ساختار و ويژگيهاي پروتئين تار عنكبوت
ساختار و ويژگيهاي پروتئين تار عنكبوت
پروتئينی كه عنكبوت را قادر می سازد خود را آويزان كند و همچنين به شكار طعمه كمك می كند، نظر دانشمندان را به خود جلب كرده است . مولكول های اين پـروتئين بسيار كشسان و قـوی هستند ، تقريباً ۲۰ برابر از نايلون كشسان تر و ۹ برابر از فولاد در قطر مساوی قوی تر می- باشد .علاقـه به تـار عنكبوت در حالی است كه زمينه مـواد زيستی، مورد بسيـار قابل توجه و رو به رشــدی در زمينه پـژوهش های مــواد است .دليل توجه ارتش ايالات متحده به اين ماده استفاده از آن در ساخت جليقه های ضد گلوله و محافظ هاست. هدف عمده ی پژوهش های دانشمندان، درك چگونگی چين خوردن اين پروتئين و سازماندهی رشته تار عنكبوت است . پژوهشگران با استفاده از روش ميكروسكوپ نيروی اتمی و يك كشنده مولكولی، با تصويربرداری و كشش اين پروتئين، به سر نخ هائی دست يافته اند.اين مشاهدات به پژوهشگران كمك می كند تا آنچه را در هنگام تشكيل تار عنكبوت در غده تراوش تارعنكبوت رخ می دهد ، شبيه سازی كنند .آنها دريافته اند كه وقتی پروتئين باز می شود به صورت تكه تكه است . در ضمن اين پروتئين دارای پيوندهایی است كه هنگام افزايش بـار ، باز شده و تغيير شكل می دهند ، اين امر از الگوئی پيروی می كند كه در ديگر پروتئين های تحت بار كشف شده است .تار عنكبوت دارای بخش های كريستالی و بخش های شبه لاستيكی كشسانی است.پژوهشگران دريافته اند كه مولكول های منفرد دارای هر دو بخش هستند .پـژوهشگران بر اين باورنـد كه با مطالعه توانمندی عنكبوت ها در تنيدن تــار می توان به راز توليد مواد قوی تر و بهتر پی برد . آن ها بر اين باورند كه می توانند با تقليد از عنكبوت فر آيند طراحی مواد را بهبود بخشند .به اين ترتيب آن ها می توانند كارآیی محصولات گوناگون، از راكت تنيس گرفته تا بمب افكن استلث(stealth) بهبود بخشند . آزمايش های انجام شده نشان می دهد كه تارعنكبوت در برابر تغيير خواص ، فوق العاده مقـاوم است و می توان آن را در هوا يا زير آب تنيد .الياف تار عنكبوت، با ظرافت بسیار (قطری در حدود ۰۲/۰ ميكرون) برتری های فراوانی دارند . ويژگی های ذاتی تار عنكبوت برای مهندسانی كه در حال طراحی مواد برای مشتريان وبازار صنعتی هستند، بسيار جذاب است .آنها می گويند:" بطورمعمول می توان موادی فوق العاده قوی ساخت ولی با اين كار چقـرمگی كاهش می يابد؛ هم چنين می توان موادی با چقرمگی فوق العاده بالا ساخت ولی استحكام كاهش خواهد يافت . تركيب اين دو ويژگی همان گونه كه در تار عنكبوت مشاهده می شود، هدف ماست.
و اين هم در مورد ساختار تار عنكبوت كه مشابه با ساختار پروتئيني كرم ابريشم هستش:
عنكبوت و كرم ابريشم داراي غده هاي مولد پروتئين هاي ليفي هستند كه با ريسيدن آنها اليافي بدست مي آيد كه از فولاد محكمتر است. تنها تعداد محدودي از توليد مصنوعي از جمله "كولارKevlar" توليد شركت DuPont قابل رقابت با اين الياف هستند. الياف كولار در جليقه هاي ضد گلوله, وسايل ورزشي, قطعات هواپيما و ريسمانهاي مورد استفاده در سكوهاي نفتي بكار ميرود.ولي الياف كولار انعطاف پذيري بسيار كمتري نسبت به تارعنكبوت دارد. اين بدان معناست كه تارعنكبوت قبل از پاره شدن انرژي زيادي جذب ميكند: مزيتي كه عنكبوت به كمك آن موفق به شكار حشرات ميشود.مهندسان علاقه زيادي به استفاده از تارعنكبوت در صنعت دارند, ولي استخراج اين ماده از طبيعت گران تمام ميشود. بهمين علت پژوهشگران در جستجوي راهي براي توليد انبوه اين ماده به صورت مصنوعي هستند.از آنجا كه تارعنكبوت نوعي پروتئين است, ساخت آن توسط ژني در موجود زنده مولد آن كنترل ميشود. با وجود اينكه ساختمان شيميايي اين تركيب پروتئيني شناخته شده, پيچيدگي آن توليد مصنوعي آن را مشكل ميكند. روش بهتر استفاده از موجودات زنده براي توليد طبيعي اين ماده است.توليد الياف بادوام از پروتئين تارعنكبوت (كه در آب قابل انحلال است) كار مشكلي است و هيچكس تا كنون اين كار را بخوبي عنكبوتها انجام نميدهد. ولي محققين اميدوارند كه توليد انبوه اين ماده مشكلات مربوط به ريسيدن آنرا حل كند.
=========================================
اين رو هم اضافه كنم كه پروتئين اون مشابه با پروتئين ابريشم هست و پر (كراتين) و ديگه اين كه فقط از پروتئين تشكيل شده و مواد ديگه اي در ساختارش به كار نرفته. فقط علت تنوع اون پيوندهاي گوناگوني هست كه بين منومرهاي پروتئيني اون بسته ميشه كه اين شكل پيوندها هم با توجه به گونه عنكبوت متفاوت هستش.
اين مطلب در تاريخ: پنجشنبه 06 فروردین 1394 ساعت: 23:00 منتشر شده است
برچسب ها : ساختار و ويژگيهاي پروتئين تار عنكبوت,