زندگی نامه شیخ بهایی

بهاءالدین محمد بن حسین عاملی معروف به شیخ بهائی (زادهٔ ۸ اسفند ۹۲۵ خورشیدی در بعلبک، درگذشتهٔ ۸ شهریور ۱۰۰۰ خورشیدی در اصفهان) حکیم، فقیه، عارف، منجم، ریاضیدان، شاعر، ادیب، مورخ و دانشمند نامدار قرن دهم و یازدهم هجری؛ که در دانش‌های فلسفه، منطق، هیئت و ریاضیات تبحر داشت. در حدود ۹۵ کتاب و رساله از او در سیاست، حدیث، ریاضی، اخلاق، نجوم، عرفان، فقه، مهندسی و هنر و فیزیک بر جای مانده است. به پاس خدمات وی به علم ستاره‌شناسی، یونسکو سال ۲۰۰۹ که مصادف با سال نجوم می‌بوده نام وی در لیست مفاخر ایران ثبت گردید.

شخصیت ادبی شیخ بهایی:

بهائی آثار برجسته ای به نثر و نظم پدید آورده است. وی با زبان ترکی نیز آشنایی داشته است. عرفات العاشقین (تألیف ۱۰۲۲ـ ۱۰۲۴)، اولین تذکره ای است که در زمان حیات بهائی از او نام برده است.
 
بهترین منبع برای گردآوری اشعار بهائی، کشکول است تا جائی که به عقیده برخی محققان، انتساب اشعاری که در کشکول نیامده است به بهائی ثابت نیست. از اشعار و آثار فارسی بهائی دو تألیف معروف تدوین شده است؛ یکی به کوشش سعید نفیسی با مقدّمه ای ممتّع در شرح احوال بهائی، دیگری توسط غلامحسین جواهری وجدی که مثنوی منحول « رموز اسم اعظم » (ص ۹۴ ـ ۹۹) را هم نقل کرده است. با این همه هر دو تألیف حاوی تمام اشعار و آثار فارسی شیخ نیست.

اشعار فارسی بهائی عمدتاً شامل مثنویات، غزلیات و رباعیات است. وی در غزل به شیوه فخرالدین عراقی و حافظ، در رباعی با نظر به ابو سعید ابوالخیر و خواجه عبدالله انصاری و در مثنوی به شیوه مولوی شعر سروده است. ویژگی مشترک اشعار بهائی میل شدید به زهد و تصوّف و عرفان است. ازمثنوّیات معروف شیخ می توان از اینها نام برد: «نان و حلوا یا سوانح سفر الحجاز»، این مثنوی ملمّع چنانکه از نام آن پیداست در سفر حج و بر وزن مثنوی مولوی سروده شده است و بهائی در آن ابیاتی از مثنوی را نیز تضمین کرده است. او این مثنوی را به طور پراکنده در کشکول نقل کرده و گردآورندگان دیوان فارسی وی ظاهراً به علت عدم مراجعه دقیق به کشکول متن ناقصی از این مثنوی را ارائه کرده اند.

«نان و پنیر»، این اثر نیز بر وزن و سبک مثنوی مولوی است؛ «طوطی نامه» نفیسی این مثنوی را که از نظر محتوا و زبان نزدیکترین مثنوی بهائی به مثنوی مولوی است، بهترین اثر ادبی شیخ دانسته و با آنکه آن را در اختیار داشته جز اندکی در دیوان بهائی نیاورده و نام آن را نیز خود براساس محتوایش انتخاب کرده است.

«شیر و شکر»، اولین منظومة فارسی در بحر خَبَب یا مُتدارک است. در زبان عربی این بحر شعری پیش از بهائی نیز مورد استفاده بوده است. « شیر و شکر » سراسر جذبه و اشتیاق است و علی رغم اختصار آن (۱۶۱ بیت در کلیات، چاپ نفیسی، ص ۱۷۹ ـ ۱۸۸؛ ۱۴۱ بیت در کشکول، ج ۱، ص ۲۴۷ ـ ۲۵۴) مشحون از معارف و مواعظ حکمی است، لحن حماسی دارد و منظومه ای بدین سبک و سیاق در ادب فارسی سروده نشده است؛ مثنویهایی مانند «نان و خرما»، «شیخ ابوالپشم» و «رموز اسم اعظم» را نیز منسوب بدو دانسته اند که مثنوی اخیر به گزارش میر جهانی طباطبائی (ص ۱۰۰) از آنِ سید محمود دهدار است. شیوه مثنوی سرایی بهائی مورد استقبال دیگر شعرا، که بیشتر از عالمان امامیه اند واقع شده است. تنها نثر فارسی بهائی که در دیوان های چاپی آمده است، « رساله پند اهل دانش و هوش به زبان گربه و موش » است.
 
بهائی در عربی نیز شاعری چیره دست و زبان دانی صاحب نظر است و آثار نحوی و بدیع او در ادبیات عرب جایگاه ویژه ای دارد. مهمترین و دقیقترین اثر او در نحو، « الفوائد الصمدیه » معروف به صمدیه است که به نام برادرش عبدالصمد نگاشته است و جزو کتب درسی در مرحله متوسط علم نحو در حوزه های علمیه است. اشعار عربی بهائی نیز شایان توجه بسیار است. معروفترین و مهمترین قصیده او موسوم به « وسیله الفوزوالامان فی مدح صاحب الزّمان علیه السلام » در ۶۳ بیت است که هر گونه شبهه ای را در اثناعشری بودن وی مردود می سازد. بهائی در ارجوزه سرایی نیز مهارت داشت و دو ارجوزه شیوا یکی در وصف شهر هرات به نام « هراتیه یا الزّهره » (کشکول، ج۱،ص ۱۸۹ ـ ۱۹۴) و دیگر ارجوزه ای عرفانی موسوم به « ریاض الارواح » (کشکول، ج۱، ص۲۲۵ ـ ۲۲۷) از وی باقی مانده است.

دوبیتیهای عربی شیخ نیز از شهرت و لطافت بسیاری برخوردار بوده که بیشتر آنها در اظهار شوق نسبت به زیارت روضة مقدّسه معصومین علیه السلام است.
 
شیخ محمدرضا فرزند شیخ حرّعاملی (متوفی ۱۱۱۰) مجموعه لطیفی از اشعار عربی و فارسی شیخ بهائی را در دیوانی فراهم آورده است. اشعار عربی وی اخیراً با تدوین دیگری نیز به چاپ رسیده است. بخش مهمی از اشعار عربی بهائی، لُغَز و معمّاست.
 
از بررسی شیوه نگارش بهائی در اکثر آثارش، این نکته هویداست که وی مهارت فراوانی در ایجاز و بیان معمّا آمیز مطالب داشته است. وی حتی در آثار فقهی اش این هنر را به کار برده که نمونه بارز آن «رسائل پنجگانه الاثناعشرّیه »، است. این سبک نویسندگی در « خلاصه الحساب، فوائد الصمّدیه، تهذیب البیان و الوجیزه فی الدرایه » آشکاراتر است. بهائی تبحّر بسیاری در صنعت لغز و تعمیه داشته و رسائل کوتاه و لغزهای متعدّد و معروفی به عربی از وی بر جا مانده است. مانند:

« لغزالزبده » ( لغزی است که کلمه زبده از آن به دست می آید )، « لغزالنحو »، « لغزالکشّاف » ، « لغزالصمدیه »، « لغزالکافیه » و « فائده ». نامدارترین اثر بهائی الکشکول، معروف به « کشکول شیخ بهائی» است که مجموعه گرانسنگی از علوم و معارف مختلف و آینه معلومات و مشرب بهائی محسوب می شود. 
بهائی در شمار مؤلفان پر اثر در علوم مختلف است و آثار او که تماماً موجز و بدون حشو و زواید است، مورد توجه دانشمندان پس از او قرار گرفته و بر شماری از آنها شروح و حواشی متعدّدی نگاشته شده است. خود بهائی نیز بر بعضی تصانیف خود حاشیه ای مفصّل تر از اصل نوشته است.
از برجسته ترین آثار چاپ شده بهائی می توان از اینها نام برد: « مشرق الشمسین و اکسیر السعادتین» ( تألیف ۱۰۱۵)، که ارائه فقه استدلالی شیعه بر مبنای قرآن (آیات الاحکام) و حدیث است. این اثر دارای مقدمه بسیار مهمی در تقسیم احادیث و معانی برخی اصطلاحات حدیثی نزد قدما و توجیه تعلیل این تقسیم بندی است. از اثر مذکور تنها باب طهارت نگاشته شده و بهائی در آن از حدود چهارصد حدیث صحیح و حسن بهره برده است؛ «جامع عباسی»، از نخستین و معروفترین رساله های علمیه به زبان فارسی؛ « حبل المتین فی اِحکام احکام الدّین » (تألیف ۱۰۰۷)، در فقه که تا پایان صلوه نوشته است و در آن به شرح و تفسیر بیش از یکهزار حدیث فقهی پرداخته شده است؛ « الاثنا عشریه » در پنج باب طهارت، صلات، زکات، خمس، صوم و حج است. بهائی دراین اثر بدیع، مسائل فقهی هر باب را به قسمی ابتکاری بر عدد دوازده تطبیق کرده است، خود وی نیز بر آن شرح نگاشته است
 
« زبده الاصول » این کتاب تا مدتها کتاب درسی حوزه های علمی شیعه بود و دارای بیش از چهل شرح و حاشیه و نظم است. « الاربعون حدیثاً » (تألیف ۹۹۵) معروف به اربعین بهائی ؛ « مفتاح الفلاح » (تألیف ۱۰۱۵) در اعمال و اذکار شبانه روز به همراه تفسیر سورة حمد. این اثر کم نظیر که گفته می شود مورد توجه و تأیید امامان معصوم علیه السّلام قرار گرفته است.
 
« حدائق الصالحین » (ناتمام)، شرحی است بر صحیفة سجادیه که هر یک از ادعیة آن با نام مناسبی شرح شده است. از این اثر تنها الحدیقه الهلالیه در شرح دعای رؤیت هلال (دعای چهل و سوم صحیفة سجادیه) در دست است.

« حدیقة هلالیه » شامل تحقیقات و فوائد نجومی ارزنده است که سایر شارحان صحیفه از جمله سید علیخان مدنی در شرح خود موسوم ریاض السالکین از آن بسیار استفاده کرده اند. همچنین فوائد و نکات ادبی، عرفانی، فقهی و حدیثی بسیار در این اثر موجز به چشم می خورد.

خدمات شیخ بهائی
در عرف مردم ایران، شیخ بهائی به مهارت در ریاضی و معماری و مهندسی معروف بوده و هنوز هم به همین صفت معروف است، چنانکه معماری مسجد امام اصفهان و مهندسی حصار نجف را به او نسبت می دهند. و نیز شاخصی برای تعیین اوقات شبانه روز از روی سایه آفتاب یا به اصطلاح فنی، ساعت آفتاب یا صفحه آفتابی و یا ساعت ظلی در مغرب مسجد امام (مسجد ش-ا-ه سابق) در اصفهان هست که می گویند وی ساخته است.

تولد و خانواده
وی از نوادگان حارث همدانی یکی از یاران با وفای امیرالمؤمنین است که در [بعلبک] متولد شد. دوران کودکی را در جبل عامل، از نواحی شام، در روستایی به نام «جبع» یا «جباع» زیست، او از نوادگان «حارث بن عبدالله اعور همدانی» بوده‌است (از شخصیت‌های برجسته آغاز اسلام، متوفی به سال ۶۴ خورشیدی). خاندان او از خانواده‌های معروف جبل عامل در سده‌های دهم و یازدهم خورشیدی بوده‌اند. پدر او از شاگردان برجسته شهید ثانی بوده است.

جشنواره شیخ بهایی

از سال ۱۳۸۳ شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان جشنواره‌ای به نام شیخ بهایی برگزار می‌کند. موضوع این جشنواره فن‌آفرینی و کارآفرینی است و برگزارکنندگان آن معتقدند شیخ‌بهایی نمادی از کارآفرینی است. شیخ‌بهایی در عصر خود دانش را به فناوری تبدیل کرد و خدمات ارزشمند علمی، فرهنگی و عمرانی از خود به یادگار گذاشت. به یاد او این جشنواره شیخ بهایی نامیده شد.

منابع :www.beytoote.com و wikipedia.org

زندگی نامه فیثاغورس یا فیثاغورث

پیتاگوراس، فیثاغورس یا فیثاغورث فیلسوف و ریاضیدان یونان باستان (۵۶۹–۵۰۰ پیش از میلاد) بود. او نخستین کسی بود که توانست اصول پراکنده ای را که ریاضیدانان نخستین عمدتاً با استقرا و آزمون و خطا کشف کرده بودند، بر پایه ی اصول و براهین قیاسی بنا کند.

مشهورترین اندیشه در هندسه را حدود دو هزار سال پیش فیثاغورس ارائه کرد او دانشمندی از اهالی یونان باستان بود که سر و وضعی بسیار ساده و ثروتی ناچیز داشت ولی صاحب تجربه های فراوان بود.فیثاغورس در جزیره ساموس در دریای اژه به دنیا آمد او به مصر بسیار سفر کرد و برای کسب دانش از بابل نیز دیدن کرد. در حدود 530 سال پیش از میلاد در کروتون - محلی یونانی نشین در جنوب ایتالیا- ساکن شد و شاگردان و طرفدارانی دور خود جمع کرد که به فیثاغورسیان معروف شدند.

فیثاغورس بر این باور بود که طبیعت جهان از قانونهای ریاضی پیروی می کند. وی از این قانونها در مویسقی استفاده کرد و متوجه شد که صدای سازهای زهی به ضریبهای درستی از طول زه این سازها بستگی دارد اگز زه به شکلی نگه داشته شود که قسمت مرتعش شونده نصف طول اولیه آن باشد صدای ایجاد شده یک اکتاو بالاتر خواهد بود. این یافته ها درباره قانونهای ریاضی مویسیقی یا هماهنگها امروزه هم اهمیت دارد.

فیثاغورس در اخترشناسی نیز نظم ریاضی را می دید او اعتقاد داشت که زمان گردش سیارات به دور خورشید متناسب با طول هماهنگ تارهای موسیقی است او فکر می کرد که حرکت سیارات سبب پیدایش صوتهای مویسقی می شود که او آنها را هماهنگ کره ها می نامید. اندیشه موسیقی سیاره ای دوامی نیافت ولی فیثاغورس به درستی دریافت که ستاره صبحگاهی و ستاره شامگاهی یک جسم اند. این ستاره میان یونانی ها به افرودیت و در میان رومیها به ونوس شهرت داشت.

رابطه ی فیثاغورس
فیثاغوس دانشمند و ریاضیدان یونان باستان، هنگامی که بر روی مثلث قائم الزاویه برسی کرد که همواره مساحت مربعی که با وتر یک مثلث قائم الزاویه ساخته می‌شود برابر است با مجموع مساحت دو مربعی که با اضلاع زاویه قائم ساخته می‌شود این قانون بعدها به عنوان رابطهٔ فیثاغورس شناخته شد که در هر مثلث قائم الزاویه، مجذور وتر برابر است با مجموع مجذور دو ضلع زاویه ی قائمه.

تبعید فیثاغورس
با این اعتقادات مرموز فیثاغورسیان از نظر همسایگان خود افرادی عجیب و حتی بنیادستیز به حساب می آمدند و فعالیت های سیاسی آنها سر انجام سبب تبعید فیثاغورس شد. او به مگابونتوم که شهری یونانی در جنوب ایتالیا بود رفت و در همانجا درگذشت. اگرچه طرفداران فیثاغورس نظریات او را ثبت کردند و احتمالا چیزی بر آنها افزودند با این وجود هیچ یک از نوشته های او به جا نمانده است.

منابع:ویکی پدیا

توليد ناب

پیدایش تولید ناب
زادگاه توليد ناب در شركت تويوتا در جزيره ناگويا در ژاپن است . نخستين پيروزي خانواده تويودا در صنعت ماشين آلات نساجي بود و در دهه 1930 به دليل نياز شديد دولت شركت مذكور وارد صنعت وسايل نقليه موتوري گرديد در آن سالها اين شركت بامشكلاتي از قبيل بازار داخلي كوچك ، نيروي كار ثابت ، فقدان سرمايه كافي و رقباي خارجي علاقه مند به بازار ژاپن روبرو بود.
در آن سالها، آي جي تويودا (EIJI TOYODA) با مهندس شركت تااي چي اوهنو به آمريكا سفر كرده واز شركت اتومبيل سازي فورد بازديد به عمل آوردند و نهايتا به اين نتيجه رسيدند كه اصول توليد انبوه قابليت پياده سازي در ژاپن را ندارد و اين سيستم پر ازمودا MUDA(اتلاف ) است . برهمين اساس ، آنها شيوه جديد از توليد كه بعدها توليد ناب نام گرفت را ايجاد كردند. 
تويوتا يك شركت معمولي توليد خودرو نبود. از همان آغاز راه اندازي شركت، اصول و مباني بكر مديريتي در شركت به كار گرفته شد. اين همان وقتي بود كه كيشيرو جوان در كارخانه ريسندگي پدر خود با ايده گيري استفاده از نوار نقاله، خط مونتاژ توليد موتور گازوئيلي كوچكي را با كمك مهندسان جوان ديگر راه انداخت. پدر كيشيرو معتقد بود هيچ فرايندي را نمي‌توان كامل ناميد و هميشه جايي براي بهبود وجود دارد و همين انديشه بهبود بود كه فرايند كايزن يا بهبود مستمر را در تويوتا نهادينه كرد. ماجراي تولد شركت جديد توليد خودرو در گوشه كوچكي از كارخانه ريسندگي پدر، انديشه ساده و جمع و جور كاركردن و بي ريخت و پاش بودن و آراسته بودن محيط كار را در ذهن و دل كاركنان شركت جديد جاي داد و بدين ترتيب تويوتا، سيستم توليدي به دنيا عرضه كرد كه به سيستم توليد ناب (LEAN) شهره گشت.

مقدمه
قرن بيستـم شاهد دو انقلاب در صحنه‌ توليد بود. انقلاب اول را پـس از جنـگ جهـاني اول هنـري فـورد و آلفرد اسلون پي ريـزي كردنـد که منجر به ظهور توليد انبوه و پايان عصر توليـد صنعتـي (توليـد دستي) شـد و انقـلاب دوم توسـط «تاايچي اهنو» در شـرکت خودروسازي تويوتا صورت گرفت که با محـوريت حذف اتلاف، اتمام عصر توليد انبـوه و زايش توليـد نـاب را در پي داشـت. پس مي توان سه مرحله را در شيوه‌هاي توليد در نظر گرفت: 
1-  توليد دستي (مبتني بر حرفه و هنر): در اين شيوه توليـد، کارگران ماهر با به کارگيري ابزار آلات ماشيني چند کاره، محصولاتي غيراستاندارد را در حجم کم و تنــوع بالا به صورت سفارشي براي خريداراني خاص توليد مي کردند. طبيعي است که اين ويژگي منجر به افزایش قيمت محصول مي شد. امروزه در ساخت ماهواره ها، سفينه هاي فضايي و مشتريان با سليقه هاي خاص اين شيوه کاربرد دارد. 
2-  توليد انبوه: اين شيوه توليد اولين بار توسط آدام اسميت در   قرن هيجدهم مورد تحليل قرار گرفت و برتخصص و تقسيم    کار و مفاهيمي چون مقياس اقتصادي توليـد و شيـوه هاي تجزيه و تحليل هزينه و سود و حجم فعاليت تاکيد دارد. از ويژگيهاي ديگر اين شيوه توليـد ايـن اسـت که محصـول توسط متخصصان طراحي و بوسيله کارگران غيرماهر توليد  مي شود. نيروي کار به آموزش کم احتياج دارد و سازماندهي    به صورت ادغام عمودي کامـل است. تنـوع محصـولات نيـز محدود است ولي به خاطر حجم بالاي توليـد رونـد قيمتـها نزولي است.
3-  توليد ناب:.انجمن ملي استاندارد و فناوري در وزارت بازرگاني آمريکا توليد ناب را اين‌گونه تعريف کرده است: «يک راه حل نظام‌مند براي شناسايي و از بين بردن اتلافها  ( فعاليتهايي که داراي ارزش افزوده نيستند) از طريق بهبود مستمر و به جريان انداختن توليد درست در هنگامي که مشتري به آن نياز دارد. اين فلسفه توليدي در پي کمال و بي نقص کردن سيستم هاي توليدي است». توليد ناب به اسامي ديگري چون: «توليد روان»، «سيستم توليد تويوتا» و «توليد بهنگام» نيز ناميده مي شود. اين توليد از اين رو ناب ناميده مي شود که در مقايسه با توليد انبوه همه چيز را به ميزان کمتر مورد استفاده قرار مي دهد. اصول توليد ناب اهداف نامحدودي را براي سيستم در نظر مي گيرد: نزول پيوسته قيمت تمام شده، به   صفر رساندن ضايعات و تنوع بي پايان محصولات. اين شيوه توليد يک سيستم کامل است که از فلسفه بهبود مستمر استفاده مي کند و با بهره گيري از فرهنگ کار تيمي سعي در تحليل اتلافهاي موجود در فرايند توليد و حذف آن ها دارد. ازويژگي‌هاي چنين سيستمي کاهش زمان توليد، کارايي بهتر پرسنل، کيفيت  بالاتر، عمر بيشتر ماشين آلات و کاهش در سطح موجودي و هزينه هاي سربار است.

چکیده
توليد ناب در واقع شيوه توليدي است که ضمن به کارگيري فوايد توليد انبوه و توليد
دستي، با هدف کاهش ضايعات و حذف هر فعاليت بدون ارزش افزوده شکل گرفته 
است. بر اين مبنا تكنيك ناب با كمك مجموعه ابزارهاي خود مي‌تواند نقش بنياديني
 دراصلاح و بهبود فرايندها داشته باشد.اصول توليد ناب در توليد محصولات نيز به كار برده مي شود و توليد محصول ناب سبب ذخيره زمان و هزينه شده و ارمغان دهنده موفقيت به يك محصول جديد است .در سي سال گذشته انديشه «توليد ناب» موجب دگرگوني طريقه كسب وكار بسياری از شركت ها شده است . اين تجربه آنچنان تاثير شگرفي داشته كه به نظر مي رسد بيشتر توليد كنندگان در حال پيشروي با انگيزه پيروزي هستند . اين بدان معناست كه آنها وادار به تغيير عملكرد خود در راستاي توليد محصولات قابل انعطاف ، سريع الانتقال و كارآمد شده اند . امروزه, سازمانهاي صنعتي مي کوشند تا با افزايش بهره وري، حذف هرگونه اتلاف ،(Waste) افزايش کيفيت محصولات توليدي، کاهش قيمت تمام شده و تحويل بموقع تقاضاي مشتريان، ضمن ادامه بقاء خود و نفوذ در بازار جهاني, به برتري اقتصادي دست يابند و اين مهم تنها از طريق حرکت به سمت توليد ناب ميسر مي گردد.در این مقاله که برگرفته از مقالات مختلف و کتاب هایی در این موضوع سعی کرده ایم که ابتدا تاریخچه ای از تولید ناب و محل پیدایش آن وچگونگی بوجود آمدن تولید ناب را بیان .سپس به مقدمه ای در باره تولید ناب ،مراحل پیدایش آن وپس از آن با تعریفی از ناب وارد بحث شویم. در این مقاله سعی کرده ایم که گریزی به کلیه مطالبی که به نوعی با تولید ناب سروکار دارند،بزنیم و اشاراتی مختصر بر روی هر کدام داشته باشیم. امید داریم که خوانندگان این مقاله  با مروری بر روی این مطالب آشنایی هر چند مختصردر مورد تولید ناب پیدا کنند<div>.

تعریف ناب
قبل از هر چیز بهتراست تعریفی از ناب بدانیم.
" ناب " چيست؟ هسته " ناب " در استمرار مداوم بهبود فرآيندها نهفته است و فلسفه آن حذف کليه فعاليتهائي است که ارزش افزوده اي ايجاد نمي کنند و اجراي آنها باعث کاهش اتلافها در سازمان مي شود .
عبارت مرتبط با " ناب " کلمه ژاپني کايزن به معني بهبود مستمر است. کايزن،
متدولوژيي است که کانون آن بهبود مستمر فرآيند مي باشد. اهداف اصلي کايزن عبارتند از: کاهش اتلاف، بهبود کيفيت، کاهش زمان تحويل، تضمين محيط کار ايمن و افزايش رضايتمندي مشتري .

از تولید دستی تا تولید ناب
1. تولید دستی:                                                                      
 يك توليدگر دستي ازكارگران بسيارماهر وابزارهاي ساده اما انعطاف‌پذير استفاده مي‌نمايدتا دقيقا آنچه را بسازدكه مشتري مي‌خواهد ؛يعني يك واحددر يك زمان.

مشخصه‌هاي توليد دستي عبارتند از : 
1- توليد محصول طبق سفارش مشتری
2 - انعطاف زياد
3 - کارگران بسيار ماهر 
 4 - ابزار و ماشين آلات ساده اما چند کاره
 5 - حجم پايين توليد 
6 - قيمت بالای محصول
7 - تقسيم ناچيز در فعاليت ها    
8 – Fitting

ضعفهاي توليد دستي:
از ضعفهاي توليد دستي اين است كه قيمت محصول بالا بوده و در صورت افزايش حجم توليد ، قيمت پايين نمي‌آيد . (امروزه در مورد ماهواره‌ها و سفينه‌هاي فضايي كه برجسته‌ترين توليدات دستي هستند همين مشكل به چشم مي‌خورد) . از مشكلات ديگر توليدكنندگان دستي اين است كه معمولا فاقد آن سرمايه مالي و انساني كافي هستند كه به دنبال نوآوريها و پيشرفتهاي اساسي باشند چرا كه پيشرفت واقعي در دانش فني مستلزم تحقيق و پژوهش سازمان يافته است . اما با اين حال محصولات دستي و سفارشي همچنان بازار خود را حفظ كرده‌اند چراكه برخي از مشتريان نيازها و سليقه‌هاي خاصي دارند كه فقط اين شيوه توليدي پاسخگوي نيازهاي آنهاست . اما در دهه 1990 براي شركتهاي توليدكننده دستي ، تهديد ديگري از جانب شركتهاي توليدكننده ناب ، به ويژه شركتهاي ژاپني آغاز شده است و آن تهديد اينست كه توليدگران ناب در تعقيب آن بخشي از بازار هستند كه تاكنون در انحصار توليدگران دستي بوده است . براي مثال ، شركت هوندا با اتومبيلهاي ورزشي (NS-x) با بدنه آلومينيومي خود حمله مستقيمي به بازار خودروهاي ورزشي فراري كرده است .

2. تولیدانبوه:
توليدگر انبوه در طراحي محصولات از متخصصين ماهر استفاده مي‌نمايد ، اما اين محصولات توسط كارگران غيرماهر ساخته مي‌شوند كه ماشين‌آلات گران و تك‌منظوره را هدايت مي‌كنند . اين محصولات هم‌شكل ماشيني ، در حجم بسيار بالا توليد مي‌شوند . ازآنجاكه توليد محصول جديد محتاج تغيير كل سيستم است ، بسي گرانتر از محصول قبلي خواهد شد . ازين‌رو توليدكننده انبوه تا جائيكه ممكن باشد ، از نوآوري در طرح خودداري مي‌نمايد . در نتيجه محصول ، به بهاي از دست رفتن تنوع و به دليل وجود روشهاي كاري كه براي كاركنان كسالت‌بار است ، ارزانتر در اختيار خريدار قرار مي گيرد .

مشخصه‌هاي توليد انبوه عبارتند از :
1– تعويض پذيری کارگر
2 – وجود نيروی غير مستقيم فراوان
3 – وجود محافظين ( بافر) برای مقابله با اختلال
                     -  کارگر اضافی
                     -  موجودی اضافی
                     -  فضای اضافی
4 – انعطاف کم
5 – ماشين الات وتجهيزات تک منظوره
6 – مشارکت ناچيز کارگر در بهبود فرآيندها
7– قيمت پايين محصول ( نسبت به توليد دستی )
8 – تقسيم کار شديد در مهندسی 
                    -  ارتباط کم بين آنها
                    -  ارتباط کم با بخش توليد و کارگاه
9 – زمان آموزش کوتاه

      ضعفهاي توليد انبوه:
1- محصولات كم تنوع
2- خوداري  از نوآوري در طرح

3. توليدناب:
يك توليدگر ناب مزاياي توليد دستي و توليد انبوه را با يكديگر تلفيق كرده و از قيمت بالاي اولي و انعطاف ناپذيري دومي اجتناب مي‌نمايد و از ماشين‌آلاتي استفاده مي‌كند كه هم خودكار و هم انعطاف‌پذيرند .
هدف توليد گر ناب،رسيدن به كمال ،نزول پيوسته قيمتها ،به صفر رساندن ميزان عيوب ،به صفر رساندن موجودي ،تنوع بي پايان محصول می باشد.

مشخصه‌هاي توليد ناب عبارتند از :
  1-  استفاده از  JIT.                        
2- تاكيد بر پيشگيري از توليد محصول معيوب . 3- پاسخ به نيازهاي مشتريان 
4- كايزن    5 - سيستم افقي ارتباطات  6- افزايش ادغام وظايف .  

   اهداف تولید ناب :
1– موجودی صفر 2 – ضايعات صفر3- زمان آماده سازی صفر4– حمل و نقل صفر
5 – از کارافتادگی ماشين آلات صفر6 – ليدتايم صفر

سياستهاي اصلي توليد ناب :
1 – تلاش جهت حذف هرگونه اتلاف منابع 
2 – تکريم انسان
– گسترش مرز کارخانه بنحوی که شامل مشتری و تامين کنندگان شود 
 – مشتری گرايی و انعطاف پذيري لازم جهت پاسخ به نياز مشتري 
  – گسترش قابليت های نيروی انسانی و بهره گيری از آن
  – کار گروهی
   – بهبود مستمر
– نگرش و سازماندهي فرآيندي 

نیازهای ایجاد سیستم تولید ناب:
جامعه:احترام به کارکنان ماهرو صنعتگر
دولت:دید ملی برای رسیدن به صنعت پیشرفته و ایستادگی در مقابل رقبا
داخل شرکت: مدیر ارشد:هدف پیشرفت برای رقابت جهانی 
تضمین کیفیت
بهبود بهره وری
کاهش ضایعات

سیستم های بکار گرفته شده در تولید ناب:

اتوماسيون

1- اجرای سیستم 5 اس در فرآیندهای تولید(موارد غیر ضروری نباید در سالن تولید باشد.

2- اعتقاد بر اینکه کیفیت در فرآیندهای تولید ایجاد می شودنه با بازرسی

 3- بکارگیری سیستم کنترل کیفیت آماری در فرآیندهای تولید

4- اجرای مدیریت کیفیت جامع

5- بازنگری در طراحی ها

JIT
1- بومی سازی تولید
2- استفاده از کارگران ماهر در زمینه های مختلف 
3- برقراری امکانات و طراحی محل کار به منظور اجرای فرآیندها براساس نیاز مشتری
4- برقراری استانداردهای کاری و دستورالعمل ها برای کاهش زمان انتظار فرآیندهای بعدی
5- تولید در ابعاد کم از طریق کاهش زمان آمادگی محصول
6- ایجاد سیستم کانبان 
7-ایجاد سیستم خرید و اتوماتیک جهانی برحسب نیاز

در سیستم تولیدی تویوتا یا تولید ناب سه نوع ضایعات که به M های سه گانه 
( MUDA – MURA - MURI ) معرف هستند وجود دارد :
 1-     MUDA: به اجزائی از تولید نسبت داده میشود که ارزشی به کار و یا اجزاء کاری اضافه نمی کند.
 2-   MURA: جهت محدود کردن هزینه های تولید با حفظ کیفیت میباشد, عامل بوجود آمدن MURA ممکن است حجم های تولید بی قاعده و برنامه ریزی تولید باشد, بدین معنی که ظرفیت های کاری هر ماشین و یا مقدار کاری که هر ماشین میتواند انجام دهد متعادل نشده باشد در چنین شرایطی برنامه ریزی ظرفیت بر اساس کندترین ایستگاه کاری صورت میگیرد که این به نوبه خود باعث افزایش هزینه های تولید می گردد.
3-   MURI: به معنی گسترش محدودیتهای توان و ظرفیت است چه برای کارکنان و چه برای      ماشین آلات و تجهیزات. مثلا استفاده بیش از حد از توانائی نیروی کار باعث ایجاد استرس ها و تنش هایی می شود که به نوبه خود موجب افت کیفیت محصول و بازدهی نا مناسب خواهد شد .

 اصول تفكر ناب:
1 – تعيين ارزش محصول ازديدگاه مشتري(value)
2 – شناسايي جريان ارزش محصول(value stream)
     جريان ارزش = كليه اعمال ضروري براي : 
− ارائه يك محصول جديد ( از ايده تا ورود به بازار)                
− مديريت اطلاعات ( از سفارش گيري تا تحويل محصول) 
− تبديل فيزيكي ( از مواد اوليه تا محصول نهايي)           
3 – ايجاد حركت بدون وقفه در اين ارزش(flow)
− موانع ايجاد حركت : تفكر دسته و صف + تفكر بخشي نگر(فانكشن نگر)

4 – ايجاد امكان كشش در زنجيره(pull)
− ساخت آن چيزي كه مشتري نياز دارد و سفارش مي دهد
5 – تعقيب كمال (perfection)
− شفافيت + بهبود مستمر

در تفکر ناب M  های سه گانه به 8 نوع اتلاف تقسیم بندی شدند :

1- تولید بیش اندازه  . 

2- نگهداری موجودی بیش از حداقل مورد نیاز .

3- محصول معیوب : برای مثال تولیدی که نیاز به دوباره کاری داشته باشد .

4- تلاش بیش از حد که هیچ ارزشی را از نظر مشتریان به محصول نمی افزاید .

5- انتظار : زمان تلف شده انتظار برای مسائلی مانند نیروی انسانی , مواد , ماشین آلات .

6- کارکنان : عدم استفاده بهینه از ذهنیات و خلاقیتهای کارکنان و همچنین عدم استفاده از تجارب آنها .

7- حرکت : هر حرکت کارکنان و تجهیزاتی که ارزشی را به محصول نمی افزاید .

8- تلفات حمل و نقل : جابجائی غیر ضروری قطعات یا مواد در کارخانه .   
                   
بسیاری از اتلافها که در رابطه با تغییرات فرآیند را می توان از روش شناسی DMAIC  (در شش سیگما ) و یا استفاده از چرخه بهبود PDCA  و یا استفاده از چرخه RADAR که مربوط به EFQM  میباشد را شناسائی و از بین برد , کلا هدف نهائی تمام روشهای مذکور بهبود فرآیندها از طریق کاهش هزینه , افزایش کیفیت و نهایتا افزایش رضایت مشتری  میباشد .
بنابراین دلایل ایجاد اصول تفكر ناب عبارتند از:
4. نیاز به رقابت موثر در عرصه اقتصاد جهانی .                                                                                                   2) افزایش فشار از طرف مشتریان برای کاهش هزینه ها و نهایتا کاهش قیمت تمام شده محصول .
5. نیاز به استاندارد سازی فرآیندها برای دستیابی به نتایج مورد انتظار .
6. افزایش دائمی انتظارات مشتریان و ....  .

وظايف مديريت در اجراي اصول ناب
براي اجراي موفق اصول ناب، علاوه بر عملکرد مديريت، لازم است توليد ناب را با تمام راهبردهاي سازمان هماهنگ کرد. وظايف عمده مديريت در سيستم ناب شامل اين موارد مي شود:
1. ايجاد تغيير در فرهنگ سازماني همسو با اصول و رويه هاي ناب.
2. طراحي يک برنامه جامع و برنامه ريزي شده به جاي راه حلهاي تک منظوره.
3. تامين منابع لازم 
4. حفظ اصول ناب و عمل به آن و تعهد بلند مدت
5. اختيار دادن به کارمندان و تاکيد بر کارگروهي و همکاري.

نتیجه گیری
توليد ناب در واقع يك فلسفه و نگرش است كه درصدد حذف و از بين بردن هرفرآيند اضافي از مرحله تهيه مواد‌اوليه تا توليد و نهايتا فروش است كه ارزش افزوده‌اي ايجاد نمي‌نمايد . در نگرش توليد ناب ، مونتاژگر (كارخانه اصلي ) با يك ديد سيستمي با مسائل برخورد مي‌كند . به طوريكه در تلاش است تا يك رابطه برد-برد (Win-Win) باكل اجزاي سيستم برقرار كند . مونتاژگر ناب ، با عرضه‌كنندگان يك رابطه نزديك بر مبناي سود معقول ايجاد مي‌كند. ميان مديريت و كارگران نوعي تعهد وجود دارد كه مديريت به كارگران ارزش و احترام قائل است و مسئوليتها را به آنان واگذار مي‌كند و در مقابل ، مديريت انتظار دارد كه كارگران پاسخگوي نيازهاي مختلف كارخانه باشند .
مهمترين ركن يك سيستم ناب ، ارتباط با مشتريان است كه كه فروشندگان شركت ناب باايجاد يك سيستم اطلاعاتي دقيق درصدد ايجاد يك رابطه بين كارخانه و مشتريان هستند به‌نحوي‌كه كارخانه بتواند نيازهاي مختلف مشتريان را دقيقا شناسايي كرده و با خلق يك محصول مناسب نيازهاي مشتريان بخشهاي مختلف بازار را پاسخ دهد . بدين‌ترتيب در توليد ناب همه اجزاي سيستم به شكلي مطلوب منتفع مي‌شوند .
در پایان تولید ناب را می توان در موارد زیر خلاصه نمود:
تولید ناب یک سیستم تولیدی با رویکرد حذف اتلاف است.
تولید ناب یک سیستم تولید به هنگام است.
تولید ناب بر پایه یک سیستم اتوماسیون استوار است .
تولید ناب ، تولید براساس خواسته ها است ( کششی ).
تولید ناب اعتقاد دارد کیفیت در تمامی مراحل تولید بوجود می آید.

مهندس ايمان اجري پور

طراحی و نوع کارکرد چرخ دنده

چرخدنده ها در بسیاری از وسایل مکانِیکی استفاده می شوند.آنها کارهای متفاوت بسیاری انجام می دهند ولی مهمترین آن کاهش دنده در تجهیزات موتوری است.این نقشی کلیدی است زیرا اغلب یک موتور کوچک چرخان با سرعت زیاد می تواند قدرت کافی برای وسیله را تولید کند ولی گشتاور کافی را نمی‌تواند. بعنوان مثال پیچ گوشتی الکتریکی دنده کاهشی بسیار بزرگی دارد زیرا که نیاز به گشتاور پیچشی زیادی برای پیچاندن پیچ دارد. ولی موتور فقط مقدار کمی گشتاور در سرعت بالا تولید می کند.با دنده کاهشی سرعت خروجی کاهش اما گشتاور افزایش می یابد.
کار دیگری که چرخدنده ها انجام می دهند تنظیم کردن جهت چرخش است.بعنوان نمونه در دیفرانسیل بین چرخ های عقب اتومبیل شما قدرت بوسیله میل محوری که به مرکز اتومبیل متصل است منتقل می شود و دیفرانسیل باید ۹۰ درجه نیرو را بچرخاند تا در چرخها بکار برد.
پیچیدگیهای بسیاری در انواع مختلف چرخدنده وجود دارد.در این مقاله خواهیم آموخت که دندانه های چرخدنده چگونه کار می کنند و درباره انواع مختلف چرخدنده که در همه نوع ابزارهای مکانیکی یافت می شوند خواهیم آموخت.
● اصول اولیه
در هر چرخدنده نسبت دنده با فاصله از مرکز چرخدنده تا نقطه تماس تعیین می شود.به عنوان مثال در ابزاری با دو چرخدنده ،اگر قطر یکی از چرخدنده ها ۲ برابر دیگری باشد، ضریب دنده ۲:۱ خواهد بود.یکی از ابتدایی ترین انواع چرخدنده که می توانیم ببینیم چرخی با برامدگی هایی بشکل دندانه های چوبی است.
مشکلی که این نوع از چرخدنده ها دارند این است که فاصله از مرکز هر چرخدنده تا نقطه تماس ،وقتی که چرخدنده می چرخد تغییر می کند.این بدان معنی است که ضریب دنده وقتی چرخدنده می چرخد تغییر می کند.یعنی سرعت خروجی نیز تغییر میکند. چنانچه شما در اتومبیل خود از چرخدنده هایی شبیه به این استفاده کنید،ثابت نگه داشتن سرعت در این شرایط غیر ممکن خواهد بود و شما دائما باید سرعت را کم و زیاد کنید.
دندانه های چرخدنده های نوین پروفیل مخصوصی که دنده گستران (اینولوت involute ) نامیده می شود استفاده می کنند.این پروفیل دارای خاصیت بسیار مهم ثابت نگه داشتن نسبت سرعت بین دو چرخدنده است.در این نوع ، همانند چرخ میخی بالا نقطه تماس جابجا می شود ولی فرم گستران دندانه های چرخدنده این جابجایی را جبران می کند.برای جزئیات به این قسمت مراجعه کنید.در ادامه بعضی از انواع چرخدنده ها را میبینیم
● چرخدنده ساده
چرخدنده های ساده معمولی ترین نوع چرخدنده می باشند.آنها دندانه های صافی دارندو بر روی محورهای موازی سوار می شوند.سابقا چرخدنده های ساده بسیاری برای بوجود آوردن دنده های کاهشی بسیار بزرگی استفاده می شد.
چرخدنده های ساده در دستگاه های بسیاری استفاده می شوند.مانند پیچ گوشتی الکتریکی ، آبپاش نوسانی ، ساعت زنگی ، ماشین لباسشویی و خشک کن لباس .اما شما در اتومبیل خود تعداد زیادی از آن را نخواهید یافت زیرا چرخدنده ساده واقعا” می تواند پر سروصدا باشد.هر وقت دندانه چرخدنده یک دنده را با چرخدنده دیگری درگیر کند دنده ها برخورد کرده و این ضربه صدای بلندی تولید می کند، همچنین فشار روی چرخدنده را افزایش می دهد .برای کاهش دادن صدا و فشار روی چرخدنده اغلب چرخدنده ها در اتومبیل شما مارپیچی می باشند.
● چرخدنده های مارپیچ
وقتی دو دنده بر روی سیستم چرخدنده مارپیچ درگیر می شوند تماس از انتهای یکی از دنده ها شروع شده و بتدریج با چرخش چرخدنده گسترش میابد تا زمانی که دودنده بطور کامل درگیر شوند.
درگیر شدن تدریجی چرخدنده های مارپیچی را وادار می کند که آرامتر و ملایم تر از چرخدنده های ساده عمل کنند.به همین دلیل چرخدنده های مارپیچی تقریبا” در جعبه دنده های همه اتومبیل ها مورد استفاده قرارمی گیرد.
بعلت زاویه دنده ها در چرخدنده های مارپیچ وقتی که دنده ها درگیر می شوند بار محوری بوجود می آورند.دستگاه هایی که از چرخدنده های مارپیچ استفاده می کنندیاتاقان هایی دارند که می توانند این بار محوری را نگه دارند.یک نکته جالب در مورد چرخدنده های مارپیچ این است که اگر زوایای دندانه های چرخدنده صحیح باشند می توا نند روی محور عمودی سوار شده زاویه چرخش را روی ۹۰ درجه تنظیم کنند.
● چرخدنده مخروطی
چرخدنده مخروطی زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که مسیر چرخش محور نیاز به تغییر کردن دارد و معمولا”برمحورهای ۹۰ درجه سوار می شوند ولی می توا نند طوری طراحی شوند که در زوایای دیگر نیز به همین خوبی عمل کنند. دندانه ها روی چرخدنده های مخروطی می توانند صاف ، مارپیچی ویا قوسی باشند.دندانه های چرخدنده های مخروطی صاف در حقیقت مشکلی مشابه دنده چرخدنده های ساده دارند.که وقتی هر دنده درگیر می شود به دنده متناظر در آن لحظه ضربه می زند.
درست مانند چرخدنده ساده، راه حل این مشکل انحنا دادن به دندانه های چرخدنده می باشد. این دندانه های مارپیچی درست مانند دندانه های مارپیچی درگیر می شوند تماس از یک انتها ی چرخدنده شروع می شود و به صورت تصاعدی در سرتاسر دندانه گسترش می یابد.
در چرخدنده های مخروطی صاف و مارپیچی محورها باید بر هم عمود باشندو همچنین در یک صفحه واقع شوند. اگر شما دو محور را پشت چرخدنده امتداد دهید همدیگر را قطع خواهند کرد .از طرف دیگر چرخدنده های قوسی (hypoid gear) می توانند با محور ها در صفحات مختلف (محور های متنافر) درگیر شوند.
این خصوصیت در دیفرانسیل اتومبیلهای بسیاری استفاده می شود.چرخدنده بزرگ مخروطی دیفرانسیل و چرخدنده کوچک ورودی (پنیون) هر دو از نوع قوسی (هیپوئیدی) هستند. این به پنیون ورودی اجازه می دهد که پایین تر از محور چرخدنده بزرگ مخروطی سوار شود.شکل بالا پنیون ورودی درگیر با چرخدنده مخروطی بزرگ در دیفرانسیل را نشان می دهد. زمانی که محور محرک اتومبیل به پنیون ورودی متصل می شود پایین تر قرار می گیرد .این بدان معنی است که محور محرک در قسمت سواری جایی را اشغال نمی کند و فضای بیشتری برای سرنشینان و بار ایجاد می کند.
چرخدنده های حلزونی (ترجمه از لیلا علیزاده ساروی)
چرخدنده حلزونی هنگامی مورد استفاده قرار می گیرد که نیاز به دنده کاهشی بزرگی باشد.برای چرخدنده های حلزونی نسبت کاهش ۲۰:۱ و حتی تا ۳۰۰:۱ یا بالاتر از آن متعارف است.
● چرخدنده حلزونی
بسیاری از چرخدنده های حلزونی خاصیت جالبی دارند که چرخدنده های دیگر ندارند: پیچ حلزون براحتی می تواند چرخدنده را بچرخاند ولی چرخدنده نمیتواند پیچ حلزون را بچرخاند و این بدان علت است که زاویه ی روی پیچ حلزون بقدری کم است که وقتی چرخدنده سعی می کند آنرا بچرخاند نیروی اصطکاک بین چرخدنده و پیچ حلزون آن را در جای خود نگه می دارد و مانع چرخش آن می شود.
این خاصیت برای ماشینهایی از قبیل سیستم های نقاله مکانیکی مورد استفاده است. آنهایی که خاصیت قفل کنندگی در آنها هنگامی که موتور نمی چرخد می تواند همانند یک ترمز برای نقاله عمل کند.
استفاده خیلی جالب دیگر چرخدنده های حلزونی در دیفرانسیل تورسن(Torsen differential) که در بعضی از اتومبیلها و کامیونهای بارکش با کارایی بالا استفاده می شود است.
چرخدنده و میله دنده (ترجمه از لیلا علیزاده ساروی)
چرخدنده و میله دنده برای تبدیل کردن حرکت دورانی به حرکت خطی استفاده می شوند.مثال کاملی از آن فرمان اتومبیلهاست . فلکه فرمان چرخدنده ای که با میله دنده درگیر است را می چرخاند. وقتی که چرخدنده می چرخد میله دنده را به چپ یا راست می لغزاند بسته به آنکه شما فرمان را بکدام سمت می پیچانید.
چرخدنده و میله دنده همچنین در بعضی ترازوها برای گردش صفحه مدرجی که وزن شما را نشان می دهد به کار می رود.
● چرخدنده های سیاره ای و نسبت بین دنده ها
▪ هر مجموعه چرخدنده سیارهای سه جزء اصلی دارد :
- دنده خورشیدی
- دنده سیاره ای و حامل دنده سیاره ای
- دنده بزرگ حلقه ای (رینگی)
هر کدام از این سه جزء می توانند ورودی یا خروجی باشند یا می توانند ثابت نگه داشته شوند.انتخاب کدام قطعه ای برای کدام منظور نسبت دنده را برای چرخدنده ها معین می کند.به یکی از چرخدنده های سیاره ای منفرد نگاهی می اندازیم.
یکی از چرخدنده های سیاره ای جعبه دنده ما یک چرخدنده بزرگ حلقه ای با ۷۲ دننده (کرانویل) و یک چرخدنده خورشیدی با ۳۰ دنده دارد . می توانیم نسبت دنده های بسیاری از این جعبه داشته باشیم.
همچنین قفل شدن هر دو جزء با هم همه ی قطعه را قفل خوا هد کرد و نسبت دنده ۱:۱ خواهد شد
توجه کنید که اولین نسبت دنده ای که در جدول بالا ثبت شده است کاهشی است یعنی سرعت خروجی از سرعت ورودی کمتر است.دومین نسبت دنده پرسرعت است یعنی سرعت خروجی بیشتر از سرعت ورودی است و آخری نیز دوباره کاهشی است ولی مسیر خروجی معکوس شده است.نسبت دنده های مختلف بسیاری از مجموعه چرخدنده بالا می توان استخراج کرد ولی آنهایی که می بینید مربوط به جعبه دنده ی اتوماتیک می باشند.
پس این یکی از مجموعه های چرخدنده است که می تواند همه ی این نسبت دنده های مختلف را بدون درگیر کردن یا خلاص کردن چرخدنده های دیگر تولید کند.با دو تا از این مجموعه چرخدنده ها در یک ردیف ما می توانیم ۴ دنده جلو و یک دنده عقب (معکوس) مورد نیاز در جعبه دنده را داشته باشیم.در قسمت بعدی دو مجموعه از چرخدنده ها را با هم قرار خواهیم داد.
● جزئیات پروفیل چرخدنده گسترانی (اینولوت)
درپروفیل دندانه های چرخدنده گسترانی نقطه تماس ازنزدیکی یکی از دندانه ها شروع شده و با چرخش چرخدنده نقطه تماس از آن چرخدنده دور شده و به دیگری نزدیک می شود.اگر شما نقطه تماس را دنبال کنید، نشانگر یک خط مستقیم است که از یکی از چرخدنده ها شروع شده و در کنار دیگری پایان می یابد.این بدان معنی است که شعاع نقطه تماس با درگیر شدن دندانه ها بزرگتر می شود.
قطر دایره گام قطر تماس موثر است .از آنجایی که قطر تماس ثابت نمی باشد قطر دایره گام واقعا فاصله تماس متوسط است.وقتی که دندانه ها ابتدا شروع به درگیر شدن می کنند دندانه چرخدنده بالایی به دندانه چرخدنده پایینی در داخل قطر دایره گام برخورد می کند.اما توجه کنید که آن قسمت از دنده بالا که با دنده پایین تماس پیدا می کند، در آن نقطه بسیار لاغر است.با چرخش چرخدنده نقطه تماس به سمت قسمت ضخیم تر دندانه چرخدنده بالایی لغزیده می شود.این امر دنده بالایی را به جلو رانده بنا براین جبرانی برای قطر تماس اندکی کوچکتر می باشد.با ادامه دادن دندانه ها به چرخیدن نقطه تماس دور تر شده حتی از قطر دایره گام خارج می شود.اما پروفیل دندانه های پایینی جبرانی برای این جابجایی است.نقطه تماس شروع به لغزیدن به سمت قسمت لاغر دندانه پایینی می کند مقدار کمی از سرعت چرخدنده بالایی برای جبران قطر تماس افزوده شده،کم می کند.نتیجه نهایی این است که حتی اگر قطر نقطه تماس بطور ممتد تغییر کند سرعت ثابت باقی می ماند.بنابراین پروفیل دندانه چرخدنده گسترانی یک نسبت سرعت دورانی ثابت تولید می کند.

روش طراحی

روش طراحی قالبهای فورج با کامپیوتر( CAD-CAM) و تولید توسط ماشینهای NC , CNC و اسپارک

طراحی قالبهای فورج با استفاده از نرم افزارها و کامپیوتر ، صنعت قالبسازی را دچار تحولهای جدیدی نموده است و استفاده از کاربردهای تکنولوژیکی این پروسه یکی از کوتاهترین و با صرفه ترین روشهای طراحی قطعات صنعتی و قالبهای صنعتی می باشد.

در طول دهه گذشته از کامپیوترها به شکل گسترده ای برای کارهای پتک کاری و طراحی قالبهای فورجینگ استفاده شده است.

پیشرفتهای اولیه در عملیات تراشکاری کنترل شده عددی یا NC در ساخت قالبهای پتک کاری ( فورجینگ ) متمرکز شده است . در اواسط دهه 1970 نقشه کشی به کمک کامپیوتر و تراشکاری NC برای پتک کاری قطعات صنعتی مانند تیغه های توربین معرفی شد . در اوایل دهه 1980 در کشورهای پیشرفته صنعتی بعضی کمپانی ها استفاده از سیستمهای CAD-CAM که به طور معمول برای طراحی مکانیکی نقشه کشی و تراشکاری NC از آن استفاده می نمودند را برای طراحی و ساخت قالبهای فورج به صورت بهینه تکنولوژیکی مورد استفاده قرار دادند .

سیستمهای CAD-CAM از نظر عملیات تجاری و قابل دسترس بودن و کیفیت های بروز داده دارای جنبه های اقتصادی مفید میباشند .

1- CAD-CAM تشکیل شده از یک میکروکامپیوتر یا مینی کامپیوتر یک ترمینال نمایش گرافیکی ، یک صفحه کلید و یک پردازشگر رقمی با قسمت مربوط به ورود اطلاعات و یک ماشین اتوماتیک نقشه کشی و سخت افزاری برای ذخیره اطلاعات و نوار NC پانچ یا فلاپی دیسک است از نظر پیشرفتهای علمی و تکنولوژیکی جدید این سیستمها می توانند در سطوح مختلف اتوماسیون مفید واقع شوند و قادر هستند عملیات پتک کاری (فورجینگ) را به صورت سه بعدی نمایش داده و امکان زوم کردن و ودوران نمایشی هندسی عملیات فورج را بر روی صفحه ترمینال گرافیکی به منظور بررسی دقیق مهندسی فراهم سازند این سیستمها میتوانند عملیات پتک کاری داده شده را از هم مجاز کنند یعنی مقاطع عرضی پتک کاری مورد نظر را تشریح ،ترسیم و نمایش دهند که آن کار برای تحلیل فشارهای قالب و جریان فلز صورت میگیرد .بنابراین برای سهولت تاثیر متقابل بین طراح و سیستم کامپیوتری میتوان نتایج را نمایش داد و محاسبات مهندسی را روی آنها انجام داد و تغییرات اعمال شده در طراحی قالب میتواند به سهولت انجام گرفته و در صورت لزوم طرحهای جدیدتر جایگزین آن شود و مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد .

امروزه در کشورهای صنعتی پیشرفته این امر بعنوان یک اصل بسیار مهم و با بکار گیری جدیدترین متدهای علمی و کامپیوترها انجام میگیرد .مزیت نهایی طراحی قالبهای فورج به کمک کامپیوتر وقتی معلوم میشود که نرم افزار کامپیوتری به صورت ارزان و دقیق در دسترس مهندسین و طراحان باشد و بتوانند برای شبیه سازی جریان فلزی در طول عملیات پتک کاری فورجینگ مورد استفاده قرار گیرد . در این مورد آزمایشات عملیات ماشینکاری و اهنگری میتواند به شکل شبیه سازی نهایی ، پتک کاری بر روی کامپیوتر انجام شود که ناشی از طرح بلوکر فرضی یا انتخابی باشد و نتایج میتواند روی ترمینال گرافیکی نمایش داده شود اگر طرح شبیه سازی به این نکته اشاره کند که طرح بلوکر انتخاب شده قالب فینیشر را پر نمیکند یا مقدار زیادی از مواد هدر میرود یک طرح بلوکر جدید انتخاب میشود و شبیه سازی کامپیوتری و آزمایشها مجدداٌ تکرار میشود تا به نتایج مثبت برسد . نکته مهمی که حائز اهمیت میباشد این است که این پروسه شبیه سازی و طراحی به کمک کامپیوتر تعداد دفعات آزمایشهای پرهزینه و گران قیمت قالبهای فورج را که باید انجام گیرد کاهش میدهد که این مسئله باید مورد توجه مهندسین و طراحان قالب قرار گیرد .

از سیستمهای CAD در طراحی قالبهای فروج استفاده بهینه میشود . سیستم کلی CAD-CAM از یک کامپیوتر با کاربردهای پردازشی و ذخیره ای و بازیابی تصویری شکلهای گرافیکی بوجود آمده است که برای اپراتورسیستم امکان انجام عملیات طراحی قالب با کامپیوتر را فراهم می کند .

کاربردهای تکنولوژیکی سیستمهای CAD-CAM به سه گروه اصلی طبقه بندی میشوند که عبارتند از :

1- انجام طراحی قطعات صنعتی و قالبهای صنعتی و ماشین آلات و غیره .

2- انجام محاسبات و تجزیه و تحلیل

3- تولید

استفاده از سیستمهای CAD-CAM در طراحی و ساخت قالبهای فورج مزایای فراوانی بدنبال داردو از کامپیوتر میتوان برای تجزیه و تحلیل عوامل شکست در قالبهای فورج استفاده کرد یا در طراحی قالب با استفاده از قابلیتهای کامپیوتری میتوان براحتی فرمهای نرو مادگی در بلوکهای قالب فورج را طراحی کرد و در هم جفت نمود و حتی این کار را با تلرانسهای بسیار کم انجام داد و قطعات نروماده قالب را در هم درگیر کرد .تلرانسهای لازم را به انها داد و کل قالب را مورد بررسی و تحلیل قرار داد و یا در مواردی که در قالب دو قطعه باید دقیقاٌ با هم میزان و جفت شوند ، کامپیوتر میتوانداین کار را به اسانی انجام دهد و ابعاد دقیق را مشخص کند و با دادن برنامه به ماشین ابزار CNC یاNC عملیات ماشینکاری دقیق قالب انجام میگیرد .

در طراحی و ساخت مدلهای الکترود اسپارک برای عملیات اسپارک اورژن قالبهای فورج میتوان از کامپیوتر نهایت استفاده را کرد و مدلهای مسی با فرمهای فوق العاده پیچیده و شکلهای غیر هندسی را طراحی کرد و ابعاد آن را مشخص نمود و با استفاده از عملیان ماشینکاریNC یا CNC مدلهای الکترود اسپارک را ماشینکاری کرد .

از سیستمهای پیشرفته مجتمع CAD-CAM میتوان برای کنترل و برنامه ریزی های وسیعتر در پروسه طراحی و تولید صنعتی استفاده کرد که باعث افزایش کیفیت محصولات تولیدی و تیراژ بالا در تولید انبوه و برنامه ریزی های اقتصادی در تولید می شود.

برگرفته از: safauni.persianblog.ir