بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ

مراحل تولید خیار شور

خيارها پس از ورود به كارخانه از طريق واحد آزمايشگاه، آزمايش هاي كيفي بر روي آن صورت مي گيرد و ردّي يا قبولي آن مشخص مي شود. خيارهاي مقبول به وسيله كاركنان بر روي دستگاه سورتينگ ريخته مي شوند كه از نوع سيمي است كه چند سيم در طول دستگاه قرار دارد كه فاصله ي اين سيم ها از ابتداي دستگاه تا به آخر بيشتر مي شود كه خيارها بر حسب قطرشان از اين سيم ها پايين مي افتند و درون سبدها جمع آوري مي شوند كه از درجه يك تا درجه پنج مي باشد كه خيارهاي درجه يك و دو را براي شيشه، درجه سه را بر قوطي هاي gr750 و درجه 3 به بالا را وارد حلب مي كردند. پس از سورت اوليه خيارها مجدداً سورت مي شوند تا از درجه بندي اطمينان حاصل شود بعد خيارهاي سورت شده را وارد خط هاي توليد مي كنند.

مراحل  توليد خيارشور شيشه اي

در ابتداي خط توليد خيارهاي سورت شده را وارد وان آب كلره مي كنند كه مقدار كلر در آب بين 15 تا ppm20 مي باشد. علت استفاده كلر اين است كه حشرات ريزي بر روي پوست خيار رشد و تكثير مي كنند كه فقط توسط كلر از بين مي روند. خيارها از وان آب كلره به وسيله سبد به دستگاه گلگير منتقل مي كنند كه اين دستگاه شامل تعدادي غلتك با قطر كوچك است كه با فاصله خيلي كم خلاف هم حركت مي كنند و عمل گلگيري را انجام مي دهند. پس از گلگيري خيارها به وسيله الواتور به قسمت شست و شو منتقل مي شوند كه از نوع برسي است كه توسط برس هايي كه خلاف هم مي چرخند عمل شست و شو را انجام مي دهند و آب به وسيله نازلها بر روي خيارها اسپري مي شوند و خيارها بر روي چرخه ي محرك انتقال مي يابند كه روي اين چرخه خيارهاي شكسته و خراب از خط خارج مي شوند و در انتها خيارها درون وان آب ريخته مي شوند. در قسمت ديگري از خط، شيشه ها روي غلتكي سرپوشيده به صورت برعكس گذاشته مي شوند كه آب داغ از زير به درون شيشه ها ريخته مي شوند و در فضاي خالي بخار قرار دارد كه سبب استريل شدن شيشه ها مي شود. بعد از استريل شدن شيشه ها، شيشه ها روي نوار نقاله به جلو مي روند و توسط كارگران سبزي به آن اضافه مي شود كه سبزي شامل فلفل، سير و ترخون مي باشد كه بايد به مقدار max5 درصد در شيشه ها پر شوند كه شامل يك عدد سير، فلفل به ميزان متوسط و حدود 5 گرم ترخون مي باشد كه سبزي 15 تا 16 گرم از كل شيشه خيارشور را تشكيل مي دهد سپس شيشه ها وارد قسمت پركن مي شوند كه پركن از نوع لرزشي است و لرزش سبب مي شود كه خيارها درون شيشه قرار بگيرند. تعداد خيار ممتاز درون شيشه ها بين 95 تا 100 عدد مي باشد. بعد از اين مرحله به درون شيشه ها محلول اضافه مي كنند كه مخلوطي از آب، نمك، سركه به مقدار مشخص است كه دماي محلول بين 80 تا 90 درجه مي باشد كه اين دما هم آنزيم بري مي كند و هم اينكه خيارها آمادگي لازم را براي مرحله پاستوريزاسيون پيدا مي كند. سپس مرحله دربندي است كه به صورت دستي توسط كارگران صورت مي گيرد و شيشه ها را وارد دستگاه پاستوريزاسيون مي كنند كه پاستوريزاسيون شيشه هاي خيارشور به مدت 20 دقيقه در دماي 85 تا 95 درجه صورت مي گيرد. پاستوريزاسيون حلب به مدت 30 دقيقه در دماي 85 تا 95 مي باشد. بعد از پاستوريزاسيون مرحله coding مي باشد كه بر روي شيشه ها آب سرد اسپري مي شود كه به مدت زمان 10 دقيقه طول مي كشد و شيشه ها خنك مي شوند و سپس عمل غلاف زني توسط كارگران صورت مي گيرد و به وسيله حرارت 80 تا 90 درجه غلاف ها به شيشه ها مي چسبند. در انتهاي خط توليد شيشه درون كارتن ها بسته بندي مي شوند و روي پليت گذاشته مي شوند و به انبار قرنطينه منتقل مي شوند.

نکات مهم در توليد خيارشور

نكته 1:

سيري هاي مورد استفاده در خيارشور به مدت چند روز درون گالانها مي مانند سپس هنگام استفاده به مدت 5 دقيقه در آب جوش حرارت مي دهند تا هم آنزيم بري شود و هم بوي سير و هم آنزيم پكتين استراز از بين برود.

نكته 2:

شيشه هاي خيارشور به مدت 15 تا 20 روز در انبار قرنطينه مي مانند سپس وارد انبار اصلي مي شود كه بارگيري به صورتي انجام مي شود كه شيشه هايي را كه ابتدا وارد انبار مي شوند بارگيري شود.

نكته 3:

غلاف گيري براي حصول اطمينان مشتري و جلوگيري از ورود هوا به داخل شيشه صورت مي گيرد.

نكته 4:

علت اضافه كردن سوربات به قوطي هاي حلب اين است كه زماني كه حلب ضربه ببيند لاكش مي تركد و باعث زنگ زدگي مي شود كه سوربات از اين زنگ زدگي جلوگيري مي كند.

نكته 5:

خط توليد خيارشور حلبي مثل خيارشور شيشه اي است با اين تفاوت كه در مرحله پاستوريزاسيون، حلب ها به مدت 30 دقيقه در دما، 85 تا 95 درجه پاستوريزيه مي شوند ولي شيشه ها به مدت 20 دقيقه در همين دما پاستوريزه مي شوند و هم چنين به حلب ها سوربات جهت جلوگيري از زنگ زدگي اضافه مي كنند.

مرحله آزمايشگاهي. آزمايش محلول خيارشور (اسيديته و نمك)

cc1 از محلول آب خيارشور برداشته در داخل ارلن مي ريزيم سپس چند قطره معرف فنل فتالئين به آن اضافه مي كنيم و زير بورت با محلول NaOH نيتر مي كنيم و تا ظهور رنگ صورتي نيتر را ادامه مي دهيم.

استاندارد à 2/1 = 6/ * عدد مصرفي = اسيديته

آزمايش نمك

چند قطره اسيد استيك جهت خنثي كردن اثر اسيديته به محلول داخل ارلن از آزمايش اسديته (رنگ صورتي) اضافه مي كنيم سپس چند قطره كرومات پتاسيم به محلول خنثي شده اضافه مي كنيم و زير بورت با محلول نيترات نقره تا ظهور شدن رنگ قرمز آجري تيتر را ادامه مي دهيم و در فرمول زير مي گذاريم:

استاندارد à 7% = 585/ * عدد مصرفي = نمك

آزمايش  خيارشور

ابتدا نمونه خيارشوري را كه در انتهاي دستگاه پاستوريزاتور توليد شده را وزن مي كنيم و وزن آن را يادداشت مي كنيم. سپس آب خيارشور را بيرون مي ريزيم امّا مقداري از آب خيارشور را براي اندازه گيري اسيديته و نمك نگه مي داريم سپس خيارشور بدون آب را وزن كرده و يادداشت مي كنيم سپس خيارشورها را درون يك سيني خالي مي كنيم مقدار سبزي آن را وزن مي كنيم كه وزن استاندارد آن 15-16 گرم مي باشد. استاندارد خيار ممتاز بين 95-100 عدد خيار مي باشد. مقدار خيارهاي شكسته و ضايعات را جدا مي كنيم اگر بيش از مقدار استاندارد بود به قسمت توليد تذكر داده مي شود سپس وزن خالص خيار و وزن كل و وزن آب محلول را در جداولي از قبل تهيه شده قرار مي دهيم كه هر يك از اين وزن ها استاندارد مربوط به خود را دارد. اگر كم يا بيش از حد استاندارد باشد تذكرات لازم داده مي شود. اندازه بزرگترين و كوچكترين خيار ثبت مي شود.

وزن كل – وزن شيشه = وزن خالص خيار

وزن بدون آب – وزن كل = وزن آب محلول

تحقیق و مقاله رایگان

تحقیق درباره تولید قند و مراحل آن 

قند یک محصول استراتژیک می باشد. که از نیشکر و چغندرقند تهیه می شود. نیشکر در منطقه خوزستان کشت می شود و مزیت ان نسبت به چغندرقند در این است که میزان برداشت ان در هکتار بیشتر است. و چون کشت چغندرقند به علت مشکلات کم ابی کم است از اهمیت بیشتری برخودار می شود و تفاوت کارخانه نیشکر و چغندرقند در مرحله اول یعنی شستشو، خرد کردن است. و تفاوت زیادی نسبت به هم ندارند.

 اولین مرحله کارخانه قند، اندازه گیری درصد قند، چغندر می باشد. که عمل بعداز ذخیره سازی انجام می شود. مرحله اول خط تولید شستشو و تمیز کردن چغندرها می باشد، مرحله دوم خلال ریز کردن چغندر و سپس عمل استخراج صورت می گیرد. که بعداز اینکه وارد دستگاه دیفوژن یا دستگاه استخراج کننده می شوند. اصول کار استخراج بدین صورت است که با خاصیت اسمز خلال را در اب ریخته و دو محصول عمده که شربت و تفاله است تولید می نمایند. که به ان شربت خام می گویند. به علت انکه علاوه بر قند در اب، ذرات پکتین، پروتئین، رنگدانه و……. وارد می شود. این شربت خام را برای تهیه شکر نمی توان استفاده کرد. و ابتدا بعداز استخراج باید تصفیه شود. البته به طور 0100/0 تخلیص نمی شود. ولی درصد خلوص بالایی دارد. که بعداز عمل تصفیه، باید شربت وارد دستگاه تغلیظ شونده، غلیظ شده و بعد وارد دستگاه کریستاله کننده شده و عمل کریستالیزاسیون بر روی ان انجام شود. که این محصول، دانه های شکر در ان رویت می شود و بعد وراد دستگاه سانتریفوژ شده و شکر انرا جدا می نمایند. اگر عمل تصفیه بر روی شربت به طور کامل صورت نگیرد کریستاله نمی شود.

اصلاحات صنایع قند:

 عیار چغندرقند: درصد قند چغندرقند خریداری شده را گویند. عیار چغندرقند را توسط دستگاهی به نام پولاری متر تعیین می کنند. که براساس نورپلاریزه کار می کند. که قندها توسط نورپلاریزه به چپ و یا به راست منحرف شده، که این انحراف به دلیل وجود کربن نا متقارن است. از روی زاویه انحراف شده، درصد قند را تعیین می نماید.

ریژسیون: درصد قند خلال را گویند.

 بریکس: درصد مواد جامد محلول را گویند. که ممکن است حاوی قند باشد و یا نباشد و وسیله اندازه گیری بریکس رفرواکتومتر است.

 مجموع مواد غیر قندی + مجمع مواد قندی = B در محلول

 pol ( درصد مواد قندی): توسط پلاری متر اندازه گیری می شود. و به درصد قند پل گویند. که فقط درصد مواد قندی اندازه گیری می شود.

 کوسیان (Q) : درجه تمیزی یا درصد خلوص که به نسبت پل از بریکس است. که به صورت درصد بیان می شود. در صورتی که پل با بریکس برابر باشد. کوسیان 0100/0 است. ولی معمولا مقدار Q کمتر از0100/0 است. چون مقدار پل کمتراز بریکس است.

 مواد غیر قندی: هر ماده ای به جز ساکارز را ماده غیر قندی گویند. زیرا فقط ساکارز است که قابلیت استخراج را دارد و می تواند به صورت کریستال دراید و مواد قندی دیگر مزاحم هستند.

ملاس: آخرین شربت یا پس ابی که از فرایند کارخانه قند خارج می شود که دارای 050/0 قند است که این قابل استخراج نمی باشد. ولی به روش کریستالیزاسیون از ملاس نیز می توان قند گرفت.

مارک چغندرقند: عبارتست از مواد غیر محلول موجود در داخل چغندر را مارک گویند. و یا به عبارتی مواد غیر محلول که در مقدار مشخصی اب جوش، در زمان معینی غیر محلول باشند.( سلولز، پکتین، لیگنین). مارک معمولا بین 4 تا 5 درصد چغندرقند را تشکیل می دهد.

 ساکارز: قندی 2 قندی است که متشکل از گلوکز، فروکتوز که قابلیت حل شدن در آب را دارد. و قابلیت کریستال شدن را نیز دارد. ساکارز خالص حاوی جریان الکتریسته نمی باشد. ولی اگر همراه ساکارز سدیم و پتاسیم باشد باعث جریان الکتریسته می شود و به سدیم و پتاسیم خاکستر گویند که جزء مواد ملاس دار است. یعنی میزان ملاس را زیاد می کند و جلوی کریستال شدن را می گیرد.

رافینوز: تشکیل شده از کلوکز، فروکتوز، گالاکتوز است و مقدار آن به مقدار جزئی در چغندرقند می باشد. در حدود (3/0 و 5/0 0/0 ).

تشکیل ساکارات از ساکاروز:

 ساکارز با فلزات قلیایی خاکی از قبیل: باریم، استرانسیم، کلسیم می تواند تشکیل پیوند دهد و در اثر این پیوند ساکارات تشکیل می شود و اگر با کلسیم پیوند ایجاد نماید، ساکارات کلسیم تولید می نماید و به همین ترتیب ساکارات دوباره می تواند به ساکارز تبدیل شده و پیوند شکسته شود. از این خاصیت در روش قند گیری از ملاس استفاده می شود. بدین ترتیب که کلسیم را به ملاس می زنند و کلسیم با ساکارز پیوند ایجاد می نماید و ساکارات تشکیل شده و به سه شکل تشکیل می شود:

1- مونو کلسیم ساکارات

 2- دی کلسیم ساکارات

 3- تری کلسیم ساکارات که به صورت نا محلول است. ( رسوب).

 مونو، دی به صورت محلول هستند که در اثر حرارت به صورت نا محلول در می ایند و از این خاصیت برای قند گیری از ملاس استفاده می شود. از مونو، دی که به صورت نا محلول درآمده اند، ساکارز را استخراج می نمایند. در قند گیری از ملاس فقط از کلسیم استفاده شده چون باریم و استرانسیم سمی و گران هستند.

تکنولوژی قند:

 منظور تولید قند از چغندرقند است. پس از ورود چغندر به کارخانه به دلیل متفاوت بودن عیار چغندرها وزن چغندرها تعیین شده و در مرحله بعد عیار سنجی از کامیون ها صورت می گیرد وعیار انها تعیین می شود. چغندرها ریز قند بیشتری دارند. یکی از دستگاه های نمونه برداری Ripro است که معمولا بین 50- 25 kg را نمونه برداری می کند. که بهتر است نمونه برداری از سه قسمت کامیون( پشت، جلو، عقب) انجام شود. اشکال این دستگاه Ripro زخمی کردن چغندرهاست چون چغندر برش خورده خاصیت سیلو کردن کمتری دارد( چون سریع تر خراب می شوند). به همین دلیل امروزه، نمونه برداری توسط بیل های مکانیکی انجام می شود و به چغندرها آسیب کمتری می رساند.

مراحل عیار سنجی:

نحوه سنجش کیفیت خلال:

 تعریف خلال مرغوب: خلال مرغوب اولا هر چه طول خلال بیشتر باشد خلال مرغوب تراست و دوما هرچه درصد نرمی خلال کمتر باشد، خلال مرغوب تر است.

 نرمه خلال: خلال هایی که کوچکتر یا مساوی 1cm باشند نرمه گویند. و هرچه نرمه بیشتر باشد کیفیت خلال کمتر است.

سه آزمایش برای تعیین طول خلال:

1- تعیین طول loogr خلال: طول loogr خلال را بدین صورت که loogr از خلال را وزن کرده و به صورت طولی کنار هم می چینیم بدون هیچ گونه فاصله، بعداز آن را متر کرده اگر بین 8- 12m بود، خلال خوبی است و اگر کمتر از 8m بود، مرغوب نمی باشد.

 2- عدد سوئدی: loogr خلال را وزن کرده، خلال های بزرگتر مساوی 5cm را دوباره وزن کرده و خلال های کوچکتر مساوی 4cm را نیز وزن نموده و این دو عدد را برهم نموده که بدان عدد سوئدی گویند.

( عدد سوئدی هرچه بیشتر باشد، کیفیت خلال بیشتر است)

 3- تعیین درصد نرمه: دوباره در loogr وزن خلال های کوچکتر از 1cm را اندازه گرفته اگر %5 کمتر بود به خلال مرغوب تر نزدیک می شویم و هرچه از %5 وزن نرمه ها بیشتر بوده، کیفیت خلال ها کمتر شده.

 دیفوزیون:

 عملی است که در آن استخراج صورت می گیرد. اساس کار دیفوزیون اسمز است. اسمز خاصیتی است که در موارد تراوا، نیمه تروا استفاده دارد. این خاصیت در حالت اینکه مواد از غلظت بیشتر به غلظت کمتر نفوذ کنند. شرایط لازم برای عمل اسمز درجه حرارت است. اگر آب و یا محیط سرد باشد، استخراج کمتر صورت می گیرد و اگر درجه حرارت بالا رود، اسمز بهتر انجام می گیرد. چون در سلول هایی که شیره قند وجود دارد، خلال های آنها دارای سلول های پروتیین است و این پروتیین تراوا نیست که عمل اسمز را انجام دهد. لذا با افزایش دما، این سلول ها دیواره شان به حالت تراوا و نیمه تراوا تبدیل شده است. (70-75) درجه سانتیگراد.

 دیفوزیون به صورت مداوم و غیر مداوم است که در کشور ما اغلب از نوع مداوم است.

دیفوزیون مداوم: در ظرفی، خلال از یک سو، و از سوی دیگر آب اضافه می شود و از یک سمت شربت و از سمت دیگر تفاله گرفته می شود و جریان خلال و آب عکس هم می باشد.

انواع دیفوزیون:

1- دیفوزیون افقی

 2- دیفوزیون عمودی( جدیدترین نوع)

 3- دیفوزیون Desmet (افقی)

 4- دیفوزیون B.M.A (عمودی)

 1- دیفوزیون افقی D.P.S که دارای دو هیلیس است و این هیلیس ها با موتور می چرخند و خلال را به دیفوزیون منتقل نموده و این دیفوزیون به صورت افقی است با شیب 0.8 و حرارت مورد نیاز (70- 75) درجه سانتیگراد. ( دیفوزیون دانمارکی).

 2- دیفوزیون R.T : که این دیفوزیون به صورت افقی است. در این دیفوزیون خود استوانه می چرخد. ولی داخل این استوانه شیارهایی وجود دارد که ایجاد اصطکاک زیاد می نماید. ( در قند آبکوه وجود دارد.)

 3- دیفوزیون Desmet : این دیفوزیون از یک نوار نقاله مشیک شکل تشکیل شده که بلژیکی است و خلال را روی آن ریخته، خلال توسط نوار نقاله حرکت می نماید و آب به صورت دوش بر روی خلال ها پاشیده می شود. و مقداری از قند خلال توسط آب از توری عبور می نماید و وارد مخزن زیر توری می شود و این کار دوباره انجام می شود و مخزن آخری که آب جمع شد، شربت خام است. و از نوع افقی است.

 عوامل موثر بر دیفوزیون:

1- سیلو، اگر عمل نگهداری بر روی چغندر درست انجام نگیرد و سبب یک سری عملیات آتریماتیک شده و موجب پوسیده شدن چغندر شده و شربت بدست آمده دارای خلوص پایین است و بر روی دیفوزیون اثرات منفی می گذارد.

 2- آب کانال: چغندر از سیلو با آب حمل می شود و اگر آب آلوده باشد، خلال آلوده شده و دیفوزیون را آلوده می سازد. وقتی آلودگی به داخل دیفوزیون منتقل شود و این مقدار زیاد باشد، دیفوزیون حمل مناسبی برای رشد میکروارگانسیم ها ست و قند چغندرقند، مصرف شده و تبدیل به اسید شده و ضایعات قندی ایجاد می نماید.

 3- علف گیر- سنگ گیر: اگر علف گیر نتواند علف ها را از چغندر به خوبی جدا نماید همراه چغندر علف وارد خلال شده و وارد دیفوزیون شده و در طی عملیات اسمز که خلال شرکت دارد ناخالصی ها و علف هاهم اسمز را انجام داده و ناخالصی ها به درون شربت راه پیدا می کنند.

 4- حوض شستشو: اگر عمل شستشو و عفونی کردن چغندر به خوبی انجام نشود بار میکروبی بالا خواهد رفت.

 5- آسیاب خلال: اگر آسیاب خلال به خوبی صورت نگیرد و خلال ها در اندازه های دلخواه نباشند دیفوزیون و شربت گیری به خوبی صورت نخواهد گرفت.

 6- حرارت: تمام عملیات دیفوزیون باید در حرارت(75-73) درجه سانتیگراد باشد و اگر حرارت کمتر از این مقدار باشد عمل اسمز به خوبی انجام نخواهد شد و دیگر آن که امکان آلودگی دیفوزیون هست.

 کشش دیفوزیون:

 مقدار شربت خام خروجی نسبت به چغندر مصرفی بهترین زمان داخل دیفوزیون 80 دقیقه است آزمایشات کلی که در دیفوزیون انجام می گیرد:

 1- طول loogr خلال 2- عدد سوئدی 3- درصد نرمه 4- تعیین دیژسیون

 5- تعیین آب تازه ورودی به دیفوزیون 6- pH آب تازه (5.8- 5.5) 7- pH آب تفاله 8- pH شربت خام ( 2/6- 6)

9- بریکس شربت خام (17-12) ۱۰- نیپراسیون شربت خام 11- کوشیان یا درصد خلوص ۱۲- خاکستر شربت خام

۱۳- انورت شربت خام ۱۴- درصد تفاله پرس شده ۱۵- ماده خشک تفاله پرس شده ۱۶- ماده خشک خلال

 ۱۷- تعیین مارک و خاکستر خلال

 خصوصیات شربت خام خروجی از دیفوزیون:

1- رنگ خاکستری مایع به سیاه که به علت انجام واکنش های آنزیمی است که در مرحله تصفیه از بین می رود.

 2- بریکس شربت خام که در حدود 17- 12 است.

 3- در صد خلوص کوشیان 87- 87 است.

4- PH شربت خام باید 2/6-6 باشد چون درصد خلوص این شربت کم است به صورت کریستال در نیامده و بنابراین شربت را تصفیه نماییم.

روش های تصفیه:

بهترین روش تصفیه روش شیمیایی است و در این روش یکی از مواد شیرآهک است که این شیرآهک مواد غیر قندی داخل شربت را رسوب داده و بدین ترتیب درصد خلوص شربت بالا می رود. و بعداز جذب شیرآهک، شربت باید از شیرآهک جدا شود و برای جدا کردن از CO2 استفاده کرده و شیرآهک به صورت Caco3 از شربت خارج می شود.

 بعداز آن که عمل تصفیه انجام شد. سولفیتاسیون انجام شده:

اضافه کردن سولفید یا گاز SO2 است که نتایج زیر را حاصل نماید.

 1- تنظیم PH : چون SO2 حالت اسیدی دارد حالت قلیایی شربت را خنثی می کند.

 2- SO2 حالت رنگ بری دارد و باعث کاهش رنگ شربت شده.

 3- از تشکیل رنگ در مرحله اوپراسیون جلوگیری می نماید.

 اوپراسیون:

هدف از انجام این مرحله تغلیظ شربت است و به معنای حرارت دادن ماده غذایی جهت تغلیظ که از حالت قهوه ای شدن یا ( مایلار: واکنش بین آسید آمینه و ازت) جلوگیری می نماید و بریکس را که 17-B 60 می رساند.

 مرحله پخت: ( کریستالیزا سیون)

نگاهی اجمالی و کلی به مراحل فرایند تولید قند و شکر از چغندر قند

قبل از ورود به مباحث اصلی- این نیاز وجود دارد که شناخت کلی از مراحل تولید قند و شکر وجود داشته باشد . همان طور که در نمودار ۱-۱ مشاهده می شود خلاصه ای از این مراحل را بدون ذکر جزپیلات می توان به صورت زیر بیان کرد قابل ذکر است که خطوط تولید درکارخانه هایقند کم و بیش با هم تفاوتهایی دارند اما سعی بر ان است که متداولترینروشها و خطوط تولید در کارخانه های ایران مبنای توضیحات باشد

۱- کاشت داشت و برداشت چغندر

چغندر قندهای رسیده و سالم - اماده برداشت هستند و معمولا بعد از حمل به کارخانه سر و دم انها قطع شده و بهتر است که تا حد امکان عاری از مواد خارجی باشد

۲- تحویل دادن چغندر قند به کارخانه

چغندر ها معمولا با کامیون به کارخانه حمل شده و پس از توزین کامیون همراه با محموله ان در قسمت توزین کامیون همراه با محموله ان در قسمت توزین - کامیون به قسمت عیار سنجی رفته و با دستگاه مخصوص از چغندر ها نمونه برداری می شود تا در صد قند ( عیار ) نمونه های اندازه گیری شود . پرداخت قیمت چغندر بر اساس وزن خالص چغندر و در صد قند ان و همچنین با توجه به در صد افتوزنی مربوط به خاک و گل و یایر نا خالصیهای همراه چغندر - انجام می شود

۳- تخلیه چغندر و نگهداری ان در سیلو :

پس از تخلیه محتویات کامیون توسط دستگاه تخلیه در سیلو - چغندر ها باید تا زمان مصرف در سیلو نگهپاری شوند . باید از نگهداری طولانی مدت چغندر قند در سیلو اجتناب کرد- زیرا چغندر در سیلو با پدیده افت وزن و ضایعات قندی در اثر از تنفس و فساد میکروبی مواجه است .

۴- انتقال چغندر به محل فرایند

غالبا برای انتقال چغندر از سیلو به محل فرایند از جریان اب استفاده می شود  در ضمن انتقال اعمالی مانند سنگ گیری و علف گیری نیز انجام می شود

۵- شستشو ی چغندر

شستشوی چغندر با استفاده از اب و دستگاههای شستشو به شکل نیم استوانه انجام می شود که در انها با حرکت بازوهای گردان و ساییدن چغندر ها بهم عمل شستشو صورت می گیرد

۶- تحیه خلال چغندر (   )     

برای تسهیل استخراج قند از چغندر لازم است که انرا بصورت رشته های باریکی  به نام خلال در اورد این کار در دستگاهی معروف به اسیاب خلال (  ) صورت می گیرد اندازه و شکل و ضخامت خلالها بر راندمان عصاره گیری از انها تاثیر زیاد دارد از خلالهای تولیدی نمونه برداری شده و در صد قند انها طی ازمایشی که اصطلاحا دیژسیون (  ) خوانده می شود اندازه گیری می گردد خلالها قبل از ورود به مرحله بعد با ترازوهای مخصوصی توزین می شود لذا با داشتن وزن و در صد قند انها می توان مقدار قند وارد شده به فرایند را تعیین کرد

۷- استخراج قند از خلال (   )

به این مرحله شربت گیری - عصاره گیری -دیفوزیون (   ) نیز گفته می شوند عمل استخراج قند از خلال در دستگاه دیفزیون یا دیفیوزر (   ) و یا استفاده از خاصیت انتشار و فشار اسمزی که مربوط به اختلاف غلظت در داخل و خارج از سلولهای خلال است صورت می گیرد برای خروج  بهتر مواد قندی از خلال از حرارت و بهم زدن نیز کمک گرفته می شود معمولا در دیفیوزر اب گرم و خلال در دو جهت مخالف هم حرکت کرده و مواد قندی به تدریج از خلال استخراج می شود و در نهایت از یک طرف دستگاه شربت خام و از طرف دیگر تفاله (  ) خارج می شود تفاله در حقیقت خلالی است که قند موجود در ان تا حد امکان گرفته شده است البته معمولا مقدار کمی در ان باقی می ماند که جزو ضایعات قندی کارخانه محسوب می شود

۸- خشک کردن تفاله

تفاله تر خروجی از دیفیوز تحت فشار قرار گرفته و مقدار زیادی از اب ان که محتوی مواد قندی است جدا شده و مجددا به دیفیوزر بازگشت داده می شود تفاله حاصل بنام تفاله تر پرس شده (تفاله) خوانده می شود

که می تواند مستقیما به فروش رفته و به مصرف خوراک دام برسد و با اینکه به قسمت تفاله خشک کنی منتقل شده و در انجا به تفاله خشک تبدیل شود که بعنوان خوراک دام مصرف دارد برای افزایش ارزش تغذیه ای تفاله برای دام اغلب به ان ملاس نیز زده می شود

۹- تصفیه شربت خام ( )

شربت خام خروجی از دیفیوزر رنگ خاکستری متمایل به سبز داشته و ناخالصی زیادی دارد لذا باید انرا تصفیه کرد در متداولترین روش تصفیه شربت خام از شیر اهک و گاز کربنیک برای جدا سازی ناخالصیها استفاده می شود در این روش مراحل ذیل وجود دارد

   الف- تهیه شیر اهک (   ) و گاز کربنیک

این عمل در کوره اهک انجام می شود و سنگ اهک (  ) را با استفاده از حرارت به اهک (  ) و گاز کربنیک (  ) تبدیل می کنند با حل کردن اهک در اب شیر اهک (   ) بدست می اید که همراه با گاز کربنیک در تصفیه شربت خام بکار می رود

ب- زدن شیر اهک  به شربت (  ) یا دفکاسیون (  )

زردن شیر اهک به  شربت خام معمولا در دو مرحله انجام می شود ابتدا اهک زدن مقدماتی (   )یا پرشولاژ (  ) که حدود ۰.۱ اهک مصرفی به شربت زده می شود و بعد مرحله اهک زدن اصلی یا شولاژ (   ) که بقیه اهک لازم بصورت شیر اهک به شربت خام  زده می شود اهک با ناخالصی های موجود در  شربت خام واکنش داده و ایجاد ترکیبات کلسیوم می کند اغلب ایتن ترکیبات اماده رسوب کردن و جدا سازی از شربت هستند

ج- زدن گاز کربنیک به شربت

به این فرایند کربناسیون (  ) یا اشباع یا ساتراسیون (  ) یا کربناتاسیون ( ) نیز گفته می شود در این قسمت به شربت  اهک خورده اغلب طی دو مرحله یعنی کربناسیون یک و کربناسیون دو گاز کربنیک میزنند در نتیجه در اثر ترکیب شدن اهک موجود در شربت و گاز کربنیک ایجاد کربنات کلسیوم می شود کربنات کلسیوم ضمن رسوب کردن مقدر زیادی از ناخالصی های شربت را  رسوب داده و جدا سازی می کند

  د- صاف کردن

پس از زدن گاز کربنیک به شربت در مرحله کربناسیون یک مقداری از نا خالصی های شربت به همراه کربنات کلسیوم شروع به رسوب کردن میکند این شربت به دستگاه ته نشین سازی که دکانتور ( ) یا کلاریفایر ( ) نیز خوانده می شود انتقال یافته و مواد رسوبی ان جدا می شوند به این رسوبات اصطلاحا گل گفته می شود شربت بدست امده از بالای دکانتو به رحله بعدی ( کربناسیون ۲) می رود و گل ته نشین شده که مقداری قند دارد به دستگاه صافی تحت خلا می رود  و مقداری از مواد قندی جدا سازی شده و گل باقی مانده برروی صافی خلا گرچه هنوز مقدار اندکی قند دارد اما این گل را به خارج از کارخانه حمل کرده و قند باقی مانده در ان به عنوان ضایعات قندی به گل به حساب می اید شربتی که به کربناسون دوم رفته پس از زدن گاز کربنیک به ان مجددا د ر صافی های دیگری صاف شده و در نهایت شربت رقیق ( )تصفیه شده بدست می اید مراحل تصفیه بیان شده را تصفیه کلاسیک نیز می گویند

که با روشهای معمول در بعضی کارخانه ها ممکن است تفاوت هایی داشته باشد برا ی مثال در بعضی دیگر از کارخانه ها عمل اهک زدن و گاز زدن به شربت بصورت همزمان و در یک جا انجام می شود که به ان فرایند دفکو کربناسیون (  ) می گویند و یا در برخی از سیستم های تصفیه ممکن است قبل از کربناسیون دوم مجددا مقدا ر اندکی شیر اهک به شربت زده شود که به ان اهک زنی مجدد ( ) گفته می شود

ه-سولفیتاسیون ()و رنگبری شرب

در برخی کارخانه ها برای کاهش رنگ شربت به ان گاز () یا ترکیبات دیگر گوگرد دار زده می شود و شربت رنک روشنتری پیدا می کند  ممکن است از روشهای دیگر رنگبری مانند کاربرد زغال فعال نیز استفاده شود پس از تصفیه شربت خام درجه خلوس ( ) شربت افزایش پیدا می کند درجه خلوس با واژه های دیگری مانند درجه تمییزی و کسیان ( ) نیز مطرح می شود و منظور از ان معولا نسبت در صد قند ( ) به در صد مواد جامد محلول یا بریکس () در شربت می باشد برای مثال شربت خام ا ز حدود ۸۸- ۸۵ در صد پس از تصفیه به حدود ۹۰٪  یا بیشتر در شربت رقیق می رسد

۱۰- تغلیظ شربت یا اواپراسیون( )

شربت رقیق غلضت کمی دارد و در صد مواد جامد ان برای مثال حدود ۱۳-۱۲ در صد است لذا باید انرا غلیظ کرد اینکار در دستگاههای تغلیظ کننده و اواپراتور () با استفاده از بخار انجام می شود به منظور کاهش هیدرولیز قند و تغییر رنگ شربت تحت تاثیر حرارت بالا و همچنین برای صرفه جویی در مصرف انرژی عمل تغلیظ شربت در سیستمهای تغلیظ چند مرحله ای و تحت خلا در دمای پایین تری انجام می شود  در نهایت بریکس شربت غلیظ )( برای مثال تا حدود ۶۰٪ می رسد

 در مرحله کریستالیزاسیون شربت به صورت کریستال درآمده و راندمان کریستال را بالا می برد. کریستالیزاسیون به دو روش صورت می گیرد:

 1- روش حرارت دادن – تبخیر کردن و رساندن محلول به حالت اشباع و فوق اشباع

 2- با استفاده از سرد کردن از هر دو روش در صنعت قند استفاده می شود.

عمل کریستالیزاسیون در دستگاهی به نام آپارات انجام می شود. در کریستالیزاسیون باید شربت گرم و تغلیظ شود در زیر لوله ها مبدل های حرارتی وجود دارند. و یک لوله بزرگتر در وسط آن قرار دارد داخل لوله ها شربت حرکت نموده و از پشت لوله بخار می گذرد و شربت شروع به جوشش می نماید.

 خصوصیات پخت توسط آپارات:

1- لوله های آپارات بزرگتر هستند تا بتوانند میزان شربت بیشتری را عبور دهند.

 2- آپارات ها به صورت back ( ناپیوسته) حرکت می کنند و شربت در داخل لوله حرکت رفت و برگشتی دارد تا بتواند به حالت اشباع و فوق اشباع برسد.

 3- آپارات های پخت تحت خلاء اند و در خلاء نقطه جوش پایین می آید و در درجه حرارت کم، مایع شروع به جوشش می نماید و شربت با حرارت کم نمی سوزد و به جوش آمده و ضایعات قندی کم شده.

 بخار را باز کرده تا شربت شروع به جوشش نماید و بعد خلاء را ایجاد نموده و شیر را باز کرده تا مخزن پر از شربت شود و بعد مدت زمانی صبر کرده تا شربت به حالت اشباع و فوق اشباع برسد اما این حالت برای کریستال زدن کافی نیست و باید برای آن شرایطی را ایجاد نماییم و به دو روش می توان این شرایط را ایجاد نمود.

1- بعداز آنکه مخلوط به حالت اشباع رسید به آن پودر شکر اضافه نموده تا کریستال تشکیل شود.

 2- شوک هواست. محیط آپارات تحت خلاء است هوای خلاء را قطع نموده و فشار هوا در آن ایجاد کرد و این اختلاف فشار باعث تشکیل کریستال می شود استفاده از پودر شکر بهتراست چون کریستال ها یکنواخت و یک اندازه است به شرط آن که پودر قند به تمامی مخزن به یک اندازه برسد وگرنه کریستال ها ریز خواهند شد.

سه روش در کریستالیزاسیون وجود دارد: ( روش های کریستالیزاسیون)

1- آپارات پخت I

۲- آپارات پخت II

۳- آپارات پخت III

آپارات پخت I :

 شربت غلیظ را وارد آپارات پخت I کرده تا شربت بجوشد و به فوق اشباع برسد و بعد پودر شکر را اضافه نموده و در مرحله بعد شیر تخلیه را باز نموده و پخت را تخلیه نموده و وارد رفریژرانت کرده که در واقع سرد کننده است و در عمل کریستال ها را حرارتش را کم کرده و در حقیقت ادامه کریستالیزاسیون است و بخشی دیگر از کریستال ها در این مرحله تشکیل شده. درجه حرارت پخت 80- 75 درجه سانتیگراد است و در رفریژرانت دما را به 45-40 درجه سانتیگراد رسانده می شود.

 رفریژرانت یک مخزن مکعب مستطیل است که در آن همزنی وجود دارد که به طور یکنواخت شربت را سرد می نماید و با سرعت مشخصی می چرخد، چون اگر سرعت چرخش زیاد باشد کریستال ها حل می شوند. و بعداز رفریژرانت شکرها وارد سانتریفوژ شده.

 سانتریفوژ:

یک سبد توری شکل است که پخت داخل آن ریخته شده و از این توری ها به علت سرعت زیاد پس آب خارج شده و شکر روی توری باقی می ماند و بدان پس آب ضعیف گویند. کریستال روی توری با آب شسته می شوند تا رنگی که روی سطح کریستال هاست از بین برود و بعداز شستشو با آب از نازل بخار استفاده کرده تا اگر آبی بر روی سطح کریستال ها مانده خارج شود و به آبی که بر روی کریستال ها ریخته می شود و از توری خارج می شود، پس آب قوی گویند زیرا مقداری از کریستال را در خود حل می نماید و در صد خلوص بالایی دارد. بعداز بخار زدن دستگاه را خاموش کرده و از دریچه زیر سانتریفوژ شکرها خارج می شوند. شکری که از آپارات I حاصل شده است، شکر درجه 1 است و این شکر را وارد خشک کن کرده و رطوبت آن را کم کرده و بعد دسته بندی و به انبار فرستاده و اگر به خواهیم از این شکر قند تهیه کنیم وارد حل کن شکر کرده و بدان آب اضافه نموده و از آن محلولی تهیه می شود که Bx=60 و کلرس I نام دارد و این محلول را وارد قند سازی نموده.

 آپارات II

تمام شکر به کریستال تبدیل نشده و در پس آب مقدار زیادی شکر داریم و این پس آب ضعیف را به عنوان خوراک در آپارات پخت II وارد می کنیم. که از لحاظ شکل و نحوه کار با آپارات I یکسان است و دوباره مواد را حرارت داده و بعد به رفریژرانت برده و خنک نموده وبه سانتریفوژ انتقال داده و دوباره پس آب و شکری، به دست آمده که بدان شکر درجه 2 می گوییم که زردرنگ است و باید درصد خلوص آن را بالا ببریم و شکر را به ظرف شکر حل کن فرستاده و با آب حل نموده و محلولی با Bx=60 که به نام کلرس II است. این محلول را از صافی عبور داده و دوباره وارد آپارات پخت I نموده و مراحل را ادامه داده تا شکر درجه 1 حاصل شود.

 آپارات III

در کریستال آپارات II هم یک مقددار پس آب داریم که شکر حل شده درآن است بنابراین پس آب II را به عنوان خوراک به پخت III فرستاده و در این پخت شکری به دست آمده که کاملا قهوه ای است و خلوص آن بسیار پایین است و بدان شکر درجه 3 گویند.

پس آب به دست آمده از سانتریفوژ III ملاس است و دیگر کریستالیزاسیون را بر روی آن انجام نداده چون مقرون به صرفه نیست و از روش های دیگر استفاده نموده .

مرحله قند سازی:

قند حبه:

 برای تولید قند از شکر درجه 1 استفاده نموده. ابتدا شکر را با آب در حل کن مخلوط کرده و شربتی به نام کلروس I با Brx=60 تولید نموده. شربت باید رنگش شفاف تر و سفید تر باشد( چون قند از شکر سفیدتر است) و برای گرفتن رنگ از محلول از رنگبری استفاده نموده. رنگبری به دو روش استفاده می شود:

 1- زغال اکتیو+خاک فیل

2- استفاده از رنگبر زرین.

 بعداز آن که محلول را از این دو مواد عبور دادیم در مرحله بعد باید زغال ها را از شربت جدا نماییم و شربت را از صافی های صفحه ای شکلی تحت فشار عبور داده و در اثر دو بار صاف کردن کلرس شفافی را بدست آورده. با این کلرس شفاف حال باید آپارات پخت قند را انجام دهیم. آپارات قند مانند آپارات پخت شکر است. با این تفاوت که مدت زمان پخت کمتر است. چون Brx=60 و خلوص آن بیشتر است و بعداز پخت، محلول وارد رفریژرانت شده و در ادامه فرآیند کریستالیزایون صورت گرفته و آن را به داخل سانتریفوژ هدایت کرده و در سانتریفوژ پساب را جدا نموده و پساب به عنوان خوراک وارد آپارات I شده که در این مرحله شکر سفید تولید شده و شکر فوق که به صورت مرطوب است پرس نموده و صورت قالب های 1cm درآورده. کریستال هاب قند حبه یکنواخت نیست بلکه در اثر فشار کریستال های شکر در کنار هم قرار گرفته. درجه حرارت خشک کن 75-70 درجه است.

 قندکله:

دراین قسمت برای تهیه قند قند کله، پخت را وارد ملاکسور نموده، ملاکسور مخزنی است که دارای همزن می باشد و زیرآن شیر خروج شربت است که دمای پخت را پایین آورده و به نوعی عمل رفریژرانت را انجام می دهد. که از طریق ملاکسور قالب های قندسازی پرشده که عمل پرکردن قالب ها به صورت قرار دادن قالب ها درون واگن صورت می گیرد که بدین قند، قند سبز گویند، چون هیچ گونه سانتریفوژی بعداز عمل پخت بر روی آن انجام نشده و پخت مستقیما وارد قالب شده و رنگ آن به صورت سبز است.

 این واگن های حاوی قالب های قند وارد گرم خانه می شوند که در حدود 3-4 ساعت در این مکان باقی می مانند. در گرم خانه ادامه کریستالیزاسیون صورت می گیرد. حرارت گرم خانه حدود 35-30 درجه است و نیاز به سیستم حرارتی نداریم چون خود پخت گرم است و حرارت گرمخانه را تامین می نماید در گرم خانه توسط کارگران روی قالب ها اعمالی را انجام می دهند. از جمله پخت را کارد می زنند و این هم زدن دارای 2 حسن است:

 1- به خاطر این که هوای داخل قالب را خارج نموده در غیر این صورت در قالب حفره ایجاد می نماید.

 2- مخلوط کردن کریستال ها.

بعداز کارد زدن حدود 30 دقیقه تا 1 ساعت با قاشق پخت را هم می زنند. بعداز این مرحله بوسیله یک گوشت کوب به قالب ها ضربه می زنند تا تجمع کریستال ها در نوک کله باشد و به همین دلیل نوک کله سخت است و بعداز گرم خانه وارد سردخانه شده و دما در آن 17-20 درجه و در حدود 3-4 ساعت درآن باقی می ماند و ادامه کریستالیزاسیون صورت می گیرد. عمل سردسازی توسط کولر و سردکننده ها صورت می پذیرد و در سردخانه عمل چنگال زنی صورت می گیرد که ته قند پخت شده را خراش می دهند تا پساب ها در ته قند قرار گیرند و همچنین هوا از آن عبور نماید و بعد پخت را به سانتریفوژ برده تا پساب را ازآن خارج نمایند. و این پساب از سوراخ ته قند خارج می شود و در حدود 20 دقیقه این عمل انجام می گیرد در این مرحله نمی توانیم از آب یرای شستن کریستال ها استفاده نماییم چون آنها را از هم جدا می نماید و برای شستن از شربت نیکول که از قند تهیه می شود استفاده می نماییم. درصد خلوص قند 260 است و بعداز سانتریفوژ قند کاملا سفید شده و پساب خارجی زرد رنگ است و بعد به خشک کن برده شده و بعد بسته بندی انجام می گیرد

آشنایی با ورزش بسکتبال

 بسکتبال ورزشی است که در آن دو تیم شش نفره با هم رقابت می کنند و همه آن ها موظف هستند که توپ را فقط با دست خود لمس کنند .بسکتبال ورزشی است که در آن دو تیم شش نفره با هم رقابت می کنند و همه آن ها موظف هستند که توپ را فقط با دست خود لمس کنند . در این ورزش دوازده بازیکن (که هر تیم شش بازیکن دارد) و ۲ داور که یکی به عنوان داور اول و دیگری داور دوم است تشکیل این بازی را می دهند . همچنین یک توپ و دو سبد که هر سبد سهم یک تیم است و به عنوان دروازه آن ها به حساب می آید .

 ● تاریخچه بسکتبال

 زادگاه بازی بسکتبال آمریکاست . این بازی در اوایل پاییز سال ۱۸۹۱ میلادی توسط شخصی به نام جیمز نای اسمیت پایه ریزی و ابداع شد . اما ، از قرن ها پیش در میان ساکنان نقاط مختلف قاره آمریکا ، به ویژه آمریکای مرکزی و جنوبی انواعی از بازی و مسابقه رایج بوده که کم و بیش به بسکتبال شباهت داشته است .

 ● سابقه تاریخی

 در کشور آرژانتین ، نوعی بازی سنتی و قدیمی در میان گله دار ها متداول است که آن را (پاتو) (pato ) می نامند . در این بازی ، دو تیم سوار بر اسب در میدانی وسیع به تاخت و تاز می پردازند و هر تیم کوشش می کند توپی را که شش حلقه (مانند دستگیره) بر بدنه آن هست ، با پرتاب کردن و پاس دادن به یاران خودی ، به آن سوی میدان برساند و از حلقه و توری سبدی که در انتهای میدان بر روی ستونی چوبی نصب شده ، عبور دهد . این بازی تا حدی شبیه بسکتبال است اما شباهت بازی پوک تاپوک با ورزش بسکتبال بیش از پیش است . پوک تاپوک ، در میان اقوام متمدن قاره آمریکای جنوبی و مرکزی رواج بسیار داشت به ویژه اقوام مایا و تولتک (در ناحیه مکزیک کنونی) این بازی را کهن با توپ و حلقه های ثابت در میدانی وسیع انجام می شد ، با علاقه و هیجان زیادی برگزار می کردند .

 ● تولد ورزشی به نام بسکتبال

 جیمز نای اسمیت یک پزشک کانادایی بود که با ایالات متحده آمریکا مهاجرت کرد و تابعیت آن کشور را گرفت .

در سال ۱۸۹۱یعنی زمانی که دکتر نای اسمیت در دانشگاه ورزش اسپرینگ فیلد (واقع در ایالت ماساچوست آمریکا) درس می داد ، رئیس دانشگاه از او خواست ورزشی ابداع و اختراع کند که دانشجویان بتوانند در فصل زمستان در سالن به آن بپردازند تا آمادگی جسمانی خود را برای پرداختن به مسابقات میدانی فوتبال ، هاکی و بیسبال ، در فصل بهار و تابستان حفظ کند .

  دکتر نای اسمیت پس از بررسی رشته های موجود ورزشی ، دریافت که ورزش جدید باید :

 توپ در آن نقش داشته باشد .

 به صورت گروهی به اجرا در آید .

 اصل رقابت در آن رعایت شود .

 و بر مهارت استوار باشد .

 هیچ گونه خشونتی و برخوردهای سخت بدنی مبتنی نباشد .

 آشنایی باورززش بسکتبال

حاصل این افکار و اندیشه ها ورزشی شد به نام بسکتبال که امروزه پس از سپری شدن نزدیک به یک قرن و اندی از اختراع آن ، از پر طرفدارترین و هیجان انگیزترین رشته های ورزش بین المللی است .

 دکتر نای اسمیت در شروع کار دو سبد که مخصوص حمل میوه بود بر دیوار دو طرف سالن ورزش دانشگاه و در ارتفاعی بلندتر از قد یک انسان قد بلند نصب کرد و به دو گروه از ورزشکاران جوان دانشگاه آموزش داد که توپی را دست به دست بدهند و سعی کنند آن را به درون سبد بیندازند . در این حال ، تیم مقابل باید بکوشد که مانع از انجام این کار شود و توپ را هم از چنگ حریف بربایند و تصاحب کند.

نخستین مسابقه ای که به این ترتیب و به صورتی تجربی ترتیب یافت میان دو تیم ۹ نفره در کالج اسپرینگ فیلد بود و اولین گل تاریخ بسکتبال را هم یکی از بازیکنان به نام "ویلیام چیلس" به سبد انداخت . بعدها شخصی به نام "فرانک ماهان" با توجه به اینکه در زبان انگلیسی سبد را بسکت ( basket ) و توپ را بال (ball ) می گویند ، این ورزش را بسکتبال نامید . دکتر نای اسمیت ، برای آنکه بازی بسکتبال خشن نشود ، مقررات دقیقی برای آن به وجود آورد . بعضی از مقررات اولیه بسکتبال چنین بود :

 بازیکنان حق نداشتند توپ را از دست هم بربایند .

 بازیکنی که توپ را در اختیار داشت ، نباید با آن راه برود یا بدود .

 هل دادن و هر نوع خشونت ممنوع بود .

 فقط بازیکنانی که توپ را در اختیار نداشتند می توانستند به هر طرف بدوند و جا بگیرند

 بازیکن توپ به دست باید توپ را به طرف یاران خود پرتاب کند و به آنها برساند .

 در آغاز ، ته سبد هم بسته بود و هر بار که توپ به درون سبد می افتاد باید کسی به کمک نردبان توپ را از سبد بیرون بیاورد .

 در سال ۱۸۹۲ شخصی به نام "لئو آلن" سبد بسکتبال را که تا آن روز از ترکه چوب یا الیاف بود و به همین دلیل به زودی پاره و فرسوده می شد ، از سیم بافت تا استحکام بیشتری داشته باشد .

 دیری نگذشت که این ورزش جدید طرفداران زیادی در میان دانشجویان دانشگاه اسپرینگ فیلد و دیگر دانشگاه ها یافت .دکتر نای اسمیت هم مقررات و قوانین بسکتبال را کامل تر کرد و نسخه هایی از آن را به هر دانشگاه یا باشگاهی که علاقمند بود ارسال داشت . این مقررات در سال ۱۸۹۲ میلادی به صورت کتابچه ای برای استفاده عموم منتشر شد .

کشور کانادا نخستین کشور خارجی بود که ورزش بسکتبال به آن راه یافت .

 دیگر کشور ها هم بتدریج و در سال های بعد پذیرای این ورزش جدید شدند :فرانسه در سال ۱۸۹۳ ، چین و هندوستان در سال ۱۸۹۴ ، انگلستان در سال ۱۸۹۴ ژاپن در سال ۱۹۰۰ و .. .

 نخستین مسابقه رسمی بسکتبال در سال ۱۸۹۶ بین دو تیم از دو دانشگاه شیکاگو و آیوا برگزار شد . نتیجه این بازی تاریخی ۱۵ بر ۱۲ به سود تیم دانشگاه شیکاگو بود .

 در سال ۱۹۳۰ دکتر نای اسمیت کتابی درباره خواص بسکتبال تالیف کرد تا نشان دهد که بازی بسکتبال گرچه بسیار پر تحرک است اما حتی برای سالمندان هم خطری ندارد و آسیبی متوجه اعضای حیاتی بدن ( قلب و کلیه ) نخواهد شد .

  ● بسکتبال در ایران

 دایره المعارف بریتانیا ، سال ورود بسکتبال به کشور ما ایران را ۱۹۰۱ میلادی برابر با ۱۲۸۰ ه.ش نوشته است اما آنچه مسلم است اینکه اولین نشانه های ورود بسکتبال به ایران در سال های ۱۳۱۰ و ۱۳۱۱ دیده شده که آن هم توسط کارکنان سفارتخانه های خارجی در ایران بوده است .

 در سال ۱۳۱۴ ، یک مربی ورزش به نام "فریدون شریف زاده" ورزش بسکتبال را به دانش آموزان دبیرستان البرز (کالج البرز) تهران معرفی و پایه گذاری کرد و کم کم دیگر مربیان ورزش به گسترش و آموزش این ورزش پرداختند .

 در سال ۱۳۲۴ ، فدراسیون بسکتبال ایران تشکیل شد و نخستین حضور بسکتبال ایران در میدان های بین المللی ، در بازی های المپیک لندن (۱۹۴۸) بود .

 از میان بهترین بازیکنان تاریخ بسکتبال ایران در ان زمان می توان این نام ها را بر شمرد :

 کامبیز مخبری ، حسین سرودی ، مسعود ماهتابانی ، نادر کاشانی ، سروش نگهبان ، امیر ایلیاوی ، مجید توفیق و مظفر بنی هاشم

.چند قانون بسکتبال

قوانین و مقررات :

بازی بسکتبال یک ورزش گروهی است که در اکثر نقاط دنیا متداول است . یک زمین قانونی و مناسب برای بسکتبال باید کانلاً مسطح و بدون هر گونه مانع و بر آمدگی باشد . این ورزش را نمی توان در زمینهای خاکی یا چمن اجرا کرد . بلکه سطح زمین باید از مواد سفت مانند آسفالت ، سیمان و چوب پوشیده شده باشد .

اندازه زمین :

میدانهای بسکتبال همه به یک اندازه نیست . زمین بازی برای خردسالان کوچکتر از زمین بزرگسالان است . مسابقات رسمی در میدانهایی به شکل مستطیل به طول 26 متر و عرض 14 متر برگزار می شود که طول وعرض زمین را می توان به نسبت 2 متر در یک متر کم و زیاد کرد .

خط کشی زمین :

زمین بسکتبال به شکل خاصی خط کشی میشود . خطهای دور زمین به پهنای 5 سانتی متر است . از مرکز زمین و به موازات عرض زمین خطی کشیده میشود که زمین بازی را به دو قسمت مساوی تقسیم می کند . در وسط زمین دو دایره متحدالمرکز رسم می کنند به شعاعهای 90 سانتی متر و 80/1 متر . مرکز این دایره ها که درست مرکز زمین است ، محل آغاز بازی است .

در دو طرف زمین ، دو ذوذنقه در زیر حلقه ها بر روی زمین ترسیم می شود که ارتفاع این ذوذنقه ها 80/5 متر است .

تخته و حلقه پرتاب :

در سال 1892 بازیکنی به نام لئو آلن سبدی بافته شده از سیم به کاربرد تا دیرتر پاره شود و برای آنکه توپ به هر سو پرتاب نشود و مدت بیشتری در جریان بازی باشد ، تخته ای هم در پشت سبد قرار دادند .

زنبیل و تخته ، به تدریج جای خود را به حلقه و تور و تخته های مخصوص ( از جنس شیشه و نایلون محکم و شفاف ) داده اند که امروزه بکار میرند .

تخته بسکتبال مستطیلی است به طول 80/1 متر و عرض 20/1 متر که جای آن در فضای بالای زمین در دو انتهای میدان است و باید به گونه ای قرار گیرد که به اندازه 120 سانتی متر با خط انتهای زمین فاصله داشته باشد . این تخته به کمک میله هایی آهنی به سقف سالن یا به زمین وصل و محکم میشوند . در هر حال ارتفاع تخته از کف سالن بازی 75/2 متر است .

بر این تخته ، حلقه پرتاب ( در فاصله 30 سانتی متری از قاعده تخته ) نصب است که در کل 305 سانتی متر با زمین فاصله دارد .

قطر حلقه بسکتبال 45 سانتی متر و ارتفاع توری که به شکل سبد به آن متصل می شود 30 سانتی متر است .

توپ بسکتبال :

در دو سال نخست که بازی بسکتبال ابداع شد ، توپ فوتبال را برای بازی به کار می بردند ، اما چون این توپ سبک بود در سال 1894 میلادی اولین توپ مخصوص بسکتبال توسط یک کارخانه دوچرخه سازی تولید شد که اندکی از توپ فوتبال بزرگتر بود .

در سال 1937 نوع دیگری توپ بسکتبال بزرگتر اما سبکتر به بازار آمد و آنگاه در سال 1949 توپی ساخته شد به همین شکل و اندازه و وزن فعلی که نوز هم مورد استفاده است .

توپ بسکتبال بزرگتر از توپ های معمولی است و آن را از جنس چرم ، لاستیک یا پلاستیک می سازند و هنگام استفاده باد می کنند . محیط یک توپ قانونی بسکتبال پس از باد شدن باید حداقل 75 سانتی متر و حداکثر 78 سانتی متر باشد . ضمن آنکه در این حال وزن توپ نباید کمتر از 600 گرم و بیشتر از 650 گرم باشد .

لباس :

بازیکنان بسکتبال در ابتدا یک شلوار بلند و بلوز آستین کوتاه می پوشیدند اما در حال حاضر یک بلوز رکابی با شورت و کفش و جوراب مخصوص است . لباس هر تیم باید یکرنگ باشد و شماره هر بازیکن در پشت و جلو پیراهن نصب شود . شماره هایی که برای این منظور به کار می رود از عدد 4 تا 10 است .

تعداد نفرات :

تعداد بازیکنان نخستین تیمهای بسکتبال ، نا محدود بود و هر تیم میتوانست از نفرات دلخواه استفاده کند ، اما چون لازم بود که مقرراتی در کار باشد تعداد بازیکنان هر تیم را 9 نفر قرار دادند که بعدها به 7 نفر و سرانجام به 5 نفر کاهش یافت .

امروزه ، مسابقه بسکتبال بین دو دسته 5 نفری انجام می شود که چون تعداد رسمی نفرات تیم 10 نفر است ( که گاه به 12 و حتی 15 نفر هم می رسد ) بازیکنان به جای همدیگر وارد زمین می شوند و این تعویض به دفعات صورت می گیرد .

از 5 بازیکنی که بازی می کنند یک نفر سرگروه ( کاپیتان ) تیم است و در واقع ناظر و نماینده تیم خود در زمین شمرده می شود .

 وقت بازی :

مسابقه بسکتبال در 4 وقت 10 دقیقه ای انجام میگیرد . بین پریود اول و دوم 2 دقیقه استراحت ، دوم و سوم 10 دقیقه ، سوم و چهارم 2 دقیقه استراحت است . اگر در پایان 40 دقیقه مسابقه دو تیم به نتیجه مساوی دست یابند داور بازی یک وقت 5 دقیقه ای اضافه می کند و اگر باز هم مساوی شدد یک وقت اضافی دیگر به مدت 5 دقیقه در نظر میگیرد . این کار تا زمانی ادامه می یابد که یکی از تیمها به امتیاز بیشتری دست یابد و برنده مسابقه شود . البته در میان این 5 دقیقه ها هر بار یک دقیقه برای استراحت و تعویض زمین در نظر می گیرند .

 تایم اوت :

برای هر تیم در هر پریود یک تایم اوت وجود دارد . اگر تیمی تایم پریود اول را نگرفت میتواند در پریود دوم از دو تایم اوت استفاده نماید . در تایم اوتها بازی متوقف میشود تا بازیکنان از راهنماییهای مربی خود استفاده کنند یا بازیکن تازه نفسی را به جای بازیکن خسته یا مصدوم به زمین بیاورند . اگر بازی به وقت اضافی کشیده شود هرتیم میتواند در هر 5 دقیقه از وقت اضافی یک تایم اوت داشته باشد . زمان هر تایم اوت یک دقیقه می باشد . زمانی که برای تایم اوت صرف میشود جزء زمان رسمی بازی به حساب نمی آید و کسی که مسئول نگهداری وقت مسابقه است ساعت را در آن مدت متوقف می کند .

 شروع بازی :

بازی بسکتبال با جامپ بال بین دو تیم آغاز می شود . در جامپ بال ، داور مسابقه در مرکز زمین توپ را به طور عمودی به ارفاع معینی به بالا می اندازد و آن توپ باید به طور عمودی پایین بیاید و دو بازیکن از دو تیم با پریدن به هوا توپ را با دست بزنند و سعی کنند آن را به تیم خود بسپارند . در این حال بازیکنان دو تیم نزدیک به حلقه خود به طرز خاصی ایستاده و منتظر دریافت توپ هستند تا بازی را شروع کند و بکوشند که هر چه می توانند امتیاز بیشتری بگیرند . جامپ بال در مراحل بعدی بصورت تناوبی می باشد که از نزدیکترین محل که جامپ بال صورت گرفته است از بیرون از زمین توسط تیمی که توسط تیمی که صاحب جامب بال می باشد به داخل زمین پرتاب می شود .

 امتیاز گرفتن :

در مسابقات بسکتبال تیم برنده را تعداد امتیازها مشخص می کند . هر تیم که بتواند توپ بیشتری را از حلقه و سبد تیم حریف عبور دهد برنده مسابقه محسوب می شود . امتیازی هم که به شوتها تعلق می گیرد به این ترتیب است که پرتاب آزاد ( پنالتی ) اگر به ثمر برسد ، یک امتیاز دارد . شوتهایی که از دیگر نقاط زمین باشد و از حلقه بگذرد دو امتیاز به بار می آورد . اما شوتی که از بیرون قوس 25/6 متر پرتاب شود و به ثمر برسد 3 امتیاز خواهد داشت .

محل قرار گرفتن بازیکن و داور :

- بازیکن به جایى تعلق دارد که آن محل را در زمین لمس مى‌نماید. و زمانى که بازیکن در هوا است به جایى تعلق دارد که از آخرین محل پریده است این شامل خطوط اوت، خط مرکزی، خط سه امتیازی، خط پرتاب پنالتى و خطوط اطراف دالان پنالتى نیز خواهد بود.

داوران :

تعداد داوران یک مسابقه بسکتبال 5 نفر است . از این 5 نفر دو داور در درون زمین بر جریان بازی نظارت می کنند که یکی از آنها سرداور و دیگری داور گفته می شود . در کنار زمین هم 3 نفر هر یک وظیفه ای خاص را انجام می دهند . یک نفر ثبت کننده امتیازها وخطاها ( منشی ) یک نفرمسئول 24 ثانیه و هم وقت نگهدار است . خطاهای عمده ای که داوران به آن توجه دارند عبارتند از : خطا در حمله ، رانینگ ، دبل ، سه ثانیه ، خطاهای برخوردی ، سد مسیر .

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع :

علم الهی

استاد گرامی :

تهیه و تنظیم :

علی عاقبتی

پائیز 1393

علم الهی

این پرسش می‌تواند 2 حالت داشته باشد؛ یكی پرسش از عنوان كلی علم خداوند و معنای آن؛ و دوم پرسش از معنای اصطلاح و عبارت (العلم عند الله). و از آنجا كه احتمال دوم قوی‌تر به نظر می‌رسد، پاسخ احتمال نخست را فشرده بیان می‌كنیم و بعد احتمال دوم را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

كلمه‌ی «علم» در قرآن كریم در موارد متعددی آمده است و مجموع كلماتی كه ماده‌ی (ع ـ ل ـ م) در آنها به كار رفته به 145 مورد می‌رسد.1

«علم» در لغت به معنای شناخت، درك یا دانستن چیزی است.2

علم یكی از صفات ذاتی خداوند متعال به شمار می‌آید؛ بدین معنا كه خداوند به همه چیز و همه كس و احوال و اتفاقات پیشین و آینده و ... عالم و آگاه است، اما نه آنگونه علمی كه بشر به دیگر چیزها دارد زیرا بشر، ذاتی دارد كه می‌تواند دارای صفت علم یا جهل (دانایی یا نادانی) باشد. چرا كه عقل و خرد هر انسانی در ابتدای خلقت، خالی از هر گونه بینش و دانشی است و باید آموزش ببیند و كاملاً محتاج به لطف خداوند است تا از علم او بهره گیرد. و به عبارت بهتر، یعنی علم انسان «حصولی» است.

اما خداوند، عالمی است كه علمش متصف به زمان یا محدود به چیزی نمی‌باشد و كسب كردنی و «حصولی» نیست. و علم خداوند عین وجود و ذات او می‌باشد:

(خدا آنچه را در آسمان‌ها و آنچه را در زمین است، می‌داند؛ و خدا به هر چیزی داناست.)3

علم خداوند را می‌توان از راه‌های متعددی اثبات كرد كه تفصیل آن در كتاب‌های عقائد آمده است.4

نكته‌ی دیگر اینكه علم از صفات ذاتی خداوند است؛ پس خداوند عالم حقیقی است و علم حقیقی فقط از آن اوست؛ مرحوم علامه طباطبایی (ره) در تفسیر المیزان می‌فرماید: «اگر منظور از علم را ]در ذیل آیه‌ی: ولا یحیطون بشیء من علمه[ معنای مصدری یا اسم مصدری بدانیم دلالت بر این دارد كه علم تمامش برای خداوند است و هیچ علمی نزد هیچ علمی نیست مگر آنكه جزئی از علم خداست... و می‌توان برای اثبات این معنا آیه‌ی: (... كه تنها او دانا ]و[ فرزانه است)5 و آیه‌ی: (و خدا می‌داند و شما نمی‌دانید)6 و آیه‌های دیگری را شاهد آورد.»7

بنابراین آنجایی كه در مورد مراتب علم خداوند پرسیده بودید باید بگوییم كه خداوند عالم به همه چیز و همه‌ی اتفاقات و حوادث واقع شده و واقع نشده می‌باشد؛ و به گفته‌ی خود قرآن كریم حتی: ((خدا) چشمهای خیانتكار و آنچه را در سینه‌ها پنهان می‌دارند، می‌داند)8

اما در مورد احتمال دوم پرسش، یعنی بررسی تركیب «العلم عند الله»، باید گفت: این عبارت 2 بار و عبارت «علمها عند ربّی» و «علمها عند الله» نیز هر كدام 2 بار در قرآن كریم آمده است.

مورد اول «العلم عند الله» مربوط به داستان حضرت هود(ع) با قوم عاد است، آنجا كه قوم سركش و گنه‌كار او برای مسخره و انكار نمودن وعده‌های الهی‌اش به او گفتند:

(قوم عاد) گفتند: «آیا نزد ما آمدی تا ما را از معبودانمان بازگردانی؟! پس اگر از راستگویانی، آنچه را (از عذاب) به ما وعده می‌دهی برای ما بیاور!)9 و حضرت هود(ع) به آنها پاسخ داد: «(هود) گفت: علم (به زمان عذاب) فقط نزد خداست...»10

معنای عبارت مذكور اینگونه می‌شود كه «علم به زمان وقوع عذاب نزد خداوند است»11 و الف و لام «العلم» بدل از مضاف الیه محذوف است یعنی به جای «علم العذاب»، «العلم» آورده شده است.

مورد دوم آیه‌ی 26 سوره‌ی ملك است كه آنجا نیز در پاسخ منكران روز جزاء می‌گوید: (بگو: علم (آن) تنها نزد خداست؛ و من فقط هشدارگری روشنگرم.)12

بنابراین معنای (العلم عند الله) در اینجا علم به زمان وقوع روز قیامت است كه فقط نزد خداوند است؛ البته علامه طباطبایی(ره) در تفسیر این آیه می‌فرماید: «اگر الف و لام (العلم) را ال «عهد» بدانیم به معنای «العلمُ بوقت الحشر» معنا همان است كه گفته شد، ولی اگر الف و لام «جنس» بدانیم معنا این گونه می‌شود: حقیقت علم تنها نزد خداوند است و احاطه به هیچ جزئی از آن نمی‌توان پیدا كرد مگر با اذن خداوند.»13

پس با توجه به این احتمال معنای (العلم عند الله) این است كه همه‌ی علم از آن خداست و هیچ علمی از ذات خدا دور نیست.

اما در چهار مورد دیگر كه عبارت (علمها عند ربّی) یا (عند الله) آمده باید گفت: در آیه‌ی آن همان معنای «علم به روز قیامت» می‌باشد یعنی ضمیر «ها» در «علمها» به كلمه‌ی «الساعة» باز می‌گردد كه در آیه‌های قبلش به كار رفته است.

و آیه‌ی 52 سوره‌ی طه كه مربوط به داستان موسی و فرعون است؛ در آیه‌ی قبلش فرعون از حضرت موسی(ع) می‌پرسد: ((فرعون) گفت: پس حال گروه‌ها (و نسل‌ها)ی نخستین چیست؟!)14 و حضرت موسی(ع) پاسخ می‌دهد: ((موسی) گفت: علم آن در كتابی، نزد پروردگارم است؛ پروردگارم گمراه نمی‌شود و فراموش نمی‌كند.)15 بنابراین منظور از (علمها عند ربّی) در این آیه، علم خداوند به سرنوشت و عاقبت نسل‌ها و اقوام مختلف است.

نتیجه‌گیری:

البته می‌توان با قرینه گرفتن معنای آن سه آیه‌ی دیگر و اینكه در آنها كلمه‌ی (إنما) كه مفید حصر است آمده، اینگونه نتیجه گرفت كه همگی درصدد بیان این نكته است كه: علم و آگاهی به روز جزاء و سرنوشت انسان‌ها و افراد مختلف بدون هیچ كم و كاستی فقط نزد خداست.

در پایان و با توجه به آنچه گذشت این نكته‌ها را می‌توان دسته‌بندی كرد كه:

1. علم خداوند از صفات ذاتی اوست و زمان، حد یا كیفیتی ندارد.

2. تمام علم فقط از آن خداست و علم انسان جزئی از علم اوست.

3. علم به زمان روز قیامت و سرنوشت این دنیا و مردم آن تنها نزد خداوند محفوظ و معلوم است.

4. عبارت العلم عند الله بسته به جایگاهی كه در آن واقع شده معانیِ مختلفی می‌تواند داشته باشد ولی می‌توان معنای جامعی از همه‌ی آنها بدست آورد كه بیان شد.

منابع:

1-    یعنی كلمات و افعالی كه در برگیرنده‌ی معنای علم هستند. ر.ك: المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الكریم، محمد فؤاد عبدالباقی، موسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، لبنان، چاپ اول، 1420 هـ . ق.

2-   مفردات راغب، راغب اصفهانی (م. 425 هـ . ق) تحقیق صفوان عدنان داوودی، دارالقلم دمشق، ماده‌ی (علم) و پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، دكتر محمدعلی رضایی‌اصفهانی، انتشارات كتاب مبین، تهران، چاپ دوم، 1381.

3-  وَاللَّهُ یَعْلَمُ مَا فِی السَّماوَاتِ وَمَا فِی الأَرْضِ...» حجرات / 16.

4-   آموزش عقاید، استاد محمدتقی مصباح یزدی، شركت چاپ و نشر بین الملل سازمان تبلیغات.

5-   إِنَّهُ هُوَ الْعَلِیمُ الْحَكِیمُ»، یوسف / 83.

6-   وَاللّهُ یَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ»، آل عمران / 66.

7-   المیزان فی تفسیر القرآن، علامه سید محمدحسین طباطبایی، جلد 2، ص 334. موسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، چاپ سوم، 1393 هـ . ق.

8-  یَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْیُنِ وَمَا تُخْفِی الصُّدُورُ» غافر / 19.

9-   قَالُوا أَجِئْتَنَا لِتَأْفِكَنَا عَنْ آلِهَتِنَا فَأْتِنَا بِمَا تَعِدُنَا إِن كُنتَ مِنَ الصَّادِقِینَ» احقاف / 22.

10-قالَ إِنَّمَا الْعِلْمُ عِندَ اللَّهِ...» احقاف / 23.

11-المیزان فی تفسیر القرآن، ج 18، ص 211.

12-                        قُلْ إِنَّمَا الْعِلْمُ عِندَ اللَّهِ وَإِنَّمَا أَنَا نَذِیرٌ مُبِینٌ» ملك / 26.

13-                       المیزان فی تفسیر القرآن، ج 19، ص 364.

14-                       قَالَ فَمَا بَالُ الْقُرُونِ الْأُولَى» طه / 51.

15-                       قَالَ عِلْمُهَا عِندَ رَبِّی فِی كِتَابٍ لاَّ یَضِلُّ رَبِّی وَلاَ یَنسَى» طه / 52.

تحقیق درباره گسل بینالود

پیش گفتار

  در زمینه آشنايی با سرزمين ايران  توسط گسلهای اصلی و فرعی با روندهای مختلف پوشیده شده‌اند . تعدادی از گسلهای اصلی که در زمین شناسی و منطقه ساختاری ایران ، حوضه‌های رسوبی ، تشکیل کانسارهای رگه‌ای و مناطق زلزله خیز ایران نقش دارند عبارتند از :

گسلهای با روند تقریبی شرقی - غربی

گسل البرز (A )

از شرق گرگان تا لاهیجان بین واحد گرگان تا رشت و البرز قرار دارد . این گسل از سیلورین یا قبل از آن فعالیت داشته است

گسل آبیک - فیروزکوه (AF)

از آبیک قزوین تا فیروزکوه در بخش جنوبی البرز کشیده شده است و قسمتی از آن به نام راندگی مشا - فشم خوانده می‌شود. گسل آبیک - فیروزکوه حداقل از ژوراسيك فعاليت داشته.

گسل سمنان (S)

در شمال سمنان قرار دارد و جدا کننده کوههای البرز از ایران مرکزی است. این گسل در فاصله 15 تا 25 کیلومتری گسل عطاری قرار دارد که احتمالا هر دو در دشت آهوان - قوشه به یکدیگر می‌پیوندند. گسسمنان از شرق تا دامغان و از غرب تا دشتهای ده نمک - گرمسار امتداد دارد. این گسل چپ گرد است .

گسلهای البرز غربی و آذربایجان

گسل تبریز (T)

این گسل از شمال تبریز پس از گذشتن از خوی و ماکو به سمت کوههای آستارا در ترکیه ادامه می‌یابد . با توجه به اینکه در طول گسل تغییر روند مشاهده می‌شود، احتمالا این گسل می‌تواند از به هم پیوستن چند گسل حاصل شده باشد ، ولی به هر حال روند کلی آن شمال غربی - جنوب شرقی است و در امتداد گسل قم - زفره است . این گسل از جنوب شرقی به کوههای زنجان - سلطانیه می‌رسد و راستگرد است.  

گسل آستارا (A)

این گسل با روند شمالی - جنوبی در شرق آذربایجان و بخش غربی دریاچه خزر از شمال ایران تا قفقاز کشیده شده است . گسل آستارا در فرورفتگی دریاچه خزر نسبت به آذربایجان شرقی نقش داشته است

گسل اروميه:(R)

از ماکو به طرف جنوب ، از غرب دریاچه ارومیه می‌گذرد و در زرینه رود ختم می‌شود. این گسل ادامه گسل تبریز به شمار می‌آید و احتمالا فرورفتگی دریاچه ارومیه نتیجه عملکرد آن است.

گسلهای ایران مرکزی

گسل ترود (Tr)

این گسل از جمله گسل‌های شمال کویر نمک ایران مرکزی بشمار می‌آید که با روند شمال شرقی - جنوب غربی در شمال گسل درونه (گسل بزرگ کویر) قرار دارد. 

  معادن MINES

استان خراسان از شمال به جنوب شامل زونهای کپه داغ ، بینالود ، سبزوار ، و بخشی از بلوکهای ایران مرکزی می باشد . هر یک از این زونها می تواند تقسیمات کوچکتر فرعی نیز داشته باشد که به اختصار زونهای اصلی شرح داده می شود .

زون بینالود

این زون در بر گیرنده ارتفاعات بینالود است که شامل یک رشته کوههای سینوسی با روند شرقی - غربی و تحدبی به سمت شمال می باشد . این رشته کوه به دنبال تصادم میان صفحه ایران و صفحه توران در تریاس پسین تشکیل گردیده است . واحدهای چینه ای که در این زون برونزد دارند شامل لایه های شورم ، سازندخهای دولومیت لطانیه ، ماسه سنگ ،لالون ، میلا ، نیور ، بهرام، فیلیتهای مشهد ، رسوبات تخریبی و متنوع ژورامیک ، اهکهای اور بیتولین دار کرتاسه همراه با کنگلومرای قاعده ای ، آهکهای نومولیت دار ، سنگهای ولکانیکی توف، آندریت و رسوبات تخریبی نئوژن است . این زون از نظر کانی زایی بخصوص برخی فلزات نظیر آهن و نیز مصالح ساختمانی غنی می باشد .

گسل میامی (My)

این گسل در شمال کویر بزرگ نمک از شاهرود گذشته و احتمالا از شرق به گسل درونه و از غرب به گسل عطاری می‌رسد  و دو واحد ایران مرکزی و بینالود را از هم جدا می‌کند.

توپوگرافی ناهمواریهای شهرستان نیشابور

سلام بینالود

 از کل مساحت جغرافیایی شهرستان نیشابور که معادل 3/8925 یا 892530 هکتار است، 5500 کیلومتر مربع ان را دشت و 3425 کیلومتر مربع بقیه را ارتفاعات تشکیل می دهد.

موقعیت جغرافیایی کوه های بینالود

سهم عظیمی از ناهمواری ها را رشته کوه های بینالود به خود اختصاص داده است. این رشته کوه ها با طول 125 کیلومتر در حدفاصل شهرستان های مشهد و نیشابور در جهت شمال غرب-جنوب شرق، در بخش شمالی شهرستان نیشابور قرار دارد که دهستان های سرولایت، مازول، اردوغش و زبرخان در دامنه های جنوبی و پیوه ژن، اردمه، شاندیز، گلمکان و چناران در دامنه های شمالی آن واقع است. این رشته کوه دارای قله های متعددی است که عبارتند از بینالود، چشم سبز بال کمالی، یال بلوچ، گرده سنگ، کمر زرد، میانه دوزی، ذاوهون، کوه پیلان.

بلندی های شیرباد با ارتفاع 3200 متر و زرگران با ارتفاع 3100 متر در جنوب قله بینالود قرار دارند. کلیه آبریزهای شمالی این کوهستان به «کشف رود» و آبریزهای جنوبی ان به «کال شور» می ریزد. روستاهای مهمی چون زشک، طرقبه و گلمکان در دامنه های شمالی، و روستاهای بزرگی مانند بوژان، درّود و خرو در دامنه های جنوبی این کوهستان قرار دارند.

بینالود، دورنمای برجسته ای را در خراسان به وجود آورده و در هنگام بهار و تابستان عالی ترین مراتع را در اختیار می گذارد؛ به همین دلیل است که در فصل ییلاقی به گروه بسیاری از کوچ نشینان، نیمه کوچ نشینان، و نیز گله هایی که به روستائیان تعلق دارد، به خصوص در ارتفاعات بین 1800 تا 2700 متر بر می خوریم.

کوه های بینالود در برف

بینالود (Binalud)

این قلّه، با ارتفاع 3315 متر در محدوده ی شهرستان نیشابور، بخش تحت جلگه، دهستان فیروزه و در 26 کیلومتری شمال شهر نیشابور واقع شده است. جهت کوه شمال غربی- جنوب شرقی بوده و مختصات جغرافیایی قله ی آن به طول  58 درجه و عرض 36 دقیقه است.

کوه گرماب Garmab))

 در دهستان های بار، معدن و مشکان، 62 کیلومتری شمال غربی نیشابور، با ارتفاع حدود 2050 متر قرار گرفته، دارای معدن فیروزه است و در شمال روستای معدن قرار دارد.

کوه معدن Ma'dan))

در دهستان بار و معدن، 57 کیلومتری شمال غرب شهر نیشابور، ارتفاع 2050 متر، دارای معدن فیروزه است و در شمال معدن قرار دارد.

کوه بوژان  Buzan))

این کوه به ارتفاع 2856 متر، در بخش مرکزی دهستان فضل و در 15 کیلومتری شمال شرقی مرکز شهرستان قرار دارد. جهت کوه جنوب شرقی- شمال غربی است و با مختصات قله ی آن، به طول 58 درجه و 59 دقیقه و

عرض 36 درجه و 17 دقیقه، در رشته کوه بینالود قرار دارد.

 بوژان، یکی از روستاهای  نیشابور در دامنه های بینالود

کوه بالا سفید Bala-sefid))

این کوه، در بخش مرکزی دهستان فضل و در 15 کیلومتری شمال شرقی مرکز شهرستان نیشابور قرار دارد. جهت کوه جنوب شرقی – شمال غربی، و از ارتفاعات بینالود است و در 58 درجه و 59 دقیقه و 36 درجه و 17 دقیقه ی عرض شمالی قرار دارد.

کوه هفت برادر Haft baradar))

این کوه در دهستان های سرولایت بار و معدن، 57 کیلومتری شمال غربی شهر نیشابور، با ارتفاع 1973 متر قرار دارد. روستاهای متعددی در دامنه های کوه هفت برادر واقع است که عبارتند از حاجی آباد، لارستان، چهار گوشلی، فاضل آباد، کلاته شاهین، کلاته حاجی، شتر سنگ، تخت مشک، گاوکش و قره گل، رودخانه ی کال شور از دامنه شمالی و همچنین را آسفالت سبزوار به چکنه ی سفلی از دامنه ی شمالی این کوه عبور می کند.

کوه بهم

این کوه با ارتفاع 2300 متر در بخش سرولایت نیشابور، دهستان سرولایت و در 35 کیلومتری جنوب مرکز شهرستان قوچان واقع شده است. جهت کوه شمال شرقی – جنوب غربی بوده و مختصات جغرافیایی قله ی آن به طول 58 درجه و 27 دقیقه و عرض 36 درجه و 50 دقیقه است.

در بخش های جنوب غربی شهرستان نیز پیش کوه های سرخ، حدفاصل شهرستان های کاشمر و تربت حیدریه با نیشابور، سیمای هموار شهرستان نیشابور را به دشتی ناهموار را تبدیل نموده و آن را محدود ساخته اند. از قله های معروف بخش جنوبی می توان به کوه های کمر سفید، چین کلاغ، چشمه نی و چشمه شیرین اشاره نمود.

بنابر آنچه گفته شد: دشت هموار نیشابور که بخش عظیمی از شهرستان را در برگرفته و از شمال با رشته کوه های بینالود، از جنوب با پیش کوه های سرخ، و از غرب با تپه ماهورهای طاغانکوه محدود می گردد.

ناهمواریهای خراسان شمالی را از نظر ژئو پوگرافی می توان به سه واحد تقسیم کرد علاوه بر دو واحد کوهستانی کپه داغ هزار مسجد و آلاغ بینالود دشت سرخس نیزاز عناصر توپوگرافی مهم ان محسوب میشوند.

واحد کپه داغ هزار مسجد از نظر ژئو مورفولوژی یک واحد ژورائی است بنابراین شکل ظاهری ناهمواریها در این واحد در تبعیت از ساختمان زمین می باشد. امتداد محور چینها شمالغربی جنوب شرقی است سطح محوری چینها به علت  دخالت هسته مقاوم لوت به عنوان یک عامل ثانوی دارای انحنای شمالی می باشند. محور چینها عموماًفرود یک طرفه ویا دو طرفه دارند. به همین دلیل طاقدیسها همانند دیوارهای رفیع به صورت زنجیروار به دنبال هم ظاهر شده اند.

واحد جنوب غربی شامل دو توده کوهستانی است توده شمالی الاداغ و توده جنوبی  بینالود نام دارد الاداغ دارای روند غربی – شرقی  است و اسکلت آن عمدتاً از آهک کر تا سه ساخته شده است اما بینالود  یک توده باتولیتی است  که از میان رسوبهای پالئوزوئیک سربرآورده است بینالود بلندترین کوه خراسان شمالی است ودرجهت شمالغربی جنوب شرقی کشیده شده است.

دشت سرخس بخشی از صفحه ترکمنستان محسوب می شود. زمینهای آن با حرکات هر سی نین سخت شده و روی آن رسوبهای آبرفتی ولسی می پوشانند . از نظر شکل ظاهر به دو بخش غربی و شرقی تقسیم می شود بخش غربی عارضه دار و بخش شرقی کاملا هموار است .

خراسان شمالی در دوره های سرد کواترنر تحت پیکر آب و هوایی یخچالی و مجاور یخچالی و  رودخانه ای ودر شرایط حاضر تحت تاثیر فرآیندهای مجاور یخچالی و آبهای جاری در حال تحول است در واحد کپه داغ اشکال فرسایشی متنوع نظیر تنگ دره های نزولی میان طاق و ناودیس معلق پدید آمده اند دست کاری در واحد بینالود – آلا داغ بیشتر از واحد شمالی بوده وبه همین دلیل گستگیهای زیادی در یکپارچگی آن دیده می شود.

  واحد شرقی[1]

الف- واحد خراسان مرکزی وجنوبی

ب- واحد سیستان وبلوچستان

مشرق ایران شامل مجموعه ناهمواریهایی است که به طول 1500 کیلومتر  از جنوب  مشهد تا ناحیه مکران گسترده  شده اند حد شرقی ان را مرز سیاسی کشور تعیین می کند که دربیشتر مسیر منطبق بر گسل هریرود است . چاله های جازموریان لوت وطبس نیز آن را از طرف مغرب محدود و از ایران مرکزی جدا کرده اند.

زمینهای مشرق ایران در نیمه شمالی (محدوه سیاسی خراسان ) دنباله ایران مرکزی به شمار می آیند. اما نیمه جنوبی یعنی از حدود بیرجند تا سراوان (واحد مکران) یک واحد ساختمانی مشخص محسوب می شوند که زون نهبندان-خاش یا زون آمیزه رنگین مشرق نامیده شده است. مراحل تکوین زون نهبندان –خاش در ارتباط با تشکیل ریفت  قاره ای (شاخه ای از اقیانوس تتیس جدید) در زمان کرتاسه بوده است. گواه آن گسترش افیولیت ملانژ به سن کر تا سه پایانی در امتداد گسلهای بزرگ منطقه از جمله گسل نهبندان می باشد.

زمینهای مشرق ایران چین خورده و شکسته اند. به علاوه تظاهرات آتشفشانی و نفوذ توده های ماگمایی در سراسر آن دیده می شوند. به این حال تیپ ناهمواری می توان آنها را به دو نیمه شمالی (خراسان مرکزی و جنوبی) و جنوبی(سیستان و بلوچستان ) تقسیم کرد.

در نیمه شمالی (محدوده خراسان مر کزی و جنوبی)، گسلها و توده های ماگمایی نظم چینها را به شدت به هم زده به طوریکه تنها در قلمرو آهکهای کرتاسه می توان نظم ساختمانی را بازیافت.در این محدوده کوهها به وسیله دشتهای ساختمانی از هم فاصله گرفته اند. گسلها عامل اصلی تفرق کوهها می باشند. روند کوهها در نتیجه دخالت لبه شمالی هسته مقاوم لوت، قوسی شکل با تحدب شمالی است.

در خراسان مرکزی کوهها نظم بیشتری یافته اند. به طرف جنوب بر پیچیدگی ساختمان ناهمواریها ا فزوده می شود. توده های گرانیتی و سنگهای آهکی بلندترین کـوهها را ساخته اند. با تولیت شاه کـوه بزرگترین توده نفوذ ی در این ناحیه محسوب می شود.

 بخشی از ناهمواریهای نیمه جنوبی (سیستان و بلوجستان ) به شکل  شبه آپالاشی در آمده اند . ساختمان کوهها بیشتر به صورت ساخت های تک شیبی است ارتفاع کوهها زیاد نیست و در مسافت زیادی خط الرأسها کوهها تقریبا یکسان می باشد این منطقه ظاهراً دور جدید فرسایشی را طی می کند. روند کوهها در محدوده سیستان شمالی- جنوبی و در محدوده بلوچستان شمالغربی – جنوب شرقی است.

در بلوچستان  توده های ماگمایی چه به صورت  نفوذی و چه به صورت تظاهرات آتشفشانی نظم چینها را بهم زده است در نتیجه ناهمواریهای بلوچستان به طور مشخص از سیستان قابل تفکیک است.

دشت سیستان از عناصر مهم توپوگرافی نیمه جنوبی است دشت سیستان روی حاشیه بلوک سخت هلمند قرار دارد وتوسط رسوبهای دریاچه ای نئوژن و آبرفتهای کواترنر با ضخامت زیاد پوشیده شده است. همواری سطح دشت منطبق بر ساختمان  لایه های رسوبی است. تعدادی چاله های طبیعی ، توده بازالتی  کوه خواجه ،پادگانه های دریاچه ای و اشکال بادی، عوارض دشت سیستان را تشکیل داده اند.

ارتفاعات بینالود

کوههای خراسان

 کوههای خراسان را می توان از لحاظ وضع جغرافیائی و خصوصیاتی که دارند به سه دسته تقسیم نمود:

دسته اول: کوههای شمال یاکپت داغ(1) که ارتفاعات مرزی با شوری را تشکیل می دهد از ساحل دریای خزر شروع شده در جهت شرق تا هریرود امتداد دارد بلخان کبیر وبلخان  صغیر از ارتفاعات معروف آن می باشند. و کوههای هزار مسجد(2)وکلات نادری(3) در قسمت شرقی ایران کوهها واقع اند.

دسته دوم- کوههای میانی است که در آن کوههای الا داغ و بینالود درو نمای برجسته ای را درخراسان بوجودمی آورند. رشته کوههای الاداغ با مرتفع ترین قسمت آن شاه جهان( 3350متر) در حوالی بجنورد و کوههای بینالود با بلندترین قله آن (3520) در جنوب قوچان قرار دارند .

 دسته سوم – که ارتفاعش از دو دسته دیگر کمتر است از کوههای منفرد تشکیل شده که منجلمه باید کوه جغتای (2743) و اسفراین و کوههای جوین و کوههای نیمه کویری  جنوب شرقی شاهرود را ذکر کرد.

 کم حیث المجموع ارتفاع در شمال خراسان بیش از سایر مناطق کوهستانی  است کوههای  خراسان عموماً موازیندو هرچند که از طرف شمال به جنوب نزدیک شویم ارتفاع کمتر شده برخشکی هوا افزوده می گردد تا جائیکه در جنوب مرتفعات به رشته کوههای گچی و آهکی  می رسند که وسیله کویرهای نمک و دشت لوت احاطه می گردند.

لازم به توضیح  است که ساختمان زمین در ناحیه خراسان هنوز مراحل تکمیل خود را به پایان نرسانده و حالت التهاب زمین همچنان باقی است به همین دلیل تحولات داخلی  زمین این منطقه موجبات بروز زمین لرزه های شدید گردیده که در چند سال اخیر نمونه آنرا در طبس دیدیم. خط مشخص زلزله این ناحیه از کپت داغ شروع شده و زیر دریای خزر به خط زلزله ققاز می پیوندد.

منبع:

مدیح، عباسعلی. «نیشابور و استرتژی توسعه: جغرافیای طبیعی، انسانی، اقتصادی و گردشگری»، مشهد: انتشارات شهر فیروزه و نوای غزل، 1385، ج1، ص 16-18.

فهرست مطالب

عنوان................................................................................................................... صفحه

مقدمه........................................................................................................................

معادن.........................................................................................................................

زون بینالود...............................................................................................................

 توپوگرافی ناهمواریهای شهرستان نیشابور......................................................

موقعیت جغرافیایی کوه های بینالود....................................................................

بینالود (Binalud)..............................................................................................

کوه گرماب Garmab)).....................................................................................

کوه بالا سفید Bala-sefid))..........................................................................

کوههای خراسان.....................................................................................................

کوه بهم ....................................................................................................................

منابع..........................................................................................................................