تحقیق درباره آموزش معلمان

ساختار آموزشی

در تركیه كالجهای تربیت معلم، به سه دسته تقسیم می‌شوند؛ برخی مؤسسات تربیت معلم، طی یك دوره 2 ساله معلمین را جهت تدریس در مدارس ابتدائی تعلیم می‌دهند. مؤسسات تربیت معلم سه ساله آموزگاران را برای مدارس متوسطه آموزش می‌دهند و مؤسسات تربیت معلم چهار ساله كار تربیت معلمین برای تدریس در لیسه‌ها را به عهده دارند. دانشجویان كالجهای تربیت معلم، در سطوح بالاتر دروس تخصصی در مراكز دانشگاهی مقتضی و واحدهای روش تدریس را در مراكز تربیت معلم عالی می‌گذرانند.

برنامه های آموزشی

معلمان مدارس ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان ملزم به گذراندن یك دورة تحصیلی چهار ساله در دانشگاه و اخذ مدرك لیسانس می باشند .این برنامه شامل واحد هایی در رشته های تخصصی دانشجویان ، آموزش روشهای تدریس و مدرك تدریس می باشد .معلمان دبیرستانهای فنی و حرفه ای یك برنامه آموزش فنی را در یك مركز دانشگاهی آموزش فنی می گذرانند و بعد از پایان دورة مدرك لیسانس دریافت می دارند . تا اوایل دهة 1990 این مدرك با نام « مدرك فنی آموزش عالی » شناخته می شد .

به طور كلی می توان گفت كه كلیه معلمان( ابتدایی و بالاتر) باید تحصیلات دانشگاهی داشته باشند. كسانی كه متقاضی تدریس در مدارس هستند باید دوره های آموزش اولیه، آموزش تداركاتی و برنامه های تدریس عملی را بگذرانند ، كه طول این دوره ها از سه تا ده ماه متغیر است . در دورة تدریس عملی ، افراد زیر نظر یك معلم ارشد تدریس می كنند .

ارتقاء تحصیلی

دوره های تربیت معلم 2 و سه ساله بوده و برای ارتقاء شغلی لازم است معلمان آموزشهای از راه دور با همكاری دانشگاهها را بگذرانند . معلمها می توانند از طریق مدارس عالی تربیت معلم مدارك تكمیلی را دریافت كنند .

مدت زمان تدریس به تفكیك مقاطع مختلف تحصیلی

مقطع ابتدایی : 5 سال اول = 30 ساعت در هفته

مقطع مقدماتی متوسطه سال 8-6 = 24 ساعت در هفته

مقطع تكمیلی متوسطه : 15 ساعت در هفته

آموزش معلمین ابتدایی

برخورداری معلمین مدارس ابتدایی از یكی از2 شرایط ذیل در نظام آموزش ملی كشور تركیه الزامی است:

الف) برخورداری ازصلاحیت‌‌های آموزشی مورد نیاز

ب) برخورداری ازصلاحیت تدریس مطابق با استاندارد‌های ملی

از نظر این حقیقت كه معلمین آموزش ابتدایی حداقل برنامه دوره چهار ساله را تكمیل نمود‌ه‌اند و صلاحیت‌‌های آموزش را از طریق آموزش‌‌های ضمن خدمت همان‌طور كه مورد نیاز استاندارد‌های ملی است گذراند‌ه‌اند تمامی معلمین در شاخص‌های نهم و دهم آورده شد‌ه‌اند بنابراین این شاخص‌‌ها را می‌توان صددرصد اعلام كرد. در سال‌‌های گذشته بسیاری از معلمین كه فارغ التحصیل برنامه‌‌های كمك معلم بودند برنامه‌‌های جبرانی را برای بالابردن صلاحیت‌‌های آكادمیك خود تا مرحله معلمی گذراند‌ه اند.

در صورتیكه تمامی معلمان هم این برنامه‌‌های جبرانی را نگذرانده باشند، نسبت آنان به كل از آنجا كه بسیار كم بود در نظر گرفته نمی‌شود و این معلمین همگی حداقل ده سال تجربه معلمی دارند.

صلاحیت‌‌های معلمین آموزش ابتدایی برطبق استاندارد‌های ISCED از این قرار است:

صلاحیت‌‌های آكادمیك معلمین آموزش ابتدایی

در برنامه آموزش پایه، ارائه آموزش كامپیوتر به آموزگاران از جمله فعالیت‌‌هاییست كه برای گسترش افق آموزش پایه در نظر گرفته شده است. تعداد آموزش دهندگان به معلمین بیش از 1500 نفر بوده و تعداد معلمین كه از طریق كلاس‌‌های آموزش كامپیوتر كه بوسیله این آموزش دهندگان در استآن‌‌های مختلف آموزش دید‌ه‌اند از مرز 100000 نفر گذشته است. با استفاده از تجربیات آموزشی معلمین و دانش‌آموزان به كمك فن‌آوری‌های كامپیوتر، برنامه‌‌هایی برای آموزش‌‌های ضمن خدمت در آشنایی با كامپیوتر طراحی گردیده است. این برنامه‌‌‌ها معلمین سراسر كشور را تا سال 2000 پوشش می‌دهد.

اولویت استفاده از آزمایشگاههای فعلی كامپیوتر با معلمین آموزش ابتدایی و معلمینی است كه به ارائه خدمت در تمامی استآن‌‌‌ها مبادرت می نمایند.

در راستای كار برنامه‌ریزی شده، اداره كنندگان و معلمینی كه در دو دبستان ابتدایی منتخب هر منطقه و استان خدمت می‌كنند تا پایان سال 1998 آموزش كامپیوتر خواهند دید. چون این مسئله دارای اولویت است تمامی معلمین، بازرسان و كادر اداری كه در تمامی سطوح آموزشی در سراسر كشور خدمت می‌كنند تا پایان سال 2000 در كار با كامپیوتر تبحر خواهند یافت.

آموزش معلمین مدارس متوسطه

معلمین مدارس متوسطه نیز در دانشگاه‌‌‌ها آموزش دیده و به احراز مدرك كارشناسی نائل می آیند.

آموزش اساتید دانشگاهی

بر طبق قانون آموزش عالی مؤسسات أموزش عالی مسئول آموزش هیئت علمی خود چه در كشور وچه در خارج از كشور هستند. قواعدگوناگونی برای ارتقاء اعضاء هیئت علمی وجود دارد.

آموزش ضمن خدمت

اهداف آموزشی

هدف این دوره، برنامه ریزی و مدیریت برای اهداف آموزشی و اجرای مناسب برنامه های آموزش معلمان می باشد. وزارت آموزش و پرورش معلمها را برای شركت در این دوره ها انتخاب می كند . این افراد از بین افرادی كه ثبت نام كرده اند انتخاب می شوند . طول هر دوره از 3 تا 90 روز متغیر است.

ارزیابی‌پیشرفت تحصیلی

آموزش‌‌های ضمن خدمت میبایست بوسیله بازرسان در سطح استانی براساس مقیاس‌‌های طرح شده بوسیلهMEB اداره شود.آموزش‌‌‌ها باید شامل روش‌‌های آموزشی،ارزیابی‌تحصیلی،شركت جمعی،اداره كلاس و مطالب تكمیل شده از طریق برنامه‌‌های راهنمای آموزشی در مراكز آموزشی باشد.

شركت اولیا در فعالیت‌‌های مدرسه نیز باید در این برنامه‌‌‌ها مورد استفاده قرار گیرد. این آموزش دو هفته ای با حضور بازرس‌‌‌ها در مدارس مناطق روستایی و برگزاریسمینار‌های ماهیانه تكمیل می گردد.

هدف آموزش كادر اداره كننده درمدیریت استانی آموزش ملی و كادر اداری مدرسه، بهبود قابلیت‌‌های تصمیم گیری، شركت اولیا و جامعه در كار‌های مدرسه، بهبود سطح حرفه‌ای معلمین و بالا بردن قابلیت‌‌های اداره كردن مدرسه است.درحال حاضر M E Bیك سری كلاس‌‌های آموزش ضمن خدمت برای كادر اداری مدارس در خصوص آموزش برنامه ریزی، ارتباطات، آموزش مدیریت و استفاده از فن‌آوری در مدرسه را برقرار كرده است. این برنامه هم‌چنین به دلیل كمبود معلمین مشاور كه در حال حاضر فقط در یك درصد از مدارس شهری خدمت می‌كنند مسئله را مورد توجه قرار می‌دهد. این كار بوسیله افزایش آگاهی تمامی كادر وخصوصا كادر مدارس كه معلمین مشاور در آن خدمت نمی‌‌كنند صورت می‌‌گیرد.

تقویتآموزشابتداییمناطق غربی چین

چندی پیش ، " جو جی " وزیرآموزشو پرورش چین در بیجینگاظهار داشت : چین سرمایه بیشتری برای توسعهآموزشابتداییمناطق غربی ، به ویژهروستاهای این مناطق اختصاص خواهد داد تا در سال 2007 ، بیش از 85 در صد کودکانمناطق غربی که اقتصاد آن پیشرفته نیست ،آموزشاجباری 9 ساله را فراگیرند . چین یک کشور بزرگ در حال رشد است و سطح گسترشآموزشدر میان نواحی ، شهرهاو روستاهای آن یکسان نیست . با وجود آنکه چین در سال 2000 ، اساساآموزشاجباری 9 ساله را گسترشداد ، اما در مناطق غربی که اقتصاد آن پیشرفته نیست ، به ویژه در نواحی روستایی ،سطح گسترشآموزشنسبتاپائین است . بعضی کودکان به سبب مشکلات مالی و دور بودن خانه از مدرسه از ادامهتحصیل باز می مانند و یا اصلا نمی توانند درس بخوانند . برای حل این مسائل ، " جوجی " وزیرآموزشو پرورشچین خاطر نشان ساخت : توسعهآموزشروستایی در مناطق غربی، به ویژهآموزشاجباری ،مهمترین وظیفه وزارتآموزشو پرورش در چند سال گذشته بوده است و چین بیش از پیش بهآموزشنواحی روستایی مناطقغربی توجه خواهد کرد . وی گفت : ما در چند سال آینده ،آموزشروستایی را تقویتخواهیم کرد . همچنین سرمایه سالانه دولت مرکزی برای روستهای مناطق غربی بیش از 10میلیارد یوان خواهد بود . این سرمایه گذاری بی سابقه نشانه عزم راسخ دولت مرکزیبرای تقویتآموزشبه ویژهآموزشابتداییدر مناطق غربی است . دولت چین امیدوار است : با افزایش آتی هزینهآموزش، طرح توسعهآموزشرا تحقق بخشد . بهعبارت دیگر ، تا سال 2007 ، در صد پذیرشآموزش 9 ساله اجباری کودکانمناطق غربی از حدود 70 در صد در حال حاضر به بیش از 85 در صد افزایش و در صدبیسوادی جوانان به کمتر از 5 در صد کاهش خواهد یافت . " جو جی " هنگام اشاره بهتوسعه بیش از پیشآموزشابتداییدر روستاهای مناطقغربی چین اظهار داشت : از این به بعد چین اصلاحات جامعآموزشروستایی را عمیقترساخته و نظام کمک تحصیلی دانش آموزان فقیر را تکمیل کرده ، ایجاد صفوف معلمان مدارسابتداییو متوسط را تقویتو پروژهآموزشاز راه دورمدرن را در مدارسابتداییو متوسط روستاها اجرا خواهد کرد . وی افزود : در مناطقی کهآموزش 9 ساله اجباری در آنگسترش یافته است ، باید بطور همه جانبه کفیت معلمان و مدیران مدارس و کفیت تدریس راارتقا داد . طبق اطلاع رسیده ، چین در 5 سال آینده تلاش خواهد کرد تا اکثر مدارسمتوسط روستاها را به کامپیوتر و مدارسابتداییروستاها را باتجهیزات اساسیآموزشازراه دور مانند دستگاه " وی سی دی " ، دستگاه ویدئو و تلویزیون مجهز کند تا کودکانروستاهای مناطق غربی بتوانند با روشهای مدرن از تحصیل بهره مند شوند

تحقیق درباره انجمن اوليا مربيان

بيست و چهارم مهر،روز پيوند اوليا و مربيان است. در هفته ?پيوند? كه از اين روز آغاز مى شود به دعوتمدير مدرسه، اولياى دانش آموزان، در جلسه اى گرد هم مى آيند. مدير گزارشى ازفعاليت هاى سال گذشته خود و همكارانش را به اوليا ارائه مى دهد و مشكلات مدرسه رابا آنها در ميان مى گذارد و در پايان تعدادى از اوليا براى عضويت در انجمن داوطلبمى شوند. پس از راى گيرى نمايندگان اوليا در انجمن تعيين مى شوند. انجمن اوليا ومربيان يكى از قديمى ترين نهادهاى مدنى است. آغاز همكارى خانه و مدرسه در قالبانجمن به سال ۱۳۲۶ شمسى برمى گردد. در آن سال شوراى عالى فرهنگ، تشكيل اين انجمن هارا در همه آموزشگاه ها و شرح وظايف آنها را تصويب كرد. در سال ۱۳۴۶ شمسى، انجمناوليا و مربيان ايران تاسيس شد و به ثبت رسيد. در مرامنامه انجمن آمده است: ?انجمنملى اوليا و مربيان ايران سازمانى است غيرانتفاعى و غيردولتى، اين موسسه با همكارىو پشتيبانى كسانى كه به تربيت عمومى نونهالان و نوجوانان علاقه دارند تشكيل مى شوندو هدف هاى معين و مشخصى را بر محور سياست هاى كلى آموزش و پرورش كشور و با معيارهاىفدراسيون بين المللى اوليا و مربيان براى نيل به هدف هاى خود تعقيب مى كند. انجمنملى اوليا و مربيان ايران سازمانى است كه در آن تعصب مذهبى، طبقاتى، نژادى و ياسياسى راه ندارد و صرفاً به جنبه تربيتى همگانى متوجه است. همچنين آرمان انجمنبهسازى روابط اجتماعى در سطح كشور و جهان از طريق تربيت نسل جوان به وسيله كسانىاست كه تمام يا قسمتى از وقت، نيرو و كوشش خود را وقف تامين آينده اجتماع و جهانىمى كنند كه ما در آن زندگى مى كنيم...? در انجمن اوليا و مربيان مدرسه، علاوه برنمايندگان اوليا، مديرمدرسه، يكى از معاونان، مربى پرورشى، نماينده معلمان مدرسهنيز عضويت دارند و نماينده شوراى دانش آموزى نيز برحسب ضرورت مى تواند در جلساتانجمن شركت كند. انجمن براى بالا بردن آگاهى خانواده ها و تقويت مشاركت آنها،كلاس هاى آموزشخانواده را در طول سال تحصيلى برگزار مى كند. تصميم گيرى در مورد كلاس هاى تقويتى وفوق برنامه با انجمن است. گردش مالى مدرسه و مسائلى مانند تعميرات، تهيه تجهيزاتزير نظر انجمن است.آنچه كه در آموزش و پرورش به نام ?مدرسه محورى? خوانده مى شود،چيزى نيست جز تفويض اختيارات گسترده براى اداره مدرسه به انجمن اوليا و مربيان. كاهش تصدى گرى دولت و سپردن كار مردم به مردم از طريق تقويت انجمن ميسر است. انجمن هاى اوليا و مربيان در صورتى كه با همديگر ارتباط افقى داشته باشند،مى توانند تبديل به بزرگترين نهاد مدنى جامعه شوند. بيش از ۱۳۰ هزار مدرسه در سراسركشور وجود دارد و هر مدرسه يك انجمن دارد. اگر تعداد اعضاى هر انجمن را به طورمتوسط ۵ نفر فرض كنيم و حداقل در يكصد هزار مدرسه اين انجمن ها شكل گيرند اين نهادىاست با ۵۰۰ هزار عضو فعال كه برگزيده ۱۶ ميليون خانواده ايرانى هستند. اما بر سرراه تقويت و گسترش انجمن ها موانعى وجود دارد. اولين مانع سيستم متمركز و پلكانىآموزش و پرورش است، كه براساس دستورالعمل ها و بخشنامه هاى ادارى و از بالا ادارهمى شود. هر چند در سال هاى اخير از طريق تفويض اختيارات به سازمان هاى آموزش وپرورش و مناطق گام هايى در جهت تمركززدايى برداشته شده است، و بحث ?مدرسه محورى? بهعنوان يك نگرش از سوى مديران آموزش و پرورش مطرح شده است. اما تا رسيدن به نقطهمطلوب فاصله درازى وجود دارد. انجمن ها، نهادهاى دنباله ور هستند و معمولاً نقشآنها تاييد تصميماتى است كه از سوى مدير به عنوان نماينده بوروكراسى قدرتمند ادارىاتخاذ مى شود. سيستم ادارى ميل به تمركز و سلسله مراتب دارد و نهادهايى مانند انجمناوليا و مربيان، شوراى معلمان و شوراى دانش آموزى را از محتوا تهى مى كند و صرفاًپوسته تشريفاتى و نمايشى آنها را حفظ مى كند. مانع ديگر گستردگى اين تلقى در جامعهاست كه گويا وظيفه انجمن فقط جمع آورى كمك هاى مالى اوليا براى جبران كمبودهاىمدرسه است و در واقع به چشم يك موسسه خيريه به آن نگاه مى كنند.

عملكرد نامناسباكثريت مديران مدارس و ضعف بينشى مسئولان ادارى در مورد نقش نهادهاى مدنى بهگستردگى اين تلقى دامن مى زند. به همين دليل بسيارى از اوليا با اكراه در جلساتانجمن شركت مى كنند و نسبت به فعاليت هاى انجمن پيشداورى منفى دارند. مانع ديگرمشكلات معيشتى اكثر خانواده ها وفقر گسترده در جامعه است. اگر فقر فرهنگى و ضعف جامعه مدنىرا نيز به اين عامل اضافه كنيم، به اين نتيجه مى رسيم كه مشكلات ادارى، تنها عاملضعف اين نهاد نيست.به گفته كارشناسان ميانگين سواد در گروه سنى ۱۵ تا ۴۰ ساله كهنيروى فعال جامعه را تشكيل مى دهند، ۵/۵ سال است. ۵/۳ ميليون نفر بيسواد مطلق درجامعه داريم. مردم نسبت به فعاليت هاى سازمان يافته جمعى بدبين و بى ميل هستند. بههمين دليل نقش انجمن ها در مناطق مختلف، برحسب موقعيت اقتصادى، اجتماعى و فرهنگىخانواده ها متفاوت است. در مناطق مرفه نشين شهرهاى بزرگ، انجمن هاى اوليا و مربيانفعال ترند. اما در مناطق حاشيه اى و جنوبى تهران، تعداد كمى از خانواده ها در جلساتانجمن شركت مى كنند. اكثر شركت كنندگان، مادران بيسواد و كم سوادى هستند، كه دركضعيفى از مفهوم مشاركت دارند و هراسان و ترس زده تملق مدير را مى گويند كه شايد ازروى دلسوزى مبلغ كمترى به عنوان كمك به مدرسه از آنها بگيرد! رشد انجمن هاى اوليا ومربيان تابعى است از رشد جامعه مدنى و به نوبه خود بر آن تاثير مى گذارد. طرح هايىمانند خودگردانى مدارس و واگذارى مديريت مدارس قيمت تمام شده و تقويت مشاركت هاىمردمى، بدون نهادسازى و تقويت نهادهاى موجود از قبيل انجمن اوليا و مربيان و شوراىمعلمان، امكانپذير نيست. به تجربه ثابت شده است كه در غياب اين نهادها، سيستم ادارىتوانايى و ظرفيت اجراى طرح هاى اصلاحى را ندارد

خانه و مدرسه زماني مي توانند رسالت آموزشي و تربيتي خاص خود را به نحو مطلوب انجام دهند که هر يک شناخت تربيتي کافي داشته باشند و نقش تربيتي خاص خود را با بصيرت انجام دهند. در اين راستا انجمن اوليا و مربيان هيأتي منتخب از پدران و مادران، دانش آموزان و مريبان مدرسه است که با هدف همکاري در جهت پيشبرد امور آموزش و پرورش دانش آموزان تشکيل مي شود. اين انجمن پيشنهادها و طرح هاي مفيد را به مدير و مسئوولان مدرسه عرضه مي کند و در اداره بهتر امور، يار و ياور صميمي مديران محسوب مي گردد.

انجمن اوليا و مربيان، مظهر همکاري خانه و مدرسه در امر تعليم و تربيت کودکان و نوجونان است. در هفته پيوند اوليا و مربيان که از تاريخ 24 تا 30 مهرماه هر سال برگزار مي گردد، پدران و مادران به مدارس دعوت شده و درباره مسائل تربيتي بحث و تبادل نظر نموده و نمايندگان خود را در انجمن براي  يک سال برميگزينند مشاوره و برنامه ريزي به منظور تحقق اهداف انجمن، همکاري و همفکري با مدير و مربيان مدرسه در مورد برنامه هاي اوقات فراغت دانش آموزان و دعوت از اولياي علاقمند به منظور بهرهمندي از خدمات و ياري هاي آنان براي تهيه و تدارک و تکميل امکانات آموزشي پرورشي مدرسه از جمله مهم ترين وظايف انجمن اوليا و مربيان مي باشند.

اوليا و مربيان، دو بال نيرومند پرواز در آسمان تربيتاند که هيچ کدام به تنهايي نمي توانند اوج گرفتن دانش آموزان، در افق هاي روشن فردا را فراهم آورند. والدين مهربان و معلمان دلسوز بايد با ياري يکديگر، به اميدهاي فرداي اين مرز و بوم، فرصت شکوفايي بدهند.

پيوندى به استحكام مهر

انجمن اوليا و مربيان، تقريباً براى هيچ گروه سنى در كشور ما غريب و نامانوس نيست. تا چندى قبل كه ما مدرسه مى رفتيم سالى دو يا سه بار برگه هاى دعوت نامه انجمن را براى والدين خود مى برديم و پدر و مادرها نيز مجبور بودند براى جلوگيرى از اعتراض مسوولين مدرسه و التماس هاى فرزند در اين جلسات حضور يابند.
امروز هرچند اين تشكل ها سازمان يافته تر شده و ديد والدين و مسوولين نيز نسبت به انجمن ها تغيير كرده و بهبود يافته است اما هنوز هم به اعتقاد كارشناسان، انجمن اوليا و مربيان در كشور ما معنا و جايگاه واقعى خويش را نيافته است.
* محمدحسين فروزان

بر اساس اساسنامه انجمن مركزى اوليا و مربيان هدف نهايى از تعليم و تربيت در آيين مقدس اسلام و به تبع آن در حكومت جمهورى اسلامى، دستيابى به مكارم اخلاقى، يافتن نفس مطمئنه و تزكيه و حركت در صراط مستقيم در جهت وصول به مقام بندگى شايسته خداى توانا با استفاده از زمينه هاى فطرى انسان است.

دو ركن مهم و اساسى اين ترقى تعالى عبارت است از كانون هاى با صفا و با هدف خانواده و مدرسه؛ لذا به منظور برقرارى هرچه بيشتر ارتباط ميان اين دو كانون و در جهت تحكيم همكارى هاى تربيتى و ايجاد هماهنگى بين كليه مراكزى كه تمام يا بخشى از اهداف آن ها هدايت و تهذيب افكار و تربيت اخلاق عمومى است انجمنى به نام انجمن اوليا و مربيان تشكيل گرديد.

شايد بزرگترين رسالت اين انجمن ها مشاركت بين اوليا و مربيان در فعاليت هاى تربيتى و ايجاد مشاركتى جهت توفيق در امر تعليم و تربيت و رفع موانع اجتماعى، اقتصادى و فرهنگى باشد. اما اين انجمن ها به رسالت واقعى و ملى خود تا چه اندازه نزديك شده اند؟
به اعتقاد برخى از والدين دانش آموزان، تشكيل اين انجمن ها فقط بهانه اى جهت حضور والدين براى ايجاد ارتباط مالى ميان آن ها و مديران است.

رنجبر، كه فرزندانش در مقاطع ابتدايى و راهنمايى مشغول تحصيل هستند، پيوند ميان دو نهاد خانه و مدرسه را لازم دانسته و مى گويد: «نفس وجودى اين انجمن ها بسيار مفيد و ضرورى به نظر مى رسد، زيرا موجب مى شود كه والدين از مشكلات دانش آموزان و مدرسه با خبر شده و مسوولين مراكز آموزشى نيز با ارتباط مستمر با والدين از نحوه تعامل آن ها با محصلين و همچنين مشكلاتى كه والدين با فرزندان دارند با خبر مى شوند. اما نكته اين جاست كه به تنها چيزى كه در اين انجمن ها توجه نمى شود همين مسايل است و والدين فقط بايد به صورت يك طرفه از مشكلات مدرسه با خبر شده و از هر گونه همكارى دريغ ننمايند.»

وى مى افزايد: «فرض كنيد دانش آموزى در خانه داراى مشكلى با والدين خود باشد و اگر اين مشكل او به صورت نهفته و پنهان باقى مانده و به مدرسه انتقال پيدا كند موجب بروز مشكلاتى براى وى و ساير شاگردان مى شود و البته عكس اين قضيه نيز صادق است، يعنى اگر مشكلات درسى و ارتباطى او با ساير دانش آموزان به محيط خانه انتقال يابد، در بسيارى از موارد موجب بروز ناهنجارى در محيط خانه و در تعامل با ساير اعضاى خانواده مى شود.»

به اعتقاد وى با توجه به اين موارد، اين انجمن ها فى نفسه بسيار مفيد است اما جايگاه آن در ميان خانواده ها به خوبى تدوين نشده است و مدارس نيز از عملكرد آن ها برداشت و تصوير اشتباهى دارند و فعاليت آن را به عنوان سمينارى براى حل مشكلات ادوارى مدارس مى دانند.

رضازاده، دبير يكى از دبيرستان هاى دخترانه تهران نيز در مورد علل عدم موفقيت انجمن اوليا و مربيان مدارس كشور معتقد است: «يكى از موانع پيشبرد اهداف انجمن، ناشى از مسايل فرهنگى جامعه است. فرهنگى كه در افكار و سيستم روان شناختى ما مستقر شده و تغيير آن صبر و حوصله زياد و مداومت دقيق مى طلبد.

در جامعه ما متاسفانه فرهنگ فردگرايى بر جمع گرايى غالب است و همين مساله سبب مى شود كه اعضاى انجمن ها كه متشكل از اولياى خانه و مربيان مدرسه هستند، تصميم گيرى  هاى مناسب جمعى نداشته باشند. شوراى مدرسه، معلمان، شوراى دانش آموزان و انجمن اوليا و مربيان اركان هر واحد آموزشى را تشكيل مى دهند و به نظر مى رسد نظام تصميم گيرى و تصميم سازى در مدارس بايد با مشاركت مجموعه اين شوراها انجام شود و در حقيقت انسجام و پيوستگى اين ركن ها با يكديگر است كه مى توانند با بازنگرى و تعريف مجدد در رفتارهاى مناسب در محيط آموزشى، با توسعه فضاى همكارى و مشاركت در مدرسه و با ايجاد ارتباطات مطلوب بين دانش آموزان، اوليا و معلمان فضاى مدرسه را به محيطى با نشاط و مطلوب تبديل كنند.»
اين در حالى است كه به عقيده مديران و مسوولين سازمان مركزى انجمن اوليا و مربيان برداشت و نگاه اكثر والدين به اين انجمن درست نبوده و هدف از تشكيل چنين جلساتى دانش افزايى والدين، راهنمايى خانواده ها، تحكيم روابط ميان اوليا و مربيان و ارتباط مستمر والدين با اولياى مدرسه است كه به اين منظور مى توان به تاسيس و راه اندازى مراكز مشاوره خانواده به عنوان يكى از مهمترين اولويت هاى كارى اين سازمان در سال جارى اشاره كرد.

دكتر جلاليان، كارشناس امور تربيتى در اين خصوص مى گويد: «بايد دو نكته مورد توجه قرار گيرد، اول اين كه تاكنون اكثر پژوهش هاى انجام  شده پيرامون مهمترين وظايف و اهداف انجمن ها بيانگر نتايج مثبت و اميدوار كننده در خصوص تغيير نگرش والدين در زمينه مسايل تربيتى و رضايت مندى آنان از خدمات ارايه شده بوده است. نكته ديگر اين كه معتقدم حضور اوليا در اين عرصه مشاركت با هر قوت و ضعفى و در هر شرايطى عامل مهم، اساسى و موفقيت آميز به شمار مى آيد. بنابراين كاربرد اصطلاح عدم موفقيت براى انجمن قابل تعميم نيست.»

وى در عين حال مى افزايد: «البته اين مطلب بيانگر نبود موانع، مشكلات و محدوديت  در حوزه فعاليت اين انجمن ها نيست و بى ترديد اين مراكز نيز مانند ساير بخش ها با مسايل و مشكلاتى مواجه هستند كه مهمترين آن ها را مى توان در عدم نگرش صحيح برخى از مسوولان و مديران به نقش، جايگاه و اهداف پيش بينى شده انجمن، تصويب قوانين و مقررات محدود كننده و متناقض با وظايف مصوب انجمن ها، عدم فضاى امن روانى براى بيان نظرات و انديشه ها، عدم اطلاع رسانى و مقايسه عملكرد انجمن هاى واحد هاى آموزشى در سال هاى مختلف، عدم ارتباط مستمر اعضا با مجمع عمومى اوليا عدم پيش بينى مشوق  هاى لازم به منظور تجليل از فعالان انجمن، عدم آشنايى برخى اعضا با سياست ها و قوانين و مقررات و كمبود آموزش هاى لازم در زمينه مهارت هاى بحث گروهى و عدم آشنايى با قوانين تصميم گيرى گروهى و غيره مشاهده كرد.»

وى ضمن تاكيد بر ايجاد هماهنگى بين نقش تربيتى خانواده و مدرسه و ايجاد توافق بين اوليا و مربيان در حوزه اصلى و ارزش هاى حاكم بر جامعه و نظام تعليم و تربيت معتقد است: « ترويج فرهنگ يادگيرى مستمر در ميان اولياى دانش آموزان و خانواده ها، پيشگيرى  از آسيب هاى روانى، اجتماعى و عاطفى نوجوانان، تاكيد بر هنجارهاى اجتماعى از طريق ارايه الگوهاى مناسب به دانش آموزان و فراهم نمودن بسترهاى لازم به منظور مشاركت اوليا در نظام تصميم گيرى مدرسه در راستاى ايجاد فرصت هاى آموزشى از مهمترين رسالت هاى انجمن هاى اوليا و مربيان است كه بايد به صورت كاملاً جدى تر به آن ها نگريست و زمينه را براى اجرايى شدن آن فراهم كرد.»

آنچه مسلم است آموزش و پرورش مهمترين ركن توسعه در جوامع پيشرفته محسوب مى شود و به اعتقاد صاحب نظران توسعه، امروزه تنها كشورهايى مى توانند به حيات خود ادامه دهند كه از چهار قدرت فرهنگى، آموزشى، اقتصادى و سياسى بهره مند باشند.
اين در حالى است كه دستيابى به قدرت فرهنگى -كه يكى از مهمترين ابزارهاى توسعه محسوب مى شود- تنها در سايه توجه به حوزه آموزش و پرورش و فعاليت در اين زمينه حاصل مى شود.

تشكيل شوراها و انجمن هايى مانند «اوليا و مربيان» نيز گامى موثر در تداوم آموزش فرهنگى با استفاده از انتقال تجربيات به ويژه در ميان خانواده هاست. از سويى آنچه كه موجب عدم موفقيت كامل و دست يابى به اهداف نهايى انجمن ها مى شود ريشه در عدم درك متقابل اوليا و مربيان از يكديگر و شايد ديد هر دو طرف به يكديگر همراه با سوء ظن باشد!

در صورتى كه اگر اين دو كانون (خانه و مدرسه) كاركرد صحيح خود را بيابند، در پيشبرد روند تحصيلى دانش آموزان بسيار مفيد و موثر خواهد بود؛ لذا با برنامه ريزى مناسب بايد ارتباط متقابل مدارس با اولياى دانش آموزان را تقويت كرد تا اين پيوند زيبا به سادگى نگسلد.

از خانه تا جامعه تنها يک گام: مدرسه!

مدرسه اولين گام کودک در ورود به اجتماع، زندگي جمعي و آشنا شدن با دنياي پيچيده بيرون از خانه است. رشد شخصيتي و فکري کودک که در خانه شکل گرفته، در مدرسه تکميل شده قوام مي يابد. مدرسه آغاز جداشدن کودک از خانواده است! در گذشته نه چندان دور اين کودک بود که در روز اول مدرسه مي گريست و اينکه اين مادر است که با آگاهي از نقش مدرسه و آغاز انفکاک از فرزندي که پيش از اين جزئي از وجودش بود ، با چشمي اشکبار فرزند را راهي مي کند تا براي حضور در اجتماع آماده شود. به راستي نقش مدرسه در تربيت کودک بسيار حياتي و اساسي است به همين دليل است که بايد والدين و معلمان در ارتباط تنگاتنگ با يکديگر باشند و در پرورش کودک يکديگر را ياري رسانند. و آيا اين مهم در مدارس ما قابل اجراست؟ کلاس هاي پرجمعيت، حجم بسيار زياد دروس، معلمي که خود دغدغه هاي بسيارش را ، حتي هنگام  درس گفتن در پس ذهن دارد آيا مجال اين مي يابد که با تک تک والدين دانش آموزان انبوهش در کلاس ارتباط برقرار کرده ، ضعفها ، کاستي ها و يا توانايي ها و برتري ها کودکان را با والدين در ميان گذارد و با هم فکري آنان شيوه رفتاري يکساني را در خانه و مدرسه در پيش گيرد؟ انتخاب روز پيوند اوليا و مربيان، و يا هفته ايي براي آن( مهر 30-124 ) براي به انجام رساندن اين کار سترگ به جا ، ولي بسيار بسيار ناکافي است و اميدواريم که اهتمام معلمان، مربيان و اولياء مدرسه و خانه به تعليم، تربيت و رشد شخصيت کودک به اين يک روز و هفته خلاصه نشود.

نبايد انديشيد که وظايف خانه و مدرسه و انجمن اوليا و مربيان در نظارت بر توانايي ها و يا کاستي هاي درسي کودکان و نوجوانان بايد خلاصه شود. چنانکه گفته شد بايد پس از ورود کودک به مدرسه، والدين و معلمان کودک را براي زندگي اجتماعي آماده کنند." امروز مي بينيم جوان 25-24 ساله جوان خامي است که نمي تواند به خوبي از عهده مسئوليت هاي اجتماعي خود برآيد و دليل عمده آن نيز اين است که بسترها و نهادهاي اجتماعي که جوان بتواند در آنجا تمرينات لازم را انجام بدهد، به اندازه کافي وجود ندارد."₍₁₎

امروزه شاهد آن هستيم که جامعه ما يک جامعه قانون مدار نيست از کوچک و بزرگ و پير و جوان قانون را  در زندگي لازم الاجرا نمي دانند اين همه از آنجاست که خانه و پيامد آن مدرسه ، کودک و نوجوان را براي حضور در اجتماع، پاي بندي به قوانين آن و حضور فعال و پرتوان در آن آماده نکرده است.

متاسفانه در مدارس ما تفکر و نوع نگرش به زندگي در زيرحجم عظيمي از محفوظات مدفون شده است " ما آنقدر اطلاعات مي دهيم که دانش در لابلاي آن اطلاعات گم مي شود... در لابلاي اين اطلاعات تفکر گم مي شود يعني اينکه ما مجالي براي انديشيدن ايجاد نمي کنيم."₍₂₎

اين همه نشان از آن است که خانه و مدرسه ارزيابي درستي از نيازمندي هاي جامعه نداشته ، کودک و نوجوان را در جهت اين نيازمندي ها آماده نساخته اند.

" انجمن اوليا و مربيان بايد بداند که يک عضو از يک سيستمي است که مبادرت به تربيت جوانان نموده پس بايد موقعيت خود را در آن سيستم به خوبي بشناسد و نيز شناخت کاملي نسبت به عوامل تاثيرگذار ديگر پيدا کند و اين کار، زمينه را براي يک تاثيرگذاري مثبت در يک برنامه ريزي خوب فراهم مي کند . خلاصه کلام اينکه ما بايد بدانيم افرادي که در مظان تعليم و تربيت ما قرار دارند چه کساني هستند؟ در چه دنيايي به سر مي برند؟ دغدغه خاطرشان چيست و آرزوها و آرمانهايشان چيست؟ "₍₃₎

آنچه جاي تقدير دارد آنکه انجمن اوليا و مربيان به منظور گسترش دامنه فعاليت خود و در راستاي يکي از وظايف تعيين شده اين انجمن مبني بر" آگاه کردن اوليا به مسائل ديني ، تربيتي، اخلاقي و مشاوره با آنان در هماهنگ کردن روش هاي تربيتي و آموزشي در محيط خانه و مدرسه" اقدام به انتشار کتب تربيتي کرده تا از اين راه کاستي هاي موجود را تا حدودي مرتفع نمايد. واحد انتشارات اين انجمن از سال 1363 شروع به کار کرده و تا کنون 160 عنوان کتاب در موضوعات دين، روانشناسي و علوم اجتماعي به چاپ رسانده است.

جامعه توسعه يافته در اولين گام نيازمند انسان توسعه يافته است. " توسعه پايدار و منطقي و قابل قبول ، توسعه ايست که به شخصيت انسان ها و به خود انسان ها بپردازد. مراد ما توسعه شخصيت انساني در جهت اهداف فرهنگي و مدني است که دين ترسيم و بيان مي کند"₍₄₎

پي نوشتها:

1- دکتر ميرباقري ( مجموعه سخنراني هاي چهارمين کنگره سراسري انجمن هاي اوليا و مربيان سراسر کشور)

2- حجت الاسلام و المسلمين دکتر بهرام محمديان ، همان، ص 166.

3- دکتر ميرباقري ، همان، صص 4 و 53.

4- حجت الاسلام دکتر بهرام محمديان ، همان، ص 168.

منابع :

http://www.irna.ir/occasion/24mehr84/indexpeyvand.htm

اهداف و وظايف انجمن اوليا ومربيان واحدهاي آموزشي

مدرسه مهم ترين نهاد اجتماعي ، تربيتي وآموزشي ، و اصلي ترين ركن تعليم وتربيت است كه به منظور تربيت صحيح دانش آموزان درابعاد ديني ، اخلافي ، علمي ، آموزشي ، اجتماعي و كشف استعدادها وهدايت و رشد متوازن روحي و معنوي و جسماني آنان برابر ضوابط وزارت آموزش وپرورش تأسيس و اداره مي شود. اين نهاد با همكاري كليه ي كاركنان و با مشاركت دانش آموزان و اولياي آنان زير نظر مدير مدرسه اداره مي شود. 

_{اركان مدرسه}

1-  مدير مدرسه

2-  شوراي مدرسه

3-  انجمن اوليا ومربيان

4-  شوراي معلمان

5-  شوراي دانش آموزان

 انجمن اوليا ومربيان

انجمن اوليا ومربيان هر مدرسه هيأت منتخبي است از اولياي دانش آموزان و مربيان همان مدرسه كه با تفاهم و صميميت م به منظور تقويت همكاري و مشاركت اولياي دانش آموزان جهت كمك به ارتقاي كيفيت فعاليت هاي آموزش وپرورش و گسترش ارتباط خانه ومدرسه ، برطبق مقررات و ضوابط وزارت آموزش وپرورش انجام وظيفه مي نمايد.

 الف – ترتيب اعضا

1-  مدير مدرسه

2-  يكي از معاونين و انتخاب مدير

3-  نماينده ي شوراي معلمان

 4-  معاون پرورشي يا يكي ازمربيان امور تربيتي ، و در صورت نبود مربي ، يكي از معلمان آگاه به مسائل تربيتي به انتخاب مدير

5-  برگزيدگان اولياي دانش آموزان

 تبصره ي1:تعداد اولياي دانش آمو زان و نحوي انتخاب آنان جهت عضويت درانجمن و چگونگي وزمان تشكيل جلسات برابرماده ي

19 آيين نامه ي انجمن مركزي اوليا ومربيان خواهد بود. ( دربند 20 شرح وظايف ، به آن اشاره شده است .)

تبصره ي 2 : درصورت لزوم ، مدير مدرسه مي تواند ازنماينده ي شوراي دانش آموزان و برحسب موارد از افراد ذي ربط و صاحب نظر براي شركت درجلسات انجمن دعوت كند.

_{ب- شرح وظايف انجمن اوليا و مربيان آموزشگاه}

1-تأمين مشاركت فكري ، فرهنگي ، عاطفي وآموزشي اوليا وتقويت ، هماهنگي و همسويي تربيتي و آموزشي خانه ومدرسه

2-جلب همكاري اولياي دانش آموزان جهت مشاركت و كمك و ارتقاي كيفيت فعاليت هاي مربوط و ارائه ي پيش نهادهاي لازم به مدير مدرسه

3-مشاوره و برنامه ريزي درجهت  تحقق هرچه بهتر اهداف انجمن

4-همكاري و مشاركت با شوراي معلمان دربرگزاري كلاس هاي فوق برنامه

5-برنامه ريزي و تصميم گيري جهت تشكيل جلسات آموزش خانواده

6-  همكاري و مشاركت بامدير مدرسه دراجراي فعاليت هاي پرورشي ، برگزاري اردوهاي دانش آموزي و بازديد از مراكز علمي ،

آموزشي وفرهنگي

7-  تلاش و همكاري براي جلب مشاركت اولياي دانش آموزان ، صاحبان ِحَرف ، افراد خير ومؤسسات خيريه درتأمين امكانات مورد

نياز و بهبود اداره ي امور مدرسه   

8-  تهيه ي برنامه ي بهداشتي و پزشكي با مشاوره ي افراد آگاه ، و كمك به مراقبان بهداشت ونظارت براجراي آن درمدرسه

9- همكاري م مشاركت درباره ي چگونگي قدرداني از كاركنان ، اولياي دانش آموزان و اعضاي شوراهاي مدرسه با رعايت ضوابط ومقررات مربوطه

10- برنامه ريزي و تشكيل جلسات عمومي اولياي دانش آموزان

11- نظارت برچگونگي اخذ كمك هاي مردمي با رعايت قوانين و مقررات مربوطه

 12- تشكيل شوراي مالي مدرسه با عضويت مدير مدرسه ، رئيس انجمن ونماينده ي شوراي معلمان دراولين جلسه ي انجمن

13- مشاركت دراجراي برنامه هاي كارآموزي هنرجويان در هنرستان ها

14- نظارت برنحوي هزينه ي وجوه حاصل از كمك هاي مردمي ، خدمات فوق برنامه ، سرانه ي دانش آموزان وكمك هاي شوراهاي آموزش  وپرورش از طريق شوراي مالي و مطابقت موارد هزينه با برنامه هاي مصوب شوراي مدرسه 

15- بررسي و اتخاذ تصميم نسبت به سرويس رفت وبرگشت

 16- انتخاب نماينده براي شركت در شواري مدرسه

هم چنين براساس موارد آيين نامه ي انجمن اوليا ومربيان واحدهاي آموزشي ، وظايف زير نيز بر عهده ي انجمن اوليا ومربيان مدرسه مي باشد :

       ماده ي 16– مدير مدرسه موظف است حداكثرتا اخرمهرماه هرسال ( پايان هفته پيوند ) از تمام اولياي دانش آموزان دعوت به عمل آورد وپس از تشكيل جلسه ي عمومي اوليا ، با استفاده از آگاهي هاي خود مخصوصاً  محتواي كتاب آشنايي با انجمن اوليا ومربيان ؛ لزوم تشكيل ، فوايد و وظايف انجمن امده است براي آنان تشريح كند.

          ماده ي 19 – تعداد اعضاي اولياي منتخب براي عضويت درانجمن مدرسه برمبناي زير تعيين مي شود:

1-  درمدارسي كه عده ي دانش آموزان آن ها كم تر از 300 نفرباشد، عده ي اولياي منتخب جمعاً هفت نفرخواهد بود كه چهار نفر عضو اصلي و 3 نفربقيه عضو علي البدل هستند.

2-  در مدارسي كه عده ي دانش آموزان آن ها بيش از 300 نفرباشد، به ازاي هر 100 نفردانش آموز اضافي يك نفراز  اوليا بر تعداد اعضاي اصلي افزوده مي شود . ولي عده ي اعضاي علي البدل هم چنان 3 نفرخواهد بود.

ماده ي 20- مدت زمان كار انجمن اوليا ومربيان هر مدرسه يك تحصيلي است ودر مهرماه هرسال انتخابات بايد تجديد شود . اعضاي انجمن سال گذشته در صورت برخورداري از شرايط انتخاب مي توانند دوباره خود را براي عضويت در انجمن نامزد كنند.  

منبع :

http://schools.roshd.ir/beheshti2/anjoman.htm

دست پرورده اوليا تربيت يافته مربيان (يك گزارش )

وقتي سال هاي اول فرستاديمش مدرسه، فكر مي كرديم محيط درس و مدرسه او را آرام كند، اما نه تنها اينطور نشد، بلكه بچه ظرف چند سال تبديل شد به يك نوجوان شر و شلوغ. مسئولان مدرسه، مرتب دنبال ما مي فرستادند كه بياييد پرونده اش را بگيريد. در خانه هم مادرش حريفش نمي شد. الان دانش آموز دبيرستان است، اما محيط دبيرستان هيچ تاثيري در بهتر شدن شرايطش ندارد. ما كه جز اخطارهاي ناظم و مدير، چيزي از انجمن اوليا و مربيان نمي بينيم. نمي دانم اين انجمن به چه كاري مي آيد؟
مرد با ناراحتي حرف مي زند، گاهي اشك در چشمانش حلقه مي زند. باز هم از فرزندش مي گويد: حالا ديگر خيلي وقت ها از خدا طلب مرگ پسرم را مي كنم، نمي دانيد اين پسر با من و همسرم چه مي كند. هر كاري مي كنيم اصلاح نمي شود، نه درس مي خواند، نه حرف گوش مي كند. مرتب سركوچه با بچه هاي خلاف همراه است، معتاد شده، مزاحم مردم مي شود، تا به حال چند بارمزاحم مردم شده و پاي مرا به نيروي انتظامي كشيده است. هر قدر براي او صحبت مي كنيم يا او را نصيحت مي كنيم، هيچ فايده اي ندارد. او را التماس مي كنم، قبول نمي كند. مادرش را مي زند، مرتب همسرم گريه و زاري مي كند. خدا شاهد است از نظر مالي و مادي هرچه خواسته است، برايش فراهم كرده ام، ولي زندگي ما را از زهرمار تلخ تر كرده. نمي دانيم چه كنيم، به كجا پناه بياوريم، هرچي نذر مي كنيم كه اين بچه خوب شود، هيچ اثري ندارد.
بعد از خانه و خانواده، مدرسه و مربيان مدارس مهمترين نقش را در تربيت فرزندان جامعه ايفا مي كنند و به همين دليل است كه متخصصان تعليم و تربيت بر ضرورت هماهنگي اين دو نهاد اساسي در تربيت بچه ها پافشاري مي كنند، يعني اگر خانه و مدرسه براي تربيت بچه ها با هم هماهنگي نداشته باشند و يكي از اين نهادها بهترين رفتار رابا بچه داشته باشد اما نهاد ديگر با آن هماهنگ نباشد همه كارهاي مثبت آن نهاد از بين مي رود. تشكيل انجمن اوليا و مربيان در ايران و به نام هاي ديگر در سراسر جهان براي ايجاد هماهنگي در تربيت فرزندان هر جامعه مي باشد. اگر چه متاسفانه بعد از تشكيل چندين دهه از انجمن اوليا و مربيان فعلي يا انجمن خانه و مدرسه سابق، ما نتوانسته ايم انجمن هاي قوي تاثيرگذاري در نظام تعليم و تربيت كشور داشته باشيم، اما بايد تلاش كرد كه انجمن اوليا و مربيان از شكل سوري خارج شده و موجب پيوند مستحكم خانه و مدرسه در جامعه ماگردد.
ضرورت اهداف تشكيل
انجمن اوليا و مربيان
تشكيل انجمن اوليا و مربيان در مدارس كشور چه ضرورتي دارد چرا بايد اوليا و مربيان همواره رابطه محكم و قوي داشته باشند و براي تعليم و تربيت صحيح فرزندان جامعه با هم پيوند بخورند؟ اين سؤال هايي است كه در ذهن برخي از اوليا وجود دارد.
به اعتقاد متخصصان تعليم و تربيت، خانه و مدرسه يا اوليا و مربيان دو نهاد و عنصر اساسي و عميق در تعليم و تربيت بچه ها هستند و نقش آنها در تربيت هاي دانش آموزان تفكيك ناپذير است.
متخصصان تربيتي مي گويند: در هر مدرسه اي كه پيوند اوليا و مربيان قوي بوده است، دانش آموزان آن مدرسه هم در زمينه آموزشي و هم در زمينه اخلاقي و پرورشي از رشد چشمگيري برخوردار بوده اند و به همين دليل پيوند اين دو نهاد در جامعه بسيار ضروري است.
زيرا اگر يكي از اين دو نهاد رسالت خود را خوب انجام دهد ولي نهاد ديگر با اين نهاد هماهنگي نداشته باشد و كارهايش مخالف و متضاد با اين نهاد باشد، عملا كارهاي مثبت و ارزشمند نهاد اول از بين مي رود و اين دو نهاد كارهاي يكديگر را خنثي مي كنند.»
در حال حاضر بيش از 115 هزار انجمن اوليا و مربيان در سراسر كشور وجود دارد كه داراي يك ميليون و 150 هزار عضو مي باشند. اما متأسفانه عملكرد اين انجمن ها چشمگير و قابل لمس نيست و بيشتر حالت سوري و شكلي دارند و به گفته برخي از معلمان و اوليا، كاري جز امضاء كردن دفتر انجمن كه از طرف ادارات آموزش و پرورش به هر مدرسه داده مي شود، انجام نمي دهند. شايد وزارت آموزش و پرورش ادعا كند كه انجمن هاي فعالي نيز در مدارس كشور وجود دارند، ولي حقيقت اين كه انجمن هاي فعال به صورت استثناء هستند و قاعده موجود فعال نبودن اين انجمن هاست.
تربيت خانه، تربيت مدرسه
«او» كارمند بانك است و از وضعيت مالي نسبتاً خوبي برخوردار است. داراي دو فرزند پسر و يك فرزند دختر است كه به شدت از دست پسر بزرگ خود ناراضي است. مي گويد: «خدا مي داند كه آنچه پسر بزرگم خواست برايش تهيه كردم. بعنوان يك دانش آموز، همه چيز دارد: تلويزيون، ويديو، كامپيوتر، لباس هاي گوناگون، حتي دو تلويزيون براي خانه خريده بودم كه او به خاطر ديدن يك برنامه با برادر و خواهر كوچكش دعوا نكند. هميشه به حد كافي پول توي جيب او مي گذاشتم تا احساس كمبود نكند، خلاصه در هيچ كاري براي او كم نگذاشتم. اما متأسفانه به هيچ صراطي مستقيم نيست، خودمان هم نمي دانيم مشكل او چيست. مربيان مدرسه هم فقط ايراد مي گيرند و شكايت مي كنند و تهديد. چند بار او را پيش روانپزشك و روانشناس بردم، باز فايده اي نداشت. حتي يك بار خودم به نيروي انتظامي رفتم و از آنها خواستم كه او را بخواهند و او را تهديد و تنبيه كنند، شايد بترسد و دنبال برخي كارها نرود ولي بازهم فايده اي نكرد.
اين كارمند بانك در ادامه مي گويد: «هرچي فكر مي كنم كه در زندگي چه بدي كرده ام كه گرفتار اين پسر شده ام به جايي راه پيدا نمي كنم. هم خودم نماز مي خوانم و هم همسرم و كلاً خانواده مذهبي هستيم، ولي نمي دانم چرا اين بچه اين طور شده است، پيش امام جماعت مسجد رفتم و از او هم كمك خواستم، او هم نتوانست براي ما كاري انجام دهد. اي كاش وضع مالي من خوب نبود، اما فرزند خوبي داشتم تا مرا درك كند و اذيت نكند. از قول من به مردم بگوييد كه حواستان به بچه هايتان باشد، بچه اگر كج شد و به راه كج رفت، زندگي را بر شما سياه خواهد كرد، حتي اگر بيشترين ثروت دنيا را داشته باشيد. شايد يكي از اشتباهات بزرگ من اين بود كه در سال هاي كودكي و نوجواني فرزندم، بيشتر دنبال كار و درآمد بودم و زياد كار مي كردم و اوقات زيادي در خانه نبودم كه كنار بچه ها باشم و ببينم آنها چه مي كنند. دعا كنيد بچه من اصلاح شود.»
فرزند صالح آرزوي همه اوليا
هيچ پدر يا مادري را نمي توان يافت كه نسبت به سرنوشت اخلاقي و تحصيلي فرزند يا فرزندان خود بي تفاوت باشد. حتي كساني كه در دوران نوجواني و جواني خود ازنظر تربيتي و تحصيلي موفق نبوده اند، دوست دارند كه فرزند شايسته، صالح، تحصيل كرده، خوب، خوش اخلاق داشته باشند. با اين وجود متأسفانه اكثر والدين در تربيت صحيح فرزندان خود موفق نيستند، چرا؟
اين يك سؤال اساسي براي امروز جامعه ماست زيرا باوجود آنكه همه والدين دوست دارند فرزنداني خوب تربيت كنند و باتوجه به اينكه نظام و حكومت به شدت نسبت به مسائل تربيتي، ديني، اخلاقي و تحصيلي جوانان حساس است، ولي در تربيت صحيح جوانان و نوجوانان كشور موفق نبوده اند و ناكام مانده ايم. نتايج آزمون ها و امتحانات مدارس كشور به خصوص در مقاطع راهنمايي و دبيرستان نشان مي دهد كه درحال حاضر درصد قابل توجهي از دانش آموزان سراسر كشور قبل از اخذ مدرك ديپلم، از دور تحصيل خارج مي شوند، البته صرف خارج شدن از دور تحصيل و عدم ادامه تحصيل از اهميت مهمي برخوردار نيست، آنچه كه نگران كننده مي باشد اين است كه بخش زيادي از كساني كه از دور تحصيل خارج مي شوند، نوعاً به مسيرهاي كج هدايت مي شوند و با كساني دوست مي شوند كه آينده مناسبي را نمي توان براي آنها پيش بيني كرد. تحقيقات نشان مي دهد كه دانش آموزاني كه به علم و دانش علاقه نشان داده اند، زمينه انحراف اخلاقي و تربيتي آنها به شدت كاهش يافته است. بنابراين وضعيت مدارس كشور نشان مي دهد كه ما نه تنها در آموزش بچه ها، بلكه در پرورش آنها نيز به شدت دچار مشكل هستيم.
عشق و آرزو لازم است ولي كافي نيست
تحقيقات، مطالعات و مشاهدات گوناگون نشان مي دهد كه صرف داشتن علاقه يا آرزو و عشق به هدف، دليل كافي براي رسيدن و دستيابي به آن هدف نيست و بدون برنامه ريزي و تلاش و كوشش هيچ كس قادر نيست به آرزوها و اهداف خود دست يابد. همه ما دوست داريم ثروتمند باشيم يا هر جواني دوست دارد كه در آزمون ورودي دانشگاه موفق شود يا يك ورزشكار مشهور گردد، خيلي ها دوست دارند خانه هاي بزرگي درتهران داشته باشند، عده اي دوست دارند به يك مقام حكومتي بلندپايه دست پيدا كنند و بالاخره همه والدين دوست دارند كه بچه هاي خوب، باتربيت، تحصيل كرده و فعالي داشته باشند، اما صرف داشتن اين آرزوها و علاقه ها كافي نيست. براي رسيدن به يك آرزو يا هدف، عشق و علاقه لازم است اما كافي نيست. بعداز آرزو، عشق و علاقه براي رسيدن به هر هدف يا آرماني، داشتن برنامه براي رسيدن به آن هدف و تلاش و كوشش در جهت اجراي برنامه مهمترين نياز دستيابي به اهداف انسان درهركاري است.
چگونه مي توانيم فرزندان خوب تربيت كنيم
چگونه مي توان بچه هارا خوب تربيت كرد؟ اين سؤال بسياري از والدين ايراني است. امروز اكثر والدين از اينكه نمي توانند بچه هاي خود را درست تربيت كنند، نگران هستند، زيرا آنها در جامعه مي بينند كه يك فرزند ناصالح و بد چگونه زندگي را براي والدين خود به جهنم تبديل مي كند و هيچ كس راضي نيست كه سرنوشت زندگي او چنين شود. به همين دليل اكثر والدين تلاش مي كنند تا آنجا كه ممكن است شرايطي را براي فرزندان خود فراهم سازند كه آنها خوب تربيت شوند. بسياري از والدين حتي ممكن است خودشان غذاي خوب نخورند يا لباس خوب نپوشند و خود سواد نداشته باشند، اما تلاش مي كنند كه براي فرزندان خود هم غذاي خوب، هم لباس خوب هم مدرسه خوب فراهم كنند تا مشكلي نداشته باشند و به درس و مشق خود خوب برسند. اما متأسفانه بسياري ازبچه ها، آن طور كه والدين آنها دوست دارند، تربيت نمي شوند و به همين دليل است كه بعدازمدتي اختلاف والدين و بچه ها بالا مي گيرد، واين امر آن قدر ادامه پيدا مي كند كه برخي والدين قيد داشتن بچه خوب را مي زنند و اساسا بچه ها را به حال خود رها مي كنند، زيرا مي بينند هركاري كه مي كنند، بچه هاي آنها حرف گوش نمي كنند و راه خود را ادامه مي دهند.
مشكل كجاست
چرا با وجود اينكه والدين دوست دارند كه بچه هاي خود را درست تربيت كنند و با وجود اينكه سعي مي كنند اكثر نيازهاي معيشتي آنها را خوب تأمين كنند و همه تلاش و كوشش خود را صرف امور بچه ها مي كنند، اما بچه ها درست تربيت نمي شوند؟ به راستي چرا خيلي از والدين درتربيت صحيح بچه هاي خود ناموفق هستند، مشكل كجاست، علت چيست و چه بايد كرد؟ چرا با وجود اين همه زحمت و تلاش و كوشش والدين، بچه ها گوششان به حرف آنها بدهكار نيست و با آغاز دوران نوجواني و جواني كاملا مسيري را انتخاب مي كنند كه با خواسته ها و آرزوهاي والدينشان درتضاد است؟ عده اي درس هاي خود را خوب نمي خوانند، برخي دوستان ناباب پيدا مي كنند، عده اي پرخاشگر مي شوند و مرتب با والدين يا معلمان خود در مدرسه درگير مي شوند، برخي ها كارهاي زشت و عجيب و غريب انجام مي دهند، در كوچه و خيابان ول مي گردند و اوقات خود را بدون برنامه سپري مي كنند، سيگار مي كشند، دعوا مي كنند و مزاحم مردم مي شوند.
حقيقت اين است كه برخلاف تصور عمومي كه فكر مي كنند به راحتي مي توان يك بچه را خوب تربيت كرد، تربيت بچه ها يكي از كارهاي بسيار پيچيده و سخت است و هيچ بچه اي با حرف و نصيحت درست تربيت نمي شود.
يك خطاي بزرگ
يكي از خطاهاي بزرگ كه برخي از مردم مرتكب آن هستند، اين است كه فكر مي كنند اگر براي فرزندان خود امكانات مادي فراواني فراهم كنند و هرچه كه بچه هايشان دوست داشتند براي آنها تأمين كنند، مشكل تربيتي بچه ها حل مي شود و آنها درست تربيت مي شوند، اما شواهد زندگي بسياري از خانواده هاي متمول نشان مي دهد كه اين چيزي جز يك خطاي آشكار نيست. چه بسا خانواده هايي كه ازنظر مالي وضع مناسبي نداشته اند، اما فرزندان آنها كاملا خوب تربيت شده اند. به عقيده بسياري از متخصصان تعليم و تربيت اساسا اين كار كه والدين بچه ها را بخواهند در ناز و نعمت پرورش دهند، كار صحيحي نيست، چون اينگونه بچه ها، وقتي وارد جامعه پيچيده اي مثل جامعه امروز ما شوند، قادر به تحمل سختي ها براي حل مشكلات زندگي خود نخواهندبود و عملا در زندگي موفق نخواهندشد.

منبع :

http://www.kayhannews.ir/830721/5.htm

تحقیق درباره انتخاب رشته تحصیلی

قالَ عَلي عَلَيه السَّلامُ: مَنْ مَّلَكَ اسْتَأثَرَ وَ مَنِ آسْتَبَدَّ بِرَأيِهِ هَلكَ وَ مَن شاوَرَ الرِّجالَ شارَكَ ها في عُقولِها.

حضرت علي (ع) (درباره مشورت) مي فرمايد:

هر كه (به چيزي) دست يافت خودرأي مي شود (به رأي و انديشه ديگران بي اعتنا گردد) و هر كه خودرأيي نمود (در كار مشورت نكرد) تباه گشت و هر كه با مردان (باتجربه) شور نمايد با خردهايشان شركت مي كند. (و هويداست كه حكم چند عقل در هر كار از حكم يك عقل سودمند و شايسته تر است).

نهج البلاغه- فيض الاسلام

          حكمت 152

پيشگفتار

«مَنْ عَلَّمَني حرفاً فقدْ صَيَّدَني عَبْداً‌»

«علم و دانش با كثرت و تكرار تعلم و يادگيري به دست نمي آيد، بلكه علم نوريست كه خداوند بر حسب مشيت خويش در افرادي قرار مي دهد كه خواهان هدايت و راهنمايي آنهاست.»                     امام صادق (ع)

آري علم و دانش صرفاً انباشتن معلومات و اطلاعات در حافظه نمي باشد بلكه بايد منشأ بصيرت و منش و ترس از خدا گردد.

...شاگرد و معلم از لابه لاي بصيرت از رهگذر خوديابي به خداي خويش را هي يابد و نسبت به او احساس بصيرت و بينايي نمود و ترس و بيمي از او در دلشان راهي يابد. هدف اين گروه رسيدن به نتايج دوباره عنوان تحقيق و بررسي مختصري از وضعيت مشاوره تحصيلي در دبيرستان هاست. به اميد روزي كه بتوانيم از اين امكانات فراهم شده بهترين وجه در جهت هدايت دانش آموزان به سوي آينده درخشان استفاده كنيم. نظرات سازنده و مفيد كليه صاحب نظران را مد نظر قرار داده همه خود را مسئول قرار دهيم و هر كسي بتواند به نحوي دين خود را ادا نمايد.خوشبختانه بعد از انتخاب موضوع تحقيق و پيشنهاد افراد گروه و كسب اجازه و اخذ رهنمودهاي لازم فعاليت پرتلاش را انجام داديم. اميدواريم مورد قبول دبير محترمه خانم خصوصي قرار گيرد در اينجا لازم مي دانيم از همه كساني كه به نوعي در شكل گيري اين تحقيق نقش داشته اند صميمانه تشكر كنيم. (دانش آموزان عزيز، مشاوران، مديران محترم و ...)

عنوان تحقيق

ميزان تأثير مشاوره تحصيلي در انتخاب آگاهانه رشته تحصيلي دانش آموزان نظام جديد آموزش متوسطه. به عبارت ديگر؛

-       آيا انتخاب رشته تحصيلي دانش آموزان نظام جديد آموزش متوسطه آگاهانه و با هدف بوده است؟

-       آيا مشاوره تحصيلي با مشاور مدرسه در انتخاب آگاهانه رشته تحصيلي مؤثر بوده است؟

-       آيا مشاوره تحصيلي با والدين در انتخاب آگاهانه رشته تحصيلي مؤثر بوده است؟

-       انتخاب آگاهانه رشته تحصيلي مي تواند در موفقيت تحصيلي دانش آموزان مؤثر باشد؟

-       آيا مشاوره تحصيلي براي دانش آموزان به عنوان يك نياز محسوب مي شود؟

-       نگرش دانش آموزان به عنوان ركن اساسي نظام آموزشي نسبت به مشاهده چيست؟ و ...

تاريخچه مختصري از موضوع تحقيق

با توجه به اينكه از مزاياي طرح نظام جديد آموزش متوسطه آموزش و پرورش رسمي كشور توجه بيشتر به علاقه و استعداد دانش آموزان، ارتباط اين آموزش و بازار كار كاهش نگراني و بالاتكيفي در بين دانش آموزان متوسطه و ... ذكر شده است و از طرفي در اين نظام عنايت خاصي به راهنمايي و مشاوره گرديده است.

هدف ها

1-بررسي مزيان تأثير مشاوره تحصيلي در انتخاب آگاهانه رشته تحصيلي در دانش آموزان نظام جديد آموزش متوطه

2-   بررسي ميزان تأثير مشاوره در كاهش نگراني هاي دانش آموزان

3-   بررسي ميزان تأثير مشاوره در شناساندن استعدادها و توانايي فردي دانش آموزان

4-   بررسي ميزان تأثير مشاوره در شناساندن رشته هاي مختلف دانشگاهي و مشاغل مربوطه

5-   بررسي نيازهاي مشاوره اي (عاطفي- خانوادگي و ...) و تعيين اولويت

فرض ها

-   دانش آموزان با توجه به استعدادها و توانايي هاي فردي، رشته تحصيلي خود را انتخاب كرده اند و پيشرفت تحصيلي خود موفق ترند.

-   دانش آموزاني كه با استعدادها و توانايي هاي فردي خود آشنا هستند علاقه مندي و رضايت بيشتري از ادامه تحصيل در رشته تحصيلي خود دارند.

-   دانش آموزاني كه علاقه مند به ادامه تحصيل در رشته خود هستند نسبت به رشته هاي تحصيلي دانشگاهي و مشاغل مربوط آينده آگاه ترند.

-   دانش آموزاني كه نسبت به رشته تحصيلي و زمينه شغلي آگاهي دارند و بهتر مي توانند رشته تحصيلي و در نهايت شغلي مناسب انتخاب نمايند.

ابزار تحقيق

ابزار تحقيق پرسشنامه است كه در دو قسمت الف و ب تهيه شده است. اطلاعات قسمت الف با روش درجه بندي كردن رفتار جمع آوري شده است. در هر قسمت فراواني ها، درصدگيري، ميانگين مربوط همراه با جداول و نمودار آورده شده است ضمناً متن پرسشنامه پيوست تحقيق مي باشد.

گروه آزمودني نمونه

دانش آموزان ترم آخر نظام جديد آموزش متوسطه كه بايد در خرداد 1384 فارغ التحصيل شوند براي رعايت روائي تحقيق همه آزمودني ها از رشته علوم تجربي هستند. نمونه مورد نظر با روش نمونه گيري تصادفي ناحيه ي انتخاب سؤالات و از دبيرستان صيرفي و بادامچي كه داراي نظام جديد آموزش متوسطه در سطح و رشته مورد نظر بودند، انتخاب شدند. ضمناً از هر دبيرستان يك كلاس به صورت كاملاً تصادفي به عنوان نمونه انتخاب شدند.

جامعه آماري

دانش آموزان ترم آخر نظام جديد آموزش متوسطه

اهميت و ارزش تحقيق

فقدان نظام بررسي مشاوره و راهنمايي و مدرسه به طور كامل و با كيفيت پايين علايق و توانايي ها و كوشش هاي روزمره تحصيلي و كسب مهارت، فاصله ايجاد مي كند و نقش و اثر عشق و رغبت را در پيشرفت و موفقيت از بين مي برد چه بسا! ناكامي ها و شكست هاي نوجوانان در مرحله تحصيلي كه از انتخاب آنان ناشي است، نتيجه انتخابات اتفاقي رشته تحصيلي و تخصص در بسياري موارد، عرضه، كارشاناسان و متخصصاني است كه در حد مطلوب متخصص و كارشناساني نيستند و فقط عنوان ها را و توقع و انتظارشان از جامعه بيش از اعتبار سودبخش و ارزش كاري است كه انجام مي دهند.

عدم توجه به مسأله راهنمايي و راهي تحصيل و اشتغال نوجوانان داراي زيان هاي گوناگون است كه آنها را به شرح زير مي توان ديد:

1-   راهنمايي عقيلي لازمه ي توزيع متناسب نيروي انساني است.

2-   شناسايي استعدادها لازمه ي جهت يابي تحصيلي است.

3-   علاقه موجب پيشرفت است.

4-   شناسايي استعدادها لازمه تشكيل گروه هاي متجانس درسي است.

محدوديت هاي تحقيق

1-   كمبود وقت جهت مطالعه و بررسي بيشتر براي محقق

2-   غيرممكن بودن زمان يكسان براي تكميل پرسشنامه

3-   نابرابري تعداد نمونه ها (هر كلاس بين 30 تا 40 نفر است)

منابع مالي تحقيق

تحقيق به صورت گروهي و با هزينه گروهي انجام مي شود. هزينه اياب و ذهاب، فتوكپي و كاغذ و ...در حدود 5000 ريال برآورد شده است. همچنين تايپ و فتوكپي در حدود                 هزينه شده است.

مدت زمان تحقيق

از مورخه 12/12/83 لغايت 30/2/84 كل زمان به كارگيري شده است.

كاربرد تحقيق

در اين تحقيق مي توان مشاوره در آموزش و پرورش به خصوص در ناحيه 7 مورد تحقيق، مورد استفاده بوده واقع گردد.

به اميد اينكه از امكانات موجود به بهترين نحو استفاده كرده و در خدمت به نظام تعليم و تربيت اسلامي به كار گيريم با آرزوي توفيق براي دانش آموزان، مشاوران، برنامه ريزان و كليه دست اندركاران نظام تعليم و تربيت اسلامي.

روش جمع آوري اطلاعات

با توجه به اينكه براي انجام تحقيق از ابزار پرسش نامه استفاده نموده ايم لازم است كه به دبيرستان ها مراجعه نماييم. و بعد از انجام مراحل و مقدمات لازم به دبيرستان ها مراجعه كرديم.

بحمدالله مشكل خاصي نداشتيم ولي با توجه به حجم دروس در نمونه هاي مورد نياز خود نيز اصرار داشتم كه وقت دانش آموزان گرفته نشود. لذا در هر دبيرستاني حدود 10 الي 15 دقيقه از وقت دانش آموزان براي تكميل پرسش نامه گرفته شد. ناحيه ي 7 به صورت تصادفي انتخاب شده است و از اين ناحيه نيز 2 دبيرستان و از هر دبيرستان يك كلاس به صورت تصادفي و از رشته تجربي انتخاب شده است. دانش آموزان هر كلاس بين 30 تا 40 نفر و در حال حاضر در ترم آخر نظام جديد تحصيل مي كنند و اگر تعداد واحدها را در هر ترم به طور معمول گذرانده باشند بايد در خرداد 84 فارغ التحصيل شوند.

معرفي دبيرستان هايي كه پرسش نامه را تكميل نموده اند:

دبيرستان بادامچي: اين دبيرستان تحت پوشش ناحيه 7 آموزش و پرورش شهرستان مشهد است.

آدرس: مشهد - خيابان حجاب

تعداد كل دانش آموزان دبيرستان                    774 نفر

تعداد كل دانش آموزان نظام جديد                  774 نفر

تعداد كلاسهاي تجربي (ترم آخر)                    3

تعداد نفرات تجربي (ترم آخر)                               116 نفر

حاضرين در كلاس نمونه (مورد آزمايش)            20 نفر

تعداد مشاورين                                                2 نفر

دبيرستان بادامچي: اين دبيرستان تحت پوشش ناحيه 7 آموزش و پرورش شهرستان مشهد مي باشد.

تعداد كل دانش آموزان دبيرستان                    664 نفر

تعداد كل دانش آموزان نظام جديد                  664 نفر

تعداد كلاسهاي تجربي (ترم آخر)                    3

تعداد نفرات تجربي (ترم آخر)                               105 نفر

حاضرين در كلاس نمونه (مورد آزمايش)            16 نفر

تعداد مشاورين                                                2 نفر

يادآوري:

از اين طرح مي توان در حالت هاي زير استفاده نمود:

1-جهت به دست آوردن اطلاعات مقدماتي در زمينه چگونگي، اجرا و عملكرد تجارب يادگيري موارد آزمايش در يك بخش كوچك از برنامه.

2-در برنامه هاي آموزشي كه افراد شركت كننده در برنامه با موضوع برنامه كاملاً بيگانه هستند مانند اولين درس رياضي يا آشنايي با كامپيوتر

3-در برنامه هاي آموزشي كه افراد شركت كننده در برنامه محدود هستند و به همين وليل امكان تشكيل گروه مقايسه وجود ندارد مانند تشكيل كلاسهاي جبراني يا كلاس هاي خاص براي دانش آموزان ممتاز شركت كننده در كلاس هاي مختلف درسي.

نكاتي در تهيه پرسش نامه حتي الامكان رعايت شده است:

1-   مقدمه اي مختلف در زمينه هدف از تهيه پرسش نامه در ابتداي آن ذكر شده است.

2-   راهنمايي لازم جهت پاسخگويي در هر قسمت سؤال آمده است.

3-   سؤال ها به گونه اي ساده و قابل فهم تهيه شده است.

4-   سؤال ها به گونه اي محرك جهت آزمودني ها تهيه شده است.

5-   از طرح سؤال هاي طولي و وقت گير پرهيز شده است.

6-    با توجه به سن آزمودني ها از سؤالات عاطفي و رواني پرهيز شده است.

عواملي كه در پرسش نامه مد نظر قرار گرفته شده استك

1-   جنس آزمودني ها (همه مؤنث)

2-   سن آزمودني ها (99 درصد آنها متولدين 66 تا 67 هستند)

3-   رشته تحصيلي تمام آزمودني ها يكسان است (تجربي)

4-   همه آزمودني ها جزء دانش آموزان ترم آخرند

5-   آزمودني ها از يك ناحيه آموزش و پروش شهرستان مشهد انتخاب شدند.

6-    تاريخ تكميل پرسش نامه در 2 روز پشت سر هم انجام شده است.

7-   مدت تكميل پرسش نامه براي همه يكسان بوده (10 تا 15 دقيقه)

8-   نفرات كلاس ها 35 تا 40 نفر متغير است

يافته ها با استفاده از ميانگين

الف) روش درجه بندي رفتار و ميانگين

-   اطلاعات مربوط به قسمت الف پرسش نامه با استفاده از روش درجه بندي رفتار جمع بندي شده و نوعي قضاوت است. در مقياس درجه بندي رفتار، رفتارها و عملكردهاي رفتاري نظير علاقه ها و ارزش ها را با آن اندازه گيري مي كنند. در اين مقياس نمره ي هر فرد برابرست با مجموع نمرات وي در تمام سال با توجه به جهت سالها تقسيم بر تعداد سؤالها.

-   در اين تحقيق تعداد افراد پاسخ دهنده ي هر سؤال 36 نفر بوده و در قسمت الف پرسش نامه هر سؤال به 5 درجه تقسيم شده است. سؤال هاي 1 تا 11 و سؤال 15 جهت مثبت پرسش نامه و سؤال هاي 12 و 13 و 14 جهت منفي دارند. در سؤال هاي جهت مثبت نمره گذاري به اين ترتيب است:  1= خيلي كم              2= كم             3= متوسط           4= زياد          5= خيلي زياد

-   در سؤال هاي با جهت مثبت نمره به روش بالا بوده و در سؤال هاي جهت منفي نمره گذاري بدين روش است:      1= خيلي زياد       2= زياد       3= متوسط      4= كم        5= خيلي كم

محاسبه ميانگين پاسخ هاي داده شده با توجه به جهت و فراواني ها به شرح زير است:

جدول شماره 1 مربوط به فراواني پاسخ هاي قسمت الف پرسش نامه شماره و رديف در جدول مطابق با شماره سؤال هاي پرسش نامه مي باشد.

فراواني پاسخ هاي عبارات

براي مثال، براي محاسبه ي ميانگين سؤال 1 به اين گونه عمل شده است:

ميانگين مربوط به جدول شماره الف

ميانگين سؤال 1 قسمت اين پرسش نامه .................................................................................. 638/1 – 1

ميانگين سؤال 2 قسمت اين پرسش نامه .................................................................................. 861/1 – 2

ميانگين سؤال 1 قسمت اين پرسش نامه .................................................................................. 583/2 – 3

ميانگين سؤال 1 قسمت اين پرسش نامه ................................................................................... 61/1 – 4

ميانگين سؤال 1 قسمت اين پرسش نامه .................................................................................. 583/4 – 5

ميانگين سؤال 1 قسمت اين پرسش نامه ..................................................................................... 4/4 – 6

ميانگين سؤال 1 قسمت اين پرسش نامه .................................................................................. 472/4 – 7

ميانگين سؤال 1 قسمت اين پرسش نامه .................................................................................. 083/4 – 8

ميانگين سؤال 1 قسمت اين پرسش نامه ..................................................................................... 2/3 – 9

ميانگين سؤال 1 قسمت اين پرسش نامه .................................................................................. 472/3 – 10

ميانگين سؤال 1 قسمت اين پرسش نامه .................................................................................. 305/4 – 11

ميانگين سؤال 1 قسمت اين پرسش نامه .................................................................................. 861/4 – 12

ميانگين سؤال 1 قسمت اين پرسش نامه .................................................................................. 61/2 – 13

ميانگين سؤال 1 قسمت اين پرسش نامه .................................................................................. 583/4 – 14

ميانگين سؤال 1 قسمت اين پرسش نامه .................................................................................. 472/2 – 15

انحراف معيار (استاندارد)

براي بررسي پراكندگي نظر دانش آموزان در مورد سؤال هاي 3 و 4 پرسش نامه الف، انحراف استاندارد اين سؤال نيز در ذيل آورده شده است. لازم به ذكر است كه براي محاسبه انحراف استاندارد ابتدا بايد واريانس را محاسبه نمود:

 واريانس

= انحراف معيار

 واريانس سؤال 3

 واريانس سؤال 4

انحراف استاندارد سؤال 4 بيشتر است يعني نظرات دانش آموزان تمايل به سمت سؤال 3 دارد كه انتظار مي رفت به يك اندازه باشد يا انحراف استانداردي نزديك به هم داشته باشند.

جدول شماره 2

آمار در حد تركيبي گزينه ها – مربوط به قسمت الف پرسش نامه (شماره رديف جدول با شماره سؤال هاي پرسش نامه مطابقت دارد)

نمودار ميله اي سؤالات 2 و 15 قسمت الف پرسش نامه:

سؤال 2: مشاور در انتخاب رشته تحصيلي به من كمك كرده.

سؤال 15: هنگام مشورت با مشاهده آموزشگاه از نگراني ام كاسته مي شود.

نمودار دايره اي سؤال 2 و 15 قسمت الف پرسش نامه

سؤال 2: مشاور در انتخاب رشته تحصيلي به من كمك كرده.

خيلي زياد= 10%

زياد= 10%

متوسط= 80%

كم= 80%

خيلي كم= 180%

سؤال 15: هنگام مشورت با مشاهده آموزشگاه از نگراني ام كاسته مي شود.

خيلي زياد= 50%

زياد= 20%

متوسط= 120%

كم= 30%

خيلي كم= 140%

جدول فراواني قسمت «ب» پرسش نامه:

آمار درصدي فراواني قسمت «ب» پرسش نامه

(رديف جدول مطابق با رديف – عنوان جدول شماره 5 مي باشد)

ميانگين پاسخ هاي قسمت «ب» پرسش نامه

1- شناساندن مشاغل مختلف                                                                         527/2

2- شناساندن دقيق رشته هاي مختلف تحصيلي                                                    6/2

3- هماهنگي و تطبيق توانايي هاي فردي با وضعيت رشته ها و مشاغل موجود در جامعه               875/2

4- شناساندن نقاط قوت و ضعف فرد است                                                  75/4

5- ارتباط با والدين در زمينه ارائه رهنمودهاي مختلف                                            128/3

6- شناساندن استعدادها و توانايي هاي فردي                                                       875/2

7- شناساندن رغبت ها و علائم شخصي                                                             761/2

8- راهنمايي در زمينه ي حل مشكلات رفتاري                                                     684/2

9- راهنمايي در زمينه ي حل مشكلات عاطفي                                                     681/2

10- راهنمايي در زمينه ي حل مشكلات خانوادگي                                         805/2

واريانس و انحراف معيار سؤال 7 قسمت «ب» پرسش نامه

* علل عدد آماري 35 اين است كه در قسمت «ب» پرسش نامه رايك نفر پر نكرده بود.

نمودار دايره اي سؤال 7 قسمت «ب» پرسش نامه

نياز شديد= 110%

نياز متوسط= 140%

بي نياز= 90%

ديگر موارد= 20%

نمودار ميله اي قسمت «ب» پرسش نامه

1- شناساندن مشاغل مختلف 

2- شناساندن دقيق رشته هاي مختلف تحصيلي

3- هماهنگي و تطبيق توانايي هاي فردي با وضعيت رشته ها و مشاغل موجود در جامعه

4- شناساندن نقاط قوت و ضعف فرد است

5- ارتباط با والدين در زمينه ارائه رهنمودهاي مختلف

6- شناساندن استعدادها و توانايي هاي فردي

7- شناساندن رغبت ها و علائم شخصي

8- راهنمايي در زمينه ي حل مشكلات رفتاري

9- راهنمايي در زمينه ي حل مشكلات عاطفي

10- راهنمايي در زمينه ي حل مشكلات خانوادگي  

نتايج تحقيق

1-   نگرش افراد نسبت به كار مشاورين آموزشگاه ها ضعيف است.

2-نگرش افراد نسبت به انتخاب رشته آگاهي از هدف، علاقه مندي به دروس اختصاصي و يادگيري دروس اختصاصي و انتخاب شغل آينده در حد مطلوب و آگاهانه بوده است.

3-مشاورين بايد درباره آينده تحصيلي در دانشگاه نيازها و ظرفيت هاي مربوط به هر رشته اشتغال پس از تحصيل و نيازهاي شغلي جامعه را بررسي دقيق تر نمايند و دائماً با انجام مشاوره گروهي در تماس با دانش آموزان باشند.

4-دانش آموزان در انتـخاب رشته تحصـيلي خود به مـيزان زياد توصيـه هاي والـدين را در نـظر قـرار داده اند.

5-   حدود وظايف دبير راهنما و مشاور براي مسؤولين مربوطه عملاً معلوم نيست.

6-  متأسفانه بعضاً مشاهده شده كه در ساعات كار مشاور براي پر كردن ساعات دبير به كار مي رود كه كسري منطق در برنامه تدريس داشته است در بعضي مدارس براي 3 يا 4 دبير راهنما با ساعات محدود و براي هر كدام وجود دارد.

7-چه بسيارند دانش آموزاني كه چه مستقيم و چه غير مستقيم با مشاور مدرسه يا ديگر مسؤولين (مدير و ...) راهـنمايي شـده اند ولي اصلاً مورد نظر دانش آموزان قرار نداشته و به آن توجهي نكرده اند.

اصول مدیریت آموزشی

هدف کلی:

زمینه سازی برای شناخت علمی مدیریت و رهبری در آموزش و پرورش و تفکر درباره مسائل آن

پیشگفتار

- نقش مدیریت و رهبری در زمینه های فعالیت اجتماعی

- نیاز به مدیریت و رهبری در آموزش و پرورش اهمیت بیشتری دارد

ضرورت و اهمیت مدیریت آموزشی

-         طرح نظرات و اندیشه های جدید

-         نیاز به بهبود کفیتعملکردها و نتایج  آموزش وپرورش

مدیریت آموزشی در جهان --<       نقش رهبری آموزشی

مدیریت آموزشی در ایران--<    فعالیت خارج ازمؤسسات آموزشی

تحول اندیشه های مدیریت در سه مرحله اتفاق افتاده است

1- مرحله فنی

2- مرحله انسانی

3- مرحله ادراکی

مهارت فنی (مرحله اول)

- 

مهارت انسانی (مرحله دوم)

مهارت ادراکی (مرحله سوم)

در  نظام آموزشی ما عدم علاقه به تفکر در مورد فعالیت آموزشی،احساس عدم نیاز به آموزش،تعلیم و تربیت امری عادی،نمایان است

مدیریت در نظام آموزشی ما:

نیاز آموزش و پرورش امروز

مدیر آموزشی علاوه بر مهارت های سه گانه باید بتواند وظایف خود را در یک زمینه کلی شامل:

- زمینه اجتماعی

- فرهنگی

- سیاسی و اقتصادی

 ملاحظه کند .

اصول: احکامی که از مدلها و نظریه ها اخذ می شوند

-         این اصول باید با اصول ارزشی و اخلاقی جامعه هماهنگ باشد.

عوامل اصلی آموزش و پرورش در جوامع ابتدائی

1-    زندگی خانوادگی

2-    کار گروهی

3-    مراسم دینی

« نظام آموزش و پرورش »

الگوی کلی نهادها،مؤسسات و سازمانهای رسمی جامعه که چندین وظیفه را برعهده دارند اصطلاحا نظام آموزش و پرورش نام دارند.

عمده ترین این وظایف  عبارتند از:

1-    انتقال فرهنگ وشکوفائی آن

2-    پرورش همه جانبه فرد در جامعه

ضرورت و اهمیت مدیریت آموزشی

- رشد تقاضا برای آموزش و پرورش

- افزایش تعداد شاگردان

- ضرورت استخدام معلمین بیشتر.

- فراگرد آموزش و پرورش و انسان

- پیچیدگی انسان،فرآیند آموزش و پرورش را دشوار کرده است

مدیریت فعالیتی است که :

در یک موقعیت سازمان یافته ، برای هماهنگی و هدایت امور  و در جهت اهداف معین صــورت می گیرد.

مدیران آموزشی  باید:

1-    راه حل خلاق ارائه دهند

2-    اقدامات پیشگیرانه بعمل آورند

3-    پویا باشند

امروزه مدیران آموزشی :

1-    فقط با مسائل جزئی سرکار دارند

2-   درگیر فعالیتهای اداری هستند

مدیر آموزشی چگونه به نگرش آگاهانه در کار خویش دست می یابد؟

اقدام برای تربیت مدیران آموزشی نباید هدف باشد بلکه هدف باید بهبود بخشیدن کیفیت شرایط آموزش و پرورش باشد.

زمینه فرهنگی-اجتماعی مدیریت نظام آموزشی

تحلیل وظایف و مسئولیتهای سازمانهای رسمی از دید پارسونز

در سطح فنی  مشخص می شود :

1-   چه افرادی؟

2-   چگونه؟

3-   با چه وسایلی؟

4-   در جهت چه اهدافی؟

باید آموزش ببینند

بخش عمده کارکردهای مدیریت آموزشی در مدرسه و کلاس درس توسط ماهیت  وظایف فنی مشخص می شود .

همه اقدامات سطح فنی زیر نظر سطح «اداری» قرار دارند

 سطح اداری :

-         اداره کننده امور داخلی سازمان

-         میانجی سازمان و جامعه

واحدهای سازمانی مسئول وظایف اداری کدامند؟

کلیه واحدهای اجرایی و ستادی اداره کننده آموزش و پرورش

مدیریت آموزشی در سطح اداری  دارای چه ویژگیهایی است؟

-         دارای شباهت تام با مدیریت های دیگر

-         دارای وظایف کارکردهای عمومی مدیریت

وظایف و مسئولیتهای سطح نهادی

-         تعیین فلسفه و اهداف آموزش و پرورش

-         القای اعتقادات،ارزشها و هنجارهای جامعه

در نظامهای آموزشی متمرکز،هدایت وکنترل نهادی به وسیله:

در نظامهای آموزشی غیرمتمرکز،از طریق

 کارکردهای آموزش و پرورش

وظایف و کارکرها

1-   آشـــکار

2-   نـــهان

هدف گذاری نظامهای آموزشی عمدتا مبتنی بر کارکردهای آشکار است

« نظام آموزشی و فرهنگ »

فرهنگ دلالت دارد بر نحوه و روش زندگی که هر جامعه ای برای رفع نیازهای اساسی خود اختیار می کند.

در هر جامعه ای،نظام آموزشی در درجه اول به منظور فرهنگ پذیری به وجود می آید،

فرهنگ پذیری= جریان هماهنگ کردن فرد با فرهنگ جامعه

نظام آموزشی و فرهنگ در چه زمینه هایی به امر فرهنگ پذیری کمک می کند؟

- یادگیری عادات و رسوم

- زبان،کسب و کار

- ارزشهای جامعه

هدفهای آموزش و  پرورش مشتق از:

هستند .

فرهنگ:

1-   عناصر ثابت و پایا

2-   عناصر مورد اختلاف

عناصر پایا:

1-   طرز لباس پوشیدن

2-   طرق استعمال زبان

3-   آداب معاشرت

عناصر نایگانه و مورد اختلاف:

1-   نوآوریهای فرهنگی

2-   شیوه های نوظهور رفتار و کردار

مدیریت نظام آموزشی بر اثر مداخله عوامل مختلف عملا فراگردهای آموزش و پرورش را به جهات مختلف هدایت می کند.

جهات مورد نظر از دید « ون میلر » عبارتند از:

1- حفظ فرهنگ و تداوم و بقای وضع موجود

2- تحکیم جامعه ای بدون اختلاف عقیده ای

3- اهرم ویژه رشد و توسعه جامعه

4-پیشرفت مدام جامعه و بهبود شرایط زندگی

1- حفظ فرهنگ و تداوم و بقای وضع موجود:

- این هدف،هدف اصلی جوامع واپسگرای سنتی است

- عناصر و ارزشها فرهنکی در این جوامع ثابت هستند

2-  تحکیم جامعه بدون اختلاف عقیده ای:

- در پاره ای از کشورها به وقوع پیوسته است

- نظام آموزشی

      1- ابزاری در دست دولت

       2- برای بقای گروه

3- تحکیم جامعه بدون اختلاف عقیده ای:

هدف

-         ابزاری در دست دولت

-         برای بقای گروه

-         توجه به اهداف فنی

3- آموزش و پرورش عامل پیشرفت و بهبود شرایط زندگی:

   - عدم توجه به پیامدهای اجتماعی پیشرفت فنی

    - بالا رفتن سطح زندگی مردم

     - عدم توجه به روابط انسانی

در هدایت نظام آموزشی در جهت پیشرفت جامعه  دو چیز شایان توجه است:

1- آگاهی از ماهیت ارزشهای فرهنگی

2- فهم ماهیت ارزش های جدید

« کنترل آموزش و پرورش »

- کنترل نظام آموزشی امری ضروری است

- کودکان در ابتدا توسط پدر و مادر کنترل می شوند

- والدین تأثیر عمیقی بر شخصیت کودکان دارند

در جوامع امروز نیاز کودکان به آموزش و پرورش فراتر از چیزی است که والدین فراهم می کنند و برای رفع این نقیصه،آموزشگاه ها تأسیس می شوند

تجربه نشان می دهد که :

1- در هر جامعه ای والدین اهمیت تعلیم و تربیت کودکانشان را تشخیص نمی دهند

2- برخی از افراد که علاقه نشان می دهند صرفا قصد انتفاع دارند

3- نظرات مردم در شهرها مؤید آراء متفاوتی است.

نتیجه: در سطح جامعه باید برنامه ای برای آموزش و پرورش طراحی و اجرا شود.

سوال مهم: چه کسانی باید آموزش و پرورش را کنترل کنند؟

سوال مهم: آیا آموزش و پرورش باید بوسیله دولت یا حکومت کنترل شود ؟

رلرو مورفت:کنترل آموزش و پرورش از سه بعد قابل تأمل است؛

1- کنترل مذهبی

2- کنترل دولتی

3- کنترل بوسیله سایر گروهها

« کنترل مذهبی »

- از قدیم الایام نفوذ دین و مذهب قابل ملاحظه بوده است.

- جوانبی از آموزش و پرورش را دین عهده دار بود.

- این نفوذ تا عصر حاضر هم ادامه دارد.

نکته مهم:در اکثر کشورهایی که رهبران آنها

به یک دین رسمی تعلق دارند،آموزش و پرورش

بوسیله مقامات دینی برنامه ریزی و کنترل می شود

دلایل کشمکش دین و دولت

رهبران ملی: نهاد دینی کودکان را قالب اندیش بار می آورد.

              - رشد ذهنی کودکان را محدود می کند.

رهبران دینی: رهبران ملی از مدارس به عنوان وسیله بدآموزی و کژاندیشی به زیان دین و بشریت استفاده می نمایند.

« کنترل دولتی »

سؤال: حکومت مرکزی چه نوع کنترلی باید اعمال کند؟

وچگونه می توان کنترل ها را بصورت غیرمتمرکز اعمال  کرد؟

چگونه می توان کنترل های نالازم را از زیانبخش تشخیص داد؟

با توجه به مقاصد دولتها،پاسخ به سؤالات فوق متفاوت است

« کنترل بوسیله سایر گروهها »

غالبا دولتها اسماً کنترل را بر عهده دارند.

مثلا در کشورهای کمونیستی سابق،حزب کمونیست عملا کنترل را بر عهده داشت

در هر کشوری که حکومت به وسیله یک گروه خاص کنترل می شود،در واقع کنترل کننده آموزش و پرورش هم همان گروه خاص است.

« فراگردهای کنترل »

- این فراگردها ، گاهی بسیار آشکار و گاهی هم پنهان هستند

- فراگردهای کنترل از نظرگاه « رلرومورفت » عبارتند از:

تعریف رهبری آموزشی

بنابه تعریف کیمبل وایلز، رهبری آموزشی عبارت از یاری و مدد به بهبود کار آموزشی است و هر عملی که بتواند امر آموزش و یادگیری را یک قدم پیش تر ببرد رهبری آموزشی خوانده می شود . وی معتقد است که نقش رهبر آموزشی عبارت است از حمایت ، تقویت ، یاری و مساعدت و سرانجام همکاری کردن نه دستور دادن .

محیط آموزشی مؤثر

رهبری آموزشی مستلزم آن است که مدیر بتواند ، اولا” محیط کار خود را با تعریف و تفسیر هدفها ، تهیه و اجرای برنامه ها و راهنمائی موثر فعالیتهای آموزشی به یک نظام همکاری فعال و پویا مبدل سازد و ثانیا” با یاری و مساعدت به افرادی که در امر آموزش و یادگیری نقشی دارند ، آنها را در نوآوری و انجام کار موثر تقویت نماید.

محیط آموزشی مؤثر و مساعد دارای ویژگیهای زیر است (کیمبل وایلز، ترجمه طوسی، 1353)

n     1- هر فردی به خود و دیگران احترام می گذارد .

n     2- به احساسات و رفاه هر فردی توجه کافی معطوف و مبذول می شود .

n     3- هر عضو محیط آموزشی ، به محیط و گروه خود احساس تعلق و پیوستگی می نماید.

n     4- افراد به یگدیگر اعتماد می کنند.

n     5- افراد در تصمیم گیریهای آموزشی مشارکت می کنند .

n     6- اطلاعات مربوط به کار در اختیار همگان گذاشته می شود .

n     7- پیشنهادات و نظرات اعضاء مورد توجه قرار می گیرد

وظایف رهبر آموزشی

n     وظایف مدیران آموزشی در نقش رهبری عبارتند از :

n     1- ایجاد انگیزه در کارکنان محیط آموزشی به منظور بالابردن اثربخشی کار و عملکرد آنها

n     2- ایجاد شرایطی که کارکنان به قبول مسئولیت تشویق شوند و در قبال عواقب آن پاسخگو باشند.

n     3- ارزشیابی واقع بینانه ومنصفانه از کار و فعالیت کارکنان

n     4- برقرار ارتباطات موثر با والدین دانش آموزان و مشارکت دادن آنان در امور مدرسه .

n     5- تشویق کارکنان به مطالعه و تحقیق و ارزشیابی در زمینه های آموزشی نظیر اهداف ، روشها ، مواد و کتب درسی.

n     6- استفاده از توان رهبری دانش آموزان دراداره امور مدرسه .
7- ایجاد شرایطی که به ابتکار و نوآوری میدان دهد و کارکنان را به ابتکار عمل تشویق نماید.

رهبر آموزشی باید وظایف رسمی خود را با مهارت و تبحر عملی سازد.

n     1- سازمان آموزشی و اهداف ، وظایف و مقررات آن را بهتر از دیگران بشناسد و درک کند .

n     2- روشهای مدیریت را بهتر و بیشتر از دیگران بداند .

n     3- بر امر آموزش و پرورش مسلط باشد و در زمینه تحصیلات بیشتری داشته باشد تا بتواند درباره عملکرد معلمان و کارکنان خود بدرستی داوری کرده دانش و مهارتهای آنان را بهبود بخشد .

n     4- از تواناییها ، مهارتها و انگیزه های کارکنان محیط آموزشی مطلع باشد تا بموقع از آنها استفاده کند.

تربیت مدیران و رهبران آموزشی

n     در نظام های آموزشی ، معمولا”، افراد از مسیرمعلمی به مناصب و سمت های مدیریت و رهبری آموزشی دست می یابند و از این رو ، احتمالا” مفهوم درستی از مدیریت و رهبری در ذهن ندارند . آنها کار مدیریت را از دیدگاه معلمان می نگرند.

n     اهمیت نقش معلم و ضرورت تربیت او سالیان نسبتا” درازی است که در اغلب نظام های آموزشی به رسمیت شناخته شده است.

مهارت های سه گانه مدیریت

n     رابرت کاتز(1955) مهارتهای مورد نیاز مدیران را به صورت فنی ، انسانی و ادراکی طبقه بندی کرده است . مهارت به تواناییهای قابل پرورش شخص که در عملکرد و ایفای وظایف منعکس می شود اشاره می کند .

انواع مهارتهااز نظر رابرت کاتز(1955)

n     1- مهارت فنی

n     2- مهارت انسانی

n     3- مهارت ادراکی

ابعاد برنامه تربیت مدیر آموزشی

n     در نظام آموزشی هر جامعه ای ، مدیران و رهبران آموزشی باید:

n     1- با فرهنگ جامعه خود آشنایی کافی داشته باشند .

n     2- نظام آموزش و پرورش جامعه خود را به خوبی بشناسد و از پیشینه تاریخی و تحولات آن آگاه باشد .

n     3- از فلسفه ، ارزشها ، هدفها و مقاصد کلی آموزش و پرورش مطلع باشند .

n     4- اصول و فنون آموزش و پرورش را به خوبی بدانند .

n     5- نسبت به کار خود نگرش علمی داشته باشند .

n     6- با اندیشه ها و نظریه های مدیریت و رهبری آشنا باشند و از رهنمودهای آنها در عمل و رفتار تبعیت کنند.

n     7- تشکیلات و اجزاء و عناصر سازمان خود را به خوبی بشناسند و بر اداره و کنترل و رهبری آن توانا باشند .

n     8- به وظایف و مسئولیتهای چند بعدی آموزشی ، پرورشی، فرهنگی ، اجتماعی و اداری خود واقف باشند .

n     9- مشکلات و مسائل مدارس و نظام آموزشی را در ارتباط با شرایط و ویژگیهای جامعه تجزیه و تحلیل کنند.

n     10- در زمینه مدیریت ، به اقتضای نقش و وظایف خود ، دارای مهارتهای سه گانه فنی ، انسانی و ادراکی باشند .

n     11- در زمینه علوم تربیتی و روانشناسی ، دانش  و معلومات کافی داشته باشند و در موارد لازم کارکنان آموزشی خود را راهنمایی کنند.

n     12-برنامه آموزشی ، روشها و وسایل اجرایی آن را به خوبی بشناسند و در اجرای آن مهارت داشته باشند .

n     13- روابط متقابل خانواده ، مدرسه و جامعه را درک کنند.

n     14- مسائل و مشکلات روانی و رفتاری دانش آموزان را در پرتو معلومات علوم رفتاری تشخیص دهند و در حل آنها بکوشند .

n     15- به فنون اداری و مالی و تدارکاتی آموزش و پرورش آشنا باشند .

n     16- قوانین و مقررات نظام آموزشی را بخوبی بدانند و برای حل مشکلات جاری از آنها مدد بگیرند.

n     17- در زمینه معلمی ، آموزش و تجربه کافی داشته باشند.

n     علاوه بر صلاحیتها و مهارتهای فوق ، مدیران آموزشی، به اقتضای موقعیت باید ملاحظات فرهنگی ، اخلاقی ، دینی و ایدئولوژیکی جامعه خود را نیز عملا” رعایت کنند.

مشخصات نظام آموزش و پرورش ایران

n     - فلسفه و هدف

n     - سازمان و مدیریت

n     - دولتی بودن نظام آموزشی

مشخصات نظام آموزش و پرورش ایران –قوانین سازمان و مدیریت

n     - آموزش و پرورش رسمی از وظایف دولت است .

n     - دولت مسئولیت کنترل و اداره تمام سطوح آموزشی را بر عهده دارد .

n     - تاسیس مدارس در شهر و روستا بر عهده دولت است.

n     - استخدام و تربیت معلم و تدوین و تصویب برنامه های آموزشی از وظایف دولت است.

n     - آموزش و پرورش ابتدائی اجباری و رایگان است.

n     - هزینه های آموزش و پرورش را دولت از طریق وصول مالیات تامین خواهد کرد.

مشخصات نظام آموزش و پرورش ایران- دولتی بودن نظام آموزشی

آموزش و پرورش رسمی یکی از مهمترین وظایف حکومتهای ملی در سطح جهانی است . دولتها از آموزش و پرورش در درجه اول به منظور تقویت و تحکیم وحدت ملی و قومی و حفظ استقلال سیاسی استفاده می کنند .

عوارض ساختار سازمانی

n     1- جابه جا شدن هدف و وسیله

n     2- وابستگی کارکردی واحدهای سازمانی

n     3- عدم انطباق ساختار نظام با ماموریت آن

n     4- توام نبودن اختیار با مسئولیت و عدم پاسخگویی در قبال مسئولیت

n     5- عدم تطبیق نظام آموزشی با احتیاجات کاری جامعه

ادامه عوارض ساختار سازمانی

n     6- نارسائی سیستم انگیزشی و بی توجهی به نیاز سازندگی در افراد

n     7- موثر بودن بیش از حد عامل شانس و روابط در سرنوشت افراد

n     8- اتکاء بیش از حد به دولت و تغذیه از آن

n     9- بیکاری پنهان و تورم بیش از حد کارکنان در دستگاه اداری

n     10- حمایت بیش از حد توقعات غیر منطقی گروه انگل بجای جوابگویی به نیازهای منطقی گروه زحمتکش

n     11- تنظیم قوانین استخدامی و نظام دستمزد و حقوق در جهت حمایت از فلسفه حق مدرک و حق مقام

n     12- استفاده از مفهوم سنتی و رایج کنترل

عوارض فرهنگ سازمانی

n     1- احساس بی تفاوتی و بی نقشی و عدم تعلق ( به سازمان از سوی کارکنان )

n     2- بی علاقگی به مطالعه و بی نیازی به خود آموزی (یعنی کارکنان سازمانی با فراغت از تحصیلات رسمی نیازی به آموزش و یادگیری فراتر در ارتباط با کار احساس نمی کردند)

n     3- بی توجهی به عامل زمان و فرصتهای از دست رفته

n     4- رشوه خواری مادی و معنوی ، تظاهر وتملق

n     5- بی اعتقادی به رقابت حرفه ای سالم ، واکنش منفی نسبت به موفقیت دیگران

n     6- فرهنگ مچ بگیری و پرونده سازی

n     7- رضایت خاطر از لجن مالی و ضایع کردن دیگران با حرف

n     8- اتکاء بیش از حد به عامل شانس و مراکز قدرت و بی اعتقادی به کوشش سازنده

n     9- مقام پرستی و قدرت طلبی

n     10- بی اعتقادی به فلسفه فکری و بی نیازی به درک رابطه علت و معلول

n     11- عدم احترام به تفاوتهای فردی و عدم اعتماد به لیاقت دیگران

n     12- عدم صداقت در ارزشیابی نقاط قدرت و ضعف شخصی

n     13-عدم تعهد به شرافت و وجدان حرفه ای

مدیریت و رهبری آموزشی

بر پایه تعاریف و نکاتی که درباره رهبری و مدیریت آموزشی در بخش قبل بیان کردیم ، می توان به جرأت گفت که در دوره مورد بحث، مدیریت آموزشی در نظام آموزش و پرورش ایران معنا و مصداق واقعی خود را عملا” پیدا نکرد .

در ساختار متمرکز و بوروکراتیک وزارت آموزش و پرورش ، روسای آموزش و پرورش ، معاونان آموزشی ، مدیران واحدهای آموزشی و مدیران مدارس همه کارگزاران اداری و اجرایی تلقی می شدند که به دستورات صادره از سازمان مرکزی عمل می کردند و خود آزادی عمل چندانی برای ابراز وجود ، ابتکار، نوآوری و خلاقیت نداشتند .

عملکرد های نظام آموزشی

n     1- ناتوانی در اشاعه فرهنگ و ارزشهای اخلاقی و اجتماعی و آشنا سازی متعلمان با مسئولیتها ، وظایف و حقوق اجتماعی

n     2- عدم هماهنگی آموزش و پرورش با نیازهای عمومی اقتصادی کشور

n     3- انتقال صرف معلومات از معلم به شاگرد و در نتیجه عدم رشد خلاقیت فکری و هنری او

n     4- اهتمام در پرورش گروه نخبگان و روشنفکران که بتوانند بعد از طی مراحل تحصیل جذب دستگاه بوروکراسی دولتی و مراکز قدرت شوند .

n     5- اجرای برنامه های آموزشی مشکل و زمان گیر که محتوای فکری و معنوی آنها بسیار فقیر بود .

n     6- اقتدار بخشیدن به معلم و مرجعیت و سندیت دادن به دانش و معلومات او در شرایطی که اغلب معلمان فاقد شایستگی حرفه ای بودند .

n     7- کوتاهی در امر تربیت معلم و ترویج اصول و روشهای جدید آموزشی

n     8- اعمال امتحانات دشوار به منظور حذف کردن افرادی که انتظارات برنامه های آموزشی را پاسخگو نبودند .

n     9- عدم تناسب میان شماره دانش آموزان پسر و دختر ، میان سطوح مختلف تحصیلی و میان رشته های نظری و فنی

n     10- توزیع غیر عادلانه فرصتهای آموزش و پرورش بین شهروروستا

n     11- ناتوانی در اجرای قانون آموزش و پرورش عمومی اجباری

n     12- بیگانه بودن برنامه های آموزشی و محتوای درسی با زندگی واقعی و علائق کودکان و نوجوانان

n     13-عدم کنترل و ارزشیابی فعالیتهای آموزشی ، برنامه های و کار معلمان

n     14- عدم توجه به مطالعه و تحقیق در مسائل آموزشی و پرورشی

n     15- اجرای برنامه های آموزشی واحد و یکسان بدون توجه به تفاوتهای فردی و فرهنگی

n     16- عدم استفاده از یافته های علوم تربیتی و روانشناسی در امر بهبود روشهای آموزشی

n     17- ناتوانی در تامین رفاه معلمان و فراهم کردن موجبات رشد حرفه ای آنان  و جذب و نگهداری افراد مستعد و شایسته در شغل معلمی

n     18- بی اعتنائی به نقش رهبری معلمان و مدیران در فراگرد آموزش و پرورش و بها ندادن به خلاقیت و نوآوری از سوی آنان

n     19- وابسته بودن تغییرات برنامه های آموزشی به سلیقه ها بجای تحقیق و ارزشیابی

n     20- عدم تلقی هزینه های آموزش و پرورش بعنوان سرمایه گذاری و بی اعتنایی به ضایعات ، اتلاف وقت و سرمایه ، و افت تحصیلی

n     21- ناتوانی در ایجاد فضای متناسب آموزشی و کوتاهی در ایجاد تاسیسات ساختمانی مناسب برای مدارس

اصول ارزشیابی توانمند ساز عبارتند از :

·        بهبود Improvement

·        دارندگی اجتماعی Community Ownership

·        فراگیری Inclusion

·        مشارکت مردم سالارانه Democratic Participation

·        عدالت اجتماعی Social Justicd

·        دانایی محلی (بومی ) Community Knowledge

·        راهبردهای استناد محور Evidence – Based Strategies

·        ظرفیت سازی Capacity Building

·        یادگیری سازمانی Organizational Learning

·        پاسخگویی Accountability

مقدمه :

طرح ارزشیابی توصیفی مشهور به ارزشیابی کیفی یا طرح حذف نمره ،‌تجربه نو آورانه ی برخاسته از عمل در مقطع ابتدایی آموزش و پرورش ایران است . این طرح بهصورت پیش آزمایشی در سال تحصیلی 82-81 اجرا و ارزشیابی شد . گزارش ارزشیابی طرح توسط نویسنده این مقاله که مجری این ارزشیابی بوده بلافاصله منتشر گردید (محمد حسن مقنی زاده1381)  . اجرای آزمایشی این طرح در چهار سال تحصیلی بعد ادامه داشته است .

در قسمتی از یادداشت سر دبیر نامه ارزشیابی تحصیلی فصلنامه تعلیم و تربیت شماره مسلسل 70-69 بهار و تابستان 1381 آمده است : "... هدف اساسی سنجش و ارزش یابی ، ارتقای یادگیری دانش آموزان است و محتوا و چگونگی ارزش یابی ، ارتقای یاد گیری دانش آموزان را رقم می زند . اگر معلم بر حفظ کردن مطالب بی ارتباط تاکید کند ، دانش آموزان به یادگیری سطحی و طوطی وار روی می آورند . به همین دلیل است که گفته اند : " اگر می خواهید نظام آموزشی را بهبود بخشید ، شیوه های سنجش و ارزشیابی را اصلاح کنید .

" نظام ارزشیابی از آموخته های دانش آموزان یا ایدهئولوژی عملیاتی شده نظام آموزشی " ، معتقد است : یکی از موثر ترین و کارسازترین مجاری اصلاح نظام آموزش و پرورش تحلیل و نقد نظام ارزش یابی از آموخته های دانش آموزان در سایه اهداف و آرمان های تصریح شده نظام آموزشی (برنامه درسی) است .

 مختصات طرح ارزشیابی توصیفی

منظور از روشهای توصیفی در ارزشیابی توجه به رویکردی که در آن معلم تغییرات و تحولات ایجاد شده در دانش آموز را با فنون متفاوت بررسی کرده و به صورت مشروح بر اساس شاخصهای پیشرفت و یا اهداف از پیش تعیین شده به اطلاع دانش آموز و والدین می رساند .

مشخصاً بعد از مصوبات 674 مورخ 5/2/81 مورخ 30/8/81 شورای عالی آموزش و پرورش مبنی بر تهیه طرحی برای تغییر نظام ارزشیابی تحصیلی و تربیتی تهیه و به اجرای آزمایشی گذاشته شد . اهداف اساسی این طرح به شرح زیر است :

بهبود کیفیت فرایند یاددهی – یادگیری

فراهم نمودن زمینه مناسب برای حذف فرهنگ بیست گرایی

تاکید بر اهداف آموزش و پرورش به جای تاکید بر محتوای کتابها

فراهم نمودن زمینه مناسب برای حذف حاکمیت مطلق امتحانات پایانی در تعیین سرنوشت تحصیلی دانش آموزان

افزایش بهداشت روانی محیط یاددهی – یادگیری یا کاهش فشارهای روانی ناشی از نظام ارزشیابی موجود

محور اول : تغییر تاکید از ارزشیابی پایانی به ارزشیابی تکوینی

در ریکرد سنتی ارزشیابی ، عمدتاً معلمان تلاش می نمودند از نتایج یادگیری دانش آموزان ارزشیابی به عمل آورند و آن را به صورت نمره گزارش دهند . کمتر تلاش می شد که به نحوه و چگونگی یادگیری و بهبود آن توجه شود . در این الگوی جدید ارزشیابی ، معلم ، ارزشیابی را در خدمت یادگیری بهتر بینجامد . لذا نگاه وی به آن کاملاً تغییر می کند . ارزشابیهای او به گونه ای است که به یادگیری بهتر بینجامد . لذا ضعفهای عملکرد دانش آموزان و قوتهای آنها ، برای این منظور بررسی می شود که راهی برای برطرف کردن و یا بهبود آنها یافت شود ، نه این که صرفاً ضعفها منعکس شود . همچنین این الگوی ارزشیابی ، موجب می شود معلم خود را همسفر یادگیری دانش آموزان بداند و با آنها در مسیر حرکت کند ، نه کسی که در پایان راه ایستاده و منتظر است که مشاهده کند چه کسی زودتر به پایان راه (یادگیری )  می رسد .

محور دوم : تغییر مقیاس فاصله ای (20 - 0) به مقیاس تربیتی (در حد انتظار ، نزدیک به انتظار ، نیازمند تلاش بیشتر )

در طول سالیان دراز ، مقیاس مورد استفاده در کشور ، مقیاس فاصله ای (نمره20-0 ) بوده است و معلمان نتایج آزمونها را بر اساس آن به دانش آموزان و والدین ، باز خورد داده اند . این شکل از بازخورده به دلیل ابهام در تغییر و دقت زیاد در فواصل بین آن (هشتاد قسمت و پنج صدمی) ، رقابت برانگیز بوده به همین دلیل است که در طول این سالها ، نمره بیست بسیار مورد احترام و توجه بوده است و مقیاس تربیتی (بیش از حد انتظار ، در حد انتظار و ...) این مشکلات را ندارد ، کمتر ایجاد رقابت می نماید و انعطاف پذیری بیشتری دارد ؛ در طرح ارزشیابی توصیفی ، جایگزین نمره در کارنامه است .

محور سوم : تنوع بخشی به ابزارهای جمع آوری اطلاعات

فعالیت ارزشیابی تحصیلی به دو فعالیت جزیی : الف) جمع آوری اطلاعات ، ب) داوری درباره ی وضعیت یادگیری دانش آموز مشخص می گردد . در فعالیت نخست ، معلم اطلاعاتی را از وضعیت یادگیری دانش آموز جمع آوری می نماید در شیوه سنتی این اطلاعات عمدتاً از طریق آزمونهای مداد – کاغذی (امتحان) یا پرسشهای کلاسی جمع آوری می شد . اما در این طرح ابزارهای جمع آوری اطلاعات متنوع شده اند و علاوه بر آنها ابزارهای دیگری چون پوشه کار ، ابزارهای ثبت مشاهده ، تکالیف درسی و آزمونهای عملکردی نیز مورد استفاده قرار می گیرند . این ابزارها اطلاعات بیشتر و وسیع تری را برای معلم ، آماده می سازد و بنابراین هم اعتبار اطلاعات به سبب تنوع در ابزارها بیشتر می شود و هم قضاوت و داوری معلم از وضعیت یادگیری دانش آموز ، واقعی تر کردن اطلاعات است که همان مشاهده کودک در حین فعالیت و بررسی آثار و محصولات یادگیری اوست .

محور چهارم :  تغییر در ساختار کارنامه

کارنامه تحصیلی که در این طرح "گزارش پیشرفت" نام گرفته است به طور کلی مفصل تر و اندکی عمیق تر به گزارش رشد و پیشرفت دانش آموز می پردازد . بر خلاف کارنامه کمی ، که شامل فهرستی از نام دروس و نمره ها است ، گزارش پیشرفت تحصیلی به شکل توصیفی ،‌از وضعیت دانش آموز اطلاعاتی به والدین می دهد . همچنین در این گزارش تنها به وضعیت درسی صرف توجه نمی شود ،‌بلکه به ابعاد عاطفی ، جسمانی و اجتماعی توجه شده است . در گزارش پیشرفت تحصیلی والدین به روشنی در می یابند که در چه بخش از انتظارات آموزشی ، احتمالاً کودکشان مشکلاتی دارند و با توجه به آن مشکلات توصیه هایی را برای بهبود عملکرد تحصیلی فرزندشان دریافت می نمایند .

محور پنجم : تغییر در مرجع تصمیم گیرنده درباره  ارتقاء دانش آموزان

در نظام سنتی ارزشیابی تحصیلی ، تصمیم گیری درباره ارتقاء به نمره های امتحان پایانی دانش آموز بستگی دارد . طبق شرایطی که از پیش تعیین شده است و بر اساس نمره های کسب شده مشخص می شود که آیا دانش آموز می تواند به پایه بالاتر ارتقاء یابد یا این که باید تکرار پایه بنماید . این تصمیم گیری راحتی در سالهای اخیر به عهده رایانه گذاشته اند و رایانه به راحتی مشخص می کرد که فردی اجازه ارتقاء دارد یا نه !

اما در الگوی ارزشیابی توصیفی به سبب اینکه اطلاعات جمع آوری شده متنوع بوده ، و شامل داده های کمی و کیفی است ، تحلیل و ترکیب این دادهها و تصمیم های آموزش مبتنی بر آن ،‌از جمله تصمیم گیری درباره ی ارتقاء دانش آموزان به عهده معلم و شورای مدرسه است . در این الگوی ارزشیابی به معلم اختیار تصمیم گیری تفویض می شود ، زیرا وی لایق ترین فردی است که درباره ی دانش آموز می تواند تصمیم بگیرد .

در این الگو ،معلم بر اساس گرد آوری شده از فرایند پیشرفت دانش آموز به دانش آموز اجازه ارتقاء می دهد در صورتی که دانش آموزی بعد از انجام مداخله های طولی و عرضی (در پایان سال تحصیلی و در بین سال تحصیلی) به حد مطلوب نرسید ؛ پیشنهاد تکرار پایه رابه مدیر و شورای مدرسه می دهد و شورا بر اساس شواهد موجود درباره آن تصمیم گیری می نماید . برای انجام ارزشیابی توصیفی یا اصیل و همه جانبه چهار منبع پیشنهاد شده است :

کارنامه ارزشیابی توصیفی

چک لیست ها

برگ ثبت گزارش

پوشه کار (یحیی کاظمی ، 1381)

صلاحیت های سنجش شامل مجموعه ای از دانش و مهارتهاست که هر معلم باید از آنها برخوردار باشد . او در مراحل مختلف آموزشی مانند فعالیتهای پیش از تدریس ، فعالیتهای هنگام تدریس ، فعالیتهای پایان دوره یا واحد آموزشی ، فعالیتهای مربوط به پیگیری نتایج سنجش ، و سرانجام در فرایند تصمیم گیری و برنامه ریزی آموزشی در سطح مدرسه ، منطقه ، استان ، و در سطح ملی ، باید از دانش و مهارتهای حرفه ای خود در سنجش استفاده کند . در تمامی مراحل فعالیتهای مذکور لازم است از استانداردهایی پیروی شود این استانداردها را می تواندر چهار حوزه طبقه بندی کرد .

الف- استانداردهای اخلاقی و قانونی : بر اساس این استانداردها ،‌سنجش با در نظر گرفتن موازین قانونی و اصول اخلاقی ، انجام می گیرد ، بع گونه ای که جانب عدالت ،‌حفظ حرمت دانش آموز و سلامت و بهداشت روانی دانش آموزان و همه کسانی که از سنجش تاثیر می پذیرند (معلمان ، والدین ، و ...) مراعات شود .

ب- سود بخشی سنجش : پیروی از این استانداردها موجب می شود که سنجش در فرایند یاددهی – یادگیری مفید و سود بخش باشد . سنجش بخش دارای ویژگی های آگاه کننده ، اثر گذار ، به موقع ، بجا و اطلاح کننده است .

پ- استانداردهای قابلیت اجرا : به کار بستن این استانداردها سبب می شود که اجرای مراحل سنجش آن گونه که طراحی شده است امکان پذیر باشد . عملی بودن ، تناسب با اهداف آموزشی ، هماهنگی با نیازهای دانش آموزان ،همخوانی با سیاست های آموزشی از جمله ویژگی های این دسته از استانداردها ست .

ت- استاندادرهای دقت و صحت : مراد از استانداردهای دقت و صحت آن است که سنجش به گونه ای طراحی شود که نتایج آن ، عملکرد واقعی دانش آموز و فرایند یادگیری او را به درجه قابل قبولی از دقت و صحت و به دور از خطا و سوگیری توصیف کند .

در فصل سوم گزارش اجرای آزمایشی طرح ارزشیابی توصیفی در مدارس منتخب کشور در سال تحصیلی 83-82 ضمن اشاره به همایش ناظران علمی طرح در استان ها که در روزهای سوم و چهارم اسفند ماه 1382 در استان یزد با شرکت 29 ناظر علمی ، 5 نفر از کارشناسان مسوول استاندادرهای برگزار کننده کارگاههای آموزشی ارزشیابی تحصیلی و تربیتی معاونت آموزش عمومی وزارت آموزش و پرورش و نماینده پژوهشکده تعلیم و برگزار شده به مشکلات و مسائل اجرایی طرح ارزشیابی توصیفی به شرح ذیل اشاره شده است :