مدیران ناکار آمد

به خوبی ما میدانیم که مدیران کار آمد در سرنوشت یک مدرسه چقدر می توانند نقش داشته باشند . یک مدرسه با حضور یک مدیر با لیاقت می تواند در بسیاری از امور سر و سامان پیدا کند. و مشکلات مدرسه با وجود چنین مدیری شناسائی و حل خواهد شد.

مدیر نه تنها باید سواد مدیریت را داشته باشد بلکه استعداد آن را هم داشته باشد. تنها  تجربه در معاونت و داشتن حداقل مدرک لیسانس کافی نیست. همچنین دلیل تحقیقی وجود ندارد که متاهل ها بهتر از مجرّد ها  مدیریت می کنند (  همچنان که شورای عالی آموزش و پرورش به تصویب رسانده است که از شرایط مدیر شدن متاهل بودن است ).

شواهد و تجارب نشان می دهد که در مدارس افراد با استعداد و توانا و با هوش و خلاق کمتر مدیر می شوند و این افراد توانمند با اینکه در مدارس وجود دارند اما به علل مختلف مورد شناسایی واقع نمی شوند و ما نمی توانیم از وجود آنان استفاده کنیم. در نتیجه اکثر مدیریت ها به دست افرادی سپرده می شود که نقاط ضعف فراوانی دارند.

به نظر نویسنده انتخاب مدیر با قواعد ی که آموزش و پرورش  در نظر گرفته است اشکالات فراوانی دارد. چون بسیاری از نیروهای مستعد و با هوش که می توانند تحولی اساسی در مدارس ایجاد کنند خارج از چهار چوبهای تعریف شده هستند. در پی چنین توضیحاتی است که مسئولین مربوطه باید در  این زمینه چاره اندیشی  کنند و یکبار دیگر باید این را بدانیم که ما مسئولیت سنگینی را در جامعه به عهده داریم. و هیچ نهادی مثل آموزش و پرورش تاثیر بنیادین در سرنوشت انسانها ندارد.

امروزه در علم مدیریت و شناسایی افراد با استعداد های مدیریتی، تحول زیادی در جهان صورت گرفته است. اما گویا ما از آنها غافل هستیم.

ناکارآمدی بسیاری از مدیران باعث شده است که برخی از برنامه های آموزش و پرورش در مدارس یا اجرا نشده یا اهمیت زیادی به آنها داده نمی شود و همچنین در برخی مدارس هم برنامه های مهم و ضروری کلا راکد مانده است. که ما بخشی از این برنامه های مهم و ضروری را در این جا آورده ایم امیدواریم که مورد استفاده شما قرار بگیرد .

ناکارآمدی مدیران و جلسات مدرسه:

در مدرسه جهت رسیدن به اهداف مختلف جلسات متعددی پیش بینی شده است. مثل جلسه شورای معلمین، جلسه شورای مدرسه، جلسه انجمن و اولیا و مربیان، جلسه شورای بهداشت، جلسه شورای دانش آموزی و غیره.

 اما چند درصد مدیران پایبند چنین جلساتی هستند. چند درصد آنها به اهداف راهبردی این چنین جلسات اعتقاد دارند و چند درصد آنها مهارت استفاده از این جلسات را می دانند؟

به چه علت برخی از مدیران نسبت به برگزاری جلسات در مدرسه علاقه نشان ندهند :

از مهمترین دلایل عبارتند از:

1- اعتقاد به بی فایده بودن جلسات : گروهی از مدیران اعتقاد دارند این جلسات فایده عملی کمتری دارند ویا اصلا هیچ فایده ای ندارند..و این مسئله را به تجربه در یافته اند که جلسات ضمن زمان بر بودن و داشتن هزینه هایی نتایج مطلوبی را به دنبال ندارد.

اما سئوال این است که  چرا چنین برداشتی از جلسات بوجود آمده  چرا جلسات آنها نتایج روشن و موثری را به همراه ندارد؟

علتش آن است که این مدیران توانائی این را ندارند که بتوانند از جلسات استفاده کنند. در واقع در نتیجه گیری از جلسات مهارت ندارند و برای همین این گونه قضاوت میکنند که جلسات بی فایده است.در واقع این هم نوعی ناکار آمدی مدیر را نشان میدهد.نه بی فایده بودن جلسات را.

2- ساده انگاری اجتماع مدرسه بجای داشتن فکر سیستماتیک:

همه ی ما میدانیم که مدرسه یک اجتماع پیچیده است و در نتیجه بدون استفاده از عقل جمعی و انسجام نیروها و داشتن برنامه ریزی امکان ندارد کار کرد در واقع این مدیران نمی توانند و یا در شرایطی نیستند که آنقدر به امور مدرسه نفوذ کنند که پیچیدگی آنرا درک کنند. در نتیجه یک دید ساده دارند و فکر می کنند که خود و معاونین می توانند بخوبی مدرسه را اداره کنند. و ظاهرا معلمین هم بنابر وظیفه خود امر تدریس را انجام می دهند. پس مشکلی نیست.

3- تنبلی و بی حوصلگی: هم یکی از عوامل عدم برگزاری جلسات است که برخی از مدیران به علت زمان بر بودن و سختی برگزاری جلسات از آن طفره میروند.

این سه دلیل مهم ویا لااقل یکی از آنها موجب بی اعتقادی ویا کوتاهی مدیران در برگزاری جلسات می شود. جلساتی که می تواند ما را هر چه بیشتر به اهدافمان نزدیک سازد.

عواقب ناشی از عدم اعتقاد مدیران به برگزاری جلسات :

1- بهم خوردن انسجام عملکرد.

2- عدم استفاده از تدبیر و عقل جمعی.

3- عدم وقوف به تعدد مشکلات در مدرسه.

4- عدم ارزش گذاری بر کارکنان مدرسه.

5- بروز خود راًیی  و یک جانبه نگری در مدرسه.

6- عدم استفاده از توانائیهای افراد.

7- تضعیف احساس مسئولیت در افراد.

8- از دست دادن گستره دید و درک مدیر از محیط.

9- ساده انگاری اجتماع مدرسه بجای پیچیدگی آن.

10- تضعیف حس همکاری معلمین با مدیر مدرسه.

مدیران ناکار آمد

به خوبی ما میدانیم که مدیران کار آمد در سرنوشت یک مدرسه چقدر می توانند نقش داشته باشند . یک مدرسه با حضور یک مدیر با لیاقت می تواند در بسیاری از امور سر و سامان پیدا کند. و مشکلات مدرسه با وجود چنین مدیری شناسائی و حل خواهد شد.

مدیر نه تنها باید سواد مدیریت را داشته باشد بلکه استعداد آن را هم داشته باشد. تنها  تجربه در معاونت و داشتن حداقل مدرک لیسانس کافی نیست. همچنین دلیل تحقیقی وجود ندارد که متاهل ها بهتر از مجرّد ها  مدیریت می کنند (  همچنان که شورای عالی آموزش و پرورش به تصویب رسانده است که از شرایط مدیر شدن متاهل بودن است ).

شواهد و تجارب نشان می دهد که در مدارس افراد با استعداد و توانا و با هوش و خلاق کمتر مدیر می شوند و این افراد توانمند با اینکه در مدارس وجود دارند اما به علل مختلف مورد شناسایی واقع نمی شوند و ما نمی توانیم از وجود آنان استفاده کنیم. در نتیجه اکثر مدیریت ها به دست افرادی سپرده می شود که نقاط ضعف فراوانی دارند.

به نظر نویسنده انتخاب مدیر با قواعد ی که آموزش و پرورش  در نظر گرفته است اشکالات فراوانی دارد. چون بسیاری از نیروهای مستعد و با هوش که می توانند تحولی اساسی در مدارس ایجاد کنند خارج از چهار چوبهای تعریف شده هستند. در پی چنین توضیحاتی است که مسئولین مربوطه باید در  این زمینه چاره اندیشی  کنند و یکبار دیگر باید این را بدانیم که ما مسئولیت سنگینی را در جامعه به عهده داریم. و هیچ نهادی مثل آموزش و پرورش تاثیر بنیادین در سرنوشت انسانها ندارد.

امروزه در علم مدیریت و شناسایی افراد با استعداد های مدیریتی، تحول زیادی در جهان صورت گرفته است. اما گویا ما از آنها غافل هستیم.

ناکارآمدی بسیاری از مدیران باعث شده است که برخی از برنامه های آموزش و پرورش در مدارس یا اجرا نشده یا اهمیت زیادی به آنها داده نمی شود و همچنین در برخی مدارس هم برنامه های مهم و ضروری کلا راکد مانده است. که ما بخشی از این برنامه های مهم و ضروری را در این جا آورده ایم امیدواریم که مورد استفاده شما قرار بگیرد .

ناکارآمدی مدیران و جلسات مدرسه:

در مدرسه جهت رسیدن به اهداف مختلف جلسات متعددی پیش بینی شده است. مثل جلسه شورای معلمین، جلسه شورای مدرسه، جلسه انجمن و اولیا و مربیان، جلسه شورای بهداشت، جلسه شورای دانش آموزی و غیره.

 اما چند درصد مدیران پایبند چنین جلساتی هستند. چند درصد آنها به اهداف راهبردی این چنین جلسات اعتقاد دارند و چند درصد آنها مهارت استفاده از این جلسات را می دانند؟

به چه علت برخی از مدیران نسبت به برگزاری جلسات در مدرسه علاقه نشان ندهند :

از مهمترین دلایل عبارتند از:

1- اعتقاد به بی فایده بودن جلسات : گروهی از مدیران اعتقاد دارند این جلسات فایده عملی کمتری دارند ویا اصلا هیچ فایده ای ندارند..و این مسئله را به تجربه در یافته اند که جلسات ضمن زمان بر بودن و داشتن هزینه هایی نتایج مطلوبی را به دنبال ندارد.

اما سئوال این است که  چرا چنین برداشتی از جلسات بوجود آمده  چرا جلسات آنها نتایج روشن و موثری را به همراه ندارد؟

علتش آن است که این مدیران توانائی این را ندارند که بتوانند از جلسات استفاده کنند. در واقع در نتیجه گیری از جلسات مهارت ندارند و برای همین این گونه قضاوت میکنند که جلسات بی فایده است.در واقع این هم نوعی ناکار آمدی مدیر را نشان میدهد.نه بی فایده بودن جلسات را.

2- ساده انگاری اجتماع مدرسه بجای داشتن فکر سیستماتیک:

همه ی ما میدانیم که مدرسه یک اجتماع پیچیده است و در نتیجه بدون استفاده از عقل جمعی و انسجام نیروها و داشتن برنامه ریزی امکان ندارد کار کرد در واقع این مدیران نمی توانند و یا در شرایطی نیستند که آنقدر به امور مدرسه نفوذ کنند که پیچیدگی آنرا درک کنند. در نتیجه یک دید ساده دارند و فکر می کنند که خود و معاونین می توانند بخوبی مدرسه را اداره کنند. و ظاهرا معلمین هم بنابر وظیفه خود امر تدریس را انجام می دهند. پس مشکلی نیست.

3- تنبلی و بی حوصلگی: هم یکی از عوامل عدم برگزاری جلسات است که برخی از مدیران به علت زمان بر بودن و سختی برگزاری جلسات از آن طفره میروند.

این سه دلیل مهم ویا لااقل یکی از آنها موجب بی اعتقادی ویا کوتاهی مدیران در برگزاری جلسات می شود. جلساتی که می تواند ما را هر چه بیشتر به اهدافمان نزدیک سازد.

عواقب ناشی از عدم اعتقاد مدیران به برگزاری جلسات :

1- بهم خوردن انسجام عملکرد.

2- عدم استفاده از تدبیر و عقل جمعی.

3- عدم وقوف به تعدد مشکلات در مدرسه.

4- عدم ارزش گذاری بر کارکنان مدرسه.

5- بروز خود راًیی  و یک جانبه نگری در مدرسه.

6- عدم استفاده از توانائیهای افراد.

7- تضعیف احساس مسئولیت در افراد.

8- از دست دادن گستره دید و درک مدیر از محیط.

9- ساده انگاری اجتماع مدرسه بجای پیچیدگی آن.

10- تضعیف حس همکاری معلمین با مدیر مدرسه.

موفقیت در هر جمعی مستلزم این است که آن محیط را خوب بشناسیم  و از نظرات و  دیدگاههای افراد  آن محیط شناخت کافی داشته باشیم. بدون ارتباط با افراد این شناخت بدست نمی آید. چنین وضعیتی در محیط های مدرسه خصوصا در مدارس متوسطه اهمیت دو چندان دارد. چون ما در محیط های مدرسه آینده یک ملت را رقم می زنیم. برای همین ما باید ضمن داشتن وجدان کاری از مسئولیت پذیری بالایی نیز بر خور دار باشیم. در پی چنین توضیحاتی است که مسئولیت سنگین مدیران در شناخت و ارتباط با دانش آموزان مشخص می شود.  حقیقت این است که بدون ارتباط با دانش آموزان و بدون آگاهی از نظرات دیدگاهها و نگرشهای آنان از آنچه که در مدرسه می گذرد و یا باید بگذرد. امکان یک مدیریت خوب در مدرسه وجود ندارد.

در همین راستاست که مدیر مدرسه باید جلسات انجمن و اولیا را فعال کند تا بتواند با آگاهی از آنچه که مسائل از دریچه آنان نگریسته می شود، مدیریت کارآمدی را اعمال کند. ارتباط با اولیا دانش آموزان در واقع نوعی ارتباط با دانش آموزان است چون قسمتی از برداشتهای دانش آموزان در اولیا آنها تجلی پیدا کرده است. علاوه بر این ما بر فرزندان آنها  مدیریت می کنیم. و آنها برای ما مهم هستند.که بدانیم چه دیدگاهی در مورد مسائل مختلف مدرسه دارند و انتظارات آنها چگونه است. و چگونه می توانیم با همکاری آنها دانش آموزان را برای رسیدن به اهداف آموزشی و تربیتی سوق دهیم. اما بسیاری از مدیران ما به انجمن و اولیا اعتقاد کمتری دارند. و یا اگر اعتقاد دارند در این زمینه کم کاری می کنند. شاید هم مهارت لازم را برای کار کردن ندارند.

ارتباط با اولیا دانش آموزان و فعال سازی جلسات انجمن و اولیا یک واقعیت است نه قول برخی فرمالیته است و نه در صورت لزوم، فقط به درد برخی کارهای خدماتی می خورند.

آیا به نظر شما اگر ما از دیدگاهها و نگرشها و انتظارات دانش آموزان و اولیا آنها آگاهی داشته باشیم و بتوانیم از آنها در ادراه مدرسه کمک بگیریم خوب می توانیم مدیریت کنیم یا نه خود به تنهائی همه چیز را به عهده بگیریم و همه چیز را از دریچه خود بنگریم. و به جای چند دست، تنها یک دست داشته باشیم. به جای ارزش گذاری، توجهی به آنها نکنیم. به جای بسیج نیروها، تنها خود باشیم؟

مدیر از چه راههایی می تواند با دانش آموزان ارتباط داشته باشد.

راههای ارتباط مدیر با دانش آموزان:

1- سخنرانی در سر صف .

2- سخنرانی در سر کلاس.

3- فعال کردن صندوق ارتباط با مدیر مدرسه.

4- برگزاری جلسات شورای دانش آموزی.

5- ارتباط های موردی و خصوصی.

6- بر گذاری جلسات انجمن و اولیا.

7- ارتباط با اولیای دانش آموزان در جلسات آموزش خانواده.

عواقب ناشی از عدم ارتباط مدیر با دانش آموزان:

1- عدم آشنائی مدیر با نظرات و دیدگاههای دانش آموزان در مورد مسائل مدرسه.

2- عدم آشنائی مدیر با مشکلات دانش آموزان.

3- عدم آشنائی دانش آموزان با دیدگاهها و انتظارات مدیریت مدرسه.

4- تضعیف یا نبود حس همکاری دانش آموزان در رابطه با مسائل مربوط به مدرسه.

5- بروز این اعتقاد که دانش آموزان مدیر مدرسه را بی لیاقت، بی خیال، زور گو و بی عرضه می دانند.

6- عدم ارزش گذاری روی دانش آموزان و حکومت بر کسانیکه ما به آنها اهمیت نمی دهیم.

7- عدم شناخت بسیاری از مشکلات که از دید ما پنهان است.

منظور از یکپارچه سازی نیروها، یعنی مدیر بتواند موقعیت هایی فراهم آورد(مانند برگزاری جلسات) تا نیروهای مدرسه بتوانند جهت همکاری و ایجاد فرصت های رشد، از نزدیک در مورد مسائل مختلف، از جمله نحوه تدریس، برخورد با دانش آموزان، برنامه های مورد نظر، موفقیت ها و شکست ها، طرح سوالات و غیره  از دیدگاهها، نگرشها،  برداشتها و عملکردهای هم اطلاع داشته باشند تا بتوانند ضمن درک جایگاه خود، نقش بهتری را در مدرسه ایفا کنند.

حقیقت این است که انسان اگر نتواند جایگاه اندیشه و عملکرد خود را در یک جمع درک کند و به عبارتی جایگاه او مبهم باشد نمی تواند با انگیزه و شناخت کافی انجام وظیفه نماید. یکپارچه سازی نیروها  این حسن را دارد که به انسان انگیزه  می دهد و راههای بهتر اندیشیدن و بهتر عمل کردن را به او یاد میدهد.

نیروهای مدرسه با اینکه به عنوان یک کل اهداف مشترکی را دنبال میکنند. در عین حال هر کدام وظیفه خاص خود را در مدرسه دنبال می کنند.(مانند:معلمین دینی ،فیزیک، شیمی، دفتردار، مشاوره و غیره). این وظایف خاص ممکن است این اعتقاد یا این اشتباه را در انسان به وجود بیاورد که ما بدون آگاهی از عملکرد و اندیشه دیگران به خوبی می توانیم در حوزه فعالیت خود انجام وظیفه نموده و موفق بشویم. اما این یک اشتباه مسلم است. چون ما در یک جمع مرتبط با هم فعالیت می کنیم و نا خواسته اندیشه و عملکرد دیگران در ما تاثیر می گذارد. علاوه بر آن مدرسه یک سیستم است و سیستم متوجه هدفی است که بدون هماهنگی اجزا آن ممکن نیست به اهداف خود برسد. در واقع مدرسه یک محیط منظور دار و  هوشیار و اتحاد گونه است و انحراف از این مسیر یک گمراهی بزرگ است. اما بسیاری از مدیران از این واقعیت غافل هستند و یا اعتقادی به آن ندارند. در نتیجه عوامل موجود در مدرسه هماهنگ و یکپارچه نیستند. این هماهنگی و یکپارچه سازی می تواند سطوح مختلفی داشته باشد. مثلا تمام نیروهایی که در مدسه اهداف نزدیک و شبیه به هم دارند مانند مشاور، تربیتی، کتابدار، باید کاملا هماهنگ باشند. چنین روندی نیاز به بستر سازی توسط مدیر مدرسه دارد و او باید در راس همه مسائل همراه با معاونین در جریان تمام رخدادها باشند. اما فبل از هر چیز باید مدیر با معاونین در مورد مسائل مختلف طی نشست ها و گفتگوهای متعدد در قبال همه مسائل مدرسه استراتژی مشترکی داشته باشند. تا بتوانند مدرسه را نیز برای رسیدن به اهداف مورد نظر به پیش ببرند.

 یکپارچه ساری مدرسه فرا تر از یک هماهنگی معمولی است چون ما در اینجا ضمن هماهنگی در عملکرد ها، از دیدگاهها و نگرشها و عقاید و تجارب و شکست ها و موفقیتهای طرف مقابل هم در مورد مسائل آگاهی پیدا می کنیم. و بدین گونه هر کس جایگاه خود را برای رفتن به سوی موفقیت درک می کند. و عملکرد او بهبود پیدا میکند. برای همین به نظر می رسد که برای رسیدن به این منظور باید مدیران آموزش ببینند و یا مدیرانی انتخاب شوند که در این زمینه قابلیت داشته باشند.

امروزه وضعیت غالب بر برخی از مدارس ما بیشتر تهدید و تحقیر است تا تشویق و امید و ارزش گذاری. چنین روندی می تواند در جامعه دور تسلسلی را به وجود بیاورد که برای ما بسیار نگران کننده است. چون دانش آموزان کنونی  مدارس مدیران و معلمان فردای ما هستند و آنها می توانند روند رفتارهای ما را از طریق همانند سازی و الگو برداری تقلید کرده و رفتارهای ما را نسبت به خود در آینده تکرار کنند. روحیه حاکم بر نیروهای بیشتر مدارس مایل است تا دانش آموزان ساکت، آرام و مطیع باشند. در غیر این صورت باید عواقب رفتارهای تحقیر آمیز و سر کوب را بپذیرند. این در حالی است که نسل جدید به علل مختلف انتقاد گر و آزاد منش و حساس است. به نظر می رسد که ادامه شرایط کنونی که بیشتر مبتنی بر تحقیر و سر کوب است باید با برنامه ریزی و آموزش نیروها، خصوصا مدیران استحاله پیدا کند. و گرنه ما در مدارس نیروهایی را پرورش نخواهیم داد تا بتوانند به ارزش والای خود پی برده و در آینده نسلهای رشید و با اعتماد به نفس و عزت نفس بالا تربیت کنند.

روند تحقیر و سر کوب می تواند عزت نفس گروه زیادی از دانش آموزان پایین آورد. و آنها را با مشکلات آموزشی و شخصیتی زیادی مواجه سازد. که نتیجه آن فرافکنی و سر خوردگی و خستگی و بی انگیز گی نسبت به درس و گرایش به سوی بزهکاری های اجتماعی است.

در دوره متوسطه دانش آموزان صاحب توانائیهای زیادی هستند که می توانند، خوب انتقاد کنند، نظر بدهند ،اعتراض کنند، از خود دفاع کنند، ابراز وجود کنند و غیره. حالا فرض کنید که دانش آموزان در محیط های مدارس به علت تحقیر و تهدید  نتوانند از این تواناییها خود استفاده نمایند و آنرا سر کوب کنند. به نظر شما چه وضعی پیش می آید؟ و حتما می دانیم که سر کوب این تواناییها که مدرسه اجازه ابراز وجود آنها را نمی دهد. چه سر نوشتی را برای آنها به دنبال خواهد داشت؟

 البته نباید این سوء تفاهم به وجود بیاید که ما فکر کنیم دادن آزادی عمل بیشتر به دانش آموزان در مدرسه ها وضعیت را به گونه ای آشفته می کنیم. و باعث بی نظمی و جری شدن دانش آموزان میشویم. بلکه باید این را بدانیم که ما بین دانش آموزان خاطی و دانش آموزان وظیفه شناس فرق قائل هستیم و حق برخورد با آنها را برای خود طبق مقررات و ضوابط محفوظ می داریم و دانش آموز موظف است در چهار چوب ضوابط و مقررات مدرسه حرکت نماید. اما این به این معنی نیست که دانش آموز حق نفس کشیدن را نداشته باشد.

 برای داشتن دانش آموزان با انگیزه، با نشاط و رضایت مند و روبه رشد ما نیاز داریم که در مدارس بیشتر محیطی را فراهم بیاوریم که دانش آموزان به جای تنبیه و تحقیر، تشویق و تر غیب و مورد احترام واقع شوند. همچنین باید در مسائل مختلف از نظرات و دید گاه های آنها استفاده کرد.

مسئله دیگر رسیدگی به اعتراض و انتقاد های آنهاست. به حدی که از نظر منطقی در آنها رضایت مندی به وجود بیاید. و آنها بتوانند به پاسخ سوالهای خود برسند. اما آیا این روند در مدارس ما پیگیری می شود؟ ما چگونه پاسخ اعتراضات و انتقاد های دانش آموزان را می دهیم؟ آیا اجازه نفس کشیدن را به آنها می دهیم ؟ آیا برنامه تشویق و ترغیب و امید را در آنها مد نظر داریم؟

در پی چننین توضیحاتی است که شوراهای دانش آموزی را در مدرسه جدی نمی گیریم. و انتقادهای آنها را برای خود توهین میدانیم. و اجازه اظهار نظر به آنها نمی دهیم. و مدیریت را صرفا از بالا به پائین می دانیم برای افراد پائین حق و حقوقی قائل نیستیم.

 اگر در مدارس تشویق دانش آموزان در قبال فعالیتشان وجود نداشته باشد و اگر اجازه نفس کشیدن را به آنها ندهیم و اگر آنها را تحقیر کنیم و ارزش وجود ی آنها را فراموش کنیم. و سدی میان خود و دانش آموزان بکشیم. آن موقع دانش آموزان حق دارند بی انگیزه، خمود و بی شخصیت باشد.

امید است که ما دیدگاهها و نگرشهای خود را در این رابطه تغییر دهیم و محیطی را فراهم آوریم که درآن همه دانش آموزان به حق و حقوق خود برسند.

 

معلمان هر سال از اواخر خرداد تا اواخر شهریور ماه تعطیلات تابستانی خود را می گذارانند. شاید گروهی از مردم که شغل آنها معلمی نیست این مسئله را برای معلمان یک امتیاز بزرگی بحساب بیاورند. و فکر کنند معلمان راحت هستند و در سه ماه تابستان در خوش گذرانی بسر می برند. اما اگر آنها وضعیت معلمان را در سه ماه تابستان حالت کسی تصور بکنند که مجبور است که بیشتر اوقات خود را در خانه بماند، (آنهم در محیط های شهری و در فضای شلوغ و آلوده و گرم)و سرخورده و خسته بشود، دیگر این قضاوت را نخواهند کرد. و نگرش خود را تغییر خواهند داد.

شاید گفته شود که خوب چرا باید خانه بمانند به مسافرت بروند؟ در جواب باید گفت که مسافرت هم مقدمات و شرایطی را می طلبد که بیشتر معلمان آنرا ندارند. تازه مگر می شود تمام دو و سه ماه را در مسافرت بسر ببرند. مگر معلمان چقدر امکانات مادی برای آن دارند. آنهم در تابستانی که بیشتر شهرهای ایران از گرما بیداد می کنند.

شاید هم گفته شود که شغلی را دست و پا کنند. و کار کنند؟ در جواب باید گفت که خوب برخی معلمان این کار می کنند. گروهی کشاورزی، گروهی فروشندگی،گروهی رانندگی و غیره. اما تعداد زیادی از معلمان شرایط کار کردن را ندارند. یا نمی توانند کار کنند. و یا توانایی سرمایه گزاری برای کار کردن را ندارند. پس این افراد چکار میتوانند بکنند. ممکن است بفرمائید که خوب مطالعه و تحقیق کنند. اما به نظر شما چه تعدادی از آنها برای آن انگیزه دارند؟و جایگاه مطالعه و تحقیق چقدر در جامعه ما از جایگاه رفیع بر خوددار است. تا معلمان را به آن سو بکشاند؟

در پی چنین توضیحاتی است که می بینیم که تعداد زیادی از معلمان در تابستان ها واقعاً در گذراندن تعطیلات خود مشکل دارند. برای همین این تعداد از معلمان باید به یک نحوی تعطیلات تابستانی خود را سپری کنند شرایط مشغولیت که برای آنها نیست،دولت هم برای آنها برنامه ریزی نکرده است. پس برخی مجبورند شرایط سخت تعطیلات تابستانی به جان بخرند و در خانه خسته و سر خورده شوند. و دچار مشکلات روحی و روانی شوند. برخی آنقدر آسیب می بینند که قدرت روحی و روانی را برای معلم بودن از دست بدهند. مسئولین مدیریتی آموزش و پرورش هم ظاهرا نمی توانند  که حالت این گروه از معلمین را درک کنند چون آنها سه ماه تعطیلی تابستان را ندارند. و به اندازه کافی هم مشغول هستند که از این گروه بی خبر باشند.

به نظر می رسد که برای تعطیلات تابستانی معلمان جهت جلو گیری آسیب دیدن آنها باید مسئولین برنامه ریزی جامعی داشته باشند. که آنها بتوانند در تابستان در حوزه های مختلف کار کنند. مثلا بتوانند به مسافرت بروند، کلاسهای آموزش ضمن خدمت ببینند. و یا به مطالعه و تحقیق بپردازند و یا در همایش ها و سمینارها، برای ارتقای آگاهی شان شرکت کنند. همچنین ما می توانیم بستر های مختلف دیگری را آماده کنیم و اجازه ندهیم معلمین به انحاء مختلف آسیب ببینند. اقدامات صورت گرفته در این زمینه هم از طرف مسئولین هنوز ناچیز است. و همچنین ما نباید فکر کنیم که تنها معلمینی آسیب می بینند که بیکار و علاف هستند بلکه آنهاییکه در شغلهای دیگر ی غیر از شغل معلمی هم مشغول هستند نوعی آسیب می بینند چون نقش معلم بودن آنها تضعیف می شود. معلم باید معلم باقی بماند. و مشغولیت او باید با شغل او سنخیت داشته باشد. اما افسوس که بسیاری از مشکلات کلیدی هنوز حل نشده است. فریاد های تعداد زیادی از معلمین هم به جایی نرسیده است.