تحقیق درباره  تاریخچه صنعت دستی سفالگری قبل و بعد از اسلام

تهیه و تنظیم :

گذری بر تاریخچه صنعت دستی سفالگری قبل و بعد از اسلام

الف) سفالگـری پـیش از اسلام

در شش هزار سال پیش ازمیلاد اولین نشانه پیدایش کوره پخت، درصنعت سفال دیده می شود و در سه هزار و پانصد سال پیش از میلاد چرخ سفالگری ساده ای که با دست حرکت می کرد ساخته شد. پیدایش چرخ سفالگری تحوّل بزرگی را در ین صنعت بوجود آورد.

از آغاز نیمه سده گـذشته باستان شناسان تعـداد زیادی ظروف سفالی و اشیاء دیگـر در منطقه ای از مشرق ایران تا عراق و از قـفـقاز با دره سند را از زیر خاک بـیـرون آوردند. سفالهـای پـیش از تاریخ که در این مـنطقه وسیع یافت شده در شیوه و سبک ساختـن تـقـریـبا با مخـتصر تـغـیـیر یکـنواخت و در سطح فـنی بطرز اعـجاب انگـیزی پـیـشرفـته است. نخستین نمونه های آن از شوش در ایلام که اولین سکونت گـاه ایرانیان در پای فلات ایران بود بـدست آمد. سـفالهـای شوش نه تـنهـا مربوط به خود شوش است بلکه سفالینه هـایی که از تـپه موسیان در ۱۶۰ کیلومتری شوش و از سومر و تـل حلف در عراق و از شمال غربی هـندوستان و بلوچستان، یا از فلات ایران در تـپه گـیان و تـپه حصار و تورنگ تـپه و سیلک، یا در قسمت شرق تا آنائـو که امروز در تـرکستان روسیه است جزو طبقه سفالهای شوش نامیده می شود. سفالهـایی که بـنام شوش اول معـروف است مـتعـلق به زمانی است که از ۳۵۰۰ تا در حدود ۲۵۰۰ پـیش از میلاد مسیح می باشد. در اینجا باید متـذکـر شد که مردمانی با تـمدن نوسنگـی نیز در ایالت کانسوی چـین پـیدا شدند و ظروف سفالی آنهـا ویـژگـیهـایی هـمانـند ظروف سفالی شوش از لحاظ روش و فن تولید دارد.

▪ سفال نقاشی شده سیالک

کهـنـترین ظرفی که در ایران یافت شده است، ظرف سیاه دود آلودیست که هـمانـند قـدیمی تـرین ظروف سفالی است کهن در جاهـای دیگـر پـیـدا شده است. نخـستیـن ظرفـهـای سفالی که با روش کربن ۱۴ تاریخ آن بـدست آمده و متعـلق به هـزارهً چـهـارم پـیش از میـلاد مسیح است در بـین النهـرین یافت شده است. کهـنـتـرین سفالی که در ایران یافت شده مـتعـلق به هـمان دوره است. این ظرف دست ساز نسبتـاً ابتدایی به دنـبال خود ظرفی سرخ با لکـه های سـیـاه نـاشی از پـخـت ناقـص داشـت. پـیـشرفت فـنی در حرفه کوزه گری سبب بوجود آمدن سبک جـدیـدی شد، این سبک با تـغـیـیرات و وقـفـه هایی که داشت بـیش از ۲۰۰۰ سال در بعـضی از مناطق فلات ایران دوام کرد.

▪ معـروفـتـرین پـیـشرفـتهای فـنی در رشته سفالینه سازی از این قـرار است

۱) بـدنه ای از خاک رس ظریف که بدون تـردید آبـدیـده شده است. این ظرف در کوره پـخـته می شد و رنگ آن لیموئی، کرم، زرد، صورتی یا گـاهـی اوقات سرخ تـیـره بود. تـیـغـه های کـرم یا لیمویی رنگ که پـیـدا شده است نشان می دهـد که پـخـت آن در اتـمسفـر احـیا کـنـنده ای انجام شده است.

۲) تمام ظروف دارای ضخامت یکـنواخت است، آنهـایی که بـلنـدیـشان بـیش از ۱۰ سانـتـیمتر بود ۰.۳ سانـتیمتر ضخامت داشتـند و بزرگـترین آنها که پـیـدا شده است ۳۰ سانتی متر ارتـفاع و ۰.۹۵ سانتی متر ضخامت داشت.

۳) گـردی کامل و بعـضی عـلاماتی که در موقع چرخ دادن آن بـدست آمده نشان می دهـد که لااقـل در آنروز چرخ کوزه گـری با سرعـت کم که پـیـش درآمد چرخـهـای فعـلی کوزه گـری است به کار برده می شده است.

۴) تمام ظروف پـیدا شده در دوغ آب خاک رس بـسـیار نـرمی فـرو برده شده بود که سطح آنهـا را اینـقـدر صاف کرده است.

۵) یک ماده رنگی که از گـرد اسید آهـن آبـدار و اکسید منگـنـز ساخته شده بود درآمیخـتهً فوق به کـار بـرده می شد. در پـخـت دوم این رنگـهـا سیاه و قهـوه ای سیر می شد.

۶) پـیش از پـایان هـزاره چـهـارم قـبـل از میـلاد چرخ کـندر و کوزه گـری بصورت چرخ تـند امروزی درآمد. لااقـل این موضوع در مورد سفالهـایی که سیلک در مرکـز ایران تـپـه حصار در شمال شرقی ایران پـیدا شده است، صدق می کـند.

۷) تـقـریـباً در هـمان زمان نوعـی از کوره در ایران بوجود آمد که آتـشخـانه آن در زیر محـل سفالهـا بود و یک در آجری آنهـا را از هـم جـدا می کرد، کوره ها باید از این نوع باشـند. تا نظارت و بـررسی اتـمسفـر لازم برای تولید رنگـهـای کرم و نخودی عـملی باشد. این نوع کوره هـا هـنوز در سراسر کـشور از طرف کوزه گـران و آجرپـزان به کار برده می شود و هـنوز هـم رنگ نخودی را برای آجر تـرجـیح می دهـند.

۸) سفالهـای قالبی در تـپه حصار و تـل باکـون در جـنوب ایران پـیـدا شده است. در قـسمتهـای مخـتـلف کشور قالبهـای گـلی پخـته شده برای تولید زیاد مجسمه های متعـلق به سالهـای ۲۵۰۰ تا ۱۷۵۰ قـبل از مسیح بدست آمده است.

۹) سفالینه های خاکستری رنگ با لعـاب سیاه درخشان ابـتـدا در حدود ۲۰۰۰ پـیش از مسیح در تـپـه حصار و در سیلک بوجود آمد. این سفالهـا که در کورهً احیا کـنـنده پـخـته شده اند، اولین نوع سفالسازی لعـابی است که از آن اطلاع داریم. اینجا بجاست یادآور شویم که لعـابکـاری سفال در قرون وسطی در کاشان مـتـداول گـردید، و کاشان تـنـها چـند کیلومتر دورتر از سیلک است.

تـمام این پـیـشرفـتهـای فـنی در مـدت کـوتاهـی سفالسازی را یکی از حـرفـه های سامان یافـته کـرد. و از آن تاریخ تا کـنون به هـمین نحـو باقـی مانده است. اما مهـارت و استادی کوزه گـران باستان تـنـهـا از نظر فـنی نبوده است، زیـبایی این فراورده هـا فوق العـاده است. به کار بردن رنگـیزه های اکسیدی با قـلم مـو با حرکات متـوالی کاملا مشهـود است. تـزئینات نقـش حـیوانات و نباتات را تـقـریـبا با طرح هـندسی دقیق نشان می دهـد.

ب) سفالگـری بعـد از اسلام

تازیان در زمان کوتاهـی سراسر خاک ایران را گـشودند، اشغـال ایران از طرف تازیان ابـتـدا اثـری در کار سفالسازی نـداشت، اما وقـتی که در سال ۷۵۰ میلادی خانواده ایرانی ابوالعـباس بر تخـت خلافت بغـداد تـکـیه زد، فعـالیت فرهـنگی ایرانیـان بار دگـر آغاز گـردید. اسلام بکار بردن ظرفـهـای گـران قـیمت فـلزی به ویـژه زر و سیم را غـدغـن کرده است. از اینرو بار دگـر طبقه حاکمه خریدار ظرفـهـای سفالی شدند و آماده شدند که سفالهـایی که بـسیار خوب آراسته شده و از لحـاظ هـنری در سطح والایی قـرار داشت بخـرند. رفـته رفـته پـیـشیـنه سفالگـری در بـسیاری از مراکز سفالسازی ایران بـنـیاد گـرفت و صاحبان این کارگـاهـها استادان فـن را بکـار گـرفـتـند. نوشته ای که در سنگ محـراب امامزاده یحیی ورامین در نزدیکی تهـران هـست، افـتخـار ساختـن محـراب را به سه کس یعـنی سفالساز، طراح نقـشه و خوش نویس می دهـد.

▪ از لحاظ تاریخـی دروه اسلامی به سه بخش تـقـسیم می گردد:

۱) دوره اولیه اسلامی تا آغاز سده یازده میلادی

۲) دوره میانه اسلامی شامل پادشاهـی سلجوقـیان و مغـولهـا

۳) دوره متاخر اسلامی از زمان صفویه تا به امروز

۱) دوره اولیه اسلام

در دوره اولیه اسلام، سفالساز افـتاده و مـتواضع ایرانی در هـمان زمینه پارتـهـا و ساسانـیان کار می کـرد. ظرفـهـای وی بی لعـاب بود و در قـالب فشاری هـا آن را آراسته کرده، تـزیـین می داد و یا ظرفـهایی از لعـاب آبی یا فـیـروزه ای می ساخت. اینگونه قالبهـای فشاری از خاک رس بی لعـاب ساخـته می شد و پـیش از پـخـتـن آن را برای آرایش ظرف کنده کاری می کردند.

در دوره اولیه سفالگـری ظرفـهـای چـیـنی که از چـین آورده شد سبب تـشویق و تحـریک ایرانیان در توسعـهً صنعـت سفالسازی شد. ثـعالبی و بـیـرونی دو نفـر از مورخین مشهـور دربارهً انواع سفالهـایی که از چـین آورده شد شرحی نگـاشته و مرغوبـیت آن را ستوده اند.

محـمد بن الحسین می نویسد که فرماندار خراسان در سال ۱۰۵۹ میلادی بـیست تـکه ظروف چـینی از کشور چـین دریافت کرد و آن را به بارگـاه خـلیفهً بغـداد فـرستاد؛ و سفالسازان داخلی را تـشویق به ساخـتن سفالهـایی شبـیه به آن کـرد. در حقـیـقـت در اثـر تـشویق فرمانداران و حـکام محـلی، نوآوری هـا و اخـتراعـات زیادی در فـن بـدل چـینیسازی و تـقـلـید چـیـنیهای دوره تانگ در ایران بوجود آمد. سفالسازان ایرانی در تـقـلـید از چیـنـیهای سبک تانگ در ایران بوجود آمد. سفالسازان ایرانی در تـقـلـید از چـیـنـیهای سبک تانگ آنقـدر استاد بودند؛ که در نظر اول هـمه مصنوع آنهـا را بجای چـینی اصل می گـرفـتـند.

کوششی که سفالسازان ایرانی در تـقـلید چـیـنـیهای کشور چـین در دوره های اولیهً اسلام کرده اند سبب کشف مجـدد لعـاب مینایی قـلع گـردید. در سدهً هـشتم پـیش از میلاد مسیح آشوریهـا اکسید روی را در لعـابهـای سربی خود برای بدست آوردن رنگ سفـید کـدر به کار برده اند. چون آخرین کار برای این فن در خاور نزدیک را می توان از آجرهای لعـابی که در شوش و تخت جمشید در سدهً پـنجم ساخته شده است ثابت کرد؛ بنابراین وقتی می گوئیم بعـد از ۱۵۰۰ سال دوباره آن را بازیافـتـند بی دلیل نیست. این لعـاب جـدید که سطح کاملا سفـید درست می کرد، کاربرد گـل و رس سفـید را از بـین برد و از ایران به سرعـت به تمام کشورهای اسلامی تا اسپانیا گسترش یافت. در آنجا پایه و اساس سفالسازی اسپانیایی - آفریقایی گردید که در جزیرهً اسپانیایی مایورکا ساخـته می شد؛ از آنجا به نام ماجولیکا به ایتالیا آمد و طولی نکشید که ایتالیا نیز آن را تولید کرد. از ایتالیا به آلمان و هـلـند و انگـلستان رفت. در هـلـند و انگـلستان به نام چـینی آلات دلـفـت معـروف گردید.

یکی دیگر از اختراعات ایرانیان در صنعـت سفالسازی رنگهـای مینایی بود که قبلا در سال ۸۸۳ میلادی آغاز گـردیده بود. اشیائی که رنگ مینایی بر آنهـا زده شده است - سفالسازان چـینی هـیچگـاه این رنگ را به کار نبرده اند - در کارگاه هـهای کوزه گـری فوسطاط نزدیک قاهـره و در عـراق پـیدا شده است. ولی بـیـشـتر دانشمندان امروزه بر این باورند که رنگ مینایی یک اختراع ایرانی است. رنگ مینایی در اسپانیای افـریقا در کارگاه هـای کوزه گـری معـروف پاتـرنا و والنسیا به کار برده می شد، و در سال ر۱۵۰۰ میلادی به ایتالیا رسید.

▪ سه نوع رنگ مینایی وجود دارد

۱) رنگ مینایی طلایی ساده روی زمینه سفـید.

۲) رنگ مینایی جگـری در زمینه سفـید یا مخـلوط با سایر رنگـهـا.

۳) رنگ مینایی چـند رنگ با درخشندگی فلز مس یا نـقره، یا اگـر روکش آن بسیار نازک باشد، رنگ مینایی زرد، قهـوه ای یا زیـتونی بر زمینه سفید.رنگ مینایی در زمان سلاطین سلجوق و مغـول در کاشان به اوج تـکامل خود رسید.

۲) دوره میانی اسلام

در زمان سلجوقـیان ( ۱۰۳۷ - ۱۱۴۷ میلادی ) جهـش چشمگـیری در تـمام هـنرهـا، صنایع و عـلوم پـدید آمد. با اینکه سلجوقیان در اصل ترک بودند ولی خود را با روش زندگی ایرانیان تطبـیق دادند. در مورد سفالسازی این دوره باید گـفت "عصر طلایی چـینی سازیست"؛ در این دوره تمام روشهـای فـنی شناخته شده به کار برده می شد: حـکاکی، برجسته کاری، شبکه سازی، قـلمزنی رنگ زیر یا روی لعـاب، مطلا کاری و میناکاری. چـنین بنظر می آید که در آن دوره نقاشان و طراحان استاد سفالساز را یاوری میکردند و این امری عادی بوده است.

کوشش مستمر سفالسازان ایرانی برای اینکه بـتوانـند با چـینیهـا و لعـابهای ساخت کشور باستانی چین برابری کـنـند موجب بوجود آمدن دو اخـتراع در ایران گـردید، اولین اختراع ترکیب خمیر نرم با آمیخته زیادی از دُر کوهـی و دیگر کشف مجدد لعـاب قلیانی که برای آخرین بار در مصر باستان بکار می رفت. دانه های دُر کوهـی و خمیر شیشه ای لعـاب قـلیایی را به خاک رس اضافه میکردند، پس از پخـتن رویهً نیمه شفاف و سخت و به هـم چسبـیده ای بدست می آمد، و این هـمانند ماده و خمیری بود که در سدهً هـجدهـم در اروپا به عـنوان خمیر نرم چـینی شناخته شده بود. برای بدست آوردن لعـاب شفاف با اکسید قلع کار می کردند. تـنهً ظرف را اغلب کنده کاری کرده و با لعـاب یکـدست می پوشانـدند، این فـن را لقابی می گـفـتـند.

متداول شدن لعـابهـای قلیایی سبب شد که فـن رنگ آمیزی جدید بوجود آمد. آمیخـته مس در لعـاب سرب معـمولا رنگ فـیروزه ای تـیره یا سبز زنده بوجود می آوردند؛ ولی هـمین مس در لعـاب قـلیایی رنگ نیلی سیر درست می کرد. لاجورد کاشی (کوبالت) در لعـاب قـلیایی رنگ آبی مشکی (لاجوردی) می ساخت. در نزدیکی قـم و کاشان معـادن لاجورد کاشی (کوبالت) هست و احتمال دارد که استـفاده از کوبالت از هـمانجا آغاز گـردیده باشد. از جمله لعـابهـای دیگری که عـموماً در لعـاب های قلیایی به کار میرفت عـبارتـنداز: فیروزه ای روشن، سبز روشن، یشمی، سرخ ارغوانی و زرد ملایم که اغـلب آرایه زر هـم به آن افزوده می شد. ترکیب طلا در لعـاب یا به صورت زر گـداخـته و یا به حالت سریشی بود.

با استـفاده از این زرورق، کوزه گـر ایرانی دو شیوه تازه لعـابسازی پـیدا کرد که به نام مینایی و هـفت رنگ شناخـته می شد. برای ساخـتن لعـاب مینایی کوزه گر، خمیر شیشهً قلیایی و رنگیزه ها را در کوره می گـداخت و به صورت لعـاب مورد نیازدر می آورد. پس از خنک شدن آن را گـرد می کردند و هـنگـامی که این لعـاب روی ظرف داده شده و به کـوره برده می شد رنگـش تـغـیـیـر نمی کرد و نقاش و تـزیـینـکار قـبل از وقت می دانست که لعـاب پس از پخـته شدن، چه رنگی خواهـد داشت و هـمین امر سبب شد که دامنهً تعـداد رنگـهـا را گـسترش دهـد.

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع : انقلاب اسلامی ایران

تحقیق در مورد انقلاب اسلامی ایران

مقدمه

بررسی تحلیلی تاریخ دو قرن اخیر ایران ، بخصوص سالهای پس از ۱۳۰۰ از جهات بسیاری حائز اهمیت است . چگونگی نفوذ ،‌ حضور و سلطه استعمار و جابه‌جایی دو امپراتوری استعماری و چگونگی برخورد جریانهای فکری مختلف با مسائل سیاسی و فرهنگی و همچنین نقش مردم از زمانهای مختلف و تاثیر حضور آنان در تحولات سیاسی ـ اجتماعی ، برای سیاستگزاران و مدیران کشور بشدت مورد نیاز می‌باشد.علل و عوامل شکل‌گیری و چگونگی روند انقلاب اسلامی از دهه ۴۰ تا کنون همچنان مورد بحث و بررسی و اختلاف نظر می‌باشد. هر یک از گروهها و جریانهای سیاسی و اعتقادی به گونه‌ای موضوع را تجزیه وتحلیل و نتیجه گیری کرده‌اند…

اگر چه بسیاری سعی کرده‌اند این انقلاب را در ردیف سایر انقلابها و تحولات معمول دنیا بدانند اما در عمل نظرات آنان با واقعیتها فاصله زیادی دارد. زیرا نیروی این انقلاب مردمی و اسلامی بدون هیچ‌گونه مرزبندی طبقاتی و گروهی بوده و ایدئولوژی ان اسلام ناب محمدی صلی الله علیه و آله می‌باشد که سازش با نظامهای رایج دنیا ندارد و رهبری آن توسط یکی از مردان کم نظیر تاریخ حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) با ویژگیهای خاص خود بود. به همین دلیل جریانات و تحولات قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مخالف غالب تحلیها و پیش بینی‌های سیاستمداران وتحلیگران سیاسی بود.واقعیت این است که دنیا با چنین انقلابی آشنایی نداشت و لذا در برخورد با آن نیز شیوه‌ها و روشهای معمول را به کار می‌گرفت که کارآیی و تاثیر چندانی در سیر جریان دیده نشد. اگر نظرهای مختلفی که در مورد علل تکوین وداوم انقلاب مطرح شده تدوین شود طبعاً صاحبنظران داخلی تائید می‌کنند، این است که عوامل اساسی انقلاب عبارتند از :

۱٫ رهبری حضرت امام خمینی (رحمت الله علیه) رهبر کبیر انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی که با شیوه‌ای استثنایی و فوق‌العاده‌ رهبری و فرماندهی را به عهده گرفتند و تا پیروزی نهایی هدایت جریانات را به نحو احسن انجام دادند. ویژگیهای شخصی و رهبری امام خود موضوع بحثی جدید در جامعه شناسی سیاسی می‌باشد.

۲٫ حضور یکپارچه و متحد مردم در تمامی صحنه‌ها قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ، آن چنان توان و قوتی ایجاد نمود که هیچ‌گونه امکانی برای مقابله با آن در اختیار رژیم شاه و اربابانش نبود.

۳٫ اعتقاد به اسلام و موازین و ارزشهای آن و همچنین عشق به خاندان پیامبر و اسوه بودن آنان برای مردم و الهام از زندگی و شهادت آنان در راه خدا خصوصاً درس گرفتن از عاشورا، آن چنان تحولی به وجود آورد که نه تنها برای خارجیان بلکه برای سران و کارگزاران سیاسی ـ امنیتی رژیم شاه هم بخوبی شناخته شده نبود.

به همین دلیل در کلیه تجزیه و تحلیهای سیاسی و اقتصادی و امنیتی اعتقادات مردم و نقش ونفوذ علما مورد توجه نبود واتفاقاً‌ مهمترین انگیزه انقلاب هم بی‌اعتنایی و تضعیف اسلام در امور مختلف کشور توسط رژیم شاه بود.بعضی تلاش کرده‌اند تا مدرنیسم و صنعتی شدن، توسعه ارتباطات و مبادلات با غرب را علت اصلی بروز انقلاب اسلامی تحلیل و تبلیغ نمایند اما واقعیت این است که مقابله با مظاهر فاسد فرهنگ غرب و تهاجم همه جانبه سلطه استعماری برای از بین بردن هویت اعتقادی و فرهنگی یکی از عوامل اصلی انقلاب مردم مسلمان بود. زیرا اسلام با روابط مناسب و سازنده و مبادلات منطقی مخالف نیست بلکه تایید کننده و مشوق است.به طور خلاصه می‌توان گفت ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ نه تنها سرآغاز دوران جدیدی در تاریخ تحولات ایران بود، بلکه تغییرات زیادی را در سطح منطقه و در سطح بین‌المللی به دنبال داشته است .

مفهوم انقلاب

مطالعه نظام‏مند مفهوم جدید انقلاب، از قرن نوزدهم میلادی آغاز شد. در فرهنگ‏های سیاسی و علوم سیاسی، انقلاب را چنین تعریف می‏کنند: «سرنگونی یک نظام اجتماعی کهنه و فرسوده و جای‏گزین کردن آن با نظام اجتماعی نو و مترقی» یا «سرنگونی حکومت طبقه یا طبقات رو به زوال و جای‏گزین کردن آن با نظام اجتماعی جدید». در برخی موارد هم برای تعریف عام انقلاب که هر نوع تحول اساسی را در بربگیرد، آن را چنین تعریف می‏کنند: «هر نوع تحول کلی و اساسی».

انقلاب از دیدگاه اسلام

دیدگاه اسلام در مورد انقلاب، با تفسیر و تحلیل غربی و مارکسیستی آن کاملاً تفاوت دارد. در تحلیل اسلامی، مهم‏ترین عامل انقلاب، آرمان‏خواهی و عقیده به مکتبی است که نخست گروه پیشرو و مجاهدان را وارد میدان مبارزه انقلابی می‏کند و سپس با بسیج توده‏های گسترده مردم، انقلاب را به درون جامعه کشانده، از طریق توده‏های مردم به پیروزی می‏رساند. از دیدگاه اسلام، انقلابْ نوعی جهاد داخلی است که در آن گروهی برای خدا می‏جنگند و گروه دیگر مانع راه خدایند.

انقلاب اسلامی

در انقلاب اسلامی، عناصر فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی هر کدام به گونه‏ای تأثیر گذارند. نیز در کنار این عناصر، بر خشم قهرآمیز مردم تکیه می‏شود. البته می‏توان ویژگی‏های اصلی انقلاب اسلامی را در تعریف زیر مطالعه کرد: «انقلاب اسلامی، دگرگونی بنیادی در ساختار کلی جامعه و نظام سیاسی آن، منطبق بر جهان‏بینی و موازین و ارزش‏های اسلامی و نظام امامت و بر اساس آگاهی و ایمان مردم، و نیز حرکت پیشگام صالحان و قیام قهرآمیز توده‏های مردم است».

فرایند انقلاب اسلامی

مقام معظم رهبری در پیام خود به مناسبت بیستمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۷۷ چنین می‏فرماید: «امام بزرگوار ما با تکیه به تعالیم اسلام ناب محمدی صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم ، و با اعتماد به ایمان دینی مردم، و با شجاعت و اخلاص و توکل کم‏نظیر خود، راه مبارزه را در میان سختی‏ها و مصائب طاقت‏فرسا گشود و پیش رفت و صبورانه و پیامبرگونه ذهن و دل مردم را با واقعیت‏های تلخ و راه علاج آن آشنا کرد. ملت ایران که از اولین قدم‏ها به ندای این مرد الهی و روحانی گوش فرا داده و به منطق حق و درس روشنگر او دل بسته بودند، با انگیزه نیرومند ایمان و عشق به اسلام، فداکاری‏ها و جان‏فشانی‏های فراموش‏ناشدنی کردند. امام بزرگوار ما در این مدت، در عین هدایت مردم و گستردن دامنه آگاهی همگانی و کشاندن توده میلیونی به مبارزه، اندیشه حکومت اسلامی را نضج و قوام بخشید و در مقابل دو مکتب رایج سیاسی عالم… راه اسلامی را مطرح کرد که در آن بر دو عنصر دین و انسان به طور اساسی تکیه شده و ایمان دینی و اراده مردمی بزرگ‏ترین شاخصه آن است».

ماهیت انقلاب اسلامی

بزرگ‏ترین تحول قرن بیستم

با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، بزرگ‏ترین تحول جهانی قرن بیستم به وقوع پیوست. بنیان گذار این انقلاب با قیام خود، غرور ملت‏های مستضعفی را که سالیانی مدید مورد ظلم قرار گرفته بودند، به آنان باز گرداند. او نه تنها سرنوشت کشورش را تغییر داد، بلکه میلیون‏ها انسان گم‏گشته در برهوت جاهلیت عصر مدرن را به بازگشتی دوباره به معنویت و یکتاپرستی فراخواند.

پیروزی انقلاب اسلامی، چه در داخل و چه در خارج از کشور، ناظران را با پدیده‏ای تازه در صحنه سیاسی جهان روبه‏رو ساخت. این پدیده بنا به ماهیت، اهداف و سرنوشت خود، در هیچ‏یک از معیارهای سیاسی جهان نمی‏گنجد.

انقلاب آزادی‏بخش

از آنجا که انقلاب‏های آزادی‏بخش ملی، بر ضد سلطه امپریالیستی شکل می‏گیرد و رژیم شاه در ایران نیز در طول انقلاب به عنوان رژیم دست نشانده امپریالیسم آمریکا بود، برخی آن را به عنوان حرکتی ضدامپریالیستی و در گروه انقلاب‏های آزادی‏بخش ملی قرار می‏دهند. اما با وجود جنبه ضدامپریالیستی انقلاب و نیز وابستگی رژیم پهلوی از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به حمایت‏ها و کمک‏های مستقیم آمریکا، از آنجا که اصطلاح «انقلاب آزادی‏بخش» به جنبش‏هایی گفته می‏شود که بر ضد سلطه مستقیم خارجی شکل می‏گیرد، کاربرد آن در مورد انقلاب ایران چندان راهگشا نیست.

انقلاب اجتماعی

اصطلاح انقلاب اجتماعی، درباره انقلاب‏هایی به کار می‏رود که بر اثر آنها تحولات ساختاری اقتصادی ـ اجتماعی چشم‏گیری شکل می‏گیرد. برخی چون اِسکاچْپول که تحولات اجتماعیِ ناشی از انقلاب‏ها را به شکل وسیع‏تر تعریف می‏کنند، بر آن‏اند که انقلاب ایران، انقلابی اجتماعی است؛ زیرا با دگرگونی‏های ساختاری و ارزشیِ وسیعی همراه بوده است.

انقلاب اسلامی و همگانی

از آنجا که انقلاب ایران به روشنی بر جنبش سراسری و چند طبقه‏ای متکی بود، بسیاری از تحلیلگرانِ انقلاب، آن را انقلابی مردمی یا مردمگرا می‏دانند. تردیدی نیست که انقلاب ایران از نظر نوع ائتلاف قشرهای مختلف اجتماعی در آن، پدیده‏ای کم‏نظیر به شمار می‏آید و به همین دلیل «انقلاب مردمی» قلمداد کردنِ آن جایز به نظر می‏رسد. البته انقلاب ایران بیشتر از هر عنوانی با نام «انقلاب اسلامی» مطرح شده است. به نظر می‏رسد که با توجه به گفتمان حاکم بر انقلاب ایران، رهبری انقلاب و همچنین شکل دولت و روابط اجتماعی بعد از آن، جا دارد که انقلاب ایران به عنوان انقلاب اسلامی مطرح شود.

زمینه‏های تأثیرپذیری جنبش‏های اسلامی از انقلاب اسلامی ایران

انقلاب اثرگذار

انقلاب اسلامی ایران بر جنبش‏های سیاسی ـ اسلامیِ معاصر تأثیر گذاشت؛ زیرا موارد مشترک فراوانی بین انقلاب اسلامی ایران و این جنبش دیده می‏شود که این تأثیر را فراهم آورد. این زمینه‏ها که از آنها به عنوان عامل همگرایی یا عناصر همسویی و همرنگی نیز می‏توان یاد کرد، عبارت است از عقیده مشترک، دشمن مشترک، هدف مشترک، وحدت‏طلبی و مردم‏گرایی.

عقیده مشترک

انقلاب اسلامی ایران، همانند هر جنبش اسلامی دیگر، به یگانگی خدا و رسالت پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم معتقد است، کعبه را قبله آرزوهای معنوی خود می‏داند، قرآن را کلام خداوند و منجی بشر گمراه می‏پندارد، و به دنیای پس از مرگ و صلح و برادری و برابری ایمان دارد؛ همان گونه که امام خمینی رحمه‏الله فرمود: «در کلمه توحید که مشترک بین همه است، در مصالح اسلامی که مشترک بین همه است، با هم توحیدِ کلمه کنید».

دشمن مشترک

انقلاب اسلامی و جنبش‏های اسلامی، دشمن مشترکی دارند. این دشمن مشترک که همان استکبار جهانی به سرکردگی آمریکا و اسرائیل است، همانند کفار قریش، مغولان وحشی، استعمارگران اروپایی و صرب‏های نژاد پرست و…، کیان اسلام را تهدید می‏کند. در مقابل، انقلاب اسلامی با طرح شعار «نه شرقی نه غربی» عَلَم مبارزه بر ضد دشمن مشترک جهان اسلام را به دوش گرفته است.

هدف مشترک

هدف انقلاب اسلامی ایران و جنبش‏های اسلامی معاصر، برچیده شدن فساد، اجرای قوانین اسلام، استقرار حکومت اسلامی در جامعه مسلمانان، و به اهتزاز درآوردن پرچم لا اله الا الله در سراسر جهان با تکیه بر قدرت الهی و توده‏های مردم است. البته برخی از جنبش‏های سیاسی معاصر، فقط عمل به احکام اسلام را در کشورهای خود می‏خواهند و برخی نیز خواستار تشکیل حکومتی مستقل، بدون تأکید بر شکل اسلامی حکومت هستند.

بنابراین می‏توان گفت که جنبش‏های اسلامی معاصر، حیات خود را مدیون انقلاب اسلامی هستند؛ زیرا انقلاب اسلامی به اسلام و مسلمانان حیاتی تازه بخشید، آنان را از عزلت و حقارت نجات داد و اسلام را به عنوان تنها راه‏حل برای زندگی سیاسی مسلمانان مطرح ساخت.

وحدت‏طلبی و مردم‏گرایی

تکیه و تأکید انقلاب اسلامی و رهبری آن بر لزوم وحدت همه قشرها و همه مذهب‏های اسلامی در نیل به پیروزی در صحنه داخلی و خارجی، زمینه گرایش جنبش‏های اسلامی معاصر به سوی انقلاب اسلامی است؛ زیرا انقلاب اسلامی با الگو قرار دادن اسلام ناب محمدی صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم ، هیچ تفاوتی بین مسلمانان سیاه و سفید، و غربی و شرقی قائل نیست و بر جنبه‏های اختلاف برانگیز در بین مسلمانان پافشاری نمی‏کند؛ بلکه با برگزاری هفته وحدت، برپایی روز قدس، صدور فتوای امام خمینی رحمه‏الله علیه سلمان رشدی و…، در راه اتحاد مسلمانان گام برداشته است. به همین دلیل، انواع گروه‏های غیرشیعی و حتی جنبش‏های آزادی‏بخش غیراسلامی، انقلاب اسلامی ایران را الگوی خود قرار داده‏اند. مردمگرایی انقلاب اسلامی نیز، عاملی در گسترش انقلاب و پذیرش آن از سوی ملت‏های مسلمان بوده است.

تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر جنبش‏های سیاسی اسلامی

انقلاب اسلامی ایران بر حرکت‏های اسلامی معاصر، تأثیر فراوانی گذاشته است که از آن جمله می‏توان به بازتاب سیاسی و فرهنگی آن اشاره کرد.

الف) بازتاب سیاسی

یکی از مهم‏ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی ایران، تجدید حیات اسلام در جهان است. به بیان دیگر، عمر دوره‏ای که اعتماد به نفس در میان مسلمانان از بین رفته و خواهان هضم شدن در هویت جهانی بودند، به پایان رسید و انقلاب اسلامی آن اعتماد به نفسی که روزگاری پشتوانه تمدن بزرگ اسلامی بود، احیا و بارور کرد.

این تجدید حیات اسلام، آثار مختلفی را برای جنبش‏های اسلامی به ارمغان آورد. یکی از این آثار، انتخاب اسلام به عنوان بهترین و کامل‏ترین شیوه مبارزه است. چنین رویکردی، به معنای کنار گذاشتن اندیشه‏های غیرمذهبی است که همگی در نجات ملت‏های اسلامی از چنگال استبداد داخلی و خارجی ناتوان ظاهر شدند.

ب) بازتاب فرهنگی

انقلاب اسلامی ایران، ارزش‏های فرهنگی جدیدی را در مبارزه سیاسی جنبش‏های اسلامی مطرح کرد. یکی از این ارزش‏ها، گرایش به جهاد است. جنبش‏های اسلامی پس از انقلاب اسلامی ایران، جهاد، شهادت و ایثار را به عنوان اصول اساسی پذیرفته‏اند.

مردمی بودن که یکی از ویژگی‏های انقلاب اسلامی ایران است، در جنبش‏های سیاسی اسلامی راه یافته است. این جنبش‏ها دریافته‏اند که اسلام، توانایی بسیج توده‏های مردم را دارد.

تقلید شعارهای انقلاب اسلامی ایران از سوی جنبشگران مسلمان، شکل دیگر تأثیر انقلاب اسلامی ایران است. برای مثال شعار مردم مصر «لا شرقیه و لا غربیه»، مردم کشمیر «الله اکبر» و «خمینی رهبر»، شعار مردم فلسطین «لا اله الا اللّه‏»، «اللّه‏ اکبر» و «پیروزی از آنِ اسلام است» می‏باشد.

از دیگر مظاهر انقلاب اسلامی ایران که در پیروان جنبش‏های سیاسی اسلامی معاصر دیده می‏شود، حجاب است. با پیروزی انقلاب اسلامی، گرایش به حجاب در نقاط مختلف جهان افزایش یافت.

تظاهرات به سبک ایران نیز یکی دیگر از آثار فرهنگی انقلاب اسلامی ایران بر حرکت‏های اسلامی و سیاسی معاصر به شمار می‏آید.

جهان‏شمولی

پدیده‏های سیاسی و اجتماعی بزرگ هر جامعه، همچون انقلاب‏های مطرح در تاریخ بشر، بر تحولات فکری، سیاسی و اجتماعی در خارج از مرزهای خود اثر می‏گذارند. انقلاب اسلامی ایران نیز از این قاعده بیرون نبوده است؛ به ویژه آنکه با رویکرد عقیدتی خود، از توانمندی تأثیرگذاری به گستره جغرافیایی جهان اسلام برخوردار بود. ویژگی اصلی انقلاب اسلامی، تبلیغ اسلام و اصول اساسی آن است. جهانی بودن انقلاب در گسترش فرهنگ اسلامی و افزایش اقتدار اسلامی جلوه‏گر می‏شود. گسترش انقلاب اسلامی نه تنها حرکتی انقلابی، بلکه وظیفه‏ای دینی به شمار می‏آمد. به همین دلیل در اصل ۱۵۴ قانون اساسی آمده است: «جمهوری اسلامی ایران، سعادت انسان‏ها در کل جامعه بشری را آرمان خود می‏داند و استقلال، آزادی و حکومت حق و عدل را حق همه مردم جهان می‏شناسد. بنابراین در عین خودداری کامل از هرگونه دخالت در امور داخلی ملت‏های دیگر، از مبارزه حق‏طلبانه مستضعفان در برابر مستکبران در هر نقطه از جهان حمایت می‏کند».

ویژگی‏های انقلاب اسلامی

گرایش دینی

یکی از ویژگی‏های انقلاب مردم ایران، خدا محوری آن است. در اصل ۵۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی می‏خوانیم: «حاکمیت مطلق بر جهان و انسان از آن خداست و هم او، انسان را بر سرنوشت اجتماعی خویش حاکم ساخته است».

در وصیت‏نامه پیر عرفان و بنیان گذار انقلاب اسلامی، در این‏باره چنین آمده است: «ما می‏دانیم که این انقلاب بزرگ که دست جهان‏خواران و ستمگران را از ایران بزرگ کوتاه کرد، با تأییدات الهی پیروز گردید. اگر نبود دست توانای خداوند، امکان نداشت یک جمعیت ۳۶ میلیونی با آن تبلیغات ضد اسلامی و ضد روحانی خصوصا در این صد سال اخیر… یکپارچه قیام کنند و در سرتاسر کشور با ایده واحد فریاد اللّه‏ اکبر و فداکاری‏های حیرت‏آور و معجزه‏آسا، تمام قدرت‏های داخل و خارج را کنار [زند]…. تردیدی نیست که این یک تحفه الهی و هدیه غیبی بود که از جانب خداوند منّان بر این ملت مظلوم غارت زده عنایت شده است».

مردمی بودن انقلاب

مردمی بودن در انقلاب‏های دیگر هم کم و بیش دیده می‏شود، ولی در انقلاب اسلامی ایران بسیار برجسته‏تر است. در این انقلاب، بیشتر مردم به صحنه آمدند و خواستار سرنگونی رژیم شاهنشاهی و برقراری نظام اسلامی شدند. نظامی، کارگر، کارمند، کشاورز، روحانی، دانشجو و معلم، همه و همه در این انقلاب سهیم بودند. این وجه از مردمی بودن انقلاب شاخص است. در بیشتر انقلاب‏های دیگر، عنصر اصلی مبارزه، نیروهای متشکل حزبی و شبه‏نظامی بودند که از راه جنگ مسلحانه کار را تمام کردند و نقش مردم بیشتر حمایت و پشتیبانی از آنها بود، ولی در انقلاب ما، همه مردم نقش داشتند و در سراسر کشور با یک شدت و قدرت با رژیم پهلوی به مبارزه برخاستند.

رهبری و مرجعیت

از ویژگی‏های مهم انقلاب اسلامی ایران که از ویژگی الهی بودن انقلاب سرچشمه می‏گیرد، نقش دین، عالمان دینی و رهبری و هدایت انقلاب است. همه انقلاب‏های دیگر به نوعی در مقابل دین و مذهب بودند، ولی این انقلاب با رهبری و هدایت عالمان دینی آغاز شد و به سرانجام رسید. در رأس این بزرگان، شخص امام خمینی رحمه‏الله قرار داشت که بالاترین جایگاه دینی، یعنی مرجعیت را دارا بود. رهبری ایشان، ویژگی‏های برجسته‏ای داشت که برخی از آنها را برمی‏شماریم:

الف) امام که مرجعی دینی بود، پایگاه وسیع و عمیق مردمی داشت.

ب) ایشان با پایه‏گذاری قیام پانزده خرداد و مدیریت و شجاعت بی‏مانند در آن جریان و ایام تبعید، رهبری سیاسی و انقلابی خود را به اثبات رساند.

ج) رهبری ایشان قاطعانه بود.

د) امام، هم طراح انقلاب بود و هم مدیر و مجری آن.

اصالت

اصالت انقلاب اسلامی ایران دو بُعد دارد: نظری و عملی. در بعد نظری و فکری، آرمان‏ها و ایده‏های این انقلاب، وارداتی نبوده، محصول جامعه و تاریخ ایران است. اسلام و عقاید اسلامی هزار و چهارصد سال قبل از سوی ایرانیان پذیرفته شده، در این مدت به عنصر اصلی و اساسی فرهنگ و ملیت ما تبدیل شد. در بُعد عملی نیز می‏بینیم که مردم با نیروی خود و بدون کمک‏های مالی و تسلیحاتی شرق و غرب یا همسایگان و با اتکا به خداوند و شعار «پیروزی خون بر شمشیر» به پیروزی رسیدند.

اسلامی ـ دینی بودن انقلاب ایران

یکی از شروط درجه اول انقلاب ایران، اسلام است؛ زیرا رهبر این انقلاب فردی روحانی و مرجع دینی بوده، سازمان‏دهی آن از راه سازمان سنتی هزار ساله حوزه‏های علمیه دینی صورت می‏گرفت. سازمانی که پنج عنصر و رکن اساسی داشت؛ علما و مراجع دینی، حوزه‏های علمیه و مدارس دینی، بقعه‏ها و مزارهای متبرک، مساجد و ائمه جماعات، دستجات و هیئت‏های مذهبی. بنابراین به دلیل نقش اساسی دین اسلام در شرایط انقلاب ایران، این پدیده متصف به صفت اسلامی گردیده است.

خاستگاه عاشورایی انقلاب

از دیدگاه بسیاری از اندیشمندانی که در زمینه علل و عوامل پیروزی انقلاب اسلامی ایران نظریه‏پردازی کرده‏اند، عامل مذهب از قوی‏ترین و اصلی‏ترین عواملی است که در پیدایش و پیروزی انقلاب نقش بسزایی داشته است. همچنین مروری بر ادبیات سیاسی رایج در روند وقوع انقلاب اسلامی، شعارها، سخنرانی‏ها و بیانیه‏های رهبران نهضت، بیانگر این واقعیت است که از میان عناصر مذهبی، فرهنگ عاشورا و نهضت امام حسین علیه‏السلام ، نقش به‏سزایی در این زمینه بر عهده داشته است. فرهنگ شهادت، مبارزه همیشگی با باطل، طاغوت‏ستیزی، اصل پیروی از رضایت خداوندی و مصالح مسلمانان، و نیز فرهنگ نظارت عمومی و امر به معروف و نهی از منکر، از ویژگی‏های مؤثر فرهنگ عاشورا بر انقلاب ایران است.

منابع :

www.google.com

شیخ آذری اسفراینی

خلاصه : شيخ آذري بيهقي اسفرايني در سال 784 هـ.ق در طوس متولد گرديد پدرش عبدالملك از سوي سربداران صاحب اختيار اسفراين بود. در كودكي همراه با دايي خود به قراباغ رفت و با الغ بيك همباري شد و دوستي عميقي بين آنان پديد آمد. وي از جواني شروع به شاعري و مدح سلاطين، بويژه سلطان شاهرخ تيموري كرد. اما بزودي به عرفان روي آورد و ترك صوفيان چون شيخ محي الدين طوسي غزالي به شاه نعمت ا... ولي به سلوك مشغول شد و فرقه نعمت الهيه را دريافت نمود. سپس دوبار به حج رفت و يك سال در آنجا مجاور حرم شد و كتاب سعي الصفا را در باره مناسك حج نگاشت سپس به هند رفت و در دربار احمد شاه اول بهمني به مقام ملك الشعرايي و معلمي علاالدين همايون بن احمد شا رسيد و كتاب بهمن نامه را به وي تقديم كرد. و پس از سالها به خراسان بازگشت و تا پايان عمر در اسفراين به تربيت شاگردان و عبادت و تاليف مشغول بود. وي درعين انزوا با شاهزادگاني چون علاالدين همايون، بايسنقر ميرزا و الغ بيگ ميرزا پسران شاهرخ ارتباط داشت. وي در 86 هـ.ق وفات يافت و در اسفراين به خاك سپرده شد.

گروه : مشاهير ملي

رشته : زبان و ادبيات فارسي

گرايش : شعر

والدين و انساب : عبدالملك يا علي ملك از جمله سربداران بيهق بود و نسب وي به صاب الدعوه احمد بن محمد زمجي هاشمي مرورودي مي رسيد. شيخ خواجه علي ملك (پدر آذري) در روزگار سربداران مدتي نيز در اسفراين «صاحب اختيار» بود.

خاطرات کودکي : شيخ آذري بيهقي اسفرايني در سال 800 هـ.ق به همراه دايي خود به قراباغ رفته و در دربار امير تيمور گوركاني حضور داشت و مدتي همباري الغ بيگ ميرزا (نواده امير تيمور) بود و حكايات زيبايي براي وي مي گفت.

خاطرات و وقايع تحصيل : شيخ آذري بيهقي اسفرايني در آغاز ورود به دربار سلطان شاهرخ تيموري، قصيده اي زيبا به شكل لغز (معما) در مدح وي سرود كه مطلع آن چنين است: «چيست آن آبي كه تخم فتنه برمي افكند خسرو گردون ز سهم او سپهري افكند» يكي از شاعران دربار بنام خواجه ابعدلاقادر عودي به معارضه شيخ برخاست و قرار شد كه شيخ را در چند قصيده از خواجه سلمان ساولي امتحان نمايند. و شيخ چنان پاسخ هايي داد كه بزرگان دربار و نيز شاهرخ آنرا پسنديد و به وي وعده ملك الشعرايي داد.

استادان و مربيان : شيخ آذري بيهقي اسفرايني پس از مدتي همنشيني با سلطان شاهرخ تيموري، ب عرفان روي آورد و شيخ محي الدين طوسي الغزالي را به مرادي خود برگزيد پس از وفات وي و بعد از سالها رياضت از محر شاه سيد نعمت ا... ولي خرقه و اجازه تبليغ دريافت نمود.

همسر و فرزندان : شيخ آذري بيهقي اسفرايني ، علاوه بر بايسنقر پسر شامخ، با پسر ديگر شامغ الغ بيگ از كودكي رابطه اي نزديك داشت و در سال 852 كه پس از سالها با وي ديدار نمود و شاهزاده او را شناخته و وي بردهاي الغ بيگ با ازبكان و شاهزاده علا الدوله بن بايسنقر را شاهد بوده است. وي در هند نيز با احمد شاه بهمني و پسرش علا الدين معاشرت داشت. شيخ آذري پس از مدتها اقامت در دربار هندخواستار بازگشت به ايران بود اما بدليل علاقه اي كه احمد شاه بهمني به وي داشت با مخالفت وي روبرو مي شد. تا اينكه همسر و فزندان وي به هند برده شدند. با اين وجود پس از مدتي به ايران بازگشت و تا آخر عمر در خراسان ماند.

وقايع ميانسالي : شيخ آذري بيهقي اسفرايني پس از مدتي مدح سلطان شاهخ، به تصوف روي آورد و به همراه استاد خود شيخ محي الدين طوسي غزالي به حج سفر نمود. اما شيخ محي الدين در ثمر حلب وفات يافت. شيخ آذري به ايران بازگشت و در خدمت شاه نعمت الله ولي به سلوك مشغول شد و حتي از وي خرقه دريافت نمود. سپس دوبار با پاي پياده به حج رفت و بمدت يك سالي در بيت ا... الحرام مجاور شد و در آنجا به تحقيق در مناسك حج و نيز تاريخ كعبه پرداخت، سپس به سرزمين هند رفت و مدتي در آنجا زيست. گفته اند كه سلطان احمد كه از جمله پادشاهان گلبرگه بود، به شيخ آذري يك لك رو پيه (پنجاه هزار درهم) داد تا برابر سلطان تعظيم كند اما شيخ نپذيرفت و به ايران بازگشت و به عبادت ادامه داده از آن پس در كنج انزاي خود شاگردان پرورد. و حتي بزرگاني چون سلطان محمد بن بايسنقر كه به عراق مي رفت. به زيارت وي مي رفتند.

زمان و علت فوت : شيخ آذري بيهقي اسفرايني پس از سي سال انزوا و تربيت شاگردان در اسفراين درسن هشتاد و دو سالگي وفات يافت و در همان جا به خاك سپرده شد. 866 هـ.ق

مشاغل و سمتهاي مورد تصدي : گرچه پدر شيخ آذري بيهقي اسفرايني «صاحب اختيار» اسفرايني بود و در زمره سربداران بشمار مي رفت، شخص شيخ هيچگاه منصب دولتي نپذيرفت. اما در ميان صوفيان بعنوان يكي از مهمترين شاگردان شاه نعمت ا... ولي و يكي از استادان فرقه نعمت اللهيه بشمار مي رفت.

فعاليتهاي آموزشي : بسياري از پيروان و شاگردان شاه نعمت ا.. ولي (فرقه نعمت اللهيه) شيخ آذري بيهقي اسفرايني را بعنوان شاگرد شاه نعمت ا... و حتي خليفه وي به استادي خود پذيرفته بودند.

ساير فعاليتها و برنامه هاي روزمره : ذكر و عبادت و رياضت از حالات هميشگي شيخ آذري بيهقي اسفرايني بوده است.

شاگردان : طالب جاجرمي كه از شاعران مقيم شيراز در عهد شاهخ تيموري و داراي اشعاري در جواب شيخ سعدي است، از شاگردان شيخ آذري بيهقي اسفرايني بيشمار است و شيخ احمد سهيلي زيد در جته نيز در جواني به خدمت شيخ آذري رسيده و تخلص خد را لردست روي خود برگزيده است(سهيلي) يكي از مريدان شيخ آذري. علا الدين همايون شاه (865-862 .ق) پسر احمد شاه اول بهمني دكي بود كه چنان علاقه اي به شيخ از خود نشان مي داد كه حتي پس از ترك هند توسط شيخ آذري، ارتباط و مكاتبه خود را با وي نگسست.

همفکران فرد : امير دولتشاه سمرقندي، در تذكره خود كههفت طبقه از شارعان را ذكر كرده نام شيخ آذري بيهقي اسفرايني را در طبقه ششم دركنار شاعراني چون مولانا علي شهاب ترشيزي، مولانا سليمي نيشابوري، مولانا يحيي سيبك نيشابوري، مولانا كمال الدين غياث شيرازي، مولانا بدخشي،‌مولانا خيالي بخاري، بابا سورائي، خالب جاجرمي، امير سيد نعمت ا... ولي كوهستاني. مولانا معيني جويني، سيد قاسم انوار، خواجه عصمت ا...، بساطي سمرقندي، ابواسحاق حلاج شيرازي، مولانا برندق خجندي،ؤ خواجه رستم خوريان، مولانا شرف الدين علي يزدي، مولانا بدر شيرواني،مولانا علي در دزد استرآبادي ياد آوري كرده است.

آرا و گرايشهاي خاص : شيخ آذري بيهقي اسفرايني همانند ساير صوفيان به حضرت محمد (ص) و نيز علي (ع) ارادتي وافر داشته است چنانكه در شعري مي سرايد :«از خسروان روي زمين ننگ آيدم تا من گواي حضرت ساقي كوثرم» وبه وازده اما شيعه نيز در اشعار خود اشاراتي دارد كه احتمال تشيع وي را افزايش مي دهد. چنانكه مي فرمايد: چنانكه هست فلكه را دوازده تمثال كه آفتاب بر آن دور مي كند مه و سال بر آسمان ولايت دوازده برجند چو آفتاب نبوت همه باوج كمال شهان بي سپه و خسروان بي شمشير ملوك بي حشم و اغنياري بي اموال از اين دوازده برج دوازده خورشيد علي است مهر سپهر كمال و مطلع آن علي است انكه بكنه حقيقتش نرسد بغير ذات خداوند ايزد متعال حديث معرفت او بمردم نا اهل همان حكايت آسبت و قصه غربال انتساب پدر شيخ آذري به سربداران حدس تشيع وي را به يقين نزيك مي كند. هنر شاعري شيخ آذري در اين است كه به خوبي اشعار پيشينيان از جمله سعدي ، مسعود سعد سلمان و حافظ و حسن دهلوي ... را پاسخ گفته است.

جوائز و نشانها : شيخ آذري بيهقي اسفرايني در ازاي مدح سلطان شاهرخ تيموري و نيز بدليل موفقيت درامتحان شوي كه شاعران دربار از وي نمودند، وعده لقب «ملك الشعرايي» را از سلطان دريافت نمود.وي در دربار شاه احمد ال بهمني در دكن عنوان ملك الشعرايي ياف و نيز در ازاي مدح شاه و ستهر و عمارات، جايزه هاي لايق كسب كرد.

چگونگي عرضه آثار : شخصي به نام «امينا» ديوان شيخ آذري بيهقي اسفرايني را نگاشته است كه اشتباهات املايي آن اندك نيست.شيخ آذري در جواني برخي از قصايد مدلي خود به سلطان شاهخ تيموري تقديم نموده بود، وي «بهمن نامه» را نيز به سلطان احمد شاه اول و بهمني دكن (838-825) تقديم نمود.

آثار :

    1  بهمن نامه

      2  ديوان اشعار شيخ آذري

      3  رساله جواهر الاسرار

      ويژگي اثر : مجموعه اي است از امثال و شرح ابيات مشكل صوفيه شاعران پيشين.[لطفعلي بيكاذر بيگدلي، آتشكده آذر، به اهتمام سيد جعفر شهيدي، تهران: موسسه نشر كتاب، 1337، ص 86] شيخ آذري در اشعار خود به پاسخگويي اشعار گذشتگان از جمله سيد حسن غزنوي نيز پرداخته است.[سمرقندي، تذكره الشعرا، صص 82 و 181] رساله جواهر الاسرار (تاليف 840) مورد استفاده تذكره نويساني چون امير دولتشاه سمرقندي بوده است ديوان اشعار شيخ آذري پر از قصيده، غزل، ترجيح،تركيب، طعه و رباعي است در پنج هزار بيت، بهمن نامه نيز اثري است در شرح سلطنت سلاطين بهمني دكن (933-784) تا روزگار سلطان احمد شاه اول و همايون شاه بهمني كه توسط ملا نظيري و ملا سامعي تا انقراضي سلسله بهمني بطور منظوم تكميل شد. اين اثر منظوم حماسي به تقليد از اسدي توسي سروده شده است. عجايب الغرايب منشومه اي است درباره عجايب سرزمني هاي مختلف «سعي الصفا در ذكر مناسك حج» وي در بسياري موراد نام خود «حمزه» را بعنوان تخلص بكار مي برد. [صفا، تاريخ ادبيات در ايران، ج4، صص 9-326]

4  سعي الصفا

      5  طغراي همايون

      6  عجايب الغرايب [هدايت، تذكره‌ي رياض العارفين، ص 49]

فلسفه  بیرون رفتن در سیزده بدر چیست؟

سيزده‌بدر يكي از بهترين روزهاي نوروز مي‌باشد. مردم پس از انجام 12‌روز برگزاري جشنهاي سال نو، روز سيزدهم را در دل طبيعت مي‌گذرانند.

به گزارش باشگاه خبرنگاران؛در اين روز كه‌ پايان‌ دوره‌ نوروزي‌ تلقي‌ مي‌ شود، مردم‌ در دشت‌ و بيابان‌ و در فضاي‌ سبز بهاري‌ گرد مي‌ آيند و به‌ شادي‌ مي ‌پردازند. در اين‌ روز پاياني‌ نيز چون‌ روزهاي‌ ديگر عيد، خوراكي‌ ويژه‌ همچون‌ آش‌ رشته‌ و ديگر خوراك هاي‌ سبزي‌ دار مي ‌پزند. گندم هايي‌ را كه‌ براي‌ سفره‌ هفت‌ سين‌ رويانيده‌اند با خود به‌ صحرا مي‌ برند و با انداختن‌ آن‌ در جوي‌ و رود و بيرون‌ از خانه‌ نحسي‌ سيزده‌ را كه‌ يا به‌ آن‌ معتقدند و يا بنا به‌ رسم‌ كهن، آن‌ را خوش ‌يمن‌ تلقي‌ نمي‌ كنند از خود و خانواده‌ دور مي‌ سازند.

رسوم جشن سيزده بدر

بسياري‌ از مردم‌ به‌ نحسي‌ عدد سيزده‌ نه ‌تنها اعتقادي‌ ندارند بلكه‌ در اساس تأثير عددي‌ خاص‌ را در سرنوشت‌ خود مؤثر نمي‌دانند اما اين‌ باور كه‌ در قديم‌ عدد سيزده‌ را خوش ‌يمن‌ تلقي‌ نمي ‌كرده‌اند شايد به‌ اين‌ دليل‌ باشد كه‌ در طالع ‌نماي‌ نجومي، قدما معتقد بودند كه‌ آسمان‌ دوازده‌ برج‌ دارد و هر تولدي‌ كه‌ صورت‌ مي ‌گيرد داراي‌ ستاره‌اي‌ در يكي‌ از دوازده‌ برج‌ است‌ و بنا براين اينكه كدام‌ ستاره‌ در كدام‌ برج‌ قرار گرفته، طالع‌ و خوي‌ فرد متولد شده‌ شكل‌ مي ‌گيرد و خارج‌ از دوازده‌ برج‌ كه‌ عدد سيزده‌ است ،نابجا و نحس‌ به‌ شمار مي ‌آمده‌ است. در هر حال‌ اكنون‌ ديگر نحسي‌ عدد سيزده‌ مورد پذيرش‌ همگان‌ قرار ندارد و بيشتر جنبه‌ خرافي‌ دارد.

گروهي از مردم معتقدند كه براي دور‌كردن نحسي اين روز بايد از خانه خارج شوند و سيزده بدر كنند تا نحسي روز در طبيعت به در شود. در اين روز سبزه‌ها سبز شده را كه چند روز اول سال نو مهمان سفره هفت سين بوده به آب روان مي‌سپارند. خوراكي هاي باقيمانده نوروز، به مصرف مي‌رسد، بساط بازيهاي دسته‌جمعي پهن است.

روز سيزدهم، كمتر كسي در منزل مي‌ماند. در ساعت اول روز خيابانها شلوغ و پر‌رفت و آمد است. پاركها مناظر طبيعي اطراف شهر پذيراي ميليونها زن و مردم و جوان و پير و كودك است. خانواده‌ها با صفا و صميميت در كنار هم مي‌نشينند و گل مي‌گويند و گل مي‌شنوند. مردمي كه در طول سال در هياهوي شهر پي نام و نان هستند و با هم روابطي سرد و خشك دارند در اين روز تغييري در رفتارشان روي مي‌‌دهد همه مهربان و شادمان هستند. گويي بهترين روز سال همين روز است. هر‌چند گروهي آن را نحس مي‌شمارند اما در اين روز همه چيز و همه كس رنگ شادي دارد.

سيزده‌بدر نحس است يا مبارك؟

گروهي چنين بيان مي‌دارند كه روز سيزده هر‌ماه در جدول سي روز ايران باستان به فرشته تير يا تيشتر كه ستاره باران است،مربوط است و بسيار روز خجسته و مباركي است. در اعتقادات مردم ايران باستان روز سيزده بدربه هيچ وجه نحس نبوده است. در جدول مربوط به سعد و نحس روزها نيز روز سيزدهم مبارك آمده است.

مردم ايران باستان در مورد اين روز معتقد بودند كه جمشيد شاه (بنيانگذار نوروز) روز سيزده نوروز را در صحراي سبز و خرم، خيمه و خرگاه برپا مي‌كرد و بار عام مي‌داد. چندين سال متوالي اين كار را انجام داد كه در نتيجه اين مراسم در ايران زمين به صورت سنت و مراسم درآمد.

در تحليلي ديگر اين‌طور بيان مي‌گردد كه ايرانيان پس از دوازده روز جشن‌گرفتن و شادي‌كردن كه به ياد دوازده ماه از سال است، روز سيزدهم نوروز را كه فرخنده است به باغ و صحرا مي‌رفتند و شادي مي‌كردند و در حقيقت بدين ترتيب رسمي‌بودن دوره نوروز را به پايان مي‌رسانيدند.

در تحليل ديگري چنين بيان مي‌گردد كه اعتقاد به عمر 12‌هزار ساله جهان نزد زرتشتيان، تحت تأثير نجوم بين‌النهرين است كه معتقد بودند هر‌يك از دوازده اختر كه خود به يكي از برج هاي دوازده‌گانه حاكم است، هزار سال به جهان حكومت خواهد كرد. بدين روي عمر جهان دوازده هزار سال است و در پايان دوازده هزار سال، آسمان و زمين درهم خواهد شد.

بنا براين اصل اعتقاد به دوازده هزار سال و دوازده ماه سال تأثير معتقدات بابلي است. پس از دوازده هزار سال، آشفتگي آغازين باز مي‌گردد پس جشنهاي دوازده روز در فروردين آغازسال با سال دوازه ماهه و دوره دوازده هزار ساله عمر جهان مربوط است. انسان آنچه را در اين دوازده روز پيش مي‌آمد، سرنوشت سال خود مي‌انگاشت. از پيش از نوروز انواع دانه‌ها را مي‌كاشتند و هر دانه‌ اي كه در طي اين دوازده روزه بهتر و بيشتر رشد مي‌كرد آن دانه را براي كاشت آن سال به‌كار مي‌بردند و گمان داشتند اگر روزهاي نوروزي به اندوه بگذرد همه سال به اندوه خواهد گذشت.

درادامه آمده است: 12‌روز فروردين نماد همه سال بود و چون پس از 12‌هزار سال عمر ، آشفتگي نخستين باري ديگر باز مي‌گشت پس در پايان دوازده روز نيز يك روز نشان آشفتگي نهايي و پايان سال را بر خود داشت.

علف يا سبزه گره زدن

يكي از كارهاي روز سيزده‌بدر، علف گره‌زدن است.در‌مورد سابقه اين رسم مي‌گويند كه مربوط به فرزندان كيومرث يعني اولين زوج يا اولين پدر و مادر (مشيه و مشيانه)است. زرتشتيان معتقدند چون اين دو با هم ازدواج كردند، دو شاخه «مورد» را گره زدند و پايه ازدواج خود را بنا نهادند و از آن زمان به بعد اين رسم معمول گرديد.

تحقیق درباره  نظام سیاسی کشور ژاپن

4-1 قانون اساسی ژاپن

سیاست ژاپن مبتنی بر قانون اساسی این کشور است.

قانون اساسی ژاپن در سوم دسامبر سال 1946 به طور رسمی اعلام شد و از سوم ماه می سال 1947 به اجرا گذاشته شد.

در مقدمه قانون اساسی ژاپن از سه اصل زیر تحت عنوان «اصول اساسی سه‌گانه» یاد شده است¹.

·         احترام به حقوق اساسی بشر: به حقوق بشر مبتنی بر آزادی و برابری که حق تک‌تک انسان‌هاست احترام می‌گذاریم.

·         حاکمیت ملت: حق حاکمیت برای اداره امور کشور در اختیار ملت قرار دارد.

·         صلح‌طلبی: برای همیشه از جنگ احتراز می‌کنیم و ارتش نخواهیم داشت.

قانون اساسی ژاپن از بخش‌های زیر تشکیل یافته است.

·         مقدمه

·         فصل یکم امپراطور (اصل 1 تا اصل 8)

·         فصل دوم پرهیز از جنگ (اصل9)

·         فصل سوم حقوق و وظایف ملت (اصل 10 تا اصل 40)

·         فصل چهارم پارلمان (اصل 41 تا اصل 64)

·         فصل پنجم کابینه (اصل 65 تا اصل 75)

·         فصل ششم امور قضایی (اصل 76 تا اصل 82)

·         فصل هفتم امور مالی (اصل 83 تا اصل 91)

·         فصل هشتم استقلال مناطق (اصل 92 تا اصل 95)

·         فصل نهم اصلاحات (اصل 96)

·         فصل دهم قانون عالی (اصل 97 تا اصل 99)

·         فصل یازدهم قوانین مکمل (اصل 100 تا اصل 103)

4-2 نظام سیاسی

همان گونه که در اصل اول قانون اساسی تصریح شده است، در حقیقت ژاپن با پذیرفتن امپراطور به عنوان نماد کشود، دارای نظام مشروطه سلطنتی است². نیز امپراطور در امور اجرایی کشور دخالتی ندارد.

امپراطور صرفاً امور حکومتی تعیین شده در قانون اساسی را انجام می‌دهد³. در این امور حکومتی امپراطور به پیشنهاد و با تعیین دولت، در مراسمی تشریفاتی و رسمی فعالیت‌های متعددی نظیر اعلام رسمی قوانین، فراخواندن نمایندگان مجلس، انحلال مجلس نمایندگان، تأیید عزل و نصب وزیران، اهدای نشان‌های افتخار، پذیرش سفرا و نمایندگان سیاسی کشورهای خارجی و غیره را انجام می‌دهد.

نیز به منظور تحقق اصول سه‌گانه که شاکله قانون اساسی را تشکیل می‌دهند، قوای سیاسی در نظام حکومتی ژاپن به سه قوه تقسیم می‌شود.

در قانون اساسی ژاپن، حق قانون گذاری به مجلس⁴، حق اجرا و مدیریت به دولت⁵ و حق اجرای عدالت به دستگاه قضایی (دادگاه‌ها) اعطا شده است. بدین ترتیب با تقسیم قوای سیاسی در سه قوه و با نظارت قوا بر کار یکدیگر از تمرکز قدرت سیاسی در یک نقطه جلوگیری می‌شود که هدف از آن صیانت از آزادی‌های سیاسی ملت است.

4-3: مجلس

مجلس در ژاپن تنها نهاد قانون‌‌گذار کشور و بالاترین نهاد دارای قدرت سیاسی است. در ژاپن دو مجلس نمایندگان (مجلس سفلی) و مجلس مشاوران (مجلس علیا) وجود دارد که اعضای آن با انتخابات برگزیده می‌شوند و به تصویب قوانین، تدوین بودجه، تنظیم معاهدات و قراردادها و تعیین نخست‌وزیر دولت می‌پردازند.

مجلس حق بازرسی از قوه اجرایی را داراست و می‌تواند بر آنچه دولت انجام می‌دهد رسیدگی و نظارت کند و به دولت رای عدم اعتماد دهد. نیز می‌تواند با تشکیل دادگاه ویژه قضات⁶، قضات متخلف را عزل یا تنبیه کند.

تعداد اعضای مجلس نمایندگان 480 نفر است که از میان ژاپنی‌های بالاتر از 25 سال با انتخابات برگزیده می‌شوند. تمامی ملت ژاپن که به سن 20 سالگی رسیده باشند حق رأی دادن در انتخابات را دارند. مدت مسئولیت نمایندگان چهار سال است اما گاهی پیش از پایان این مدت مجلس منحل می‌گردد. انحلال مجلس و برگزاری انتخابات مجدد زمانی انجام می‌شود که ضرورت حصول اطمینان از آرای ملت احساس شود.

تعداد اعضای مجلس مشاوران 242 نفر است که از میان ژاپنی‌های بالاتر از 30 سال با انتخابات برگزیده می‌شوند. مدت مسئولیت نمایندگان آن شش سال است و هر سه سال یک بار نیمی از نمایندگان تغییر می‌یابند. مجلس مشاوران نمی‌تواند منحل شود.

از میان مجلس نمایندگان و مجلس مشاوران، مجلس نمایندگان جایگاه بالاتری دارد.

معمولاً لوایح مصوب مجلس نمایندگان به مجلس مشاوران فرستاده می‌شود و در آنجا به بحث گذاشته می‌شود.در صورت تصویب در این مرحله، لوایح اجرایی خواهند شد اما در صورت عدم تصویب، مجدداً مصوبه به مجلس نمایندگان ارجاع داده می‌شود تا در آنجا به شور گذاشته شود و در این مرحله، در صورت موافقت بیش از دو سوم نمایندگان حاضر، مصوبه صورت قانون به خود می‌گیرد.

طرح بودجه نیز نخست به مجلس نمایندگان تقدیم می‌شود و در آنجا به شور گذاشته می‌شود.

چنانچه رأی دو مجلس در خصوص تعین نخست‌وزیر، تدوین بودجه، تنظیم قراردادها و تعیین مدت جلسات مجلس متفاوت باشد، اگر ظرف مدتی معین پس از رأی مجلس نمایندگان، در مجلس مشاوران رأی‌گیری انجام نگردد، رأی مجلس نمایندگان به عنوان رأی دو مجلس در نظر گرفته خواهد شد.

در خصوص رأی عدم اعتماد به دولت، مجلس نمایندگان به تنهایی می‌تواند اقدام کند.

نمایندگان مجلس به عنوان وکلای ملت به تصویب قوانین می‌پردازند که اساس سیاست کشور را تشکیل می‎‌دهد و به تنظیم بودجه و معاهدات کشور اقدام می‌‎کنند. نیز در خصوص سیاست‌های عمومی، نظارت بر کار کابینه دولت نیز از وظایف مجلس است. به همین دلیل،دو حق ویژه برای نمایندگان در قانون اساسی در نظر گرفته شده است که به موجب آن‌ها به جز در موارد مصرح در قانون، نمایندگان در طول دوران نمایندگی مصونیت قضایی دارند و همچنین در خصوص نطق‌ها، مناظرات و آراشان در خارج از مجلس مسئول و جوابگو نیستند.

4-4 کابینه دولت

دولت نهادی پارلمانی است که از نخست وزیر (صدراعظم) و وزرای کابینه تشکیل می‌یابد⁷.

نخست وزیر از میان نمایندگان مجلس و توسط مجلس انتخاب می‌شود و امپراطور او را منصوب می‌کند.وزرای کابینه نیز توسط نخست وزیر منصوب می‌شوند. با این شروط که اکثریت کابینه باید از میان نمایندگان انتخاب شوند ونیز تمامی وزرا باید از بین شهروندان غیرنظامی برگزیده شوند.

کابینه باید در مقابل مجلس مسئول باشد. در صورت احراز عدم کفایت کابینه در مجلس نمایندگان، یا مجلس نمایندگان منحل می‌گردد و یا اعضای کابینه استعفای دسته‌جمعی می‌دهند. چنین نظامی را نظام پارلمانی می‌نامند.

وظایف دولت عبارت اند از پیشبرد امور ادارات دولتی، عقد قراردادها و معاهدات، تهیه طرح بودجه، تصویب آئین‌نامه‌های دولتی، تعیین امور حکومتیِ به عهده امپراطور و رایزنی در مورد آن، معرفی کردن رئیس دیوان عالی و انتصاب قضات دادگاه‌های تالی، انحلال مجلس نمایندگان و غیره.

نخست وزیر اختیارات بسیاری نظیر انتصاب وزرای کابینه، اداره جلسات هیئت دولت و نظارت بر کلیه بخش‌های دولت به عنوان نماینده دولت و تقدیم طرح به مجلس و غیره را داراست. ونیز بالاترین حق نظارت و هدایت نیروهای دفاع از خود و حق اداره نیروهای پلیس در مواقع اضطراری را دارد.

وزرای کابینه توسط نخست‌‌وزیر منصوب می‌شوند و امپراطور آنان را تأیید می‌کند.

در حال حاضر وزرای کابینه ژاپن به شرح زیر اند.

·         وزیر کشور و ارتباطات: رئیس وزارت کشور و ارتباطات

·         وزیر دادگستری: رئیس وزارت دادگستری

·         وزیر امور خارجه: رئیس وزارت امور خارجه

·         وزیر دارایی: رئیس وزارت دارایی

·         وزیر آموزش، فرهنگ، ورزش، علوم و فناوری: رئیس وزارت آموزش، فرهنگ، ورزش، علوم و فناوری

·         وزیر بهداشت، کار و بهزیستی: رئیس وزارت بهداشت، کار و بهزیستی

·         وزیر کشاورزی، جنگلداری و شیلات: رئیس وزارت کشاورزی، جنگلداری و شیلات

·         وزیر اقتصاد، بازرگانی و صنعت: رئیس وزارت اقتصاد، بازرگانی و صنعت

·         وزیر زمین و ترابری: رئیس وزارت زمین و ترابری

·         وزیر محیط زیست: رئیس وزارت محیط زیست

·         وزیر دفاع: رئیس وزارت دفاع

·         رئیس دبیرخانه کابینه: به امور اداری دفتر کابینه رسیدگی می‌کند.

·         رئیس کمیته امنیت عمومی: نماینده کمیته امنیت عمومی (اداره پلیس)

·         وزیر مسئول امور اوکیناوا و نواحی شمالی: مسئول امور مرتبط با اوکیناوا و استان هوکّایدو.

·         وزیر مسئول گردش پول: مسئول امور مرتبط با گردش پول

در ذیل کابینه، ادارات مرکزی مسئول اجرای امور اداری گوناگون وجود دارند. فهرست این ادارات مرکزی به قرار زیر است

ادارات کابینه

·         دبیرخانه کابینه (تنظیم امور جلسات هیئت دولت، امور اداری کابینه، هماهنگی سیاست‌های نهادهای دولتی و غیره را انجام می‌دهد. بر کلیه وزارت‌خانه‌ها تفوق دارد)

·         اداره قانونگذاری کابینه (رسیدگی به قوانین مصوب در دولت و بررسی‌های مربوط به قانونگذاری)

·         شورای امنیت (اقدامات لازم در شرایط دفاع و شرایط فوق اضطراری را انجام می‌دهد)

·         اداره کارگزینی (به امور پرسنلی کارکنان دولت می‌پردازد)

·         دفتر کابینه (وظیفه کمک به کابینه را در طراحی و تنظیم سیاست‌ها دارد)

اداره دربار، کمیته تجارت عادلانه، کمیته امنیت عمومی (اداره پلیس: نهاد ویژه کمیته امنیت عمومی )، اداره گردش پول

[مسئولیت‌های وزارتخانه‌ها]

وزارت کشور و ارتباطات: مسئول نظام‌های مختلف مرتبط با ساختار اساسی حکومت و همچنین نظام‌های بنیادی حامی فعالیت‌های اقتصادی – اجتماعی ملت است.

وزارت دادگستری: مسئول حفظ و حراست از قوانین بنیادی کشور، حفظ نظام قوانین کشور، پاسداری از حقوق ملت، اتخاذ تدابیر یکپارچه و مناسب در دعاوی مرتبط با منافع کشور و مدیریت عادلانه ورود و خروج کشور.

وزارت امور خارجه: به امور دیپلماتیک کشور می‌پردازد و از طریق دیپلمات‌های مقیم خارج، به تماس و مذاکره با دولت‌های خارجی اقدام می‌کند و فعالیت‌هایی نظیر گردآوری و تحلیل اطلاعات، حمایت از ژاپنی‌های مقیم خارج و فعالیت‌های فرهنگی عمومی را انجام می‌دهد.

وزارت دارایی: به امور مربوط به بودجه و نظام مالیات و امور پولی و امور قرضه ملی می‌پردازد.

وزارت آموزش، فرهنگ، ورزش، علوم و فناوری: متولی توسعه آموزش، علوم و فناوری، فرهنگ و ورزش در کشور است.

وزارت بهداشت، کار و بهزیستی: متولی درمان، سلامتی، رفاه، بیمه بازنشستگی، کار و استخدام در کشور است.

وزارت کشاورزی، جنگلداری و شیلات: مسئول توسعه کشاورزی، دامداری، جنگلداری، شیلات، روستاها و همچنین تهیه سالم و پایدار مواد غذایی است.

وزارت اقتصاد، بازرگانی و صنعت: متولی سیاست‌های صنعتی، سیاست‌های بازرگانی، فناوری صنعتی و تجارت در کشور است.

وزارت زمین و ترابری: مسئول برنامه ریزی‌های مربوط به زمین، مدیریت ساخت و نگهداری رودها، شهرها، مسکن، راه‌ها و بنادر، و نیز متولی سیاست‌های مرتبط با حمل و نقل و گردشگری، امور هواشناسی، اقدامات پیشگیری از حوادث، و حفظ امنیت و نظم عمومی دریاهای داخلی ژاپن.

وزارت محیط زیست: متولی حفاظت از محیط زیست کره زمین، پیشگیری از آلودگی، حفاظت و حمایت از زیست‌گاه‌های طبیعی و سایر اقدامات مربوط به حفظ محیط زیست.

وزارت دفاع: عهده‌دار مسئولیت دفاع ملی ژاپن.

4-5 دادگاه‌ها

حق اجرای عدالت در اختیار دادگاه‌هاست⁸. نیز دادگاه‌ها حق بازرسی قوانین (حق بازرسی از قوانین مغایر با قانون اساسی) را دارند. دادگاه‌ها مطابق این حق، تحقیق و و قضاوت می‌کنند که قوانین و امور اجرایی مغایر قانون اساسی ژاپن نباشند.

از آنجا که حق اجرای عدالت منحصراً در اختیار دادگاه‌هاست، برپایی دادگاه‌های ویژه و دادگاه‌های دادرسی نهایی ممنوع است.

رئیس دیوان عالی را نخست وزیر معرفی و امپراطور منصوب می‌کند. سایر قضات توسط دولت منصوب می‌شوند. قضات دیوان عالی پس از انتصاب، در اولین اتخابات مجلس نمایندگان و نیز هر 10 سال یک‌بار در انتخابات مجلس نمایندگان با رأی ملت مورد سنجش قرار می‌گیرند. بازنشستگی قضات سن 70 سالگی است.

قضات سایر دادگاه‌ها دوران مسئولیت 10 ساله دارند و پس از آن می‌توانند مجدداً منصوب شوند.

دادگاه‌های ژاپن از دیوان عالی و دادگاه‌های تالی تشکیل یافته اند. دادگاه‌های تالی خود متشکل از دادگاه‌های عالی، دادگاه‌های محلی، دادگاه‌های خانواده، دادگاه‌های بدوی ودادگاه‌ عالی مالکیت فکری هستند.

دیوان عالی: از رئیس دیوان عالی و 14 قاضی دیوان عالی تشکیل یافته است.

در اینجا به شکایات افراد معترض به رأی دادگاه‌های عالی رسیدگی و حکم نهایی صادر می‌شود. یکسان سازی تفاسیر از قانون در چنین شکایاتی، یکی از مهم‌ترین وظایف دیوان عالی کشور است.

نیز قضاوت نهایی در خصوص عدم مغایرت قوانین با قانون اساسی نیز از وظایف مهم دیوان عالی کشور است.

دادگاه‌های عالی: در سراسر کشور 8 دادگاه عالی وجود دارد. در این دادگاه‌ها به درخواست استیناف، اعتراضات و شکایات نسبت به آرا، احکام و دستورات دادگاه‌های محلی، دادگاه‌های خانواده و دادگاه‌های بدوی رسیدگی می‌شود.

دادگاه‌های محلی: در سراسر کشور 253 دادگاه محلی وجود دارد و هریک مسئول ناحیه خاصی از کشور است و عموماً رسیدگی اولیه به منازعات کیفری و مدنی را انجام می‎‌دهد. نیز رسیدگی ثانویه به درخواست‌های استیناف آرای دادگاه‌های بدوی و انجام امور مربوط به کلیه اسناد از وظایف دادگاه‌های محلی است.

دادگاه‌های خانواده: قضاوت و مصالحه در حوادث مربوط به خانواده، حمایت از کودکان، و تعقیب جزایی اولیه در خصوص جرم‌های اجتماعی را انجام می‌دهد.

دادگاه‌های بدوی: در سراسر کشور 438 دادگاه بدوی وجود دارد که مسئول رسیدگی اولیه و فوری به منازعات کیفری و مدنی پیش آمده در زندگی روزمره هستند. تلاش برای حل و فصل منازعات با گفتگوی طرفین در حضور شورای حل اختلاف نیز از دیگر وظایف دادگاه‌های بدوی است.

دادگاه عالی مالکیت فکری: یکی از شعبات دادگاه‌های عالی است که به طور تخصصی به موارد مربوط به مالکیت فکری می‌پردازد.

4-6 نظام مناطق

ژاپن بر اساس قانون اساسی، با استفاده از شوراهای عمومی مناطق دارای نظام استقلال محلی محدود است.

شوراهای عمومی مناطق از دو سطح شوراهای عمومی مناطق بنیادی یعنی شوراهای شهر، بخش و روستا و شوراهای عمومی مناطق گسترده یعنی شورای استان‌ تشکیل یافته است.

شوراهای عمومی مناطق باید مجلس شورایی برقرار کند. اعضای این شورا و رئیس آن با انتخابات ساکنان مقیم منطقه انتخاب می‌شوند.

شوراهای عمومی مناطق دارایی‌های شورا را مدیریت می‌کنند، به امور اداری می‌پردازند و برای رفاه شهروندان اقدامات مستقلی به عمل می‌آورند. نیز می‌توانند در چهارچوب قانون به تصویب مقررات بپردازند. امور بنیادی در شوراهای شهر و بخش و روستا مستقلاً انجام می‌شود و به امور در سطوح وسیع‌تر در شوراهای استان رسیدگی می‌شود. در صورت احراز مغایرت قوانین مصوب شوراهای استان با اصول قانونگذاری و یا مصالح عمومی، هر یک از وزرا می‌تواند درخواست اصلاح قانون را صادر کند، اما اساساً استقلال و خود گردانی شوراهای عمومی مناطق باید همیشه مد نظر باشد.

به رئیس شورای استان "استاندار" و به رؤسای شوراهای شهر و بخش و روستا شهردار، بخشدار و دهدار می‌گویند.

4-7 نظام مالیات و دارایی

کسانی که در ژاپن زندگی می‌کنند باید لزوماً به کشور ژاپن و یا شوراهای عمومی مناطق مالیات بپردازند⁹.مالیات در ژاپن بر دو قسم است که اولی را دولت اخذ می‌کند (مالیات کشوری) و دومی را شوراهای عمومی مناطق (مالیات منطقه‌ای). هر یک از این مالیات‌ها بسته به نوع پرداخت به دو دسته "مالیات مستقیم" و "مالیات غیر مستقیم" تقسیم می‌شوند.

از مالیات‌های کشوری نوع مستقیم می‌توان به مالیات بر درآمد، مالیات بر اشخاص حقوقی (شرکت‌ها)، مالیات بر ارث و مالیات بر انتقال سرمایه اشاره کرد. و از مالیات‌های غیر مستقیم می‌توان از مالیات بر مصرف، مالیات مشروبات الکلی، مالیات سیگار، مالیات گاز و نفت ومالیات بر وزن خودرو نام برد.

از مالیات‌های منطقه‌ای استانی می‌توان به مالیات ساکنان استان، مالیات بر کار، مالیات بر خرید اموال غیر منقول و مالیات بر خرید خودرو نام برد.

و از مالیات‌های منطقه‌ای شهر و بخش و روستا می‌توان به مالیات ساکنان شهر و بخش و روستا، مالیات مستغلات، مالیات خودروهای سبک و غیره نام برد.

مالیات‌هایی که بدین ترتیب اخذ می‌شوند را دولت و شوراهای عمومی مناطق مدیریت می‌کنند.

خدماتی که شوراهای عمومی مناطق ارائه می‌کنند نیز باید از محل اخذ مالیات‌ها تأمین اعتبار شود، اما در حقیقت بین درآمدهای شوراهای عمومی مناطق مختلف اختلاف وجود دارد و اخذ مالیات به تنهایی نمی‌تواند تأمین کننده تمامی منابع مالی لازم باشد. بدین دلیل دولت با تنظیم اختلاف منابع مالی شوراهای عمومی مناطق با تقسیم مجدد مالیات‌های اخذ شده در مناطق و نیز کلیه منابع مالی بین شوراهای عمومی مناطق، شرایطی فراهم می‌آورد که تمامی شهروندان به طور یکنواخت از خدمات مختلف بهره‌مند شوند. به این نظام، "نظام انتقال مالیات در مناطق"می‌گویند.

شرح بودجه ژاپن در سال 2007 به قرار زیر است.

1 ملت ژاپن با فعالیت از طریق نمایندگان پارلمانی که عادلانه انتخاب می‌شوند، برای ما و نوادگان ما از ثمره اتحاد ملل مختلف و موهبت صلح در سراسر خاک ژاپن دفاع می‌کنند و به واسطه فعالیت‌های دولت از بروز مجدد فاجعه جنگ جلوگیری کرده، با اعلام قرار داشتن حق حاکمیت در اختیار مردم، به تعیین قانون اساسی می‌پردازند. در وهله اول سیاست ودیعه رسمی ملت است و صلاحیت خود را از ملت می‌گیرد و قدرت آن در اختیار نمایندگان ملت است و منافع آن به ملت می‌رسد. این برای نوع بشر اصلی جهانی است و قانون اساسی مبتنی بر این اصل است. ما هرگونه قانون، قانون اساسی یا فرامین امپراطوری مغایر با آن را مردود می‌دانیم. ملت ژاپن خواهان صلح دائمی هستند، آرمان متعالی روابط بین انسان‌ها را عمیقاً درک می‌کنند، به صداقت و عدالت ملل صلح دوست اعتماد دارند و برای حفظ امنیت و زندگی ما همت گماشته اند. ما می‌خواهیم در جامعه‌ای بین‌المللی که برای حذف دائمی برده‌داری، ظلم، استبداد و تحجر از روی زمین کمر همت بسته است، جایگاهی غرورآمیز داشته باشیم. ما تأکید می‌کنیم که تمام مردم دنیا حق دارند به طور برابر از هراس و کمبود رهایی یابند و در صلح زندگی کنند. ما اعتقاد داریم هیچ حکومتی نباید صرفاً به امور کشور خود مشغول شود و سایر کشورها را نادیده بگیرد و قواعد اخلاق سیاسی امری جهانشمول است و وظیفه هر کشوریست که با تبعیت از این قواعد، صلح را در کشور خود جاری سازد و با کشورهای دیگر روابطی برابر برقرار سازد. ملت ژاپن به شرافت کشور سوگند یاد می‌کنند که برای نیل به این آرمان و عقیده متعالی تمام توان خود را به کار گیرند.

2 اصل یکم قانون اساسی: "امپراطور نماد کشور ژاپن و نماد یکپارچگی ملت ژاپن است"

3 اصل چهارم قانون اساسی: "امپراطور صرفاً امور حکومتی تعیین شده در این قانون را انجام می‌دهد و قدرت دخالت در سیاست‌های کشور را ندارد"

4 اصل چهل و یکم قانون اساسی: "مجلس بالاترین نهاد دارای قدرت سیاسی و تنها نهاد قانون‌‌گذار کشور است "

5 اصل شصت و پنجم قانون اساسی: "قدرت امور اجرایی در اختیار دولت است"

6 دادگاه ویژه قضات، نهادی مستقل از بدنه مجلس است

7 اصل شصت و ششم قانون اساسی: "کابینه به موجب قانون از نخست‏وزیر به عنوان رییس هیأت و سایر وزیران تشکیل میگردد."

8 اصل هفتاد و ششم قانون اساسی: "حق اجرای عدالت به طور کامل در اختیار دیوان عالی و دادگاه‌های تالی‌ای است که به موجب قانون بر پا می‌شوند"

9 اصل سی‌ام قانون اساسی: " افراد کشور به پرداخت مالیات به نحوی که قانون معین میکند، موظف میباشند. "