تحقیق درباره آتشفشان

آتشفشان روزنه‌ای در سطح زمین است که سنگ‌های گداخته، خاکستر و گازهای درون زمین از آن به بیرون فوران می‌کنند.

فعالیت آتشفشانی با برون‌افکنی صخره‌ها، با گذشت زمان باعث پیدایش کوه‌های آتشفشانی بر سطح زمین می‌شود.

آتشفشان‌ها معمولاً در نقاطی یافت می‌شوند که ورقه‌های زمین‌ساخت، همگرایی یا واگرایی دارند.

آتشفشان یک ساختمان زمین شناسی است که به وسیله آن مواد آتشفشانی (به صورت مذاب ، گاز ، قطعات جامد یاهر ۳)از درون زمین به سطح آن راه می یابند. انباشتگی این مواد در محل خروج، برجستگی هایی به نام کوه آتشفشان ایجاد می نماید.

آتشفشان یکی از پدیده های طبیعی و دائمی زمین شناسی است که در طول تاریخ زمین شناسی نسبتا بدون تغییر باقی مانده و در ایجاد، تحول و تکامل پوسته و گوشته زمین نقش اساسی داشته و دارد.

تولید مواد آتش فشانی و پدیده های مؤثر در ایجاد آتشفشان از دوره پرکامبرین تا عهد حاضر تغییر چندانی نداشته است و آنچه در این راستا تغییر کرده است، نوع دانسته ها، چگونگی اندیشیدن و نحوه بهره گیری از آنهاست.آتشفشانها پدیده های جهانی هستند و در سایر کرات منظومه شمسی به ویژه سیارات مشابه زمین یک پدیده عادی محسوب می شود و آتشفشان بی شک در کیهان نیز رخ می دهد.

همچنین پوشش سطحی ماه اغلب با سنگ های آتشفشانی پوشیده شده است و بارزترین ارتفاعات مریخ توسط آتش فشانها ساخته شده است.

فوران های فومرولی در برخی کرات مانند قمر آیو در سیاره مشتری یک پدیده عادی می باشد. زبانه های آتش و لکه های خورشیدی را جدا از ماهیتشان، می توان نوعی فوران آتش فشانی در خورشید تلقی نمود.

علم آتشفشان شناسی به مباحث نحوه تشکیل و تحول ماگما، چگونگی جابجایی و حرکت انواع مواد، گدازه ها و ماگماها و نیز تحولات آنها در اتاقک های ماگمایی، چگونگی فعالیت آتش فشان ها و گسترش مواد آتشفشانی در سطح زمین، چگونگی تحول مواد آتشفشانی و ... اشاره می کند. علم آتشفشان شناسی از برخی علوم زمین چون پترولوژی ، تکتونیک جهانی، ژئوشیمی، چینه شناسی ، رسوب شناسی ، ژئوفیزیک ، کیهان شناسی و برخی دیگر از علوم تجربی مانند شیمی، فیزیک ، آمار و ریاضی کمک می گیرند.

فوران آتشفشان

فورانهای آتشفشانی معمولا براساسی شکل دهانه ای که از آن فوران صورت می گیرد، محل قرار گیری دهانه در کوه آتشفشان، شکل و نوع مخروط آتشفشانی و بالاخره خصوصیات عمومی فوران (آرام یا شدید – انفجاری یا غیر انفجاری) طبقه بندی می شوند.

گدازه های اسیدی به علت درصد Sio2 بالا و درجه حرارت نسبتا پایین دارای گرانروی (ویسکوزیته) بالا و سیالیت پائین بوده و در نتیجه به صورت انفجاری همراه با مواد پرتابی می باشد. اما در گدازه های بازیک به علت درصد Sio2پائین و درجه حرارت نسبتا بالا، گرانروی پائین بوده و سیالیت افزایش می یابد و در نتیجه مواد پرتابی با مقدار کم و فوران آرام انجام می شود.

انواع فوران

۱-نوع هاوایی:

این نوع آتشفشان به شکل گنبدی می باشد و بیشتر مخروط آن از گدازه رقیق با ضخامت زیاد و گسترش کم است. ارتفاع این نوع آتشفشان نسبتا کم است. از دهانه آن اغلب گدازه های بازیک با سیالیت بالا و مواد پرتابی کم، بیرون می ریزد.

به علت وجود میزان کم گاز در گدازه این نوع آتشفشان، فوران جریانی در آن دیده می شود.ماگمایی که به سطح می رسد، معمولا به صورت فواره یا چشمه های گدازه ای خارج می شود. این نوع آتشفشان در جزایر هاوایی به تعداد زیاد یافت می شود. در جزیره ایسلند نیز از این نوع آتشفشان یافت می شود.

۲- نوع استرومبولی:

در آتشفشان های نوع استرومبولی ماگمای نسبتا رقیق با ترکیب بازیک و مواد پرتابی کم تا زیاد می باشد که مواد پرتابی به صورت ریتمی از اسکوری های ملتهب‏، لاپیلی و بمب می باشد. عمده فعالیت این نوع آتشفشان در ساحل غربی ایتالیا دیده شده است. فعالیت های آرام استرومبولی از دهانه های باز صورت می گیرد و گدازه های نسبتا سیال در افق های بالایی مجرای آتشفشان وجود دارند.

به علت گرانروی بالای ماگما، خروج گاز زیادتر از انواع ماگماهای سیال نوع هاوایی صورت می گیرد.

فوران های طولانی مدت استرومبولی می تواند مخروطهای مختلط را تشکیل دهد، در حالی که فوران های کوتاه مدت معمولا مخروط های اسکوری دار را تشکیل می دهند. خاکستر در این نوع آتشفشان کم بوده و به هنگام انفجار تولید ابرهای سبک وزنی را می کند.شیب مخروط این نوع آتشفشان از شیب آتشفشان نوع هاوایی خیلی بیشتر است.

۳- نوع وولکانو:

در نوع وولکانو، گدازه های خمیری شکل، دهانه آتشفشان را مسدود می کند و مانع خروج گازها و بخارات می شود. پس از آن که فشار گازها و بخارات بر اثر تراکم زیاد شد، انفجارات شدید تولید می کند. بر اثر انفجار، ذرات مواد مذاب با فشار به خارج رانده شده و بر اطراف پرتاب می شوند و تولید ابرهای ضخیم و وسیعی از خاکستر را می کنند. این ذرات خاکستر، پس از سرد شدن در اطراف دهانه آتشفشان ریخته شده و تولید مخروطی از خاکستر می کند. این نوع مخروط آتشفشانی اغلب دارای دو شیب است که یکی به طرف دهانه و دیگری به طرف خارج است گدازه مذاب در آن ها به صورت روانه، خیلی کم و نسبتا محدود است.

یک کوه آتشفشان ممکن است مدتی به شکل یک نوع و مدتی دیگر به شکل نوعی دیگر آتشفشانی می کند. چنان که آتشفشانی کوه وزوو و اتنا. گاهی از نوع استرومبولی و زمانی از نوع وولکانو می باشد.

۴- نوع پله:

در آتشفشان نوع پله که در جزیره مارتینیک قرار دارد، مجرای آتشفشانی به وسیله گدازه بسیار لزج و خمیری شکلی مسدود می شود و در نتیجه گازها و بخارات برای خود سوراخ و راهی در دامنه و پهلوی کوه پیدا می کنند. ابرهای سوزان در این نوع آتشفشان تقریبا شبیه نوع وولکانو می باشند ولی شدت خروج آنها از دهانه زیادتر است. به علاوه، حرکت آنها موازی با سطح زمین و گاهی مایل با آن است، در حالی که در نوع وولکانو این حرکت به صورت قائم می باشد.

در آتشفشان نوع پله، اغلب مواد مذابی که خیلی غلیظ و خمیری شکل هستند با فشار زیاد از دهانه خارج می شوند و به شکل سوزنی در دهانه کوه منجمد می شوند که به این مواد منجمد شده در دهانه کوه، سوزن پله می گویند.

۵- نوع کومولوولکان یا کوپول:

مخروط این نوع آتشفشان به شکل گنبد است که به یک طرف بیشتر متمایل است. این نوع آتشفشان در شرایطی تقریبا مشابه نوع پله ایجاد می شود. قطعات بزرگی از سنگ، که از دهانه این نوع آتشفشان خارج می شود، ممکن است دارای سطوح صیقلی یا مخطط باشند.

آئین نامه اجرایی قانون  مقررات صادرات و واردات کشور

¢ ماده شماره 1

كميته دائمي مقررات صادرات و واردات متشكل از نمايندگان وزارت بازرگاني ، وزارت صنايع ، وزارت امور اقتصادي و دارايي ، (گمرك جمهوري اسلامي ايران) بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران و اتاق بازرگاني و صنايع و معادن ايران تهيه پيش نويس لوايح قانوني ، مصوبات هيات دولت ، شوراي اقتصاد و كميسيون اقتصاد هيات دولت را در مورد زير بعهده خواهد داشت : 1- لايحه مقررات صادرات و واردات ، لوايح موردي براي انجام اصلاحات و تغييرات لازم در قانون مقررات صادرات و واردات . 2- لايحه براي لغو انحصاراتي كه مانع رشد توليد يا تجارت است . 3- آئين نامه اجرائي قانون مقررات صادرات و واردات ، اصلاحات و تغييرات موردي روي آئين نامه اجرائي قانون مذكور . 4- اصلاحات و تغييرات مندرجات جدول تعرفه گمركي ضميمه مقررات صادرات و واردات . 5- طرح تصويب نامه هاي هيات وزيران ، شوراي اقتصاد و كميسيون اقتصاد هيات وزيران در رابطه با مقررات صادرات و واردات . 6- كميته مذكور همچنين بررسي و اظهار نظر و اقدام روي پيشنهادهاي مربوط به مقررات صادرات و واردات را نيز بعهده خواهد داشت .

¢ ماده شماره 2

وزارتخانه‌ها و سازمانهايي كه ورود كالاهايي موكول به موافقت آنهاست بايد نظر كلي خود را در رابطه با ورود كالاهاي مذكور تا 15 آذر ماه هر سال براي اجرا در سال بعد به وزارت بازرگاني اعلام نمايند دستگاههاي ياد شده مي توانند نظرات تكميلي خود را تا 15 بهمن ماه هرسال به وزارتخانه مذكور منعكس نمايند و در موارد استثنايي كه به دلايلي اعلام موافقت كلي مقدور نباشد دلايل و ضوابط صدور مجوز را به وزارت بازرگاني اعلام كنند.

¢ ماده شماره 3

وزارتخانه‌ها و سازمانهايي كه ورود يا صدور كالاهايي منوط به رعايت ضوابط استانداردها يا اخذ گواهي آنها ، قبل يا بعد از اظهار كالا در گمرك مي باشد ، موظفند شرايط و مشخصات مورد نظر خود ، همچنين نام موسسات و سازمانهاي كنترل كننده و مجري ضوابط مذكور را با درج آگهي در جرايد و انتشار مقررات ناظر ، به اطلاع واردكنندگان ، صادركنندگان و سازمانهاي اجرائي ذيربط برسانند .

¢ ماده شماره 4

وزارتخانه‌ها و سازمانهاي مسئول صدور گواهي بهداشت انساني ، دامي و نباتي همچنين گواهي انطباق با استاندارد و نظاير آنها كه براي ورود كالا اخذ آنها ضرورت دارد ولي به عنوان مجوزهاي ورود تلقي نمي گردد موظف هستند بدون در نظر گرفتن موافقت يا مخالفت خود با ورود يا صدور كالاي مورد تقاضا نسبت به صدور گواهي اقدام نمايند .

¢ ماده شماره 5

با توجه به مفاد مواد (1) و (8) قانون مقررات صادرات و واردات كه از اين پس به اختصار ً قانون ً ناميده مي شود ورود كليه كالاهاي قابل ورود اعم از اينكه وارد كننده از بخش دولتي يا غير دولتي باشد به استثناي موارد زير موكول به ثبت سفارش و اخذ مجوز ورود از وزارت بازرگاني با رعايت ساير شرايط مقرر خواهد بود . موارد استثنا 1- كالاهاي مورد نياز خانوارهاي مرزنشين ، شركتهاي تعاوني آنها ، ملوانان ، كاركنان شناورها طبق فهرستي كه در همين آئين نامه مي آيد و در حد مقرر در آن گمرك موظف است آمار واردات كالاهاي موضوع اين بند را طبق فرم وزارت بازرگاني تنظيم نموده و در پايان هر ماه به وزارت مذكور ارسال نمايد. 2- كالاهاي خاص نظامي با تاييد وزير دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح و كالاهاي خاص سازمان انرژي اتمي با تاييد رئيس سازمان انرژي اتمي . 3- كالاهاي همراه مسافران ورودي در حدي كه در اين آئين نامه مشخص ميگردد و طبق فهرستي كه وزارت بازرگاني اعلام مي نمايد . 4- كالاهاي وارداتي از طريق پست در حدي كه در اين آئين نامه مشخص ميشود . 5- نمونه هاي تجارتي و توليدي در حدي كه در اين آئين نامه تعيين خواهد شد .

¢ ماده شماره 6

در مواردي كه براي كالاهاي وارداتي ، استاندارد اجباري تعيين و از طريق وزارت بازرگاني اعلام مي شود و همچنين در مورد ساير استانداردها و ضوابط موضوع ماده 3 اين آئين نامه ، واردكنندگان موظف هستند استانداردها و ضوابط مورد نظر را در قراردادهاي خريد و اوراق ثبت سفارش كالا جهت الزام فروشنده به ارسال كالا طبق استانداردها و ضوابط تعيين شده قيد نمود ه، همچنين در اوراق مذكور ارائه برگ بازرسي كالا مبني بر تاييد رعايت استانداردها و ضوابط مذكور را شرط پرداخت وجه قرار دهند . وزارت بازرگاني و بانك حسب مورد موظفند از ثبت آماري و صدور مجوز ورود و ثبت سفارش كالاهاي وارداتي مشمول استانداردها و ضوابط مذكور كه نكات بالا در پيش فاكتور و ساير اوراق ثبت سفارش آنها رعايت نشده باشد خودداري نمايند .

¢ ماده شماره 7

مقررات و دستورالعملهاي سيستم بانكي كشور براي ورود و صدور كالا همچنين مقررات و دستورالعملهاي شورايعالي هماهنگي ترابري كشور ، شورايعالي بيمه ، شرايط صدور گواهي هاي موضوع ماده 6 فوق كه در چارچوب وظايف و اختيارات وزارتخانه‌ها و سازمانهاي متولي امر ، صادر و عيناً ظرف سه روز از طريق وزارت بازرگاني اعلام مي شود جزو ضوابط ورود و صدور كالا مي باشد ، كه رعايت آنها در مورد كليه كالاهاي قابل ورود يا قابل صدور الزامي است .

¢ ماده شماره 8

الف – كالاي ممنوعه قانوني عبارت است از كالايي كه ورود يا صدور آن به موجب قوانين ممنوع شده است . ب – كالاي ممنوعه توسط دولت شامل كليه كالاهايي است كه در جداول ضميمه مقررات صادرات و واردات يا ديگر مصوبات دولت غير مجاز اعلام شده است .

¢ ماده شماره 9

هر گونه معامله تجاري با رژيم اشغالگر قدس ممنوع است

¢ ماده شماره 10

در اجراي ماده 3 قانون ، ملاك تجاري بودن ، نحوه صدور ، تمديد و ابطال كارت بازرگاني و موارد معافيت از داشتن آن ، بشرح زير اعلام مي گردد : 1- ملاك تجاري بودن كالا : كالاهايي كه به تشخيص گمرك براي فروش ، وارد يا صادر مي گردد ، اعم از اينكه به همان شكل يا پس از انجام عمليات ( توليدي ، تفكيك و بسته بندي ) بفروش برسند تجاري تلقي خواهند شد . تبصره – موارد زير تجاري تلقي نمي گردد : الف - نمونه هاي تجاري و توليدي و نمونه براي بررسي و آزمايش در حدي كه مي تواند نمونه تلقي شود به تشخيص گمرك ايران. ب - ماشين آلات ، تجهيزات و اجزاء و قطعات مربوط مورد نياز واحدهاي توليدي فاقد كارت بازرگاني كه در مواقع لزوم در حد نياز خود با تشخيص وزارت بازرگاني راساً وارد مي نمايند . پ - عمليات ورود و صدور كالا توسط دستگاههاي داراي رديف بودجه منطبق با وظايف و در جهت نيل به اهداف آن دستگاه با اطلاع وزارت بازرگاني كه براي تامين نياز و نيل به اهداف آن دستگاه انجام ميشود در موارد خاص كه وزارت بازرگاني تشخيص مي دهد ، ورود كالا براي عمليات تجاري است ضمن توقف جريان ، مراتب را به هيات دولت گزارش مي نمايد.7 ت - صدور كالا توسط صادركنندگان مبتدي براي يك دوره حداكثر 6 ماهه در آغاز كار با مجوز وزارت بازرگاني . ث – وسايل و ملزومات مورد نياز واحدهاي تحقيقاتي ، علمي ، پزشكي،آموزشي ،آزمايشگاهي ، كاتالوگ ، بروشور، كتابچه حاوي مشخصات فني و تجاري كالا ، نقشه هاي فني و نمونه هاي فاقد بهاي ذاتي ، كالاهاي مورد نياز پيمانكاران و مشاوران با تشخيص وزارت بازرگاني. 2- نحوه صدور كارت بازرگاني : كارت بازرگاني توسط شعب اتاق بازرگاني و صنايع و معادن ايران در تهران يا شهرستانها بنام متقاضياني كه واجد شرايط زير باشند براي مدت 5 سال صادر مي گردد كه در صورت تاييد توسط وزارت بازرگاني معتبر خواهد بود. تبصره – كليه شركتهاي تعاوني كارت بازرگاني خود را صرفاً از اتاقهاي تعاون جمهوري اسلامي ايران دريافت مي نمايند . 2-1 – اشخاص حقيقي ايراني : 2-1-1 – داشتن حداقل سن 21 سال تمام 2-1-2- داشتن برگ پايان خدمت نظام وظيفه يا برگ معافيت براي آقايان 2-1-3- داشتن سه سال سابقه فعاليت تجاري يا توليدي با تاييد دو نفر از دارندگان كارت بازرگاني يا ارائه مدارك دانشگاهي يا داشتن مجوز توليد از يكي از وزارتخانه هاي توليدي 2-1-4- داشتن محل كسب متناسب با رشته فعاليت ، اعم از ملكي يا استيجاري 2-1-5- داشتن دفاتر قانوني و ارائه اظهار نامه ثبتي 2-1-6- داشتن حساب جاري در يكي از بانكهاي داخلي 2-1-7- عدم اشتغال تمام وقت و رابطه استخدامي با وزارتخانه‌ها و سازمانهاي دولتي و قواي سه گانه8 2-1-8- عدم ورشكستگي به تقصير و تقلب 2-1-9- نداشتن محكوميت مؤثر كيفري 2-2- اشخاص حقيقي غير ايراني : 2-1-1 - داشتن كليه شرايط مقرر براي اشخاص ايراني به استثناي برگ پايان خدمت وظيفه يا برگ معافيت 2-2-2- داشتن پروانه كار و اقامت معتبر 2-2-3- عمل متقابل كشور متبوع آنها در مورد ايرانيان مقيم آن كشور در موارد خاص كه صدور كارت بازرگاني بدون توجه به عمل متقابل كشور متبوع متقاضي به تشخيص وزارت بازرگاني ضرورت داشته باشد ، وزارت مذكور مي تواند مجازبودن صدور كارت بازرگاني براي اين قبيل از متقاضيان را بدون رعايت شرط عمل متقابل به اتاق بازرگاني اعلام نمايد . 2-3 - اشخاص حقوقي (اعم از اينكه تشكيل و ثبت آنها در ايران بوده يا تشكيل آنها در خارج از كشور بوده و سپس در ايران به ثبت رسيده باشند ) : 2-3-1- مدير عامل و رئيسان هيات مديره شركت بايد داراي شرايط مقرر در بندهاي 2-1-1 ، 2-1- 2، 2-1-7 ، 2-1- 8،2-1-9 ، 2-2-2- ، 2-2-3 باشند مديريت شركتهاي تعاوني و شركتهاي دولتي و شركتهاي موضوع قانون حفاظت صنايع مشمول محدوديت بند 2-1-7 نخواهند بود . 2-3-2- مديران شركتهاي تعاوني وشركتهاي دولتي و شركتهاي موضوع قانون حفاظت صنايع مشمول محدوديت بند (2-1-7) نخواهند بود 2-3-3- مديران شركتهاي دولتي ، شركتهاي متعلق به نهادهاي انقلابي و شركتهاي موضوع قانون حفاظت صنايع ، كه صدور حكم مديريت آنان توسط سازمانهاي دولتي يا نهادهاي ذي ربط صادر شده باشد ، از ارائه گواهي موضوع بند ( 2-1-9 ) معاف خواهند بود. 2-3-4 شركتها بايد واجد شرايط مقرر در بندهاي (2-1-4 ،2-1-5 ، 2-1-6 ، 2-1-8) باشند. 3- چگونگي تمديد كارت بازرگاني : دارنده كارت بازرگاني يا نماينده او با در دست داشتن : 3-1- گواهي از حوزه مالياتي ذي ربط مبني بر موافقت يا ترتيب پرداخت بدهي مالياتي قطعي شده آخرين سال مالياتي پذيرفته شده . 3-2 - آگهي تغييرات در مديريت و ساير تغييرات مربوط در صورتي كه دارنده كارت شخص حقوقي باشد. جهت انجام تشريفات تمديد به اتاق بازرگاني و صنايع و معادن يا اتاق تعاون حسب مورد و سپس براي تاييد به وزارت بازرگاني مراجعه نمايد تاريخ تمديد مبدأ اعتبار مجدد كارت خواهد بود . 4- موارد معافيت از داشتن كارت بازرگاني : 4-1 – شركت تعاوني مرزنشينان براي ورود كالاهاي مورد نياز خانوارهاي مرزنشين طبق فهرست مربوط و به تعداد ، مقدار و ارزش تعيين شده و صدور كالا در ازاي كالاهاي وارداتي . 4-2- ملوانان ايراني شاغل در شناورهايي كه بين سواحل ايران و ساير كشورها در تردد هستند براي ورود كالاهاي مورد نياز خانواده خود به تعداد ، مقدار و ارزش تعيين شده . 4-3 – پيله‌وران ، براي ورود كالاهاي قابل ورود مورد نياز استان خود و استانهاي همجوار در صورت اخذ كارت پيله‌وري و مجوز ورود از اداره بازرگاني شهر يا استان مربوط . 4-4- كارگران ايراني شاغل در خارج از كشور در صورت داشتن كارنامه شغلي از وزارت كار و امور اجتماعي طبق فهرست مربوط و به تعداد ، مقدار يا ارزش تعيين شده . 4-5- كالاهايي كه ورود و صدور آنها به تشخيص گمرك براي فروش نمي باشد . 5- اختلاف متقاضيان با اتاق بازرگاني و صنايع و معادن يا اتاق تعاون : در صورتي كه بين متقاضيان كارت بازرگاني و اتاق بازرگاني و صنايع و معادن يا اتاق تعاون اختلاف پيدا شود هر يك از طرفين مي توانند موضوع اختلاف را با ذكر دلايل خود جهت اتخاذ تصميم نهائيي به وزارت بازرگاني منعكس نمايند. 6- در صورتيكه بعد از صدور كارت براي وزارت بازرگاني مشخص شود كه دارنده كارت فاقد يك يا چند شرط از شرايط دريافت كارت مي باشد يا بعد از صدور فاقد شرط يا شرايط مذكور گرديده است ، وزارت مذكور مي تواند راساً نسبت به ابطال كارت اقدام نموده و موضوع را به اطلاع اتاق بازرگاني و صنايع و معادن يا اتاق تعاون حسب مورد برساند . لكن در صورتي كه اين امر براي اتاق بازرگاني و صنايع و معادن يا اتاق تعاون مشخص گردد بايد موضوع را جهت ابطال به وزارت بازرگاني منعكس نمايد .

¢ ماده شماره 11

كالاهايي كه سود بازرگاني آنها به موجب جدول پيوست اين آيين نامه يا تصويبنامه هاي خاصي از طرف دولت در جهت افزايش تغيير مي يابد و كالاهايي كه ممنوع اعلام ميشود و همچنين كالاهايي كه شرط ورود آنها در جهت محدوديت تغيير مي كند،‌ در صورت انطباق با يكي از شرايط ذيل و با رعايت مقررات قبل از ممنوعيت توسط دولت يا تغيير شرط ورود و يا افزايش سود بازرگاني قابل ترخيص خواهد بود: 1. قبل از ممنوع شدن توسط دولت يا تغيير شرط ورود و يا افزايش سود بازرگاني در گمرك موجود بوده و در دفاتر گمرك به ثبت رسيده باشد. 2. براي كالا قبل از ممنوعيت توسط دولت يا تغيير شرط ورود و يا افزايش سود بازرگاني، اعتبار اسنادي گشايش شده و بارنامه حمل قبل از انقضاي مهلت اوليه اعتبار صادر گردد. اعتباراتي كه پس از تغيير شرط ورود و يا افزايش سود بازرگاني تمديد ميشود، مشمل اين بند نخواهد گرديد. 3. براي كالا قبل از ممنوعيت توسط دولت يا تغيير شرط ورود و يا افزايش سود بازرگاني از طريق بروات اسنادي پس از تأييد ثبت سفارش توسط بانك مجاز ثبت سفارش گرديده و بارنامه حمل قبل از انقضاي مدت اعتبار ثبت سفارش صادر شده باشد و ظرف مهلتهاي ذيل بند (4) اين ماده به كشور وارد گردد. 4. در مورد كالاهاي بدون انتقال ارز (بدون تعهد به سيستم بانكي براي پرداخت وجه) كه مجوزهاي لازم براي ورود آنها براساس مقررات قبل از ممنوعيت توسط دولت يا تغيير شرط ورود كسب شده باشد در صورتيكه اولين بارنامه حمل قبل از ممنوعيت يا تغيير شرط ورود صادر و ظرف مهلتهاي زير به كشور وارد گردد: الف – در صورت حمل از طريق هوايي حداكثر ظرف 10 روز از تاريخ صدور اولين بارنامه حمل . ب – در صورت حمل از طريق دريا ،‌زمين يا به طور مركب از طريق دريا و زمين از تاريخ صدور اولين بارنامه حمل به شرح زير مهلت خواهد داشت:‌ 1. در مورد كالاهايي كه از كشورها وامارات عربي خليج فارس و كشورهاي همجوار خريداري و حمل مي گردد 20 روز. 2. در مورد ساير كشورها از طريق زمين 40 روز، دريايي يا دريايي و زميني 55 روز.

¢ ماده شماره 12

حمل كالاهاي صادراتي كشور با وسائل نقليه خارجي مجاز است و نياز به كسب مجوز شورايعالي هماهنگي ترابري كشور و وزارت راه و ترابري ندارد .

¢ ماده شماره 13

شورايعالي هماهنگي ترابري كشور در ارتباط با اولويت حمل كالاهاي وارداتي توسط وسائل نقليه ايراني اعم از دريايي ، هوايي ، جاده اي و راه آهن ، دستورالعملهاي مربوطه را با توجه به نكات زير تصويب و جهت اجرا به كليه ارگانهاي ذيربط ابلاغ خواهد نمود : 1- تعيين روش هاي مناسب براي كاهش تشريفات اداري و استفاده از ابزارهاي اقتصادي به منظور گرايش صاحبان كالا به استفاده بيشتر از ناوگان ايراني . 2- ايجاد تسهيلات براي وسائل نقليه ايراني .

¢ ماده شماره 14

اجراي ماده 7 قانون مقررات صادرات و واردات خواهد بود سازمان بنادر و كشتيراني ، شركت انبارهاي عمومي و ساير سازمانها و شركتهايي كه در ارتباط با اجراي اين ماده هستند ، مكلف به تبعيت از دستورهاي گمرك مي باشند .

¢ ماده شماره 15

اهالي كليه بخشهاي مرزي استانهاي كشور ، به استثناي جمعيت ساكن شهرهاي مركز شهرستانهاي مرزي با دريافت كارت مبادلات مرزي مشمول تسهيلات مبادلات مرزي خواهند بود .

¢ ماده شماره 16

دارندگان كارت مبادلات مرزي مي توانند با تحويل كارت خود به شركت تعاوني مرزنشينان محل ، در آن عضو شوند . شركت تعاوني پس از دريافت كارت ، مهر خود را در محل مخصوص روي كارت خواهد زد . شركت مذكور فهرستي از كارتهايي كه دريافت و مهر نموده را تهيه كرده و به تاييد اداره بازرگاني يا بخشداري محل مي رساند . شركت تعاوني مي تواند با ارائه فهرست مذكور به ميزان مجموع سهميه اعضاي خود در چارچوب مقررات مربوط اقدام به مبادله مرزي نمايد . خانوارهايي كه كارت آنها توسط تعاوني مهر نشده و مايل به عضويت در تعاوني نيستند يا تعاوني در محل آنان تشكيل نگرديده است ، مي توانند با ارائه كارت خود بدون حق توكيل در حد سهميه تعيين شده مبادله مرزي نمايند.

¢ ماده شماره 17

دارندگان كارت مبادلات مرزي يا شركت تعاوني آنان مجازند كليه كالاهايي را كه صادرات آنها مجاز است يا با صادرات آنها موافقت كلي شده است ، با رعايت ساير مقررات تا حداكثر يك ميليون ريال (1،000،000) ريال براي هر نفر در هر سال ، صادر كرده و در مقابل ، بدون اخذ مجوزهاي مقرر در جداول مقررات صادرات و واردات تا مبلغ ياد شده اقدام به واردات كالاهاي مجاز نمايند.

¢ ماده شماره 18

استفاده از مزاياي موضوع ماده 10 قانون توسط كاركنان و ملوانان شناورهايي كه بين سواحل جمهوري اسلامي ايران و ساير كشورها تردد مي كنند منوط به داشتن كارت شناسائي معتبر از سازمان بنادر و كشتيراني است . كاركنان و ملواناني كه كارت مذكور را داشته باشند ، از مزاياي شركتهاي تعاوني مرزنشينان يا خانواده هاي مرزنشين برخوردار مي باشند و ميتوانند به تعداد افراد تحت تكفل خود كالاهاي قابل ورود شركتها يا خانواده هاي مذكور را با رعايت شرايط مقرر و با استفاده از تسهيلات پيش بيني شده وارد و ترخيص نمايند

¢ماده شماره 19

فراد ساكن بخش هاي مرزي كشور كه سه سال مستمر در اين مناطق سكونت داشته و داراي اهليت مندرج در ماده (211) قانون مدني براي خريد و فروش كالا مي باشند مي توانند با دريافت كارت پيله‌وري بنام خود، نسبت به مبادلات مرزي در چارچوب مقررات ماده (20) اقدام نمايند.

¢ ماده شماره 20

دارندگان كارت پيله‌وري مي توانند بدون حق توكيل ، ظرف يك سال اعتبار كارت خود ، كالاهايي را كه صادرات آنها مجاز يا با صادرات آنها موافقت كلي شده است ، با رعايت مقررات مربوط به كشور يا كشورهاي مقابل محل سكونت خود صادر كرده و در مقابل كالاهاي صادرشده ، كالاهاي مجاز يا مشروط مورد نياز خود را كه فهرست آن توسط وزارت بازرگاني تهيه و اعلام مي گردد- با كسب مجوزهاي مربوط در جداول مقررات صادرات و واردات و پرداخت حقوق گمركي و سود بازرگاني مربوط ، از كشورهاي مذكور مناطق آزاد تجاري و صنعتي يا مناطق ويژه حراست شده گمركي وارد و ترخيص نمايند.

¢ ماده شماره 21

كارگران و ايرانيان شاغل در خارج كشور كه داراي كارنامه شغلي از وابسته كار جمهوري اسلامي ايران در كشور متوقف فيه يا وزارت كار و امور اجتماعي هستند ، مجازند سالانه جمعاً تا سقف ارزشي بيست ميليون (20.000.000) ريال ماشين آلات صنعتي ، ابزار آلات و مواد اوليه به استثناي اقلام موضوع فهرست زير را با كسب مجوز وابسته كار يا وزارت كار و امور اجتماعي و بدون انتقال ارز از طريق كليه مبادي ورودي كشور با پرداخت حقوق گمركي و سود بازرگاني يا از طريق مناطق آزاد تجاري- صنعتي يا مناطق ويژه حراست شده گمركي و با استفاده از (40%) معافيت سود بازرگاني در مورد ماشين آلات و ابزار و (20%) معافيت سود بازرگاني در مورد مواد اوليه ، بدون ارائه كارت بازرگاني و بدون اخذ مجوزهاي مقرر در جداول مقررات صادرات و واردات ، با رعايت ساير مقررات مربوط از گمرك ترخيص نمايند . براي ترخيص ، ارائه كارنامه شغلي و مجوز وابسته كار يا وزارت كار و امور اجتماعي كافي است و حضور دارنده كارنامه شغلي الزامي نمي باشد .

¢ ماده شماره 22

بازارچه مرزي محوطه اي است محصور ، واقع در نقطه صفر مرزي و در جوار گمركات مجاز به انجام تشريفات ترخيص كالا ، يا مكانهايي كه طبق تفاهم نامه‌هاي منعقد شده بين جمهوري اسلامي ايران و كشورهاي همجوار تعيين مي شود . اهالي دو طرف مرز مي توانند كالاها و محصولات مورد نياز را با رعايت مقررات صادرات و واردات و ضوابط مقرر در اين ماده به شرح زير براي داد و ستد در اين بازارچه‌ها عرضه نمايند. بازارچه مرزي محوطه اي است محصور واقع در نقطه صفر مرزي و در جوار گمركات مجاز به انجام تشريفات ترخيص كالا يا مكانهايي كه طبق تفاهمنامه هاي منعقد شده بين جمهوري اسلامي ايران و كشورهاي همجوار تعيين ميشود. اهالي دو طرف مرز مي توانند كالاها و محصولات مورد نياز را با رعايت مقررات صادرات و واردات و ضوابط مقرر در اين ماده به شرح زير براي داد و ستد در اين بازارچه ها عرضه نمايند: 1- استقرار گمرك در درب ورود و خروج بازارچه ضروري است و اعمال مقررات صادرات و واردات و نظارت بر رعايت آن در بازارچه برعهده گمرك مي باشد. 2- صادرات كالا در بازارچه هاي مرزي تنها با ارائه تعهدنامه كتبي صادركننده مطابق فرم تعهد ابلاغي كه به تأييد مسئول بازارچه مرزي رسيده باشد، قابل انجام بوده و نياز به ارائه تعهد ارزي نمي باشد. 3- ورود و ترخيص كالا در بازارچه هاي مرزي تنها با ارايه فاكتور فروش غرفه هاي بازارچه هاي مرزي كشور مقابل امكان پذير بوده و نياز به ارائه ساير مدارك از قبيل پيش برگ (پروفرما) و بارنامه حمل نمي باشد. ثبت آماري در محل هر بازارچه توسط نماينده وزارت بازرگاني انجام خواهد شد. 4- در مواردي كه كالاي وارده به بازارچه هاي مرزي ،‌از بازارچه مرزي طرف مقابل تأمين نشود و ارائه فاكتور فروش امكان پذير نباشد ،‌ قيمت كالاهاي وارداتي توسط گمرك تعيين ميشود. 5- وزارت بازرگاني سهم مبادلات ، تغيير در آنها و فهرست كالاهاي قابل داد و ستد در هر بازارچه را با در نظرگرفتن ميزان فعاليت،‌ امكانات و نيازمنديهاي استانهاي مرزي و تفاهم هاي بعمل آمده با كشور مقابل و مقررات صادرات و واردات كشور، تهيه و اعلام مي نمايد. 6- واردات كالاهاي مجاز با گواهي سپرده ارزي، از طريق بازارچه هاي مرزي ، طبق مقررات مربوط به ورود از محل گواهي سپرده ارزي ،‌علاوه بر حداكثر تعيين شده براي بازارچه ها ،‌مجاز مي باشد. 7- مقررات مربوط به ”واردات قبل از صادرات“ در بازارچه هاي مرزي لغو مي شود. 8- كليه اشخاص حقيقي ساكن در مناطق مرزي و اشخاص حقوقي كه درمناطق مذكور فعاليت مي نمايند،‌ مجاز به فعاليت در در بازارچه هاي مرزي هستند. 9- مبادلات در بازارچه هاي مرزي پس از استقرار مأموران وزارت بازرگاني،‌ كشور،‌ گمرك و نيروي انتظامي و با اعمال دقيق مقررات مربوط در خصوص نوع و ميزان كالاهاي وارداتي و صادراتي و دريافت حقوق دولت، مجاز خواهد بود. 10- كليه اشخاص مجاز به فعاليت در بازارچه هاي مرزي مي توانند در قبال صادرات كالا به كشور يا كشورهاي مقابل ،‌اقلام قابل مبادله در بازارچه هاي مرزي را از طريق كليه مبادي گمركي ومناطق آزاد تجاري و صنعتي كشور با پرداخت سود بازرگاني و عوارض گمركي وارد و ترخيص نمايند. اسناد صادره كه در گمركات كشور تأييد ورود مي شود براي رفع تعهدات ارزي ناشي از صادرات كالا از بازارچه ها معتبر خواهد بود گمرك ايران مكلف است تسهيلات لازم را براي رفع تعهدات ارزي ناشي از صادرات كالا از بازارچه هاي دركليه مرزهاي گمركي كشور و همچنين مناطق آزاد تجاري و صنعتي به گونه اي فراهم نمايد كه ازحمل مضاعف كالا جلوگيري شود.

¢ ماده شماره 23

ايجاد تاسيسات اداري و زيربنايي ، همچنين تاسيسات مورد نياز گمرك براي استقرار ماموران خود و ساير سرمايه‌گذاري‌ها در بخش ايراني بازارچه مرزي ، بعهده استانداري است ولي از نظر احداث بازارچه در نقطه صفر مرزي ، چگونگي حفظ انتظامات و كنترل تردد افراد بايد با مرزباني هماهنگي لازم بعمل آيد.

¢ ماده شماره 24

ورود موقت : واردات قبل از صادرات مواد اوليه و كالاهاي موردنياز در توليد،‌ تكميل ، آماده سازي و بسته بندي كالاهاي صادراتي موضوع ماده (12) قانون ،‌مستلزم رعايت موارد ذيل مي باشد: 1- شرايط صدور مجوز واردات: 1-1- اجازه ورود موقت موضوع اين ماده فقط به كارخانجات ،‌شركتها و واحدهاي توليدي (اعم از صنفي يا صنعتي) كه داراي پرونده معتبر مي باشند، داده خواهد شد. واحدهاي بازرگاني و تعاونيها در صورتي مي توانند از اين مقررات استفاده نمايند كه با واحدهاي توليدي داراي پروانه معتبر قرارداد منعقد نموده باشند. 1-2- حداكثر ميزان واردات مواد اوليه و كالاهاي مورد مصرف معادل ظرفيت اسمي سالانه واحدهاي توليدي سازنده يا توليد كننده كالا مي باشد. 1-3- صادركنندگاني كه نسبت به ورود موقت مواد اوليه ‌، قطعات و ساير ملزومات توليدي اقدام مي نمايند، موظفند حداقل به ميزان يكصد و بيست و پنج درصد (125%) ارزش كالاهاي وارداتي موقت ،‌كالاي ساخته شده صادرنمايند. چنانچه پس از انجام وظيفه ياد شده ، بخشي از كالاها و قطعات وارد شده براي توليد كالا و مصرف در داخل كشور در نظر گرفته شود، آن بخش به عنوان واردات قطعي محسوب گرديده و مشمول پرداخت حقوق گمركي و سود بازرگاني و ساير عوارض و ما به التفاوت به مأخذ زمان تبديل اظهارنامه از حالت ورود موقت به ”حالت قطعي“ خواهد بود. تبصره – گمرك ايران موظف است ضرايب مورد عمل خود و ضرايبي را كه از طريق وزارتخانه توليدي ذيربط به دست مي آورد، از طريق مجاري مربوط به اطلاع عموم برساند. 1-4- صادركنندگاني كه براي صدور كالاهاي خود نياز به ورود موقت لوازم بسته بندي نظير كارتن،‌ قوطي و گوني دارند، ازشمول اين مقررات مستثني مي باشند. 2- مهلت صدور كالاهاي ساخته شده از مواد اوليه يا كالاهاي تكميل ، آماده يا بسته بندي با كالاهاي موضوع اين ماده ،‌ يك سال پس از تاريخ ورود مواد مي باشد. اين مهلت در مورد كالاهايي كه نياز به زمان بيشتري دارند، با تشخيص و موافقت گمرك ايران تا يك سال ديگر قابل تمديد است. تبصره – گمرك ايران موظف است در پايان هر ماه فهرست مواد اوليه وارد شده حاوي شماره حكم،‌ شماره پروانه ، تاريخ پروانه ، مشخصات متقاضي ، آدرس ،‌نام كالا،‌ ميزان كالا، ارزش دلاري برمبناي ”سيف“ رديف تعرفه ، ارزش ريالي نوع وثيقه و ضمانتامه اخذ شده را تهيه و جهت بررسي و نظارت به وزارت بازرگاني و وزارتخانه توليدي ذيربط ارسال نمايد. 3- براي ورود موقت كالاهاي موضوع اين ماده ،‌ گمرك با رعايت قانون امور گمركي و آئين نامه اجرايي آن تعهد يا سفته به شرح زير اخذ خواهد نمود: 3-1- در مورد كارخانجات ، شركتها و واحدهاي توليدي دولتي، سفته يا تعهد كتبي به تشخيص گمرك ايران . 3-2- در مورد كارخانجات ، شركتها و واحدهاي توليدي خصوصي و تعاوني (اعم از صنفي يا صنعتي ) ، سفته . 3-3- در مورد بازرگانان و اصناف، سفته به تشخيص رئيس كل گمرك ايران و به ميزان حداقل دو برابر ارزش ”سيف“. تبصره 1- اخذ وثايق ياد شده مانع از اجراي مفاد قانون امورگمركي درخصوص كالاهايي كه با استفاده از مزاياي اين ماده وارد،‌ اما ظرف مهلت مقرر يا مهلتهاي تمديد شده صادرنشده است ،‌نخواهد شد. تبصره 2- گمرك ايران موظف است حداكثر تسهيلات را براي صادركنندگان نمونه و خوش نام ارائه نمايد. دستورالعمل اين بند توسط گمرك ايران تهيه و به اطلاع عموم خواهد رسيد. 4- مرجوع نمودن عين مواد اوليه و كالاهاي ورود موقت بلامانع است . تشخيص و انطباق مواد و كالاهاي مرجوعي با مواد و كالاهاي ورود موقت با گمرك ايران است.

¢ ماده شماره 25

دستورالعمل استرداد : در صورتيكه مقدار مواد اوليه ، اجزاء و قطعات ، لوازم بسته بندي و ساير كالاهاي خارجي مصرف شده در توليد ، آماده سازي و بسته بندي كالاي صادراتي براي گمرك مشخص باشد بايد براساس قيمت روز(بر مبناي سيف) مواد اوليه مثل يا مشابه مواد مذكور و درصد حقوق گمركي ، سود بازرگاني و ساير عوارض متعلق به آنها در آن تاريخ ، ميزان مبلغ قابل استرداد را محاسبه و نسبت به مسترد نمودن آن اقدام نمايد . چنانچه مقادير مواد بكار رفته براي گمرك مشخص نباشد بايد از وزارتخانه توليدي ذيربط استعلام و براساس آن مبلغ قابل استرداد را محاسبه نمايد. گمرك موظف است ضرايب مورد عمل خود و ضرايبي را كه از طريق وزارتخانه توليدي ذيربط بدست مي آورد از طريق مجاري مربوط به اطلاع سازمانهاي ذيربط و بازرگانان برساند ، گمرك همچنين موظف است ضرايب مذكور را در مجموعه‌هايي گردآوري و تكثير نموده و در اختيار متقاضيان قرار دهد . در مواردي كه صادركننده به نظر گمرك يا وزارتخانه توليدي معترض است ميتواند راساً موضوع را به كميسيون موضوع تبصره يك ماده 14 قانون كه به مسئوليت مركز توسعه صادرات ايران در آن مركز تشكيل مي گردد منعكس نمايد .

¢ ماده شماره 26

محصولات پائين دستي نفت شامل : نفت خام ، نفت كوره ، نفت سفيد ، گازوئيل و بنزين از لحاظ پيمان يا تعهد ارزي مشمول مقررات خاص خود مي باشد . صادرات ساير فرآورده هاي حاصل از نفت و كليه كالاهاي ديگر از پيمان ارزي معاف خواهد بود .

¢ ماده شماره 27

فهرست و شرايط كالاهاي قابل ورود با ارز حاصل از صادرات وزارت بازرگاني مي تواند علاوه بر كالاهايي كه واردات آنها براساس مقررات موجود و با استفاده از ارز حاصل از صادرات توسط واحدهاي توليدي وتجاري مجاز است، با هماهنگي بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران پس از حذف مجوز ورود با هماهنگي وزارتخانه ذيربط اقلام ديگري را به فهرست كالاهاي مذكور اضافه و به اطلاع عموم برساند.

¢ ماده شماره 28

وزارت بازرگاني با همكاري وزارت امور اقتصادي و دارايي موظف است كار ادغام مابه‌التفاوت سازمان حمايت مصرف كنندگان و توليد كنندگان و عوارض گمركي موضوع ماده 15 قانون را با ملاك قرار دادن حدود رقم ريالي آنها درسال 1378 ، در سود بازرگاني به پايان رسانده و براي اجرا به گمرك ابلاغ نمايند. تا ابلاغ ميزان سود بازرگاني قابل دريافت براساس ادغام مبالغ ياد شده ، دريافتي هاي مذكور به ميزان مبلغ ريالي آنها براساس ماخذ قبلي وصول خواهد بود.

¢ ماده شماره 29

زمان اجراي تغييرات سود بازرگاني : كالاهايي كه در زمان ابلاغ تغييرات سود بازرگاني به گمرك ايران ، درگمرك موجود باشد ، مشمول تغييرات خواهد بود.

¢ ماده شماره 30

بررسي قيمت جهت ثبت سفارش : در صورتيكه بررسي قيمت كالاهاي وارداتي در مراحل سفارش ضرورت پيداكند ،متقاضي بررسي قيمت مي تواند از نظر كارشناسان يا سوابق گمرك براساس قانون امور گمركي و آئين نامه اجرائي آن استفاده نمايد .

¢ ماده شماره 31

مسافران ايراني يا غير ايراني كه از خارج كشور يا مناطق آزاد تجاري صنعتي به كشور مي آيند علاوه بر اسباب سفر و اشياي شخصي مستعمل همراه خود كه بشرط غير تجاري بودن از حقوق گمركي و سود بازرگاني معاف است ، مي توانند در سال يك بار كالا به ارزش حداكثر (80) دلاربا معافيت پرداخت حقوق گمركي و سود بازرگاني و مازاد بر ارزش مذكور را با پرداخت حقوق گمركي و دو برابر سود بازرگاني وارد و ترخيص نمايند، مشروط بر اينكه كالاهاي مزبور از نوع كالاهاي ممنوع شرعي ويا قانوني نبوده و جنبه تجاري نيز نداشته باشند .

¢ ماده شماره 32

كالاي همراه مسافر خروجي : مسافران خروجي اعم از اينكه ايراني باشند يا خارجي مي توانند علاوه بر وسائل سفر و لوازم شخصي ، كالاهاي ايراني به هر ميزان و كالاي غير ايراني تا سقف مقرر در آئين نامه مسافران ورودي ، راهمراه ببرند مشروط بر آنكه هر دو گروه كالا جنبه تجاري پيدا نكند.

¢ ماده شماره 33

قيمت كالاهاي صادراتي : وزارت بازرگاني ( كميته دائمي نرخ گذاري كالاي صادراتي ) موظف است قيمت كالاهاي صادراتي و تغييرات آنرا براساس حدود قيمت فروش آنها در بازارهاي بين‌المللي تعيين و به گمرك ايران اعلام نمايد . اين قيمتها براي استفاده آماري گمرك و تعيين ميزان تعهد ارزي صادركنندگان در هنگام خروج كالا ست.

¢ ماده شماره 34

ارسال نمونه كالا : ارسال كالا اعم از ساخت داخل يا خارج بعنوان نمونه تجاري ،يا براي آزمايش ، تجزيه ،يا تعمير در صورتي كه حجم تجاري نداشته و از انواع ممنوع‌الصدور شرعي يا قانوني نبوده و از نوع عتيقه نيز نباشد، بدون مطالبه كارت بازرگاني ، و مجوز صدور بلامانع است و مازاد برآن با كسب مجوزهاي لازم و رعايت مقررات مربوط ميسر خواهد بود . در صورتيكه خروج كالا از اين طريق در رابطه با كالاهايي در مجموع به صورت يك جريان تجاري درآيد ، وزارت بازرگاني مي تواند فهرست آن كالاها را براي جلوگيري از خروج آنها به گمركات اعلام نمايد.

¢ ماده شماره 35

برگزاري نمايشگاههاي بين المللي داخلي و خارجي و ورود و خروج كالاهاي نمايشگاهي : الف- برگزاري نمايشگاه در داخل و خارج كشور: برگزاري نمايشگاه بنام جمهوري اسلامي ايران در خارج از كشور و همچنين برگزاري نمايشگاه بين المللي در داخل كشور بمنظور معرفي و عرضه محصولات و فرآورده هاي ايراني و خارجي منوط به كسب مجوز از وزارت بازرگاني و برگزاري نمايشگاه نظامي منوط به كسب مجوز از وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح است. ب – ورود كالاهاي نمايشگاهي: 1- ورود موقت كليه كالاهي نمايشگاهي شركت كنندگان در نمايشگاههاي بين المللي داخلي با تاييد وزارت بازرگاني و با رعايت قوانين و مقررات مربوط مجاز است .تعهد سفارتخانه هاي ذيربط به جاي سپرده نقدي قابل قبول ميباشد. 2- وزارت بازرگاني ميتواند براي هريك از كالاهاي به نمايش گذاشته شده در نمايشگاه بين المللي بازرگاني تهران و كليه نمايشگاههاي بين المللي اعم از بازرگاني و تخصصي كه توسط يا با مجوز وزارت مربوط در داخل كشور برگزار مي گردد به تعداد محدود و معين اجازه ترخيص صادر نمايد. ج- خروج كالاهاي نمايشگاهي: كالاهايي كه با مجوز وزارت وزارت بازرگاني به ميزان متعارف به منظور عرضه در نمايشگاههاي خارجي ، به خارج از كشور ارسال مي گردد ، بدون مطالبه كارت بازرگاني و مجوز صدور و بدون سپردن پيمان ارزي با رعايت ساير مقررات قابل خروج از كشور مي باشند.

¢ ماده شماره 36

صدور كتب ، نشريات ،‌فيلم ، نوار ، تابلو نقاشي‌ و ساير آثار فرهنگي و هنري : صدور كتب و نشريات ، فيلم و نوار كه نشر و پخش آنها در كشور ممنوع نيست ، مجاز است .صدور تابلو نقاشي و ساير آثار فرهنگي با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي مجاز مي باشد .

¢ ماده شماره 37

صدور كالا از طريق پست : ارسال كالا از طريق پست با حفظ جنبه غير تجاري به استثناي كالاهايي كه شرعاً يا قانوناً ممنوع‌الصدور هستند بدون مطالبه كارت بازرگاني و مجوز صدور به هر ميزان از لحاظ قيمت با رعايت ساير مقررات مجاز است . چنانچه خروج برخي كالاها از اين طريق بصورت يك جريان تجاري درآيد وزارت بازرگاني ميتواند فهرست كالاهاي مذكور را براي جلوگيري از خروج آنها به گمرك اعلام نمايد.

¢ ماده شماره 38

واردات قطعي كالا بصورت بدون انتقال ارز: 1- قطعات يدكي ،ابزار برشي ، قالب نو يا مستعمل و نمونه كالا(براي تحقيق و كپي برداري) براي واحدهاي توليدي ،آموزشي يا تحقيقاتي همچنين نمونه دارو(فرآورده هاي دارويي ،مواد اوليه و مواد جانبي) و مواد مورد نياز براي بسته بندي آن و تجهيزات و ملزومات پزشكي ، آزمايشگاهي و بهداشتي ،شير و غذاي كودك ، كتب و نشريات و تجهيزات آزمايشگاهي و ملزومات تحقيقاتي علمي براي دانشگاههاي علوم پزشكي در صورتيكه جنبه تجاري نداشته باشد راساً بنام واحد توليدي يا موسسه آموزشي يا تحقيقاتي يا درماني مربوط قابل ورود و ترخيص است . 2- در صورت كسر تخليه ، ضايعات كالاي وارداتي و مغايرت كالاي وارداتي با كالاي سفارش شده كه فروشنده خارجي ملزم به ارسال كالاي مجاني براي جبران خسارت مي گردد، كالاي ارسالي با تشخيص گمرك ايران و موافقت وزارت بازرگاني قابل ورود و ترخيص است . تبصره – كسري تخليه سي كي دي ( CKD) كارخانجات مونتاژ كه پس از ترخيص كالا از گمرك معلوم مي گردد و تنها به تشخيص وزارتخانه توليدي ذيربط و موافقت وزارت بازرگاني قابل ترخيص خواهد بود . 3- در مواردي كه خريدار موفق به اخذ تخفيف از فروشنده شود با مشخص نمودن ارتباط مورد با واردات قبلي خود ،واردات و ترخيص كالاي ارسالي بابت تخفيف با تشخيص گمرك ايران و موافقت وزارت بازرگاني بلامانع است . 4- كاتالوگ ، بروشور ، تقويم ، كتابچه حاوي مشخصات فني و تجاري كالا ، اسناد مربوط به حمل كالا ، نقشه‌هاي فني و نمونه هاي فاقد بهاي ذاتي (نظير تابلو منسوجات و غيره) بدون پرداخت سود بازرگاني و بدون كسب مجوزهاي مقرر در جدول ضميمه اين آئين نامه ، قابل ترخيص مي باشد . 5- كالاهاي مورد نياز پيمانكاران و مشاوران ، با تشخيص و موافقت سازمان دولتي ذيربط و موافقت وزارت بازرگاني قابل ورود و ترخيص است . 6- ورود و ترخيص موقت يا قطعي كتب و نشريات ، سي دي ، ديسكت ، نوار و فيلم حاوي مطالب علمي و فرهنگي و ساير محصولات صنعت چاپ ، تكثير و كپي برداري در زمينه هاي علمي و فني با موافقت وزارتخانه هاي علوم ، تحقيقات و فناوري و بهداشت ،درمان و آموزش پزشكي حسب مورد و در ساير زمينه‌ها با موافقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بدون ارائه هيچگونه مجوز ديگري قابل انجام است . 7ـ اجزاء ، قطعات ،تجهيزات و لوازم مورد نياز خط توليد واحدهاي توليدي داخلي كه براساس قرارداد فروش از طرف فروشندگان خارجي به صورت رايگان به نام واحد توليدي ارسال مي گردد. به تشخيص وزارتخانه توليدي ذيربط و موافقت وزارت بازرگاني قابل ترخيص خواهد بود . 8ـ اجزا ، قطعات و لوازم مورد نياز براي تعمير و نگهداري و خدمات پس از فروش دستگاههاي خارجي موجود در داخل كشور توسط نمايندگيهاي مجاز ، با كسب مجوزهاي لازم قابل ترخيص ميباشند.

¢ ماده شماره 39

ورود كالا از طريق پست : ترخيص كالاهايي كه از طريق پست وارد ميشود به استثناي اقلامي كه ورود آنهااز نظر شرعي يا قانوني ممنوع است مشروط بر آنكه جنبه تجاري پيدا نكند تا ارزش حداكثر (50) دلار بنام هر نفر بدون پرداخت حقوق گمركي و سود بازرگاني ،بدون مطالبه كارت بازرگاني و مجوزهاي مقرر در جدول مقررات صادرات واردات ،بلامانع است . در صورتيكه ورود كالا از اين طريق بصورت يك جريان تجاري درآيد يا مشكلات ديگري را براي كشور ايجاد كند وزارت بازرگاني مي تواند با هماهنگي وزارت پست و تلگراف و تلفن فهرست كالاهاي مذكور را براي جلوگيري از ترخيص به گمرك اعلام نمايد.

¢ ماده شماره 40

مدت اعتبار ثبت سفارش وزارت بازرگاني و حداكثر مدت اعتبار براي اعتبارات اسنادي و بروات اسنادي: مدت اعتبار ثبت سفارش توسط وزارت بازرگاني تعيين و اعلام ميشود و مدت اعتبار اعتبارات اسنادي و بروات اسنادي توسط بانك مركزي تعيين و اعلام خواهد گرديد . مهلت هاي مذكور كه در ابتداي هر سال توسط وزارت بازرگاني و بانك مركزي حسب مورد تعيين و اعلام مي گردد براي كليه سازمانهاي ذيربط لازم‌الرعايه خواهد بود . موارد خاص با توافق طرفين انجام خواهد شد .

¢ ماده شماره 41

ورود كالا به صورت تجاري منوط به گشايش اعتبار در بانك مي باشد.

¢ ماده شماره 42

چگونگي ورود كالاي مستعمل : 1- ورود خودروهاي مستعمل از جمله راه سازي در چارچوب قانون مربوطه و آئين نامه اجرائي آن امكان پذير مي باشد . 2- ورود تجهيزات ،دستگاهها و ماشين آلات مستعمل براي حفظ توليد با رعايت مقررات مربوط منوط به تائيد وزارتخانه توليدي ذيربط مي باشد . 3- در ساير موارد ورود كالاهاي مستعمل با رعايت مقررات مربوط ، منوط به موافقت كميسيون موضوع ماده يك اين آئين نامه است .

¢ ماده شماره 43

ورود كالاهايي كه براساس مصوبات هيات وزيران ممنوع اعلام گرديده است ،بارعايت شرايط مقرر مجاز است. 1- مواد اوليه ، قطعات و لوازم يدكي و لوازم فني مورد نيازصنايع كشور كه به نام واحدهاي توليدي وارد مي شود به شرط آنكه از نظر كيفيت يا كميت در حد نياز صنايع در داخل توليد نشود ، با تقاضاي وزارتخانه ذي ربط و تشخيص و موافقت كميسيون موضوع ماده (1) اين آئين نامه. 2- كالاهاي مورد نياز مبرم وزارتخانه ها و سازمانهاي دولتي با تشخيص و موافقت كميسيون موضوع ماده (1) اين آئين نامه. 3- كالاهاي مستعمل مربوط به دفاتر نمايندگي وزارتخانه ها و سازمانهاي دولتي خارج از كشور كه تعطيل مي شوند، در صورتي كه مشمول تعرفه ممنوع باشد با موافقت كميسيون موضوع ماده (1) اين آئين نامه. 4- كالاهاي نمونه مورد نياز واحد هاي توليدي و موسسات آموزش عالي و تحقيقاتي در حدي كه نمونه تلقي شود با تشخيص گمرك ايران. 5- قسمتها و متفرعات كالاهاي قابل ورود كه بعنوان تعرفه ممنوع طبقه بندي شده اند .مشروط بر اينكه قسمتها يا طبقات ممنوع مذكور همراه كالاي اصلي ،مساوي يا متناسب با تعداد كالاي وارده باشد، در مورد واحد هاي توليدي با تشخيص و موافقت وزارتخانه توليدي ذي ربط. 6- مواد غذايي مورد نياز كاركنان خارجي ، پيمانكاران وزارتخانه ها و سازمانها ي دولتي ، متناسب با ميزان مصرف آنها ، با تشخيص گمرك ايران.

¢ ماده شماره 44

خط مشي و چگونگي مصرف و استفاده از وجوه موضوع مواد 19 و 20 قانون به پيشنهاد وزارت بازرگاني و تصويب هيات وزيران تعيين خواهد شد .

¢ ماده شماره 45

جهت كسب آمادگي هاي لازم براي اجراي ماده 22 قانون ، اتاق بازرگاني و صنايع و معادن ايران يا اتاق تعاون حسب مورد موظفند از ابتداي سال 1373 براي آن دسته از صادركنندگان فرشهاي 30 رج به بالا كه خواستار شناسنامه فرش هستند با رعايت نكات زير نسبت به صدور شناسنامه مورد تقاضاي آنان اقدام نمايند : 1- اطلاعات مربوط به فرش از قبيل : محل و تاريخ بافت ، نام نقشه ، جنس تاروپود و پرز ، نوع گره، طول ،عرض ، قطر ، ميزان يكنواختي لبه‌ها ، ثابت رنگ ، به زبانهاي فارسي ، عربي ، انگليسي ، فرانسه و آلماني در شناسنامه درج گردد . 2- يك قطعه عكس واضح از فرش مورد تقاضا بصورت رنگي تهيه و به شناسنامه ضميمه گردد . 3- اطلاعات موضوع بند 1 با عكس موضوع بند 2 پس از مهرشدن توسط اتاق بصورت يك مجموعه غير قابل تفكيك درآمده و در اختيار متقاضي قرار گيرد .

¢ ماده شماره 46

لوازم ورزشي موضوع بند يك مندرجات ذيل يادداشت فصل (97) جدول ضميمه اين آيين‌نامه از پرداخت سود بازرگاني معاف مي باشند . مصوبات زير تنفيذ مي گردد : 27 شماره61012 مورخ15/9/62 شماره 60-4/4 م ن مورخ 12/8/65 شماره 89010/ت 810 مورخ 12/9/68 شماره 81320/ت 808 مورخ 12/9/68 شماره45354/ت 263 ه مورخ 14/7/69 شماره 122848/ت 191/ ك مورخ 2/10/69 شماره 75457/ت 549/ ه مورخ 28/12/70 شماره 7064/ت3 مورخ 7/4/71 ( با حذف عبارت ثبت سفارش و در بند يك ) شماره 9936 / ت50 مورخ 3/7/73 شماره 29731/ت 456/ه مورخ 7/10/71 شماره 3806/ت 15222/ه مورخ 25/4/74 شماره 7227/ت 14690/ه مورخ 17/6/74 شماره 9543/ت 15785/ه مورخ 6/8/74 شماره 745493/م/ت 13932/ه مورخ 8/8/74 شماره 10273/ت 15785/ه مورخ 20/8/74 شماره 13111/ت 16067/ه مورخ 1/11/74 شماره 12721/ت 16151/ه مورخ 8/11/74 شماره 15245/ت 16220/ه مورخ 21/1/75 شماره 4397-75/م مورخ 21/7/75 شماره 20/125421/ ت 17703/ه مورخ 29/11/75 شماره 50973/ت 17443/ه مورخ 5/3/76 شماره 53630/ت 18088/ه مورخ 16/4/76 شماره 7473/ت 18439/ه مورخ 11/5/76 شماره 64183/ت 18570/ه مورخ 9/6/76 شماره 64543/ت 18586/ه مورخ 15/6/76 شماره 6326-76/م مورخ 17/9/76 شماره 77137/ت 19261/ه مورخ 2/12/76 (با حذف كلمه معافيت ) و پرداخت 50% ارزش سود بازرگاني ) شماره 80698 مورخ 28/12/76 شماره 4371/ت 19557/ه مورخ 15/2/77 شماره 12981/ت 19746/ه مورخ 31/3/77 شماره 21673/ت 18709/ ه مورخ 9/4/77 شماره 30918/ت 19883/ه مورخ 14/5/77 شماره 30919/ ت مورخ 14/5/77 شماره 35985/ت 20035/ ه مورخ 2/6/77 شماره 47058/ت 20292/ه مورخ 19/7/77 شماره 45982/ت 20311/ه مورخ 20/7/77 شماره 53812/ت 20396/ه مورخ 19/8/77 شماره 70427/ت 20777/ه مورخ 11/11/77 شماره 78903/ت 20628/ه مورخ 15/12/77 شماره 30081/ت 18542/ه مورخ9/2/78 شماره 8624/ت 21282/ه مورخ 8/3/78 شماره 11273/ه مورخ 8/3/78 شماره 11811/ت21142/ه مورخ 10/3/78 شماره 67027/ت 19966/ه مورخ 17/3/78 شماره 33392/ت 21860/ه مورخ 18/7/78 شماره 43155 مورخ 10/8/78 شماره 68612/ت 22171 ه مورخ 16/1/79 شماره 11980/ ت 2026 ه مورخ 28/3/79 شماره 15031/ ت 22314 ه مورخ 19/4/79 شماره 30000 / ت 2306 ه مورخ 12/7/79 شماره 210580 /ت 23213 ه مورخ 6/5/ 80

¢ ماده شماره 47

موارد زير از سپردن پيمان ارزي معاف خواهند بود: 1- ارسال كالا براي عرضه در نمايشگاههاي خارجي به ميزان متعارف براساس تشخيص وزارت بازرگاني . 2- صادركنندگاني كه با روش گشايش اعتبار اسنادي غيرقابل برگشت معتبر اقدام به صدور كالا مي نمايند. 3- كالاهاي اهدايي وزارتخانه ها، مؤسسات دولتي و جمعيت هلال احمر جمهوري اسلامي ايران به دولتهاي ديگر با تأييد وزير يا بالاترين مسئول مربوط . كالاهاي اهدايي جمعيت هلال احمر به مؤسسات عمومي غيردولتي ساير كشورها نيز مشمول اين بند مي گردد. 4- صادركنندگان ماشين آلات صنعتي ، لوازم خانگي و خودرو تا معادل پنج درصد (5%) ارزش كالاي صادراتي به منظور تأمين قطعات يدكي به عنوان ايفاي تعهدات ضمانت (گارانتي) معافيت اين گونه صادركنندگان از پيمان سپاري صرفأ به ميزان حداكثر زمان ضمانت (گارانتي) و به تشخيص وزارت صنايع و معادن خواهد بود. 5- صادركنندگان صنايع دستي به استثناي فرش . 6- ارسال نمونه كالا به منظور بازاريابي و توسعه صادرات با تشخيص وزارت بازرگاني. 7- صادرات هرگونه نرم افزار و خدمات مهندسي الكترونيكي درصورت درخواست صادركننده. 8- ارسال كتب ، نشريات ، فيلم ، نوارهاي صوتي و تصويري ، اسلايد پرشده و مواد تبليغاتي و غير تبليغاتي (اعم از علمي، تبليغي، فرهنگي، آموزشي و جزوه هاي معرفي فعاليتها و توليدات) به خارج از كشور كه جنبه غيرتجاري دارند، توسط دستگاههاي اجرايي و سازمانها و مؤسسات دولتي بامعرفي بالاترين مقام دستگاه مربوط و ساير سازمانها و مؤسسات بخش خصوصي با معرفي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي. 9- كالاهايي كه توسط كميته امداد امام خميني (ره) زير نظر وزارت امور خارجه به مسلمانات خارج از كشور اهدا ميشود.

تحقیق درباره شغل اپراتور ماشین فرز و مته کاری

تعریف و شناسایی شغل:

اپراتور ماشین فرز مته کاری ، شخصی است که تنظیم ماشین فرز رابرای تراش فلزات ،و تنظیم ماشین مته برای سوراخ کردن فلزات برعهده دارد.

نمونه وظایف و مسئولیتهای شغل:

از جمله وظایف اپراتور ماشین فرز و مته عبارتند از مطالعه دو نقشه ها وسایر مشخصات قطعاتی که باید تراشیده و سوراخ شوند،و حل کردن قطعه به وسیله پیچ وبست به ماشین ،انتخاب تیغه مناسب و سرعت گردش و ان کنترل کلیه ی مراحل تراش ،تعویض تیغه ها در  صورت لزوم و بازرسی عملیات فرز و مته کاری با وسایل اندازه گیری.

مدرک تحصیلی و دوره های اموزشی ضروری برای احراز شغل:

اپراتور ماشین فرز و ماشین مته،باید از نظر جسمی و روانی سالم باشد. دقت در بینایی و قدرت تحمل صدا از خصوصیاتی است که این افراد باید دارا باشند.

مدرک تحصیلی و دوره های اموزشی ضروری برای احزار شغل:

حداقل مدرک برای احراز شغل،گواهینامه قبولی سوم راهنمایی.کار اموز ،دوره اموزشی را در مراکز تعلیمات فنی حرفه ای میگذراند.

مدت دوره اموزش،محل ان و هزینه های احتمالی:

مدت دوره اموزش 4الی6ماه است.محل ان مرکز تعلیمات فنی و حرفه ای روزانه یا شبانه روزی است.

در صورت روزانه بودن،به کار اموزان کمکه زینه ی تحصیلی پرداخت میشود،و پس از موفقیت در امتحانات به کار اموزان گواهینامه فنی حرفه ای داده میشود

شرایط محیط کار،محل احتمالی استخدام و وسایل کار:

کار به مدت انفرادی و در محیط سر بسته انجام میشود. در محل کار،عواملی چون تغییر درجه حرارت، رطوبت،و ارتعاش دیده نمیشود. اما شخص در معرض حوادث مکانیکی قرار دارد.محل احتمالی استخدام کارخانه هایی است که به نوعی ماشین فرز و مته کاری

سرو کار دارند.

حقوق و مزایای و شرایط ارتقای شغل :

حقوق فرز کار و مته کار،در محدوده ی قوانین و توافق باکار فرما تعیین میشود.افزایش حقوق بستگی به مهارت کارگران ،سابقه ی کار،ووضع کارخانه دارد.کارگران در کار خانجات دولتی بیمه هستند و از مرخصی قانونی استفاده میکنند.

روابط انسانی حاکم بر محیط کار:

روابط بین کارگر وکارفرما معمولا خوب و توام با صمیمیت و همکاری است.

آینده نگری در باره ی شغل با توجه به شرایط اجتمایی:

چون ایران به سوی صنعتی شدن پیش میرود برای این صنعت میتوان اینده درخشانی را پیش بینی کرد.

محل کسب اطلاعات بیشتر درباره شغل:

برای گسب اطلاعات بیشتر میتوان به مراکز کار یابی و اشتغال، و مرکز اموزی کرج،و مراکز اموزش فنی و حرفه ای مراجعه کرد.

تحقیق درباره یخچال‌های طبیعی

یخچال‌ها توده‌های بزرگی از یخ و برف می‌باشند که در مناطقی که آب و هوا سرد و یخبندان است تشکیل می‌شوند. در این نوع مناطق ریزش برف بیش از مقدار ذوب و تبخیر آن می‌باشد. البته وجود سرما در یک منطقه برای تشکیل یخچال کافی نیست. برای تشکیل یخچال علاوه بر وجود سرما حتما ریزش زیاد برف نیز لازم است. هرچه از مناطق استوایی به مناطق قطبی نزدیکتر شویم به علت کم شدن درجه حرارت خورشید یخچال‌ها در ارتفاع کمتری تشکیل می‌شوند.

در دوران‌های گذشته مخصوصا در دوره پلیستوسن یخچال‌های طبیعی بخش وسیعی از قاره‌ها را می‌پوشاندند. ولی از آن زمان تابحال این یخچال‌ها پس ‌روی کرده‌اند و اثر زیادی بر توپوگرافی زمین گذاشته‌اند. امروزه در حدود 10 درصد از سطح زمین (حدود 16 میلیون کیلومتر مربع) توسط یخچال‌ها اشغال شده‌اند.

جابجایی یخچال

با بارش برفهای جدید،برفهای زیرین فشرده و محکمتر میشود و مانند توده‌ای خمیری حرکت میکند.به این ترتیب،یخچال طبیعی بوجود می‌آید.یخچال طبیعی به آرامی،حدود ۳ متر در سال،حرکت میکند.

نیروی ویرانگر

قدرت فرسایشی یخچالهای طبیعی بزرگ،بسیار زیاد است.حرکت آن به سمت پایین دامنه،باعث فرسایش دره به شکل U میشود.دره‌ای که در اثر یخچال طبیعی بوجود می‌آید،کف هموار و دیواره‌های عمودی دارد.

کلاهکهای قطبی

یخچالهای طبیعی که در قطبهای شمال و جنوب تشکیل شده‌اند،امکان دارد به اندازه یک کشور یا یک قاره باشند.این یخچالها را کلاهک‌های یخی یا صفحه‌های یخی مینامند. برف در قسمتهای مرکزی این خشکی‌ها می‌بارد و بسوی دریاهای کناری کشیده میشود.جنوبگان و گرینلند با پهنه‌های یخی پوشانده شده‌اند.

عصر یخ

بین ۶۰۰ فزار تا ۱۰ هزار سال پیش، کره زمین دوره‌های شدیدی از هوای سرد را طی کرد که عصر یخبندان نامیده می‌شوند. در هریک از این دوره‌ها، یخچالهای طبیعی وسیعی بخش زیادی از آمریکای شمالی، آسیا و اروپا تا نزدیکی لندن در انگلستان را پوشاند. بسیاری از دریاچه‌ها، دره‌ها و تپه‌هایی که امروز میبینیم، با این صفحه‌های یخی پوشیده شده بودند. نخستین مردمانی که در آمریکا ساکن شدند و از آسیا به آلاسکای امروزی آمدند، از یک گذرگاه یخی به بلندی ۱۰۰۰ متر گذشتند.

پاره سنگ‌هایی که یخچال طبیعی باعث فرسایش آنها میشود،همراه با آن یخچال جابجا یا بار دیگر درون یخها لایه بندی میشوند یا روی یخها قرار می‌گیرند.این پاره سنگها را یخ رفت(ROFT) می‌گویند.هنگامی که پس از ذوب یخ،یخ رفتها در دماغه یخچال (پیشانی یخچال) بر جای می‌مانند،چشم اندازی از تپه‌ای غیر طبیعی از ماسه،رس و سنگ بوجود می‌آورند.

برف و بهمن

برف در اثر یخ‌زدن قطرات آب در هوا بوجود می‌آید که بصورت بلورهای بسیار زیبا و به انواع اشکال هگزاگونال دیده می‌شود. برف تازه بسیار سبک بوده و وزن مخصوصی در حدود 0.1 دارد. این برف در دامنه کوههایی که دارای شیب هستند جمع شده و بعد از مدتی در اثر انباشته شدن و سنگین شدن تحت اثر وزن خود به نقاط پست‌تر حرکت کرده و موجب تشکیل بهمن می‌شوند.

حرکت یخچال‌ها

در مناطقی که درجه حرارت متوسط سالیانه در حدود صفر درجه است اکثرا مقداری برف برروی زمین باقی می‌ماند که هر ساله به مقدار آن اضافه می‌شود. وقتی ضخامت این توده زیاد باشد در اثر وزون خودش به طرف پایین شروع به حرکت کرده و در نتیجه یخچال‌های طبیعی را تشکیل می‌دهد.

سرعت حرکت یخچال‌ها متفاوت بوده و به عواملی چون شیب دره یخچالی ، ضخامت توده یخ ، صاف بوده دیواره‌ها و بستر دره و بالاخره به مقدار آب موجود در یخ بستگی دارد. اندازه گیری‌هایی که درباره سرعت حرکت یخچال‌های به عمل آمده است، نشان می‌دهد که یخچال‌ها بطور متوسط بین 30 سانتیمتر تا 1 متر در روز تغییر مکان می‌دهند.

انواع یخچال

یخچال‌ها را بر حسب محل تشکیلشان به 3 دسته عمده تقسیم می‌کنند :

یخچال‌های کوهستانی یا دره‌ای (از نوع آلپ( :

این نوع یخچال‌ها در قلل کوهها و دامنه‌های آنها تشکیل می‌شوند. برای مثال می‌توان یخچال‌های آلپی را نام برد. این توده‌های یخی در گودی‌ها و ناودیس‌ها تشکیل می‌گردند.

یخچال‌های قطبی :

در اثر نزدیکی به قطب وسعت زیادی از سطح قاره را اشغال کرده‌اند. این نوع یخچال‌ها در قطب جنوب و گرینلند دیده می‌شوند. یخچال‌های قطبی (که به آنها یخچال‌های قاره‌ای نیز اطلاق می‌شود) 90% سطح قطب جنوب و 80% جزیره گرینلند را می‌پوشاند. این نوع یخچال‌ها در دره‌ها حرکت نمی‌کنند. بلکه حرکت آنها به صورت یک توده وسیعی در سطح قاره‌ها می‌باشد.

کلاهک‌های یخی :

کلاهک‌های یخی ، وسعت زیاد در کوههای مناطق قطب جنوب ، گرینلند و ایسلند دیده می‌شوند. کلاهک‌های یخی کوچکتر در قله کوههای مرتفع مانند اورست دیده می‌شوند.

تخریب و حمل مواد بوسیله یخچال‌ها

برف‌های یخچال‌ها در اثر وزن خود به تدریج متراکم شده و بعد از مدتی به یخ تبدیل می‌گردد. سپس این یخچال‌ها به آهستگی به طرف دره و ناحیه‌ای که ذوب می‌گردند حرکت می‌کنند. قدرت حمل یخچال‌ها بسیار بالا بوده و می‌توانند قطعات سنگ‌های بسیار بزرگی را همراه با قطعات سنگ‌ها کف و دو طرف بستر خود را حمل نمایند. حمل این قطعات توسط یخچال‌ها باعث ساییدگی کف و بستر رودخانه‌ها می‌شوند. به همین خاطر بستر یخچال و قطعات سنگ‌های همراه یخچال اغلب صاف و یا در سطح خطوطی را نشان می‌دهند.

تمام مواد تخریبی که بوسیله یخچال‌ها حمل می‌شوند مورن (Moraine) نامیده می‌شوند که برحسب موقعیت و محل آن در یخچال‌ها به نام مورن‌های کناری (آنهایی که در کناره‌های یخچال جمع گشته‌اند) مورن‌های میانی (معمولا از برخورد دو مورن کناری تشکیل می‌شوند) و مورن‌های پیشانی (در اثر ذوب شدن یخچال در پیشانی یخچال جمع می‌گردند) نامیده می‌شوند.

تقسیم‌بندی دیگری که برای مورن‌ها انجام داده‌اند برحسب این است که این مواد در روی یخچال ، در میان یخچال و یا در زیر یخچال می‌باشند آنها را به ترتیب مورن‌های روی یخچالی ، درون یخچالی و زیریخچالی نامگذاری می‌کنند. مورن‌ها تا پیشنای تا زمانی که یخچال ذوب می‌شود حمل می‌شوند.

رسوب گذاری بوسیله یخچال‌ها

در اثر ذوب یخچال مواد حمل شده که شامل قطعات ریز و دشت می‌باشد، رسوب می‌نمایند که این نوع رسوبات را Glacial drift می‌نامند. رسوبات یخچالی را به دو دسته رسوبات در هم یا تیل و رسوبات لایه‌لایه تقسیم می‌نمایند.

تیل‌ها

به رسوبات غیر منظم و طبقه‌بندی نشده یخچالی اطلاق می‌شود. مواد تشکیل دهنده این رسوبات از نظر ابعاد و قطعات و دانه‌ها تفاوت خیلی زیادی دارند و هیچگونه نظمی در آنها دیده نمی‌شود و کاملا فاقد جورشدگی می‌باشند. اندازه دانه‌ها در این رسوبات از قطعه سنگ‌های بسیار بزرگ تا رس تغییر می‌کند.

تیل‌ها بیشتر شامل تخته‌سنگ‌های بسیار بزرگ و کوچک ، قلوه سنگ ، شن ، ماسه ، همراه با ذرات ریزتر از قبیل رس هستند. قطعات درشت‌تر در تیل‌ها در اثر فرسایش یخچالی دارای سطحی صاف و صیقلی شده و گاهی نیز مخطط می‌باشند. موقعی که تیل سخت گردد و به سنگ تبدیل شود، تیلیت نامیده می‌شوند.

رسوبات لایه لایه

آب حاصل از ذوب یخچال‌ها بصورت جوی و رودخانه جریان می‌یابد که دارای مقادیری ذرات ریز از قبیل رس و دانه‌های ریز ماسه می‌باشد. این مواد در محلی دورتر از یخچال و در محیط آرام رسوب می‌کنند. این رسوبات دارای لایه‌بندی بوده و دانه‌های آنها نیز از یکدیگر تفکیک شده‌اند.

فرسایش یخچالی

قدرت حمل مواد بوسیله یخچال‌ها بسیار زیاد می‌باشد و می‌توانند قطعات بسیار بزرگ را تا مسافت‌های طولانی حمل نمایند. در نتیجه موقعی که یخچال به حرکت در می‌آید سنگ‌های کف و بستر و دیواره‌های یخچال را با خود حمل کرده و همچنین باعث ساییدگی ، خراش و صیقلی شدن آنها می‌شود. این عمل فرسایش بوسیله یخچال‌ها را Earation می‌نامند. از پدیده‌هایی که در اثر فرسایش یخچالی بوجود می‌آید دره‌‌های یخچالی هستند. این دره‌ها معمولا دارای شکل U می‌باشند. در واقع دره‌هایی که مدت زمان زیادی توسط یخچال‌ها اشغال شده‌اند در اثر فرسایش به صورت U در می‌آیند.

یکی دیگر از فرم‌هایی که در اثر فرسایش یخچالی بوجود می‌آید. دره‌های معلق است. وقتی یخچال دره بزرگی را اشغال می‌کند که شامل دره اصلی و دره‌های فرعی است از آنجایی که دره اصلی دارای یخ بیشتری است در نتیجه کف بستر خود را سریعتر حفر خواهد کرد و کف دره فرعی در بالای دره اصلی قرار خواهد گرفت. این اختلاف سطح که بین دره اصلی و دره فرعی بوجود می‌آید باعث تشکیل دره‌های فرعی می‌شود. یخچال‌ها باعث تخریب قله کوهها می‌شوند و آنها را نوک تیز و هرمی شکل می‌کند. این نوع فرسایش در کوههای آلپ بسیار زیاد دیده می‌شود.

یخچالی شدن

دریا‌ها و رودخانه‌های یخ متحرک که به یخچال طبیعی شهرت یافته‌اند، در قلب قطب شمال ، قطب جنوب و مناطق کوهستانی جهان ، توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده‌اند. پژوهشگران دریافتند که یخچالهای طبیعی ، عوامل فعال فرسایش ، ترابری و رسوبگذاری در نواحی یاد شده می‌باشند و این توده‌های جذاب و گیرای یخ ، در گذشته بسیار گسترده‌تر از پهنای کنونی بوده‌اند. زمین‌شناسان نیز آموختند که یخ آخرین دوره یخچالی بزرگ ، مناطق وسیعی از چشم‌اندازهای زمین را در مناطقی که امروزه در نواحی معتدل نامیده می‌شوند، شکل داده و قالب ریزی کرده است.

چگونگی تشکیل یخ یخچالهی طبیعی

یخچال یخی است که در اثر تبلور مجدد برف تشکیل شده و و تحت تاثیر نیروی ثقل ، از جریانی رو به جلو برخوردار بوده و یا زمانی در گذشته ، جریان داشته است. این تعریف توده‌های یخی که در عرضهای جغرافیایی قطبی از آب دریا تشکیل می‌شوند و نیز کوههای یخ را از شمول تعریف یخچال طبیعی خارج می‌سازد. هر چند که کوههای یخ قطعاتی درشت هستند که از انتهای رو به دریای یخچالها ، شکسته و جدا شده‌اند. یخچالهای طبیعی نیز مانند رودهای سطحی و مخازن زیر زمینی آب ، برای تغذیه خود به اقیانوسها وابسته هستند. بدین ترتیب که بخشی از آب تبخیر شده اقیانوسها به صورت برف بر روی خشکی می‌بارد.

اگر شرایط اقلیمی مناسب باشد، بخشی از این برف ممکن است که تابستان را بدون ذوب شدن پشت سر بگذارد. به تدریج و همزمان با گذشت سالها ، این انباشتگی ممکن است که رشد عمیق و عمیق‌تری یافته و نهایتا به تولید یخچالی طبیعی منجر شود. در مناطقی که مقدار بارش برف زمستانی بیش از مقدار برفی است که در طول تابستان ذوب می‌شود، گسترده‌ای از برفهای دائمی به نام برفدشت (Snowfield) چشم انداز زمین را می‌پوشاند.

طبقه بندی یخچالهای طبیعی

یخچالهای طبیعی جهان ، به چهار دسته اصلی طبقه بندی می‌شوند که عبارتند از :

یخچال دره‌ای : رودهای یخینی هستند که در دره‌های مناطق کوهستانی جریان دارند. پهنا ، عمق و طول این رودها نیز مانند رودهای حاصل از آبهای جاری متفاوت است. گاهی اوقات ، یخچالهای طبیعی را که در دامنه کوههای مرتفع تغذیه شده و از پهلوی کوهها به پایین جریان می‌یابند، یخچال کوهستانی و یا یخچال آلپی می‌نامند. یخچالهای کوهستانی بسیار کوچک را یخچالهای دیواره‌ای ، یخچالهای آویزان و با رخسارک می‌نامند. بعضی اوقات در مناطقی که حضور یک رشته کوهستانی در امتداد ساحل ، حرکت توده‌های بزرگ یخ را سد می‌کند، نوع خاصی از یخچالهای دره‌ای پدید می‌آید.

یخچال کوهپایه‌ای : هنگامی تشکیل می‌شوند که دو یا تعداد بیشتری یخچال دره‌ای ، از دره‌های خود خارج شده و با پیوستن به یکدیگر ، پیش‌بند بزرگی از یخهای متحرک را در دشتهای پایینی بوجود می‌آورند.

یخ پهنه‌ها : توده‌های پهناور و کومه مانند از یخ یخچالی هستند که تحت تاثیر وزن خود ، ‌سریعا گسترش می‌یابند.

یخچال قاره‌ای : معمولا در مورد صفحات یخی بزرگ بکار می‌رود که کوهستانها و دشتهای تشکیل‌دهنده‌ بخش بزرگی از یک قاره را می‌پوشانند، مانند صفحات بزرگ و یخی گرینلند و قطب جنوب.

پراکندگی یخچالهای طبیعی جدید

یخچالهای طبیعی جدید ، تقریبا 10% از مناطق خشکی جهان را می‌پوشاند. این یخچالها در نقاطی بسیار پراکنده ، مثلا آمریکای شمالی و جنوبی ، اروپا ، آسیا ، آفریقا ، قطب جنوب ، بسیاری از جزایر قطب شمال و جزایر اقیانوس آرام ، گینه نو و نیوزیلند می‌توان یافت. تعداد معدودی از یخچالهای دره‌ای تقریبا در استوا قرار دارند.

کل مساحتی که بوسیله یخچالهای طبیعی موجود پوشانیده شده است 11.9 میلیون کیلومتر مربع تخمین زده شده است که 96% از این مقدار را صفحات یخ واقع در گرینلند و قطب جنوب تشکیل می‌دهند. صفحه یخی قطب جنوب ، تقریبا 15.3 میلیون کیلومتر مربع و صفحه گرینلند نیز 1.8 میلیون کیلومتر مربع را می‌پوشاند. کلاهکهای یخی کوچک و یخچالهای کوهستانی متعدد پراکنده نیز 4% بقیه را می‌سازند.

تغذیه و تباهی یخچالهای طبیعی

هنگامی که وزن توده‌ای از برف ، یخ برف و یخی که بالای برف مرز قرار دارد، به اندازه‌ای کافی زیاد می‌شود، حرکت آغاز شده و یخچالی طبیعی زاده می‌شود. این رود متحرک به طرف پایین جریان یافته و پس از عبور از برف مرز آنقدر به حرکت خود ادامه می‌دهد تا به ناحیه‌ای برسد که اتلاف و تباهی ناشی از تبخیر و ذوب برف به حدی زیاد شود که لبه پیشرو یخچال طبیعی ، دیگر قادر به جلو رفتن نباشد. در این حالت ، یخچال طبیعی به دو ناحیه تقسیم می‌شود، ناحیه انباشت و ناحیه تباهی.

امروزه اکثر یخچالهای طبیعی جهان در حال پسروی هستند. این فرآیند ، بجز در برخی از موارد استثنایی از اواخر قرن نوزدهم هم جریان داشته است.

تحقیق درباره هوازدگی

هوازدگی به زبان ساده عبارت است از پاسخی که مواد سطح زمین در مقابل تغییر محیط از خود بروز می‌دهند و شامل از هم پاشیدن سنگها و تجزیه آنها در سطح زمین و یا نزدیک به سطح زمین است. بعد از میلیونها سال ، بالا آمدگی و فرسایش ، سنگهای موجود در سقف توده‌های نفوذی از بین رفته و توده در سطح زمین رهنمون پیدا می‌کند. این توده متبلور که در دما و فشار زیاد و احتمالا در چند کیلومتری زیر زمین تشکیل شده بود، اکنون در سطح زمین و در معرض شرایطی کاملا متفاوت قرار دارد.

در چنین وضعیتی ، توده سنگ به تدریج تغییر می‌کند تا جایی که دوباره با شرایط جدید به حالت تعادل برسد به چنین تغییراتی در سنگ ، هوازدگی می‌گویند. هوازدگی معمولا به دو صورت مکانیکی و شیمیایی بررسی می‌شود ولی در طبیعت این دو همزمان عمل می‌کنند.

انواع هوازدگی

هوازدگی را با توجه به نوع تغییراتی که در سنگ صورت می‌گیرد به انواع مکانیکی و شیمیایی تقسیم می‌کنند.

هوازدگی مکانیکی

در هوازدگی مکانیکی هیچ تغییری در ترکیب شیمیایی سنگ صورت نمی‌گیرد بلکه سنگها تحت تاثیر یک سری از عوامل فیزیکی به قطعات کوچکتر تقسیم می‌شوند. بر اثر خرد شدن سنگها سطح جانبی قطعات زیادتر شده و در نتیجه برای این عوامل عبارتند از : یخبندان ، انبساط حاصل از برداشته شدن بار فوقانی ، انبساط حرارتی و فعالیت موجودات زنده.

هوازدگی شیمیایی

در هوازدگی شیمیایی ساختمان داخلی کانیها بر اثر افزایش یا کاهش عناصر تغییر می‌کند. در واقع در این نوع هوازدگی ترکیب شیمیایی سنگها تغییر می‌کند. در هوازدگی شیمیایی آب مهمترین عامل به شمار می‌رود. ولی لازم به ذکر است که آب خالص غیرفعال بوده و نمی‌تواند هیچ تغییری در سنگها ایجاد کند. افزایش مقدار کمی از مواد محلول می‌تواند آب را فعال سازد. اکسیژن و دی‌اکسید کربن محلول در آب باعث ایجاد تغییرات اساسی در سنگها می‌شوند.

سرعت هوازدگی

سرعت هوازدگی سنگها به عوامل زیادی بستگی دارد از جمله این عوامل می‌توان به اندازه ذرات کانیهای سازنده سنگ و عوامل آب و هوای محیط را نام برد. هر چقدر اندازه کانی کوچکتر باشد سطح موثر آنها زیادتر بوده و در نتیجه سریعتر تحت تاثیر عوامل هوازدگی ، تجزیه می‌شوند. جنس کانیهای سازنده سنگ اثر بسیار مهمی در هوازدگی دارد به عنوان مثال سنگهای گرانیتی بسیار مقاوم تر از سنگ مرمر هستند، زیرا مرمر از کلسیت ساخته شده که به آسانی حتی در محلول اسیدی ضعیفی نیز حل می‌شود.

ترتیب هوازدگی کانیهای سیلیکاته مطابق ترتیب تبلور آنهاست. کانیهایی که زودتر از همه تبلور می‌نمایند یعنی در درجه حرارت و فشارهای زیادتری بوجود می‌آیند، نسبت به کانیهایی که بعدا متبلور می‌شوند در سطح زمین پایداری کمتری دارند. زیرا شرایط تشکیل آنها با شرایط سطح زمین بسیار متفاوت است.

عوامل آب و هوایی ، بویژه رطوبت اهمیت ویژه‌ای در سرعت هوازدگی سنگها دارد. بهترین محیط برای هوازدگی شیمیایی آب و هوای گرم و فراوانی رطوبت است. در نواحی قطبی و در عرضهای جغرافیایی بالا چون برودت هوا ، رطوبت مورد نیاز برای هوازدگی را به صورت یخ در می‌آورد لذا هوازدگی شیمیایی در این نواحی بی‌تاثیر است. در نواحی خشک نیز به علت وجود رطوبت کافی هوازدگی شیمیایی نقش نداد.

هوازدگی و نهشته‌های معدنی

هوازدگی در ایجاد بعضی از نهشته‌های معدنی مهم نقش دارد، زیرا عناصر فلزی پراکنده در سنگ مادر را در یک جا جمع می‌کند. به چنین نقل و انتقالی غالبا غنی شدگی اطلاق می‌شود. غنی شدگی به دو طریق انجام می‌شود. در روش اول هوازدگی شیمیایی به همراه آب نفوذی موادی را که مناسب نیستند از سنگ در حال تجزیه جدا می‌کنند. لذا این عناصر مطلوبی که تراکم آنها در افق نزدیک سطح زمین کم می‌باشد به اعماق برده شده و با رسوب مجدد تمرکز آنها افزایش می‌یابد.

بوکسیت

بوکسیت که کانی اصلی آلومینیوم می‌باشد یکی از کانسارهایی است که به روش غنی شدگی طی فرآیندهای هوازدگی بوجود آمده است. بوکسیت در آب و هوای گرمسیری بارانی همراه با لاتریت تشکیل می‌شود. وقتی سنگ منشا غنی از آلومینیوم در معرض هوازدگی شدید و طولانی قرار بگیرد بیشتر عناصر اصلی آن نظیر کلسیم و سدیم و سیلیس در نتیجه شستشو از محیط خارج می‌شود و بر میزان آلومینیوم آن افزاوده می‌شود. با گذشت زمان خاکی غنی از آلومینیوم به نام بوکسیت حاصل می‌شود که می‌توان از آن آلومینیوم استخراج کرد.

نهشته‌های مس و نقره

بسیاری از نهشته‌های مس و نقره زمانی حاصل شده‌اند که فرآیند هوازدگی عناصری را که در کانسار اولیه با عیار پایین پراکنده بودند در یک جا متمرکز کرده است. معمولا چنین غنی شدگی در نهشته‌های پیریت‌دار (FeS) و کانیهای سولفوری معمول انجام می‌شود. پیریت به دلیل اینکه از نظر شیمیایی به اسید سولفوریک تغییر می‌یابد، می‌تواند در آبهای نفوذی فلزات معدنی را حل کند.

با انحلال کانیها مورد نظر فلزات به تدریج از خلال توده کانسار اولیه به سمت پایین مهاجرت می‌کنند تا سرانجام ته نشین شوند. ته نشینی هنگامی اتفاق می‌افتد که محلولهای مزبور به منطقه آبدار زیرزمینی نزدیک می‌شود. در این محل تغییرات شیمیایی ته نشینی عنصر فلزی می‌شود.

انواع تخریب شیمیایی

انحلال در آب

اغلب کانیها به نسبتهای متفاوتی در آب حل می‌شوند. کلروها ، سولفات‌‌‌ها ، نیترات‌ها و کربنات‌ها وقتی در مجاورت آب فراوان قرار بگیرند به تدریج حل می‌شوند. در این صورت آب را حلال و مجموعه حل شونده را محلول و عمل مزبور را انحلال می‌نامند.
کلرور سدیم (هالیت یا نمک طعام) و سولفات کلسیم (ژیپس) به راحتی در آب حل می‌شوند و آبهای زیرزمینی و جریانهای نفوذی سبب ایجاد حفرات متعددی در سطح و یا در عمق این رسوبات می‌گردند.

انحلال در اسیدها

مقدار زیادی از آبهای طبیعی در واقع اسید ضعیف هستند و اسیدهای دیگر نیز از مواد ارگانیکی حاصل می‌شوند. هر اسیدی صرفنظر از قوی و یا ضعیف بودن آن دارای عامل هیدروژن است که با انواع کانیها واکنش شیمیایی از عمده ترین سنگها هستند را با اسید کربنیک می‌توان نام برد. اسید کربنیک یکی از عمده ترین اسیدهای محیط طبیعی سنگها را تشکیل می‌دهد، زیرا گاز کربنیک موجود در هوا ، در آب و بخصوص در آب باران حل شده و اسید کربنیک را می‌سازد.

H2O + CO2 ↔ H2CO3

لازم به ذکر است که این اسید هیچ وقت در طبیعت بطور آزاد یافت نمی‌شود و جزو اسیدهای ضعیف بوده و در آب یونیزه می‌شود.

H2CO3 ↔ H+ + HCO-3

HCO- 3 ↔ H+ + CO2- 3

هیدروژن حاصل سهولت با اکثر کانیهای که بنیان CO2-3 دارند مانند کلسیت و دولومیت ترکیب می‌شود و باعث تجزیه شدن آن سنگ می‌شود.

CaCO3 + CO2 + H2O ↔ Ca2+ + 2HCO-3

اکسیداسیون
اکسیداسیون عبارت از کاهش الکترون در یک فعل و انفعال شیمیایی است لذا اکسیدسیون نباید الزاما در ترکیب با اکسیژن تعریف شود، اما به خاطر فراوانی اکسیژن آزاد هوا و همچنین نقش موثر در آن در تجزیه سنگها عموما اکسیداسیون را ترکیب با اکسیژن تعریف می‌کنند. حضور آب در محیط ، عمل اکسیداسیون را تسریع می‌کند.

تاثیر آب در اکسیداسیون وقتی معلوم می‌شود که سرعت اکسید شدن آهن را در آب و هوای خشک با اکسید شدن آن در آب و هوای مرطوب مقایسه کنیم. سرعت اکسید شدن در آب و هوای مرطوب بیشتر می‌باشد. آهن در طبیعت به مقدار فراوان در کانیهایی نظیر الیوین ، پیروکسن و ... وجود دارد که در آنها آهن با اکسیژن ترکیب شده و باعث تجزیه شدن کانی می‌شود.

هیدرولیز
در هیدرولیز یونهای هیدروژن H+ و هیدروکسیل(OH-) با عناصر تشکیل دهنده کانیها ترکیب می‌گردند مولکولهای آب به مقدار مخصوص همیشه به عوامل H+ وOH- تجزیه می‌شوند.

H2O ↔ H+ + OH-

این یونها می‌توانند با اکثر سیلیکات‌ها ترکیب و آنها را به سیلیس و کانیهای رسی و یون فلزی تجزیه نمایند که یونهای فلزی و سیلیس به صورت محلول خارج می‌شوند. تجزیه فلدسپات‌ها را می‌توان به عنوان یک نمونه از این نوع هوازدگی را ذکر کرد.

آبگیری (هیدراتاسیون(

آبگیری نوع دیگری از هوازدگی شیمیایی می‌باشد که در آن مولکولهای آب وارد ترکیب و ساختمان کانی می‌شود. این عمل معمولا با افزایش حجم همراه بوده و در نهایت منجر به تشکیل یک کانی جدید می‌شود. برای نمونه ژیپس از آبگیری کانی ایندریت حاصل می‌شود.

ژیپس 2H2O → CaSO4.2H2O + ایندریت

 CaSO4

هوازدگی کروی

هوازدگی شیمیایی علاوه بر تخریب ساختمان داخلی کانیها باعث بوجود آمدن تغییرات فیزیکی نیز می‌شود به عنوان مثال وقتی که قطعات مکعبی شکل بوسیله درزه‌های منظم تحت تاثیر هوازدگی شیمیایی قرار می‌گیرند گرد و کروی می‌شوند. هر پدیده که سبب بوجود آمدن شکل کروی شود هوازدگی کروی نامیده می‌شود.

هوازدگی کروی شبیه تورق پوست پیازی است با این تفاوت که در حجم کوچکی از سنگ رخ می‌دهد. وقتی کانیهای سنگ به رس تبدیل می‌شوند به علت ورود آب به ساختمان آنها ، حجم آنها افزایش می‌یابد این افزایش حجم فشار زیادی به اطراف وارد می‌کند که به نظر می‌سرد ایجاد لایه‌های متحدالمرکز و شکستن پوسته پوسته شدن سنگ‌ها نتیجه آن می‌باشد.
هوازدگی مکانیکی یکی از انواع هوازدگی می‌باشد. در این نوع هوازدگی ترکیب شیمیایی سنگ دست نخورده باقی می‌ماند و سنگ به قطعات کوچکتری تقسیم می‌شود، این قطعات هر کدام دارای خصوصیات و ویژگیهای سنگ اصلی می‌باشد. در واقع نتیجه نهایی هوازدگی مکانیکی ایجاد قطعات کوچکتر از یک سنگ بزرگتر می‌باشد.

بر اثر خرد شدن سنگها سطح جانبی آنها افزایش یافته و زمینه برای تجزیه شیمیایی و عملکرد هوازدگی شیمیایی آماده می‌شود. در طبیعت چهار فرآیند فیزیکی مهم باعث قطعه قطعه و خرد شدن سنگها می‌شود. این عوامل عبارتند از : یخبندان ، انبساط حاصل از برداشته شدن بار فوقانی ، انبساط حرارتی و فعالیت موجودات زنده.

عوامل موثر در هوازدگی مکانیکی

یخبندان
یخ بستن و ذوب پی در پی از مهمترین فرآیندهای هوازدگی مکانیکی به شمار می‌آیند. وقتی آب یخ می‌بندد. حجم آن در حدود 9% زیاد می‌شود. این افزایش حجم باعث ایجاد نیروی عظیمی می‌شود. افزایش حجم با یخ بستن آب ناشی از ایجاد یک ساختمان بلورین باز در هنگام یخ زدن است. وقتی آب یخ می‌زند نیروی زیادی به سمت خارج ایجاد می‌کند.
در طبیعت آب به داخل شکافها و حفرات موجود در سنگ نفوذ کرده و یخ می‌زند و در اثر انبساط سبب شکستگی سنگ می‌شود. به این فرآیندها یخبندان می‌گویند.فرآیندهای یخبندان اکثرا در نواحی کوهستانی که در آن چرخه روزانه ذوب و یخبندان وجود دارد مشاهده می‌شود. در این نقاط سنگها از جای خود کنده می‌شوند و پس از غلتیدن روی هم انباشته می‌شوند و در پای صخره‌ها ، شیبهای واریزه‌ای را بوجود می‌آورند.

برداشته شدن بار فوقانی

وقتی توده‌های بزرگ آذرین بویژه آنهایی که از گرانیت ساخته شده‌اند. تحت تاثیر فرسایش قرار گیرند. ورقه‌هایی به موازات یکدیگر از سطح آن جدا می‌شوند. این پدیده را که سبب ایجاد لایه‌های پوست پیاز می‌شود ورقه‌ای شدن می‌نامند و در جایی که دیده می‌شود که فشار حاصل از وزن سنگهای رویی بر اثر فرسایش به میزان زیاد کاهش می‌یابد لایه خارجی بیش از همه انبساط می‌یابد و از بقیه سنگ جدا می‌گردد. معمولا با عملکرد این نوع هوازدگی توده آذرین شکل گنبد به خود می‌گیرد.

ادامه هوازدگی سبب می‌شود که قطعات حاصل از ورقه‌ای شدن به صورت گنبدهای پوست پیازی از هم جدا شوند. تونلهای عمدی معادن نیز موارد دیگری هستند که با کاهش فشار شکسته شده و از سنگ اصلی جدا می‌شوند در واقع سنگها از دیوار تونلها بر اثر کاهش فشار به بیرون پرتاپ می‌شوند. نتیجه برداشته شدن قطعات از روی سنگها ، شکسته شدن ورقه‌ای می‌باشد.

انبساط حرارتی

تغییرات روزنه دما به خصوص در نواحی خشک باعث سست شدن سنگها می‌شود. در نواحی خشک تغییرات درجه حرارت روزانه از 30 درجه سانتیگراد تجاوز می‌کند. گرم و سرد شدن سنگها سبب انبساط و انقباض آنها می‌گردد تصور بر این است که پدیده انبساط حرارتی نقش عمده‌ای در از هم پاشیدن سنگها داشته باشد، اما تجربیات آزمایشگاهی این امر را تائید نمی‌کند.

در یک آزمایش ، سنگها را بیش از آنچه در سطح زمین گرم می‌شوند حرارت داده و سپس سرد کرده‌اند این عمل بارها تکرار شده تا شبیه عمل هوازدگی در طول صدها سال باشد اما سنگها تغییر ظاهری ناچیزی از خود نشان دادند. برای اظهار نظر قاطعانه لازم است تا پژوهشهای بیشتری در مورد تغییرات حرارت روزانه انجام گیرد.

فعالیت موجودات زنده

بر اثر فعالیتهای گیاهان ، جانوران حفار و انسان نیز هوازدگی انجام می‌شود. ریشه گیاهان در جستجوی مواد معدنی به داخل درزها فرو می‌روند و با رشد خود قطعات سنگ از یکدیگر دور می‌کنند جانوران حفار به خرد کردن و جابجایی مواد به سطح زمین که در آن هوازدگی شیمیایی شدت بیشتری دارد کمک می‌کنند.

همچنین بدن موجودات پس از مرگ تجزیه شده و اسیدهایی تولید می‌کند. البته این حالت بیشتر در هوازدگی شیمیایی موثر است. در مکانهایی که سنگها را برای راه سازی یا معدن منفجر می‌کنند تاثیر انسان محسوس است ولی در مقیاس جهانی تاثیر انسان در جابجایی مواد پس از جانوران حفار قرار می‌گیرد.

نقش زمان در هوازدگی مکانیکی

زمان در هوازدگی مکانیکی نقش بسیار اساسی دارد، زیرا هر چه قدر زمان هوازدگی کم باشد و هوازدگی در مدت زمان کوتاهی عمل کند ویژگیهای سنگ مادر در قطعات دیده می‌شود. ولی وقتی زمان هوازدگی بیشتر باشد و فرآیند هوازدگی ادامه یابد به تدریج سنگ حاصله کاملا خرد شده و تبدیل به خاک می‌شود.

البته برای تبدیل یک سنگ به خاک غیر از عامل زمان جنس سنگ نیز مهم می‌باشد هر چه سنگ مقاومتر باشد زمان بیشتری برای هوازدگی لازم است. در کل نمی‌توان زمان لازم برای تشکیل خاک از یک سنگ را در طی عمل هوازدگی مشخص کرد، ولی لازم به ذکر است که هر چه قدر زمان برای هوازدگی بیشتر باشد ضخامت خاک بیشتر و شباهت آن با سنگ مادر کمتر خواهد بود.

منابع :

http://daneshnameh.roshd.i

http://forum.p30world.com