تحقیق درباره ترکیب مدار ترمز از کتاب  Brake System 

ترکیب مدار ترمز:

مقررات قانونی سیستم انتقال دو مداره را (انتقال نیرو) به عنوان جز ضروری تعیین می کند. DIN 74000 پنج حالت مشخص کرده است که در مدارهای (ضربدری) و (موازی) استفاده می شوند . نحوه نصب شیلنگهای روغن ، اتصالات، محفظه‌ها و وسایل آب بندی دینامیک و ثابت در ترکیب قرار گرفتن آن در یک مدار ترمز توضیح داده شده است . گاهی مواقع اشکال و نقصان در یک قسمت از مدارهای HH,HI,LL باعث از بین رفتن ترمز یک چرخ شده که خود می تواند به از بین رفتن کل مدارهای موجود بینجامد.

معمولا اتومبیلی که بیشتر وزن خود را در جلو دارد از مدار ترکیب ضربدری´بهره   می‌برد برای تاثیرات ترمز ثانوی فراهم می کند. طرح | | برای وسایل نقلیه دراتومبیلهای سنگین و نیمه سنگین و کامیونت‌ها مورد استفاده دارند .

نوع | |

مدارهای جداگانه برای جلو واکسل عقب- یک مدار در چرخهای جلو عمل می کند و دیگری در عقب. (شکلl a)

نوع ´

 طرح توزیع قطری. هر کدام از مدارها در یک چرخ جلو و در جهت مخالف در عقب می‌باشد.شکل(lb)

نوع HI

یک مدار در جلو و یک مدار ثانوی دیگر برای چرخهای جلو وعقب می باشد. یک مدار ترمز در هر دو محور عمل می کنند در حالی که بقیه فعالیتها فقط در چرخ جلو عمل     می نماید. (شکلlc)

نوع LL

جلو و عقب / جلو و طرح توزیع عقب. هر کدام از مدارهای ترمز در روی هر دو چرخ جلو و یکی از چرخهای عقب (شکلle) عمل می نماید.

نوع HH

جلو و عقب/ جلو و طرح توزیع عقب. هر کدام از مدارها بر روی هر دوی چرخهای جلو وعقب عمل می نماید.

سر خوردن

( کتاب سیستم ترمزهای اتومبیل)

هنگامی که اتومبیل دور می زند ، چرخهای جلو به طرفی که با آن روبرو هستند حرکت حرکت نمی کنند . زاویه بین جهت حرکت و جهتی که چرخهای جلو با آن روبرو هستند به نام زاویه لغزش خوانده می شوند . بنابراین ، تایرها در نزدیکی نواحی تماس خود با زمین پیچیدگی حاصل می کنند . این سطوح به جای اینکه بیضی شکل باشند ، غیر قرینه هستند . نیروی کنج حاصله بستگی به زاویه لغزش دارد که به نوبه خود در اثر وجود چسبندگی ، به حد معینی محدود می شود . زیرا اگر چسبندگی به حد خود برسد تایر در محل تماس خود سر می خورد تا کم و بیش حالت بیضی شکل اثر خود را حفظ کند . در این حالت ، تایر دیگر پیچیدگی بیشتر نمی پذیرد، و از این به بعد هم دیگر نیروی کنج دهنده کافی ایجاد نخواهد کرد . بنابراین ، اگر یک بار چرخ سر بخورد اتومبیل دیگر از فرمان تبعیت نخواهد کرد .

در صورتی که ترمز شدیدا اعمال شود و شتاب کند کننده شگفت انگیزی ایجاد گردد ، اگر راننده در آخرین لحظه نتواند بر فرمان تسلط یابد و خود را در مسیر صحیح قرار دهد ، هم جبهه مقابل و هم طرفین جاده مواجه با خطر انحراف خودرو خواهد بود .

این شتابهای کند کننده ، به خصوص در سرعتهای زیاد  و هنگامی که چسبندگی تقلیل پیدا کرده است خیلی خطرناکتر خواهد بود .

منحنی‌ها در شکل 2 نشان می دهد که برای انواع مختلفی از سطوح جاده، چگونه ضریب اصطکاک و با آن عمل ترمز کردن به حداکثر میزان بعنوان یک عملکرد فشار ترمز افزایش می یابد. در یک خودرو بدون ABS؛ فشار ترمز می تواند بیش از این میزان حداکثر افزایش یابد به گونه ای که ترمز مجدد بالا فاصله صورت می گیرد. نتیجه شکل تایر بدین معنی است که تکه ارتباطی بین لغزنده و سطح جاده تا حدی افزایش می یابد که ضریب اصطکاک شروع به کاهش می نماید و لغزش ترمز افزایش می یابد. در نهایت، چرخها قفل می گردد. (نقطه B).

فرایندهای اصطکاکی می تواند به دو اصطکاک استاتیک (ساکن) و متغیر تقسیم می شود. اصطکاک (مالش) ساکن برای توده‌های جامد بیشتر از اصطکاک متغیر است. همانطور که این مطلب تلویحا بیان می‌دارد، شرایطی وجود دارد که تحت آن شرایط ضریب اصطکاک در تایر لاستیک در حال دوران بیشتر از زمانی است که چرخ قفل شده است فرایند‌های متغیر هم زمانی رخ می‌دهد که تایر لاستیکی دوران می‌نماید. از این شرایط با نام سرخوردگی یاد می‌شود چگونگی اتفاق افتادن سریع این نقطه می‌تواند از کاهش شیب در منحنی اصطکاک در شکل 3 دیده شود. ، مرحله ای را نشان می‌دهد که در آن سرعت جنبی چرخ‌ها V_R از سرعت خودرو (V_F) عقب می‌ماند. چه خودرو یا سیستم ABS تجهیز شده باشد یا نه، اکثر ترمزها در منطقه ثابت در طرف چپ میدان کنترل ABS باقی می‌ماند. ABS   تنها در پاسخ به ترمز اضافی وارد عمل می‌شود. این سیستم از حلقه بسته کنترل برای جلوگیری از فشار ترمز از داخل شدن به میدان غیر ثابت استفاده می‌نماید. (برای سمت راست میدان کنترل) که با میزان بالایی از سرخوردگی ترمز و خطر همراه قفل چرخها مشخص می‌گردد.

این سیستم همچنین، عملکرد ترمز بهینه را با استفاده حداکثری از اصطکاک موجود بین تایر و سطح جاده فراهم می‌سازد. در طی دور زدن، نیروی کششی موجود بین مولفه‌های کاهنده وجانبی تقسیم می‌شود. این سیستم همچنین از قفل شدن به علامت ترمز زیاد تحت این شرایط جلوگیری می‌کند، و شرایطی فراهم می‌سازد که سرعت در حداکثر دور زدن از حد مجاز بیشتر نشود. به طور خلاصه، ABS حداکثر بهره گیری را از نیروهای ترمز موجود با حدود تکنیکی فراهم می‌سازد که با محدودیت‌های فیزیکی اعمال شده است این امر فواصل تزمز را به همان اندازه سرعت چرخش به کار می‌برد. حتی با سیستم ABS راننده باید به حفظ رانندگی مناسب در سطح جاده، شرایط ترافیکی ادامه دهد.

Automotive brake systems

مقدار زیادی از نیرو که در زمان Drive off اولیه و همچنین شتاب (همینطور برای ترمز و توقف) که تابع مقدار زیادی لغزش است بین تایر و سطح جاده تولید می‌شود. منحنی لغزش و انقباض برای شتاب و ترمز در طرح شماتیک نشان داده شده اند.

مقدار زیادی از مانورهای شتاب و ترمز فقط به لغزش محدودی منحصر می‌شوند. که در محدوده تعادل باقی می‌مانند در این شرایط افزایش در مقدار لغزش چسبندگی مورد انتظار را بر آورده می‌کند . افزایش بیشتر در لغزش را به بیشینه و محدوده عدم تعادل می‌برد جایی که هر افزایشی دیگری منحصر به کاهش چسبندگی می‌گردد.

یک چرخ در عرض کمتر از یک دهم ثانویه زیر قفل خواهد کرد هنگامی که بالا بودن گشتاور اضافی موقع شتاب باعث افزایش سرعت در یک یا دو چرخ می‌شود.

وقتی که عاملهای اضافی (مثل بارهای سنگین روی چرخها و همینطور محورها) بر روی منحنی لغزش اضافه می‌شود ، تاثیر منفی بیشتری روی انتقال نیرو ومشخصات عملیاتی دارد

اجزای سیستم ترمز

اتصالات متحرک ترمز و حرکت دنده ما به عنوان یکی از قسمتهای حرکت نقش ایفا می‌کنند. بنابراین اجزای سیستم ترمز طوری باید طراحی شود تا با کمترین میزان فشار پا بیشترین میزان کارایی را بدست دهد یا فشار لازم را در پایینترین حد ممکن بدهد.

سیلندر اصلی:

شکل 5- سیلندر اصلی با سوپاپ مرکزی دو مداره

1- محفظه سیلندر2و 9 – اتصال فشار 3و21- محفظه فشار 4- فنر سوپاپ 5 و 11- دریچه های مخزن 6- پیستون شناور 7- پین فنر 8- محفظه میانی 10 و 15- فنر 12- دریچه snifter 13- بوش پلاستیکی 14- پیستون فشار 16-واشر سوپاپ 17 و 23- واشر اولیه 18- پین سوپاپ 19- پیستون میانی 20- فنر جداکننده 22- رینگ پشتیبان 24- دیسک 25- فنر ثانویه جدا کننده 26- ضامن.

پروسه یا فرآیند ترمز گیری در سیلندر اصلی شروع و كنترل می‌شود.

آیین نامه‌های رسمی تصریح می‌كند كه ماشینهای مسافرتی بایستی به دو مدار ترمز مجهز باشند. این تجهزات فقط با طراحی یك سیلندر اصلی به صورت یك واحد جفت (دوتایی) ممكن می‌شود. (شكل 2) پیستون شناور (6) به نشست و تراوش قسمت كمكی پاسخ نشان می‌دهد. مدار شناور با حركت كردن به سوی انتهای سیلندر اجازه می‌دهد كه در محفظه فشار (21), فشار جمع می‌شود اگر در ابتدای كار سوراخ یا تراوشی روی دهد مدار "میله" یا میله جلو دهنده پیستون بر خلاف جریان پیستون به جلو حركت می‌كند و آنرا به سمت چپ می‌راند تا اجازه دهند. كه انرژی و فشار انباشته شود. وقتی كه ترمزها اعمال می‌شوند اگر به حركت ادامه دهد و نیرویی كه به پدال وارد می‌شود لازم به افزایش باشد این یك اخطار به راننده برای این حقیقت است كه مدار از بین رفته است. سیلندر اصلی تشریح شده در اینجا همچنین با یك سوپاپ مركزی در مدار شناور مجهز شده است. وقتی كه فشار كاهش می‌یابد جریان ترمز در درون سوراخ سوپاپ درون یك اریفیس (18) جریان پیدا می‌كند و این هیجان راه عبور دیگری است كه به عنوان یك مسیر دائمی بكار گرفته است بین محفظه میانی (8) و مخزن تامین كننده مزایای استفاده از سوپاپ مركزی این است كه باعث افزون شدن سوراخ Snifter(12) می‌شود. در وسایل نقلیه ای كه به ترمز‌های ABS مجهز می‌باشند در فشار بالا خطر خراب شدن آببندی زمانی كه پیستون از سوراخ Snifter می‌گذرد و جود دارد و به این دلیل می‌باشد كه در وسایل نقلیه ای كه به ترمز ABS مجهز می‌باشند دو سوپاپ در نظر گرفته می‌شود.

عملكرد: نیرویی كه به پدال ترمز اعمال می‌شود مستقیما بر روی پیستون (میله- فشار) عمل می‌كند (14) كه آن هم با حركت به سمت چپ عكس العمل نشان می‌دهد. وقتی كه این كار انجام شد از سوراخ Snifter می‌گذرد (12) و سیال درون محفظه فشار (21) می‌تواند پیستون شناور مانند دیواری به سمت چپ فشرده كند. (6)

میله سوپاپ (18) زمانیكه پیستون شناور 1mm به سمت چپ حركت كند در مقابل میله فنری قرار می‌گیرد. سوپاپ آببندی (16) فشاورد به پیستون شناور (6) تا بتواند محفظه فشار را از محفظه میانی آببندی كند. (8) فشار دو محفظه (3) و (21) با نیروی اضافی در درون پدال افزایش پیدا می‌كند. در یك زمان دو پیستون (6,14) عمل خواهند كرد برای اینكه میزان فشار پا را كاهش بدهند بوسیله جلو رانده شدن به سمت راست تا سوراخ Snifter(12) بر سر راه قرار گیرد یا تا زمانی كه میله سوپاپ (18) با میله فنر شكافدار (7) تماس بگیرد سوپاپ آببندی (16) را به سمت پیستون شناور حركت دهد. اینكار به سیال ترمز این اجازه را می‌دهد كه به منبع اصلی (تغذیه) باز گردد و فشار را در سیستم ترمز آزاد كند.

بوستر ترمز (توان افزای ترمز)

بوستر ترمز فشار پایی را که در هنگام عمل ترمز گیری اعمال می‌شود تقویت می‌کند. با این عمل فشار لازم برای عمل کردن آنها را کم می‌کند. در بیشتر سیستمهای ترمز متحرک بوستر ترمز اینست که بوستر ترمز نباید به کنترل حساس و دقیق نیروی ترمز آسیبی برساند. در استفاده عمومی دو نوع بوستر وجود دارد.

هر دو نوع ترمزهای خلا و هیدرولیک بوسیله بهره برداری از منبع انرژی که در وسایل نقلیه در دسترس هستند استفاده می‌کنند.

بوستر ترمز خلا

اکثریت سیستم ترمز ماشینها مجهز به بوستر ترمز از نوع خلا می‌باشند. بوستر ترمز خلا برای تولید فشار منفی در سیستمهای موتور SI از مکش موتور و در موتورهای دیزل از مکش پمپ ماشین (0.5-0 bar) استفاده می‌کنند. برای تقویت فشاری که در دورن پدال تولید می‌شود. زمانی که ترمز اعمال می‌شود این نیروی مکمل فشاری که در دوران زمانی كه ترمز اعمال می‌شود این نیروی مكمل با تابع مستقیمی از نیروی پدال افزایش پیدا می‌كند. این افزایش تا زمانی كه به فشار سیكل برسد ادامه پیدا می‌كند. این نقطه كه در مجاورت نقطه قفل شدن چرخهای جلو میباشد. فشاری در حدود 60 تا 100 بار دارد. كه البته بستگی به نوع خاص وسیله دارد و بعد از این نقطه دیگر افزایش تقویتی در فشار بوستر وجود ندارد.

بوستر ترمزهای هیدرولیك

این مدل بوستر ترمز می‌تواند در ماشینهایی كه تولید كمترین میزان خلا در ورودی را دارند (مانند دیزلها و ترربو موتورها) و همچنین ماشینهایی كه مجهز به منبع انرژی هیدرولیك (مانند مصارف راندن قدرت) می‌باشند استفاده می‌شود.

بوستر ترمز هیدرولیك می‌تواند سیكلهای در فشار بالاتری در حدود 160 بار بصورت فشرده تر و بهتر از بوسترهای ترمز خلائی عمل كند و مورد استفاده قرار گیرد.

كتاب Brake systems

ABS Verions

اولین سیستمی از ABS كه در سال 1978 با بازار آمد نوع ABA2S بود. این نوع بر اثر پیشرفتهایی بود كه دیجیتال در امر الكترونیککرده بود و قادر بود فرآیند را در كسری از ثانیه نشان دهد.

Technician Guidelines for Antilock Brake Systems .

سیستم ترمز قفل (ABS) سیستم الكترونیكی هستند كه هنگام كه اتومبیل ترمز می‌گیرد لغزش چرخ را كنترل و پردازش می‌نمایند. ABS كنترل وسیله نقلیه را بهتر می‌كند و فاصله تا توقف را كاهش می‌هد حتی وقتی كه سطح جاده لغزنده باشد. چرخ‌های غلتان دارای اصطكاك بیشتری هستند تا چرخهایی كه قفل شده اند. ABS می‌تواند روی انواع اتومیبل اعم از ترمزهای هیدرولیك و پنوماتیك نصب گردد..

Technician Guidelines for Antilock Brake Systems .

مزایای ABS

كنترل فرمان رانندگی و چرخهای تریلر : افزایش فرمان پذیری و تعادل اتومیبل هنگام ترمز كاهش قیچی كردن در تریلرها افزایش دوام لاستیكهاسیستم الكتریكی مطمئن : وقتی سیستم الكتریكی از كار افتاد ABS از كار می‌افتد و اتومبیل به حالت عادی برمی گردد.

كنترل كشش : یك حالت انتخابی كه چرخش اضافی چرخ را كنترل می‌نماید كه  احتمال سر خوردن چرخش و قیچی كردن را كاهش می‌دهد.

سیستم خودكار عیب یابی: كه عیب و خرابی‌ها را سریع و به راحتی پیدا می‌نماید.

چراغ راهنمایی ABS خرابی ABS را به اطلاع می‌رساند.

 حال پس از آشنایی مختصری که با سیستم پیدا کردیم کارکرد هر یک از سیستمهای اصلی آن را توضیح می‌دهیم .

ABS چگونه كار می‌كند؟

1-سنسورهای سرعت چرخ پیوسته سرعت چرخ را پردازش نموده و به صورت پالس‌های الكتریكی به ECU می‌فرستند.

2- وقتی كه پالسها بیانگر قفل شدن چرخECU سیگنالهایی را به دریچه ای مدلاتور فرستاده تا فشار ترمز را یا كاهش دهند یا ثابت نگه دارند تا چرخ قفل نشود.

3- ECU فشار را تنظیم نموده و بیشترین میزان ترمز را فراهم نموده بدون اینكه چرخها قفل شوند.

4-وقتی ECU فشار ترمز را تنظیم می‌نمایند.در اكثر اتومبیلها رتیاردر از كار   می‌افتد تا اینكه خطر قفل شدن چرخ از بین برود.

5-ECU پیوسته سیستم درون خود را چك نموده تا از درست بودن آنها اطمینان حاصل كند. و در صورتی خرابی چراغ لامپ جلوی راننده روشن خواهد شد.

ECU كدهای خالی را به چراغ راهنمای ABS فرستاده تا به راننده هشدار دهد.

وقت ترمز، ECU پالسهای ولتاژ را استفاده می‌نماید از هر حسگر چرخ تا تغییرات سرعت چرخ را بررسی نماید. اگر هنگام قفل شدن حسگرها اطلاعات را به ECU داده و ABS به دریجه‌های مدلاتور سیگنالها را فرستاده تا فشار روغن را كم و زیاد نموده و از قفل شدن چرخ جلوگیری نمایند.

انواع ABS  Automotive Brake Systems

ABS 2S

این سیستم  بدون تغییر ساختار اصلی ترمز عمل می‌كرد و نحوه عمل آن را در شكل 14 شاهد هستیم. حسگر‌های سیستم سرعت چرخ را در هر دو چرخ جلو یا دیفرانسیل یا حتی هر دو چرخ عقب را نشان می‌دهند.بر اساس سیگنالی كه از حسگرها به ECU می‌رسد، لحظه قفل شدن چرخ تشخیص داده شده و با فرمانی كه به دریچه‌های سولونییدی می‌رسد به كار افتاده و توسط مدلاتور هیدرولیكی بر روی چرخها تاثیر می‌گذارند. دریچه‌های سولونییدی مشخص وجود دارند كه ماكزیمم ترمز موثر خود را بر روی هر چرخ جلو باعث می‌شوند. در چرخهای عقب ضریب اصطكاك كمتری وجود دارد فشار ترمز تنظیم می‌گردد..ECU  سوپاپهای سولونوییدی را در سه حالت زیر به حرکت در می‌آورد .

شکل 7- تنظیم فشار ترمز a: ایجاد فشار b: حفظ فشار c: کاهش فشار 1- سنسور سرعت 2- سیلندر ثانویه 3- مدلاتور فشار هیدرولیک a 3 – سوپاپ سولونوئیدی b 3- اکومولاتور c 3- پمپ برگشت 4- سیلندر اصلی 5- ECU

1-  اولین ( خنثی – بی انرژی ) مرحله هنگام ایجاد فشار صورت می‌گیرد که سیلندر اصلی با سیلندر چرخ اتصال پیدا می‌کند .

2-  مرحله دوم ( نیمه توان ) که سیلندر چرخ را از سیلندر اصلی و خطوط رابط جدا می‌نماید و فشار را در یک موقعیت ثابت نگه می‌دارد .

3-    مرحله سوم ( تمام توان) که ارتباط با سیلندر اصلی را به طور کامل قطع نموده و فشار کاملا رها می‌شود .

البته بسته به شرایط سطح جاده تعداد این عمل كنترل بین 4 تا 10 بار تغییر می‌نماید.

هر بار كه وسیله نقلیه روشن می‌شود یا پس از طی مسافتی خاموش می‌گردد ،ECU وضعیت قطعات مختلف را بررسی نموده تا از ایمنی تمام آنها اطمینان حاصل نماید.

Version ABS 5.0

نوع پیشرفته تر ABS 2S می‌باشد كه تنها در یك مورد متفاوت است و آن تعداد سوپاپهای سولونوییدی می‌باشد.

عملیات پردازش داده‌ها (Monitorng)

در ECU دو میكروكنترلر وجود دارند كه وضعیت تمام فرآیند الكترونیك ماشین مورد بررسی و آنالیز قرار می‌دهند و این میكرو كنترلرها مدارهای منطقی و نرم افزار پردازش هستند. ABS به تغییرات منطقی بین سیگنالهای كنترل و بازخورد آنها همچنین به شناسایی خطا واكنش نشان می‌دهد این حالت 100% آنالیز عملیات منطقی را انجام می‌دهد.

اجزایی كه طی این فرآیند مورد استفاده قرار می‌گیرندعبارتند از

-حسگرها

-سوپاپهای سیم پیچ

-چراغ ترمز

ECU همچنین اجزا زیر را مورد بررسی قرار می‌دهد.

-وضعیت موتور پمپ برگشت

-موتور پمپ اولیه در پمپ برگشت، بر اساس اندازه ولتاژ

-اندازه ولتاژ به ترتیب مدارهای باز

-سرعت چرخ و سرعت مرجع طی شتاب اولیه

-لغزش استاتیك در حالت نرمال (به علت تغییرات اندازه چرخ)

-سرعت دینامیك چرخ در سرعتهای بالا

-راه اندازی سوپاپهای سیم پیچ‌ها  

-  آنالیز خطاهای قابل تعقیب تا منبع خطاها به محض روشن شدن اتومبیل، جریان الكتریكی مختصری به سوپاپهای سیم پیچ و موتور پمپ فرستاده می‌شود. تا سرعت اتومبیل به 6 km/h می‌رسد. كه اگر خطایی در مدار وجود داشت چراغ ABS روشن و ABS از كار می‌افتد.

Version ABS 5.3

 این نوع سیستم برای اتومبیلهایی با دستگاه ترمز كوچكتر طراحی شده است. همان عملیات درABS 5.3 انجام می‌گیرد اما در ابعاد بسیار كوچكتر كه تفاوتها فقط در حجم و وزن دو سیستم می‌باشد اما ساختار اصلی آن هیچ فرقی نمی كند.

Automatic brake-force diffrential Lock ABS/ABD5

این سیستم پیشرفته دو نوع قبلی می‌باشد ABS 5.3  ،ABS 5.0 كه عملیات استاندارد ABS را برای تعادل ، فرمانپذیری و كشش بهتر طی شتاب اولیه برای اتومبیل فراهم می‌آورد. در صورتی كه سطح جاده در دو طرف وسیله نقلیه دارای شرایط متفاوتی باشد.

-ABS با مدار ترمز بسته طراحی شده است.

-فشار ABDفعال توسط پمپ مكش برگشت از سیلندر اصلی روغن ترمز تامین می‌شود.

-اجزای كامپیوتری دیگری پردازش را انجام می‌دهند.

اجزا ABS

 1-ECU واحد كنترل الكترونیك

2- سوپاپهای سولونیدی مدلاتور

3- حسگرهای سرعت چرخ

4-چراغ‌ راهنما ABS

واحد كنترل الكتریكی( Electronic Control Unit )

همانطور كه از اسم پیداست واحد تجزیه تحلیل ABS می‌باشد كه همچنین نحوه به عمل كردن ABS و یاكدهای خطا را تشخیص دهد. ساختار اصلی ECU از 4 واحد كوچكتر تشكیل یافته است. البته ساختارهای دیگری هم وجود دارند كه نوع 4 یا 6 كاناله آن یكی از آنهاست . واحد كنترل الكترولیك سیگنالهای ورودی از حسگرها را دریافت نموده تا سرعت را تشخیص دهد كه در حقیقت اطلاعات اصلی برای محاسبه سرعت اصلی، لغزش ترمزها و شتاب چرخها می‌باشند.

واحد كنترل برای ABS 2S

ECU یك بسته بندی فشرده است كامپیوتر مورد نظر شامل دو مدار LSI دیجیتالی می‌باشد. این شكل مدارها، اجزا تسمیه‌هادی برای فیلتر كردن (Filfration) تنظیم سیگنال قوی، تولید پالس مرجع و جلوگیری از (تداخل inter Suppression را جدا می‌كنند. همانطور كه تزانزیستور‌های قدرت برای كنترل دریچه‌های سیم پیچ استفاده می‌شوند. جای نصب ECU محلی بدور از حرارت زیاد و فشار و بخار آب باشد. البته واحد كنترل كه در كنار موتور قرار دارد. مقاومتر نماید. )شکل8)

شكل 8 نمای كلی از ECU می‌باشد كه در سیستم ABS 4كاناله برقرار می‌شود

مدار ورودی:

مدار ورودی شامل فیلتر پایین گذر آمپلی فایر ورودی می‌باشد. این مدار از جریانهای ورودی هنگامی كه همه سیگنالها از تداخل حسگرها وارد می‌شوند جلوگیری می‌نماید. این مدار همچنین ولتاژ ACC سینوسی حسگرها را بر سیگنالهای موج مربعی خروجی تبدیل می‌نماید.كه این سیگنالها در مدار كنترلر LSI به كار می‌روند.

كنترلر دیجیتالی:

كنترلر دیجیتال شامل دو مدار LSI مشخص و جدا می‌باشد. این در مدار موازی عمل می‌كنند و داده‌های ورودی از دو چرخها به صورت منطقی مورد بررسی قرار می‌دهند. این طراحی جدا از هم احتمال وجود خطا را در این قسمت مدار رفع می‌نماید. همچنین زمان تاخیر (dead time) را كاهش می‌دهد.

سیگنالهای موج مربعی آنالوگ كه بیانگر فركانس ورودی از چرخها هستند به كلمات 10-bit تبدیل می‌شوند و به مدارهای LSI وارد می‌شوند. اینجاست كه اختلاط بعضی عوامل رخ می‌دهد. مثل تغییرات تعلیق اتومبیل یا ضربه‌هایی كه از سطح جاده وارد می‌شود و وقایعی كه غیر قابل پیش بینی هستند.

مرحله بعدی پردازشگر حسابی منطقی می‌باشد. این وسیله از سرعت چرخ (فركانس ورودی آن) به عنوان اساس اطلاعات برای محاسبه متغییرهای لغزش كنترل شده لغزش و شتاب چرخها استفاده می‌كند. یك تركیب از واكنشهای مركب منطقی برای عملیات متغیر این سنگنالهای كنترل را به دستورهای اجرایی برای دریچه‌های سولونوییدی تبدیل می‌نماید. ارتباط بین دو مدار LSI و پردازشگر حسابی و داده‌ها كنترلر توسط لینکهای اطلاعات برقرار می‌شود (شکل5) . البته این مدار كار دیگری نیز انجام می‌دهد و آن بازشناسی خطاست.

مدار آنالیز در كنترلر دیجیتال در خطاها با تولید یك سیگنال خطا و بستن یک ولتاژ پایدار صورت می‌گیرد . در همین لحظه چراغ روبروی راننده هشدار می‌دهد كه واحد كنترل (ABS) غیر فعال است. با توجه به اینكه خارج شدن ABS از مدار ترمز اتومبیل هیچ تاثیری بر وضعیت ترمز عادی اتومیبل ندارد.عمل آنالیز همچنین وسایل جانبی دیگری را شامل می‌شود. مثل حسگرهای سرعت تقویت‌ها و اسباب سیم كشی. نقص مدار در مورد ادامه و یا توقف تصمیم می‌گیرد چه قسمتی از كانالهای مشخص وچه كل سیستم .

مدارهای خروجی:

دو مدار خروجی هیبرید توسط قدرت تزانزیستورها عمل می‌كنند. در حقیقت این مدارها به عنوان تنظیم كننده‌های شدت جرین از كاناهای 1+2  و 3+4 عمل می‌كنند. و دستورات اجرایی كه برای سوپاپهای سیم پیچ از مدارات LSI دریافت شده است به آنها می‌دهند جریان تنظیم باعث می‌شود كه سوپاپهای سیم پیچ در یك حالت نیمه بسته و آماده برای ولتاژ نهایی قرار داشته باشند.

(آمپلی فایرهای خروجی) Driver Stage

 بر اثر جریان تنظیم كننده‌ها در دو مدار خروجی، Driver Stage جریان لازم را برای سیم پیچ ایجاد می‌كند.

ولتاژ ثابت، حافظه خطا:

ECU یك ولتاژ پایدار را برای آنالیز تامین می‌كند تا اینكه كمترین تلرانس را داشته باشیم. همچنین یك ولتاژ را نگه می‌دارد تا هنگام خطا لامپ جلو راننده را روشن نماید

واحد كنترل برای ABS50

ECU در این نوع ABS در پیكربندی با مدلاتور فشار هیدرولیك هم موجود است. در میان ECU دو میكروكنترلر وجود دارد این دو مدار از یك برنامه برای عملیات آنالیز استفاده می‌كنند. وقتی كه خطایی در داده‌های ورودی باشند این خطا در جایی ذخیره شده كه EEPROM نامیده می‌شود. ABS خاموش و لامپ هشدار دهنده روشن می‌شود. یكی از دو میكروكنترلر همچنین به یك EER ROM مجهز شده است تا هنگامی كه جریان از بالاتری قطع می‌شود مورد استفاده قرار گیرد EER ROM كدهای خطا را ذخیره نموده تا بعدا منبع خطا مورد شناسایی قرار گیرد یك وسیله اندازه گیری مستقل برای كنترل سوپاپهای سیم پیچ و موتور پمپ برگشت روغن تقویت می‌شود این تراشه و لتاژ ثابتی را فراهم می‌نماید، عملیتات میكروكنترلر‌ها آنالیز می‌كند، و چراغ هشدار دهنده را روشن می‌نماید این مدار كامل (IC) تا زمانی كه ولتاژ ثابت بماند خطاها را در خود حفظ می‌نماید.

مدلاتور فشار: (Pressure Modulator)

این قسمت فشار محفظه ترمز را تنظیم می‌كند. كه در واقع سیستم پیچهای فشار و نگهداشتن می‌باشند.دریچه مدولاتور نزدیك هر محفظه ترمز با یك جفت از آنها قرار گرفته استتا ABS براحتی بتواند آزاد كنترل آید.

این قطعه فرمانهایی را كه از ECU می‌آیند را اجرا  می‌نمایند تا دریچه‌های فشار را كنترل كند.

در واقع یك اتصال بین سیلندر اصلی و سیلندر فشار هر چرخ می‌باشد.

مدلاتور هیدرولیك نزدیك موتور و سیلندر اصلی جا دارند كه لوله‌های اتصال به آن كوتاهتر باشد. مدلاتور فشار هیدورلیك برای ABS 2S مدلاتور فشار هیدرولیك ABS2S شامل پمپ برگشت، یك محفظه اكومولاتور برای هر مدار ترمز، سوپاپهای سولونوییدی(شکل 6)

پمپ برگشت:

وقتی كه فشار از سیلندرهای چرخ آزاد می‌شود پمپ برگشت مایع ترمز اضافی را به اكومولاتور بر می‌گرداند و از آنجا بر سیلندر اصلی ترمز.

اكومولاتور به طور موقت جریان جریان را جذب نموده تا اینكه مایع ترمز طی فرآیند فشار‌ها آزاد بشود.

دریچه‌های سولونوییدی، مغناطیسی 3/3 این دریچه هنگامی كه ABS فعال است. كار می‌افتند و چه اینكه هر (4 كاناله )چرخ و یا  چرخهای جلو (3 كاناله) و دو چرخ عقب به هم متصل باشند دریچه‌های 3/3 لازم است. این طرح بندی ارتباط بین سیلندراصلی ترمز و سیلندر ترمز هر چرخ و مدار برگشت را كنترل می‌كند تا بتواند فرآیند ایجاد فشار، حفظ فشار و كاهش فشار تنظیم نماید.

1- فاز ایجاد فشار:

وقتی كه سولونویید در حالت اولیه خود قرار دارد و گذرگاه بین سیلندر اصلی و سیلندر ترمزهای چرخ‌ها باز است و فشار زمان ترمز بوجود می‌آید.یا در یك فاز مناسب وقتی ABS فعال است.(شکل7) در این مرحله دو فنر دریچه‌های سولونوییدی (فنرهای كمكی و اصلی) نیروهای متضاد دو سره را خارج می‌نمایند. فنر اصلی دچار کشش بیشتری می‌باشد. و به همین خاطر دریچه ورودی باز می‌شود.

2- فرآیند حفظ فشار:

دریچه ورود باید به قفل شدن اولیه چرخ واكنش نشان دهد. .و این واكنش با قطع كردن ارتباط بین سیلندر اصلی و سیلندر‌های چرخ صورت می‌پذیرد تا از فشار اضافی جلوگیری نماید.

دستگاه 50% جریان سیم پیچ (7) را به چرخهای می‌فرستد. جوشن آرمیچر ساچمه را حركت داده تا دریچه ورودی بسته شود. فنر كمكی متوقف می‌شود تا فشار بر خلاف فنر اصلی خارج گردد.

سیم پیچ توانایی غلبه بر فشار خارج شده است دو فنر اصلی و كمكی را ندارد و به همین دلیل آرمیچر متوقف شده و در این حالت باقی می‌ماند. هر سه گذرگاه عایق شده‌اند

3- فاز كاهش فشار:

 دراین مرحله دستگاه فشار ترمز اضافی را بین سیلندر ترمز به كار گرفته شده و خطا برگشت یا اكومولاتور بر می‌گردد.بیشترین سیم پیچ می‌رود. این باعث می‌شود كه به آرمیچر بتواند به نیروی خارج شده از فنرهای غلبه نماید. و دریچه خروجی را باز می‌نماید یكبار كه فشار كافی از سیلندر چرخ آزاد می‌شود دریچه سولونوییدی – یه یك پیستون حفظ فشار یا پیستون اصلی (كاهش فشار) بر می‌گرداند. مدلاتور فشار هیدرولیك برای ABS 5.0 این مدلاتور تركیبی باز ECU می‌باشد كه روی ECU نصب گردیده است.مدولاتور هیدرولیك برای ABS 5.0 این نوع مدلاتور همانند مورد قبل می‌باشد با این تفاوت آزاد ساختار آن ECU بر روی مدلاتور نصب شده است (شکل 10  ) و بقیه اجزا آن طبق این تركیب ساخته شده‌اند و پمپ برگشت و دریچه‌های سولونوییدی و اكومولاتور و....طوری قرار گرفته‌اند كه ساختار اصلی حفظ نمایند.

مدارهای الكتریكی:

شكل 12 یك مدار الكترونیكی 4 كاناله ABS 2S با 4 حسگر سرعت و 4 دریچه سولونوییدی می‌باشد اسباب سیم كشی و اجزا باید از آب محافظت شوند و در جایی مناسب قرار گیرند. همینطور از خوردگی و نقصان در سیستم جلوگیری می‌شود.

جهت تاثیر ماكزیمم سیستم طراحی هر یك از اجزا شامل محاسبات سیم كشی دقیقی است كه در مواقع بحرانی خطوط خراب شناسایی شوند. مثلا ولتاژ ناگهانی بیش از اندازه (كه به ECU وارد می‌شود) مممكن است باعث خرابی سیستم گردد. همانطور می‌تواند بر عمل دریچه‌های سولونیدی و پمپ برگشت تاثیر منفی بگذارد طوری كه در باز و بسته شدن دریچه‌ها تاثیر بگذارد و یا فشار پمپ برگشت راكاهش دهد

در وسایل سنگین و نیمه سنگین به دلیل استفاده از مدارهای ترکیبی پنوماتیک و هیدرولیک دارای سیستمی با اندک تفاوت در مدلاتور می‌باشند اتاقك محور عقب(RAM) كه تركیبی از دو دریچه‌های فشار مدلاتور و یك سوپاپ تقویت می‌باشند.دریچه مدلاتور ABS فشار هوا را برای برخی قطعات ترمز كنترل می‌نماید. هر سوپاپ مدلاتور شامل دو سولونییدی كنترل است كه دیافراگم فشار ورها را كنترل می‌نماید سیم پیچ فشار هوای ورودی را در محفظه‌های ورودی حبس می‌نماید و سیم پیچ رها فشار ورودی را از محفظه‌ها خارج می‌نماید.

سوپاپهای RAM تركیبی از دو دریچه مدلاتور و یك دریچه تقویت هستند. كه در انواع 4.0 یا 5.5 PSIG با یا بدون ATC موجود می‌باشند.

حالات عملكرد دریچه‌های مدلاتور( در وسایل سنگین و نیمه سنگین با سیستم پنوماتیک) عبارتند از :

1-عمل یا واكنش: هوا به داخل دریچه وارد می‌شود. (دیافراگم آزادانه اجازه و رود هوا) می‌دهد. فشار هوا آنقدر اضافه می‌شود تا دیافراگم رها دریچه خروجی را ببندد هیچ كدام ازسولونییدی‌ها فعال نیستند.

رهای نرمال:

2-عملیات رهای سریع، دیافراگم فشار باز شده و هیچ فشاری در دریچه ورودی وجود ندارد هوا هم از دریچه ورودی به خروجی جاری نشده است. هوا از اگر در خارج می‌شود. هیچ كدام از سولونییدی فعال نیستند.

3- فشار ABS:

سیم پیچ فشار فعال می‌شود. هر دو دیافراگم بسته می‌شوند. هیچ هوایی بین دریچه‌ها جریان ندارد.

4-رها ABS: هر دو سولونییدی فعال می‌شوند دیافراگم فشار بسته می‌شود و هوای ورودی حبس می‌گردد.دیافراگم باز شده و اجازه می‌دهد تا هوا از خروجی هوا از اگزوز خارج گردد

حسگری‌های سرعت:

حسگر پایانی سرعت چرخش حسگر مقاوم (مغناطیسی) كه با ولتاژ متناوبی كه ایجاد می‌كند از آهنگ حركت دانه ای بر روی چرخش آهنگ حركت آزاد مشخص می‌كند. هر چرخ روی اكسلها كه با ABS كنترل می‌شوند با حسگرهای سرعت شناخته می‌شوند. حسگرهای سرعت بر حسب اینكه روی كدام محور (اكسل) باشند دارای انواع متفاوت و جاهای متفاوت برای نصب هستند.

Automotive Brake Systems

ECU  از سیگنالهایی كه از حسگرهای سرعت چرخ وارد می‌شوند به عنوان اطلاعات اصلی آنالیز استفاده می‌كند.

پین دسته روی رینگ حسگر قرار گرفته است.كه مستقیما به توپی چرخ متصل می‌شوند پین به آهنربای دائمی متصل است كه اطراف حسگر یك میدان الكتریكی به طرف خارج تولید می‌كند. وقتی كه رینگ می‌چرخد پین هم در معرض یك جریان متناوب قرار گرفته كه توسط دندانه‌ها و شكافها ایجاد می‌شود.

بدین ترتیب میدان مغناطیسی پیوسته متغییری كه ولتاژ تولیدی را در كابل حسگرها بوجود می‌آورد، و همین فركانس در حقیقت سرعت چرخ را مشخص می‌نماید.

انواع مختلفی برای پیكر بندی حسگرها وجود نوع اسكنه ای می‌باشد كه برای نصب عمودی كاربرد دارد. نوع متوازی الاضلاع هم برای نصب‌های افقی به كار می‌رود.

 شكاف بین حسگر سرعت و رینگ حسگر باید 1mm باشد و فركانس آن باید در سرعت نگه داشته شود. تاسیگنالهای ورودی آن تغییر نكنند.

حفظ كردن حسگرهای سرعت از نوسانات جلوگیری نموده تا از كار افتادن ترمز جلوگیری نمایند. چون آنها در معرض آب و آلودگی هستند به همین دلیل آنها را درپوشش از روغن قرار می‌دهند

حسگرهای انتهایی چرخ:

برای اغلب موارد مصرف، حسگر جلویی روی مركز داخلی سگدست نصب می‌شود در محور عقب، حسگر بین چرخ و طبلك‌های نصب می‌گردد.

حسگرهای پایانی انواع مختلفی دارند. تك نقطه و یا حسگرهای مقاوم متغیر انواع آن هستند. اینها معمولا حسگرهای مغناطیسی یا (pick up)پیكاپ مغناطیسی هستند.

این حسگرهای شامل میله یا دسته ای هستندكه توسط یك دسته سیم احاطه شده اند. یك آهنربا با میله آهنی كنار هم قرار داده شده است و یك مدار مغناطیسی را حول سیم پیچ بوجود می‌آورند.

وقتی كه یك دندانه از چرخ دندانه دار از میله مغناطیسی می‌گذرد مقاومت میدان مغناطیسی تغییر می‌كند- كه خود باعث تغییر ولتاژ در سیم پیچ (كوپل) می‌شوند.

موج ولتاژ خروجی مستقل از جهت حركت چرخ می‌باشد.optional Driver Axle Sensor این نوع حسگرها در داخل دیفرانسیل تعبیه می‌شوند. میله اكسل كه با این نوع حسگر مجهز شده است بایك نوارهای باریكی طراحی شده اند. كه روتور این حسگرها را می‌چرخاند. در این نوع حسگرها هم از حسگرهای مغناطیسی استفاده شده است كه دارای همان مشخصاتی هستند كه در حسگرهای انتهای در جلو دیده می‌شدند.

چراغABS:

چراغی كه جلو راننده او در مورد نقصانهای ABS هشدار می‌دهد.

كدهای خطایی كهبه ECU می‌رسند با چشمك زدن مشخص می‌شوند.

ASR-Traction Control Automatic Slip Regulation Or Anti-Spin Regulation      موقعیتهای خطرناك در رانندگی همیشه موقع ترمز پیش نمی آید بلكه هنگام شتاب گرفتن یا دور زدن هم ممكن است دچار بحران شویم.

ASR رفع چنین مشكلاتی طراحی شده است كه پایداری و كنترل فرمان اتومبیل را هنگام شتاب گرفتن افزایش دهد..

ASR این عمل را با تنظیم گشتاور موتور با كشش سطح جاده انجام می‌دهد. )شکل10) با تركیب ABS، ASR  می‌توان بالاترین میزان ایمنی را در اتومبیل شاهد بود.

اجزای سیستم ASR سیستم كنترل ASR باید قادر به جلوگیری از لغزش چرخ هنگام شتاب گرفتن باشد البته در شرایط زیر

1-سطح زیر چرخ لغزنده باشد چه در یك طرف چه در دو طرف

2- اتومبیل در حال بیرون آمدن از روی سطح یخی كنار جاده باشد.

3- وقت شتاب گرفتن هنگام دور زدن

4-وقتی كه در یك سراشیبی خاموش می‌كنیم. كنترل مدار بسته از نیروی كشش لازمه كه روی همچنین این سیستم باید در شرایط زیر كارایی داشته باشد:

-   وقتی كه چرخ دوران می‌نماید (همانطور وقتی كه قفل می‌كند) نیروهایی جانبی كه ممكن است منتقل شوند محدود هستند: اتومبیل نامتعادل گشته و عقب ماشین شروع به بازی می‌نماید. ASR متعادل ماشین را حفظ نموده و ایمنی را افزایش می‌دهد.

-        لغزش و چرخش ساییدگی گام را افزایش داده و فشار Drivetrain

-    ASR همچنین از ساییدگی و بارDrivetrain جلوگیری می‌کند  مثلا موقتی كه چرخی در حال چرخش ناگهانی بر روی سطحی با كشش بالا قرار می‌گیرد.

-   ASR باید در موقعیتهای مختلف آمادگی دخالت داشته باشد.، ASR اندازه‌های مختلف چرخش را محاسبه نماید تا بین دور زدن و شتاب گرفتن را تمیز داداه شود. تایرهای نباید در دور زدن كشیده شوند چنانچه اغلب با قفل شدن دیفرانسیل همراه می‌گردد. به طور واضح، ASR خروجی نیرو از موتور را تنظیم می‌نماید تا چرخها روی زمین كشیده نشود.

-        سیستم شرایط را با روشن شدن چراغی به راننده خبر می‌دهد.

MSR

ASR با وسیله دیگری تكمیل می‌شود كه وسیله كنترل گشتاور موتور می‌باشد و MSR نام دارد. وقتی روی جاده ای با سطح اصطكاك پایین قرار داریم و دریچه گاز ناگهان بسته می‌شود ممكن است در چرخها شاهد ترمز باشیم. MSR مقداری افزایش در گشتاور موتور ایجاد می‌كند تا از لغزش ترمز جلوگیری نماید و اتومبیل پایدار بماند.بین اتصال مكانیكی پدال گاز و دریچه گاز وصلی پایین پدال و اهرم كنترل از پمپ انژكتور (دیزل) جایگزین داشه باشیم.

EMS، فرمانهایی را كه از ASR می‌رسد را بر ورودیهای راننده تقدم می‌دهد، یك حسگر پدال- travel موقعیت پدال شتاب دهنده را به یك سیگنال الكتریكی تغییر می‌دهد. واحد كنترل EMS بین عامل‌های برنامه ریزی شده و سیگنالهای ورودی از بقیه حسگرها هماهنگی می‌كند (مثل ریما و سرعت موتور و ...) كه در سیگنال پدال در ولتاژ كنترل برای موتور خود تنظیم به كار می‌رود.این موتور دریچه گاز را (یا اهرم كنترل پمپ دیزل‌ها) به كار می‌اندازد یا اینكه موقعیت آنرا به ECU بر می‌گرداند (شکل 2 )

کارکرد ASR

وقتی راننده پدال گاز را فشار می‌دهد، گشتاور موتور و همینطور گشتاور رانندگی هر دو افزایش می‌یابد.اگر سطح جاده مناسب باشد، سرعت وسیله هم بدون محدویت افزایش می‌یابد. اگر چه یکی از چرخها به محض اینکه گشتاور افزایش یابد شروع به چرخیدن (دوران در جا) خواهد کرد.که نتیجه آن کاهش در نیروی موتور کشش و همینطور فقدان کشش سطحی می‌باشد. که باعث عدم تعادل اتومبیل می‌گردد. در کمتر از یک ثانیه، ASR دوران چرخ را به حد مطلوب می‌رساند. همانطور که در شکل 1 دیده می‌شود، گشتاور تنظیم شده M_R روی سرعت پردازش شده V₁ و V₄ و همچنین لغزش  از هر یک از چرخها اعمال می‌شود. این گشتاور شامل M_A گشتاور موثر، M_B گشتاور ترمز و M_S عوامل سطح جاده (نمایانگر گشتاوری که به سطح جاده منتقل می‌شود.)

در موتور اتومیبلهای اشتعال جرقه ای، گشتاور موثر به عوامل زیر بستگی دارد؛

دریچه کاربراتور (گاز) – سیستم جرقه (advamed-angle) و جلوگیری از قطعیهای سیستم جرقه ) سیستم انژکتور (جلوگیری از قطعیهای باشش سوخت) در اتومبیلها دیزل M_A توسط اهرم کنترلی در پمپ انژکتور تنظیم می‌شود (مقدار سوخت پمپ شده را کاهش می‌دهد.) سیستم ترمز می‌تواند M_B را اعمال نماید بنابراین ABS هم در این زمینه موثر می‌باشد. شکل 3 تاخیر زمانی قسمتهای مختلف را در ABS نشان می‌دهد. همانطور که در شکل می‌بینیم ممکن نیست که تنها با دریچه گاز بتوان نتیجه مطلوب را حاصل کرد.

انواع ASR

ASR2-DKB

این نوع از ASR با ABS2S ترکیب شده است و ASR شامل دریچه گاز، (Drossel Klappe dk) و سیستم ترمز می‌باشد. همه اجزاء ABS وحتی قسمتهای هیدرولیک آن با ASR در ارتباط می‌باشند. (شکل 4و 5)

موتور:

استفاده از موتور در این سیستم با استفاده از کنترل دریچه گاز فراهم می‌گردد که توسط "EMS" انجام می‌گیرد. (کنترل قدرت موتور الکترونیک)

ترمز:

وسایل موثر و مناسب برای ؟ کنترل ASR همان دستگاههایی می‌باشد که قبلا توسط ABS، به کار گرفته شده اند. یک دریچه ترمز مناسب را برای عمل ASR نگه می‌دارد. این باعث می‌شود که از طرف اکومولاتورها مقداری فشار به سیلندرهای ثانویه ترمز وارد شده تا ترمز نرمال صورت بگیرد. بدون اینکه به پدال فشاری وارد آید. وقتی که ABS در حال اعمال کردن نیرو به سوپاپهای سولونوییدی است تا در سه وضعیت ایجاد، نگهداشتن و رها کردن فشار کار انجام دهند؛ واحد کنترل ABS/ASR دریچه‌های سولونیدی را کنترل می‌نمایند. آنها در حقیقت اولین لغزش در چرخ را شناسایی کرد، و دریچه‌های سولونیدی فرمان لازم را می‌دهند. پمپ برگشت (3) با پمپاژ فرآیند کنترل کشش کمک نموده و بدین ترتیب اکومولاتور وارد می‌شود. در پمپ اصلی اکومولاتور را مجداد پر نموده تا مورد استفاده قرار گیرد. البته هنگامی که ABS/ASR غیر فعال می‌باشند.

البته ترمز همچنین نوعی از محدودیت لغزش یا قفل شدن در دیفرانسیل پدید می‌آورد. تعادل وکنترل فرمان بهتر با کاربرد موثر تر نیروهای شتابدهنده از مزایای اصلی این سیستم می‌باشد. به خصوص هنگامی که دو سطح متفاوت درطرف چپ و راست اتومبیل داشته باشیم. شکل شماره 6 نشان می‌دهد نیروهایی را که به چرخها وارد می‌شوند. سطحی که با ضریب اصطکاکی M_n بالاتر قادر است نیروی F_n بیشتری را متقل نماید و سطح کمتر با نیروی کمتر دیفرانسیل به طور همزمان قادر است تنها 2F₁ در در این سرح با M₁ جلوگیری نماید و نیروی کشش بیشینه اتومبیل به طور موثر به کار می‌رود.

F_total=F_n+ F_l=Z. F₁+F^*_B

F^*_B از F_B مشتق می‌شود وم takes into accomt the difference in offective radii  گشتاور کشش باعث بیشترین نیروی پتانسیل را فراهم می‌نماید. در این اندکی نیروهای ترمز مناسب در چرخی که روی سطح با M_n وجود دارد وارد گردد شکل (6) ترکیب ASR4-DKZ/NSR و استفاده از موتور:

این نوع ترکیبی از ASR,ABS2S می‌باشد. ASR در اینجا از EMS یا عملیات کنترل دریچه گاز استفاده می‌کند این سیستم با احتراق اضافی و کنترل انژکتورها باعث تاخیر کاهش می‌گردد. قبل از اینکه کاهش گشتاور موتور موثر گردد

نقش موتور:

نقش اولیه احتراق و با شش  سوخت این است که اتومیبل متعادل باقی بماند. البته در موقع لزوم، اولین واکنش سیستم ایجاد یک احتراق ؟ (کند) می‌باشد. با این وجود لغزش یا کاهش آن ادامه می‌یابد. واحد به طور همزمان از قطعیهای احتراق و پاشش سوخت جلوگیری می‌نماید. برای هماهنگی بیشتر هنگامی که موقع احتراق دوباره پیش می‌آید.، سیستم به آهستگی احتراق را با تاخیر انجام می‌دهد تا بعدا به تدریج به زمان تایمینگ مورد نظر برسد

ECU واحد کنترل (الکترونیک)

این قسمت باید ارتباط بین ECU و کنترل قدرت موتور و قسمتهای اجرایی موتور را حفظ نماید. که ارتباط گسترده ای را نیاز دارد. (شکل 9). مداری اتصال سیمهای بین بخشهای مختلف را پردازش می‌نماید.  ASRS که بر روی سیستم ABS/ABDS تعادل و فرمانپذیری ایده آل اتومیبل را فراهم نموده و همینطور کشش مطلوب هنگام شتاب گرفتن را ایجاد کرده است.

البته باید در نظر داشت که انواع ترکیب ترمز ABS وجود دارد همانند سیستم ترمز ضد قفل الکتریکی / پنوماتیک (ABS) مناسب برای وسایل باری (WABCO) : سیستم ترمز ضد قفل (ABS) شامل سنسور‌های چرخ عملگرهایی است که کاهش سرعت و یک کاهش سرعت در چرخهای جداگانه با تولید ولتاژهای متناوب را شناسایی کرده، فرکانسی که متناسب با سرعت چرخ‌ها می‌باشد. سنسور‌ها در هر چرخ به طور مستمر سرعت چرخ را در طی ترمز کردن اندازه گیری می‌کند و این اطلاعات به یک بخش (پردازشگر) الکتریکی منتقل می‌شود که زمانی را که هر چرخ در حال قفل شدن است، درک می‌نماید. سیگنال‌ها به سرعت به بخش‌های سوپاپ کنترل سیم لوله منتقل می‌شود که سریعا فشار خطی هوا و ترمز را طوری تنظیم می‌کند که چرخ‌ها در میدان سرخوردگی به مطلوب ترین شکل متوقف می‌شوند.هر چرخ بر طبق گیرش موجود بین تایر خود و جاده کنترل می‌شود. با این وسیله‌ها، خودرو در کوتاه ترین زمان بدون از دست دادن ثبات خودرو و توانایی هدایت جمع می‌شود.

تنظیم کننده هیدور/ الکتریکی: این بخش شامل سوپاپ‌های کنترل سیم لوله است که هر یک برای هر چرخ، یک مخزن برای هر مدار ترمز دو طرفه و یک سیلندر دو قلوی برگردانده جریان پمپ که از یک موتور الکتریکی به حرکت در می‌آید. سوپاپ سیم لوله به صورت نیم یا کامل توسط مدارهای حالت جامد بخش کنترل خاموش و روشن می‌شود و باعث می‌شود سیلندر اصلی در ذخیره جریان سیلندر چرخ، چندین بار در ثانیه متوقف شود. مخزن فشار کاهش یافته به سرعت فشار جریان خطی لوله سیلندر چرخ را کم می‌کند. در حالی که سوپاپ سیم لوله، راه بازگشت را باز می‌کند که به علت فضای اتاق دیافراگم بلافاصله بزرگ می‌شود تا جریان خارجی را جذب نماید. پمپ بازگرداننده جریان هوا، با سوپاپ‌های خروجی و ورودی خود جریان را تحت فشار از مخزن کاهنده به خروجی سیلندر اصلی منتقل می‌کند که منتهی به سیلندر‌های ترمز می‌گردد. به دین وسیله، فشار جریان سیلندر چرخ با شدت ترمز به بهترین حالت، برابری می‌نماید که متناسب با وضعیت سطح جاده است. در توصیف زیر از کارکرد سیستم ضد سرخوردگی، تنها یک چرخ اتومبیل برای سهولت کار مورد بررسی قرار گرفته است.

رفتار جنسي ناسالم (UnsafeSex) و رفتارهاي جنسي پرخطر كدامند؟

رفتار جنسي ناسالم (UnsafeSex) و رفتارهاي جنسي پرخطر كدامند؟

متاسفانه تعدادی از دختران که در سنین نوجوانی و جوانی هستند با ما تماس گرفته و از داشتن رابطه جنسی که با عدم رضایت آنان صورت گرفته خبر داده اند . اکثر افراد متجاوز دوست پسر های این دختران بود اند . بیشترین مکان های استفاده شده داخل ماشین ، مکانهای خلوت ، جاده های بین شهری و داخل خانه بوده است .اکثر این رفتارها از قبل برنامه ریزی شده بوده است و دختران بدون اطلاع به مکان مورد نظر کشیده شده اند.و متاسفانه این دختران مجبور به سکوت و پنهان کاری شده اند و تنها نکته ای که آنان را ترسانده ترس از بارداری بوده است و به هیچ عنوان به ایدز و بیماریهای مقاربتی فکر نکرده اند . نوجوان و جوان عزیز این مقاله و دیگر مقالات مبحث “ درگوشی با نوجوانان و جوانان ” این سایت را به دقت مطالعه کنید . مطمئن باشید مطالعه سلسله مقالات ما به شما کمک شایانی خواهد کرد تا زندگی سالمی داشته باشید.
مهمترين موضوع در آموزش رفتارهاي پرخطر، آموزش رفتارهاي جنسي سالم مي‌باشد.
ابتدا بايد ببينيم رفتار جنسي ناسالم و پرخطر چيست؟

رفتار جنسي ناسالم (UnsafeSex) :

هر گونه تماس جنسي را مي‌گويند كه در آن فرد از سلامت خود يا شريك جنسي خود ‌آگاه نباشد. مشكل از اين جا ناشي مي‌شود كه آگاهي از سلامت خود يا ديگران به راحتي امكانپذير نيست. بعنوان مثال؛ در حدود 90 درصد افراد HIV مثبت از آلوده بودن خودشان اطلاعي ندارند. از طرف ديگر؛ منفي بودن آزمايشات تشخيصي در ابتدای آلودگي با HIV نمي‌تواند دليل سالم بودن فرد باشد زيرا نتيجه اين آزمايشات در اوايل دوره آلودگي معمولاً منفي مي‌باشد. پس چاره چيست؟
براي آگاهي از سلامت افراد بايد به رفتارهاي آنها توجه كرد. اگر فردي از رفتارهاي پرخطر آگاهي داشته باشد بهتر مي‌تواند در خصوص سلامت خود يا شريك جنسي خود قضاوت كند. داشتن رفتارهاي پرخطر احتمال آلودگي به HIV و ساير عفونت‌هاي‌آميزشي را بيشتر مي‌كند.

رفتارهاي جنسي پرخطر كدامند؟

رفتارهاي حنسي پرخطر عبارتند از :
• داشتن شركاي جنسي متعدد
• تماس‌هاي جنسي نامعمول (تماس مقعدي و دهاني)
• متوسل شدن به خشونت در زمان تماس جنسي
• مصرف الكل، مواد مخدر و يا روانگردان قبل از برقراري تماس جنسي
• تماس جنسي محافظت نشده ( عدم استفاده از كاندوم)
بنابراين براي پيشگيري از HIV و ايدز در جامعه بايد رفتارهاي جنسي سالم را به افراد به ويژه نوجوانان و جوانان آموزش داد.

مقاومت در برابر فشارهاي جنسي چيست و چگونه مي توان آن را عملي نمود؟
هنگام مستولي شدن هيجان بر شما امكان دارد تمامي توصيه هاي ما از ياد شما برود متاسفانه شما در اين زمان در معرض فشارهاي جنسي قرار داريد داشتن اطلاعات لازم در مورد راههاي انتقال عفونت HIV كافي نمي باشد.
پرهيز، وفاداري به همسر و روابط جنسي سالم نيز كافي نيست شما بايد از انواع فشارهاي جنسي آگاهي داشته و بتوانيد در برابر آنها مقاومت نماييد ما در اين بخش به توضيح و بررسي فشارهاي جنسي كلامي و فيزيكي خواهيم پرداخت.

مقاومت در برابر فشارهاي جنسي فيزيكي
والدين همواره به فرزندان خود به خصوص دختران سفارش مي كنند تا از رفتن به مكانهاي ناشناخته خودداري نمايند.
امكان تجاوزات جنسي در اين مكانها بسيار زياد مي باشد. والدين و جوانان بايد همواره اين نكات را مد نظر داشته باشند.
طبق آمارهاي ارائه شده از سوي دفتر آمار دادگاه جنايات ملي آمريكا در سال 1990 بيش از 70000 مورد تجاوز جنسي در آمريكا گزار شده است. و اين تنها 5/1 تعداد تجاوزات انجام شده مي باشد يعني در سال 1990 نزديك به 350000 تجاوز جنسي در آمريكا به وقوع پيوسته است.
بسياري از تجاوزات جنسي خشونت آميز در مورد دانشجويان دانشگاهي به انجام رسيده است كه تنها 20% آنها توسط افراد غريبه صورت گرفته است . بسياري از اين تجاوزات در قرار ملاقاتهاي گذاشته شده به انجام رسيده است.
سالانه در سراسر دنيا هزاران و شايد هم ميليونها دانش آموز و دانشجوي دختر ، قرباني تجاوزات جنسي پسران دانشجو و يا دانش آموز مي شوند بسياري از اين افراد مدعي هستند كه آنها به علت تهديد و فشار فيزيكي مردان مجبور به قبول برقراري ارتباط جنسي شده اند.
روابط جنسي اجباري نمونة واضحي از تجاوز محسوب مي شود و دختران و زنان همواره بايد جوانب احتياط را رعايت نمايند.
زيرا گاهي اوقات هر چند كه يك متجاوز مقصر مي باشد ولي قرباني نيز عاري از گناه نيست.

مقاومت در برابر فشارهاي جنسي كلامي
فشارهاي جنسي كلامي ، اغوا نمودن به منظور قبول برقراري ارتباط جنسي توسط جنس مخالف مي باشد و متاسفانه امروزه ما شاهد بسياري از فشارهاي جنسي كلامي و فيزيكي مي باشيم.
توجه به نكات زير بسيار مهم ضروري است :
1) از صحبت نمودن با افراد غريبه و نا آشنا بپرهيزيد .
2) از رفتن به مجالسي كه شئون اخلاقي در آنها رعايت نمي شود بپرهيزيد.
3) با همكلاسيهاي و يا دوستاني كه به خوبي آنها را نمي شناسيد قرار ملاقات خصوصي نگذاريد
4) از پوشيدن لباسهاي نامناسب بپرهيزيد

- همواره به توصيه والدين و مسئولان مدارس و دانشگاهها توجه نماييد
- اگر چه روابط جنسي بخشي مهمي از زندگي است ولي رعايت عفت اخلاقي از واجبات مي باشد.
براي اغوا نمودن شما براي برقراري روابط جنسي ممكن است از كلمات زير استفاده شود:
- اگر قبول نكني٬ ديگر تو را دوست ندارم
- اگر قبول نكني٬ با فرد ديگري دوست خواهم شد
- اگر قبول نكني٬ سرد و بي روح هستي
- اگر قبول نكني٬ حتما داراي عيب و نقصي هستي
و جملاتی از این قبیل که نباید فریب این قبیل حرفها را بخورید.

نكات مهم در تماسهاي شغلي :
1- انتقال HIV از راه پوست سالم در هيچ مكان يا شرايطي به اثبات نرسيده است .
2- هيچگونه خطر انتقال HIV از راه تماس نزديك با بيماران، مواجهه با قطرات پخش شده در هوا و حتي تماس با سطوح محيطي مشاهده نگرديده است .
3- تقريبا تمام موارد قطعي انتقال HIV مربوط به خون يا ديگر مايعات آلوده به خون بوده و تنها دو مورد انتقال غير اين راه بوده است (يك مورد در اثر مايع جنب خوني وديگري دراثر كشت غليظ شده HIV)
4- تاكنون هيچ مورد انتقال شغلي از راه ترشحات مهبل، مني و شير گزارش نشده است، باوجود اين مسئله ، بايستي درتمام تماسها اصول احتياطات استاندارد را رعايت نمود.
5- تاكنون هيچ مورد انتقال HBV و HIV از راه تنفس دهان به دهان گزارش نشده است ولي براي پيشگيري از انتقال عفونت هرپس سيمپلكس و نايسريامننژيتديس و احتمال تئوريك انتقال HIV و HBV در اين موارد از ماسكهاي مخصوص استفاده شده و بعد از مصرف ضد عفوني گردند.
6-رعايت احتياطات استاندارد در موارد جراحي تا 93% از تماس باخون پيشگيري مي نمايد.
تماسهاي شغلي كه مي تواند موجب انتقال HIV شود عبارتند از :
1-آسيبهاي مربوط به تماس جلدي مثل فرورفتن سوزن يا بريدگي توسط سوزن يا اشياء تيز ديگر
2-آلودگي غشاء هاي مخاطي
3-آلودگي پوست غير سالم يا اسيب ديده از طريق خراشيدگي يا درماتيت ها (البته در پوست منافذ غير قابل تشخيص وجود دارد كه گاهي HIV از اين منافذ مي تواند وارد شود)
منابع HIV شامل خون ،مايعات خوني بافت ها و ديگر مايعات بدن نظير مني ، ترشحات واژينال، مايع مغزي-نخاعي٬ مايع سينوويال، پريتونئال پريكارديال و مايع آمنيوتيك كه همه اينها مي توانند موجب انتقال عفونت HIVبه ديگران شوند. در خصوص بزاق به طور كلي تماس با بزاق يك فرد آلوده به HIV در صورتي كه خون قابل روئيت در آن وجود نداشته باشد بعنوان يك عامل خطر آفرين براي انتقال HIV مطرح نمي شود تماس با اشك، عرق ادرار و مدفوع غير خوني شخص آلوده نمي تواند به عنوان عامل خطر آفرين انتقال HIV محسوب گردند.
HIV از طريق شير انسان آلوده مي تواند به نوزاد يا كودك منتقل شود. اما تماس با شير انسان بعنوان يك تماس شغلي براي انتقال HIV درنظر گرفته نمي شود مطالعات نشان داده است كه متوسط خطر انتقال HIV توسط سوزن و يا ديگر آسيبهاي جلدي توسط اشياء تيز آلوده به HIV حدود 0.32% است .
(يك عفونت بعد از 2885 تماس از طريق غشاي مخاطي يا پوست آسيب ديده )
خطر انتقال بيمارستاني HIV از بيماران آلوده به ساير بيماران :
سوزن هاي آلوده به HIV و استفاده مجدد از آنها در 41 كودك بستري دربيمارستهاي شوروي سابق ، موجب آلودگي آنها گرديده است.
حداقل 9 مورد انتقال HIV از بخشهاي همودياليز از كلمبيا گزارش گرديده است كه به علت استريليزاسيون ناكافي وسايل وسوزنهاي آلوده بوده است وموارد مشابهي از كشورهاي آرژانتين گزارش شده است .
در ضمن انجام تست HIV قبل از عمل جراحي نمي تواند موجب ممانعت از ابتلاي شغلي HIV گردد وتوصيه به انجام آن نمي شود.
اساس پيشگيري اوليه پرسنل پزشكي دررابطه با HIV اين است كه خون تمام افراد مي بايست آلوده فرض شود مگر خلاف آن ثابت شود (رعايت احتياطات استاندارد)
پرسنل پزشكي درصورت فرو رفتن سوزن مشكوك يا آلوده به HIV به دست و …بايد در اسرع وقت به مراكز بهداشت استان و يا شهرستان مراجعه كنند(داروهاي Zidovudine Lamivudine , Indinavir جهت كموپرفيلاكسي توصيه شده اند).
درصورت پاشيده شدن خون و مايعات آلوده به HIV به محيط ،مركز كنترل بيماريها (CDC) توصيه مي كند كه :
1- دستكش و درصورت لزوم ساير وسايل محافظ پوشيده شود.
2- با دستگاه كاغذي حوله اي ، خون و مواد ريخته شده در محيط پاك شود .
3-محل با آب و صابون شسته شود.
4-درصورتي كه سطح آلوده صاف باشد با محلول 1:100 (10000 ppm) هيپوكلريت سديم (وايتكس) عفونت زدايي شود و اگر سطح آلوده ناهموار و داراي خلل و فرج باشد با محلول 1:10 (ppm 100000) گندزاديي شود. اگر بيش از 30سي سي خون درمحلي ريخته شود بايستي خون را با حوله كاغذي بپوشانيم وبرروي حوله محلول 1:10هيپوكريت سديم ريخته پس از 10 دقيقه محل را با آب صابون شستشو دهيم و دوباره آنها را با هيپوکلريت سديم گندزدايي نماييم.

واین نکات را همیشه به یاد داشته باشید:

بعضي از افراد و گروه‌ها مثل معتادين تزريقي، كاركنان بهداشتي درماني، نوزادان متولد شده از مادران HIV مثبت، مبتلايان به عفونت‌هاي آميزشي و افراد با رفتارهاي جنسي پرخطر در معرض خطر بالاي آلودگي به HIV قرار دارند. لذا بايد توجه بيشتري به اين افراد مبذول داشت.
الف- زنان HIV مثبت بايد تا حد امكان از باردار شدن خود جلوگيري كنند. لذا توصيه مي‌شود كه در اين افراد از دو روش پيشگيري از بارداري به طور همزمان (Double method) استفاده گردد تا احتمال بارداري به حداقل برسد.
با اين حال اگر خانم HIV مثبت باردار شود با تجويز داروهاي ضد ويروسي در زمان بارداري سعي مي‌شود از انتقال HIV به جنين وي جلوگيري شود. البته تجويز اين داروها در زمان حاملگي همراه با خطراتي مي‌باشد، ضمن آنكه اين داروها بسيار گران و كمياب مي‌باشند. همچنين در نوزدان متولد شده از مادران HIV مثبت مي‌توان از داروهاي ضد ويروسي استفاده كرد.
ب- كاركنان بهداشتي درماني يكي از گروهاي در معرض خطر آلودگي به HIV مي باشند. لذا دستورالعمل‌هايي تحت عنوان ”احتياطات استاندارد“ تدوين شده است كه تمامي كاركنان بهداشتي درماني بايد آنها را به كار ببندند تا خطر انتقال HIV در آنها به حداقل برسد.
ج- يكي ديگر از گروه‌هاي پرخطر، معتادين تزريقي مي‌باشند كه بدليل استفاده مشترك از سرنگ و سوزن و رفتارهاي پرخطر ديگر، منبع مهم آلودگي به HIV در كشور به شمار مي‌روند. اقدامات پيشگيرانه در اين گروه شامل تشويق و ترغيب معتادين به ترك، تغيير اعتياد تزريقي به روش‌هاي كم خطرتر و در نهايت توزيع سرنگ و سوزن و كاندوم رايگان در بين آنها مي‌باشد. از اين اقدامات بعنوان راهكارهای ”كاهش آسيب“ ياد مي‌شود.
د- ابتلا به عفونت‌هاي آميزشي مثل سوزاك، سيفيلس و… خطر انتقال HIV را به دنبال دارد. از طرف ديگر درمان عفونت‌هاي آميزشي خطر احتمال آلودگي به HIV را كم مي‌كند. لذا تشخيص و درمان كامل عفونتهاي آميزشي در مبتلايان به آنها يكي از مهمترين اقدامات پيشگيري از ايدز به شمار مي‌رود.
هـ- افرادي كه رفتارهاي پرخطر به ويژه رفتارهاي پرخطر جنسي دارند لازم است كه تحت مشاوره قرار گيرند تا از خطرات آلودگي به HIV آگاه شوند و در صورت لزوم آزمايشات تشخيصي به طور داوطلبانه از آنها به عمل آيد. مشاوره و آازمايشات داوطلبانه در مراكز مشاوره بيماريهاي رفتاري در سراسر كشور به طور رايگان انجام مي‌شود.

پيشگيري از عفونت HIV در جمعيت عمومي شامل:
الف) آموزش همگاني در مورد HIV و ايدز و رفتارهاي پرخطر مرتبط با آن
ب) تأمين سلامت خون و فرآورده‌هاي خوني مي‌شود.

آيا چيزي مي‌تواند HIV ايجاد كند ؟
خير؛ HIV خلق نمیشود. بعنوان مثال٬ رابطه جنسي بدون محافظ تنها در صورتي خطرناكست كه يك شريك جنسي با ويروس آلوده باشد. اگر شريك جنسي شما HIV منفي است هر نوع رابطه و فعاليت جنسي بين شما نمي‌تواند سبب آلودگي شما به HIV گردد، بعنوان مثال داشتن رابطه تماس مقعدی (anal sex) نمي‌تواند HIV خلق كند.
خطر در تماس های جنسی بيشتر درعدم شناخت کافی سوابق خونی شريک جنسی شماست. در هر صورت برای اطمينان از کاندوم استفاده کنيد. مگر تا زمانی که مطمئن باشيد که هيچ کدام از شما شريک جنسی ديگری ندارد و قبلاً آلوده به ويروس نشده است.
 

درمان ترس از مدرسه

اصطلاحترس از مدرسه به معناي ترس كودك از مدرسه رفتن است.

ترس يا هراس و اضطراب به معني خطر ناگهاني است. ترس متناسب با خطر است و اضطراببه ترس بدون منشأ گفته مي‌شود. ترس مرضي يا فوبيا ترسي شديد و عودكننده و غيرمنطقياست؛ ترسي كه به يك شخص، حيوان، شيء يا يك موقعيت معطوف مي‌شود و موجب اجتناب ازموضوع ترساننده است.

كودك مبتلا به ترس از مدرسه، معمولاً كار مدرسه‌اي خود را خوب انجام مي‌دهد و ازبهره هوشي خوبي برخوردار است. كودكي كه از مدرسه مي‌ترسد نزد مادرش مي‌ماند وليكودك فراري از مدرسه در خيابان‌ها گردش مي‌كند و از بهره هوشي كمتر از متوسطبرخوردار است.

ترس از مدرسه در كودكان مدرسه‌رو و در هر سني كه باشند ديده مي‌شود، اما مشكلبين 5 الي 8 سالگي ديده شده و در 11 و 12 سالگي معمول و رايج‌تر است و هر2جنس به آنمبتلا مي‌شوند؛ البته دخترها كمي‌بيشتر از پسرها.

 در تمام طبقات اجتماعي اين ترس مشاهده مي‌شود. مخالفت كودك براي رفتن به مدرسهمعمولاً در روزها و هفته‌هاي نخستين سال تحصيلي همراه با علائم جسماني يا گريستنمداوم است.

 ترس از مدرسه سبب مي‌شود كه كودكان در مواردي به تعارض روي آورند و اقدام بهانجام اعمالي كنند كه باعث نگراني والدينشان شود، تا آنها به اين نتيجه برسند كهكودك را نبايد به مدرسه فرستاد. گاهي ممكن است كودك به‌واقع بيمار شود؛ در اين صورتلازم است براي معالجه او اقدام كرد.

 فوبياي مدرسه معمولاً صبح زود رخ مي‌دهد و در مواقعي كه مدرسه رفتن منتفي استفروكش مي‌كند و در روزهاي تعطيل يا روزهاي آخر هفته كمتر ديده شده يا اصلاً ديدهنمي‌شود.

ترس از مدرسه داراي شدت و ضعف است. حالت شديد آن بيشتر در كلاس‌هاي اول تا سوماست. كودك دائماً از دردهاي گوناگون مي‌نالد،دچار كم‌خوني، بي‌خوابي و بي‌اشتهايي‌است و هضم غذايش با دشواري همراه است.

 علل ترس از مدرسه

ترس از مدرسه تقريباً هميشه به يكي از2علت زير برمي‌گردد؛ ترس مربوط به مدرسه ياترس مربوط به خانه. ممكن است خانواده كودك را از چيزهاي موهوم ترسانده باشند.تغييرو مواجهه با اشخاص تازه و مخصوصاً در مورد كودكان كم‌رو كه دچار عدم احساس امنيتدروني و عدم اعتمادبه‌نفس هستند نيز مي‌تواند موجب فوبياي مدرسه شود. گاهي آنچه ترساز مدرسه به نظر مي‌آيد در واقع ترس از ترك منزل است.[چطور اعتماد به نفس کودک را تقويت كنيم]

 گاهي وقوع حوادثي ناگوار در خانواده موجب مي‌شود كودك تصور كند اگر به مدرسهبرود و دور از محيط خانواده باشد اتفاق ناگواري پيش خواهد آمد. رايج‌ترين تصوري كهدرباره ترس از مدرسه وجود دارد اين مشكل را ناشي از «اضطراب جدايي» مي‌داند.

 تصور اصلي بر اين است كه مادر و كودك به گونه‌اي شديد به يكديگر وابسته‌اند،وابستگي شديد كودك برايش اين ترس را به وجود مي‌آورد كه امكان دارد براي خود يامادرش اتفاقي روي دهد. ماندن كودك در خانه نيازها و اضطراب‌هاي كودك را ارضامي‌كند. هر چند اين نگرش در بين نظريه‌پردازان بسيار رايج است اما عاقلانه نيست كهدر تمام موارد اين اختلال را ناشي از چنين علتي بدانيم.

ديدگاه تحليل رواني، كودك مبتلا به ترس از مدرسه را كودكي مي‌داند كه نسبت بهوالدينش تمايلات پرخاشگرانه دارد و از اينكه تمايلاتش را در ترس از ترك و جدا شدناز پدر و مادر ابراز كند عاجز است، از اين‌رو به گذشته باز مي‌گردد و به يكنيازمندي قبلي توسل مي‌جويد و خشم خود را از دنياي خارج و به ويژه از مدرسه ظاهرمي‌كند.

ترس از مدرسه اغلب حاصل خصومت و كينه‌توزي متقابل و سركوب شده بين دختر و مادراست كه در ارتباط دختر با مدرسه متبلور مي‌شود.

 برخي از متخصصان نيز برترس واقعي از مدرسه تأكيد ورزيده‌‌اند و تجربه‌هايتكان‌دهنده در محيط مدرسه را باعث شرطي شدن ترس كودكان مي‌دانند. در ديدگاه رفتاري،تأثيري كه توجه در تقويت اضطراب جدايي دارد در ماندگاري ترس شرطي نيز مؤثر است.

 درمان ترس از مدرسه

معلم و والدين بايد از شيوه‌ها و وسايل مختلف كمك به كودكان براي غلبه برترس ازمدرسه استفاده كنند. روش‌هاي منفي و غيرمؤثر درمان از ترس از مدرسه عبارت استاز:

 1 – ناديده گرفتن ترس از مدرسه

 2 – دور نگهداشتن كودك از موقعيت ترسناك (مدرسه)

 3 – برخورد غيرمنطقي و خشونت‌بار با ترس كودك

 روش‌هاي مثبت و مؤثر از ديدگاه صاحبنظران استفاده از روش‌هاي رفتار درماني است. اكثر درمانگران بر اين باورند كه بازگشت سريع كودك به مدرسه از اهميت زياديبرخوردار است. نگرش‌هاي روانكاوي، بر تقويت «خود كودك» تأكيد دارد. شيوه‌هايي مانندحساسيت‌زايي نظام‌داريا مواجهه‌سازي هدايت شده كه براي كاهش اضطراب يا ساير فوبي‌هابه كار مي‌آيد، در درمان ترس از مدرسه نيز كاربرد دارد.

مواجهه‌سازي بر اين امر تأكيد مي‌كند كه حتي اگر كودك سردرد و ساير علائم اضطرابرا نشان دهد بايد به مدرسه برود؛ در اين صورت به‌تدريج علائم فروكش خواهد كرد امادر صورت ماندن كودك در منزل به احتمال قوي علائم تثبيت خواهند شد. در همين حال لازماست والدين كودك از همان ابتدا مدير و معلم كودك را در جريان وضعيت او قرار دهند،چون اين كودكان به توجه خاص نياز دارند.

از ديگر صورت‌هاي مواجهه‌سازي اين است كه يكي از والدين كودك چند روزي در دفترمدرسه حضور داشته باشند و كودك به كلاس برود و پس از مدت مشخصي كه به تدريج اينزمان افزايش مي‌يابد بتواند از كلاس خارج شده و والدين خود را ببيند و اين برنامهتا عادي شدن رفتار كودك در مدرسه ادامه داشته باشد.

در روش ديگر مي‌توان با معلم به توافق رسيد كه كودك روز اول فقط به كلاس برود ودرس خود را پس دهد و تكليف روز بعد را بگيرد و به منزل برگردد و به تدريج ميزانحضور او در مدرسه عادي شود.

 استفاده از الگو و سرمشق نيز كه عملاً در مدرسه و كلاس صورت مي‌گيرد كمك خوبيبراي مواجهه‌سازي است. در اين روش كودكاني كه با ذوق و شوق آمد و شد و بازي مي‌كنندو همكاري خوبي در مدرسه دارند عملاً به عنوان الگو يا سرمشق كودك وارد عمل مي‌شوند. والدين و معلمان نيز اين موقعيت را بايد براي كودك بازگو كنند.

بنابراين ياري گرفتن از كودكاني كه بدون ترس و همراه با علاقه در مدرسه و كلاسحضور دارند الگوهاي خوبي براي سرمشق‌گيري كودكان مبتلا به ترس از مدرسه هستند.

 قرارداد بستن و استفاده از پاداش يكي ديگر از روش‌هاي درماني ترس از مدرسه است. منظور اين است كه انتظاراتي كه والدين و معلم از كودك دارند با دادن پاداش تقويتشود.

استفاد از پاداش به ازاي پيشرفت‌هاي كودك كمك موثري به از بين بردن سريع علائممي‌كند و همچنين مصاحبه و كشف واقع‌بينانه علت ترس كودك كه ممكن است نشأت گرفته ازاختلافات والدين و وابستگي به آنها يا بيان حكايت‌هاي غيرواقع‌بينانه در مورد زدنكودك در مدرسه و عوامل ديگري باشد بايد از سوي والدين و معلم يا پزشك مورد ارزيابيقرار گيرد و برحسب مورد براي اصلاح و درمان او اقدام شود. گروهي از پژوهشگران دارودرماني را نيز لازم تشخيص مي‌دهند كه در موارد شديد و زيرنظر پزشك متخصص بايد درمانصورت پذيرد

بهداشت روانی (Mental Health)

نگاه کلی

·       کلمه بهداشت روانی چقدر برای شما آشناست؟

·       چه ارتباطی بین بهداشت روانی واختلالاتروانیوجود دارد؟

·       چگونه می‌توانیم بهداشت روانی خود را حفظ کرده یا بهبودببخشیم؟

واژهبهداشت (Health) و سلامتی همیشه انسان را درطول تاریخ به خود مشغول کرده است. تدوین برنامه‌های تربیتی – بهداشتی برای حفظسلامتی و مطالعه ، جلوگیری و درمان بیماریها نمونه‌ای از این اقدامات بشری است. بهداشت در یک تقسیم کلی به دو نوع "بهداشت جسمی" و "بهداشت روانی" تقسیممی‌شود. ولی آنها همپوشی‌های زیادی را با هم دارند (بر یکدیگر تاثیرمی‌گذارند(
بهداشت روانی از آن جهت که رابطه مستقیمی با "عملکرد فردی – اجتماعی" و آسیب‌های روانی – اجتماعی" دارد، از اهمیت زیادی برخوردار است و ایناهمیت باعث تدوین و اجرای برنامه‌های متعدد بهداشت روانی در سه بعد " پیشگیری،درمانوتوانبخشی" می‌شود این سه بعد در برگیرندهتمام اهداشف و فعالیت‌های بهداشت روانی است.

تعاریف بهداشت روانی

تعریف سازمان بهداشت جهانی

سازمان بهداشت جهانی، بهداشت روانی رااینگونه تعریف می‌کند: "بهداشت روانی در درون مفهوم کلی بهداشت قرار دارد و بهداشتیعنی توانایی کامل برای ایفای نقش‌های روانی و جسمی ، بهداشت به معنای نبود بیمارییا عقب ماندگی نیست."

تعریف انجمن بهداشت روانی کانادا

انجمن بهداشت روانی کانادادر یک دید جامعبهداشت روانی را در سه قسمت "نگرش‌های مربوط به خود ، نگرش‌های مربوط به دیگران ونگرش‌های مربو به زندگی" تعریف می‌کند. از نظر این انجمن بهداشت روانی یعنی : "توانایی سازگاری با دیدگاههای خود ، دیگران و رویارویی بامشکلات روزمره زندگی."

عوامل موثر بربهداشت روانی

بهداشت روانی افراد متاثر از عوامل متعددی است،اگر چه این عوامل به صورت جداگانه مورد مطالعه قرار می‌گیرند ولی در واقع این موضوع چند وجهی متاثر از یکدیگر است. بدین معنی که افراد به علت شرایط محیطی یا عواملفردی تعادل و آرامش روحی شان دچار تغییراتی می‌شود و هر چه شدت این عوامل زیادترباشد، تاثیر و تهدیدش بیشتر خواهد بود. عواملی همچون : "عدم برآورده شدن نیازهایاولیه، ناکامی، استرس، یادگیری، مسائل اجتماعی و رسانه های جمعی و... از عمده ترینتاثیرگذاران بر بهداشت روانی هستند.

ابعاد بهداشت روانی

پیشگیری نوع اول (Primary Prevention)

هدف این نوع از بهداشت روانی ممانعتاز شروع یک بیماری یا اختلال است، "با حذف عوامل کلی کاهش عوامل خطرساز ، تقویتمقاومت افراد ، دخالت در فرایند اختلال" بدست می‌آید." برنامه‌های آموزش بهداشتروانی (نظیر آموزش والدین برای تربیت کودکان ، آموزشتاثیرات مصرف الکلو مواد و...)، برنامه‌هایبالا بردن کارایی و توان افراد (نظیر برنامه‌های تقویتی برای کودکان محروم) ، ایجادسیستم‌های حمایت اجتماعی (نظیربیمه‌های درمانی، ایجاد و حمایت ازگروه‌های محلی و اجتماعی حمایت کننده از افراد مبتلا)" نمونه‌های پیشگیری نوع اولمی‌باشد.

پیشگیری نوع دوم (Secondary Prevention)

هدف اقدامات این بعد از برنامهبهداشت روانی ، شناخت به موقع و درمان فوری و مناسب اختلال (یا بیماری) است. تمامنظریه‌ها و اقدامات درمانی نظیر "دارو درمانی،رفتار درمانی،شناخت درمانی،گروهدرمانی،روانکاویو ..." در غالب این بعد از بهداشت روانی قرار می‌گیرد.

پیشگیری نوع سوم

هدف این بعد از بهداشت روانی ، بازگرداندن و حفظ تمام یاقسمتی از توانایی‌های از دست رفته فرد به علت اختلال (یا بیماری) است، تا فردبتواند به گونه‌ای مفید و سازنده به زندگی "خانوادگی ،اجتماعی و شغلی" خود باز گردد. در واقع برنامه‌های این بعد با "توانبخشی" (Rehabilitation) افراد و جلوگیری از بازگشت مجدد اختلال (یا بیماری) در فرد و حفظو پیشبرد سلامت ایجاد شده توسط درمان ، سروکار داشته ،اقدامات قبلی را تکمیلمی‌کند.

چشم انداز بحث

موضوع بهداشت روانی و تامین آن برای "مردم ، سازمانها ودولتها" بسیار مهم است، چرا که با کارایی فردی و اجتماعی افراد و در کنار آن باپیشرفت‌های "علمی ، صنعتی و..." جامعه گره خورده است. امروزه اکثر کشورها منابعزیادی را برای بهبود بهداشت روانی جامعه صرف می‌کنند و در کنار آن با تدوینبرنامه‌های جامع از "سازمان‌ها و منابع محلی – اجتماعی" نیز استفاده می‌کنند. متاسفانهایراناز این حرکت جامعه بشری به دور مانده است.

بطوری که افراد و بیماران دچارمشکلات روحی از ابتدایی‌ترین حق خود یعنیبیمه خدمات درمانی بهداشتیمحروم هستند وتاکنون هیچگونه نشانه و حرکت موثری که نشان دهنده اهمیت بهداشت و سلامتی این افرادباشد در دولت دیده نشده است. در واقع افراد و بیماران دچار "مشکلات روحی – روانی" افراد "فراموش شده" در ایران هستند. !

 تعارض و بهداشت روانی

 مقدمه

بهداشتروانیانسانمتاثر ازعوامل مختلفی است که هر یک به نوبه خود سلامت روانوبهداشتروانی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهند. تعارض یکی از این عوامل مهم استکهمی‌تواندتاثیرات زیادی بر بهداشت روانی داشته باشد. در حالت تعارضفردانرژیروانیزیادی راصرف می‌کند تا یکی ازحالات وراههای مقابل خود را برگزیند. قرار گرفتن در چنین شرایطی با توجهبهاسترس‌زابودن آن قابل توجه است. معمولا انتخاب یکی از حالات موجود موجب برطرفشدناثراتمخرب تعارض می‌گردد. اما ماندن در چنین شرایطی به صورت طولانی مدتمی‌تواننداثراتفزاینده مخربی داشته باشد.

انواع تعارض و تاثیرات آن بر بهداشت روانی

تعارضاتدرانسانانواع مختلفی دارد. با اینکه خصوصیات مشترک تمامی آنها قرار گرفتن دروضعیتیاست کهفرد ناچار است از بین دو یا چند راه یکی رابرگزیند اما از لحاظ جاذبهیادافعه بینتعارضات مقاومت از بین حالاتی که فرد می‌تواند انتخاب کند برخیحالاتجاذبدارند یعنی فرد تمایل دارد آن حالات را برگزیند و در حالت دافع فرد تمایلدارداز انتخابآن راه سرباز زند.

تعارض جاذب - جاذب و بهداشت روانی

در حالت تعارضجاذب - جاذبفرد در وضعیتی قرار می‌گیرد که ناچار است از میان دو راه که هر دو برایویجذاب ومطلوب هستند یکی را انتخاب کند. و در واقع انتخاب یکی از این راههامستلزمچشم‌پوشیاز راه دیگر است. به عنوان مثال ساده‌ای تصور کنید فردی را که علاقه بهدوسریالمتفاوتی دارد که هر دو در یک ساعت واحد از دو شبکه تلویزیونی پخش می‌شوندفرددر حالتانتخاب یکی از این فیلمها برای تماشا کردن در حالت تعارض قرار دارد و بههرحال بایدتصمیم‌گیری کند و یکی را برای تماشا کردن انتخاب کند و یا هیچیک راحالتسومی وجودندارد چون فرد نمی‌تواند هر دو را در یک لحظه واحد تماشاکند.
درچنینموردی میزان استرس‌زایی این موقعیت پایین است و فرد احساس ناراحتیچندانینمی‌کند وبهداشت روانی او چندان به مخاطره نمی‌افتد. اما مواردی از زندگیوجوددارد کهانتخاب فرد اهمیت حیاتی دارد و فرد باید تصمیمی بگیرد که برای زندگی ویابخشهایمهمی از زندگی او اهمیت قابل توجه دارد. به عنوان مثال فردی که در رشتهموردعلاقه خوددر شهر دیگری پذیرفته شده است و در همان زمان شغل مورد علاقه او درشهرخودش بهاو پیشنهاد شده است. قرار گرفتن در چنین وضعیتی برای فرد آزار دهنده استتازمانی کهانتخاب درستی کرده و خود را از وضعیت خارجکند.

تعارض دافع- دافع و بهداشت روانی

در حالتیتعارضدافع- دافع بوجود می‌آید که فرد ناچار است از بین دو یا چند وضعیتی یکی راانتخابکند درحالی که به هیچ یک تمایل ندارد. مثل کسی که درد شدید بدنی دارد و اززدنآمپول همترس شدید دارد. ولی ناچار است یکی از این‌دو را که هر دو برایشناگوارهستند یکیرا انتخاب کند. در زندگی روزمره موارد زیادی از این حالت تعارضاتفاقمی‌افتدکه برخی از آنها مسائلی پیش افتاده‌تر بود. و درجه آزاردهندگی واسترس‌زاییآنها برایفرد پایین است اما مواردی نیز وجود دارند که فرد را در وضعیتبسیارناگواریقرار می‌دهند و استرس زیادی را بر او تحمیل می‌کنند. تحمل چنین وضعیتیدردفعاتمکرر یا مدت طولانی مدت اثرات مخرب بر بهداشت روانی فرددارد.

تعارض جاذب- دافع و بهداشت روانی

این قبیل تعارضاتکهفرد با یکراه یا موقعیتی روبروست که هم برای فرد جذاب و هم دافع است. انسانهادرحالاتی کهمی‌خواهند راهی انتخاب کنند که می‌دانند از برخی جهات آنها مفید وازبرخی جهاتبرایشان نامناسب است دچار چنین حالاتی می‌شوند. مثل فردی که تمایلبهازدواجدارد ولیاز سوی دیگر مشکلات بعد از آن مثلقبولمسئولیتو مشکلاتمالی حاصل از زندگیمشترک و ... او را از این کار باز می‌دارد. این نوع تعارض معمولا بیشترینمیزاناسترس رابر فرد وارد می‌سازد وبهداشتروانیاو را بهمخاطره می‌اندازد.

تاثیر بهداشت روانی برحل تعارضات

تمامی انسانهاخواهو ناخواهدر وضعیتهایی قرار می‌گیرند که حاکی از وجود تعارض در یکی از انواعآناست. اماشیوه حل این تعرضات به عواملی بستگی دارد که یکی از این عواملبهداشتروانی فرداست. افرادی که موفق به حفظ بهداشت روانی خود شده‌اند در چنین شرایطیباشیوه‌هایمناسبی به حل تعارضات آن می‌پردازند و از میزان استرس‌زاییچنینموقعیتهایی می‌کاهند. آنها از شیوه‌هایی چون مهارتهای تصمیم‌

  گیری حل مسالهو ... استفاده بهینهمی‌کنند.  بهداشت رواني چيزي بيش از فقدان بيماري رواني است. اغلب افراد جامعه از سلامت روان خود غافل بوده و نسبت به آن بي اعتناء ميباشند. ويژگيها و معيارهاي بهداشت روان را ميتوان اينگونه برشمرد:

1- كيفيت انديشيدن توام با آرامش با رويكردي خنثي و يا مثبت است. در مقابل انديشه پر تنش، آزار دهنده و منفي.

2- افكار بدون هيچ مقاومتي مي آيند و مي روند، بدون آنكه تنش قابل توجهي ايجاد كنند. در مقابل تفكر وسواسي و تكرار شونده.

3- فرد در زمان حال زندگي ميكند و تمام حواسش معطوف كاري است كه در حال انجامش است. در مقابل فردي كه  غالب اوقات  در خشم از  گذشته و ترس از آينده بسر ميبرد.

4-احساس  آرامش، امنيت، شفقت، شوخ طبعي، قدر شناسي، رضايت و كنجكاوي. در مقابل احساس تنش، خشم، نا امني و نفرت.

5- زندگي كنترل پذير مي نمايد. در مقابل احساسي كه زندگي از كنترل شما خارج است.

6- مشكلات قابل حل بنظر ميرسند و فرد خوشبينانه به مشكلات خود مينگرد. در مقابل مشكلات حل ناپذير بنظر رسيده و فرد بدبينانه به مشكلات خود نگاه ميكند.

7- عزت نفس و اعتماد بنفس بالا. در مقابل اعتماد بنفس پايين و احساس اضطراب و نا اميدي.

8- فرد احساس خوبي نسبت به خود دارد. فرد نقاط ضعف و قوت خود را بخوبي ميشناسد.

9- فرد اجازه نميدهد احساساتي مانند ترس، خشم، عشق، حسادت، گناه و اضطراب تمام وجودش را  در برگيرند.

10-توان برقراري روابط اجتماعي و بين فردي رضايت بخش و پايدار.

11-توانايي خنديدن به خود و با ديگران.

12- فرد با وجود اختلاف عقايد، تفاوتها و كاستي ها براي خود و ديگران احترام قائل است.

13-توانايي پذيرش مشكلات و ناكاميهاي زندگي.

14- استقلال در تصميم گيري. عدم هراس از مشكلات و  توانايي در حل بهنگام آنها.

15-توانايي سازگاري با محيط پيرامون و تغييرات.

16- داشتن روحيه شاد و با نشاط.

17-توانايي تامين نيازهاي شخصي.

18-توانايي لذت بردن از زندگي.

19- توانايي برقراري تعادل و توازن: ميان كار و تفريح، خواب و بيداري، استراحت و فعاليت بدني، تنهايي و معاشرت با ديگران، داخل خانه ماندن و از منزل خارج شدن.

20- انعطاف پذيري: افرادي كه  داراي عقايد خشك بوده  و در هيچ شرايطي حاظر به تغيير عقايد خود نيستند (حتي با استدلالهاي روشن و متقاعد كننده) در واقع خود را معرض استرس زيادي قرار ميدهند. انعطاف پذيري در انتظارات و احساسات  نيز ضرروي است. افرادي كه برخي احساسات و هيجانات خود را سركوب كرده و از ابراز آنها نگراني دارند خود را در معرض بيماريهاي رواني قرار ميدهند. فرد ميبايست توانايي تغيير كردن، رشد كردن و تجربه كردن طيف وسيعي از احساسات را همگام با تغيير شرايط زندگي دارا باشد.

21- (قابليت ارتجاعي) تاب آوري: در فيزيك به توانايي بازگشت به شكل اوليه پس از خم شدن، كشيده شدن و يا فشرده شدن ميباشد. اما در روانشناسي به مفهوم بازگشت به وضعيت  عادي و طبيعي پس از مواجهه با ناملايمات روزگار، تغييرات و استرسها با حداقل درد و رنج است. يعني همان تاب آوردن زير فشار رواني و حفظ ثبات احساسي و سلامت رواني. توانايي كنار آمدن با ناملايمات و سازگاري با تغييرات. بيرون آمدن از شرايط سخت. ميزان مقاومت و تحمل شما.

22-توانايي دوست داشتن و عشق ورزيدن و همچنين  دوست داشته شدن.

23-خلاق و بهره ور بودن.

24- توانايي بهره گيري از قوه تخيل. خيالپردازي نيز براي سلامتي روان ضروري است. اما تا حدي كه فرد قادر باشد ميان تخيل و واقعيت تفاوت قائل شود و آن دو  را از هم تميز دهد.

25-فرد احساسات خود را ميشناسد.

چند نكته براي حفظ سلامت رواني

1- مهارتهاي حل مسائل و اختلافات را فرا گيريد.

2-اعتماد بنفس و عزت نفس خود را افزايش دهيد.

3-هرگز خود را قرباني قلمداد نكنيد.

4- روشهاي مديريت زمان را بياموزيد.

5- اجازه ندهيد احساسات شما در درونتان انباشته گردند. احساسات خود را با ديگران در ميان گذاريد.

6-از بحثها و نزاع هاي غير ضروري اجتناب ورزيد.

7-عواملي كه در شما ايجاد استرس ميكنند را شناسايي كرده و مواجهه با آنها را به حداقل برسانيد.

8-تكنيك هاي تمدد اعصاب و آرامش يافتن را فرا گيريد.

9-به اطرافيان خود بي توجه نبوده و در صورت لزوم ياري دهنده آنان باشيد و در حد توانايي خود بكوشيد مشكلاتشان را رفع كنيد.

10- از زندگي خود لذت ببريد. كاري را انجام دهيد كه به آن علاقمند هستيد. جايي برويد كه دوست داريد آنجا باشيد. براي خودتان زندگي كنيد و نه براي ديگران.

11- تنها با افراد شاد و هم عقيده با خود معاشرت كنيد. جدا از افرادي كه اعتماد بنفس شما را كاهش ميدهند دوري كنيد. (افرادي كه ناعادلانه از شما انتقاد كرده و يا تحقيرتان ميكنند)

12-از كمال گرايي بپرهيزيد.هيچ كس كامل نيست.

13- براي خود اهداف معقول، واقع گرايانه و در حد توانايي تان تعيين كنيد.

14- چيزهايي كه قادر نميباشيد در خود و ديگران تغيير دهيد را بپذيريد. ديگران را همانگونه كه هستند بپذيريد.

15-خشم خود را كنترل كنيد.

16-اشتباهات خود و ديگران را مورد بخشش قرار دهيد.

17-به قدر توانايي خود كار كنيد.

18- در زمان حال زندگي كنيد. از گذشته درس بگيريد و براي آينده برنامه ريزي كنيد.

19- رژيم غذايي متعادل لازمه بهداشت روان است. از مصرف الكل وكافئين بپرهيزيد. سيگار نكشيد و فعاليت بدني را ترك نكنيد. خواب كافي داشته باشيد.

20- تاب آوري، انعطاف پذيري و ايجاد توازن را فراموش نكنيد.

21- مسئوليت زندگي خود را بپذيريد. از ديگران انتظار نداشته باشيد تمام نيازهاي شما را تامين كنند. خودتان اين كار را مي بايست انجام دهيد.

* بهداشت روان همان پندار نيك، گفتار نيك و كردار نيك است .

آشنايي با روش دلفي و كاربرد آن در تصميم گيري

آينده نگري و پيش بيني تحولات از نيازهاي اساسي برنامه ريزان و مديران است. روش دلفي كه يكي از دستاوردهاي جنگ سرد است در ابتدا براي برآورده ساختن اين نياز پديد آمد. اما رفته رفته با توجه به سازوكار انجام اين روش كه مبتني بر انجام نظرسنجي از متخصصان است، براي حل مسائل پيچيده و تصميم گيري در امور بغرنج به كار آمد. در برداشت هاي جديد اين روش را فرآيندي ارتباطي دانسته اند كه اجازه مي دهد گروه براي حل يك مساله پيچيده، بدون كنش متقابل رودررو با مواجهه تك تك اعضاي گروه، به توافق برسد. هم اكنون روش دلفي ابعاد كاربردي بسياري يافته و در رشته هاي متعددي مانند بازرگاني، صنايع، سياست، و همچنين برنامه ريزي شهري و منطقه اي مورد استفاده است. اين روش در ايران چندان شناخته شده نيست. حال آنكه با توجه به پيچيده شدن امور طي سالهاي اخير تمامي افرادي كه كارشان تصميم گيري و برنامه ريزي است از روش دلفي بي نياز نيستند. افرادي مانند مديران سازمان هاي ملي، منطقه اي و محلي، شهرداران و اعضا شوراهاي اسلامي شهر.

اين مقاله قصد دارد تا به شكلي مقدماتي، مفاهيم و مباني اساسي اين روش را به خواننده معرفي كند.

مقدمه

زمان نگارش اين نوشتار آغازين روزهاي سده بيست و يكم و همچنين هزاره سوم ميلادي است. همانند سپيده دم آغاز تمدن و تفكر، انسان هاي بسياري در عرصه هايي مانند سياست، برنامه ريزي، مديريت و آموزش مشتاقند بدانند چه تحولات مهمي در سده و حتي هزاره جديد اتفاق خواهد افتاد. اين اشتياق آدمي را در معناي عام Futurism و در معناي علمي آينده نگري Prospective مي نامند. در دايره المعارف علوم اجتماعي در توضيح اين مفهوم آمده است: «از مفهوم Prospicere به معناي مقابل خود را نگريستن اخذ شده است و به معناي نگاه به آينده اي نزديك به منظور پيش بيني حوادث آن است. آينده نگري نه تنها در قلمرو دانش بلكه در حيطه هنر نيز مطرح مي شود. به زغم پي ير ماسه آينده نگري به معناي جستجوي طريقه اي نو در دانش است كه در آن آينده را به عنوان نتيجه اي از اعمال كم و بيش آزاد و واكنش هاي كم و بيش قابل پيش بيني در نظر مي گيرند» (ساروخاني. 1370. 581)

پيش بيني آينده و آينده نگري همواره دغدغه بشر و منشاء بيم و اميد براي او بوده است. در گذشته وظيفه خبرآوري از آينده بر عهده جادوگران، پيشگويان، ستاره شناسان و فيلسوفان بود. بخش عمده اي از تعاليم پيامبران را نيز، تبشير و تنذير نسبت به آينده تشكيل مي داد. با گسترش تدريجي سپهر دانش، آينده نگري هم بخشي از دل مشغولي هاي انديشمندان گرديد و روش هايي براي آن ساخته و پرداخته شد. اين روش ها را مي توان به ترتيب زير برشمرد:

1- روش تخيلي- فلسفي

2- روش تاريخي- فلسفي

3- روش فرافكني روند Extrapolation

4- روش شبيه سازي Simulation

5- روش بازنگري Monitoring

6- روش صحنه سازي Scenario Cerativity

7- روش واكنش شناسي Cross Impact Analysis

8- روش سروش يا دلفي Delphi

9- روش هنجاري Normative يا آينده نگري

در ميان اين روش ها، با توجه با اهميت كاربردي، روش دلفي جايگاه خاص خود را دارد. اين روش در عرصه هايي مانند سياستگذاري و برنامه ريزي كلان و همچنين دستيابي به اجماع براي شناخت و حل مسائل پيچيده ابزار دست سياستگذاران و مديران در كشورهاي توسعه يافته است. در اين مقاله تلاش مي شود تا اين روش معرفي گردد.

پيشينه

قديمي ترين ريشه هاي روش دلفي به معبد آيولون در شهر دلفي در يونان باز مي گردد. شهر دلفي در دامنه جنوبي كوه بارناسوس و بر فراز يكي از دهانه هاي بزرگ خليج كورنت قرار دارد. از نظر منظر جغرافيايي، سيماي شهر دلفي و پيرامون آن به گونه اي بود كه يونانيان قديم را به اين اعتقاد واداشت كه در آن جا خدايان زندگي مي كنند. ويل دورانت (1372، 124) در كتاب تاريخ تمدن مجلد مربوط به يونان باستان مي نويسد: «بالاتر از اين صخره ها، قله هاي دوگانه كوه بارناسوس قرار دارد. يونانيان براي رسيدن به اين قله ها صدها كيلومتر از روي صخره هاي دشوار بالا مي رفتند. مه انبوه و دريايي كه اشعه خورشيد بر آن مي تابد. به آن نقطه منظره اي زيبا و خوف انگيز مي داد. از اين رو يونانيان باور داشتند كه آنجا خدايي وحشتناك سكونت مي كند. اينان زلزله هاي متعددي را كه در آن نقطه رخ داده و باعث ترس مهاجماني چون ايرانيان و مردمان فوكيس و گل شده بود، دفاع خدايان از مقر خويش تلقي مي كردند.

مومناني از ديرباز به آنجا مي رفتند تا از بادهايي كه ميان دره ها مي وزد، يا گازهايي كه از نهاد زمين برمي خيزد، آواز و اراده خدايان را بشنوند. سنگ بزرگي كه كنار مخرج گازهاي زمين قرار داشت به نظر يونانيان مركز يونان و ناف عالم بود. نزديك اين سنگ بود كه يونانيان در آغاز براي گالايا، الاهه زمين، و بعدها براي آپولون معابدي ساختند».

حوادث جهاني كه يونانيان در آن زندگي مي كردند به اراده شياطين، ارواح و خدايان بستگي داشت. پس لازم بود تا براي آگاهي از اراده خدايان، شياطين و ارواح به سراغ غيبگويان، ستاره شماران، خوابگزاران، وخش ها و غيره رفت و درباره زندگي با آنان مشورت كرد. اهميت ستاره شماران و غيبگويان تا اندازه اي بود كه گاهي به خدمت خاندان ها، ارتش ها و دولت ها در مي آمدند. در بسياري از معابد يونان، وخشهاي بسيار وجود داشتند. معززترين و مشهورترين آنها در روزگار قديم وخش معبد زئوس در دودونا، و در دوره بعد، وخش معبد آپولون در دلفي بود... يونانيان زنان را براي پذيرش وحي و الهام آماده تر مي دانستند. از اين رو، در معبد آپولونه سه پيرزن خدمت مي كردند. در اين معبد از شكافي كه در كف معبد قرار داشت گازي مرموز بيرون مي آمد. مردم مي گفتند كه اين گاز از لاشه اژدهايي به نام پوتون، كه به دست آپولون كشته شده است برمي خيزد. زن غيبگو كه براي پذيرفتن وحي آمادگي داشت پشت ميز بلند سه پايي مي نشست و گاز مقدس را كه بسيار بدبو بود استنشاق مي كرد و برگهاي تخديرآوري مي جويد و به حال بيخودي مي افتاد. سپس بريده بريده سخناني به زبان مي آورد كه به وسيله كاهنان براي حاضران ترجمه مي شود (همان، 218). در تاريخ يونان آمده كه اشخاص مشهوري مانند هراكلس و آريستودموس شاه مسينا با وخش معبد دلفي به مشورت پرداخته اند.

اما پيشينه روش دلفي به عنوان ابزاري علمي براي پيش بيني آينده به دهه 1950 ميلادي برمي گردد و يكي از دستاوردهاي جنگ سرد (Cold War) است. آغاز كاربرد اين روش به پژوهشي درباره مسائل پيچيده دفاعي برمي گردد كه نورمن دالكي و اولاف هلمر (Norman Dalkey & Olat Helmer) در شركت رند (RAND) كه به عنوان خزانه فكر (Think tank) عمل مي كرد، انجام دادند. روش دلفي از نيمه دهه 1960 به عنوان يك روش علمي مهم در جوامع علمي شناخته شده است.

تعاريف و برداشت ها

در منابع مختلف تعاريف و برداشت هاي متعددي از روش دلفي شده است. برخي از اين تعاريف عبارتند از:

1- «روشي براي توسعه و بهبود اجماع گروهي است».

(Anderson and others, 1975, 121)

2- «در اين روش ما به دنبال توافق گروهي هستيم. زيرا اين اعتقاد وجود دارد كه چند كارشناس مي توانند از يك نفر در امر پيش بيني صاحب نظرتر باشند» (سيد جوادين، 1375، 103).

3- فرآيندي ارتباطي است كه اجازه مي دهد تا گروه براي حل مسأله اي پيچيده بدون كنش متقابل رودررو با مراجعه تك تك اعضاي گروه، به توافق برسد». (Ghourchian, 1994, 95)

4- «روش دلفي براي حل مسائل و تصميم گيري به كار مي رود» (Sahkian, 1997)

5- «روش پيش بيني رويدادهاي آتي است بر پايه نظر سنجي داوري هاي افراد متخصص درباره هر موضوع». (Javy and Julial, 1991)

عناصر مشترك اين تعاريف گرد اين موضوع است كه دلفي:

1- روش (Method) يا فني  (Technique) علمي است.

2- براي پيش بيني آينده

3- بر پايه اجماع نظرات متخصصاني كه با يكديگر تماس رودررو نداشته اند.

از اين رو مشخص مي گردد كه در روش دلفي، همه افراد اين شانس را ندارند تا در جريان تحقيق به عنوان پاسخگو وارد شوند و نيازي به نمونه گيري نيست. اين موضوع از وجوه تمايز اين روش يا روش هاي مرسوم مانند پيمايش (Survey) است. در اين روش بر حسب موضوع كه مي تواند سياست، آموزش يا محيط زيست باشد. بايد به سراغ متخصصان رفت. افرادي كه دانش و آگاهي كافي درباره موضوع دارند و نظرات آنان به عنوان صاحب نظر و متخصص مورد پذيرش ديگران است.

اهداف و كاربردها

هدف اصلي روش دلفي را مي توان پيش بيني آينده دانست كه بر پايه همگرايي انديشه هاي متخصصان حاصل شده است. در اين روش حدسيات فردي در مورد تكامل آينده بايد تصحيح شود. پيدايش هنجار گروهي تخصصي نتيجه مورد نظر است. اهداف مهم ديگر اين روش عبارتند از حل مسائل پيچيده و كمك به تصميم گيري در مورد مسائل بغرنج. اين روش با اين هدف طراحي شده كه براي حل مسائل پيچيده و مهمي به كار رود كه پرداختن به آن از توانايي هاي يك نفر فراتر مي رود. اين روش در امور برنامه ريزي، مديريت و مسائل اجرايي كاربرد دارد و رشته هاي متعدد دانش مانند بازرگاني، سياست، صنايع، پزشكي، برنامه ريزي آموزشي، برنامه ريزي شهري و ناحيه اي مي توانند از آن استفاده نمايند.

«اگرچه فن دلفي در كاربردهاي آغازين خود عمدتاً ابزار پيش بيني بود. در حال حاضر بيشتر به عنوان فرايندي (Process) براي بهبود ارتباطات و ايجاد توافق در حل هر مسأله پيچيده به كار مي رود» 1994. (Ghourchian, 97)  روش دلفي، روشي كاربردي است و بسيار مورد استفاده رشته هايي مانند بازرگاني و آموزش است. نگاهي به عناوين كتابهاي مربوط به روش دلفي مانند:

Gazing into Oracle: The Delphi Method and its Application to Social Policy and Health (1995).

حكايت از اهميت كاربردي اين روش مي كند.

اجراي روش

روش دلفي به دنبال دريافت نظرات متخصصان است. از اين رو بيش از آغاز كار بايد برحسب موضوع، متخصصان شناسايي گردند. به اين افراد، اعضاي هيأت منصفه دلفي نيز گفته مي شود.

به طور كل، اجراي روش دلفي به شرح زير است:

الف) شركت كنندگان انتخاب مي شوند و از آنان خواسته مي شود در پاسخ به مجموعه اي از پرسش هاي يك پرسشنامه بسته به موضوع، افكار، پيشنهادها، توصيه ها يا پيش بيني هاي بي نام و نشان خود را عرضه دارند.

ب) هر شركت كننده بازخورد دوره اول مانند ميانه (Median) پاسخ هاي همه شركت كنندگان را دريافت مي كند و دور دوم پاسخگويي براي مشخص ساختن شدت سازگاري يا ناسازگاري با ميانگين پاسخ هاي گروه آغاز مي گردد.

پ) بار ديگر بازخورد به شركت كنندگان برحسب ميانه پاسخ گروه و همچنين براي مشخص ساختن اينكه چرا برخي شركت كنندگان با ميانه پاسخ ها موافق نيستند، داده مي شود.

ت) پس از بروز دلايل افكار اقليت، شركت كنندگان دوباره پاسخ مي گويند.

ث) مراحل (ب) و (ت) مي تواند تكرار شود، هرچند همگرايي (Convergence) افكار معمولاً بعد از يك دور از انجام اين دو مرحله خيلي افزايش نمي يابد.

از تحقيقاتي كه با استفاده از روش دلفي انجام شده اند مي توان به پژوهش اهل (Uhl) در سال 1971 درباره اهداف سازماني و تحقيقات هلمر و گوردون (Helmer & Gordon) درباره پيش بيني رويدادهاي پنجاه سال آينده اشاره كرد. در اينجا به طور خلاصه مراحل انجام اين تحقيق بيان مي شود.

در سال 1963 گوردون و هلمر در دور اول تحقيق خود از متخصصان خواستند تا بر اساس پرسشنامه كتبي كه برايشان ارسال شده بود، رويدادهاي پنجاه سال آينده را پيش بيني كنند. بر اساس پاسخ هاي دريافتي، فهرستي مشتمل بر 49 مسأله و رويداد تهيه شد. در دور دوم اين فهرست بار ديگر براي متخصصان ارسال شد و آنان از نظرات ديگران آگاه شدند. در اين دور از شركت كنندگان خواسته شد تا بنويسند هر يك از رويدادها و مسائل با چه احتمالي به وقوع خواهد پيوست. پس از دريافت پاسخ ها مشخص شد كه شركت كنندگان در مورد چند مسأله (10 مورد از 49 مسأله) اتفاق نظر دارند. در دور سوم، نتايج دور دوم يعني توافق نظر درباره 10 رويداد بار ديگر براي شركت كنندگان ارسال شد. از 39 رويداد باقي مانده كه اختلاف نظر درباره آنها وجود داشت محققان خود 17 رويداد مهم را انتخاب كردند و براي شركت كنندگان فرستادند. از متخصصان خواسته شد كه توضيح دهند چرا نظر آنان با نظرات اكثريت در مورد اين 17 رويداد فرق دارد. اين اقدام سبب شد تا شركت كنندگان در مورد اين 17 رويداد تعمق بيشتري كنند و آنها را به صورت جديدي بازگو نمايند. از اين طريق آنان نظراتشان را با نظرات ميانه (Median) تطبيق دادند. در پايان دور سوم تفاوت نظرها بسيار كاهش يافت و از نظر آماري پراكندگي چارك ها (Quaritle) محدودتر شد.

در دور چهارم نتايج دور سوم براي شركت كنندگان ارسال شد و تلاش شد تا مانند گذشته اتفاق نظر بيشتري به دست آيد. همچنين از شركت كنندگان پرسيده شد كه آيا آنان تك تك اين رويدادها را قابل تحقق و مفيد مي دانند؟ نتايج اين كار در تصاوير و متون مختلف بازگو شد (رفيع پور، 1364، 110)

در نهايت شش مسأله مورد توافق عبارت بودند از: رشد جمعيت، نوآوري هاي علمي، اتوماسيون، برنامه هاي فضايي، پيش بيني هاي مربوط به امكان جنگ و ماهيت سيستم هاي سلاح هاي جنگي در آينده. يك وجه مهم در مراحل يا دورهاي روش دلفي، قضاوت درباره نتايج، تخمين ها و نظرات متضاد درباره دور قبل است. هريك از متخصصان شركت كننده در اين نظرخواهي كتبي، مكرر اين امكان را دارد تا نظرات شخصي خود را نظرات و عقايد ديگران مقايسه و در آنها تجديدنظر كند. در هنگام اجراي روش دلفي «افراد لزوماً يكديگر را نمي شناسند و برخورد روياروي با هم ندارند» (الواني، 1376، 130). ايجاد ارتباط ميان افراد توسط شخص واسطه (Intermediary) انجام مي شود. او وظيفه دارد تا در هر دور اطلاعات را خلاصه كند و به هر يك از شركت كننده ها بدهد و پاسخ ها را دريافت دارد.

«اين نكته هم قابل ذكر است كه بسياري از مطالعاتي كه با فن دلفي انجام شده اند، از پرسشنامه استفاده كرده اند. مطالعات كمي هم هستند كه اين فن را براي كاربرد رايانه اي تطبيق داده اند و اين امكان را براي شركت كنندگان فراهم ساخته اند تا از طريق پايانه هاي جداگانه پاسخ گويند.» (Ghourchian, 1994,96)

دربرخي مطالعات مربوط به پيش بيني آينده مثلاً در زمينه محيط زيست، نياز به استفاده از نظرات متخصصان در كشورهاي مختلف است. در اين مطالعات، كار ابعاد بسيار گسترده تر مي يابد و نيازمند هزينه، زمان و سازمان كار پيچيده است. از اين رو امكان استفاده از روش دلفي با توجه به هزينه ها و امكانات تا اندازه زيادي در اختيار سازمان ها و مراكزي است كه از نظر مالي وضعيت مناسبي دارند، مانند ارتش و سازمان هاي بزرگ صنعتي و بازرگاني.

امتيازها

براي روش دلفي امتيازهاي متعددي برشمرده اند، برخي از آنها عبارتند از:

1- در اين روش، فشار گروهي به حداقل ممكن كاهش مي يابد و افراد بدون آن كه تفكر گروهي بر نظرات و افكار آنان سايه افكند، مي توانند آزادانه نظرات و افكار و تأملات (Rellection) خود را بيان كنند.

2- با حذف كنش متقابل رودررو. اين روش مانع از مشكلاتي مانند نفوذ افراد مسلط بر تصميمات گروهي مي گردد.

3- در اين روش افراد فرصت مي يابند با ديدي بيطرفانه به قضاوت و داوري بپردازند.

4- براي حل مسائل پيچيده. روش دلفي كمك مي كند تا به اجماع گروهي به جاي نظرات تك تك افراد دست يابيم.

5- ناشناخته ماندن شركت كنندگان سبب تشويق تأملات و صداقت در بيان ايده ها و گزينه هاي نوين مي گردد.

6- پيش بيني دلفي. يك روش تحليلي نظام پذير با عقايد و قضاوت هاي ارزشي و تحليل آنهاست. دلفي، يك تحليل پايان يافته باز است كه ممكن است نتايج به دست آمده مورد قبول واقع شود و يا مورد پذيرش قرار نگيرد.... دلفي داراي امتيازاتي است كه تحليل كمي سنتي فاقد آن است.

- از قضاوت سالم بهره مند است.

- افق هاي تازه اي را در تصميم گيري منطقي نشان مي دهد.

- به صورت زرادخانه برنامه ريزان است و وسيله اي مهم در آينده نگري مي باشد (شكوهي، 1364، 72).

7- مانع از دست دادن زمان و انرژي براي تصميمات نامربوط يا مغرضانه كه در بحث هاي گروهي معمول است، مي گردد.

8- در اين روش از آمار استفاده مي شود و در اتفاق آراي آن نسبت به مسائل مختلف جبر و زور تاثير ندارد.

9- براي پاسخ گويان امكان ارزيابي مجدد نظريات و فرصت كافي براي بررسي آنها وجود دارد.

كاستي ها

مهمترين نواقص روش دلفي را مي توان به شرح زير برشمرد.

1- روش دلفي پايه نظري ضعيفي دارد و دانش كمي درباره متغيرهايي دارد كه بر فرايند آن مؤثرند.

فقدان چارچوب نظري را عمده ترين ضعف اين روش دانسته اند. همين موضوع سبب شده تا برخي دلفي را فن (Technique) بدانند.

2- «فن دلفي تنها يك مرحله آغازين است و صرفاً مي كوشد تا به اجماع دست يابد. و اين اجماع ضرورتاً دقيق ترين نظر نيست» (Anderson and others. 1975,122)

3- اين روش كار زيادي مي برد، كارهايي مانند ترسيم جدول، نگهداري اطلاعات و پست

4- انجام اين روش هزينه زيادي در بردارد.

5- دقت پيش بيني روش دلفي براي كوتاه مدت و ميان مدت كم است.

6- روش دلفي از نظر روان شناسي نيز داراي نقيصه مهمي است كه آن را عملاً بي اعتبار مي سازد، زيرا در اين روش در اصل كوشش مي شود كه با نزديك كردن مصنوعي عقايد متخصصان به يكديگر از نظر آماري توزيع اطراف ميانه محدود شود (رفيع پور، 1364، 113). اما نخواستن نام و پرسشنامه هاي بي نام، تأثير هنجارهاي اجتماعي و فشار به سوي همرنگي و هم شكلي (Conformity) را خنثي نخواهد كرد.

نتيجه

روش دلفي با وجود كاستي هايي كه براي آن برشمرده اند در مباحث مربوط به سياستگذاري، برنامه ريزي و مديريت جايگاه ويژه اي دارد. در حال حاضر در كشور ما برنامه هاي كلان مانند برنامه ايران 1400 يا برنامه پنج ساله توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي تهيه و به اجرا گذاشته مي شود. تدوين اين برنامه ها عموماً شكل ديوان سالارانه (Bureaucratic)  دارد و در مباحثي مانند شناسايي مسائل و اولويت بندي آنها كمتر از نظرات متخصصان خارج از دستگاه هاي دولتي استفاده مي شود. به نظر نمي رسد بهره گيري از نظرات كارشناسان هم چندان منظم و علمي باشد. در اينجاست كه روش دلفي به كار مي آيد و مي تواند به عنوان ابزاري كارآمد و سودمند به خدمت درآيد.

براي برنامه ريزي منطقي و واقع گرايانه (Realistic) روش دلفي مورد نياز است. در سطوح مختلف برنامه ريزي و مديريت اعم از كلان منطقه اي و محلي مي توان به تناسب از روش دلفي استفاده كرد.

اين روش تاكنون در ايران گمنام مانده و اميد است با طرح مباحث جديد از سوي انديشمندان و توجه مديران و برنامه ريزان به ابعاد كاربردي آن، جايگاه شايسته خويش را باز يابد.