كند.

مرغ مي گويد :

به سامان باز آمد خلق بي سامان

و بيابان شب هولي

كه خيال روشني مي برد با غارت

و ره مقصود در آن بود گم، آمد سوي پايان

و درون تيرگيها، تنگناي خانه هاي ما در آن ويلان

اين زمان با چشمه هاي روشنائي در گشوده است

و گريزانند گمراهان، كج اندازان

و سرانجام تبهكاران و مال اندوزان و ستمكاران را بدينگونه مي سرايد و خانه هاي عشرت و تبهكاري آنان را چون در و ديوار زندانهايشان شكسته ويران تصوير مي كند.

مرغ آمين

در رهي كامد خود آنان را كنون پي گير

و خراب وجوع ، آنان را ز جا برده است

و بلاي جوع آنان را جا بجا خورده است

و چو شمعي در تك گوري

كورموذي چشمشان در كاسه ي سر از پريشاني1

و آنانكه چنين روزي را براي خويش تصور نمي كردند. جبران بر ويرانه ي بساط خويش مي نشينند.

هر تني ز آنان

از تحير بر سكوي در نشسته

و سرود مرگ آنان را تكاپوهايشان (بي سود) اينك ي كشد در گوش2 و خلق همنوا با مرغ تصوير را كامل مي كنند و فرياد خروش خود را در دل شب كه مي رود تا بگريزد و روي پنهان كنند سر مي دهند.

خلق مي گويند

«بادا باغشان را، در شكسته تر / هر تني زانان ، جدا از خانمانش بر سكوي در، نشسته تر/ وز سرود مرگ آنان ، باد / بيشتر بر طاق ايوانهايشان قنديلها خاموش

در شعر مرغ آمين نيما نه تنها جهانخواره و ستمكاران را مورد هجوم قرار مي دهد و آرزوي مرگ و رسوائي آنان را بزبان خلق و مرغ جاري مي سازد. بلكه انديشه هاي ويرانگر و بد آموزي را كه باعث ركود و جهل مي شوند نيز به باد انتقاد مي گيرد و آرزوي نابودي هر آنچه را در ما « مردگي آموز » است بزبان مرغ جاري مي سازد و آمين مي گويد .

و هر آن انديشه ، در ما مردگي آموز، ويران

«آمين ! آمين »

و خراب آيد در آوار غريو لعنت بيدار محرومان

هر خيال كج كه خلق خسته را با آن نخواها نيست2

و سرانجام شعر مرغ آمين با گسترش اميد و خوشبيني و به اوج رسيدن آرزوهاي مردمي با تصوير بسيار زيبا از‌ آمدن صبح با شكوه پيروزي و گريز شب سياه ظلم به پايان مي رسد. ريزش آبشار گونه كلمات جان سنجش نيما تصويري بكر و بي نظير در پايان شعر مي آفرينند و تركيباتي چون «واريز طنين»، «صفحه مرداب» ، « صداي رودي از جا كنده» ، «بسيط خطه ي آرام» ، « جرم ديوار سحرگاهان»، « سرد دود اندود و خاموش » در ساختن فضائي مناسب براي به تجلي در آمدن صبح و گريز شب مهيا مي كند.

و به واريز طينتي هر دم آمين گفتن مردم

چون صداي رودي از جا كنده، اندر صفحه ي مرداب آنگه گم

مرغ آمين گوي

دور مي گردد

از فراز بام

در بسيط خطه ي آرام مي خواند خروس از دور

مي شكافد جرم ديوار سحرگاهان

و زبر آن سرد دود اندود خاموش

هرچه، با رنگ تجلي، رنگ در پيكر مي افزايد.

مي گريزد شب

صبح مي آيد1

ويژگي هاي مهم مرغ آمين، هدفمندي ، وحدت و هماهنگي موضوع تصويرگري و پيوند ارگانيك مفاهيم و ارتباط تنگاتنگ گفتگو كنندگان با يكديگر است. كه بر اساس يك تم اصلي، موضوع گسترش مي يابد. و در واقع فرايند گسترش موضوع است كه پيوند ميان عناصر ذهني و عيني تشكيل دهنده بافت هاي شعر را ـ كه بيشتر در قالب سمبولها عرضه شده اند ، امكان پذير مي كند.

شيوه ابداعي نيما در اينجا اين امكان را به او داده است كه علاوه بر تداوم گفتگو محوري ميان شخصيتهاي شعر، پيوندي كامل ميان عناصر مختلف زباني كه در شعر به كار رفته اند بر قرار كند. بطوري كه حذف هيچ يك از اين عناصر امكان پذير نيست. و اين خود دليل بر وجود محتوائي واحد و پيگير در شعر است. نيما در مرغ آمين به آنچه خود عقيده داشته است.

يعني : منظور اساسي هنر يك چيز است. هنر مي خواهد نشان بدهد، و تصوير كند زيرا دانستن تنها كافي نيست1 نايل شده است و تصوير روشني از شخصيتها و موضوع و عناصر تركيبي‌ آن در اختيار ما قرار داده است. خلاصه كلام مرغ آمين شعريست با سمبوليسمي غني و زباني نسبتاً پيچيده و ابتكاري شايسته در شعرهائي كه عناصر شعري با يكديگر سخن مي گويند. و در واقع ساخت مرغ آمين براساس گسترش وصفي و تصويري گفتگوهاست در فضاهاي مناسب نيما در پرداخت اين شعر استادي خود را به اثبات رسانده است و شيوه اي بسيار تازه و در عين حال زيبا براي بيان مقصود ارائه نموده است بطوري كه در پاره اي از قسمتها رواني كار تازگي شيوه كه با شيوائي بيان و بلاغت كلام و ايجاز در آميخته است تحسين خواننده را بر مي انگيزد.

خلق مي گويند

اما آن جهانخواره

(آدمي را دشمن ديرين) جهان را خورد يكسر

مرغ مي گويد.

در دل او آرزوي او محالش باد

خلق مي گويند.

اما كينه هاي جنگ ايشان در پي مقصود / همچنان هر لحظه مي كوبد بر طبلش / مرغ مي گويد

زوالش باد1

مشهد ـ 4/7/70

1– چهار چهره ص 74

1– مجموعه اشعار نيما ص 491

2– مجموعه ص 491

3– مجموعه ص 491

1– مجموعه اشعار نيما ص 491

2– مجموعه ص 492

3– مجموعه ي 492

1– مجموعه ص 492

2– مجموعه ص 492

1- مجموعه ص 493

1– مجموعه ص 493

2– مجموعه ص 493

3– مجموعه ص 493

4– مجموعه ص 493

1– مجموعه ص 495

2– مجموعه ص 495

2– مجموعه ص 496

1– مجموعه ص 497

1– دو نامه ص 35

1– مجموعه ص 493

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

مي پسندم 16 نمي پسندم 0

اين مطلب در تاريخ: سه شنبه 08 مهر 1393 ساعت: 9:14 منتشر شده است
برچسب ها : نگاهي به شعر « مرغ آمين » نيما,مقاله درباره نیما یوشیج,تحلیل شعر مرغ امین نیما,

نويسنده:مدیریت سایت

نظرات(1)

تحقیق درباره زندگی نامه و آثار صائب تبريزي

بازديد: 493

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

تحقیق رایگان سایت علمی پژوهشی اسمان

تحقیق درباره زندگی نامه و آثار صائب تبريزي

مقدمه

ميرزا محمد علي صائب تبريزي، بزرگترين غزلسراي قرن يازدهم هجري، در حدود سال 1000 هجري قمري يا يكي دو سال بعد از آن در تبريز (و به قولي در اصفهان) زاده شد.

پدر او ميرزا عبدالرحيم، تاجري معتبر بود. خانوادة صائب جزو هزار خانواري بودند كه به فرمان شاه عباس از تبريز به اصفهان كوچ كردند و در محلة عباس‌آباد سكني گزيدند.

صائب در اصفهان پرورش يافت و دانش‌هاي ادبي و عقلي و نقلي را نزد استادان آن شهر و خطاطي را نزد عموي خود شمس‌الدين تبريزي شيرين قلم مشهور به شمس ثاني، آموخت و در جواني به حج رفت و به زيارت مشهد مقدس نيز نايل آمد:

لله الحمد كه بعد از سفر حج صائب عهد خود تازه به سلطان خراسان كردم

صائب در سال 1034 هجري از اصفهان عازم هندوستان شد و به هرات و كابل رفت. حكمران كابل، ظفرخان پس از مدتي به جهت جلوس شاه جهان عازم دكن شد و صائب را نيز با خود همراه برد. شاه جهان، صائب را مورد عنايت قرار داد و به او لقب « مستعدخان» داد. در 1039 كه صائب و ظفرخان در ركاب شاه جهان در برهانپور بودند، خبر رسيد كه پدر صائب از ايران به اكبرآباد هندوستان آمده است و مي‌خواهد او را با خود به ايران ببرد. صائب از ظفرخان و پدر او خواجه ابوالحسن تربتي رخصت طلبيد ولي حصول اين رخصت تا دو سال طول كشيد.

در سال 1042 هجري كه حكومت كشمير به ظفرخان واگذار شد، صائب نيز بدانجا رفت و از آنجا به اتفاق پدر عازم ايران شد. پس از بازگشت به ايران در اصفهان به حضور شاه عباس دوم رسيد و خطاب ملك‌الشعرايي دربار صفوي يافت و تا پايان عهد آن پادشاه و چندسالي از دوران شاه سليمان بزيست و در اين مدت محضرش در اصفهان محل اجتماع اهل ادب و آمد و شد دوستداران سخن بود و او جز به قصد سياحت بعضي از شهرها و ناحيت‌هاي ايران از اصفهان بيرون نرفت و در همان جا به سال 1086 يا نخستين روزهاي سال 1087 ديده از جهان فروبست و در باغي كه اكنون به «قبرآقا» معروفست به خاك سپرده شد.

صائب شاعري است عارف و ارادتمند مولوي و حافظ. گوينده‌اي است مضموم آفرين و نكته ياب و ژرف‌بين. توانايي او در ساختن تركيبات و استعارات بديع و زيبا اعجاب برانگيز است. شعر او آيينة تمام‌نماي حالات روحي و عواطف گوناگون بشري است. انديشة پوياي وي هر مضموني را كه به تصور درآيد لباس نظم پوشانده و بسياري از ابيات نغزش مثل سائر شده است. اين گويندة توانا از صنايع به مراعات نظير و ايهام توجه خاص دارد و شعر او بر پاية مضمون يابي و تمثيل استوار است.

كليات اشعار او شامل قصيده و غزل و مثنوي است. سخن‌شناسان قصيده‌هاي او را چندان نستوده‌اند، مثنوي او را كه در فتح قندهار به فرمان شاه عباس ثاني سروده متوسط دانسته‌اند. اما آنچه از شعرش ماية شهرت وي شده غزل است كه قسمت اصلي و اكثر ديوانش را پديد آورده است. صائب اشعار خود را به ترتيب موضوع طبقه‌بندي كرده، اشعاري را كه در وصف معشوق است «مرآت الجمال» و ابياتي را كه مربوط به آينه و شانه است « آرايش نگار» و اشعار مربوط به مي و ميخانه را « ميخانه » و برگزيده‌اي از مطلع‌هاي غزل‌هايش را « واجب الحفظ» نام كرده است. عدد اشعار حافظ را از 60000 تا 300000 و بالاتر نيز گفته اند.60000 تا 300000 و بالاتر نيز گفته اند.

به كف شعله، اگر نقد شرر مي‌آيد
هست تا بر فلك از اختر سياره، اثر
اين نه درياست كه از كاوش اين سنگدلان
لاله دارد خبر از برق سبك سير بهار
چرخ راه آه شرربار من، از جا برداشت
« صائب» از سيــر گـــلستان سخـــن مي‌آيم

دل رم كردة ما هم، زسفر مي‌آيد
سنگ بر شيشة ارباب هنر مي‌آيد
اشك تلخيست كه از چشم گوهر مي‌آيد
كه نفس سوخته، از خاك به در مي‌آيد
ديگ كم‌حوصلگان، زود به سر مي‌آيد
گل خورشــيد مــرا، كــي به نظــر مــي‌آيد

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

مي پسندم 21 نمي پسندم 0

اين مطلب در تاريخ: دوشنبه 07 مهر 1393 ساعت: 19:15 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره زندگی نامه و آثار صائب تبريزي,اثار صائب تبریزی,تحقیق درباره زندگی نامه و آثار صائب تبریزی,

نويسنده:مدیریت سایت

نظرات(2)

زندگينامه شاعران و بزرگان ایرانی

بازديد: 1221

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

تحقیق رایگان سایت فروشگاه علمی اسمان

زندگينامه سهراب سپهری:

سهراب سپهری در مهرماه 1307 در شهرستان کاشان به دنيا آمد. کودکی و نوجوانی اش را در همان جا گذراند. پس از پايان تحصيلات دوره اول دبيرستان به تهران آمد و دوره دانشسرای مقدماتی پسران را در تهران گذراند. سپس در وزارت فرهنگ (آموزش و پرورش) کاشان استخدام شد و مدتی بعد استعفا داد.

در بيست سالگی ديپلم گرفت و در همان سال موفق شد به تحصيل در دانشکده هنرهای زيبا دانشگاه تهران بپردازد. او در کنار تحصيلات دانشگاهی در شرکت نفت تهران به کار مشغول شد.

در 23 سالگی نخستين مجموعه شعر خود را با عـنوان «مـرگ و رنگ» منتشـر کرد. وقتی از دانـشگاه فارغ التحصيل شد در سازمان بهداشت به کار پرداخت و در همان زمان دومين مجموعه شعر خود را با نام «زندگی خوابها» انتشار داد. سال بعد کار خود را رها کرد و در فرهنگ و هنر در بخش موزه ها و نيز تدريس در هنرستانها مشغول شد. سپهری چند سفر به اروپا، ژاپن و ... رفت و آموزش هايی در زمينه ی چاپ سنگی، حکاکی روی چوب و ديگر هنرهای ظريف ديد.

در 33 سالگی دو مجموعه جديد شعرهايش را با نام های «آواز آفتاب» و «شرق اندوه» چاپ کرد و بعد به برپايی نمايشگاه نقاشی هايش روی آورد. چندی به پاکستان و هند و افغانستان سفر کرد و پس از اين سفرها بود که «صدای پای آب» را در سال 1344 در فصلنامه «آرش» به چاپ رسانيد. مجموعه شعر بلند مسافر را در سال 1345 منتشر کرد و يک سال پس از آن کتاب «حجم سبز» را به چاپ رسانيد.

در سال 1356 همه اشعار خود را که پيشتر در هفت مجموعه انتشار يافته بود، همراه کتاب جديد ديگرش تحت عنوان «هشت کتاب» توسط کتابخانه طهوری منتشر کرد.سپهری در اول ارديبهشت 1358 در بيمارستان پارس تهران پس از گذراندن دوره ای بيماری، چشم از جهان فرو بست.

اوحدی مراغه ای:

شيخ اوحدالدين مراغه ای فرزند حسين اصفهانی در حدود سال 670 هجری- قمری در مراغه متولد شد. تخلص خود را از نام مراد خويش اوحدالدين کرمانی که از عرفای زمان بوده گرفت.

اوحدی مانند اغلب شاعران عصر خود پس از گذراندن جوانی و پايان بردن تحصيلات معمولی زمان خود از مراغه به قصد سير و سياحت خارج شد و مدتها به سياحت گذراند:

سالها چون فلک به سر گشتم

تا فلک وار ديـده ور گــشتم

هم در اين سياحتها بوده است که گزارش به کرمان می افتد و از محضر شيخ اوحدالدين کرمانی بهره ور می شود. سالها نيز در اصفهان به سر برده است و سرانجام ديگر بار به زادگاه خويش مراغه مراجعت کرده است و در همان جا به سال 738 در گذشته است. اوحدی علاوه بر قصائد و غزليات دارای کتابی است به نام «جام جم» که مهمترين اثر اوست. اين کتاب يک مثنوی است که اوحدی در سرودن آن به «حديقه» سنايی نظر داشته است. تاريخ پايان جام جم سال هجری قمری است.

گـنج معنی است اين که پاشيدم

نـه کــتابی کــه بـر تراشــيدم

چـون زتاريـخ برگرفــتم فـــال

هفتصد رفته بود و سی و سه سال

محمود کيانوش:

جوانان ميهن ما با نام محمود کيانوش به خوبی آشنا هستند، جوانانی که در دوره کودکی و نوجوانی شعرهای زيبای اين شاعر خوب را خوانده اند. در چند سال اخير از کيانوش شعر تازه ای منتشر نشده است و به اين دليل شايد بعضی از کودکان و نوجوانان امروز با نام او آشنايی نداشته باشند.

محــمود کيـانوش يکی از پيشاهنگان شعر کودک در ايران است. او که اکنون در خارج از کشور به سر می برد در سال 1368 به ايران آمد. شورای شعر انتشارات کانون پرورش فکری کودکان شعر می سرايند بيايد و از نزديک با آنها آشنا شود و از گذشته های دور برايشان صحبت کند. آقای کيانوش اين دعوت را پذيرفت و در پايان کتابهای شعر خود را برای تجديد چاپ به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سپرد.

ضمن تشکر از آقای کيانوش برای او آرزوی سلامت داريم و اميدواريم که باز هم برای کودکان و ملتش شعرهای خوبی بسرايد.

عُبيد زاکانی، شوخ طبعی آگاه:

عُبيد زاکانی شاعر و نويسنده ی طنزپرداز و شوخ طبع سده ی هشتم در قزوين زاده شد. لقب زاکانی را از آن جهت به وی داده اند که از خاندان زاکانيان، تيره ای از اعراب بنی خفاجه، بود که پس از مهاجرت به ايران در نواحی قزوين سکونت اختيار کرده بودند. عبيد با امرای آل اينجوی فارس پيوندی نزديک داشت و قصايد و قطعاتی در ستايش آنان در ديوان وی موجود است. بعدها هم که فارس به دست آل مظفر افتاد، عبيد به آنان علاقه نشان داد. وی به سال 772 هـ. . در گذشت.

ذوق و هنر عبيد در نکته يابی و انتقادهای ظريف اجتماعی جلوه می کند و در اغلب آثارش در قالب طنز و لطيفه های دل نشين آشکار می شود.

آثار و شيوه ی طنزپردازی عبيد- پيامدهای اخلاقی و اجتماعی حمله ی مغول در عصری که عبيد پرورده ی آن بود، به صورت فروپاشی نظام تمدّنی پيشين و دگرگونی معيارها و ارزش ها در طبقات گوناگون جامعه، از ديوانيان و قضات و اهل شريعت گرفته تا صوفيان و پيشه وران و کارگزاران حکومتی ظاهر شده بود. او مردی بيدار و آگاه بود که اوضاع زمانه را ابداً نمی پسنديد و از آن خاطری آزرده داشت.

سخنان طنزآميز عبيد، اغلب خنده آور و گاهی رکيک است اما در پس آن پيامی اصلاح جويانه و خيرخواهانه نهفته است که از چشم روشن بينان پنهان نمی ماند.

آثار عبيد به نظم و نثر باقی مانده است. اشعار او به دو بخش کلّی جدّی و طنزآميز تقسيم می شود. اشعار جدّی او که به صورت ديوانی فراهم آمده، شامل قصايد، غزل ها، ترجيعات، قطعات، رباعيات و مثنوی عشاق نامه است که بر روی هم به سه هزار بيت می رسد. اين اشعار نسبت به آثار پيشينيان چيز تازه ای ندارد و برای او امتيازی ادبی به بار نمی آورد.

چهره ی ادبی ممتاز عبيد را بايد در آثار طنرآميز او ديد. اين آثار هم به نظم است هم به نثر. از ميان آثار منظوم منسوب به عبيد، موش و گربه اهمّيّت خاصّی دارد. اين منظومه حکايتی تمثيلی است که عبيد در آن وضع جامعه و دو طبقه ی حاکمان و قاضيان را مورد انتقاد قرار می دهد. چه بسا مقصود اصلی وی بيان حال ابواسحاق اينجو بوده باشد در برابر امير مبارزالدّين محمّد، فرمانروای کرمان؛ بنابراين تفسير، بايد موش و گربه را اثری کاملاً سياسی دانست.

آثر طنز آميز منثور عبيد که مهارت او را در ترسيم اوضاع نابه سامان اخلاقی و فرهنگی بيش تر نشان می دهد، به ترتيب اهمّيّت عبارت اند از:

اخلاق الاشراف، صد پند، رساله ی دلگشا، رساله ی تعريفات.

عبيد زاکانی در اين رساله های کوتاه، ظهور نيرومندترين و خلّاق ترين منتقد اجتماعی را در ادبيّات انتقادی فارسی بشارت داده است. در نوشته ها و سروده های عبيد، زبان طنز بی پرواست؛ چندان که بيش تر آن ها را نمی توان در همه جا نقل کرد ولی شايد بتوان گفت که اين تندی و پُر رنگی واکنشی در برابر شدّت فساد و تباهی های روزگار شاعر است. در حقيقت، ميزان فساد اخلاق در آن زمان به حــدّی بالا بود که جز با همين زبان تلخ و گزنده و عريان نمی شد آن را بيان و در آن چاره جويی کرد.

عبيد برای پرداختن هزليّات خود، به سعدی و سوزنی (شاعر هزل گوی سده ی ششم) نظر داشته و به خصوص اشعار طنزآميز خود را غالباً بر وزن و قافيه ی شعرهای معروف پيش از خود سروده است. پس از او هم شاعران ديگر از اين شيوه تقليد کرده اند امّا گويی هيچ کس نتوانسته است در مقام طنز و انتقاد اجتماعی با اين کيفيت هنری به پای عبيد برسد. در نتيجه، موقعيت او در ادب انتقادی فارسی تا امروز شاخص و ممتاز باقی مانده است.

جامی، شيخ جام:

عبدالرحمان جامی يگانه شاعر عارف و صوفی سوخته دل عصر حافظ نيست؛ زيرا گذشته از آن که خود حافظ تا حدّ زيادی به تصوّف انتساب دارد و در شعر خواجو و عراقی هم معانی عرفانی درج شده است، صوفيان بنام و پاک باخته ای نظير شاه نعمت الله ولی کرمانی در اين دوره ميان شعر و عرفان پيوندی استوار برقرار کرده اند امّا تصوّفی که جامی بدان منسوب است، البّته رنگ و بو و جلوه و جمال بيش تـری پيـدا کرده و او را بيش تر به عنوان عارفی که گه گاه و از سر تفنّن شعر می گفته، شناسانده است. عبدالرّحمان که بعدها به نورالدّين هم ملقّب گرديد و تخلّص جامی را برای خود برگزيد، به سال 817 در ناحيه ی خرجرد جام ديده به جهان گشود. در کودکی به همراه پدر به هرات رفت و چندی در مدرسه ی نظاميّه ی آن جا اقامت گزيد. هرات در آن سال ها پايتخت هنر و ذوق و ادب ايران و يکی از شهرهای فرهنگی آبادان و پر رفت و آمد آن سامان بود. سلطان حسين بايقرا و وزير دانشمندش، امير عليشيرنوايی، در آن شهر مشوّق و حامی هنرمندان و صاحبان ذوق بودند. جامی فنون ادب و دانش های شرعی و دينی را در آن شهر فراگرفت و پس از آن به حکمت روی آورد. از در شصت سالگی به قصد زيارت خانه ی خدا از خراسان بيرون آمد. مدّتی در بغداد ماند و از آن جا به کربلا و نجف رفت و چندی نيز در حلب و دمشق ماند. او در اين سفر، با پيشنهادهای زيادی از جانب شاهان برای اقامت و ملازمت درگاه روبه رو شد اما هيچ يک از آن ها را نپذيرفت و سرانجام به هرات بازگشت. در اين سال ها جامی ديگر به چنان شکوه و مرتبه ای معنوی دست يافته بود که سلطان حسين و امير عليشير به دوستی با او افتخار می کردند. او با همه ی شکوه و حشمتی که داشت، هرگز درصدد ستايش و مدح قدرتمندان برنيامد و همين بلندی طبع و بی نيازی بر حرمت او می افزود. نورالدّين عبدالرّحمان جامی سرانجام در محرّم سال 898 در هرات درگذشت.

بهار، شاعر آزادی:

محمّد تقی بهار از خراسان برخاسته بود امّا نسيم آزادی که پس از امضای فرمان مشروطيت در ايران وزيدن گرفت، او را به تهران کشانيد تا بتواند از مهم ترين دستاورد نهضت که خون بهای شهيدان وطن بود، از نزديک پاسداری کند.

محمّد تقی به سال 1304 هـ . ق. در مشهد به دنيا آمد. دوران کودکی و نوجوانی اش در جوار مرقد امام هشتم (ع) و خدمت به آستان قدس رضوی گذشت. پدرش، محمّد کاظم صبوری، ملک الشّعرای آستان قدس رضوی بود و پس از مرگ او به فرمان مظفر الدين شاه عنوان ملک الشّعرايی به محمد تقی واگذار شد. محمد تقی در دامان پدر شعر و فنون ادب را آموخت و از محضر اديب نيشابوری نيز بهره ها برد و به تکميل معلومات خود در دو قلمرو عربی و فارسی توفيق يافت. در همان سال های نوجوانی که هنوز سايه ی پدر بر سر داشت، به محافل آزادی خواهی خراسان راه يافت و از نزديک با سياست و مسائل روز مأنوس گشت و انديشه ها و اشعار آزادی خواهانه ی خود را از طريق روزنامه های محلی خراسان انتشار داد.

در دوران استبداد صغير روزنامه ی خراسان و پس از آن، از سال 1328 به بعد روزنامه ی نوبهار را در مشهد منتشر کرد که به دليل داشتن خطّ مشی ضدّ روسی پس از يک سال توقيف شد اما بهار از پای ننشست و به جای آن، تازه بهار را تأسيس کرد که آن هم ديری نپاييد و توقيف شد و وی در حالی که هنوز کم تر از سی سال داشت، به تهران تبعيد گرديد.

يک سال بعد، مرم خراسان بهار را به نمايندگی مجلس برگزيدند. او در مجلس و ديگر محافل سياسی برای آزادی، عدالت اجتماعی و تجدّد شور و اشتياق نشان می داد. حرفه ی روزنامه نگاری بهار را با افکار جديد و حوادث آن روزگار آشنا کرده و استعداد شاعری او را راه های تازه ای هدايت کرده بود.

بهار در تهران مجله ی دانشکده را تأسيس کرد که ارگان انجمنی ادبی با همين نام بود. زندان و تبعيد که در دوره ی بعد صدای او را مثل بسياری از آزادی خواهان ديگر خاموش کرد، نتوانست وی را از تحقيق و مطالعه دور کند. بهار در سال های بعد از کودتای 1299 ش. يک چند برای تدريس و تأليف فرصت يافت. در همين سال ها زبان پهلوی را آموخت و در کتب نظم و نثر فارسی به تأمل پرداخت. پس از تأسيس دانشگاه تهران، در دانشکده ی ادبيّات به تدريس مشغول شد. او بعد از شهريور 1320 که زمينه تا حدودی برای فعّاليّت های سياسی آماده شده بود، پس از سال ها خاموشی دوباره قلم برگرفت و به سياست و روزنامه نويسی روی آورد و با آن که شور و شوق و روحيه ی سابق را نداشت، در ستايش آزادی و مبارزه با جهل و فساد قلم زد تا اين که سرانجام، در ارديبهشت ماه سال 1330 بيماری وی را از پای درآورد؛ در حالی که در ستايش صلح و آزادی هنوز نغمه ها بر لب داشت.

نيما شاعر افسانه را بهتر بشناسيم:

علی اسفندياری فرزند ابراهيم خان، مردی آتش مزاج و دلاور از دودمانی کهن که با گلّه داری و کشاورزی روزگار می گذراند، به سال 1276 در اين دهکده پا به عرصه ی وجود گذاشت. کودکی او در دامان طبيعت و در ميان شبانان گذشت. با آرامش کوهستان اُنس گرفت و از زندگی پرماجرا و دنيای شبانان و کشاورزان تجربه ها آموخت و روح او با رمندگی طبيعت و جهان دَد و دام پيوند خورد. او خواندن و نوشتن را به شيوه ی سنتی روستا نزد ملای ده آموخت.

در آغاز نوجوانی با خانواده ی خود به تهران رفت و پس از گذراندن دوران دبستان برای آموختن زبان فرانسه وارد مدرسه ی سن لويی شد. سال های آغازين تحصيل او با سرکشی و نافرمانی گذشت اما تشويق و دل سوزی معلمی مهربان به نام نظام وفا طبع سرکشی او را رام کرد و در خط شاعری انداخت. آن سال ها جنگ جهان گير اوّل در جريان بود و علی اسفندياری – که بعدها نام نيما يوشيج را برای خود برگزيد- اخبار جنگ را به زبان فرانسه می خواند و هم زمان به فراگيری دروس حوزه و زبان عربی مشغول بود.

در آغاز نوجوانی به سبک پيشينيان و به ويژه سبک خراسانی شعر می ساخت امّا نه اين گونه شاعری و نه حــتی نشـست و برخاست با شاعران رسمی و سنّت گرا هيچ کدام تشنگی طبع او را سيراب نمی کرد. در سنّ 23 سالگی منظومه ی قصه ی رنگ پريده را سرود که تمرينی واقعی بيش نبود. قطعه ای شب که دو سال بعد – يعنی در 25 سالگی- از طبع نيما تراويد، آغاز مرحله ای جدی تر محسوب می شد و به دليل سوز و شوری که داشت، پس از نشر در نوبهار بر سر زبان ها افتاد.

در سال 1301 ش. شعر افسانه را سرود. انتشار افسانه خشم اديبان و انتقاد و اعتراض آن ها را برانگيخت اما نيما – به قول خودش- هيچ گاه از اين عيب جويی ها و خرده گيری ها دل تنگ نشد و با اطمينان بر سر عقيده ی خويش ايستاد. کار او بر خلاف رفقای ديگرش در هم شکستن و فرو ريختن نبود.

از ميان قطعات تمثيلی و طنز آلود او می توان از بز ملاحسن مسئله گو، پرنده ی منزوی، خروس و بوقلمون، عمو رجب و ميرداماد ياد کرد.

درشب تيره ديوانه ای کاو

دل به رنگی گريزان سپرده

در دره ی سرد و خلوت نشسته

همچو ساقه ی گياهی فسرده

می کند داستانی غم آور

ای دل من، دل من دل من

پروين اعتصامی:

پروين فرزند يوسف اعتصام الملک آشتيانی به سال 1285 ش. در تبريز متولد شد. فارسی و عربی را در دامن خانواده آموخت؛ زيرا هم پدر او مردی فاضل و دانشمند بود و هم از درس آموزگاران خصوصی می توانست بهره ببرد.

پروين به پيشنهاد پدرش برای آموختن زبان انگليسی وارد کالج آمريکايی تهران شد و پس از آن در سفرهای داخل و خارج همراه پدر بود. از همان آغاز به شعر و ادب علاقه نشان داد. سرودن شعر را از هشت سالگی آغاز کرد و نخستين شعرهايش را در مجله ی بهار – که پدرش منتشر می کرد- به چاپ رسانيد و مورد تشويق اهل ادب قرار گرفت. از عوامل ديگری که موجب تقويت ذوق و پرورش استعداد شعری پروين شد، رفت و آمد او به محافل ادبی آن روزگار بود که پدرش با آن ها سر و کار داشت. در يکی از همين محفل ها، ملک الشعرای بهار که بعدها بر ديوان او مقدمه نوشت، به استعدادش پی برد و او را تشويق کرد.

پدر پروين قطعاتی دلکش و زيبا را از کتب خارجی به فارسی برمی گرداند و دختر خردسالش را به نظم آن ها تشويق می کرد. همين کار بر علاقه ی پروين به شعر و ادب افزود و سرانجام او را به جدّ به عرصه ی شعر و شاعری رهنمون شد.

يگانه اثر مانده از پروين، ديوان اوست که بارها چاپ شده است. قصايد پروين پر نکته و نغز است؛ اين قصايد هر چند به پيروی از شيوه ی ناصر خسرو سروده شده اند، امّا روانی و سادگی اسلوب سعدی هم در آن ها نمايان است. به اين ترتيب، در اشعار پروين دو شيوه ی خراسانی و عراقی به گونه ای تلفيق شده و شيوه ای تازه و مستقل را پديد آورده است.

پروين در قطـعات خــود به سنايی و انوری توجّه داشته اما درحدّ تقليد صرف باقی نمانده است. بيش تـر قطـعات او به صورت مکالمه و گفت و گوست؛ همان که در اصطلاح ادبی مناظره خوانده می شود.

در شعر وی دو طرف مناظره گاه دو آدميزادند؛ مانند دزد و قاضی، مست و هشيار يا دو جانور همچون گربه و شير، مور و مار، گرگ و سگ، يا دو شیء مثل سير و پياز، کرباس و الماس، گوهر و سنگ، گل و شبنم. مناظره های او حالت تمثيلی و گاهی علاوه بر اين، صورت انسان نمايی (تشخيص) و شعور يافتن غير ذی شعور پيدا می کند.

موضوع تحقيق:

زندگی نامه ی شعرا

دبير مربوطه:

سرکار خانم رابط اسحاقی

تهيه کنندگان:

زهرا عبيدی- تهمينه مجيدی- فائزه حسينی راد

شاهنامه ی فردوسی:

شاهنامه ی فردوسی، شاهکار آثار حماسی ملّی ايران و يکی از عالی ترين نمونه های شعر ساده و روان به سبک خراسانی است. نظم اين اثر بزرگ در سال 365 يا 370 هجری شروع می شود و پس از سی يا سی و پنج سال يعنی به سال 400 يا اندکی بعد از آن به پايان می رسد.

موضوع اين شاهکار جاودان، تاريخ ايران قديم از آغاز تمدن نژاد ايرانی تا انقراض حکومت ساسانيان به دست مسلمانان است و بر روی هم به سه دوره ی اساطيری، پهلوانی و تاريخی تقسيم می شود.

دوره ی اساطيری از عهد کيومرث تا ظهور فريدون ادامه دارد. در اين عهد از پادشاهانی مانند کيومرث، هوشنگ، تهمورث و جمشيد سخن به ميان می آيد. تمدن ايرانی در اين زمان تکوين می يابد. کشف آتش، جدا کردن آهن از سنگ، و رشتن و بافتن و کشاورزی کردن و امثال آن در اين دوره صورت می گيرد. در اين عهد جنگ ها غالباً جنگ های داخلی است و جنگ با ديوان –بعضی احتمال داده اند که منظـور از ديـوان، بوميـان فلات ايران بوده اند که با آريايی های مهاجم همواره تا مدتی جنگ و ستيز داشته اند- و منکوب کردن آن ها بزرگ ترين مشکل عصر بوده است. در پايان اين عهد، ضحاک دشمن پاکی و سمبول بدی به حکومت می نشيند، اما سرانجام پس از هزار سال، فريدون به ياری کاوه ی آهنگر و حمايت مردم، او را از ميان می برد و دوره ی جديد آغاز می شود.

دوره ی پهلوانی يا حماسی از پادشاهی فريدون شروع می شود. ايرج، منوچهر، نوذر، زاب و گرشاسب به ترتيب به پادشاهی می نشينند. جنگ های ميان توران و ايران آغاز می شود.

دوره ی تاريخی با ظهور بهمن آغاز می شود، و پس از بهمن، همای و سپس داراب و دارا پسر داراب به پادشاهی می نشينند. در اين زمان اسکندر مقدونی به ايران حمله می کند و دارا را که همان داريوش سوم است می کشد و به پادشاهی می نشيند.

دکتر غلامحسين يوسفی:

پژوهشگر، نويسنده و استاد برجسته ی دانشگاه، دکتر غلامحسين يوسفی در سال 1306 شمسی در مشهد ولادت يافت. او با نثری روان، پخته، جذاب و عميق آثاری بزرگ از جمله «ديداری با اهل قلم»، «برگ هايی در آغوش باد»، «چشمه ی روشن»، «تصحيح بوستان و گلستان سعدی»، «کاغذ رز»، بحثی در شرح احوال و روزگار شعرا و ترجمه هايی چون «شيوه های نقد ادبی» از ديويد ديچط و «داستان من و شعر» از نزار قبانی را رقم زد.

دو کتاب ارزشمند «ديداری با اهل قلم» و «چشـمه ی روشن» گواه ديد روشن، نقّادانه، منصفانه و احاطه ی علمی دکتر يوسفی است. اين نويسنده ی بزرگ در چهاردهم آذر ماه 1369 در تهران درگذشت و در کنار مرادش حضرت رضا (ع) به خاک سپرده شد.

ابوعلی سينا دانشمند بزرگ ايران:

در حدود هزار سال پيش، در يکی از شهرهای ايران پسری به دنيا آمد. مادرش نام او را حسين گذاشت.

حسين از پنج سالگی شروع به درس خواندن کرد. او با علاقه ی بسيار درس خواند و به سرعت پيشرفت کرد. کتاب را بيش از هر چيز دوست داشت و به تدريج برای خود کتاب خانه ی کوچکی درست کرد. هر جا کتاب تازه ای می ديد می خريد، آن را با دقّت می خواند و در کتاب خانه اش نگاه می داشت. حسين در 18 سالگی طبيب ماهر و مشهوری شد که به معالجه ی بيماران می پرداخت. در اين موقع، به او ابوعلی سينا می گفتند. هر کس که بيماری سختی داشت، پيش او می رفت و ابوعلی سينا او را درمان می کرد. ابوعلی سينا بسيار مهربان بود و بيماران محتاج را به رايگان معالجه می کرد.

ابوعلی سينا، که به او «ابن سينا» هم می گويند، نتيجه ی تجربه ها و مطالعه های خود را در کتاب های بسياری نوشته است. کتاب های اين دانشمند ايرانی به زبان های گوناگون ترجمه شده است. هنوز هم، در دانـشگاه های بزرگ جـهان، دانـشجويان و دانشـمندان کتاب های ابـن سـينا را مطالعه می کنند. يکی از کتاب های معروف ابن سينا قانون است که در علم طب نوشته شده است.

ابن سينا، طبيب و دانشــمند بزرگ ايران، در 58 سالـگی درگـذشت. آرامـگاه او در شهر همدان است.

قابوس نامه:

قـابوس نامـه از آثار مـهم منثـور اواخر قـرن پنجم و از بهترين نمونه های نثر مرسل به شمار می رود. نويسنده ی اين کتاب امير عنصرالمعالی کيکاوس بن اسکندربن قابوس وشمگير، از امرا و شاهزادگان خاندان زياری است که در قسمتی از طبرستان و گرگان امارت گونه ای داشته است. عنصرالمعالی ظاهراً در سال 475 دست به تدوين کتابی به فارسی برای پسرش گيلانشاه می زند و گويا قصدش آن بوده است که فرزند را از علوم و فنون و آداب و عادات مختلف که در آن زمان وجود داشته و دانستن آن ها را برای فرزند لازم می دانسته است آگاه سازد.

نام اصلی کتاب «نصيحت نامه» است و قابوس نامه اسمی است که بعداً به به مناسبت شهرت جدش قابوس بن وشمگير بر روی آن کتاب گذاشته اند. عنصرالمعالی خود در آغاز کتاب سبب تأليف آن را صراحتاً بيان می دارد و می نويسد: «چنين گويد جمع کننده ی اين کتاب پندها، الامير عنصرالمعالی کيکاوس بن اسکندر بن قابوس بن وشمگيربن زيار، مولی اميرالمؤمنين با فرزند خويش گيلانشاه؛ بدان ای پسر، که من پير شدم و پيری و ضعيفی و بی نيرويی و بی توشی بر من چيره شد و منشور عزل زندگانی از موی خويش در دايره ی گذشتگان يافتم چنان ديدم که پيش از آنکه نامه ی عزل به من رسد، نامه ای ديگر اندر نکوهش روزگار و سازش کار بيش از بهرگی جستن از نيک نامی ياد کنم به چشم عقل در سخن من می نگری و فزونی يابی و نيک نامی در دو جهان، و مبادا که دل تو از کار بستن بازماند که آن گه از من شرط پدری آمده باشد، اگر تو از رفتار من بهره ی نيکی نجويی جويندگان ديگر باشند که شنودن و کار بستن غنيمت دارند.»

بديع الزمان فروزانفر:

استاد بديع الزمان فروزانفر، محقق، اديب و شاعر معاصر در سال 1376 شمسی در بشروی خراسان ديده به جهان گشود. وی در طی نيم قرن تلاش علمی و تدريس در مدارس و دانشگاه های مختلف، تأليفات و تحقيقاتی ارزنده داشت و شاگردانی بزرگ و پرارج پرورد. حافظه ی قوی وسعت آگاهی ها، دقّت علمی، احاطه بر اشعار فارسی و عربی از او چهره ای ممتاز ساخته بود.

فروزانفر در نقد و تصحيح متون کم نظير و بی بديل بود. از مهم ترين آثار او مأخذ قصف و تمهيدات مثنوی احاديث مثنوی شرح مثنوی شريف، کليات شمس تبريزی يا ويوان کبير و فيه ما فيه مولانا جلال الدين را می توان نام برد.

مجموعه اشعار وی نيز اخيراً به چاپ رسيده است. استاد فروزانفر در روز چهارشنبه 16 ارديبهشت 1349 در تهران درگذشت.

محمد غزالی:

امام محمد غزالی در سال 450 هجری قمری در طوس به دنيا آمد. او در 20 سالگی از طوس به نيشابور رفت و در نزد امام الحرمين دروس «فقه، حکمت و فلسفه» را آموخت.

وی در سال 505 هجری در 55 سالگی در گذشت.

کتاب معروف او کيميای سعادت است.

نظامی گنجه ای:

از استادان بزرگ و از ارکان شعر فارسی است. در قرن ششم هجری می زيسته و در مدفنش در گنجه تا اواسط عهد قاجاری بود. بعد از آن رو به ويرانی نهاد تا باز به وسيله ی دولت محلی آذربايجان شوروی شد.

نظامی غير از ديوانی که عدد ابيات آن را بيست هزار بيت نوشته اند و اکنون مقداری از آن در دست است. پنج مثنوی مشهور به نام «پنج گنج» دارد که آن ها را عادتاً خمسه ی نظامی می گويند. مثنوی نخست مخزن الاسرار است که مشتمل بر حدود دو هزار و دويست و شصت بيت در بحر سريع که نخستين منظومه شاعر است و نظامی آن را اندکی پيش از چهل سالگی خود ساخت و از لمهات مثنوی های فارسی و مشتمل بر مواعظ و حکم است در بيست مقاله.

مثنوی دوم خسرو و شيرين است در شش هزار و پانصد بيت به بحر مزج مسدّس مقصور و محذوف و درباره ی داستان عشقبازی خسرو پرويز با شيرين ساخته است. اين داستان از جمله ی داستان های اواخر عهد ساسانی است که در شاهنامه ی فردوسی نيز آمده است. در اين داستان عشقبازی خسرو با شيرين –کنيزک ارمنی- از عهد هرمز آغاز شده و همين کنيزک است که بعدها از زنان مشهور حرمسرای خسرو گرديد.

اما در خسرو و شيرين نظامی شيرين شاهزاده ی ارمنی است گويا اين داستان پس از قرن چهارم تا دوره ی نظامی رسيده باشد. مثنوی سوم منظومه ی ليلی و مجنون است در چهار هزار و هفتصد بيت که در مدتی کمتر از چهار ماه سروده شده. داستان های قديم عرب بوده است که نظامی هنگام نظم در آن تصرفات بسيار کرده است.

مثنوی چهارم بهرامنامه يا هفت پيکر يا هفت گنبد است که راجع است به داستان بهرام گور و از قصص معروف دوره ی ساسانی بوده است. در اين منظومه نخست نظامی شرحی از سرگذشت بهرام را در کودکی و جوانی تا رسيدن به پادشاهی و کارهای بنام او آورده آنگاه به داستان وی با هفت دختر از شاهان هفت اقليم اشاره کرده که برای هر يک گنبدی به رنگ خاص ساخته بود و هر روز از هفته مهمان يکی از آنان بوده و قصه ای از هر يک شنيده است. اين هفت داستان که نظامی از زبان هفت عروس حصاری آورده، حکايت های غريب و دلچسبی است.

اينشتين (پدر فيزيک معاصر):

اگرچه اينشتين در «اولم» به دنيا آمد، وقتی که يک سال از عمر او می گذشت والدينش به «مونيخ» نقل مکان کردند. چون مادرش نوازنده پيانو بود، اينشتين هم در کودکی علاقه زيادی به پيانو پيدا کرد و اين علاقه مندی به حدی بود که حتی به خاطر پيانو صرف شام و ناهار را فراموش می کرد.

اينشتين در همان دوران طفوليت علاقه شديد به دانش پيدا کرد؛ به طوری که وقتی پدرش به او ساعتی که در آن قطب نما نصب شده بود داد، اينشتين ساعت را از ياد برد و از پدرش سؤالات زيادی درباره قطب نما نمود.

اينشتين در رياضيات استعداد زيادی از خود نشان داد، ولی در ساير دروس متوسط و در زبان ضعيف بود. وقتی که از عمر او 16 سال می گذشت، خانواده اينشتين به ايتاليا نقل مکان نمود و از آنجا به سوئيس رفتند. در سوئيس اينشتين در کنکور شرکت کرد تا در دانشگاه زوريخ مشغول تحصيل گردد، ولی رفوزه شد. سال بعد مجدداً امتحان داد و قبول شد. به سال 1900 تحصيلات خود را به پايان رساند و يک شهروند سوئيسی شد. او می خواست معلم شود، ولی موفق نگرديد و در اداره ی اختراعات سوئيس به صورت يک منشی ساده مشغول کار گرديد.

در همين ايام او با يک زن يوگوسلاوی موسوم به مليوا مارچ ازدواج کرد و از او دارای دو پسر شد، ولی طولی نکشيد که آن ها از هم جدا شدند و اينشتين با يکی از خويشان خود مجدداً ازدواج کرد. به سال 1921 اينشتين جايزه نوبل گرفت و اين به خاطر آن بود که در مسأله ای ثابت کرده بود روی فلزاتی چون پتاسيم، تونگستون و غيره، وقتی که نور بر آن ها بتابد از خود الکترون پخش می کند. او اين الکترون ها را «فوتو الکترون» خواند و اثرات آنها را اثر «فوتو الکتريک» معرفی کرد.

يک رساله ديگر او مربوط به تئوری نسبيت بود که گفته می شود به قدری فهم و درک مطالب آن دشوار است که فقط 12 نفر توانسته اند آن را درک کنند. همچنين رساله ای درباره ماده و انرژی نوشت. بر طبق اين تئوری چنانچه يک توده ماده تبديل به انرژی شود، آن چنان انرژی به دست خواهد آمد که با هفت ميليون تن ديناميت منفجر شده برابر خواهد بود. نتيجه اين تئوری بمب اتم بود.

به سال 1911 رساله نظريه کلی درباره نسبيت را به چاپ رساند و توضيح داد قوه جاذبه چگونه کار می کند. وقتی که هيتلر رفاه حکومت آلمان را به دست گرفت، اينشتين چون يهودی بود از آلمان به آمريکا مهاجرت و در دانشگاه پرينستون مشغول کار گرديد، سرانجام در 77 سالگی سخت بيمار شد و در بيمارستان پرينستون در خواب درگذشت.

سعدی:

سعدی، استاد سخن و يکه تاز عرصه ی نثر مسجع و شعر عاشقانه است. ظرافت بيان، استواری سخن، شيوايی و رسايی، سادگی و لطف کلام و عظمت و اعتدال از ويژگی های شعر و نثر اوست. غزل سعدی شيرين و شنيدنی، صميمی و تأثيرگذار است و ساخت و بافتی روان و دل نواز دارد. در غزلی که می خوانيم شاعر، آرزوی وصل محبوب و دل بريدن از هر چه غير دوست را بيان می کند.

مقصد عارفان و عاشقان حقيقی نه رسيدن به بهشت است نه رهايی از دوزخ که آنان تنها شيفته و دل باخته ی اويند و بس.

در آرزوی تو باشم

در آن نفس که بميرم، در آرزوی تو باشم بدان اميد دهم جـان کـه خاک کوی تو باشم

به وقت صبح قيامت که سر زخاک برآرم به گفت و گوی تو خيزم به جست و جوی تو باشم

به مجمعی که درآيـند شـاهدان دو عـالم نظـر به سـوی تو دارم غـلام روی تـو بـاشـم

حـديث روضـه نگويم، گل بهـشت نبويم جـمال حـور نجـويم، دوان به سـوی تـو باشم

به خـوابگاه عـدم گـر هـزار سال بخسبم به خـواب عافيت آن گـه به بوی موی تو باشم

مـی بهـشت ننوشـم زجام سـاقی رضوان مرا به باده چه حـاجت که مست بوی تو باشم

هـزار باديه سهـل است با وجود تـو رفتن اگر خـلاف کنـم سعـديا به سـوی تـو بـاشـم

فردوسی

استاد ابوالقاسم فردوسی شاعر بزرگ حماسه سرای ايران و يکی از گويندگان مشهور عالم و از ستارگان درخشان آسمان شعر و ادب پارسی و از مفاخر جاويدان ملّت ايران است.

فردوسی از دهقانان صاحب مکنت قرن چهارم و اوايل قرن پنجم بوده که بر اثر نظم شاهنامه و گذراندن عمر در اين راه ثروت خود را از دست داده و در پيری تهی دست شده است. فردوسی به تاريخ نياکان خويش و افسانه ها و داستان های ايرانی آشنايی و به دانستن آن ها دلبستگی داشت، به همين سبب است که بدون هيچگونه انگيزه ی بيرونی و تنها به اراده و خواست درونی خود به اين کار بزرگ و شگفت آميز دست زد و تا زمانی که گرفتار تهی دست و پريشانی روزگاری نگشت يعنی مال و ثروت اجدادی را بر سر کار شاهنامه نگذاشت به دربار و شاهان و جوايز ايشان توجه نکرد.

موضوع شاهنامه ی تاريخ ايران باستان از آغاز تمدن نژاد ايرانی تا برچيده شدن حکومت آن به دست عرب است. در شاهنامه سه دوره ی متفاوت می توان تشخيص داد:

اول دوره ی اساطيری، دوم عهد پهلوانی از قيام کاوه تا قتل رستم و سوم دوران تاريخ.

دوره ی اساطيری از عهد کيومرث تا ظهور فريدون و دوره ی پهلوانی از قيام کاوه تا قتل رستم. و دوره ی تاريخـی از اواخـر عـهد کـيان به بعد. اما اين بخش نيز آميختگی فراوان با افسانه ها و داستان های حماسی دارد.

مأخذ فردوسی در نظم شاهنامه در درجه اول شاهنامه منثور ابومنصوريست و سپس داستان هائی که درباره ی رستم و خاندان گرشاسب وجود داشته و گويا جامع و راوی آن ها آزاد سرو نامی بوده است و ديگر پاره ای از داستان های پراکنده و نيز کتابی که در شرح حال داستان اسکندر در دسترس بوده است.

حميد سبزواری:

حـميد سـبزواری (متولد 1304 سبزوار) از شـاعران انـقلاب اسلامی است. از جمله ی آثار او می توان به دو مجموعه شعر با نام های «سرود درد» و «سرود سپيده» اشاره کرد.

شعر «بانگ جرس» از سروده های زيبای سبزواری است که در آن شاعر پيوند ميان انقلاب اسلامی ايران و مبارزات و پايداری مردم فلسطين را تصوير می کند و مخاطبان خود را به رويارويی با اشغالگران سرزمين فلسطين و نيرنگ دشمنان و جهاد با بيگانگان فرا می خواند.

کليله و دمنه:

کليله و دمنه کتابی است مشتمل بر داستان هايی از زبان حيوانات که به دستور انوشيروان از هندوستان به ايران آوردند. اين کتاب در عهد ساسانيان از زبان سانسکريت به پهلوی نقل شد و بعدها عبداله بن مقفّع آن را از پهلوی به عربی ترجمه کرد.

در نيمه ی قرن ششم هجری ابوالمعالی نصراله منشی کليله و دمنه را از عربی به فارسی برگرداند و اشعاری به فارسی و عربی در آن افزود. نثر شيوا و سخته ی اين کتاب به گونه ای است که می توان آن را از امّهات کتاب های ادبی فارسی و نمونه ی برجسته ی نثر فنّی به شمار آورد. از شخصيت های اصلی آن دو شغال به نام های کليله و دمنه است.

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد