بسم الله الرحمن الرحیم

عنوان پژوهش: « چگونه توانستم با روش مشارکتی انگیزه یادگیری دانش آموزان دوم انسانی خودم را به درس عربی ارتقا دهم »

هدف پژوهش: « ایجاد انگیزه و علاقه در دانش آموزان سال دوم انسانی به یادگیری درس عربی»

پرسش: «چگونه می توانم با روش مشارکتی انگیزه دانش آموزان دوم انسانیم را به درس عربی ارتقاء دهم؟ »

توصیف وضع موجود: دبیرستان بیت المقدس، واقع در خیابان جویبار، شهرستان قائمشهر، واقع شد و کار اقدام پژوهی روی دانش آموزان پایه دوم انسانی با شرایط فیزیکی ذیل صورت گردید: ساختمانی قدیم با تعمیرات سیستم گرمایشی شوفاژ، در ۲ طبقه که کلاسهای دوم :انسانی ، تجربی، ریاضی و اتاق کامپیوتر و اداری در طبقه اول و کتابخانه و کلاسهای سوم و پیش دانشگاهی در طبقه دوم واقع است. کلاس دوم انسانی 05 و 06 تعداد ۳۸ نفر دانش آموز دارد که دانش آموزان دوم من در کلاس ۰۵ به تعداد ۲۰ نفر مشغول تحصیل هستند، این کلاس در طبقه اول سمت راست و تقریبا انتهای راهرو بین کلاسهای تجربی و ریاضی واقع شده، که در ساعت تدریس عربی ، کلاس تجربی ورزش دارد. در فصل سرد سال، دوری از نور و گرمای خورشید تاثیری روی یادگیری دانش آموزان دارد. به خاطر زیاد بودن تعداد صندلی های تکی کلاس خیلی شلوغ است. وایت برد نسبتا بزرگی روبرو پنجره کلاس نصب شده، میز و صندلی دبیر روی سکویی برای تسلط بیشتر وجود دارد، شوفاژ، پنکه سقفی)، یک پنجره با پرده نارنجی، ساعت دیواری بالای تخته ، گیره های لباس در ورودی کلاس و سطل زباله ای که زیر گیره ها قرار دارد، فضای کلاس را در بر دارد.

شیوه های گردآوری اطلاعات:

۱) مشاهده : «معلم – سر گروه آموزشی»

۲) مصاحبه: «دانش آموزان – مدیر – سر گروه آموزشی - همکاران - والدین»

3) پرسشنامه:« دانش آموزان همکاران »

۴) اسناد و مدارک « پیشینه تحقیق و طرح پژوهشی کتب و مجلات - اوراق امتحانی»

تجزیه و تحلیل اطلاعات : الف) نتایج حاصله از مشاهدات معلم: الف) دانستنی: ضعف در قواعد سال گذشته از جمله: ابواب مزید ، شناخت مشتقات، معرب و مبنی ب) مهارتی : عدم توانایی در تشخیص نوع افعال و مشتقات و معرب و مبنی در تمارین ج) نگرشی: دیدگاه آنها نسبت به عربی بد است.

ب) نتایج حاصل از مشاهدات سر گروه عربی: 1- عدم انگیزه و علاقه در کلاس و اهمال در انجام تکالیف فردی و گروهی ۲- ضعف در روخوانی و ترجمه متون و عبارات تمارین و مفردات.

الف) نتایج مصاحبه با دانش آموزان: ۱- درسی خشک و زبانی بیگانه ۲- نداشتن انگیزه و فرصت کافی و وجود کلاسهای متنوع خارج از مدرسه ۳- زبان و قواعد عربی از ملزومات زندگی نیست.

ب) نتایج مصاحبه با مدیر : الف) به روز نبودن معلم ب) عدم به کاری از روش مناسب فعال در امر آموزش

ج) نتایج مصاحبه با سر گروه و همکاران عربی: الف) مشکل اکثر همکاران در تدریس دانش آموزان دوم انسانی است. ب) معلم باید برای فعال کردن شان از روش سخنرانی و معلم محوری خارج شود و دانش آموزان را در امر تدریس مشارکت دهد. ج) پرهیز از بیان جملات دستوری و نهی و امری در گفتمان.

د) نتایج مصاحبه با والدین: ۱- مشارکت دادن دانش آموزان در تدریس ۲- استفاده از الفاظ محبت آمیز و برقراری حس عاطفی و صمیمی با دانش آموزان.

الف) نتایج پرسشنامه دانش آموزان: با بررسی انتخاب گزینه ها توسط دانش آموزان، تقریبا 60/0 از آنها نسبت به درس بی علاقه اند، ۲۰/0  بی تفاوتند 40/0 علاقه به یادگیری عربی دارند.

ب) نتایج پرسشنامه همکاران: ۱) ۲۵/ ۰ از بی علاقگی مربوط به زیاد بودن قواعد و مطالب کتاب و دشواری در یادگیری  ۲) 20/0 عدم مشارکت فعال دانش آموزان در امر تدریس 3) 10/0 عدم شناخت برخی از همکاران نسبت به اهداف آموزش زبان عربی، شیوه تدریس و ارزشیابی. ۴) 45/0 تدریس به شیوه معلم محوری.

راه حل های پیشنهادی :

1- تشویق دانش آموزان به مشارکت در بحث های کلاسی و کار گروهی.

۲- با استفاده از کارگاه های آموزشی مانند سمعی و بصری به منظور ایجاد علاقه مندی و رغبت به قواعد درسی عربی.

۳- تدریس موضوعات و مفاهیم بر اساس الگوها و روش های نوین تدریس( مشارکتی).

4- آموزش روش های درست مطالعه به دانش آموزان.

۵- استفاده از وسایل کمک آموزشی از قبیل: سی دی آموزشی و نمودارهای قواعد عربی، معرفی کتب کمک درسی.

6- استفاده از رایانه و اینترنت در تهیه مباحثات و مطالب به روز عربی.

۷- تقویت روحیه مشارکتی و ایجاد یادگیری پایدار از طریق پرسش و پاسخ و تقویت حافظه (با استناد به قرآن).

8- بالا بردن اطلاعات قواعدی فرا گیران با خواندن متون درسی توسط خود آنها.

9- صحبت با مشاور مدرسه و والدین جهت تشکیل آموزش خانواده به منظور ایجاد ارتباط صمیمی و رفتار دوستانه نسبت به فرزندانشان.

اجرای راه حل های پیشنهادی و نظارت بر آنها:

اقدام اول: شناسایی کلمات و جملات از طریق گروهبندی و مشارکت دانش آموزان در بحث گروهی.

اقدام دوم: تدریس اعراب كلمات و معلوم و مجهول با استفاده از اتاق هوشمند و نمودار.

اقدام سوم: تدریس مفاهیم با استناد به قرآن و استفاده از روش مشارکتی با حضور در کتابخانه

اقدام چهارم: ترغیب آنها به استفاده از رایانه و اینترنت و مقارنه زبان عربی با فارسی در قواعد.

اقدام پنجم: استفاده از سی دی ها و نمودارهای آموزشی، اقدام ششم: بالا بردن سطح اطلاعات قواعد و تقویت تکلم،

اقدام هفتم: دیدار با اوليا و مساعدت از مشاور مدرسه.

ارزیابی از اقدام های جدید:

1) تجزیه و تحلیل مشاهدات معلم : پس از اجرای طرح مشارکتی علاقه به خواندن متون و روزنامه عربی و درک متون دینی و آیات قرآن و حل تمارين محوله کتاب و درک قواعد و تشخیص آموخته ها بالا رفت.

2) تحليل مشاهدات سر گروه: دانش آموزان به کلاس عربی با انگیزه و علاقه ای خاصی وارد شدند.

۳) تحلیل مصاحبه دانش آموزان: شیوه تدریس معلم عربی و روش مشارکتی ایشان در ارتقا انگیزه بهیادگیری این درس نقش بسزایی داشت. مکالمه به عربی و قرائت روزنامه عربی توسط بچه ها باعث افزایشمیزان علاقمندیشان به درس شد.

۴) مصاحبه با مدیر: حضور فعال دانش آموزان در مراسم مدرسه، تهیه روزنامه دیواری و نمودارهای آموزشی و پاورپوینت.

۵) مصاحبه با سرگروه عربی و همکاران عربی و همکاران مدرسه: تغییر روش از معلم محوری به مشارکتی از شیوه های مثبت در بالا بردن انگیزه یادگیری در دانش آموزان علوم انسانی بود.

۶) مصاحبه با والدین: ارزشیابی پایان ترم (۱۰۰/ قبولی) و رشد درصد قابل قبولی در تستهای آزمون پیشرفت تحصیلی و تستی کلاسی و اهمیت دادن این درس به لحاظ تخصصی بودن با ضریب بالا در سنجش، نشان ازارتقا علاقمندی دانش آموزان به عربی است.

۷) تحلیل پرسشنامه دانش آموزان: ۹۵٪ پی بردند که عربی از درسهای مهم بوده و نسبت به یادگیری آنعلاقمند شدند. حال اینکه میزان علاقمندی در قبل اقدام 40/0 بود. میزان علاقمندی در خواندن متونعربی در قبل اقدام 20/0 بود اما پس از اقدام به 80/0 رسید. میزان فراگیری به قواعد و زبان عربی از 40/0 در قبل اقدام به 90/0 رسید.

۸) پرسشنامه از همکاران: دیدگاه همکاران و دانش آموزان را در ارائه تدریسبه روش مشارکتی جویا شدم. هر دو قشر رضایت مندی خود را اعلام نمودند

پیشنهادات: برای ایجاد علاقه به یادگیری عربی در دانش آموزان ، گروهبندی و مکالمه و تماشای کارتون ها وسریال هایی که به عربی ترجمه شدند، استفاده از سی دی آموزشی نقش موثری دارند.

نتیجه گیری: عربی زبان قرآن و همواره مورد توجه عالمان دین بوده و هست، با آموختن آن تحولی در کلاسهای درس به وجود می آید چرا که فهم و درک ادب فارسی مستلزم فراگیری زبان عربی است و نیز درکمفاهیم معارف دینی وابسته به این زبان است. لذا آشنایی با زبان عربی و برقراری ارتباط بین دانش آموز وکتاب عربی سبب از بین رفتن حس بیگانه دانستن عربی و بی رغبتی نسبت به این زبان می گردد.

توجه :

برای سفارش و دریافت کامل این اقدام پژوهی به شماره 09159886819 در تلگرام یا واتساپ پیام دهید .

پیشرفت های درمانی در درمان بیماری ویروس کرونا

تلاش برای ساخت داروهای موثر در درمان ویروس کرونا از زمان آغاز همه گیر شدن ویروس کرونا ادامه دارد. از ژانویه 2020 تلاش ها برای طراحی و ساخت داروی موثر و همچنین واکسن پیشگیری کننده به طور جدی ادامه داشته است. تحقیقات متعدد انجام شده در زمینه درمان بیماری ویروس کرونا در مبتلایان نتایج امیدوارکننده ای به همراه داشته است. در این مقاله قصد داریم به معرفی چند داروی موثر در درمان بیماری ویروس کرونا بپردازیم.

برخی از داروهایی که در حال حاضر استفاده می‌شوند، در گذشته نیز وجود داشته یا به طور کلاسیک برای بیماری های دیگری تجویز می‌شوند؛ در حالی که اخیرا چند داروی ضد ویروسی جدید نیز برای مبارزه با این بیماری ساخته شده‌است.

داروی Favilavir در درمان ویروس کرونا

Favilavir دارویی ضد ویروسی است که اول از همه به عنوان داروی درمان ویروس کرونا در چین تایید شد. مطالعات انسانی انجام شده بر روی تعداد زیادی از بیماران مبتلا نشان داده است که Favilavir به صورت موثر با ویروس مقابله کرده و در عین حال مصرف آن حداقل عوارض را برای بیمار به همراه دارد. اولین بار شرکت دارویی Zhejiang Hisun این دارو را معرفی و وارد بازار کرد. به گفته وزیر علم و تکنولوژی چین، Favilavir یکی از سه دارویی است که موجب بهبود و مقابله  موثر با ویروس کرونا در همان مراحل ابتدایی تحقیقات بوده است.

داروی Brilacidin موثر در درمان ویروس کرونا

یکی از جدیدترین دارو ها که احتمالا اثرات سودمندی در درمان بیماری ویروس کرونا ممکن است داشته باشد داروی Brilacidin است. طراحی و ساخت این دارو توسط شرکت های داروسازی به تازگی انجام شده است و کماکان نیازمند انجام مطالعات انسانی بیشتری است. داروی Brilacidin در واقع ساختاری مشابه با دیفنسین (defensins) دارد. دیفنسین ها مولکول های پروتئینی طبیعی در بدن هستند که در فعالیت های دفاعی و مبارزه با عفونت ها در بدن ایفای نقش می‌کنند. به علاوه Brilacidin به دلیل خاصیت ضد التهابی خود در درمان بیماری التهابی روده یا IBD نیز موثر است.

گفته می‌شود دلیل اصلی مرگ و میر افراد به دلیل ابتلا به ویروس کرونا، پدیده‌ای موسوم به طوفان سیتوکینی است. به این معنا که خود ویروس عامل مرگ بیماران نیست بلکه واکنش های شدید سیستم ایمنی هستند که باعث تخریب بافت ریه و بدتر شدن حال عمومی بیمار می‌شوند. لذا این دارو با مهار سیستم ایمنی احتمالا می‌تواند علائم بیماران را بهبود ببخشد.

داروی (Remdesivir (GS-5734 در درمان ویروس کرونا

این دارو در زمان شیوع ویروس ابولا در سال 2018 توسط شرکت Gilead Sciences طراحی شد ولی نتایج قابل قبولی به همراه نداشت. همچنین این دارو برای درمان عفونت ویروسی Marburg مورد استفاده قرار می‌گیرد. اکنون تحقیقات انجام شده بر روی اثربخشی این دارو بر ویروس کرونا صحه گذاشته است. Remdesivir به عنوان یکی از سه داروی موثر برای درمان ویروس کرونا در چین و بسیاری از نقاط جهان مورد استفاده قرار گرفته است. بر اساس گزارش مجله New England، استفاده از این دارو موجب بهبود وضعیت بالینی بیماران در ایالات متحده شده‌ است.

داروی کلروکین در درمان ویروس کرونا

کلروکین تا کنون به عنوان قوی‌ترین و موثرترین داروی موجود در بازار برای مقابله با ویروس کرونا شناخته شده‌است. این شواهد از مطالعات و بررسی ‌های انجام شده در چند مرحله در افراد مبتلا به ویروس در چین بدست آمده است. بیش از 10 بیمارستان از دو استان Guangdong  وHunan  در چین در این تحقیقات شرکت داشته اند. داروی کلروکین تاثیر درمانی قطعی و اثربخش قابل قبولی از خود نشان داده است. مصرف این دارو باعث بهبود تصاویر رادیوگرافی ریه بیماران و همچنین وضعیت بالینی آنها می‌شود.

به طور معمول، از کلروکین در درمان بیماری مالاریا به جز در موارد مقاوم به دارو استفاده می‌شود. همچنین کلروکین و مشتق آن یعنی هیدروکسی کلروکین، به دلیل خواص ضد التهابی که دارند، در درمان اختلالات روماتیسمی مثل لوپوس و روماتیسم مفصلی توسط پزشکان تجویز می‌شوند. نتایج امیدبخش دارو در پژوهش های انجام شده در چین، این دارو را به عنوان اولین دارو و خط اول درمان علیه ویروس کرونا مطرح ساخته است.

دارو های بیولوژیکی نظیر آنتی بادی های متصل شونده به ویروس کرونا

طراحی دارو های بیولوژیکی نظیر آنتی بادی های متصل شونده به ویروس کرونا توسط شرکت های دارویی از اوایل ماه فوریه مورد توجه قرار گرفته‌اند. آنتی بادی یا پادتن ترشحات دفاعی از سلول های سیستم ایمنی هستند. این مولکول‌ها به میکروب ها متصل شده و باعث مرگ یا کمک به از بین رفتن آنها توسط سلول های سیستم ایمنی می‌شود. امروزه این آنتی‌بادی ها توسط محققان و شرکت های داروسازی طراحی و روانه بازار می‌شوند. آنتی بادی های طراحی شده برای درمان ویروس کرونا، در داخل خون به گیرنده های سطح ویروس موسوم به “spike” متصل و موجب از بین رفتن ویروس می‌شوند.

دارو (Galidesivir (BCX4430 در درمان بیماری ویروس کرونا

این داروی ویروسی اثر کشندگی بر طیف وسیعی از ویروس ها و سایر میکروب ها دارد. بسیاری از ویروس ها به جای DNA دو رشته ای، حاوی ژنوم از جنس RNA تک رشته ای می‌باشند. Galidesivir با غیرفعال کردن آنزیم ساخت RNA، مانع از تولید و تکثیر ویروس های جدید می‌شود. کاربرد این دارو در مقابله با سایر بیماری های ویروسی خطرناک مانند ابولا، تب زرد (yellow fever)، بیماری Marburg و زیکا ثابت شده است.

با شروع تحقیقات دارویی در مورد ویروس کرونا، دارو های ضد ویروس HIV (Anti-Retroviral Therapy) نیز وارد مطالعات انسانی شدند. ویروس HIV از خانواده “ریتروویروس” ها است و دارو های ART از طریق مهار آنزیم دخیل در تکثیر ویروس، سبب جلوگیری از پیشرفت بیماری ایدز می‌شود. با این حال به صورت تجربی دیده شده‌ است که داروی Lopinavir از این دسته، باعث مهار ویروس های خانواده کرونا نظیر SARS و MERS و کرونای جدید می‌شود. این دارو با نام تجاری Kaletra® در بازار ارائه شده‌است.

Clinical Trials. Favilavir approved as experimental coronavirus drug.2020, Feb. [Internet]. URL: https://www.clinicaltrialsarena.com/news/china-favilavir-testing-approval/

Pharmaceutical Technology. Coronavirus treatment: Vaccines/drugs in the pipeline for Covid-19. 2020. [Internet]URL: https://www.pharmaceutical-technology.com/analysis/coronavirus-mers-cov-drugs/

U.S. National Library of Medicine. PubChem. Chloroquine phosphate https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Chloroquine-phosphate#section=GHS-Classification

چرا مهمترین تمدن ها کنار رود ها به وجود امده است جواب صفحه ۲۷ مطالعات پنجم

هرچند که ما از نقش آب به طور مطلق در ایجاد و بقای زندگی، آبادی و تمدن ها سخن گفته ایم، اما باید توجه داشت که شیوه ای از دسترسی بشر به آب است که عامل برخی از این امور چون آبادی و ایجاد و شکوفایی تمدن هاست

زیرا آب باران با همه تاثیر مثبتی که برای زمین و پرورش گیاهان و افزایش شمار جانوران دارد؛ اما آبادی ها و تمدن ها به شیوه ای از دسترسی انسان به آب متکی است که ما از آن به نهرها و رودها یاد می کنیم

زیرا رودها، شیوه ای از دسترسی آب مناسب را در اختیار بشر قرار می دهد که با شیوه های دیگر بسیار متفاوت است. آب باران همان گونه که از آسمان می بارد می تواند به سرعت جذب خاک و زمین شده و در آن فرو رود به گونه ای که قابل دسترسی آسان برای بشر نباشد از این رو خداوند در آیه ۳۱ سوره ملک، از اینکه آب دور از دسترس بشر قرار گیرد

و در زمین فرو رود به گونه ای که آب شرب مناسب در اختیار بشر قرار نگیرد، سخن به میان می آورد و به انسان هشدار می دهد که مسیر هدایت را از طریق این نشانه ها بیابد و گمراه نشود.

آب باران زمانی که در نهرها و رودها جاری می شود، بهترین و مناسب ترین حالت دسترسی را به انسان و جانوران برای استفاده می دهد. آب باران با جاری شدن نهرها و رودها موجب می شود تا انسان بتواند به کشاورزی و دامداری بپردازد و افزون بر نوشیدن، شرایطی را فراهم آورد تا جامعه روستایی و شهری در کنار رودها پدید آید.

چرا مهمترین تمدن ها کنار رود ها به وجود امده است جواب صفحه ۲۷ مطالعات پنجم

سه حکومت ترک تبار را نام ببرید و دوره کدام طولانی تر بود

جواب فعالیت :

سلسله غزنویان – سلجوقیان -خوارزمشاهیان - افشاریان

دوره غزنویان طولانی ترین دوره حکومت ترک تبار ها بوده است

توضیحات :

افشاریان یکی از سلسله های ترک تبار می باشد که از سال 1736 میلادی توسط نادر شاه تاسیس و به مدت 60 سال حکم راندند
نادر شاه از ۱۱۱۴ خورشیدی تا ۳۰ خرداد۱۱۲۶ خورشیدی، پادشاه ایران بود او در سال ۱۰۶۷ در ایل افشار در «درگز» خراسان به دنیا آمد اَفشار یا «اوشار» یکی از ایل‌های بزرگ ترکان اغوز است             

این ایل به دو شعبه بزرگ تقسیم می‏شد: یکی «قاسملو» و دیگری «ارخلو یا قرخلو»؛ نادر شاه افشار از شعبه اخیر بود. طایفه قرخلو را شاه اسماعیل از آذربایجان به خراسان کوچاند و در شمال آن سرزمین، در نواحی «ابیورد» و «درگز» و «باخرز» تا حدود «مرو» مسکن داد؛ تا در برابر ازبکان و ترکمانان مهاجم سدی باشند.
. او از مشهورترین پادشاهان ایران پس از اسلام است و بسیاری از مورخین او راقدرتمندترین پادشاه ایرانی بعد اسلام می دانند که سرکوب افغانها و بیرون راندن عثمانی و روسیه از کشور و تجدید استقلال ایران و نیز فتح هندوستان و ترکستان و جنگهای پیرزومندانه او سبب شهرت بسیارش گشت.در اروپا به او لقب «آخرین جهانگشای شرق»، «ناپلئون ایران» و «اسکندر دوم» نیز داده‌اند
ایران در دورهٔ نادرشاه:
در زمانی که صفویان با شورش افغان‌ها از هم پاشیده بودند و کشور مورد تجاوز دشمنان داخلی و خارجی بود، عثمانی‌ها ازغرب و روس‌ها از شمال و اعراب از جنوب و ترکمانان از شرق به تاخت و تاز و قتل و غارت مشغول بودند، نادر وضعیت حاکمیت ایران را سامان داد
در عهد نادر دشمنان و متجاوزان به کشور توسط وی سرکوب شدند و کشور اندکی از قدرت گذشته خویش را در حفاظت از مرزها و اعمال قدرت یک حکومت مقتدر مرکزی بر تمام وطن، بازیافت. ترکمانان وازبکان به ماوراءالنهر عقب‌نشینی کردند.
بناهایی که به دستور نادر در خراسان بنا شده‌اند، نظیر کلات نادری و کاخ خورشید از آثار مهم بازمانده از این دوران هستند.
در عهد او به سپاه و تأمین نیرو بسیار توجه می‌شد. نادر اقوام ایرانی را متحد و منسجم کرد و ایران قدرتمندترین کشور آسیا گشت. شهرها یا ولایات ایران در دوره نادر به شرح زیر بودند: آذربایجان، افغانستان، بلوچستان (پاکستان)، ترکمنستان، گرجستان، داغستان، بحرین، قطر، کشمیر و غیره
مرگ نادر شاه:
نادر شاه سر انجام با دسیسه علی قلی میرزا که  زمانی نایب السلطنه نادرشاه بود وسپس مورد غضب  نادر قرار گرفت و سمتش به حکمرانی سیستان تنزل پیدا کرد کشته شد.
پس از آنکه علیقلی حاکم سیستان  شد در  یک سال محصولات  کشاورزی آن  منطقه به  شدت کاهش و قادر به پرداخت مالیات 150 هزار نادری به نادرشاه افشار نبود و در نامه ای خواست تا فقط 50 هزار نادری را بپردازد
در جواب نامه او نادر نامه تندی نوشت و به او گفت که یا مالیات را کامل پرداخت می کند یا سر از تن  او و سیستانیان جدا می کند
 علی قلی همراه با چند تن دیگر از سرداران که به انها قول تقسیم 200 کرور پول نقد و جواهرات ذخیره شده در کلات را داد بود نادر را شبانه به قتل رساند

دولت غزنوی (۹۷۵-۱۱۸۷)م. (۳۴۴ ه.ق. – ۵۸۳ ه.ق.) یک دولت ، نظامی و اسلامی بود. دولت غزنوی خاستگاه نژادی و پایگاه ملی خاصی نداشت، اما به عنوان مروج و ناشر اسلام مورد توجه و تایید خلافت بغداد بود . از آنجا که غزنویان نخستین پویه‌های شهریاری را در شهر غزنین آغاز نمودند به غزنویان نامدار شدند.

بنیادگذار این دودمان کسی به نام سلطان محمود غزنوی بود. پدران او بردگان ترکی بودند که در زمان سامانیان خریداری شده و برای این دودمان ایرانی خدمت می‌کردند. کم کم کار ایشان گرفت و به شهریاری هم رسیدند.

ناماورترین شهریاران این دودمان سلطان محمود و پسرش سلطان مسعود غزنوی بودند. پس از سلطان مسعود این دودمان رو به ناتوانی گذارد و چندی پستر حوزه فرمانرواییش به بخش‌هایی از هندوستان و افغانستان کنونی محدود شد.

یکی از مسائل مهمی که در دوران غزنویان از سبکتکین شروع شد و در زمان محمود به اوج رسید و در زمان جانشینان وی نیز به شدت دنبال شد لشکر کشی‌های مداوم به هندوستان بود.

علل این اقدام آن‌ها اولاً این بود که هند سرزمینی غنی و آباد بود که بتکده‌ها و معابد هندوهای آنجا همیشه سرشار از طلا و جواهری بود که مردم برای خدایان خود هدیه می‌آوردند و حمله غزنویان به آنجا به معنای دستیابی به این ثروت بود.

علت بعدی این بود که هندوستان کشوری کافر از نظر مسلمانان بود و لشکر کشی غزنویان به آنجا تلاشی در جهت گسترش اسلام وانمود می‌کرد و مخصوصاً از نظر دولت عباسی جهاد در برابر کفر بود که مشروعیتی را برای حاکمان غزنه به بار می‌آورد.

همچنین این لشکر کشیها باعث مشغول بودن سپاه غزنویان می‌شد که اگر این سپاه بی‌کار می‌ماندند باعث ایجاد مشکل و بحران در دستگاه غزنویان می‌گشت.

این حملات مداوم سپاه غزنویان به هند باعث شد که اسلام در آن شبه قاره گسترش یابد و همچنین باعث گشت قدرت دفاعی این کشور به علت حملات پی در پی رو به زوال گذارد و راه برای حملات بعدی غزنویان باز شود.

سه حکومت ترک تبار را نام ببرید و دوره کدام طولانی تر بود

صفویان

صفویان یکی از سلسله های ترک تبار می باشد که شاه اسماعیل زاده اردبیل در سال 1501 میلادی ان را تاسیس و به مدت 221 سال به طول انجامید، وی تبریز را پایتخت خود برگزید و بر سراسر ایران حکومت کرد

شاه اسماعیل صفوی پدرش به شیخ صفی الدین اردبیلی می رسد و فرزند شیخ حیدر است و مادرش مارتا دختر سلطان اوزون حسن آق قویونلو و کوراکاترینا شاهزاده یونانی ترابوزان بود

بعد از انقراض ساسانیان توسط اعراب ،مسلمان تا زمان به سلطنت رسیدن شاه اسماعیل صفوی درایران یک واحد سیاسی و یک پارچه به عنوان  حکومت مرکزی ایجاد نگردید . امیران و  حاکمان متعددی در  سرتاسر ایالات ایران حکمرانی کرده و داعیه سلطنت داشته اند . اما تنها کسی که با نیروی فکر و رشادتهایی که از خود نشان داد توانست کشور ایران را به سوی یک اتحاد فراگیرسوق دهد و موفقیتهای بسیاری نیزدراین راه بدست آورده شاه اسماعیل می باشد .بدین ترتیب بعدازقرنها شاه اسماعیل موسس سلسله صفوی موفق شد با برانداختن حکومتهای ملوک الطوایفی در ایران دولت واحدی ایجاد کند . عمده دلیل موفقیت شاه اسماعیل حمایت و ارادت قبایل بزرگ قزلباش که همگی قبایل ترک بودند می باشد ، این قبایل عبارتند از : شاملو ، روملو ، استانجلو ، افشار ، ذوالقدر ، قاجار و تکه لو .

در زمان صفویان زبان رسمی دربار دو زبان ترکی و فارسی بوده است فرمانها و اوامر شاهان در مناطق زیر نفوذ صفویان که بیشتر اذربایجانی بودند به زبان اذربایجانی (ترکی) و در مناطقی که فارسی زبان بودند به زبان فارسی صادر می شد در این مورد ادیب بزرگ ترک «سلیم رفیق رفی اوغلو» در کتاب «ادبیات اذربایجان» ضمن ترسیم یک فرمان شاه اسماغیل به زبان ترکی چنین مینویسد «در این قرن زبان اذربایجانی همدوش زبان فارسی زبان رسمی دربار اعلام شده و اهمیت زیادی کسب کرده بود»

وی با رسمی کردن مذهب شیعه و با زنده کردن هویت ایرانی مرزهای ایران را به حدود مرزهای ساسانیان رسانید و در واقع ایران را به عنوان یک واحد سیاسی مستقل پس از اسلام و پس از حدود 800 سال اشغال تأسیس و تثبیت کرد.او شعر نیز می سرود و از وی اشعاری به ترکی و به فارسی با تخلص «خطایی» بر جا مانده است

سسلسله صفوی در تاریخ ایران به دو دلیل اهمیت بسیار دارد: یکی این که این سلسله اولین سلسله کاملاً مستقل ایرانی بعد از حمله اعراب به ایران(در سال ۳۲ ه.ق) بوده است. یعنی پس از هشتصد سال توانست با افتخار نام ایران را بر روی نقشه ها برگرداند. دوم اینکه مذهب تشیع در ایران توسط شاه اسماعیل مذهب رسمی اعلام شد و در واقع جانشین تسنن گشت

سلطان سلیم خیلفه عثمانی که شیعیان را کافر می دانست  و خود را نیز خلیفه تمامی مسلمانان جهان می خواند به قصد اشغال کامل ایران به این کشور لشکرکشی کرد. شاه اسماعیل به قصد دفع حمله عثمانیان به غرب لشکر کشید و در نبرد چالدران(۸۹۳ ه.ش) آن چنان دلیرانه جنگید که علی رغم شکست خوردن، نبرد او در زمره نبردهای بزرگ تاریخ و از افتخارات ایرانیان محسوب می شود. در این جنگ ۲۹۰۰۰ سرباز ایرانی که تنها از سلاح های سرد مانند شمشیر و نیزه استفاده می کردند در برابر سپاه دویست هزار نفری عثمانی که مجهز به توپ و تفنگ بود به سختی ایستادگی کرده و کشتار زیادی از دشمن به عمل آوردند و از ایشان تنها ۸۵ نفر زنده ماندند اما حتی یک نفر اسیر هم ندادند.

 عثمانی ها در این جنگ قسمت بزرگی از آذربایجان را به اشغال خود در آورند، که البته با مقاومت دلیرانه مردم تبریز سلطان سلیم، مجبور به تخلیه شهر شد.

  مهمترین آثاری که از دوران صفوی به یادگار مانده، عبارتند از: ۴ بازار دور میدان قدیم اصفهان؛ مدرسه ‏هارونیه و بقعه امام زاده هارون در اصفهان. وی بناهای یادبودی هم در اوجان فارس و شیراز و آبادانی و ساختمان های متعددی در خوی و تبریز بنیاد کرد

شاه اسماعیل صفوی سرانجام در سن 35 سالگی در اثر بیماری حصبه درگذشت بعد از شاه اسماعیل صفوی شاه طهماسب به سلطنت رسید شاه طهماسب فردی موقع شناس و واقع بین بوده . دوره شاه طهماسب دوره تثبیت سلطنت صفویان است .بعد ازشاه طهماسب شاه اسماعیل دوم وسپس شاه محمد خدابنده به پادشاهی رسیدند تااینکه نوبت به شاه عباس کبیر رسید . شاه عباس فردی باهوش ، جدی ، جسور ، قدرت طلب و بسیار سخت کوش بود . در دوران حکومت او ایران در سیاست های داخلی و خارجی خود راه تازه ای را آغاز کرد که مایه قدرت و شهرت وی در سراسر جهان گردید و آثار بسیار زیادی از او برجای ماند که تا به امروزنیز ادامه دارد . متاسفانه بعد ازشاه عباس دوران رکود و انحطاط ایران وحکومت صفوی آغاز گردید . بعد از او شاه صفی و شاه عباس دوم به حکومت رسیدند و توانستند با استفاده از دوران طلایی شاه عباس تشکیلات حکومتی منسجم ومنظم داشته باشند ،ولی نتوانستند آن راپویا کنند ویا چیز تازه ای به آن بیافزایند .متاسفانه ضعف تشکیلات صفوی و انحطاط آن از دوران  پس از شاه عباس آغاز گردیده و در دوران شاه سلیمان  بخوبی نمایان می گردد و سلسه صفوی روبه نابودی رفته بطوری که در زمان  پادشاهی شاه سلطان حسین  دولت صفوی با حمله افغانها  سقوط کرده و بعد از مدتی حذف می گردد . سپس حکومت ایران به نادرشاه افشار و سپس به خاندان زند می رسد

تحقیق درباره مراحل تهیه رب گوچه فرنگی

مقدمه

از نظر گياه‌شناسي، گوجه‌فرنگي نوعي ميوه محسوب مي‌شود، ولي اكنون در اكثر تقسيم‌بندي‌ها به عنوان سبزي تلقي مي‌شود. علت آن است كه طي سال‌هاي متمادي همراه سبزي‌ها در سالاد بكار مي‌رفته است.

گوجه‌فرنگي ميوه‌اي غني از ويتامين «آ و ث» مي‌باشد. 30 گرم از گوجه‌فرنگي حاوي 80 واحد ويتامين آ و 70 ميلي‌گرم ويتامين ث است.

اسيدكردن گوجه‌فرنگي قبل از فرآوري

معمولاً وقتي گوجه‌فرنگي pH آن بالا رود، زودتر در معرض فساد قرار مي‌گيرد. كنسرو گوجه‌فرنگي درسته وقتي pH آن از 6/4 فراتر رود، اسپورهاي ميكروارگانيزم فلت ـ سوز يعني باسيلوس ترمواسيد وراس بيشتر زنده مي‌ماند.

جلوگيري از زنده ماندن اسپورهاي فلت سوور را مي‌توان با تنظيم pH در حد 1/4 تا 3/4 تنظيم كرد. يكي از طرق كنترل pH، استفاده از اسيدهاي خوراكي مانند اسيدسيتريك، ماليك و فوماريك است، ولي اسيد سيتريك تنها اسيدي است كه كاربرد زيادي براي اين منظور دارد.

در مورد كنسرو كردن آب گوجه‌فرنگي، نيازي به تنظيم اسيديته نيست، بلكه مي‌توان آن را در دماي بالا (120  درجه سانتيگراد به مدت 42 ثانيه)‌ در مبدل‌هاي حرارتي لوله‌اي با صفحه‌اي استريل كرده و در اين روش بدون استثناء تمام اسپورهاي فلت ـ سوور از بين مي‌رود. اسيدي كردن به عنوان يك عمل، كمك فرآوري براي حفاظت گوجه‌هاي غيراستريل جهت جلوگيري از فساد در طي حمل و نقل از مزرعه به كارخانه روش مفيدي است.

سيستم‌هاي شستشو و سورتينگ

بعد از دريافت گوجه‌فرنگي ابتدا شستشو و سپس سورت  مي‌شود تا ميوه‌هاي معيوب تفكيك شود. در اين مرحله عمل لكه‌گيري نيز انجام مي‌گيرد، ملزومات و دستگاه‌هايي كه براي اين مرحله از توليد رب اخيراً توسعه يافته، سيستم‌هاي شستشوي جديد است. در اين سيستم‌ها از كانال آب و يا استخر شستشو استفاده مي‌شود. گوجه‌فرنگي ابتدا با جريان آب به استخر هدايت شده و در آنجا با كمك هوا يا جت بخار تميز و سپس از داخل استخر، توسط يك نقاله خارج مي‌شود. گوجه‌فرنگي‌هاي كثيف و آلوده به تخم مگس دروزوفيلا را با آب گرم كه دماي آن حدود 50 درجه سانتيگراد است، شستشو مي‌دهند. در موقع شستشو اگر گوجه در آب سرد با شدت همزده شود، تاثير شستشو مفيدتر خواهد بود. در اين حالت به آب گرم نيازي نيست. استفاده از مواد شوينده (دترژان)‌ در تانك‌هاي خيس كننده و همچنين كلره كردن آب در حدي كه باقيمانده كلر 6-8ppm شود، از احتمال تجمع و زياد شدن اسپور باكتري‌هاي ترموفيل جلوگيري مي‌شود.

سيستم‌هاي پالپ كردن

يكي از ويژگي‌هاي گوجه‌فرنگي، اين است كه بعد از خرد كردن آن، آنزيم‌هاي پكتيني بايد به سرعت منهدم شود. اگر تركيبات پكتين گوجه‌فرنگي تجزيه شود، قوام محصول پايين مي‌آيد. براي اينكه اين تاثير كاهش پيدا كند، بايد از سيستم‌هاي گرمادهنده در حين خرد كردن و يا به سرعت بعد از آن استفاده شود. كاربرد تكنيك آسياب كردن داغ اهميت زيادي در افزايش قوام عصاره يا رب دارد. همچنين با روش سرد كردن بذرهاي گوجه‌فرنگي نيز استخراج مي‌شود و به استحكام پالپ و كاهش دو فاز شدن كمك مي‌كند.

سيستم‌هاي بريك

در دستگاه‌هايي كه تا كنون براي روش‌ هات‌بريك متداول بوده است، پوره سبزي‌ها و ميوه‌ها را براي مدتي در معرض گرما قرار مي‌داده‌اند، ولي به علت قرار گرفتن در مجاورت اكسيژن، كيفيت رنگ و اكثر مواد حساس موجود در عصاره اكسيده و تغيير ماهيت مي‌دهد. تاكنون اساس سيستم‌هاي قديمي هات‌بريك و ساير پوره‌هاي ميوه‌اي اين بوده كه فقط قوام محصول حفظ شود.

واحد هات‌بريك از يك سري ملزومات و اجزا تشكيل شده كه به شرح زير است:

1.       پمپ تغذيه

2.      سيستم خرد كردن تحت خلاء

3.     مخزن تحت خلاء

4.     پمپ خلاء

5.     پمپ انتقال محصول

6.      تانك تزريق محصول

7.     پمپ دوران محصول

8.     گرمكن لوله‌اي

9.      پمپ استخراج محصل

مراحل ساخت رب گوجه‌فرنگي

در 20 ساله‌ي اخير اصلاحات زيادي روي دستگاه‌هاي توليد رب گوجه‌فرنگي صورت گرفته است، ولي در مجموع ترتيب عمليات توليد، در تمام كارخانجات رب شبيه بوده و شامل فازهاي ذيل است:

1.       دريافت گوجه‌فرنگي از مزارع

2.      شستشو و سورتينگ (دست‌چين كردن)

3.     خرد و له كردن

4.     حرارت دادن پالپ

5.     خارج كردن پوست و بذر

6.      صاف كردن و تصفيه‌ي گوشت توسط صافي يا پالپر

7.     تغليظ گوشت تا حصول غلظت دلخواه

8.     پركردن درب قوطي يا ساير ظروف

دريافت گوجه‌فرنگي از مزارع

هنوز هم گوجه‌فرنگي در جعبه‌هاي ويژه‌اي كه بين 25-10 كيلوگرم گنجايش دارد، حمل و نقل مي‌گردد. به دليل اينكه هزينه‌ي حمل و نقل با جعبه‌هاي كوچك زياد است، سعي در استفاده از جعبه‌هاي پالتي شده است كه گنجايش بيشتري دارند. جهت جلوگيري از آلودگي و حفظ بهداشت كارخانه، يكي از نكات بسيار مهم، تميز بودن جعبه‌هاست. تميز نگه داشتن از رشد كپك جلوگيري مي‌كند و در نهايت محصول عاري از هر گونه آلودگي كپكي منتقل مي‌شود.

شستشوي گوجه‌فرنگي

قبل از اينكه گوجه‌فرنگي سورت شود، بايد كاملاً تميز گردد. روش‌هاي شستشو اس ساده‌ترين نوع كه يك مخزن ساده است تا دوش‌هاي تحت فشار (جت) توسعه پيدا كرده است. در يك نوع بهتر از دستگاه‌هاي شستشو كف مخزن دستگاه، مشبك بوده و هوا توسط يك پنكه به داخل آن وزيده مي‌شود. سپس در مرحله‌ي بعد، گوجه‌ها وارد مخزن دوم مي‌گردد. با اين نوع دستگاه‌ ميزان بار گوجه‌فرنگي وارد شده و به داخل سالن توليد تنظيم مي‌گردد.

سورتينگ و لكه‌گيري

در اكثر كارخانجات رب‌سازي، عمليات سورتينگ روي نوار نقاله صورت مي‌گيرد. سورترهاي نوع غلطكي به دليل گردش گوجه‌فرنگي در جلوي ديد سورت كننده به صورت استاندارد در‌آمده است. جنس لوله‌هاي غلتكي از آلومينيوم مي‌باشد. طول نقاله‌هاي سورت از 630-360 سانتيمتر ساخته مي‌شود.

له‌كردن و آماده  كردن پالپ گوجه‌فرنگي

در اكثر كارخانجات توليد رب گوجه‌فرنگي له كردن به روش گرم انجام مي‌گيرد. به مجرد انجام اين مرحله آن را به سرعت به دماي 90-65 درجه سانتيگراد مي‌رسانند. اصطلاحاً به اين روش، آسياب كردن داغ اتلاق مي‌شود. بهتر است گوجه‌فرنگي را قبل از له كردن حرارت دهند. حرارت دادن قبل از له كردن باعث انهدام آنزيم‌ها مي‌شود. با اين كار اجسام پكتيني تغيير ماهيت پيدا نمي‌كند. علاوه بر اين مواد صمغي كه اطراف بذرهاي گوجه‌فرنگي منتشر شده است، همراه با پكتين‌ها وارد  رب شده و رب قوام و سفتي پيدا مي‌كند.

حرارت دادن اوليه

در تمام پيش گرمكن‌ها از بخار به عنوان محيط حرارتي استفاده مي‌شود. اكثراً به شكل استوانه‌اي ساخته شده و لوله‌هايي به قطر 3/5-5 سانتيمتر در داخل آن تعبيه مي‌گردد. با اين دستگاه آنزيم‌ها و مواد مضر از بين رفته و بافت ميوه‌اي آماده‌ي صاف شدن مي‌شود.

استخراج و تصفيه عصاره

آب و گوشت گوجه‌فرنگي خرد شده كه گرم شده است، به داخل دو يا سه دستگاه سيكلون يا صافي پمپ مي‌شود تا پوست و بذر آن جدا گردد. معمولاً به اولين دستگاه صافي، پالپر گفته مي‌شود. شكل دستگاه به صورت استوانه‌اي است. در داخل آن يك صافي نسبتاً درشت وجود دارد. آب گوجه‌فرنگي توسط خرد كننده‌اي دوار، از داخل توري عبور مي‌كند. قسمت خرد كننده فشار آن قابل تنظيم است. قطر سوراخ‌هاي توري حدود 1 ميليمتر مي‌باشد. پوست و بذر از داخل توري به درون يك كانال هدايت مي‌شود.

غليظ كردن پالپ گوجه‌فرنگي

بعد از صاف كردن آب گوجه‌فرنگي به داخل دستگاه‌هاي تغليظ هدايت مي‌شود. در اين مرحله با تبخير آب، بر مقدار مواد جامد آن افزوده مي‌شود تا اينكه به غلظت مورد دلخواه برسد.

توليد رب

مهمترن عامل در توليد يك محصول با كيفيت بالا، شستشوي كامل گوجه‌فرنگي با آب تميز و سالم مي‌باشد.

دستگاه‌هاي شستشو مختلف مي‌باشند، ولي معمولي‌ترين و بهترين آن، سيستمي است كه هم اكنون در اكثر كارخانجات ايران متداول است و مورد استفاده قرار دارد و شامل قسمت‌هاي زير مي‌باشد:

مخزن شستشو

در وسط اين مخزن يك توري تعبيه شده كه گوجه‌فرنگي روي آن در داخل مخزن پرآب شناور مانده و گل و لاي احتمالي همراه گوجه در زير اين توري ته‌نشين مي‌شود. يك سيستم ورودي هوا در آن تعبيه شده تا باعث هم زدن گوجه و آب شده و باعث بهتر تميز شدن گوجه‌فرنگي مي‌شود. در اين مخزن يك پره چرخان نصب شده كه باعث مي‌شود گوجه‌فرنگي بطور يكنواخت بر روي نوار سورت منتقل شود. آب اضافي از قسمت بالاي مخزن خارج و آب تميز جانشسن آن مي‌شود. مي‌توان مواد ضدعفوني كننده به آب اين مخزن اضافه نمود.

گوجه‌فرنگي از مخزن آب توسط نوار نقاله خارج شده تا عمل سورت و لكه‌گيري انجام شود. نوار نقاله به عرض 90-60 سانتيمتر مي‌باشد و از لوله‌هاي آلومينيوم و يا فلزي لعاب‌دار تشكيل شده و ساخت آن طوري است كه ضمن حركت انتقالي، حركت چرخشي انجام مي‌دهد و از زير آبفشان عبور مي‌نمايد. ساختمان آبفشان‌ها يا نازل‌ها طوري است كه فشار آب را بالا مي‌برد و اين امر باعث مي‌شود كه گوجه‌فرنگي كاملاً شسته شده و تمام مواد خارجي چسبيده به آن جدا شده و چنانچه داراي ترك باشد، داخل ترك‌ها شسته شوند.

طول نوار معمولاً بين 12-6 متر مي‌باشد و ظرفيت خط سورت و شستشو معمولاً 5 برابر ظرفيت ديگ‌هاي تغليظ كننده مي‌باشد.

در طرفين نوار سورت كارگران به كار لكه‌گيري و جور كردن مي‌پردازند و قمست‌هاي لهيده و يا سبز و مواد خارجي در صورت وجود، گرفته و خارج مي‌شود.

تعداد كارگران اين قسمت بستگي به ظرفيت خط توليد داشته و بايد به تعدادي باشند كه بتوان كليه گوجه‌ها را كنترل كنند.

محل نشستن كارگران بايستي راحت باشد و حتي‌الامكان بايستي خط سورت از نور كافي برخوردار باشد.

در كارخانجاتي كه آب گوجه‌فرنگي و سس گوجه فرنگي توليد مي‌شود، تعدادي از كارگران اين قسمت به جدا كردن گوجه‌هاي رسيده و خوش رنگ و سالم مي‌پردازند و آنها را روي نقاله‌اي قرار مي‌دهند تا براي توليد آن محصولات به قسمت ديگر منتقل شود.

اين خط توليد توسط مسوولين كنترل كيفي كنترل مي‌شود و تذكرات لازم و آموزش كافي به كارگران داده مي‌شود تا بتوانند وظيفه خود را بهتر انجام دهند.

خرد كردن گوجه‌فرنگي

در انتهاي خط سورت دستگاه خردكن قرار دارد كه گوجه‌فرنگي بعد از سورت و شستشو وارد خردكن مي‌شود. خردكن مدل‌هاي مختلف دارد، وليكن اساس عمل آنها مشابه است و معمولاً از تيغه‌هاي ثابت و متحرك تشكيل شده كه تيغه‌هاي متحرك روي يك توپي استيل قرار داشته و در اثر دوران توپي گوجه‌فرنگي بين تيغه ثابت و متحرك قرار گرفته و خرد مي‌شود و سپس وارد دستگاه پري‌هيتر مي‌شود. معمولاً خردكن در ارتفاع بالاتري نسبت به پري‌هيتر نصب شده و انتقال گوجه‌فرنگي خرد شده در اثر نيروي وزن انجام مي‌شود. پري‌هيتر از يك لوله قطور 14-123 اينچ تشكيل شده كه داخل آن تعدادي لوله استيل با قطر كم حدود 30-20 ميليمتر قرار دارد و پشت اين لوله‌ها آب جوش و يا بخار وجود دارد و باعث مي‌شود كه گوجه‌فرنگي خرد شده حرارت ببيند.

گوجه‌فرنگي خرد شده در اين قسمت بايستي حداقل 80 درجه سانتيگراد حرارت ببيند و اين حرارت باعث مي‌شود:

1.        آنزيم‌هاي تجزيه كننده پكتين در اين حرارت از بين مي‌رود. در اثر از بين رفتن آنزيم‌هاي پكتين محصول داراي ويسكوزيته بهتري خواهد بود.

2.       باعث مي‌شود عمل فيلتراسيون (جدا كردن پوست و بذر) به خوبي انجام گرفته از وارد آمدن فشار به دستگاه صافي جلوگيري نموده و استهلاك آن را كم مي‌كند.

3.             تفاله خروجي از صافي رطوبت كمتري داشته باشد.

4.              سلامتي محصول را تضمين و موجب ايمني اعمال پاستوريزاسيون در مراحل بعدي مي‌شود، همانطور كه گفته شد غيرفعال كردن آنزين‌هاي تجزيه كننده پكتين در حرارت 80 درجه سانتيگراد انجام مي‌گيرد و نيز پكتين موجود در بذر و پوست گوجه‌فرنگي به راحتي خارج مي‌شود.

بعد از مرحله پري‌هيتر گوجه‌فرنگي خرد شده توسط پمپ به قسمت صافي منتقل مي‌شود.

صافي

صافي دستگاهي است استوانه‌اي كه بدنه آن توري استيل و محور مركزي آن پره‌هاي فلزي استيل قرار دارند كه ضمن چرخيدن در اثر فشار پره و نيروي گريز از مركز ايجاد شده محصول بين پره و صافي قرار گرفته آب گوجه‌فرنگي از صافي خارج شده در مخزن جمع‌آوري مي‌شود و پوست و دانه از طرف ديگر خارج مي‌شود. صافي‌ها معمولاً دو تا سه مرحله هستند كه مراحل آن بستگي به ظرفيت آن دارند. اخيراً نوع جديدي صافي ساخته شده به نام توربو صافي كه ظرفيت آن بالا مي‌باشد. نقش صافي‌ها و خوب كار كردن آنها در كيفيت محصول بسيار مهم است.

تغليظ آب گوجه‌فرنگي

الف) تغليظ در ديگ‌هاي در باز:

اين ديگ‌ها يا دو جداره هستند كه جداره خارجي آن بخار جريان داشته و يا در داخل ديگ‌ها كويل قرار داشته و باعث پختن و تغليظ آب گوجه مي‌شود. اين روش ابتدايي و راندمان آن پايين است. رب توليد شده در اين سيستم داراي كيفيت پايين از نظر رنگ و طعم مي‌باشد.

ب) تغليظ در ديگ‌هاي تحت خلاء

سيستم BATCH شامل يك ديگ تغليظ كننده اوليه با ظرفيت بالاست و معمولاً 4-2 ديگ پخت تحت خلاء با ديگ تغليظ كننده اوليه كوپله شده و يك سيستم پخت را تشكيل مي‌دهد. آب گوجه‌فرنگي وارد مرحله اول يا ديگ تغليظ كننده اوليه وارد شده و غلظت آن به حدود 12 درجه بريكس مي‌رسد و سپس به ديگ پخت وارد مي‌شود.

بول داراي يك همزن است كه باعث هم زدن آب گوجه تغليظ شده مي‌شود و نيز از سوختن رب جلوگيري نموده و باعث جذب بيشتر و بهتر حرارت مي‌شود. بخارات حاصله از اين ديگ از ميان لوله‌هاي تعبيه شده در ديگ تغليظ كننده اوليه عبور نموده و باعث گرم شدن آن مي‌شود.

كل سيستم ديگ تغليظ كننده اوليه و ديگ‌هاي پخت همگي تحت يك سيستم خلاء كار مي‌كنند. ظرفيت ديگ تغليظ كننده اوليه از ظرفيت ديگ‌هاي پخت بيشتر است، بخاطر اينكه ويسكوزيته عمل همزدن مشكلتر مي‌شود، در صورتي كه در ديگ تغليظ كننده اوليه ويسكوزيته پايين تقريباً به صورت آب گوجه‌فرنگي مي‌باشد.

ديگ‌هاي پخت قسمت تحتاني آنها دوجداره هستند كه در جدار آن بخار جريان دارد و حرارت لازم جهت پخت آب گوجه را تامين مي‌نمايد، در صورتي كه ديگ تغليظ كننده اوليه يك جداره بوده و در داخل آن تعداد زيادي لوله با قطر كم قرار داشته و بخار در پشت لوله‌ها جريان دارد. در روي ديگ پخت يك درجه فشارسنج و ترمومتر و يك شير تخليه هوا و نيز يك شير جهت نمونه‌برداري و شيشه آب‌نما نصب شده است.

بسته‌بندي رب

بعد از اينكه رب به غلظت معين رسيد، از ديگ‌هاي پخت تخليه مي‌شود. چنانچه در قوطي بسته‌بندي شود، بايد قبل از پر كردن در قوطي آن را پاستوريزه نمود و حداقل 80 درجه سانتيگراد حرارت ببيند تا كليه ميكروارگانيزم‌ها و باكتري‌هاي بيماري‌زا از بين برود. اين عمل در دستگاهي به نام پاستوريزاتور انجام مي‌گيرد.

پاستوريزاسيون

دو نوع پاستوريزاتور لوله‌اي و روتاري متداول مي‌باشد. محصول پاستوريزه شده وارد دستگاه پركن (كه در كارخانجات به نام فيلتر معروف شده و در اين مرحله در قوطي پر مي‌شود. دستگاه پركن از نوع پيستوني ثابت و يا دوار مي‌باشد. قوطي محتوي رب توسط دستگاه درب‌بندي مي‌شود.

درب‌بندي

در توليد كنسرو به طور كلي دسته‌بندي مواد غذايي در قوطي فلزي اين مرحله بسيار حساس و مهم مي‌باشد و كوچكترين بي‌دقتي باعث خسارت مالي فراوان خواهد شد.

دستگاه درب‌بندي در كارخانجات به نام دستگاه فارس يا والس و يا سيمر معروف است و به صورت اتوماتيك و نيمه‌اتوماتيك موجود مي‌باشد و  شامل سه قسمت مي‌باشد:

1.        سر: شامل قرقره‌هاي عمل اول و دوم و طبق فوقاني مي‌باشد. طبق در مركز اين قسمت ثابت شده و قرقره‌ها با نزديك و دور شدن به طبق عمل درب‌بندي را انجام مي‌دهند.

2.              بدنه: در اين قسمت طبق زيرين و چرخ دنده‌ها و هدايت كننده درب قوطي و قوطي قرار دارند.

3.       پايه: در اين قسمت پايه‌ها و چگونگي قرار گرفتن آنها در كف كارخانه از نظر تراز بودن تعبيه شده و در نوع نيمه‌اتوماتيك پدال در اين قسمت قرار گرفته و چون با فشار پا بر روي پدال عمل درب‌بندي انجام مي‌گيرد. تنظيم بودن پدال از نظر فشاري كه به آن بايد وارد شود، ضروري است.

چگونگي درب‌بندي

وقتي كه قوطي در محل خود روي پايه قرار مي‌گيرد، قرقره عمل اول بين 9-5 بار دور قوطي دوران دارد و تقريباً 75% عمل درب‌بندي در اين مرحله انجام مي‌شود.

بنابراين كيفيت قرقره عمل اول روي عمل درب‌بندي  بسيار مهم است. پس از اين مرحله قرقره عمل دوم بين 7-3 مرتبه دوران دارد و در اين مرحله عمل دوخت كامل مي‌شود. قبل از شروع كار دستگاه بايستي از تنظيم و صحت كار آن اطمينان داشت و بهتر است قسمت كنترل كيفي تعدادي قوطي درب‌بندي شده را مورد آزمايش قرار دهد.

چگونگي انجام آزمايشات در قسمت آزمايشگاه و كنترل كيفي شرح داده شده است.

بعد از عمل درب‌بندي محصول توسط نوار نقاله وارد دستگاه اتوكلاو و يا استريليزاتور مي‌شود. دستگاه استريليزاتور دو مرحله است كه مرحله اول آن آبجوش مي‌باشد و مرحله دوم آب سرد است. مرحله اول يا آب جوش براي تضمين و اطمينان كامل از عمل پاستوريزه مي‌باشد.

قوطي خالي

قوطي خالي بايد در محل خشك و دور از پنجره باز و لوله و يا منبع آب و بخار و بطور كلي ساير منابع رطوبت نگهداري شود و در كارتن بسته‌بندي شده و روي پالت چيده شده باشد و بين كارتن و زمين بايستي فاصله باشد.

آزمايشگاه كنترل كيفيت

در كارخانجات توليد رب آزمايشگاه كنترل كيفيت، رل مهمي را بازي مي‌كند،‌ به دو دليل:

1.       بالا بردن كيفيت محصول؛

2.      جلوگيري از ضايعات.

مسئولين كارخانجات بايد به اين وسيله وقوف پيدا نمايند كه توليد محصول با كيفيت بالا هيچگونه هزينه اضافي نخواهد داشت، چرا كه در تهيه يك قوطي رب به عنوان مثال مواد  اوليه شامل گوجه‌فرنگي و قوطي و هزينه‌هاي كارگري و سوخت و برق و مواد بسته‌بندي مصرف مي‌شود و كنترل بيشتر و دقيق‌تر شامل كنترل مواد اوليه، حرارت‌هاي ضمن توليد و ساير موارد علاوه بر اينكه هزينه‌اي را به دنبال نداشته سلامت محصول را تضمين مي‌نمايد و از بروز خسارت‌هاي هنگفت جلوگيري مي‌نمايد.

بطور كلي مسوولين كنترل كيفي عمل كنترل را در دو بخش بايستي مدنظر قرار دهد:

1.       كنترل از تحويل مواد خام تا انتهاي توليد و بسته‌بندي محصول توليد شده؛

2.   كنترل و انجام آزمايشات بر روي محصول آماده شده و بسته‌بندي شده از نظر مطابقت با مقررات اداره استاندارد و تحقيقات صنعتي و اداره نظارت بر مواد غذايي وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي.

3.     روي روش‌هاي توليد مطالعات داشته باشند تا هزينه تمام شده را پايين بياورند.

4.     در نگهداري محصول توليد شده در انبار كنترل داشته و تغييرات احتمالي را پيگيري نمايند.

5.     يكنواختي محصول را در توليدهاي بالا حفظ نمايند.

براي تحقق يافتن اصول فوق بايستي مديريت كارخانه و تمام عوامل اجرايي كارخانه همكاري‌هاي لازم را داشته باشند و با پرسنل كنترل كيفيت هماهنگي و همكاري لازم بنمايند.

آزمايش‌هايي كه بايستي انجام گيرد، به 4 گروه تقسيم مي‌شوند:

1.       آزمايش‌هاي فيزيكي شامل آزمايش‌هاي وزن، فضاي سرخالي، خلاء و درب‌بندي؛

2.      آزمايش‌هاي شيميايي مانند اندازه‌گيري اسيديته، ويتامين ث و ... ؛

3.     آزمايش‌هاي ميكروبي براي اندازه‌گيري قارچ، مخمر، تخم حشرات و ... ؛

4.     آزمايش‌هاي ارگانولپتيكي شامل تعيين مزه، عطر، بو، طعم و رنگ و ... ؛

كيفيت رب و كچابو  آب گوجه‌فرنگي بوسيله عوامل زير امتيازبندي مي‌شود.

آزمايش‌هاي تعيين كيفيت رب

اطلاعاتي پيرامون تركيبات، غلظت و كيفيت رب براي سازندگان، خريداران و مصرف كنندگان آن ضروري است. دانستن درجه‌ي غلظت رب در طي ساختا نيز در توليد مفيد است، شناخت شيوه عمليات آسياب و تبديل گوجه به پالپ، اطلاعات مفيدي را در اختيار مي‌گذارد. اين موضوع در شمارش كپك‌ها اهميت دارد. رنگ محصول، اسيديته و ميزان قند از موارد ديگري است كه در كنترل كيفيت مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد. آزمون‌هاي فيزيكي نظير اندازه‌گيري قوام محصول و عاري بودن از ذرات سياه، قهوه‌اي و رنگدانه‌ها نيز در ارزيابي كيفيت مورد بررسي قرار مي‌گيرد. در برخي از موارد مشكوك فلزات سنگين نيز تعيين مي‌شود.

تعيين مواد جامد كل (باقيمانده‌ي خشك)‌ رب

متدهاي اندازه‌گيري مواد جامد و درجه‌ي غلظت رب شامل خشك كردن مستقيم تا وزن ثابت تحت شرايط استاندارد مي‌باشد.

اندازه‌گيري نمك

معمولاً براي تعيين نمك رب گوجه‌فرنگي، دقت خيلي زيادي ضروري نيست، ولي روش ولاره دقت آن از روش مستقيم مورد نياز مي‌باشد.

اندازه‌گيري مواد قندي

قندهايي كه در گوجه‌فرنگي يافت مي‌شود، عمدتاً از قندهاي احيا كننده گلوكز و فروكتوز تشكيل شده و حدود 65-50 درصد مواد جامد محلول گوجه‌فرنگي را تشكيل مي‌دهد. براي تعيين مواد قندي فوق ابتدا  نمونه رب را بايد خالص كرد، زيرا مواد تداخل كننده مانع انجام بعضي از آزمايش‌ها مي‌شود. بنابراين آزمايش‌هاي تشخيص و يا اندازه‌گيري كمي، روي محلول خالص شده‌ي آن انجام مي‌شود.

فهرست مطالب

مقدمه. 1

اسيدكردن گوجه‌فرنگي قبل از فرآوري.. 1

سيستم‌هاي شستشو و سورتينگ... 2

سيستم‌هاي پالپ كردن.. 2

سيستم‌هاي بريك... 3

دريافت گوجه‌فرنگي از مزارع. 4

شستشوي گوجه‌فرنگي.. 4

سورتينگ و لكه‌گيري.. 5

له‌كردن و آماده  كردن پالپ گوجه‌فرنگي.. 5

حرارت دادن اوليه. 5

استخراج و تصفيه عصاره6

غليظ كردن پالپ گوجه‌فرنگي.. 6

توليد رب... 6

مخزن شستشو. 6

خرد كردن گوجه‌فرنگي.. 8

صافي.. 9

تغليظ آب گوجه‌فرنگي.. 9

ب) تغليظ در ديگ‌هاي تحت خلاء10

بسته‌بندي رب... 11

پاستوريزاسيون.. 11

درب‌بندي.. 11

چگونگي درب‌بندي.. 12

قوطي خالي.. 13

آزمايشگاه كنترل كيفيت... 13

آزمايش‌هاي تعيين كيفيت رب... 14

تعيين مواد جامد كل (باقيمانده‌ي خشك)‌ رب... 15

اندازه‌گيري نمك... 15

اندازه‌گيري مواد قندي.. 15