بررسي صنعت بيمه كشور، از گذشته تا امروز
صنعت بيمه، وضعيت موجود، وضعيت مطلوب گروه گزارش: فرانك جواهردشتي، مريم خليلي عراقي و مهرانگيز يقين لو

اشاره
از صنايع بسيار با ارزش هر جامعه مي توان از صنعت بيمه كه خود به نوعي باعث توسعه روزافزون آن جامعه مي شود، ياد كرد. امروز در تمامي جوامع توسعه گرا، بيمه را عاملي مهم در توسعه كشورها مي دانند زيرا معتقدند بيمه در رشد بخشهاي مختلف اقتصادي نقش برجسته اي را ايفا مي نمايد و با پوشش خسارات ناشي از انجام فعاليتهاي اقتصادي و توسعه اي جامعه، انگيزه هاي سرمايه گذاري را نيز افزايش مي دهد. به عبارت بهتر صنعت بيمه به عنوان مجموعه اي از بنگاههاي اقتصادي هزينه ها و منافع خود را درنظر مي گيرد و در نقطه بهينه به گونه اي عمل مي كند تا حداكثر خدمات را با حداقل هزينه ارائه دهد كه اين باعث حركت سريع توسعه در جامعه مي شود. اما بيمه در اقتصاد و جامعه ما از چه جايگاهي برخوردار است؟ پاسخ اين پرسش به نحوه نگرش ما به بيمه و توقعاتي كه از اين صنعت مهم داريم بازمي گردد. شايد بسياري از ما بيمه را كاري صرفاً اقتصادي تصور كنيم يا آن را فعاليتي اقتصاي - اجتماعي بدانيم كه اتفاقاً جنبه اجتماعي آن قابل توجه تر است. در شرايط جديد جوامع، عملكرد بيمه ديگر نمي تواند با آنچه كه در گذشته عمل كرده است، شبيه باشد.

امروز اگر مشتريان شركتهاي بيمه اي هيچ انگيزه اي براي بيمه كردن خود و دارائي هايشان نداشته باشند و صرفاً با اجبار به آن روي آورند، زمينه رقابت را در شركتهاي بيمه از بين خواهند برد اما واقعاً چند درصد از مردم، سازمانها، مديران و متخصصان از بيمه استقبال مي كنند براي پاسخ بايــــد گفت، تا چه اندازه به خواسته هاي قبلي اين افراد پاسخ مثبت و منطقي داده شده است؟ اگرچه طي يك دهه گذشته صنعت بيمـــه رشد قابل قبولي داشته اما هنوز آن طور كه بايد به نيازهاي اوليه مشتريان خود نگاه عميقي نكرده است.

يكي از ويژگيهاي شركتهاي بيمه، محوري بودن آنها در مسايل مالي است كه علاوه بر تامين امنيت فعاليتهاي اقتصادي ازطريق ارائه خدمات بيمه اي، با مشاركت و بكارگيري صنايع مالي انباشته شده نزد خود در بازارهاي مالي، مي توانند موجب تحرك و پويايي و نيز رشد و توسعه بازارهاي سرمايه شوند. با وجود نقش اساسي و تعيين كننده صنعت بيمه در رشد بازارهاي مالي كشور، نهادهاي فعال در اين بازارها آن طور كه بايد از انسجام و سازمان يافتگي لازم برخوردار نيستند و به صورت سنتي فعاليت مي نمايند كه اين موجب اثرگذاري نامطلوب بر فرايند رشد و توسعه ساير بخشهاي اقتصادي خواهدشد. محاسبه توان بالفعل صنعت بيمه كشورمان در مقايسه با متوسط كشورهاي درحال توسعه و توسعه يافته، نشان مي دهد كه مشاركت اين صنعت در بازار سرمايه به صورت بالقوه بين 30 تا 100 درصد قابل افزايش است.

به نظر مي رسد صنعت بيمه كشور با مشكلات بازارهـــاي مالي و تنگناهايي روبرو مي باشد كه براي رفع اين مشكلات بايد راهكارهايي چون آزادسازي و مقررات زدايي در بازارهاي مالي و بازار بيمه و نيز ايجاد فضاي رقابتي گسترده تر در اين بازارها ازطريق امكان مشاركت بخش خصوصي اجرا گردد.

تدبير نيز در گزارش ويژه اين شماره خود ضمن پرداختن به تعاريفي از صنعت بيمه به بررسي وضعيت حال و آينده اين صنعت و نيز مطالعه عملكرد بيمه هاي دولتي و غيردولتي در كشورمان مي پردازد و درنهايت نگاهي به تنگناها و مشكلات جاري در اين صنعت با توجه به فضاي كسب و كار صنعت بيمه در كشور خواهد انداخت.

كارشناساني كه دعوت تدبير را براي شركت در مصاحبه در اين گزارش ويژه پذيرفتند عبارتند از:
- آقاي سيدمحمد آسوده، رئيس هيات مديره و مديرعامل شركت بيمه البرز - معاون سابق بيمه مركزي ايران.
- آقاي محمد آزادي، كارشناس سازمان مديريت صنعتي.
- آقاي معصوم ضميري، رئيس هيات مديره و مديرعامل شركت بيمه آسيا.
- آقاي دكترسيدمحمد عباس زادگان، مديرعامل شركت سهامي بيمه ايران.
- آقاي غلامعلي غلامي، قائم مقام مديرعامل شركت بيمه كارآفرين.
- آقاي احمد واديدار، عضو هيات مديره و قائم مقام مديــــرعامل شركت بيمه صادرات و سرمايه گذاري.
- آقاي عبدالله وطن نيا، رئيس شوراي فني شركت بيمه دانا و كارشناس ارشد بيمه.

بيمه، مديريت بيمه
تدبير: نخستين پرسش ما درباره بيمه و مديريت بيمه از آقاي آسوده بود. وي ديدگاه خود را در اين خصوص اينگونه بيان كرد، بيمه نوعي تعاون است كه يك گروه كه در مقابل خطر يا خطرات مشترك قرار دارند و در جبران خساراتي كه به يك يا چند تن از اعضاي گروه وارد مي شود، مشاركت مي كنند.
فرض كنيد يك گروه هزارنفره وقتي وارد يك قرارداد بيمه مي شوند، ممكن است احتمال خطر براي دو يا سه نفر آنها وجود داشته باشد ولي معلوم نيست كه براي كداميك از آنهاست. آنها با پرداخت مبلغي ناچيز كه حق بيمه ناميده مي شود، در مقايســه با خسارت بيمه تعهد مـي كنند كه خسارات وارد بر اعضاي اين گروه را جبران كنند. البته اين خسارات ممكن است بر مال، شخص، سرمايه يا ماشين آلات وارد شود. در تعريف ديگر، بيمه را انتقال ريسك معني كرده اند يعني يك فرد با پرداخت مبلغي به عنوان حق بيمه، ريسك تحقق خطرات را به بيمه گر منتقل مي كند، بيمه گرها هم گاهي اوقات اين خطرات بزرگ را كه مي پذيرند با مكانيزم بيمه اتكايي به بيمه گران ديگري منتقـل مي كنند در آن حالت با حق بيمه اي كه مـــــي پردازند، خطراتـي را كه خود بيمه كرده اند، نزد يك شركت ثالث، بيمه مي كنند.

در تعريف مديريت بيمه، بهتر است بگوييم مديريت شركتهاي بيمه، زيرا ما تعريفي در خصوص مديريت ريسك داريم كه محدود به شركتهاي بيمه نمي شود يعني هر سازماني يك نوع ريسك دارد كه مديران آن سازمان يا كارخانه ملزم هستند بررسي كنند كه وقتي قرار است تركيبي از نيروي انساني، سرمايـه و دارايي ها را به كار گيرند، دارايي ها يا نيروي انساني را چه خطراتي تهديد مي كند و احتمال تحقق اين خطرات چيست و به طور كلي چگونه مي شود از بروز خطرات پيشگيري كرد. مثلاً اگر يك كارخانه در مرحله طراحي است مي توان زمين آن را طور ي انتخاب كرد كه در معرض سيل نباشد. به اين فرايند شناسايي و ارزيابي ريسك و نحوه برخورد با ريسك گفته مي شود كه گاهي بعد از شناسايي و ارزيابي ممكن است ريسك ها، كاهش يابد كه از طريق انتقال به يك دستگاه ديگر امكان پذير است. الزاماً انتقال ريسك محدود به بيمه نمي شود.

گاهي اوقات يك كارخانه كه محصولات خود را بين خريداران در شهرهاي مختلف توزيع مي كند، اگر حمل و نقل را به يك شركت ديگر واگذار كند، از بسيــاري از ريسك ها پرهيز كرده است مثل خطر تصادفات. اين معناي مديريت ريسك است. اما درباره مديريت بيمه فكر مي كنم منظور مديريت سازمانهاي بيمه است كه در اين سازمانها يا شركتهاي بيمه بايد مطالعه شود كه چه عواملي در اختيار مديريت است. در صنعت بيمه اعتقاد براين است كه بيمه يك حرفه است و حرفه عمده سرمايه و نيروي انساني است كه در بيمه اهميت دارد پس در مديريت بيمه، مديريت منابع انساني نقش ويژه اي دارد. در اين رابطه بايد اضافه كنم كه دستگاههاي بيمه اي بسيار اطلاعات بر هستند يعني بيمه براساس اينكه اگر بخواهد حق بيمه اي را تعيين يا ريسك ها را ارزيابي كند بايد اطلاعات مربوط به گذشته و حال را داشته باشد و آينده را نيز پيش بيني نمايد. تا براساس اين اطلاعات به تحليل بپردازد. چنين اطلاعاتي براساس خطرات گوناگون، مشتريان متفاوت و درجه ريسك گوناگون تهيه مي شود كه لازمه اش وجود منابع اطلاعاتي قوي است. بنابراين اهميت تكنولوژي در اين شرايط بسيار مهم است. در مورد توزيع بيمه، تكنولوژي نيز بسيار اهميت دارد. زيرا بااستفاده از تكنولوژي هاي جديد وقت كمتري از مشتريان گرفته مي شود و ساده تر و سريع تر بيمه نامه ها در اختيار آنها قرار مي گيرد. اگر روزي هم خسارتي اتفاق بيفتد، مي توان بااستفاده از تكنولوژي، سريعاً خسارت را ارزيابي، تعيين و پرداخت كرد. بنابراين مساله نيروي انساني و تكنولوژي هاي اطلاعات از مسايل مهم در مديريت موسسات بيمه اي تلقي مي شوند. علاوه براين، بيمه يك موسســــه مالي است يعني منابع مالي را از بيمه گزاران مي گيرد تا در آينده به صورت خسارت به آنها بپردازد.

بيمه به عنوان يك موسسه مالي، مديريت منابع مالي و سرمايه گذاري در مديريت شركتهاي بيمه را نيز برعهده دارد. در اين ميان مساله سرمايه هم بسيار مهم است زيرا توان شركتهاي بيمه در نگهداري ريسك ها به سرمايه و ذخاير آنها بستگي دارد.

تدبير: آقاي عباس زادگان نيز در تعريفي از بيمه و مديريت بيمه چنين گفت: اساساً بيمه به منظور ساماندهي و مديريت برانواع خطرات و تهديدها (ريسك) و انتقال عوارض آن از جامعه، سازمان، محيط كار و سپردن آن به افراد خبره كه در شركتهاي بيمه سازماندهي مي شوند، بوجود آمده است. بيمــه هاي خصوصي به منظور تنوع بخشي به محصولات بيمه اي، گسترش دسترسي مردم و رقابتي كردن خدمات بيمه اي شكل گرفته است.

فضاي كسب و كار صنعت بيمه
اينكه فضاي كسب و كار صنعت بيمه در كشورمان مناسب است و بستر لازم براي رشد اين صنعت مهياست، پرسش بعدي ما از آقاي ضميري بود وي با ذكر تاريخچه اي از صنعت بيمه از سال 1358 تا امروز، اين فضا را چنين تشريح كرد.

پس از انقلاب اسلامي و ملي شدن شركتهاي بيمه در تاريخ 1358/4/4، بيمه مركزي ايران در اداره امور شركتهاي بيمه دخالت مستقيم پيدا كرد و به منظور تقويت نيروي انساني شاغل در بيمه مركزي ايران و شركتهاي بيمه، اقدام به جذب تعداد محدودي از كارشناسان بيمه اي و مالي نمود.

صنعت بيمه كشور در زمان ملي شدن (چهارم تيرماه سال 1358) هنوز به رشد و بلوغ كامل نرسيده بود و تاثير اتفاقات مربوط به وقوع انقلاب در كشور، مي توانست موجوديت آن را به مخاطره اندازد. بنابراين شوراي انقلاب براي حفظ و نگهداري صنعت بيمه كشور و در جهت تقويت آن براي خدمت به مردم، اقدام به ملي كردن شركتهاي بيمه خصوصي نمود. در آن مقطع، هيات مديره مشتركي مركب از نمايندگان اعضاي مجمع عمومي شركتهاي بيمه (وزراي امور اقتصادي و دارايي، بازرگاني، برنامه و بودجه، بهداري، كار) به اتفاق رئيس كل بيمه مركزي ايران و مديرعامل شركت سهامي بيمه ايران، اداره شركتها را برعهده گرفت. هيات مديره مشترك به منظور اصلاح ساختار صنعت بيمه، پس از دو سال از تاريخ ملي شدن (شهريور سال 1360)، فعاليت شركتهاي بيمه ملي شده به استثناء شركتهاي بيمه آسيا و البرز را متوقف نمود. به اين ترتيب، نوعي ادغام عملي در فعاليت دو شركت باقيمانده صورت گرفت. بيمه مركزي ايران و هيات مديره مشترك به منظور تثبيت جايگاه قانوني شركتهاي بيمه و تمركز اداره امور آنها در وزارت امور اقتصادي و دارايي، اقدام به تهيه مقدمات قانون نحوه اداره امور شركتهاي بيمه نمودند كه براساس آن اولاً همه شركتهاي بيمه اعم از شركت سهامي بيمه ايران كه به عنوان يك شركت دولتي فعاليت مي كرد و شركتهاي بيمه آسيا، البرز و دانا، داراي اساسنامه متحدالشكل، آيين نامه استخدامي مشترك و مقررات يكسان شدند؛ ثانياً سهام همه آنها متعلق به دولت اعلام شد. به اين ترتيب، تصويب قانون نحوه اداره شركتهاي بيمه در سال 1367 توسط مجلس شوراي اسلامي، نقطه عطفي در تعيين تكليف شركتهاي بيمه و بيمه مركزي ايران به شمار مي رود.

از اين تاريخ، فعاليت بيمه در كشور تحت مديريت دولت و همسو با ساير بخشهاي اقتصادي در خدمت اقتصاد كشور قرار گرفت. به اين ترتيب سازماندهي جديد شركتهاي بيمه، عملاً در سال 1360 و قانوناً در سال 1367 شروع شد.

تدبير: چگونگي فضاي كسب و كار از نگاه آقاي واديدار را با هم مي خوانيم:
با گذشت بيش از هفتاد سال از فعاليت شركتهاي بيمه خارجي و ايراني در صنعت بيمه كشور، اين پديده مهم اقتصادي جايگاه واقعي خود را در زندگي مردم و در عمليات تجاري، بازرگاني و ساير فعاليتهاي اقتصادي و صنعتي پيدا نكرده است كه بخشي از آن مربوط به عدم آموزش كافي در جهت نهادينه كردن فرهنگ بيمه در جامعه مي باشد ناگفتــه نماند كه عوامل اجتماعي و اقتصادي نيز در اين امر موثر بوده اند. مقولاتي همچون بانك و بيمه از نيازهاي اوليه و اساسي جوامع بشري است كه ارتقا و رشد آن نياز به ابزاري خاص دارد. توسعه فناوري اطلاعات در جهت تدوين راهكارهاي مناسب براي تبليغات بيمه و اطلاع رساني بهينه و افزايش آگاهي مردم نسبت به جنبه هاي تاميني بيمه، بخشي از اين ابزارها مي باشند. از موارد ديگري كه اشاعه فرهنگ بيمه را به دنبال خواهد داشت آشنايي قشر جوان با اين مقوله مي باشد كه بايد از سالهاي اول تحصيل& همراه با درج موضوع بيمه در كتب درسي براي آشنايي بااهداف و آثار فردي و اجتماعي و اقتصادي آن، شروع شود. خوشبختانه در چندسال اخير قدمهاي مثبتي در اين زمينه برداشته شد كه نتيجه آن افزايش ضريب نفوذ بيمه از 0/35 درصد در سال 1372 به 1/02 درصد در سال 1381 بوده است و ضريب نفوذ بيمه درسال 1382 به رقم 1/12 درصد افزايش يافته است و پيش بيني مي شود تا 5 سال آينده به رقم 2 درصد برسد كه خود نشان دهنده وجود بستر لازم براي رشـد اين صنعت مــــي بـاشد.

آقاي آسوده نيز بااشاره به قدمت حضور شركتهاي دولتي و خصوصي در صنعت بيمه، اين فضا را پررقابت دانست و چنين گفت:

از نظر فضاي كسب و كار مي دانيد كه در حال حاضر پنج شركت بيمه دولتي و حدود هفت شركت بيمه اي خصوصي داريم كه شركتهاي بيمه هاي خصوصي در ابتداي راه هستند اميدوارم ورود اين شركتها باعث افزايش رقابت در صنعت بيمه شود. اگر اين رقابت سالم باشد باعث خير براي اقتصـاد، بيمـه گر و بيمه گذار است. البته مي تواند رقابت ناسالم هم وجود داشته باشد كه اين بستگي به نظارت بيمه مركزي دارد.

اينكه بگوييم فضاي كسب و كار در صنعت بيمه ايده آل نيست، درست است زيرا رقابت ميان شركتهاي بيمه اي كم است. از طرفي، بيش از 95 درصد از سهم بازار، در اختيار شركتهاي بيمه اي دولتي قرار دارد پس بايد به سمتي برويم كه اين سهم با ديد پنجساله به 40 درصد برسد و سهم بخش خصوصي افزايش يابد. براي اينكه صنعت بيمه، حرفه اي تر عمل كند، مي توان سنديكاي بيمه گران را تاسيس كرد. بعد از انقلاب چون اكثر شركتهاي بيمه دولتي بودند، چيزي به نام سنديكا وجود نداشت اما امروز كه تعداد زيادي از شركتهاي دولتي و خصوصي بيمه اي باهم فعاليت دارند. فعال شدن سنديكا ضروري به نظر مي رسد تا همكاري ميان آنها گسترده شود، آيين رفتـــــار حرفه اي ميان آنها جاري شود و سرمايه گذاريهاي مشتركي در زمينه مسايلي چون به كارگيري تكنولوژي هاي اطلاعاتIT يا مسايل تحقيق و توسعه(R&D) ، انجام گيرد. بااين فعاليتها مي توان بسياري از نابساماني ها را سازمان داد.

اما آقاي عباس زادگان بر ميزان آگاهي مردم نسبت به صنعت بيمه تاكيد كرد و اين فضا را چنين توضيح داد:
فضاي كسب و كار با عامل فرهنگ بيمه و ميزان آگاهي مردم نسبت به خدمات بيمه اي سنجيده مي شود. شاخص اصلي اين عامل ضريب نفوذ بيمه اي است كه حاصل تقسيم سرمايه گذاري در بخش بيمه به GDP است. اين شاخص هم اكنون در حد 1/12 درصد است كه نسبت به گذشته رشد خوبي را نشان مي دهد، اما تا رسيدن به مرز 3 درصد كه متوسط كشورهاي توسعه يافته است، فاصله زيادي دارد. در سالهاي اخير بيمه ايران باحضور در محل كار مردم، (كه بخش دوم آن از 10 تيرماه و حضور در واحدهاي توليدي آغاز مي شود)، برگزاري گردهمايي و انتشار گسترده اطلاعات چاپي كوشيده است به توسعه آگاهي مردم در حوزه بيمه ياري رساند.

اين پرسش نيز با آقاي غلامي مطرح شد. وي با ذكر تاريخچه اي از صنعت بيمه در كشورمان اظهار داشت:
- صنعت بيمه صنعتي است كه بيش از 65 سال از قدمت آن مي گذرد يعني از ابتدايي كه اولين شركت بيمه ايراني در كشور ايجاد شد. قبل از آن شركتهاي خاصي بودند كه تحت عنوان شعب يا نمايندگي هاي شركتهاي بيمه خارجي در ايران فعاليت مي كردند و بعد از فعال شدن اولين شركت بيمه ايراني در سال 1314، بيمه كشور، بستري ملي به خود گرفت و بانام شركت بيمه ايران تاسيس شد.
بعد از تاسيس اين شركت، فضا براي ايجاد شركتهاي ديگر بيمه هم باز شد. اين فضا كماكان ادامه داشت تا انقلاب اسلامي ايران واقع شد.
در سال 1358 به دنبال ملي شدن بانكها توسط شوراي عالي انقلاب، متعاقباً بيمه ها هم ملي اعلام شدند و اداره امور شركتهاي خصوصي ملي شده در اختيار دولت قرار گرفت به عبارت ديگر از سال 58 امر تصدي و نيز امر اجرا، به دولت واگذار شد.
در زمان ملي شدن شركتهاي بيمه تعداد 12 شركت بيمه خصوصي در كشور فعاليت داشتند كه بعد از ملي شدن آنها طبيعتاً چون اداره امور توسط دولت صورت مي پذيرفت نيازي به وجود 12 شركت بيمه از يك سو و بيمه ايران به عنوان يك بيمه دولتي از سوي ديگر، وجود نداشت.
به اين جهت هيات مديره مشترك شركتهاي ملي شده تصميم گرفتند كه تعدادي از اين شركتها را به صورت فعال جاري نگه دارند و فعاليت ساير شركتها را متوقف سازند.
به شركتهايي كه فعاليت جاري آنها متوقف شد، اجازه داده شد كه تعهدات گذشته خود را به روز برسانند (حسابها را تسويه كنند). به اين ترتيب دو شركت بيمه آسيا و البرز نگه داشته شدند و فعاليت جاري 10 شركت بقيه متوقف شد.
اين وضعيت تا سال 67 ادامه داشت و به خاطر بروز برخي برخوردها و ديدگاههاي مختلف نسبت به ملي شدن شركتهاي بيمه، تعريف مشخصي به لحاظ قانوني براي شركتهاي بيمه ملي شده وجود نداشت. از سوي ديگر دستگاههاي مختلف دولتي نيز به دليل وجود اين تناقض برخوردهاي متفاوتي بااين مقوله داشتند.

برخي، اين شركتها را دولتي و برخي غيردولتي تلقي مي كردند. در تعريف غيردولتي بودن، تعريفي از خصوصي وجود نداشت و به همين علت مشكلاتي براي ادامه فعاليت اين شركتها به وجود آمد، ضمن اينكه مي بايست تكليف سهام شركتهـاي ملي شده نيز روشن مي شد مثلاً مشخص مي شد كه اين سهام متعلق به كيست؟ مجموعه اين مسائل باعث شد كه در سال 1367 بيمه مركـزي ايران از طريق دولت لايحـه اي را تحت عنوان نحوه اداره موسسات بيمه به مجلس شوراي اسلامي تقديم كند.
اين لايحه تصويب شد و به موجب قانون، شركت بيمه ايران، آسيا و البرز به صورت شركتهاي بيمه اي كه در همه رشته ها مجاز به فعاليت بودند تعيين شدند و كليه سهام آنها به دولت تعلق گرفت و اجازه پيدا كردند در ارائه خدمات به مشتريان خود رقابتهايي داشته باشند و مجاز بودند در همه زمينه ها چون بيمه عمر، اشخاص و... فعاليت كنند و از بين ساير شركتهاي بيمه كه فعاليت جاري آنها متوقف شده بودشركت بيمه دانا ايجاد و شركتهاي ديگر در آن ادغام شدند.
به موجب اين قانون بيمه دانا مجاز شد فقط در زمينه بيمه هاي اشخاص فعاليت نمايد. شايد علت تصويب اين قانون اين بوده كه رشد رشته بيمه هاي اشخاص و بيمه عمر تناسب لازم را با رشد بيمه هاي اموال نداشته است و ميزان رشد بيمه اموال بسيار كمتر بوده است البته به لحاظ تخصصي و ماهوي، بين بيمه هاي عمر و بيمه اموال تفاوت كلي وجود دارد به همين علت است كه در خيلي از كشورها شركتهاي بيمه به صورت مستقل و تخصصي فعاليت مي كنند كه فقط در زمينه بيمه عمر است. بيمه نامه هاي بيمه عمر مدت شان طولاني تر از بيمه اموال است، اين در حالي است كه در بيمه هاي اموال عموماً مدت بيمه نامه ها يكساله است و طبيعتاً فرصت سرمايه گذاري از حجم حق بيمه هاي استحصال شده بسيار كمتر است. اين مزيتي است كه كشورها را ترغيب مي كند تا به طور مستقل شركتهاي بيمه عمر داشته باشند، پس بااين نگرش، شركت بيمه عمر دانا قانوناً تاسيس شد.

ولي باتوجه به مشكلات عديده اي كه به وجود آمد در سالهاي اوليه ي دهه 1370 به موجب يك ماده واحده كه از طريق دولت به مجلس داده شد بيمه دانا اجازه يافت تا در همه رشته هاي بيمه مانند ساير شركتها نيز فعاليت نمايد.

بنابراين در اين مقطع زماني چهار شركت بيمه كه همه سهام آن متعلق به دولت و هم تصدي و اجرا و مديريت آن در اختيار دولت قرار داشت در كنار هم در عرصه صنعت بيمه آغاز به كار كردند. البته اين شركتها قاعدتاً مجاز بودند در سرويس دهي و عرضه خدمات نيزرقابت نمايند.

همچنين براين اساس شوراي عالي بيمه كه يكي از اركان بيمه مركزي ايران است نرخ حق بيمه ها را تعيين و تصويب مي كند و در موارد معدودي كه تعرفه اي تعيين نشده است شوراي عالي بيمه شركتها را موظف كرده است كه نرخ مورد عمل خود را از بيمه مركزي ايران استعلام و دريافت نمايد.

در فضاي كسب و كار فعلي فرض براين است كه براي بيمه نامه هاي مختلف، حق بيمه هاي مشخص و تعريف شده اي وجود دارد و لذا قانوناً رقابت در نرخ براي شركتها ميسر نيست و تنها زمينـه براي رقابت، در سرويـــس هاي برتر است.

سالهاي متمادي اين صنعت در انحصار دولت بود و باتوجه به وجود مشكلات و مسائل متعدد كه طي چندسال گذشته براي مصرف كنندگان بيمه و جامعه بيمه گذاران وجود داشت (از جمله كيفيت خدماتي كه انتظار داشتند دريافت كنند) و نيز باتوجه به عدم رشد قابل انتظار در صنعت بيمه كشور، بيمه مركزي براساس مطالعات گسترده به اين نتيجه رسيد كه صنعت بيمه كشور مي بايست از انحصار و اختيار دولت خارج و اجازه داده شود كه بخش خصوصي هم بتواند در اين بازار به فعاليت بپردازد.

به همين جهت طي چند سال گذشته، بيمه مركزي ايران از طريق دولت با تقديم لايحه اي به مجلس شوراي اسلامي قانوني را به تصويب رساند كه به موجب آن شركتهاي بيمه خصوصي هم قادر به تاسيس شدند.
بعد از تصويب اين قانون تعدادي از شركتهاي بيمه خصوصي طي تشريفاتي از بيمه مركزي ايران پروانه فعاليت اخذ كردند و در حال حاضر 7 شركت بيمه خصوصي اجازه فعاليت دارند كه شركت بيمه كارآفرين يكي از اين شركتهاست كه از سال 1382 آغاز به فعاليت نموده است.
تدبيـر: آيا بستـر لازم براي رشد فضــاي كســب و كار در اين صنعت وجود دارد؟
آقاي غلامي: باتوجه به فرازونشيب هايي كه صنعت بيمه كشور در دهه هاي اخير داشته است و باعنايت به فضاي جديدي كه براي فعاليت بيمه خصوصي ايجاد شده است، انتظار مي رود كه در سالهاي آينده هم به رشد بيشتري در صنعت بيمه كشور دست يابيم و هم رضايتمندي جامعه بيمه گزاران از گرفتن خدمات، بيشتر شود. اما بايد به اين واقعيت توجه داشتـه باشيم كه طي سالهـاي پس از ملـي شدن، شركتهاي بيمه و شرايط اقتصادي حاكم بر كشور، از رشد و توسعه واقعي كه صنعت بيمـه كشور في الواقع مستحق دســــت يافتن به آن بود محروم شدند.

اگرچه بخشي از اين محروميت در سالهاي آخر دهه 70 با ايجاد فضاهاي كاري بيشتر حتي توسط شركتهاي بيمه دولتي حاصل شده است، اما هنوز امكان رشد و توسعه بيشتر در اين صنعت كه قابل دستيابي هم هست وجود دارد كه مي بايست با فراهم سازي فضاي مناسب، به آن دست يافت. مثلاً مي بايست در ديدگاههاي سنتي و قديمي خود در ارتباط با چگونگي فروش و عرضه بيمه، تعديل ايجاد كنيم كه تصور مي كنم با حضور بخش خصوصي و رقابتهايي كه ايجاد خواهد شد به بخشي از اين تعديل دست يابيم. امروز باتوجه به شرايط اقتصادي كشور در صنعت بيمه، رشته هاي جديدي ايجاد و عرضه مي شود كه متقاضيان بسيار خوبي نيز دارد. مثلاً بيمه هاي اعتباري و شاخه هاي مختلف آن و يا برخي از بيمه هاي كشاورزي مدرن و بيمهء گلخانه اي كه در گذشته حداقل تقاضا براي خريد اين بيمه ها وجود داشت يا با انواع بيمه مسئوليت كه بعد از به اجرا درآمدن قانون مجازات اسلامي در كشور، خريد بيمه هاي مسئوليت از سوي افراد مختلف بسيار جدي مورد تقاضا قرار گرفت كه حجم بسيار بالايي از پوشش هاي بيمه اي را طبعاً در بر مي گيرد.

به اعتقاد من بيمه مركزي هم به عنوان هدايت كننده و هم نظارت كننده صنعت بيمه كشور مي بايست بستر و شرايطي را به صورت مساوي براي شركتهاي بيمه فراهم كند تا فضاي رقابتي حرفه اي بتواند در اين صنعت بوجود بيايد و توسعه يابد.

از جمله كارهايي كه بيمه مركزي مي تواند انجام دهد ايجاد تغيير در روش نظارتي گذشته است مانند حذف تعرفه ها، چرا كه هرگونه سياستگذاري و نظارت بر فعاليت شركتهاي بيمه مي بايست به بهره گيري مناسب مصـــرف كنندگان و بيمه گذاران منتج شود و بيمه مركزي به جاي نظارتهاي جزئي تعرفه اي مي بايست اهتمام خود را بر نظارتهاي كلي مالي استوار سازد. به اين صورت كه دست شركتهاي بيمه در همه رشته ها براي تعيين نرخها و حتي حق بيمه باز باشد و بيمه مركزي ايران تنها به لحاظ جلوگيري از انحصارپذيري از برخي شركتهاي بيمه به نظارت مالي اين شركتها بپردازد.

امروز اين روش نظارتي در مجموعه صنعت بيمه كشورهاي مختلف پذيرفته شده است. اين روش را در بخش نظارتهاي مالي، (SOLVENT CONTROL) نام گذاشته اند و در حقيقت يك روش حرفه اي و روتين است كه مزاحمت هاي اجرايي را براي شركتهاي بيمه اي كه تمايل دارند به سمت حرفه اي بودن بروند، ايجاد نمي كند.

نقش دولت در رشد يا افول صنعت بيمه
تدبير: بسياري معتقدند كه تصدي گري دولت در برخي امور بايد كاهش يابد. اما باتوجه به جوان بودن بخش خصوصي در صنعت بيمه، آيا كم رنگ تر شدن نقش دولت در اين صنعت، باعث توسعه يا عدم توسعه بيشتر صنعت بيمه كشورمان خواهد شد؟ اين پرسشي است كه در اين مصاحبه مطرح شد.

آقاي واديدار در اين باره چنين پاسخ داد؛ هر فعاليتي كه انحصار دولتـــي بر آن حاكم باشد به دليل عدم وجود فضاي رقابتي نمي تواند نقش خود را آن طور كه بايد ايفا نمايد. شركتهاي بيمه دولتي نيز از اين قاعده مستثني نيستند. تحت تاثير اين اصل در سالهاي اخير قدمهاي بلند و موثري به منظور همگاني كردن صنعت بيمه، با هدايت و برنامه ريزي توسط وزارت امور اقتصادي و دارايي و بيمه مركزي ايران برداشته شده است. حاصل اين سياست گذاري و اقدامات، افزايش ضريب نفوذ بيمه در جامعه بوده است.

آغاز به كار شركتهاي بيمه خصوصي در سال گذشته كه در اجراي تكاليف بيمه اي قانون برنامه دوم توسعه اقتصادي صورت گرفته يكي ديگر از اقداماتي است كه با كمك دولت محقق گرديده است، اگرچه هنوز در ابتداي راه قرار داريم. نقطه آغاز اين تحول تاسيس شركت بيمه صادرات و سرمايه گذاري در سال 1373 مي باشد باتوجه به اينكه در اقتصاد متحول كنوني، صنعت بيمه يكي از بخشهاي مهم و موثر در كشور به حساب مي آيد، براي عبور از اين دوران و خروج از انحصار دولتي، تسريع در واگذاري سهام شركتهاي بيمه دولتي به بخش خصوصي و نيز صدور مجوز براي تاسيس شركتهاي بيمه جديد، تلاشي مضاعف را طلب مي كند. ناگفته نماند كه حفظ منافع بيمه گذاران كه از طريق نظارت موثر بيمه مركزي ايران اعمال مي گردد توسعه هرچه بيشتر اين صنعت را نويد مي دهد.
آقاي آسوده، نقش دولت را در رشد يا افول صنعت بيمه چنين توضيح داد: دولت در توسعه بيمه مي تواند نقش بسيار مهمي داشته باشد. اين نقش در گذشته به صورت تصدي بيشتر بوده است كه با شرايط امروز اين تصدي گري بايد كاهش يابد.

اما دولت به عنوان ناظر و حامي مي تواند نقش آفريني كند مثلاً در بخش نظارت مي تواند با تصويب يا اصلاح مقررات بر تاسيس و فعاليتهاي شركتهاي بيمه نظارت كند تا مردم بااطمينان خاطر بيشتر بيمه هاي مورد نياز خود را خريداري كنند. در بخش حمايتهاي دولتي، مي تواند معافيتهاي مالياتي را براي شركتهاي بيمه فراهم آورد يا عوارض را كاهش دهد تا موجب استقبال بيشتر مردم در خريد بيمه ها شود. از طرفي چون بخش بزرگي از اقتصاد ما دولتي است، پس دولت مي تواند بيمه گذار خوبي باشد بويژه كه حدود 70 درصد از حق بيمه شركتهاي بيمه از طريق دستگاههاي دولتي جذب مي شود. مجلـس شوراي اسلامي هم مي تواند نقش خوبي در تصويب قوانيني در جهت توسعه امر بيمه ايفا نمايد. از جمله، واگذاري شركتهاي بيمه اي دولتي به بخش خصوصي كه از طريق مصوبات مجلس انجام مي شود.

مساله مهمي كه در بحث مربوط به نظارت بر شركتهاي بيمه اي وجود دارد، بحث بوروكراسي و قوانين دست وپاگير است. در گذشته براي صدور يك بيمه نامه كوچك حتماً مي بايست از بيمه مركزي كسب اجازه مي شد يا نرخها بايد به تاييد بيمه مركزي مي رسيد. اما امروز نوع نظارت به صورت نظارتهاي مالي تبديل شده است. يعني نهاد ناظر، اطلاعاتي را در حد كليات مي گيرد تا اطمينان حاصل نمايد آيا توان مالي يك شركت براي جبران تعهداتش كافي است يا نه. به عبارتي بايد بين تعهدات و توان مالي شركت تناسبي وجود داشته باشد. تا زماني كه اين تناسب وجود دارد ديگر نيازي به دخالتهاي بيشتر نيست. زيرا دخالتهاي بي مورد دولتي باعث جلوگيري از ابتكارو خلاقيتها خواهد شد در نتيجه رضايت مشتريان براي حضور بيشتر در اين صنعت كاهش خواهد يافت. بايد اشاره شود كه در دوران مختلف، شيوه هاي تغيير فرهنگ مردم توسط بيمه ها نيز متفاوت است. اما شركتهاي بيمه اي در كل بايد خسارتها را به راحتي پرداخت كنند و خود را در چارچوب قوانين ريز موجود در بيمه نامه ها حبس نكنند بلكه بايد مردم را جذب همكاري بيشتر با اين صنعت كنند تا علاقه مندي و جذب آنها افزايش يابد كه در اصل فرهنگ مردم نسبت به صنعت بيمه مثبت تر خواهد شد.

آقاي غلامي نيزديدگاه خود را در اين باره تشريح كرد. وي گفت:
به طور كلي به اعتقاد من دولت مي بايست صرفاً به نقش سياستگذاري آن هم به صورت كلي و هدفمند و نظارتهاي مالي بسنده كند واجازه دهد كه اجرا كاملاً در اختيار بخش خصوصي قرار گيرد. منتها شرايط رقابت مــــي بايست در يك حالت مساوي و برابر با حذف تبعيض هايي كه در گذشته وجود داشت صورت گيرد تا امكان رقابت يكسان در شرايط يكسان براي همه شركتهاي بيمه فراهم شود.
بيمه خصوصي، بيمه دولتي
تدبير: در ادامه مصاحبه، تفاوت ميان دونوع بيمه خصوصي ودولتي را به پرسش نهاديم كه نظرات متفاوتي را هم گرفتيم. باهم مي خوانيم:
آقاي عباس زادگان بيمه هاي دولتي و در راس آن بيمه ايران به لحاظ سابقه، گستردگي، توان فني و عملياتي هنوز اعتماد عمومي را در دست دارند. بيمه هاي خصوصي به لحاظ نداشتن مقررات دولتي مي توانند از تحرك بيشتري برخوردار باشند، اما سرمايه و منابع انساني محدودي دارند كه به تدريج كاملتر خواهد شد و بازار آنان بهبود خواهد يافت.
آقاي وطن نيا نيزدرباره تفاوت بيمه هاي خصوصي و دولتي اظهارنظر كرد. وي گفت: خصوصي سازي وايجاد شركتهاي بيمه خصوصي مستلزم انجام بسترسازي اوليه به منظور بررسي اجمالي قوانين مرتبط با امر بيمه و بيمه گري است. به طور كلي باايجاد تفكر خصوصي سازي مي توان در راستاي استفاده بهينه از منابع، نيروي انساني و زمان در جهت رشد، شكوفايي هرچه بيشتر حركت كرد. آنجا كه بيمه راهكاري براي تامين پشتوانه مالي در كليه سطوح وابعاد اقتصادي، اجتماعي در مقابل ريسك ها و خطرهاي ناشي از عوامل طبيعي، اجتماعي، تكنولوژيكي و مديريتي در زندگي تلقي مي شود، مي توان گفت مديريت بيمه نيز باتوجه به تنوع ريسك ها و خطرات، پشتوانـــه هايي، را در خصوص هريك از موارد بالا كه هركدام از گستره بسيار وسيعي برخوردار است، ايجاد مي نمايد. از جمله مـــي توان شناخت كامل در جهت دستيابي به اهداف تعيين شده و يا هدف گذاري شده در امر توسعه را برشمرد. اين شناخت در ارتباط با عوامل متعدد دروني و بيروني در گذشته و حال، مشخص مي كند ما در شرايط كنوني در كجا قرار داريم و در چه زماني به كجا خواهيم رفت. لذا فرآيند مديريت از اين نوع نگاه و نگرش منشاء مي گيرد و در اين شرايط مي تواند زمينه توسعه پايدار را مهيا سازد و جايگاه اساسي بيمه را در نظام اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي كه مستلزم تحول آفريني و تعادل سازي و آينده پردازي است، رقم زند و در راستاي استفاده بهينه از منابع، نيروي انساني و زمان در جهت رشد و شكوفايي هرچه بيشتر حركت كند.
آقاي ضميري، بااشاره به دوره گذار از بخش دولتي به بخش خصوصي، اين دوره را در خصوص صنعت بيمه چنين تشريح كرد: اقدامات بيمه مركزي ايران و وزارت محترم امور اقتصادي و دارايي در مورد خصوصـــــي سازي صنعت بيمه كشور در سال گذشته باعث شد تا 8 شركت بيمه خصوصي و 5 شركت بيمه دولتي اجازه فعاليت يابند. به موازات آن مقرر شد شركتهاي بيمه دولتي فعلي هم با عرضه سهام خود در بورس از بخش دولتي خارج و وارد بخش خصوصي شوند.

در اين دوره، يعني دوره گذار از بخش دولتي به بخش خصوصي، ممكن است مشكلاتي بروز كند كه مي بايست در اين ارتباط تدابير لازم انديشيده شود. در اين دوره، با رقابت بين بخش خصوصي و شركتهاي بيمه دولتي روبرو خواهيم شد؛ باتوجه به تركيب سهامداران شركتهايي كه به عنوان شركتهاي خصوصي شروع به فعاليت كرده اند اين مسئله بسيار جدي خواهد بود چرا كه اكثر آنها متعلــق به قطب هاي اقتصادي و صنعتي كشور مي باشند. طبيعي است كه با نوعي انتقال پرتفوي از شركتهاي بيمه دولتي فعلي به شركتهاي بيمه خصوصي مواجه شويم.

شركتهاي بيمه دولتي باتوجه به حجم سرمايه و ذخايري كه در اختيار دارند با شركتهاي جديد بيمه اي قابل مقايسه نيستند. اين شركتها باتوجه به عملكرد چندين ساله خود، اعتبار قابل توجهي را در بازار بيمه كشور كسب كرده اند. به همين علت، حضور موفقي در بازار بين المللي به عنوان شركتهاي بيمه واگذارنده بيمه نامه به بازار بيمه اتكايي داشته و دارند. شركتهاي بيمه خصوصي فعلي براي رسيدن به جايگاه فعلي شركتهاي دولتي به زمان زيادي نياز دارند.

و در نهايت آقاي آسوده بر ضرورت ايجاد بيمه هاي خصوصي تاكيد كرد و چنين گفت:
در گذشته هاي دور كه كشورها در مراحل ابتدايي توسعه قرار داشتند منابع مالي براي سرمايه گذاري اندك بود و پس اندازها به خوبي تجهيز نمي شد، بخش خصوصي براي آن كشور در اولويت نبود و يا دولتها به صورت تصدي گري وارد صنايع مي شدند مثل خودروسازي، ذوب آهن، راه آهن و حتي بيمه. تجربه اي كه در دنيا وجود دارد حاكي از اين است كه دولتهاي كشورهايي كه در مراحل اوليه توسعه قرار دارند، تصدي بيشتري در امور دارند تا صنعتي رونق بگيرد و سرمايه گذاري شود اما وقتي اين كشورها مرحله اوليه توسعه را طي مي كنند، بخش خصوصي آنها به مرور بالغ مي شود و سرمايه ها توسط بخش خصوصي تامين مي شود. در كشور ما نيز دولت به عنوان مديريت كننده امر بيمه، تصدي امر بيمه را برعهده دارد.

حدود 70 سال پيش دولت، بيمه ايران را به عنوان اولين شركت بيمه دولتي تاسيس كرد كه از آن تاريخ تاكنون نقش بيمه ايران در كشور را نمي شود ناديده گرفت طوري كه امروز بيمه ايران حدود 55 درصد از سهم بازار را در اختيار دارد. بعد از انقلاب هم شركتهاي بيمه اي خصوصي به مرور دولتي يا ملي شدند اما واقعيت اين است دولت از يك حدي وقتي بزرگتر شود اگر بخواهد تصدي كند شايد همه چيز به بن بست برسد، زيرا هزينه هاي دولتي در اقتصاد گامي تورم زا مي شود و چون موسسه اي است بروكرات و انجام مراحل دولتي زمان بر است و كاغذبازي بسيار دارد، پس اين مشكلات از نظر بودجه، مانع از اين مي شود كه دستگاههاي دولتي از يك حدي فراتر بروند.

در چنين اقتصادي به نظر من بيمه بهتر رشد خواهد كرد. در اين حالت حتماً لازم است كه بخش خصوصي وارد شود. مي دانيم كه بخش خصوصي سرمايه اي را مي آورد و مدير بخش خصوصي امور مربوط به مشتريان را به سرعت انجام مي دهد و بيمه نامه ها را سريعاً به مشتريان ارايه مي دهد. اما دردولت كه اختيارات مديران محدود است و بودجه يا نيروي انساني خود را از ساير دستگاههاي دولتي مي گيرند، باعـث مي شود كه شركت بيمه اي دولتي پاسخگوي دنياي سريع و پرشتاب امروزي نباشد زيرا امروز زمان پاسخگويي بايد سريع باشد. در شرايط فعلي، آن شركت بيمه اي، در رقابت جلودار است كه بسيار سريع نيازها را شناسايي كند و به مشتريان پاسخگو باشد. به اين لحاظ دستگاههاي دولتي از نظر رقابت، پاسخگويي يا انعطاف پذيري توان توسعه و گسترش كمتري دارند.

امروز همه معتقدند دولت بايد كوچك شود و شركتهاي بيمه خصوصي گسترش يابند. اين شركتهاي بيمه در كشور ما هنوز جوان هستند. براساس آمارها نسبت حق بيمه ها به GDP كشور يك درصد است كه مي تواند سه درصد باشد يعني سه مقابل بايد گسترش يابد. اين گسترش مي تواند هم در سرمايه گذاري، هم در نيروي انساني و هم در تعداد شركتهاي بيمه باشد. در چنين شرايطي، دولت بايد كوچك و بخش خصوصي بزرگتر شود.

به طور كلي اين بخش در صنعت بيمه بايد فعاليت بيشتري يابد. علت حضور بخش خصوصي در تمام دنيا نيازي به توجيه ندارد زيرا اكثر كشورها با رشد بخش خصوصي در تمام زمينه ها روبرو شده اند. اگرچه حضور اين بخش براي رشد صنعت بيمه بسيار ضروري است اما ايجاد بسترها وابزارهايي مثل نظارت برشركتهاي بيمه و موسسات مالي مثل بانكها و نيز تدوين قوانين مربوط به بيمه ها نيز بسيار مهم است كه اگر چنين شود مي توان انتظار داشت حركتي در جهت رشد بخش خصوصي در صنعت بيمه صورت گيرد. يك راه ديگر در جهت گسترش صنعت بيمه، خصوصي سازي در كل كشور است اگر اقتصاد ما هرچه بيشتر خصوصي شود، مديران ما در قبال سهامداران خود بايد پاسخگو باشند و نسبت به نيروي انساني و دارايي هاي خود حساس شوند.

در اين حالت مدير بخش خصوصي ممكن است به يك ريال خود حساس شود كه در بخش دولتي ممكن است اين حساسيت كمتر باشد. در چنين اقتصادي به نظر من بيمه بهتر رشد خواهد كرد.

نابساماني ها و تنگناهاي صنعت بيمه
تدبير: دلايل وجود برخي مشكلات و تنگناها در صنعت بيمه كشورمان را از افراد حاضر در اين مصاحبه جويا شديم. برخي وجود مشكلات را ناشي از قوانين مربوط به بيمه دانستند و برخي آن را در محدوديتهاي موجود در آيين نامه ها. در ادامه ديدگاههاي متفاوت را با هم مي خوانيم:

آقاي وطن نيا، درباره نابساماني هاي موجود در صنعت بيمه چنين آغاز كرد:
امروز عامل پيشرفت و ترقي و تعالي در يك سازمان اقتصادي يا توليدي زاييده تفكر عوامل سازمان يا نيروي انساني متخصص، ماهر و متعهد است. و اين در حالي است كه به لحاظ مشكلات موجود در قوانين مرتبط با كار كارگري، رابطه ميان كارگر و كارفرما هميشه به صورت يك معضل اساسي در جامعه مطرح بوده و هست. يكي از اقدامات اساسي را مــــي توان حل و فصل مشكلات و معضلات دست وپاگير در اين خصوص و يا قوانيني كه در امر بيمه و بيمه گري و يا نظارتي وجود دارد، برشمرد. آزادسازي سريع قوانين، ايجاد پشتوانـه هاي كامل براي شركتهاي بيمه از طريق مبادلات معاملات اتكايي، صرف منابع آنها در بازار سرمايه و سرمايه گذاري جهت تقويت پشتوانه تعهداتي اين شركتها و تخصصي كردن حوزه هاي بيمه، چشم اندازي روشن را براي صنعت بيمه به ارمغان مي آورد.
اما آقاي واديدار ضمن برشمردن تنگناهـا راه كارهاي لازم را نيـزبيـان كردند كه عبارتنــد از: عدم وجود آگاهي كافي از سوي مردم براي خريد بيمه نامه بويژه در ارتباط با حوادث طبيعي و بيمه عمر.

عدم وجود فضاي رقابتي در صنعت بيمه كشور به دليل الزام به تبعيت از دستورالعمل مشترك در تمام زمينه ها.
عدم تناسب بين حق بيمه با ريسكهاي مربوط خصوصاً در بيمه نامه هاي اموال كه معمولاً ضريب خسارت بالايي را ايجاد مي نمايد.
عدم اطمينان بيمه گذاران به بيمه گران در هنگام بروز خسارت.
محدوديتهاي موجود در آيين نامه هاي مصوب شورايعالي بيمه براي استفاده از منابع.
عدم وجود تبليغات گسترده در جهت توسعه فرهنگ بيمه در كشور.
در اختيار نداشتن نيروهاي متخصص به تعداد كافي خصوصاً در شركتهاي خصوصي بيمه.
فقـدان انگيزه كافي در كاركنان شركتهاي بيمه به دليل مسائل حقوق و دستمزد.
عدم وجود يك بانك اطلاعاتي مشترك در بين شركتهاي بيمه.
و راهكارهاي اجرايي را مي توان چنين برشمرد:
تجديد نظر در آيين نامه هاي صادره شورايعالي بيمه كه بعضاً زمان بسيار زيادي از تاريخ تصويب آنها مي گذرد.
آشناكردن قشرهاي مختلف جامعه به انواع بيمه و مزاياي آن.
تسريع در واگذاري سهام شركتهاي بيمه دولتي به بخش خصوصي.
طراحي يك سيستم حقوق و دستمزد مناسب در جهت افزايش انگيزه كاركنان.
افزايش حدود اختيارات مسئولان صنعت بيمه.
تسريع در پياده سازي سيستم هاي مكانيزه در جهت ارائه اطلاعات شفاف و بهنگام.
! لزوم ايجاد تنوع در صدور بيمــه نامه در رشته هاي مختلف بيمه.
اين موارد و بسياري از اقدامات ديگر بايد صورت گيرد تا صنعت بيمه در كشور دچار تحول شود.
تدبير: آقاي ضميري، به اعتقاد شما براي كمك به تحولات جديد صنعت بيمه و حمايت از شركتهاي بيمه در كشور، چه اقداماتي مي توان انجام داد؟

آقاي ضميري: مي دانيم كه ظرفيت موجود در بيمه كشور ظرفيتي ملي است و متعلق به كل كشور است. اين ظرفيت بايد براي پيشگيري از خروج ارز از كشور و به عنوان پشتيبان شركتهاي بيمه خصوصي، به كار گرفته شود. در اين رابطه، بيمه آسيا با تعدادي از شركتهاي خصوصي در حال مذاكره است تا نياز اتكايي آنها را برآورده سازد و پشتيابي لازم را در صدور بيمه نامه هايي كه خارج از ظرفيت آنها است، از آنها به عمل آورد.

در رابطه با توليد جايگزين، چهار محور به عنوان محورهاي توسعه يا محورهاي توليد جايگزين، وجود دارد. اولين محور، توسعه بيمـه هاي مسئوليت است كه در اين رابطه يك تجديد سازمان و ساختار در مديريت بيمه هاي مسئوليت به وجود آمده است.

دومين محور، توسعه بيشتر بيمه هاي عمر و پس انداز است. همان طور كه قبلاً اشاره شد، حدود هشت سال پيش، بيمه عمر و پس انداز به جامعه عرضه شد و امروز جايگاه اجتماعي خود را به خوبي در اقصي نقاط كشور به دست آورده اند و زمينه هاي توسعه بيشتر آن فراهم شده است.

محور سوم، توسعه بيمه هاي بدنه اتومبيل مي باشد. كه علت، ظرفيتي است كه در بيمه بدنه به وجود آمده و مردم به آن روي آورده اند، آخرين تدبير يا محور چهارم توسعه بيمه آتـــش سوزي منازل مسكوني است.

به موازات تاسيس شركتهاي بيمه خصوصي، اقدامات تكميلي ديگري هم بايد انجام شود. يكي از اقدامات تكميلي، تاسيس شركت بيمه اميد توسط شركتهاي بيمه آسيا، البرز، دانـا و شركت بيمه صادرات و سرمايــــه گذاري است. اين شركت وظيفه خواهد داشت در مناطق آزاد ومناطق ويژه به صورت متمركز براي هر چهار سهامدار خود فعاليت جدي به عمل آورد. باتوجه به عدم وجود تعرفه مصوب و اجباري، وجود يك بازار رقابتي و شرايط خاصي كه در آن مناطق وجود دارد، اميدواريم اين شركت نقش مهمي را در توسعه بازار بيمه كشور ايفا كند.

از ديگر اقدامات مهم در دوسال اخير، تاسيس يك شركت بيمه اتكايي، تحت عنوان «شركت بيمه اتكايي امين» است. كشور ما به عنوان يكي از كشورهاي مهم منطقه مي تواند در بازار بيمه اتكايـي منطقه و هم چنين بازار بين المللي حضوري فعال داشته باشد. برهمين اساس، حدود دو سال پيش با همفكري بخش بانكي كشور و بخشهاي ديگري از قبيل صندوق بازنشستگي و شركتهاي كشتيراني، قرار شد با دو هدف عمده نخستين شركت بيمه اتكايي كشور تاسيس شود.

هدف اول پاسخ به نيازهاي بازار داخلي بويژه در شرايطي كه شركتهاي خصوصي به وجود مي آيند و نيازمند اين خدمات هستند. و دومين هدف، برقراري يك پل ارتباطي با بازار بين المللي براي انتقال تكنولوژي و انتقال اطلاعات بيمه هاي اتكايي به داخل كشور بود.

همه سهامداران اعتقاد دارند كه بايستي با جديت از اين شركت، پشتيباني فني حرفه اي شود. چه بسا بدون يك شركت بيمه اتكايي، بخش خصوصي صنعت بيمه، به آن ترتيبي كه انتظار مي رود موفقيت هايي را به دست نخواهد آورد.

وضعيت حال و آينده بيمه
آقاي عباس زادگان وضعيت فعلي و آينده صنعت بيمه كشورمان را چنين تشريح كرد:
بيمه هم اكنون به يك صنعت مطرح در كشور تبديل شده است و مردم محصـولات بيمه اي را در سبد مصرف و هزينه خود جاي داده اند. بااصلاح وضعيت بيمه هاي دولتي و مكانيزه شدن آنها، توسعه سرمايه گذاري اين شركتها و آموزش بهتر كاركنان بيمه، آينده ي درخشان تري پيش روي اين صنعت خواهد بود.
به اعتقاد آقاي عباس زادگان مهمترين تنگناي صنعت بيمه عدم تربيت كادر مجرب، عدم ارتباط فعال بيمه ها با شركتهاي بيمه كشورهاي توسعه يافته براي تبادل تجربه و عدم تـوليد محصولات جديد بويژه در بخـش بيمــه هاي اعتباري است. كاهش اين دشواريها برنامه ريزي بلندمدت شركتهاي بيمه را طلب مي كند.
آقاي غلامي نيز در اين باره چنين اظهار داشت:
در حال حاضر به لحاظ وجود بسياري از مشكلاتي كه در گذشته صنعت بيمه حاكم بوده است از جمله فقدان فرهنگ بيمه و نبود روشهاي حرفه اي عرضه بيمه گري، كمبود نيروي انساني ماهر و باتجربه، كمبود آموزشهاي مورد نياز براي كاركنان شركتهاي بيمه ، فقدان بستري مناسب براي رقابت، مهيانبودن رقابت آزاد در اجرا به لحاظ وجود تعرفه ها، امكان رقابت واقعي در بهره گيري مصرف كنندگان از صنعت بيمه كاهش يافته است و باحضور بخش خصوصي، امروز در مقايسه با سالهاي گذشته به نظر مي رسد همچنان نيازمند انجام كارهاي بيشتر بخصوص توسط بيمه مركزي ايران هستيم. تا در سالهاي آينده شاهد شتاب در توسعه اين صنعت در كشورمان باشيم.

پتانسيل رشد براي اين رشته و صنعت در كشور به طور بالقوه به مراتب بيشتر از حدي است كه هم اكنون استحصال شده است كه جز با اجراي روشهاي حرفه اي امكان دست يابي به توسعه مهيا و ميسر نخواهد شد، و اگر هم شود بسيار كُند و حلزوني خواهد بود.

آقاي غلامي در ادامه، به يكسري آمار اشاره كرد و گفت: در مجله تخصصي سيگما در شماره 3 سال 2004 عملكرد صنعت بيمه در سطح جهان، بيان كننده مجموعه حق بيمه جهاني در بيمه هاي بازرگاني 2941 ميليارد دلار و در سال 2003 از اين مبلغ 1268 ميليارد دلار مربوط به بيمه هاي عمر و اشخاص و 1673 ميليارد دلار مربوط به بيمه هاي غيراشخاص بوده است.

بازار ايران در سال 1381-1382 بالغ بر 1/5 ميليارد دلار به عنوان حق بيمه داشته است كه 5 درصد حق بيمه جهاني را به خود اختصاص داده است. اين بيانگر آن است كه در چند سال گذشته به رشد خوبي در مقايسه با برخي از كشورهاي ديگر دست پيدا كرده ايم.
علت رشد حق بيمه ايران در سالهاي اخير علاوه بر به روز شدن قيمت بخش عمده اي از صنايع كشور مي توان به تغيير نرخ ارز در بازارهاي جديد اشاره كرد. در اين رابطه، صنعت بيمه ايران اقدام به پوشش بيمه مورد نياز آن بازارها كرده است.
از جمله مي توان به بيمه هاي مسئوليت اشاره كرد. گفتني است كه بخش وسيعي از صنايع انرژي كشور متاسفانه تا سالهاي اخير بيمه نبوده اند، اما كمتر از يك دهه است كه متقاضي خريد بيمه از كشور شده اند.
و آقاي آسوده، به اختصار درباره وضعيت فعلي و آينده بيمه كشورمان چنين گفت:
همان طور كه گفته شد، نسبت حق بيمه ها بهGDP رقم يك است كه اين رقم مي تواند افزايش يابد. اگرچه در دنيا اين رقم تا 12 نيز رسيده است. اما پتانسيـــــل صنعت بيمه ما مي تواند دو برابر موقعيت فعلي نيز شود. اگرچه GDPكشور نيز هرسال با رشد روبروست. به طور كلي اميدوارم سرمايه گذاران و مديران فعال در صنعت بيمه توجه بيشتري به پتانسيل نهفته در اين صنعت كنند.

تدبير: در اين باره نظر آقاي وطن نيا را نيز جويا شديم وي اظهار داشت: اوضاع و احوال بيمه را نبايد فقط به شركتهاي بيمه و صنعت بيمه محدود كرد. از طرفي صنعت بيمه فقط مباحث مربوط به بيمه نيست. بلكه اساس كار مديريت ريسك است.
بااعمال مديريت ريسك مي توان به تناسب ريسك هاي موجود، نرخهاي مطلوب را با هدف رعايت عدالت بيمه اي در جامعه تصويب كرد. اعمال مديريت ريسك مستلزم برخورداري از آمارهاي عملكرد تخصصي در خصوص كليه موارد ريسك است. دسترسي به منابع اطلاعاتي و فرهنگ استفاده از آمار و اطلاعات در هيچ كدام از سازمانها و تشكيلات برون سازماني، شكل مناسبي نداشته است. لذا نمي توان تحليل مناسبي براساس اين داده ها انجام داد و به نرخ معقول و مناسبي دست يافت.
سازمانها مكلفند در مورد كار تخصصي خود اطلاعات مرتبط با بيمه را در مورد عوامل حادثه زا در اختيار شركتهاي بيمه جهت پيشگيري از خسارات (اعم از مناطق جغرافيايي - نوع حوادث - كمك رساني منطقه اي و ...) قرار دهند. واضح است كه بااعمال مديريت ريسك، بيمه گذاران از نرخ كمتري برخوردار خواهند شد.
پيروي از استانداردها (اعم از جاده، خودرو، رانندگي، خدمات بهداشت و درمان و...) مي تواند ريسك را كاهش دهد.
در مورد بحث درمان به طور اخص متغيرهاي برون سازماني زيادي اثرگذار است كه از جمله مي توان نوسانات نرخهاي بيمارستان، جراحي ها، هزينه هاي پاراكلينيكي و مشكلات موجود در بحث دارو را برشمرد. اميد است تا باتوجه به مشكلات موجودي كه امـروز به دنبال حل آن از طريق انتقال تصدي گري به بخش خصوصي در برنامه هاي سوم و چهارم توسعه هستيم، بتوانيم با تقويت بخش خصوصي و ايجاد بسترسازي هاي لازم، اين صنعت را هرچه بيشتر شكوفا كنيم.

تدبير: آقاي واديدار وضعيت صنعت بيمه كشورمان را در آينده چگونه ارزيابي مي كنيد؟ -وضعيت صنعت بيمه و توسعه آن بستگي كامل به شرايط اقتصادي كشور دارد. چنانچه وضع اقتصادي كشور در حالت رونق قرار گيرد و درآمد سرانه نيز افزايش قابل ملاحظه اي داشته باشد مي توان اميد داشت كه فرهنگ بيمه چه در بين بنگاههاي اقتصادي و چه در اشخاص حقيقي رونق گيرد. افراد با درآمد مكفي قادر خواهند بود كه هزينـه بيمه را بـــــه عنوان يكي از هزينه هاي ضروري در سبد هزينه خود منظور نمايند كه انجام اين مهم در حال حاضر با ترديد روبرو است.

بررسي راههاي گسترش روابط بيمه اي ايرانبا سوييس و آلمان

بخش اقتصادي : راه هاي گسترش روابط بيمه اتكايي ميان بيمه ايران و بازار بيمه آلمان و سوييس در ديدار رئيس كل بيمه ايران با مسئولان عالي رتبه شركت هاي مهم بيمه اتكايي دو كشور مورد بررسي و تبادل نظر قرار گرفت .
به گزارش روابط عمومي بيمه مركزي , رئيس كل بيمه ايران در ديدار با مسئولان شركت هاي بيمه اتكايي « سوييس ري » , « كانوريوم » , « مونيخ ري » و « هانورري » در شهرهاي زوريخ , مونيخ و هانور آلمان با تشريح پيشرفت هاي صنعت بيمه در ايران بر رشد سريع بيمه و گسترش نفوذ آن در جامعه تاكيد كرد.
دكتر « عبدالناصر همتي » با اشاره به شروع فعاليت بيمه هاي خصوصي , راه هاي توسعه روابط بيمه اتكايي و نيز انتقال دانش فني و آموزش متخصصين بيمه كشور را در آلمان و سوييس , مورد بحث قرار داد.
براساس اين گزارش , شركت هاي بيمه اتكايي مونيخ ري و سوييس ري به ترتيب با داشتن نزديك به 24 و 21 ميليارد دلار خالص حق بيمه قبولي , نخستين و دومين شركت بيمه اتكايي جهان هستند.
همچنين هانور ري با 8,5 ميليارد دلار خالص حق بيمه قبولي دررده چهارم و شركت كانوريوم با 3,3 ميليارد دلار خالص حق بيمه قبولي در رده دهم شركت هاي بيمه اتكايي جهان قرار دارند.
شركت هاي بيمه ياد شده در رشته هاي نفت و انرژي , هواپيما , آتش سوزي و مهندسي به صنعت بيمه ايران پوشش اتكايي ارايه مي دهند.
مهم ترين هدف بيمه مركزي از مذاكره با مسئولان شركت هاي ياد شده جلب نظر مساعد آنها براي ارايه بهترين نرخ و شرايط براي ريسك هاي بيمه اي و كمك هاي فني و آموزشي به متخصصين صنعت بيمه كشور است .

  مخابرات دیجیتال:

شکل زیر در مورد ارسال دیجیتال دید بهتری به ما می دهد.

{BOU-87}کد گذاری منبع و مالتی تقسیم زمان تشریح شده اند وظایف باقی مانده در بخشهای بعد تشریح می شوند.

رمز نگاری(Encryption ):

رمز نگاری زمانی استفاده می شود که لازم باشد از به کار گیری یا دستکاری پیغام های ارسالی توسط کاربران غیر مجاز جلوگیری شود. رمز نگاری مشتمل بر اجرای یک عمل الگوریتمی در زمان واقعی به صورت بیت به بیت یک رشته دودویی است. مجموعه پارامترهایی که تبدیل را تعریف می کند ((کلید))نامیده می شود .

اگر چه استفاده از رمز نگاری اغلب در مخابرات نظامی مطرح است، سیستم های مخابرات تجاری در حال فزاینده ای تحت فشار مشتریان می باشد تا خصوصا در شبکه های تجاری و اداری از رمز نگاری استفاده کنند در حقیقت به دلیل پوشش وسیع ماهواره ها و دسترسی ساده به آنها بوسیله ایستگاه های کوچک،امکان استراق

سمع و غلط اندازی در پیغامها در دسترس تعداد زیادی از عوامل با وسایل سطح پایین می باشد.

شکل زیر اساس کار رمز نگاری شده را نشان می دهد واحدهای رمز نگاری و رمز گشایی با کلیدی کار می کند که به وسیله واحدهای تولید کلید رمز فراهم می شود داشتن یک کلید مشترک روش مطمئنی برای توزیع کلید می باشد.

رمز نگاری دارای دو خصوصیت می باشد:

-      محرمانه بودن- از به کار گیری پیغام توسط افراد غیر مجاز جلوگیری می شود

-      - معتبر بودن- حفاظت در قبال دستکاری پیغام توسط یک اختلال گر را فراهم می کند .

-      برای این کار دو روش استفاده می شود :

-      رمز نگاری همزمان(رمز رشته ای )-هر بیت از رشته دودویی اصلی (متن خام) با استفاده از یک عمل ساده (مثلا جمع مبنای دو) با هر بیت از یک رشته دودویی (رشته کلید) تولید شده توسط یک یک تولید کننده کلید ترکیب می شوند. به عنوان مثال می تواند یک مولد رشته شبه تصادفی باشد که ساختار آن با کلید تعریف گردیده است.

-      رمز نگاری با بلوک (رمز نگاری بلوکی)- تبدیل رشته دودویی اصلی به یک رشته رمز شده با یک روش بلوک به بلوک می باشد که مطابق با منطق تعریف شده بوسیله یک کلید انجام می شود.

-       

کد گذاری کانال:

شکل زیر اساس کد گذاری کانال را نشان می دهد هدف از کد گذاری کانال اضافه کردن بیت های اطلاعات است دومی برای آشکار سازی و تصحیح خطاها در گیرنده به کار می رود.

 {PRO-96 }این روش به نام تصحیح خطای پیشرو(Forward error correction)(FEC) معروف است نرخ کد به صورت زیر تعریف می شود   (4-19 الف)                                                                                            P=n/(n+r)

           که R تعداد بیت های اضافه شده به n بیت اطلاعات می باشد.

         نرخ بیت در ورودی کدگذار R است در خروجی این نرخ بیت بزرگتر بوده و                                                                                          مساوی R می باشد بنابر این:

 R=R/P(bit/s)   

کد گذاری بلوکی و کد گذاری کانولوشنی:

دو روش جهت کد گذاری اضافه می شود:کد گذاری بلوکی و کد گذاری کانولوشنی در کد گذاری بلوکی کد گذارr بیت اضافه با هر بلوک از n بیت اطلاعات همراه می کند هر بلوک مستقل از سایر بلوک ها کد گذاری می گردد بیت های کد از ترکیب خطی بیت های اطلاعات بلوک متناظر تولید می شود کد های دوره ای خصوصا کد هایBCH, Reed-solomin (Bose,chaudhari & Hocquenghem) که در آن هر کلمه کد مضربی از چند جمله ای مولد است اغلب مورد استفاده واقع می شود در مورد یک کد کانولوشنی (n+r) بیت بوسیله ی کدگذار از (n-1) بسته قبلیn بیتی اطلاعات تولید می شود حاصلضرب (n+r)N محدودیت طول کد را تعریف می کند کدگذار از شیفت رجیستر ها و جمع کننده های از نوع گیت XOR((exclusive  تشکیل می شود .

انتخاب بین کد گذاری بلوکی و کد گذاری کانولوشنی با انواع خطاهایی که در خروج دمولاتور انتظار می رود مشخص می شود توزیع خطاها بستگی به طبیعت نویز و آسیبهای انتشاری پایدارو نویزگوسی،خطاها به صورت تصادفی اتفاق افتاده و معمولا کدگذاری کانولوشنی استفاده می شود در شرایط فیدینگ خطاها اغلب در برست ها اتفاق می افتد در مقایسه با کد گذاری کانولوشنی کدگذاری بلوکی کمتر به برست های خطاها حساس بوده و بنابراین تحت شرایط فیدینگ کدگذاری بلوکی ارجحیت دارد کدهای بلوکی (RS)(Reed-solomon)مهمترین کدهای تصحیح خطای برست است.

اینتر لیوینگ:

اینتر لیوینگ روشی برای بهبود عملکرد کدگذاری کانولوشنی با توجه به برست های خطا است این کار عبارتست از مرتب کردن بیت های کدگذاری شده قبل از ارسال و مرتب کردن مجدد آنها بعد از دریافت،بطوریکه برست های خطا به شکل تصادفی در آید.

دو روش برای اینتر لیوینگ استفاده می شود:

اینتر لیوینگ بلوکی: بیت ها به صورت بلوک های N بیتی مرتب می شوند که به صورت متوالی در ردیف های B یک آرایه حافظه ای (N,B) نشانده شده و برای ارسال ازN ستون بلوک های B بیتی خوانده می شوند یک برست از خطا هایی که N بیت را جاروب می کند تنها بر روی یک بیت در هر بلوک ارسالی اثر می گذارد این روش تاخیری برابر با 2NB دوره بیت ایجاد می کند.

اینتر لیوینگ کانولوشنی (شکل 4-7 ب)بیت ها به صورت بلوک هایی N بیتی مرتب شده اند. i امین بیت(N و...2و1 =i )در هر بلوک با NJ (i-1 )واحد های زمانی را از طریق یک شیفت رجیستر J (i-1 )طبقه ای هر N دوره بیت یکبار کلاک می خورد که J=B/N بنابراین یک واحد زمانی  متناظر با ارسال یک بلوک N بیت های خروجی برای یک ارسال به صورت سریال در می آیند. در پایانه ی دریافتی گروه های N بیتی دوباره بلوک بندی شده وi امین بیت در هر بلوک به اندازه NJ(N-i) واحد زمانی از طریق یک شیفت رجیستر J (N-i) طبقه ای تاخیر گذاری می شود. این روش تاخیر ثابتی به اندازهJ (N-1) واحد زمانی برابر با(N-1)=J (N-1)N دوره بیت ایجاد می کند بنابر این تاخیر حدود نصف تاخیر ایجاد شده بوسیله یک صفحه به صفحه کننده بلوکی (N,B) می باشد.

کد گذاری الحاقی:

کد گذاری بلوکی و کد گذاری کانولوشنی می تواند به صورت ترکیبی بنام کدگذاری الحاقی با هم ترکیب می شوند . طرح این کدگذاری یک کدگذار بلوکی خارجی را در بر دارد که یک کدگذار کانولوشنی داخلی به دنبال آن آمده است در انتهای گیرنده کدگشای داخلی خطای ایجاد شده در خروجی دمدولاتور را تصحیح می کند کد گشای بیرونی معمولا یک کدگشای RS است که قادر به تصحیح برست های خطای اتفاقی تولید شده توسط آلگوریتم کدگشای داخلی که معمولا الگوریتم ویتربی (vitrebi algorithm)است می باشد که هر گاه تعداد خطاها در رشته بیت ورودی از قابلیت تصحیح الگوریتم بیشتر می شود،چنین برست های خطایی را تولید می کند.

 عملکرد کدگذاری الحاقی با با استفاده از کدگذاری های خارجی ساده با اجرا اینتر لیوینگ و عکس آن بین کدگذاری های داخلی و خارجی اصلاح می شود این خصوصیت به ویژه در مورد استاندارد DVB-S حفظ شده است {ETSI ETS 300421}

-      اسکرمبل کردن:

-       

توصیه ارائه شده توسط ITU{ITU-R S.446}به منظور استفاده از روشهای پاشندگی انرژی جهت محدود کردن تداخل بین سیستم های مخابرات رادیویی می باشد که از باند های فرکانسی یکسانی استفاده می کنند و در بخش 4-1-7 آمده است.در ارسال دیجیتال چناچه رشته دودویی تصادفی باشد انرژی حامل در سراسز طول طیف سیگنال مدوله کننده تقسیم می شوند با محدود کردن EIRP ارسالی ماهواره می توان چگالی توان سطحی را زیر حد تراز زمینه باقی نگهداشت در مقابل اگر رشته دودویی یک الگوی ثابت تکراری داشته باشد خطوطی در طیف حامل مدوله شده ظاهر شده و دامنه آنها می تواند باعث محدود کردن چگالی توان سطحی در تراز زمینه ای که از آن فراتر می رود گردد اساس کار پاشندگی انرژی تولید یک رشته دودویی مدوله کننده است که بدون توجه به ساختار رشته دودویی که دربرگیرنده اطلاعات می باشد دارای خواص تصادفی است {گزارش {CCIR 384این عمل که در فرسنده قبل از مدولاسیون صورت می گیرد اسکرمبل کردن نام دارد در زمان دریافت عمل عکس بعد از دمدولاسیو صورت می گیرد دی اسکرمبل کردن نام دارد . مثالی از تحقق

اسکرمبل کننده و دی اسکرمبل کننده را نشان می دهد هر بیت رشته دودویی که اطلاعاتی را حمل می کند با هر بیت تولید شده یک مولد دنباله شبه تصادفی در مبنای 2 جمع می شود (این عمل شبه به رمزنگاری همزمان است ر.ک.بخش 4-2-1)مولد دنباله شبه تصادفی (Pseudorandom) از یک شیفت رجیستر با مسیر های فیدبک مختلف تشکیل می شود دی اسکر مبلر دارای همان مولد دنباله شبه تصادفی است و بر اساس خاصیت جمع در مبنای 2،ترکیب در مبنای 2بیت های رشته دودویی دمدوله شده با دنباله تصادفی بازیابی محتوای اطلاعات را بعمل در می آورد این کار باعث همزمان سازی می شود بعد از آنکه r بیت بدون خطا ارسال گردید طبقات r شیفت رجیستر مربوط به اسکرمبل کردن و دی اسکرمبل کردن در یک وضعیت قرار دارند اما خطا در بیت باعث ایجاد خطایی به تعداد ضرایب غیر صفرa در مسیر های فیدبک در یک فاصله r بیتی می گردد {FEH-81} یک مزیت دیگر ایجاد شده بوسیله اسکرمبل کردن،جلوگیری از دنباله های طولانی از O و1 منطقی است که در کدگذاری نوعNRZ-L می تواند منجر به از دست دادن همزبان سازی در مدار بازاریابی زمان بندی بیت می شود و به دلیل وجود خطای زمان بندی در لحظه تصمیم گیری،خطای آشکار سازی در خروجی دمدولاتور خواهد شد.

مدولاسیون دیجیتال

شکل زیر اساس کار در یک مودلاتور را نشان میدهد.بخشهای ان عبارتند از :

1-مولد نماد

2-یک کد گذار

3-یک مولد سیگنال (حامل)

مولد نماد،نمادهایی را با m حالت تولید میکند که m=2^m از m  بیت متوالی یک رشته ورودی دودویی تشکیل می شود .کد گذار نوعی تناظر بین  mحالت این نماد ها و m حالت ممکن حامل ارسال شده برقرار میکند .دو نوع کد گذاری تجربه شده است:

- کد گذاری مستقیم >یک حالت نماد یک حالت حامل را تعریف میکند

- کد گذاری انتقالها >کد گذاری تفاضلی..یک حالت نماد یک انتقال بین دو حالت متواتی حامل را تعریف میکند.

به ازاء یک نرخ بیتRc (بیت بر ثانیه ) در ورودی دمولاتور ،نرخ سیگنالینگRs درخروجی مدولاتور تعداد تغییر حالتهای حامل در ثانیه با رابطه زیر تعریف میشود:

Rs=Rc(m=Rc)logM(boud)

مودلاسیون فاز ،یا کلید زنی شیف فاز(psk)خصوصآ برای لینکههای ماهواره ای مناسب است .این مودلاسیون دارای مزیت پوش ثابت بوده ودر مقایسه با کلید زنی وشیفت فرکانس (fsk)بازده کیفی ((تعدادبیت های ارسالی در ثانیه در وهحد پهنای باند فرکانس رادیویی))

بهتری را فراهم میکند دو نوع کلید زنی شیفت فاز میتوان در نظر گرفت:

الف)مودلاسیون دو حالته(m=2)

-با کد گذاری مستقیم :کلید زنی شیف فاز دودویی (Bpsk)

-با کد گذاری تفاضلی (Bpsk)

ب)مدلاسیون چهارحالته(m=4):

-با کد گذاری مستقیم :کلید زنی شیف فاز تربیعی(Qpsk)

-با کد گذاری تفاضلی (Qpsk)

دینامیک شبکه های الکتریکی

خلاصه:

ديناميك يك شبكه الكتريكي را مي توان با دانستن صفرها و قطب‌هايش به طور كامل توصيف كرد. هر ترانسفورماتور را مي توان با يك شبكه نردباني  كه از حل مدار معادل آن به دست مي آيد بيان كرده و به كمك آن صفرها و قطب‌هاي تابع انتقال آن را به دست آورد.

ما مي خواهيم يك راه حل كوتاه بر مبناي آناليز فضاي حالت را نشان دهيم. با استفاده از فضاي حالت و توابع لاپلاس شرايط مناسبي براي محاسبه عددي فراهم مي آيد. با استفاده از اين تركيب در عمل ديگر محدوديتي براي سايز شبكه و توپولوژي مدار كه شامل مقاومت‌ها و خازن‌ها و القاگرها است نداريم.

معرفي: ترانسفورماتورهاي HV را عموما براي مقاومت در برابر over voltageها و نيروي مدار كوتاه طراحي مي كنند وقوع اين پديده ها طبيعي و گريز ناپذير است و علت عمده خرابي هاي ترانسفورماتور است. تشخيص به موقع براي جلوگيري از خرابي ها بسيار مهم است براي رسيدن به اين مهم تست‌هاي تشخيص و condition montoring روش‌هايي است كه به ما كمك مي كند تا از وقوع خطاها آگاه شويم.

از ميان روشهاي تشخيص، TF روش بسيار مناسبي براي تعيين خطاهاي دي الكتريك است و تغير شكل‌هاي مكانيكي است. [1]

چنانچه از اين روش براي تشخيص استفاده كنيم ،تفسير بهتر و دقيق‌تر TF براي شناسايي خطا الزامي است. مطالب جالب و متنوعي در مورد آناليز مدار معادل ترانسفورماتورها و قطب‌ها و صفرهاي تابع تبديل با توجه به نوع سيم بنديها و تاثير آنها بر روي يكديگر (inter action) به طور كامل بحث شده است.

همانطور كه در  ‌[2]اشاره شده است ، اگر صفر و قطب هاي يك سيستم يا شبكه الكتريكي را بدانيم مي توانيم ديناميك آن را به طور دقيق تعريف كنيم. به اين وجود تاثير صفرها در شكل تابع تبديل خيلي مورد توجه نبوده است. اما در [2] تفسيرهاي مفيدي از صفر تابع تبديل اعلام شده است و حذف صفر و قطب‌هاي نزديك به هم را به خوبي بيان كرده است آنچه مشخص است دانستن صفرها همانطور كه انتظار مي رود مفيد است. به ويژه وقتي بخواهيم جزئيات بيشتري در رابطه با سيم بندي‌هاي چند گانه و تداخل (interaction) آنها بدانيم.

شكل (1) مدار معادل يك ترانسفورماتور در سيم پيچ را نشان مي دهد. محاسبه فركانس‌هاي طبيعي و توزيع ولتاژ دو موضوع مورد علاقه ماست. موارد زير به عنوان نكاتي هستند كه در نمايش مدار معدل سايز بزرگ و تحليل آن بايد مورد توجه قرار گيرند.

معمولا براي نمايش بهتر و همچنين براي به دست آوردن تمام فركانس‌هاي طبيعي مدار قسمت‌هايي را به مدار اضافه مي‌كنيم.

براي تصحيح تفسير و درك بهتر تابع تبديل اندازه گيري شده از ترانسفورماتور بسيار ضروري است تمام تداخل بين سيم پيچ‌ها را در نظر بگيريم [3].

براي اينكه پاسخ ما واقعي تر گردد بايد اتلاف‌ها را در نظر بگيريم.

جاي شكل

 .IIراهكارهاي موجود درحل مسائل

در اين قسمت اشاره كوتاهي به  متدهاي موجود براي حل شكل (1)

(براي توزيع ولتاژ و فركانس هاي طبيعي كرده ايم.

1)           اگر چه نرم افزارهاي براي آناليز مدار را مي توانيم مورد استفاده قرار دهيم اما آنها فقط شماتيكي  از نتيجه TF را نشان مي دهند و اطلاعات كافي درباره قطب وصفر به ما نمي دهند . زيرا در اين نرم افزارهاي تمايز بين دو قطب نزديك به هم و يا جفت  صفر و قطب نزديك به هم ( حذف صفر  و قطب ) را بسيارمشكل مي توان تشخيص داد.

2)           در اواسط دهه 1950 يك روش از سوي ABETTI  [4]  پيشنهاد شد و او از آناليز گره اي براي آناليز مدار معادل يك سيستم كه شامل سيم پيچي دو كوپله بودند استفاده كرد كه فقط براي تعيين فركانس هاي طبيعي مدارهاي سايز كوچك مورد استفاده قرار گرفت .

3)           در سال 1964،  Guruaij [5] متد پاسخ توسعه يافته را ارائه كرد كه بر  مبناي راهكار مقادير ويژه بود. اين روش به ما در به دست آوردن فركانس‌هاي طبيعي و توزيع ولتاژ كمك مي كند و مورد استفاده براي شبكه هاي بزرگ است.

4)           در سال 1977 و Degene ff [6] يك روش مشابه كه از ماتريس گره اي ادميتانس بود ارائه  داد يكي از شرايط آن بدين صورت است كه اتلاف را در نظر نگيريم.

5) FERGETAD [7] در سال 1974 يك راهكار برمبناي فرمول فضاي حالت براي محاسبه نوسانات ارائه داد در اين روش قطب ها مستقيما از مقادير ويژه سيتم و صفرها از معكوس سيستم بدست مي آمد كه روش سر راستي نيست.

III .محاسبه  تابع تبديل به كمك فضاي حالت:

 روش متغير حالت يك روش  بسيار كارآمد براي توصيف رفتار ديناميك  يك سيستم يا شبكه روش متغير حالت است KUH وRohrer [8] كارهايي روي آن براي تحليل شبكه انجام داده اند و نتايج را اعلام كرده اند . فضاي حالت برروي سيستم  غير خطي متغير با زمان مانند سيستم جايي كه روشهاي كلاسيك  از توصيف  آن عاجز بودند گسترش يافته است.

به طوري كه كيفيت رفتارسيستم،پسيويته، با زمان خطي ، پايداري و ... به راحتي با مشخصات متغير حالت قابل بيان است. از مزاياي ديگر اين روش،سيستم با معادله ديفرانسيل مرتبه اول توصيف مي شود و برروي برنامه نويسي بر روي كامپيوتر هاي ديجيتال مناسب است .

A تعريف ها.

حالت يك سيستم بايد اطلاعات كاملي از ديناميك سيستم به ما بدهد يك انتخاب مناسب برروي متغيرهاي حالت آن است كه مجموعه اي معادلات ديفرانسيل  خطي مرتبه اول كه از هم مستقل هستند را انتخاب  كنيم.

[9] .

عمومي شكل كه براي معادلات خطي lti بيان مي شود

X : متغيرهاي حالت

 : مشتق زماني متغيرهاي حالت

U : بردار ورودي

Y بردار خروجي

(A,B.C,D) :ماتريس هاي ثابت هستند

B: انتخاب متغير حالت

براي يك سيستم كه مورد آناليز قرار مي گيرد انتخاب متغيرهاي حالت يكتا نيست . انتخاب تصادفي متغيرهاي حالت ممكن است پيچيدگي را افزايش دهد. براي اجتناب ازاين حالت ها ، راهنمايي هايي براي انتخاب متغير حالت وجود دارد .

متغيرهاي حالت معمولاً با كمك المان هاي ذخيره كننده انرژي تعيين مي شوند در واقع ما به تعداد المان هاي مستقل در يك شبكه متغير حالت كمتري داريم به طور مثال در شكل (1) تعداد متغيرهاي حالت كمتر از عناصر ذخيره كننده انرژي است [10]. بر پايه  اين مدل جريان هاي اندوكتانس ها و ولتاژ خازن ها را به عنوان متغيرهاي حالت مطلوب در نظر مي گيريم . به عنوان مثال در يك سيستم به كمك گراف ، گره ها را مشخص مي كنيم  درختي كه از عناصر  ذخيره كننده تشكيل ميدهد  و از همه گره‌ها مي‌گذرد را مي‌توان به عنوان متغير حالت در نظر گرفت

براي مدل مدارنشان داده شده درشكل (1) متغيرهاي حالت را بدين صورت انتخاب مي كنيم .

1)           جريان  القاگرهاي سيم پيچ اوليه

X₁=i₁ , X₂=i₂ ,     Xn₁= in₁

2)           جريان القاگرهاي سيم پيچ ثانويه

Xn+1= , …. , X_n1+n2= _n2

3)           ولتاژ هاي گره سيم پيچي اوليه

Xn1+n2+1=e2

Xn1+n2+1=e3, … , X2n1+n2-1=en1

4)           ولتاژ هاي گره سيم پيچي ثانويه

X_2n1+n2=2

 _X2n1+n2+1=

.X2n1+2n2-2=n2

بنابراين تعداد متغيرهاي حالت كل=2_n1_2_n2-2  را بدست مي آيد.

C : فرمول بندي مدل حالت

معادلات حالت كه در اينجا فرمول بندي مي شود بروي يك ترانسفور ماتور دو سيم  پيچي شكل (1) است كه در ثانويه آن مدار كوتاه است. وقتي ترمينال سيم پيچي دومي حالتي ديگر است به طور مشابه فرمول بندي ميشود

1)           مشتق هاي زماني جريان هاي القايي :

V₁ تا V_n1 و V_n1 تا نمايش دهنده ولتاژ القاگرهاي طرف اوليه و ثانويه باشند همين طور ‌‌‌‍[L] نمايش دهند ماتريس  اندوكتانسهاي سلف‌ها و اندوكتانس هاي متقابل مدار مي باشند. رابطه بين مشتق جريان اندوكتانس با ولتاژ دو سر آن از رابطه (4) بدست مي آيد.

به طوري كه با توجه به اينكه سيم پيچي طرف دوم اتصال كوتاه است داريم: 

(R) را ماتريس قطري با رابطه زير است

اگر را اينطور تعريف كنيم

با استفاده از (6) و (7) و ولتاژ گره ها و به كمك (5) بدين صورت ساده مي شود.

اگر بر ماتريس هاي متشق زماني جريان‌هاي القاگر و ولتاژ گره‌ها ولتاژهاي ورودي دلالت كنند و به اين شكل توصيف كنيم به طوري كه

رابطه (8) تبديل مي شود به

بنابراين مشتق زماني جريان القاگرها به جريان القاگر و ولتاژ گره ها و ولتاژ ورودي وابسته مي شود.

به كمك قانون KCL براي مدار شكل (1) داريم

كه ‍ماتريس كپسيتانس گره اي مدار مي باشد. معادلات بالا را مي توان به صورت زير نوشت.

جايي كه ‍]T] يك ماتريس (n1+n2)x(n1+n2) است و به صورت زير توصيف مي شود.

جايي كه [1T] ماتريس با بعد n1*n1 است و به صورت زير توصيف مي شود.

[2T] همان شكل [1T] را خواهد داشت با اين تفاوت كه n2*n2 است. با توجه به اين كه مدار دومي اتصال كوتاه است. رابطه (14) تبديل خواهد شد:

كه ‍]k1] در واقع (n1+1) ستون [K] است.

نظر به اينكه انتهاي گره هاي خطوط سيم پيچي اوليه و ثانويه به پتانسيل e1 (ولتاژ ورودي) و طرف ديگر آن o است كاربرد KCL براي اين گره‌ها معادلات اضافه را نتيجه مي دهد.

براي اجتناب از اين اضافه ها رابطه (17) را به اين صورت اصلاح مي كنيم .

با جدا سازي مشتقات متغيرهاي حالت و ولتاژ ورودي رابطه بالا به صورت زير اصلاح مي شود.

جايي كه ‍‌[Ta] و  مطابق اولين و امين سطر  و  است.

به طوري كه  و از معادله استتناج مي شود به طوري كه

اگر  وماتريس هايي باشند كه مشتق زماني ولتاژ گره ها را به جريان هاي القاگر و مشتق زماني ولتاژ ورودي مربوط مي سازند آنگاه داريم

(جمله 19) به صورت زير در مي آيد بنابراين مشتق زماني وولتاژ گره ها به صورت جريان القاگر و مشتق زماني ولتاژ وروي توصيف مي شود

3) معادله حالت : برروي مدل مدار معادله حالت با تركيب رابطه (12) و(24) به صورت زير فرمول بندي مي شود.

 x و  بردار متغير حالت و مشتق مرتبه اول  آن است و u نيز بردار ورودي را توصيف مي كند به طوري كه

و ماتريس [A] و[B] به اين صورت تعريف مي شوند به طور كلي معادلات حالت مشتق زماني مرتبه اول متغيرهاي حالت را به متغيرهاي حالت ومحرك آن مربوط مي سازد و به طوريكه شامل هيچ كات ست از القاگرها و درختي  از خازن ها نيست [11].

(4) معادله خروجي : جريان خنثي سيم پيچ اوليه را به عنوان متغير خروجيy مدل حالت  انتخاب شده است با متغير حالت x و ورودي u رادر نظر بگيريم.

با توجه به شكل (1)جريان خنثي i مجموع جريان هاي القا گرها خازن ها سري از 1n بخش سيم پيچي اوليه است كه به صورت زير است.

با توجه به به تعريف متغيرهاي حالت و رابطه (25) معادله بالا به صورت زير نوشته مي شود

جايي كه   و عبارت از امين سطر و

از تركيب دو معادله در يكي داريم

رابطه 31 بدين صورت اصلاح مي شود

معادلات (25)و(31) باهم تركيب شده و مدل حالت شبكه را بدست مي آيد

IV. تعيين قطب و صفر

براي يافتن يك توصيف  تحليلي براي تابع تبديل معادلات حالت در حوزه زمان بايد به حوزه S برده شود با استفاده از تابع لاپلاس روابط (25) و (31) به صورت زير در مي آيد.

كه I يك تابع هماني با بعد A است . همين طور

 اگر TF را به صورت نسبت خروجي Y به ولتاژ E(s) تعريف مي كنيم

با استفاده از رابطه بالاترسيم TF بر روي مقادير عددي S در گستره وسيعي از فركانس امكان پذير است.

A.رياضيات پيچيده در محاسبه TF

همانطور كه قبلا گفته شد شكل به طور كلي اطلاعات كاملي از همه صفر و قطب به ما نمي دهد.

براي محاسبه TF در رابطه(34) نيازمند آن هستيم كه ماتريس را محاسبه كنيم يافتن معكوس اين ماتريس بسيار وقتگير و زمانبر است حتي اگر  كوچك باشد يافتن ماتريس معكوس بسيار آسانتر مي گردد وقتي ماتريس قطري باشد براي اين منظور ماتريس سيستم را به مدل حالت ديگر انتقال مي دهيم.

B.قطري سازي ماتريس سيستم :

 قطري كردن ، ماتريس سيتم با كمك تابع تبديل خطي را مي توان بدست آورد كه يك تكينيك شناخته شده است.

با كمك اين تابع تبديل مي توان ، ماتريس سيستم را قطري مي كرد اگر  مقادير ويژه ماتريس سيستم باشد و ماتريس مودال باشد با استفاده از رابطه روابط( 25 )و (31 )به صورت زير تبديل مي شود

به طوري كه

با اين فرض كه ماتريس  يك ماتريس قطري است كه عناصرش همان مقادير ويژه   ماتريس A است .

حال TF جديد را داريم

از آنجاييكه ماتريس معكوس  يك ماتريس قطري است محاسبه مربوط به آن بسيار ساده تر مي گردد و مزيت اين سيتم در شبكه هاي بزرگ بهتر به چشم مي آيد.

C.روش جبري ساختن TF

روش ساختن TF بوسيله استخراج ازعامل مشترك صورت و مخرج چند جمله اي در اينجا توصيف مي گردد با كمك اين روش به راحتي مي توان صفر و قطب را بدست آورد.

اگر ماتريس هاي  را به صورت زير تعريف مي كنيم

بنابراين ماتريس معكوس مشخصه تبديل مي شود به

اگر

باشد و به صورت زير ساده سازي گردد داريم

كه

به طوري كه  و و توصيف مي شود به صورت زير

معادله( 37) صورت زير در مي آيد

با ساده سازي داريم.

به طوري كه P وQ صورت و مخرج چند جمله اي TF را نشان مي دهد .

تعيين قطبها :

قطبهاي TF ريشه هاي چند جمله اي Q(s) هستند و با توجه به آن 48 و 49 نتيجه مي دهد .

بنابراين قطبهاي TF همان مقادير ويژه هستند كه در ماتريسA  بودند

تعيين صفرها

صفرهاي TF ريشه هاي چند جمله اي P(s) هستند از رابطه( 48) داريم .

عامل مشترك چند جمله اي (s) P  با دستكاري جبري روي عامل مشترك چند جمله اي  را مي توان بدست آورد كه در ادامه توضيح داده مي شود.

با توجه به رابطه (46)(S) باحاصلضربv فاكتورهركدام  به  فرم (توصيف مي شوند.

بدست آوردن عامل مشترك چند جمله اي(S)  با داشتن  زماني كه آنها ريشه هايش هستند كار بسيارساده اي است

به طور كلي (S)  چند جمله اي به صورت  بيان مي شود.

به طور مشابه عامل مشترك چند جمله اي هاي را از رابطه (44) و(45) قابل استخراج است.

با اين تفاوت كه عامل مشترك چند جمله اي  را با عملگرد  نمايش مي دهيم بنابراين عامل مشترك چند جمله اي هاي استخراج شده را مي توان به صورت زير نمايش داد.

عوامل مشترك P(s) به راحتي از رابطه (51) ساخته مي شود مجموع عوامل مشترك با توان مشابه (s) چند جمله اي ها در P(s) عوامل مشترك P(s) را نتيجه مي دهند.

پس عامل را باضرب  در S به صورت     در مي آوريم.

V . نتايج وبحثها

اين روش در Matlab پياده شده است در جدول1 زمان لازم (با توجه به مشخصاتcpu   كه )براي تعيين قطب و صفر TF بروي مدار شكل 1 با تعداد سيم پيچي هاي متفاوت آمده است.

1)همان طور كه در جدول 1 آمده است روش تحليلي فضاي حالت بسيار كارآمد است حتي در سيستم هاي بسيار بزرگ جواب را در مدت زمان معقولي بدست مي آيد جواب يك سيستم با 250 سيم پيچي كه صرفاً آكادميك است در مدت 709 ثانيه محاسبه مي شود.

2) نمونه نتايج (شكل TF و مكان قطب و صفر) در شكل 2 و 3 نمايش داده شده است كه سيم بندي ثانويه مدار كوتاه شده است هر دو نقطه خنثي زمين شده است. شكل 2 شكل TF  كه محور افقي آن فركانس است را نمايش مي دهد.

شكل3 مكان صفر و قطب TF به طور دقيق نمايش مي دهد حتي صفر و قطب نزديك هم و حذف صفر و قطب كاملاً مشخص است در حالي كه فقط با رسم  TF نمي توانيم اين پديده را مشاهده كنيم .ان صفرهايي كه نزديك محور صفر قطب ها هستند تاثير روي شكل و نتيجه TF دارند. از آنجائيكه در رسم TF توجه خيلي زيادي به صفرها نمي شود سودمندي  تعيين صفر و قطب بيش از پيش نمايان مي گردد

3)گر چه ممكن است كپستبانس سري با توجه به نوع سيم بندي ديسكي ،دولايه اي ) مقادير مختلفي را اختيار كند بازهم مشكلي پيش نمي آيد (عليرغم حذف صفر و قطب) مقاوم بودن اين روش را نشان مي دهد.

4) تعيين توزيع ولتاژ  در گره هاي مختلف بدون تلاش زيادي ممكن شده است

 IV نتيجه گيري

در اين مقاله يك متد بر مبناي فضاي حالت براي محاسبه  صفرها و قطب هاي تابع تبديل يك مدار معادل ترانسفور ماتور بيان شده است باكمك اين متد مي توان براي حالات مختلف ترانسفور ماتور، مانند سيم پيچي ها با تعداد مختلف و شرايط و تريتال ها و... مكان دقيق قطب و صفر را در زمان مناسب و محاسبات سرراست بدست مي آورد.

دفاتر و سوابق شرکت های برق

شركت هاي برق دفاتر حسابداري خود را بايد به ترتيبي نگاهداري نمايند كه از جهت اطلاعات مربوط به هر حساب كامل و جامع باشد. كليه دفاتر حسابداري و ضمائم و مدارك مربوطه بايد به طرز صحيحي نگاهداري شده و در مواع مقتضي جهت رسيدگي در اختيار مقامات وزارت نيرو قرار داده شوند. امحاء اين مدارك و سوابق تنها با اجازه وزارت نيرو و رعايت قوانين موضوعه كشوري امكان پذير خواهد بود.

2- شماره گذاري حسابها

شماره كدهائي كه براي حسابها در نظر گرفته شده بايد جزئي از عنوان آن حسابها تلقي شده و در صورتهاي مالي، ترازهاي آزمايشي تراز نامه ها و صورتحساب هاي درآمد و هزينه كه توسط شركت هاي برق تنظيم و براي وزارت ارسال ميگردد قيد شود.

به منظور تسهيل در تشخيص حسابهاي سرمايه اي يا هزينه هاي عملياتي مربوطه شركت هاي برق مي توانند از سيستم شماره گذاري فرعي در دفاتر يا برنامه هاي كامپيوتري خود كه به طرز مناسبي ارقام و مبالغ حسابها را تفكيك و تشريح نمايد استفاده كنند.

جدول شماره گذاري حسابها

حسابهاي 100-199                         دارائي و ساير اقلام بدهكار

حسابهاي 200- 299                        بدهي و ساير اقلام بستانكار

حسابهاي 300-399                         تأسيسات

حسابهاي 400-439                         درآمد و هزينه

حسابهاي 440-469                         درآمد عمليات  

حسابهاي 500-599                         هزينه هاي توليد، انتقال و توزيع

حسابهاي 900-949                         هزينه هاي مشتركين، فروش، اداري و عمومي

3- دوره حسابداري

حسابهاي شركت برق بايد به طور ماهانه تنظيم و نگاهداري شوند به طوري كه كليه عمليات و ارقام هر ماه در حسابهاي همان ماه منظور گردد سال اول مالي شركتهاي برق پايان اسفندهر سال بوده و در تاريخ مزبور حسابها بايد بسته شوند مگر آنكه وزارت نيرو ترتيب ديگري را مقرر كرده باشد.

4- پرسش و تفسير

به منظور هم آهنگي و رعايت يكسان اصول و موازين اين روش حسابداري هر نوع شبهه و ابهامي در مورد تعبير متن حسابها بروز نمايد بايد با نظر و صلاحديد وزارت نيرو مرتفع گردد.

5- متن حسابها

وجود يك قلم در يك حساب فقط موقعي منظور نمودن آنرا در حساب مربوطه ايجاب مي نمايد كه در متن آن حساب قلم مزبور يا مشابه آن تعيين شده باشد.

6- اقلام معوقه

كليه اقلام مربوط به عمليات سنوات قبل كه قبلاً به حسابها منظور نشده بايد بنا به مورد به حساب هاي 434 بستانكاري هاي متفرقه بمازاد با 435 بدهكاري هاي متفرقه بمازاد منظور گردند.

7- اقلام مميزي نشده

در صورت عدم تغاير با مقررات مالي و معاملاتي و ساير قوانين موضوعه هنگامي كه گزارش مالي شركت تهيه مي شود چنانچه داد و ستدي انجام شده باشد كه در حساب هاي مالي مؤثر باشد ولي مبلغ مورد داد و ستد را در موقع بستن حسابها در اختتام دوره حسابداري نتوان به طور دقيق تعيين نمود بايد برآورد آن مبلغ را در حسابهاي مربوطه منظور نمود. بديهي است برآورد نمودن اقلام جزئي كه تأثير قابل ملاحظه اي در حسابها نخواهد داشت ضروري نمي باشد.

8- توزيع حقوق و هزينه هاي كاركنان

هزينه هاي حقوق، دستمزد و مزاياي كاركنان مربوط به حسابهاي مختلف از قبيل نوسازي، تعمير و نگاهداري و عمليات بايد بر مبناي زمان واقعي صرف شده توزيع شود. چنانچه توزيع هزينه ها با اين ترتيب امكان نداشته باشد مي توان زمان صرف شده براي عمليات مشابه را مبناي توزيع اين قبيل هزينه ها قرار داد.

اطلاعات حسابداري لازم براي اين امر از قبيل گزارش اوقات كار بايد به ترتيبي تنظيم شود كه توزيع هزينه هاي كاركنان به حساب هاي مربوطه به سهولت امكان پذير باشد.

9- ذخيره هاي عملياتي

چنانچه وزارت نيرو مقرر دارد شركت هاي برق مي توانند به منظور تأمين بيمه اموال، صدمات و خسارات وارده، تعميرات عقب افتاده و غيره از ذخيره عملياتي استفاده نمايند. پيش بيني ميزان ذخيره هاي مزبور را نيز وزارت نيرو تعيين خواهد كرد.

10- مدارك و سوابق

شركت ها بايد مدارك، سوابق و اسناد مربوط به واحدهاي عملياتي حوزه فعاليت خود را به تفكيك و به طور جداگانه براي نيروگاه ها خطوط انتقال و شبكه توزيع از جهت قيمت تمام شده، افزايش هاي انجام گرفته، بركناري ها، هزينه هاي عمليات و تعمير و نگهداري نگاهداري نمايند.

تأسيسات برق

الف: اين حساب شامل قيمت تمام شده تأسيساتي خواهد بود كه در تملك سازمان يا شركت برق بوده و در عمليات بهره برداري مورد استفاده ميباشد و طول عمر خدمتي آن نيز بيش از يك سال از تاريخ بهره برداري است و طبق اصول و ضوابط ثبت گردد.

ب: بهاي افزايش ها و اصلاحات اموال استيجاري منظور در اين حساب بايد در كدهاي فرعي جداگانه كه قابل تميز و تفكيك از تأسيسات متعلق به شركت باشد ثبت گردد.

تأسيسات برق نگاهداري شده براي استفاده آتي

اين حساب شامل بهاي تأسيسات برق متعلق به شركت است كه تحت برنامه معيني جهت استفاده آتي نگاهداري مي شود. در ضمن حساب مزبور شامل تأسيسات تحويلي و خريداري شده كه به عللي پس از تاريخ تحويل و خريداري مورد بهره برداري قرار نگرفته و جهت استفاده آتي نگاهداري شده است مي گردد. همچنين تأسيساتي كه قبلاً توسط شركت موره بهره برداري قرار گرفته و بعداً از خدمت خارج شده ولي در نظر است كه در آينده مورد استفاده مجدد قرار گيرد در اين حساب منظور مي شود.

موقعي كه يك واحد عملياتي تأسيسات از حسابي به حساب ديگر از يك شركت برق به شركت برق ديگر و يا احياناً از يك حساب به حساب اموال غيربرقي انتقال مي يابد، نحوه محاسبه ذخيره استهلاك مربوطه بايد به طريقي كه در بند 11 دستورالعمل تأسيسات برق آمده است انجام گيرد.

شركتهاي برق مجازند فقط جهت مقاصدي كه در بالا شرح داده شد از ذخيره استهلاك استفاده نمايند. هر نوع انتقال قسمتي از اين حساب به مازاد يا استفاده از آن به طريقي، منوط به كسب مجوز از وزارت نيرو مي باشد.

دارائي هاي جاري

دارائي جاري عبارت است از وجوه نقدي، موجودي كالا، حسابهاي دريافتي و به طور كلي دارائي هايي است كه در شرايط عادي كار و در آينده نزديك به سهولت قابل تبديل به وجه نقد مي باشد.

صندوق

اين حساب شامل موجودي هاي بانكي و نيز وجوه نقدي در صندوق شركت به استثناي وجوه تنخواه گردان خواهد بود كه شركت مي تواند به طور جاري و روزمره از آن برداشت نمايد.

اسناد دريافتني

اين حساب شامل قيمت دفتري كليه سفته ها و ساير اسناد دريافتني خواهد بود.

حسابهاي دريافتني مشتركين

اين حساب شامل مبالغ بدهي مشتركين در ازاء فروش برق به آنها خواهد بود.

ساير حسابهاي دريافتني

اين حساب شامل كليه مطالبات شركت از كاركنان و ساير اشخاص حقيقي و حقوقي به استثناي بدهي هاي ناشي از فروش برق به مشتركين خواهد بود.

محاسبه و ثبت ارقام مربوط به مواد و مصالح بازيافتي به طريق ذيل خواهد بود.

1- در اين روش حسابداري ارزش لوازم و مصالح بازيافتي بر اساس قيمت صادره و در صورت عدم امكان بر مبناي برآورد تعيين خواهد شد.

2- لوازم اسقاط و غير قابل استفاده بايد بر مبناي مبلغ خالص تقريبي فروش در اين حساب منظور گردد- فروش منهاي هزينه فروش اختلاف بين مبلغ واقعي حاصل از فروش لوازم اسقاط يا مبلغ خالص تقريبي كه قبلاً در اين حساب ثبت گرديده در حساب 163 منظور و اصلاح خواهد شد.

سرمايه گذاري دولت

الف: اين حساب شامل وجوه و اعتباراتي كه دولت به منظور سرمايه گذاري در صنعت برق اختصاص مي دهد خواهد بود. سود و زيان سنواتي نبايد در اين حساب منظور گردد.

ب: موقعي كه شركت تأسيساتي را از شهرداري ها تحويل مي گيرد، ارزش مستهلك شده- قيمت اوليه منهاي استهلاك- تأسيسات مزبور به عنوان سرمايه گذاري در اين حساب منظور خواهد شد و متقابلاً ذخيره استهلاك مربوطه در حساب 108 و قيمت اوليه در حساب 101 ثبت مي گردد.

پ: اعتباراتي كه سازمان برنامه و بودجه به منظور اجراي طرح هاي مربوط به احداث و توسعه تأسيسات برق در اختيار شركت قرار مي دهد، ابتدا در حساب 250 منظور مي گردد و سپس بعد از تكميل طرح هاي مزبور به اين حساب منتقل و برگشت خواهد شد.

نكته: هر نوع كاهشي در ارقام مربوط به سرمايه گذاري بايد با موافقت مجمع عمومي شركت انجام گيرد.

وام ها و سپرده هاي ثابت دريافتي از مشتركين

اين حساب شامل مبالغ قابل استرداد وام هاي مشتركين كه تاريخ سررسيد آنها يكسال يا بيش از يكسال از تاريخ دريافت وام هاي مزبور باشد و همچنين سپرده هايي كه فقط در موقع قطع سرويس برق بازپرداخت مي شود خواهد بود.

بدهي به شركت ها و مؤسسات تابع وزارت نيرو

اين حساب شامل مبالغ بدهي به شركت هاي برق منطقه اي و شركت توانير و ساير شركتها و مؤسسات تابع وزارت نيرو خواهد بود كه ظرف يكسال يا كمتر قابل پرداخت مي باشد.

اهدائي براي احداث و توسعه تأسيسات

اين حساب شامل كمك هاي اهدائي اعم از نقدي يا جنسي خواهد بود كه از طريق متقاضي به منظور برقراري انشعاب اعطا مي گردد. هزينه مقطوع انشعاب و نيز هزينه وسائل اندازه گيري به عنوان سهمي از كمك متقاضي در سرمايه گذاري برق در اين حساب منظور خواهد شد.

هر نوع برگشتي و انتقالي از اين حساب به حساب درآمد، مازاد حاصله يا هر حساب ديگري منوط به تصويب وزارت نيرو خواهد بود.

نكته: چنانچه به موجب مقررات، قسمتي از پيش پرداخت متقاضي انشعاب قابل استرداد باشد در اين صورت پيش پرداخت مزبور ابتدا در حساب 252 منظور و پس از برقراري انشعاب، مبلغ باقي مانده به بستانكار اين حساب برگشت خواهد شد.

درآمد هاي عملياتي شركت

درآمد عمليات

اين حساب شامل درآمدهاي حاصله از فروش برق بر اساس صورتحسابهاي تنظيمي برق مصرفي مشتركين خواهد بود.

هزينه فروش كالا، خدمات و كارهاي قراردادي

حسابهاي مزبور به ترتيب شامل كليه هزينه ها و درآمدهاي حاصله از فروش كالا، خدمات يا كارهاي قراردادي به انضمام هر نوع سود يا حق العملي كه مؤسسه طبق موافقت نامه هاي موضوعه به عنوان كارگزار بابت كارهاي قراردادي كه براي شخص ثالث انجام مي دهد نصيبش ميگردد و تمامي هزينه هاي ناشي از اين قبيل فعاليتها خواهد بود.

طبقه بندي تأسيسات برق از تاريخ اجراي سيستم حسابداري

جمع قيمت دفتري تأسيسات برق كه به وسيله مؤسسات سابق برق طبق روش معمول در دفاتر حساب مؤسسات مزبور ثبت گرديده از تاريخ اجراي اين سيستم حسابداري در حساب 103 تأسيسات برق در مرحله تجديد طبقه بندي نقل و منظور مي شود.

جمع قيمت دفتري تأسيسات طبقه بندي نشده از تاريخ اجراي اين سيستم حسابداري بايد بر اساس حسابهاي معين تأسيسات برق (301 الي 398) تجديد طبقه بندي شوند. قيمت تأسيسات طبقه بندي نشده بر اساس بررسي دفاتر و تجزيه و تحليل مدارك و سوابق موجود مؤسسه تعيين خواهد گرديد. چنانكه اسناد و سوابق مؤسسه كافي براي تعيين قيمت تمام شده تأسيسات برق نباشد، قيمت هاي مربوطه از تاريخ اجراي اين سيستم حسابداري بر اساس ارزيابي وضع عيني تأسيسات برق مشغول به كار موجود تعيين خواهد گرديد.

هزينه پيمانكار

شامل هزينه هاي خدماتي است كه پيمانكار به موجب پيمان منعقده متعهد به انجام آن بوده و در حساب ساختماني شركت منظور مي گردد. موارد ذيل مشمول هزينه پيمانكاران نمي شود:

الف: كاركنان و افرادي كه در استخدام شركت بوده و حقوق و مزاياي آنها نيز از طرف شركت پرداخت مي گردد ولي در كارهاي پيماني مشاركت دارند.

ب: تجهيزات و مواد و مصالح مصرفي كه براي آنها رسيد انبار و حواله صادر ميگردد.

پ: موارد مشروحه تحت عنوان "ساير هزينه ها" مندرج در بند 8 ذيل ممكن است مشمول هزينه هاي پيمانكار گردد.

هنگاميكه تأسيسات برق، مركب از يك واحد عملياتي يا مجموع چند واحد بعد از تاريخ اجراي اين سيستم حسابداري از طريق خريد يا ترتيب ديگري تحويل گرفته مي شود، قيمت خريد به علاوه ساير هزينه هاي انجام شده قابل قبول مربوط به تأسيسات مورد تحويل، در حساب 103 تأسيسات در مرحله تجديد طبقه بندي منظور خواهد شد.

روش دستور كار و نحوه ثبت و نگاهداري كارتهاي اموال تأسيسات

الف: شركت هاي برق موظفند كه مشخصات فيزيكي تأسيسات حوزه فعاليت خود را طبق نقشه هاي مبسوط و ديگر سوابق مستدل كه نشان دهنده كيفيت سيستم عملياتي تأسيسات مزبور است نگاهداري نمايند.

ب: شركت هاي برق بايد مشخصات واحدهاي اموال هر يك از حسابهاي تفصيلي و معين تأسيسات را در كارتهاي اموال و تأسيسات دقيقاً به ثبت رسانده به طوري كه قيمت و مقدار و تعداد آنها به نحو كاملاً درستي نشان داده شده باشد.

محاسبه هزينه هاي افزايش ها و بركناري هاي واحدهاي اموال به طريق ذيل است:

1- موقعي كه يك واحد اموال به تأسيسات برق اضافه مي شود، قيمت آن به حساب تأسيسات برق مربوطه اضافه مي گردد مگر در مواردي كه اين قبيل واحدها در موقع تحويل و خريد تأسيسات برق يك واحد عملياتي را تشكيل دهد، در آنصورت به طريقي كه در دستورالعمل شماره 5 تأسيسات برق مذكور است محاسبه خواهد شد.

2- موقعي كه يك واحد اموال از خدمت تأسيسات برق بركنار مي شود اعم از اينكه واحد ديگري به جاي آن نصب شود يا نشود، قيمت دفتري آن به بستانكار حساب تأسيسات برق مربوطه به طريقي كه در بند (ث) ذيل تعيين شده منظور خواهد گرديد و متقابلاً حساب ذخيره استهلاك مربوطه نيز بدهكار خواهد شد. هزينه برداشت و ارزش بازيافتي واحد بركنار شده به ترتيب در بدهكار و بستانكار حساب ذخيره استهلاك مربوطه منظور مي شود.

انتقال اموال

در موردي كه اموالي از يك حساب تأسيسات برق به حساب ديگر، از يك شركت به شركت ديگر مانند شركت برق تهران به شركت توانير از يك قسمت عملياتي به قسمت عملياتي ديگر از حساب 101 تأسيسات برق مشغول به كار به حساب 105 تأسيسات برق نگاهداري شده براي استفاده آتي يا به حساب 121 اموال غيربرقي انتقال و برگشت داده شود يا بالعكس، اين عمل با برگشت دادن قيمت دفتري آنها از يك حساب به حساب ديگر، از يك شركت به شركت ديگر يا از يك قسمت عملياتي به قسمت عملياتي ديگر صورت مي گيرد. هر مبلغي كه در حسابهاي ذخيره استهلاك بابت تأسيسات مورد انتقال منظور شده بايد بر طبق تفكيك حسابهاي مزبور برگشت و انتقال داده شود.

خريد تأسيسات برق

مرحله بعدي در توسعه و پيشرفت صنعت برق در ايران مبتني است بر فروش برق به مؤسسات صنعتي كه قبلاً برق مورد احتياج خود را رأساً توليد مي كرده اند.

قرارداد فروش نيروي برق به واحدهاي صنعتي كه جانشين توليد برق خصوصي آنها مي شود در بيشتر موارد ايجاب مي نمايد كه محرك هاي اوليه و مولدها و ساير تجهيزات برقي واحدهاي صنعتي مزبور خريداري شود.

دارائي هاي غيرمشهود

تصور نمي شود كه شركت هاي برق در ايران در مورد دارائي هاي غيرمشهود متحمل هزينه به مقداري شوند كه قابل توجيه براي طبقه بندي هزينه مزبور در حساب تأسيسات مشغول به كار باشد. لذا، در اين روش حسابداري، با توجه به شرايط خاص كار در شركتهاي برق، جهت هزينه دارائي هاي غيرمشهود تأسيسات برق مشغول به كار از قبيل هزينه هاي تأسيس، امتيازات و حق مخصوص، حق اختراع، اخذ پروانه و ساير حقوق ناشي از دارائي هاي غيرمشهود پيش بيني نشده است.

دستورالعمل درآمد عمليات

برحسب اين روش حسابداري طبقه بندي درآمدهاي عمليات بر اساس موارد دوگانه ذيل خواهد بود:

1- درآمدهاي حاصله از فروش برق

2- ساير درآمدهاي عملياتي برق

در اين روش حسابداري، درآمدهاي ناشي از فروش برق بر مبناي صورت حساب هاي مصرف برق مشتركين در هر سيكل حسابداري تعيين خواهد شد. مبالغ وصول شده از مشتركين بابت برق مصرفي ملاك تعيين درآمدها قرار نخواهد گرفت.

صورت حساب هاي مصرف برق بايد در هر سيكل حسابداري براي كليه مشتركين صادر و توزيع گردد. در مواردي كه قرائت كنتر مشترك در يك سيكل بنا به دلائلي امكان پذير مي باشد بايد صورتحساب مربوطه جهت برق مصرفي بر اساس برآورد تنظيم گردد.

آمار و سوابق مربوط به درآمدهاي حاصله از فروش برق و نيز مقدار كيلو وات ساعت برق فروخته شده در هر سيكل بايستي به نحوي نگهداري شود تا بدان وسيله امر مقايسه در مورد طبقات مختلف درآمدها امكان پذير گردد.