تحقیق دانشجویی - 342

اين مطلب در تاريخ: شنبه 23 اسفند 1393 ساعت: 23:35 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره امكانات مديريت سايت,امكانات مديريت سايت,تحقیق درباره مديريت سايت,

نويسنده:nevisandeh

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

تحقیق درباره سيستم عامل شبكه

بازديد: 1005

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

سيستمعامل شبكه چيست؟

نرم افزاري است كهبه كامپيوتر امكان استفاده از منابع نرم افزاري وسخت افزاري را داده و عمليات سيستمرا تحت كنترل دارد. سيستم عاملهاي Dos , windows 3.1 به كامپيوتر امكان استفاده ازمنابع خوش را مي دهد و سيستم عاملهاي Windows 95 , Windows NT , Netware بهكامپيوتر امكان استفاده وبه اشتراك گذاشتن منابع ديگر كامپيوتر هاي روي شبكه را ميدهد بهر حال سيستم عامل شبكه كليه عمليات سيستم را تحت شبكه نظرات داشته و كنترل ميكند.

آشنائی با سيستم عامل روتر

IOS ( برگرفته از Internetwork Operating System ) ، نرم افزاری است كه از آن به منظور كنترل روتينگ و سوئيچينگ دستگاه های بين شبكه ای استفاده می گردد . آشنائی با IOS برای تمامی مديران شبكه و به منظور مديريت و پيكربندی دستگاه هائی نظير روتر و يا سوئيچ الزامی است .
در اين مطلب پس از معرفی اوليه IOS به بررسی برخی از ويژگی های آن خواهيم پرداخت .

IOS و ضرورت استفاده از آن
يك روتر و يا سوئيچ بدون وجود يك سيستم عامل قادر به انجام وظايف خود نمی باشند(همانند يك كامپيوتر ) . شركت سيسكو ،‌ سيستم عامل Cisco IOS را برای طيف گسترده ای از محصولات شبكه ای خود طراحی و پياده سازی نموده است . نرم افزار فوق، جزء لاينفك در معماری نرم افزار روترهای سيسكو می باشد و همچنين به عنوان سيستم عامل در سوئيچ های Catalyst ايفای وظيفه می نمايد . بدون وجود يك سيستم عامل ، سخت افزار قادر به انجام هيچگونه عملياتی نخو اهد بود . ( عدم تامين شرايط لازم برای بالفعل شدن پتانسيل های سخت افزاری ) .
IOS ،‌ سرويس های‌ شبكه ای زير را ارائه می نمايد :

عمليات روتينگ و سوئيچينگ
دستيابی ايمن و مطمئن به منابع شبكه
قابليت توسعه و تغيير پيكربندی شبكه

ماهيت اينترفيس IOS
نرم افزار IOS از يك اينترفيس خط دستوری و يا CLI ( برگرفته از command-line interface ) استفاده می نمايد. IOS يك تكنولوژی كليدی است كه از آن در اكثر خطوط توليد محصولات شركت سيسكو استفاده می گردد . عملكرد IOS با توجه به نوع دستگاه های بين شبكه ای متفاوت می باشد .
برای دستيابی به محيط IOS از روش های متعددی استفاده می گردد :

consolesession : در اين روش با استفاده از يك اتصال سريال با سرعت پائين، كامپيوتر و يا دستگاه ترمينال را مستقيما" به پورت كنسول روتر متصل می نمايند . ( سرويس شبكه ای خاصی بر روی روتر پيكربندی نشده است )
ارتباط Dialup: در اين روش با استفاده از مودم و از طريق پورت كمكی ( AUX ) با روتر ارتباط برقرار می گردد . ( سرويس شبكه ای خاصی بر روی روتر پيكربندی نشده است ) .
استفاده از telnet: در اين روش می بايست حداقل يكی از اينترفيس ها با يك آدرس IP پيكربندی گردد و virtualterminal sessions برای login و رمز عبور پيكربندی شده باشد .

برای دستيابی به بخش رابط كاربر روتر و يا سوئيچ از يك برنامه ترمينال استفاده می گردد . HyperTerminal متداولترين گزينه در اين رابطه می باشد.

حالات متفاوت رابط كاربر روتر
اينترفيس خط دستور و يا CLI روترهای سيسكو از يك ساختار سلسله مراتبی تبعيت می نمايد . ساختار فوق كاربران را ملزم می نمايد كه برای انجام هر نوع عمليات خاص به يك mode بخصوص وارد شوند. مثلا" برای پيكربندی يك اينترفيس روتر ، كاربر می بايست به mode پيكربندی اينترفيس و يا interfaceconfiguration mode وارد شود . هر mode پيكربندی دارای يك prompt مختص به خود می باشد كه از طريق آن می توان دستورات مربوطه را تايپ و از توان عملياتی آنان استفاده نمود .
IOS ،‌ يك سرويس مفسر دستور با نام EXEC را ارائه می نمايد . پس از درج هر دستور ، EXEC صحت آن را بررسی و پس از تائيد آن را اجراء می نمايد . نرم افزار IOS در جهت افزايش امنيت ، دو سطح متفاوت دستيابی user EXEC mode و privileged EXEC mode با ويژگی زير را برای سرويس مفسر دستور ( EXEC ) در نظر می گيرد:

userEXEC mode: در اين mode صرفا" می توان تعداد محدودی از دستورات مانيتورينگ را اجراء نمود. به اين مد view only نيز گفته شده و نمی توان دستوراتی را كه باعث تغيير در پيكربندی روتر می گردند ،‌ اجراء نمود .
privileged EXEC mode: در اين mode می توان به تمامی دستورات روتر دستيابی داشت . برای استفاده از اين mode و در جهت افزايش امنيت ، می توان روتر را بگونه ای پيكربندی نمود كه كاربران را ملزم به درج نام و رمز عبور جهت دستيابی به روتر نمايد . Global configuration mode و ساير حالات متفاوت پيكربندی صرفا" از طريق privileged EXEC mode قابل دستيابی می باشند .

EXEC Mode	Prompt	كاربرد
User	Router1>	بررسی وضعيت روتر
privileged	Router1#	دستيابی به حالات متفاوت پيكربندی روتر

شكل زير حالات متفاوت پيكربندی روتر را نشان می دهد .

همانگونه كه در شكل فوق مشاهده می گردد ،‌ جهت فلش قرمز رنگ به سمت Global Configuration Mode و Privileged mode است . اين بدان معنی است كه جهت ورود به برخی حالات خاص پيكربندی می توان از طريق Global Configuration Mode اقدام نمود و در برخی موارد ديگر اين كار از طريق Privileged mode انجام می گردد .
به منظور دستيابی به privileged EXEC mode از طريق user EXEC mode ، از دستور enable استفاده می گردد . در صورتی كه روتر بگونه ای پيكربندی شده است كه جهت ورود به privileged EXEC mode كاربران را ملزم به درج نام و رمز عبور می نمايد ، می بايست در اين مرحله رمز عبور را نيز وارد نمود. پس از درج صحيح رمز عبور ، به privilegedEXEC mode وارد شده و با درج يك علامت سوال می توان دستورات و گزينه های متعدد موجود در اين mode را مشاهده نمود . شكل زير نحوه حركت بين user EXEC mode و privileged EXEC mode را نشان می دهد .

ويژگی نرم افزار IOS
شركت سيسكو تاكنون نسخه های متفاوتی از نرم افزار IOS را پياده سازی نموده است . هر image دارای ويژگی های مختص به خود می باشد .عليرغم تنوع بسيار گسترده IOS images برای دستگاه های سيسكو ، ساختار اوليه دستورات پيكربندی در آنان مشابه می باشد و در صورت كسب مهارت لازم به منظور پيكربندی و اشكال زدائی يك دستگاه خاص ، می توان از تجارب موجود در ارتباط با ساير دستگاه ها نيز استفاده نمود .
اسامی در نظر گرفته شده برای هر يك از نسخه های IOS از سه بخش عمده تشكيل می گردد :‌

محيطی كه image بر روی آن اجراء می گردد
ويژگی منحصربفرد image
محل اجراء image و وضعيت فشرده بودن آن

با استفاده از Cisco SoftwareAdvisor می توان ويژگی های خاصی از IOS را انتخاب نمود . نرم افزار فوق يك ابزار محاوره ای است كه پس از نمايش وضعيت موجود ، امكان انتخاب گزينه هائی متناسب با واقعيت های شبكه را فراهم می نمايد .
يكی از مهمترين مواردی كه در زمان انتخاب يك IOS image جديد می بايست به آن توجه گردد ، سازگاری آن با حافظه فلش و RAM است . نسخه های جديدتر عموما" دارای امكانات بيشتری بوده و به حافظه بيشتری نيز نياز خواهند داشت . با استفاده از دستور Show version می توان وضعيت image موجود و حافظه فلش را مشاهده نمود . قبل از نصب يك نسخه جديد از نرم افزار IOS ، می بايست وضعيت حافظه آن به منظور اطمينان از وجود ظرفيت كافی ، بررسی گردد .
برای مشاهده ميزان حافظه RAM ،‌ از دستور Show version استفاده می گردد :

تايپدستور	خروجی
Router>Show Version	....... System image file is "flash:c2600-dos-mz_120-4_T.bin" Processor board ID JAB040202ZW (201830944) M860 processor: part number 0, mask 49 Bridging software. X.25 software, Version 3.0.0. 2 FastEthernet/IEEE 802.3 interface(s) 32K bytes of non-volatile configuration memory. 8192K bytes of processor board System flash (Read/Write) Configuration register is 0x2102

برای مشاهده ميزان حافظه فلش می توان از دستور Show flash استفاده نمود .

تايپدستور	خروجی
Router>show flash	System flash directory: File Length Name/status 1 6399468 c2600-dos-mz_120-4_T.bin [6399532 bytes used, 1989076 available, 8388608 total] 8192K bytes of processor board System flash (Read/Write)

شبكه network

گروهى از كامپيوترها وابزارهاى جانبى مرتبط كه توسط كانالى ارتباطاتى به يكديگر متصل شده اند و توانايى به اشتراك گذارى پرونده ها وساير منابع شبكه را بين كاربران متعددى دارند. يك شبكه نظير به نظير (peer_to_peer) كه تعداد اندكى از كاربران را در يك دفتر يا بخش متصل مى سازد، تا شبكه محلى (LAN) كه كاربران بسيارى را از طريق كابلهاى نصب شده دائمى و خطوط شماره گيرى به يكديگر متصل مى سازد; تا شبكه كلان شهرى (MAN ) يا شبكه گسترده (WAN) كه كاربرانى را در چندين شبكه گسترده شده در يك ناحيه جغرافيايى وسيع متصل مى سازد، همگى محدوده شبكه را تشكيل مى دهند.

شبكه networkadapter

گروهى از كامپيوترها و وسايل مربوطه كه بهوسيله امكانات ارتباطاتى به هم متصل مى شوند. در شبكه ارتباطات دائمى بهوسيله كابلها و ارتباطات موقت بهوسيله تلفن يا خطوط ارتباطاتى ديگر برقرار مى گردد. شبكه مى تواند به كوچكى يك شبكه محلى باشد كه از چند كامپيوتر، چاپگر و تجهيزات ديگر تشكيل مى شود و يا مى تواند از چند كامپيوتر كوچك و بزرگ در يك ناحيه جغرافيايى وسيع تشكيل گردد.

مدير شبكه networkadministrator

فردى كه مسئول عمليات روزانه ومديريت يك شبكه مى باشد; به عنوان مدير سيستم نيز شناخته مى شود.

معمارى شبكه networkarchitecture

ساختار زيربنائى شبكه كامپيوترى از جمله سخت افزار، لايه هى عملياتى، رابط ها و پروتكلهاى (قواعد) كه جهت برقرارى ارتباطات و مخابره مطمئن اطلاعات مورد استفاده قرار مى گيرند.

سيستم عامل شبكه network operatingsystem

سيستم عامل نصب شده روى سرويس دهنده يك شبكه محلى كه فعاليتهاى سرويس دهى به كامپيوترها و تجهيزات ديگر متسل به شبكه را هماهنگ مى كند. بر خلاف سيستم عامل تك كاربره كه امور اساسى مربوط به عملكرد يك كامپيوتر را بر عهده مى گيرد، سيستم عامل شبكه بايد به درخواستهاى ايستگاههاى كارى متعدد پاسخ داده و امورى چون دستيابى به شبكه، استفاده و به اشتراك گذارى منابع، حفاظت از داده ها و كنترل خطاها را نيز انجام دهد.

سرويس دهنده شبكه، نگاه كنيد به servernetwork server

نرم افزار پوسته ايستگاه كارى كه در NetWare 2.xوNetWare 3.x به كار مى رفت. NETx.COM

اين برنامه در حافظه ايستگاه كارى بارگذارى مى شود و در هنگام در خواست منابع شبكه توسط ايستگاه كارى، انتقال را شروع مى كند. NETx.COMدر نگارشهاى قديمى تر Netwareخاص نگارش DOS در حال اجرا بر روى ايستگاه كارى بود. تنها راه براى برداشتنNETx.COMاز حافظه، راه اندازى مجدد ايستگاه كارى است. در NetWare 4.x، پيمانه قابل بارگذارى مجازى (VLM)، سازگارى با NETx.COMو نگارشهاى قديمى تر پوسته NetWare را فراهم مى آورد.

شبكه عصبى neuralnetwork

نوع سيستم هوش مصنوعى كه از روى سلولهاى سيستم عصبى موجودات زنده مدل سازى شده و نحوه پردازش اطلاعات، فراگيرها و به خاطر سپردنهاى مغز را شبيه سازى مى كند.

كامپيوتر كتابى notebookcomputer

كامپوترى كوچك و قابل حمل به اندازه اى حدود يك كتاب كامپيوترى، با صفحه تصويرى مسطح وصفحه كليدى كه بر روى هم تا مى خورند. يك كامپيوتر كتابى از كامپيوتر laptop سبك تر و كوچك تر است. پيشرفتهاى اخير در تكنولوژى باطرى اجازه مى دهد تا باطريها به مدت نه ساعت بين دو شارژ كار كنند. بعضى از مدلها براى ذخيره سازى برنامه و داده ها به جاى ديسك هاى سخت متعارف از حافظه پايدار (flash memory) استفاده مى كنند; ساير مدلهاى ديگر محدوده اى از برنامه هاى كاربردى تجارى را در ROM(حافظه فقط خواندنى) عرضه مى كنند. بسيارى از كامپيوترهاى كتابى اتصالهاى گسترش PCMCIA براى ابزارهاى جانبى اضافى، مانند مودمها، فكس مودمها و اتصالهاى شبكه اى ارائه مى دهند.

Novell DOS

نگارشى از DOS كه ابتدا توسط ديجيتال ريسرچ (Digital Research)طراحى شد و DR-DOS نام داشت، هم اكنون تحت مالكيت شركت ناول درآمده Novell DOS ناميده مى شود.

خانواده اى از سيستم هاى عامل شبكه محلى كه توليد شركت Novell Incاست. novell network

اين سيستم عامل براى اجرا در كامپيوترهاى شخصى IBM و اپل مكينتاش طراحى شده و امكان به اشتراك گذارى فايل ها و منابع سيستمى از جمله ديسك هاى سخت و چاپگرها را براى كاربر فراهم مى سازد.

يك كد كاراكترى با مقدار تهى يا خنثى كاراكتر. NUL

NUL گرچه قابل تشخيص بوده و در كامپيوتر فضايى اشغال كرده و به عنوان يك كاراكتر قابل ارسال و دريافت مى باشد اما هيچ چيزى را نشان نداده، روى صفحه نمايش با كاغذ فضايى را اشغال نكرده و عملى نيز مثل جلوبردن كاغذ در چاپگر هم انجام نمى دهد. اين كاراكتر در موارد زيادى چون پايان دادن به رشته ها و جا كردن بلوكهاى اطلاعات مورد استفاده قرار مى گيرد. در عمليات كامپيوترى، NUL مى تواند به عنوان ابزارى مورد استفاده قرار گيرد كه اطلاعات ارسال شده به آنها ناپديد مى گردد.

شبكه network

شبكه networkadapter

مدير شبكه networkadministrator

فردى كه مسئول عمليات روزانه ومديريت يك شبكه مى باشد; به عنوان مدير سيستم نيز شناخته مى شود.

معمارى شبكه networkarchitecture

سيستم عامل شبكه network operatingsystem

سرويس دهنده شبكه، نگاه كنيد به servernetwork server

نرم افزار پوسته ايستگاه كارى كه در NetWare 2.xوNetWare 3.x به كار مى رفت. NETx.COM

شبكه عصبى neuralnetwork

كامپيوتر كتابى notebookcomputer

Novell DOS

خانواده اى از سيستم هاى عامل شبكه محلى كه توليد شركت Novell Incاست. novell network

يك كد كاراكترى با مقدار تهى يا خنثى كاراكتر. NUL

امنيت شبكه (Firewall)

مركز تحقيقات كامپيوترى علوم اسلامى

معاونت فنى ـ بخش نرم‏افزار

بهروز مينايى

آيا شبكه شما از امنيت كافى برخوردار است؟

تامين امنيت كامل يك پايگاه عملا ممكن نيست، تنها راه تامين صد در صد ايمنى يك پايگاه، خارج كردن آن از اينترنت مى‏باشد. اما روشهايى وجود دارد كه از طريق آنها مى‏توان قابليت و توانايى پايگاههاى اينترنت را در مقابله با مهاجمين افزايش داد. متداول‏ترين روش براى اين منظور، ايجاد يك مكانيسم كنترلى به نام Firewall مى‏باشد.

Firewall در حقيقت يك ديوار فيزيكى يا الكترونيك نمى‏باشد، بلكه انواع مختلفى از تركيب سيستم‏هاى (Setups) كامپيوترى يك Firewall را تشكيل مى‏دهد.

در كوتاه مدت، هر نوع سيستم امنيتى مى‏تواند تا حد قابليت و توانايى خود، پاسخگوى نيازهاى شما باشد. اگر قيمت يك Firewall بيش از پانزده هزار دلار باشد، ميانگين قيمت هر كانال ارتباطى (امكان تردد از اين ديوار) حدود هزار و پانصد تا دو هزار و پانصد دلار خواهد بود، و اين مبلغ ممكن است بالاتر هم برود.

اولين مرحله در تامين امنيت يك پايگاه، افزودن سخت افزار يا نرم‏افزار براى جبران كاستيها و نقايص امنيتى موجود در نرم افزار سيستم عامل شبكه مى‏باشد.

سخت افزار افزودنى (onـadd) همان Firewall است و مفهوم اين عبارت اين است كه سخت افزار و نرم‏افزار به كمك يكديگر امنيت لازم را براى شبكه فراهم مى‏سازند.

معمولا اصلاحات و ارتقاهاى سيستم‏هاى عامل، بسيارى از شكافهاى ايمنى را ترميم و مسدود مى‏نمايد، اما اين، به تنهايى، نياز به تامين امنيت بيشتر در پايگاههاى وب را برطرف نمى‏سازد.

شايد اصلى‏ترين و مهم‏ترين بخش سخت‏افزار موجود در يك پايگاه وب، مسيرياب (router) باشد كه در واقع سوئيچى است كه براى برقرارى ارتباط يك پايگاه با اينترنت مورد استفاده قرار مى‏گيرد.

اين دستگاه، اطلاعات ورودى و خروجى به يا از يك پايگاه را كه در بسته‏هاى اطلاعات (Data packets) مرتب شده‏اند كنترل مى‏نمايد.

يك مسيرياب در سطحى پايين‏تر از سطح برنامه كاربردى، كه سطح انتقال (Transport) نيز ناميده مى‏شود، قرار دارد.

افزودن اين سطح فيلترسازى تنها چند صد دلار هزينه در بر خواهد داشت.
براى مثال، قيمت خط ارتباطى (Globe Trotter) ، از مسيريابهاى Firewall متعلق به شركت Open Raute Networks ، حدود 795 دلار مى‏باشد كه مى‏تواند علاوه بر فيلترسازى بسته‏هاى اطلاعات، مسيريابى و فشرده‏سازى داده‏ها را نيز صورت دهد.

اين نوع Firewall ، يكى از اولين نمونه‏ها و Firewall ـهاى مخصوص فيلتر كردن بسته‏هاى اطلاعات (filterـPlacket) بوده كه اين نمونه در واقع به منزله مسيريابى بود كه نوع بسته‏هاى اطلاعاتى كه اجازه ورود از محوطه نا امن بيرون« insecureoutside » به محوطه امن داخل Secure inside و بالعكس دارند را تعيين مى‏كند؛ به اين فيلترها اصطلاحا فيلترهاى بسته‏اى گفته مى‏شود. فيلترهاى بسته‏اى، نياز به يك مدير پايگاه دارند تا مراقب انواع بسته‏هاى اطلاعات و كار آنها باشد. البته اين كار بر خلاف ظاهر آن، كار چندان ساده و آسانى نيست.

يكى از كارهايى كه فيلترهاى بسته‏اى انجام مى‏دهند اين است كه مبادله بسته‏هاى اطلاعات با درگاههاى قراردادى دسترسى به خدمات شبكه (نظير FTP,Telnet و...) را بر اساس قواعد تنظيم شده از طرف مدير پايگاه، كنترل كنند. اين فيلترها همچنين انواع متفاوت بسته‏هاى اطلاعات (مانند بسته‏هاى قراردادهاى متفاوت ICMP,UDP,TCP و...) را نيز كنترل مى‏كنند .

مبدا و مقصد بسته‏هاى اطلاعاتى را كه از طريق Firewall مبادله مى‏شود؛ نيز مى‏توان از طريق اين فيلترها كنترل نمود. كار فيلترها همانند باجه‏هاى عوارضى مى‏باشد كه در جلوى يك پل قرار گرفته و با چشم الكترونيكى مراقب رفت و آمد (و واگذارى اجازه به) اتومبيلهاى مجاز براى ورود هستند.

به طور كلى، مطمئن‏ترين راه براى حفظ امنيت كامل يك سايت اين است كه به هيچ چيز اجازه ورود داده نشود، مگر اينكه مجوز ويژه براى اين كار در اختيار داشته باشد.

يك فيلتر بسته‏اى مى‏تواند فيلتر مسيريابى نيز باشد، تا ارتباط را تنها با كامپيوترها، شبكه‏ها و سرويسهاى مشخص و مورد تاييد برقرار كند.

حفظ و نگهدارى از ليست اجازه يا عدم اجازه ورود، خصوصا در وضعيتى كه تغييرات بسرعت در آن اتفاق مى‏افتد، دشوار به نظر مى‏رسد. از اين رو يك فيلتر مسيريابى يا بسته‏اى به تنهايى نمى‏تواند پاسخگوى نيازهاى امنيتى پايگاه باشد.

اما در چند سال اخير آنچه كه به عنوان راه حل بهتر و مناسبتر به دست آمده است Firewall روى دروازها در لايه كاربرد (LevelـApplication) مى‏باشد كه همراه با يك Firewall در لايه مدار (LevelـCircuit) يا مسير ياب ويژه استفاده مى‏شود. دروازه مدار، يك سرور واسط (Proxy) بين مسيرياب و اينترنت نصب مى‏كند. اين پروكسى، سپس ارتباط واقعى بين منطقه حفاظت شده و اينترنت را كنترل مى‏كند. اين نوع Firewall براحتى نصب مى‏شود به طورى كه چندين شبكه حفاظت شده داخلى وجود خواهد داشت كه از طريق يك Firewall مشترك به اينترنت متصل هستند.

در كتاب: Refelliny The Wily Hacker : Firewall نوشته ويليام آر چسويك و استيون بلووين، به بحث درباه Firewall مختلط (hybrid) در لايه‏هاى كاربرد و مدار پرداخته شده است. در اين نوع راه‏اندازى (Setup) ، دروازه فيلتركننده بسته‏ها به شبكه داخلى متصل مى‏شود و بعد به دروازه برنامه كاربردى از طريق فيلتر بسته‏اى ديگر به شبكه خارجى متصل مى‏شود.

در هيچ زمانى، شبكه خارجى مستقيما به شبكه داخلى متصل نخواهد شد؛ چون همه چيز از طريق سرور واسط (Proxy) يا دروازه برنامه‏هاى كاربردى انجام مى‏شود. شبكه خارجى از طريق دروازه برنامه كاربردى به يك سرور واسط متعلق به درگاه ارتباطى شبكه داخلى متصل مى‏شود . آقاى چسويك (Cheswick) معتقد است كه در اين طريق، امنيت قابل ملاحظه‏اى (كه وى آن را homedـ Dual يا دو مرحله‏اى مى‏نامد) ايجاد مى‏شود كه البته نياز به حفظ و نگهدارى دارد.

البته در اين مسير، مشكلاتى در عمل نيز وجود خواهد داشت.
براى مثال، ممكن است بسته‏هاى نرم‏افزار تا زمانى كه Firewall اجازه نداده است، به مقصد نرسند.

Firewall هاى مراقب وضعيت يا (WatchingـState) روش ديگر جلوگيرى از دسترسى افراد غير مجاز به شبكه يك شركت مى‏باشد. اين Firewall ها بسته‏هاى نرم‏افزار را همانند يك Firewall سطح مدارى كنترل مى‏كنند. اما مرحله اضافى همراه كردن درگاههاى سيستم عامل كامپيوترى با ارتباطاتى كه بسته‏ها توليد مى‏كنند را نيز شامل مى‏شود.

هنگامى كه يك ارتباط بسته (قطع) مى‏شود، Firewall امان دسترسى به درگاههاى بسته را مسدود مى‏كند تا وقتى كه دوباره آنها از طريق درست و مورد تاييد بازگشايى شوند. با اعمال و به كارگيرى اين مرحله، مهاجمين ديگر قادر نخواهند بود تابا دستكارى در محافظهاى سيستم عامل به درگاهى دست يابند.

Firewall مختلط در لايه‏هاى كاربرد و مدار كه توسط چسويك ارائه شد، به عنوان استاندارد اوليه در شركتهاى بزرگ مورد استفاده قرار گرفت. در حال حاضر نيز، از آنجا كه مراقبت وضعيت Watchingـ State نيز به آن افزوده شده است، اكثر محصولات جديد Firewall از يك دروازه در لايه كاربرد كه ارتباط اطلاعاتى را از طريق يك فيلتر بسته‏اى در لايه مدار ايجاد مى‏كند. استفاده مى‏نمايند. البته امكان ارتباط با لايه‏هاى مدارى، توانايى ترجمه آدرسهاى IP شبكه‏اى را به Firewall مى‏دهد.

اين ترجمه، آدرسهاى IP واقعى در شبكه را از دسترسى افراد خارج از شبكه مخفى نگاه مى‏دارد و معادلهاى مجازى براى آنها فراهم مى‏سازد. همچنين استفاده از اين ترجمه، امكان سرقت آدرسهاى مزبور را نيز از مهاجمان سلب خواهد نمود.

در بعضى مواقع، سيستمهاى Firewall از علائم و نشانه‏ها به عنوان يك ابزار ديگر امنيتى استفاده مى‏كنند. سرور Firewall متعلق به Border Ware يك Firewall مختلط با سبك چسويك مى‏باشد كه داراى امكان تشخيص هويت است. اين سرور Firewall اجازه (و امكان) دسترسى كاربران مورد تاييد به سرويسهاى شبكه از داخل و خارج را فراهم مى‏سازد . به عبارت ديگر، يك كاربر مى‏تواند از شبكه خارجى و در اينترنت به پايگاهى در شبكه Telnet نمايد، مشروط بر آنكه ابتدا هويت وى شناسايى گردد.

البته امكان و اجازه دسترسى، تنها زمانى واگذار مى‏شود كه علامت و نشانه توسط سرور شناسايى شود.

نوعى ديگر از سيستمهاى امنيتى نيز به نام Socks وجود دارد كه توابع كتابخانه‏اى آن را مى‏توان به برنامه‏هاى كاربردى مورد نظر براى تامين ارتباط امنيتى از طريق يك Firewall افزود. مزيت Sock اين است كه زمان كمترى را نسبت به نگارش يك پروكسى كامل، مى‏گيرد؛ چون در نگارش يك پروكسى، ابتدا بايد به متن اصلى برنامه كاربردى دسترسى پيدا كرد كه البته اين كار هميشه امكان پذير نيست؛ از اين رو كاربران بايد از برنامه‏هاى كاربردى موجود كه Socks براى آنها نوشته است، استفاده نمايند.

انجمن NCSA ، كه يك گروه صنعتى است و محصولات Firewall را ارزيابى مى‏كند، اخيرا اقدام به انتشار گزارشى نمود كه در آن مشاغل ايالت متحده شامل دولتى، فدرال و محلى در آن قيد شده بود. اين گزارش مى‏تواند الگويى براى الگوهاى جديد كاربرد Firewall به حساب آيد. 44 درصد از پاسخگويان (در گزارش فوق) اظهار داشتند كه سيستم آنها مورد حملات خارجى قرار گرفته است و 89 درصد از پاسخگويان اظهار داشتند كه Firewall ها به طور مرتب اين حملات را دفع كرده‏اند. حملاتى كه پاسخگويان به آن اشاره كردند، شامل سرقت آدرسهاى IP ، حملات ارسال پست، حملات تخريب سرويسها و نيز پويش درگاهها مى‏باشد، كه هر يك از موارد فوق توسط ده درصد از پاسخگويان اشاره شده است.

در گزارش NCSA ، حملات تخريب خدمات بيشترين نگرانى را براى 38 درصد از پاسخگويان باعث شده است. ارسال پستهاى زياد (بمباران پستى)، يكى از روشهاى حملات تخريب خدمات است كه موجب قطع ارتباطات شبكه و خرابى سيستم مى‏شود.

بمباران پستى سعى مى‏كند تا كنترل مسيرياب را به دست گرفته و سپس يك آدرس پستى همراه با مقدار زيادى ترافيك به طرف سايت (مورد حمله قرار داده) سرازير مى‏كند. از ديگر روشهاى تخريب خدمات، مى‏توان به نفوذ در سرورهاى گمنام FTP ، انباشته كردن بافرهاى ورودى و نيز ارسال تعداد بسيار زياد درخواست ارتباط به سرورها براى هدر دادن حافظه موجود و از كار انداختن سيستم اشاره كرد. انجمن NCSA ، همچنين ارائه نرم‏افزار آزمون و تاييد Firewall به سازندگان سيستمهاى Firewall را تضمين نموده است. اطلاعات بيشتر در زمينه Firewall ها و نحوه فعلى حملات را مى‏توانيد در پايگاه وب NCSA (www .ncsa.com) بيابيد.

آقاى سام گلسنر، از مديران انجمن NCSA معتقد است كه يك Firewall تاييد شده را مى‏توان براى حفاظت از يك شبكه داخلى در برابر مجموعه تهديدات پيكر بندى كرد و امكان اجراى مؤثر فعاليتهاى مهم و حساس در محيط اينترنت را فراهم نمود. به نظر ما تمامى سيستمهاى موجود در اينترنت بايد نگران احتمال حمله خرابكاران باشند، اما تمامى سيستمها به يك Firewall احتياج ندارند. اگر شما سرورى را در اينترنت تعبيه كنيد كه تاكنون به هيچ شبكه اينترنت متصل نشده است، يك مسير ياب حفاظتى براى تامين امنيت كافى خواهد بود. اما اگر اينترنت به شبكه‏هاى داخلى وصل شده باشد، يك Firewall ، حداقل چيزى است كه مى‏تواند امنيت لازمه را تامين نمايد. سيستمهايى كه بيشتر كارهاى اجرايى و تجارى را صورت مى‏دهند، بيشتر در معرض خطر قرار دارند كه از جمله اين سيستمها مى‏توان به صنايع بيمه و مالياتى اشاره كرد.

اخيرا نيز تلاشهايى براى افزايش «كارايى» Firewall هاى لايه كاربرد، انجام شده است .

Webstalker ، متعلق به Hay Stack در سطح سيستم عامل كار مى‏كند و اگر چه يك Firewall نيست، اما مى‏تواند رفتار روى سرور كه توسط يك Firewall حفاظت مى‏شود را كنترل نمايد و در مواردى هم چون دسترسى به فايل‏ها، ID User ، تغييرات ID و اجراى برنامه به كار مى‏رود و آنها را (گزينه‏هاى فوق) با پيش‏نويس (Profile) رفتار سيستم مقايسه مى‏نمايد. پرو فايل سيستم از خط مشى حفاظتى كه كاربر، در ارتباط با سيستم عامل انتخاب مى‏كند، مشتق شده است كه بيشتر شبيه راه‏اندازى جعبه Netra يا اجراى Turbo Tax مى‏باشد. هرگاه فرآيندى درحال نقض سياست (خط مشى) حفاظتى باشد، Webstalker در برابر آن از خود عكس العمل نشان داده و مدير سيستم را نيز از آن مطلع خواهد ساخت .

Firewall هاى جديد، مانند AltaVista را مى‏توان براى قبول يا رد انواع مشخصى از بسته‏هاى اطلاعات، پيكربندى نمود. بارزترين نمونه، UDP مى‏باشد كه يك پروتكل انتقال داده‏ها بوده كه توسط سيستمهاى Conferencingـ Video مانند SeeMeـs CU' White Pine و نيز سيستمهاى مكالمه و شنوايى استفاده مى‏شود. هرگاه اين نوع بسته‏هاى اطلاعاتى در Firewall مسدود شود، كاربران ديگر امكان شركت در فعاليتهاى مبتنى بر UDP را نخواهند داشت. انسداد بسته‏هاى نرم‏افزارى UDP ، بدين معنى است كه كاربران ديگر شاهد جديدترين تغييرات و اصلاحات در وب نخواهند بود. تنها راه حل اين مشكل، فراهم كردن امكان دسترسى به بسته‏هاى نرم‏افزارى UDP مى‏باشد. بعضى از Firewall ها با استفاده از برنامه كاربردى پروكسى اين امكان را فراهم مى‏سازند.

راه‏اندازى و نصب يك Firewall ممكن است وقت زيادى را صرف كند. يكى از جديدترين راهنماهاى بازاريابى، اين مشكل را با Firewall هاى loadـ Pre برطرف ساخته است. يكى از اين راهنماى بازارياب، شركت Point Software مى‏باشد كه 1ـ Firewall را عرضه كرده است و داراى سرورهاى d[1]' AST بوده و ويندوز NT را نيز به اجرا درمى‏آورد . اين شركت همچنين داراى بسته‏هاى نرم‏افزارى مشابهى براى Sun ، همراه با Solaris و IBM براى سيستمهاى AIX مى‏باشد. براى پشتيبانى از آدرسهاى اضافى IP مى‏توان Firewall.First را به 1ـ Firewall كامل ارتقاء نسخه كرد.

شركت Raptur نيز داراى بسته‏هاى نرم‏افزارى مشابه با Firewall هاى Eagle خود براى Compaq و Digital مى‏باشد.

نكته بعد درباره Firewall ها و امنيت داده‏ها، تهديد نهفته‏اى است كه از جاوا و اپلتهاى Active X ناشى مى‏شود. از اين رو مديران شبكه محدوديتهايى را براى استفاده از اپلتها در نظر گرفته‏اند. اين محدوديت تنها از طريق به كارگيرى پروكسى برنامه كاربردى كه براى شناسايى اين اپلتها در جريان داده‏ها پيكر بندى شده است، در سطح برنامه كاربردى روى مى‏دهد. اكثر Firewall ها فاقد اين مشخصه هستند.

s Watclguard' Seatle Software را مى‏توان به عنوان اولين Firewall ذكر كرد كه داراى جاوا و فيلترهاى Active X مى‏باشد. ديگر فروشندگان از جمله 1ـ Network نيز قصد دارند اين فيلترها را به محصولات خود اضافه كنند.

امروزه در بازار، محصولات Firewall مناسبى يافت مى‏شود. اولين مرحله در ارزيابى امنيت شركت خود، كسب اطمينان از وجود حفاظت و ايمنى در برابر تهاجم خارجى مى‏باشد. همچنين مطمئن شويد كه فيلترسازى بسته‏اى كه از ورود آدرسهاى اينترنت از خارج از سازمان شما جلوگيرى مى‏كند را در اختيار داريد. اينكار را مى‏توانيد با كنترل سرورهاى سازمانى خود صورت دهيد. سپس مناطق خاص شبكه خود را كنترل كنيد. اگر كاربران با اجراى امكانات تصويرى، كه اصلا به آن نيازى هم ندارند، موجب بار هزينه‏اى سنگينى براى شما مى‏شوند، مى‏توانيد به فيلترهاى برنامه‏كاربردى كه جريانات UDP را مسدود مى‏كنند، مراجعه كنيد. اگر برنامه‏هاى كاربردى شما مهم و حساس هستند، نيز ممكن است كه سعى كنيد حفاظت Firewall پيچيده‏ترى را براى خود فراهم كنيد.

در هنگام تهيه Firewall ، سعى كنيد محصولى را انتخاب نمائيد كه مطابق نيازهاى شما باشد و قيمت آن نيز بودجه زيادى براى شركت شما تحميل ننمايد و هنگام ورود Firewall پيچيده‏تر به بازار، در صورت امكان از آن نيز بى بهره‏مند شويد.

مسؤوليت حفظ و نگهدارى از مدار و پروكسيهاى برنامه كاربردى، بر عهده مدير شبكه مى‏باشد كه بايد مشخصات Firewall را به هنگام افزودن برنامه‏هاى كاربردى يا حذف برخى از آنها Update نمايد. چون اكثر Firewall ها به گونه‏اى اجرا مى‏شوند كه هر چيزى غير از موارد قيد شده را مسدود مى‏نمايند. كسانى كه مى‏خواهند براى اولين بار از يك برنامه كاربردى موجود در پشت Firewall استفاده كنند. با مشكلاتى روبرو خواهند شد . از اين رو بايد نيازهاى برنامه كاربردى تعيين شده و مطابق با آن، پروكسيهايى نيز تنظيم يابند.

امنيت وب سايت، همانند ترمزهاى ضد قفل (lock brakesـanti) ماشين مى‏باشد؛ تا وقتى كه به آن نياز پيدا نكنيد، ارزش و اهميت آن براى شما ناشناخته مى‏ماند.

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد

مي پسندم 3 نمي پسندم 0

اين مطلب در تاريخ: شنبه 23 اسفند 1393 ساعت: 23:29 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره سيستم عامل شبكه,تحقیق درباره سيستم عامل شبكه چيست,سيستم عامل شبكه چيست,

نويسنده:nevisandeh

http://www.docs.hbi.ir/docs/db/rport/doc/database-report-v01.DOC

تحقیق درباره مروري بر سيستمهاي بانك اطلاعاتي و مزاياي Oracle

بازديد: 791

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

پروژه تحقيقاتي پايگاه داده:

عنوان:

1) مروري بر سيستمهاي بانك اطلاعاتي و مزاياي Oracle
2) معــرفـي POSTGEERSQL

1) مروري بر سيستمهاي بانك اطلاعاتي و مزاياي Oracle

* مقدمه

دانش بشر در گستره علوم و فنون ، طي پنجاه سال گذشته از رشدي بé‌سابقه برخوردار بوده است و اين رشد و تكامل سريع و بي‌مانند را بايد متأثر از تماسك علوم مختلف و استفاده پژوهشگران از نتايج دستاوردهاي يكديگر دانست . امروز ديگر كمتر كشف و اختراعي است كه اتفاقي و تصادفي باشد و تقريبا كليه نوآوريها در يافتن ارتباط صحيح بين اطلاعات موجود بشر در عرصه‌هاي گوناگون خلاصه ‌شود . از اينروست كه در نيمه دوم قرن بيستم شاهد هستيم كه كشورهاي توسعه يافته بيش از هر زمان به اطلاعات و سازماندهي و مديريت آنها بها داده‌اند . مبالغ هزينه شده در مراكز تحقيقاتي و دانشگاهي ، خود گواه بر اين ادعاست و اين توجه ، پاسخي است به پديده " انفجار اطلاعات " در چند دهه اخير .

در طي سالهاي اخير ، شاهد تحولات عميق در نحوه مديريت سازمانها بر اساس نظريه نوين مديريت سيستماتيك بوده و همگام با آن بطور پيوسته ناظر بر افزايش نياز مديران به اطلاعات و منابع اطلاعاتي هستيم .گفته ‌شود نود درصد از احتياجات لازم براي اخذ يك تصميم را اطلاعات تشكيل ‌دهد و ده درصد باقي مانده تابع انگيزه و سليقه ‌باشد و در اين راستا پيشرفت بشر در زمينه تكنولوژي اطلاعاتي را بطور قطع بايد مرهون كامپيوتر و علوم انفورماتيك دانست .

اين مقاله حاصل مطالعه تجربيات در امر تجزيه و تحليل سيستم‌هاي گردش اطلاعات و برنامه‌نويسي كاربردي ‌باشد و حاوي مطالبي اجمالي پيرامون شناخت و نحوه طراحي " سيستمهاي اطلاعاتي " و در نهايت مروري بر بانكهاي اطلاعاتي توسعه يافته در ORACLE ‌باشد .

با گسترش تكنولوژي كامپيوتر ، افزايش سرعت پردازش آنها و كاهش قيمت ، در حقيقت بهتر و بهتر شدن نسبت عملكرد به قيمت ( Price / Performance ) ، تمامي فعاليتهاي علمي ، تكنولوژي ، مالي ، تجاري ، مديريتي و حتي توان تفكر و مرزهاي ذكاوت و انديشه انسان ، افق جديدي يافته است . از همان ابتداي تولد تكنولوژي كامپيوتر ، دانشمندان و محققين زيادي در نقاط مختلف جهان درصدد رسيدن به يك هدف متعالي بوده‌اند و آن هدف عبارت بوده است از ساخت كامپيوترهايي كه خروجي آن داراي خصوصيتي باشد كه نتوان آنرا با نتيجه تلاش فكري يك انسان متخصص و متفكر فرق نهاد .

بدون شك ، نتيجه چنين خصوصيت و توانايي وراي تصور ‌باشد . فقط ‌توان گفت ، تأثر آن در تراوشات فكري بشر ، توسعه علوم و تكنولوژي فوق‌العاده خواهد بود . مگر نه اين است كه انقلاب اول صنعتي فقط توان بازوان انسان را افزايش داد و نه تفكر .

از دنياي كامپيوتر ، بخشهاي سنتي نرم‌افزاري و سخت‌افزاري آن براي جامعه علمي و صنعتي كشورمان آشناست . اما ، جاي خالي بخشهاي حيــاتي ، توانمنــد و مهمي چـون هـوش مصنوعـي ( Artifical Intelligence - AI ) ، سيستمهـــاي خبــــــره ( Expert or Knowledge Base Systems ) ، تكنـــولــــوژي اطــــلاعـــــــات ( Information Technology - IT ) ، پردازش مـــوازي ( Parallel Prrocessing ) ، مديريت بانكهاي اطلاعاتـي (Database Computer Aided Instruction , Multimedia , Management Systems - DBMS ) Virtual Reality - VR ,،. . . ، و از بين زبانهاي برنامه‌نويسي ، جاي اكثر زبانهاي هوش مصنوعي و بالاخره زبان Ada ، خاليست .

* مديريت بانكهاي اطلاعاتي

تعاريف متعددي براي بانك اطلاعاتي ( Database ) وجود دارد. يك تعريف نوعي ‌تواند به صورت ذيل باشد :

" يك بانك اطلاعاتي عبارتست از ، مجموعه‌اي مرتبط از اطلاعات با اضافاتي قابل كنترل ( Controlled Redundancy ) بمنظور بكارگيري در يك يا چند كاربرد بصورت انتخابي و اختياري ، اين اطلاعات طوري جمع‌آوري شده و تشكيل مجموعه ‌دهند كه مستقل از برنامه‌هايي كه آنها را مورد استفاده قرار خواهند داد باشند. روش افزايش اطلاعات به بانك اطلاعاتي و فراخواني اطلاعات موجود طبق يك روش تعريف شده صورت ‌گيرد . "

مديريت اطلاعات موجود در بانك اطلاعاتي توسط نرم‌افزار جانبي ديگري صورت ‌گيرد ( Database Management System - DBMS ) . يك نرم‌افزار مديريت بانكهاي اطلاعاتي اصولا بايد خصوصيات ذيل را داشته باشد :

ـ مستقــــل از نـــوع اطلاعـــات موجـــود در بانك اطلاعاتـي باشــــد ( Data Independence ) . يعنــي نرم‌افــزار بايد خصوصيت يا تـوان پردازش اطلاعات ( Data Processing ) را از خــود اطلاعــــات ( Data ) تميز دهد .

ـ توان انجام تستهاي لازم بمنظور حصول اطمينان از همگوني اطلاعات ، بايد در بيان آنها منظور شده باشد . به بيان ديگر ، نرم‌افزار مديريت بانك اطلاعاتي ، تضمين لازم در اين رابطه را ايجاد نموده و در نهايت انسجام اطلاعات ( Data Integrity ) ، در بانك اطلاعاتي حفظ شود .

ـ همزماني و همگوني اطلاعات ( Data Concurrency & Consistency ) ـ از آنجائيكه بانكهاي اطلاعاتي منابعي هستند كه چند كاربر مختلف نياز به دسترسي به اطلاعات موجود در آنها دارند ، نرم‌افزار مديريت بانك اطلاعاتي بايد همزماني و همگوني اطلاعات در اختيار قرار گرفته شده را ميسر سازد . به عبارت ديگر كاربران مختلف قادر باشند به يك اطلاعات خاص ، بطور همزمان و همگون دسترسي داشته باشند .

ـ قابليت احيا و بازبافت ( Data Recovery ) ـ يك نرم‌افزار مديريت بانك اطلاعاتي كليه تغييرات اعمال شده روي بانك اطلاعاتي توسط استفاده كنندگان مختلف را پيگيري و ثبت ‌كند ، و پس از پايان كار هر استفاده كننده ، بايد كليه تغييرات اعمال شده بطور اتوماتيك به حالت اول برگردانده شود . از طرفي ، نرم‌افزار مديريت بانك اطلاعاتي بايد در فواصل زماني معين كليه اطلاعات موجود در بانك را كپي و حفظ نمايـد ( Copy & Back - Up ) .

ـ كنترل دسترسي ( Access Control ) ـ نرم‌افزار مديريت بانك اطلاعاتي بايد دسترسي افراد مختلف به بخشهاي بانك را كنترل نموده و تشخيص لازم را در رابطه با مجوزهاي مربوطه براي هر كاربر يعني اجازه خواندن ( Read ) و تغيير دادن ( Modify ) اطلاعات را بدهد .

ـ كنترل متمركز ( Centralised Control ) ـ نرم‌افزار DBMS بايد اطلاعات موجود در بانك اطلاعاتي را يك سرمايه گرانبها و اصلي شركت به حساب آورد . از طرف ديگر ، بايد توان اعمال استاندارهايي از قبيل قفل كردن ركوردها ، جداول و سطوح تنظيم شده اطلاعات را هنگام اعمال چكهاي لازم بمنظور به روز كردن اطلاعات ( Up - dating ) و يافتن اشتباهات ، داشته باشد .

ـ نگهداري ، تعمير و تعميم اطلاعات DBMS- ( Data Maintenance ) بايد قابليت سوار و پياده كردن اطلاعات و سازماندهي مجدد آنها را داشته باشد .

وقتي كه تعداد و نوع اطلاعات چه ساده و يا پيچيده در يك سيستم ، محدود باشد ، امكانات چنداني از طرف نرم‌افزار مديريت بانك اطلاعاتي براي ثبت و حفظ اطلاعات مورد نياز نيست . اما ، با افزايش گستردگي ، پيچيدگي و تنوع اطلاعات و تعداد كاربران بانك اطلاعاتي ، وجود خصوصيات فوق ضروريست .

* انواع سيستم‌هاي مديريت بانكهاي اطلاعاتي

اساسا به 5 نوع سيستم مديريت بانك اطلاعاتي ‌توان اشاره كرد :

1 ـ ترتيبي Hierarchic

2 ـ شبكه‌اي Network

3 ـ مرتبطي Relational

4 ـ متن آزاد FreeText

5 ـ موضوعي OrientedObject

ـ سيستم مديريت ترتيبي بانك اطلاعاتي ( Hierarchic ) ، داراي واحدهاي مختلف اطلاعات ( Data Units ) بصورت ركورد يا ليست است كه در يك ساختار شجره‌اي يا شاخه‌اي مربوط به يك ساختار خاص سازمان يافته‌اند . هر واحد اطلاعات فقط و فقط به يـــك شاخــــه قبـــل از خود وابسته ‌باشد ( يك مالك يا صاحب دارد) .امــــا ، ممكــن است داراي چند واحد عضـو باشد . سيستـــم مديريت اطلاعـــات ( Information Management System ) شــــــركــت ( IMS ) , IBM و يــــــا ( Virtual Storage ) , VM ، از اين نوع سيستم مديريت بانك اطلاعاتي است .

ـ سيستم شبكه‌اي ( Network DBMS ) مديريت اطلاعات تصويري شبكه‌اي از اطلاعات را در يك شبكه كامپيوتري ارائه ‌دهد . ركورد و يا ليستهاي اطلاعات ممكن است از نظر داخلي بهم مربوط و مرتبط بوده و يا حتي داراي روابط ترتيبي باشند . كه در اينصورت ، از يك ساختار قابل انعطاف‌تري برخوردار خواهند بود . با اين حال ، وقتي كه يك ساختار شبكه‌اي بصورت بانك اطلاعاتي ، پياده ‌شود ، اعمال تغييرات بعدي روي آن بسيار مشكــل خواهــد بود . سيستــم مديــريت بانــك اطلاعاتــي منســجم ( Integrated Database Management System - IDMS ) ، كه روي ماشينهاي ICL و تحت سيستم عامل VME قابل اجراست ، يك سيتم مديريت بانك اطلاعاتي شبكه‌اي است كه اكثرا توسط سازمانهاي دولتي بكار گرفته ‌شود .

ـ سيستمهــــــــاي مديـــريت مرتبطـــي بانكهـــــاي اطلاعــاتـــي ( Relational DBMS ) ، طوري در نظر گرفته شده‌اند كه اطلاعات را بصورت ركـــــورد ( ليستهاي ) يا جداول دو بعدي در خود نگهدارند . طوري كه هر جدول قابل تصوير روي يك ليست كه شامل چندين ستون و رديف اطلاعات است باشد . ارتباط بين اطلاعات موجود در ستونها و رديف هر ليست توسط نشانگرهاي خاصي حفظ ‌شود . ايجاد جداول جديد ، با انتخاب رديف و ستونهايي از جداول پيشين امكان‌پذير است . سيستم مديريت بانكهاي اطلاعاتي مرتبطي ، داراي قابليت انعطاف بسيار زياد از نظر توان دسترسي و همچنين سهولت تغيير ساختاري است . البته به علت ضعف ناشي از قابليت انعطاف زياد ، توان عملكرد ( Performance ) تقريبا پائين است . ولي بايد توجه داشت كه اين مشكل روز به روز با ارائه نسخه‌هاي جديدتر حل خواهد شد و نمونه‌هاي زيادي از قبيل سيستمهاي مديريت بانكهاي اطلاعاتي وجود دارند كه Oracle و Ingres از همه شاخص‌تر ‌باشند .

ـ بانك اطلاعاتي با متن آزاد ( Free Text Database ) ، همانطوري كه از نامش پيداست ، امكان حفظ ، بازنگري و جستجوي اطلاعات متني را كه به زبان انگليسي بوده و يا از يــك ساختار آزاد ( Free Format ) برخوردار باشند را ، ممكن ‌سازد . در حقيقت هر ركورد يا ليست ، شامل خطوط و مجموعه جملاتي است كه متن را تشكيل ‌دهند . اكثر بانكهاي اطلاعات متني ، داراي ساختاري ترتيبي هستند . مانند ، كتابها ، كاتالوگها ، نامه‌ها روزنامه‌ها كه هر يك به نوبه خود از بخشها ، پاراگرافها ، جملات و نهايتا كلمات تشكيل يافته‌اند . ساختار هر يك از بانكهاي اطلاعات متني ، بسته به نوع محصول ، متفاوت است . اما ، علي‌الاصول داراي فايلهاي متن و ايندكس كه به نوبه خود شامل كلمات كليدي و نشانگرهاي خاص است ، مي‌باشند . اين گونه بانكهاي اطلاعاتي بيشتر براي بازيافت و فراخواني اطلاعات ( Retrieval ) بكار ‌روند ، مانند بانكهاي اطلاعاتي بـــراي فراخوانـــي اطلاعـــات كمكـــي در يك كتابخانه . بانكهاي اطلاعاتي CAIRS, STATUS و BASIS از اين نوع ، قابل ذكر هستند .

* هوش مصنوعي ( Artificial Intelligence - AI )

هوش مصنوعي عبارتست از ايده‌هاي مطرح در علم كامپيوتر كه هدف آن طراحي سيستمهاي كامپيوتري باهوش است . هدف نهايي آن است كه اين سيستمها خصوصيت ذاتي انسان مانند ايجاد ارتباط از طريق تجربه و هنر حل مسائل و غيره را دارا شوند . به عبارت ديگر ، هوش مصنوعي عبارتست از مجموعه ايده‌هايي كه به كامپيوتر كمك ‌كند كه باهوش يا ذكاوت شود . اما هوش يا ذكاوت چيست ؟ آيا توانايي طرح دليل است ؟ توانايي كسب و بكارگيري دانش است ؟ و يا توانايي درك ، جابجايي و بكارگيري هر آنچه كه در دنياي فيزيكي است ‌باشد ؟ بدون شك تمامي اينها ، بخشي از هوش و ذكاوت بوده ولي تمامي آن چيزي كه بتوان هوش و ذكاوت ناميد نيست .

باهوش كردن كامپيوترها ، به ما امكان درك بهتر پديده هوش و ذكاوت را ‌دهد . انسان به دلايل زيادي نيازمند باهوش كردن كامپيوترهاست . ساده‌ترين دليل پيچيده‌تر شدن زندگي بشر در كره زمين و گسترش ارتباطات و پارامترها و متغيرهايي است كه زندگي او را تحت تأثير قرار ‌دهد . اتخاذ تصميمات به موقع و با بهترين و كاملترين اطلاعات ، مستلزم داشتن توان دسترسي نه تنها به حجم وسيع اطلاعات ، بلكه در نظر گرفتن تأثيرات متقابل آنهاست . مديريت انرژي جهان ، تغذيه و منابع انساني از جمله مواردي است كه بدون بكارگيري توان پردازش كامپيوترها و همچنين كمك از ذكاوتي كه در استنتاجات و تصميم‌گيريها به انسان كمك كند امكان‌پذير نيست .

كامپيوتر نه تنها بايد در محاسبات ساده و مهندسي كمك كند ، بلكه بايد در محاسباتي كه نشانگر نوعي هوش و ذكاوت است به عنوان ابزاري قابل اعتماد در كنار انسان باشد . به عنوان مثال در :

** تجارت :

پيشنهاد استراتژي مالي ، ارائه راهنمائيها يا توصيه‌هاي بازاريابي ، ارجاع مسائل خاص به گروه‌هاي تخصصي مربوطه ، خلاصه كردن اخبار ، تصحيح املائي ، انشايي و تدوين نهايي گزارشات .

** مهندسي طراحي :

چك كردن روشهاي طراحي ، فراخواني و بازيابي طراحي‌هاي انجام شده ، ارائه توصيه‌هايي در جهت بهينه‌سازي با استفاده از تجارب گذشته بمنظور افزايش قابليت اعتماد و كيفيت محصول همچنين ، كاهش زمان طراحي و كمك در ايجاد محصول و يا محصولات جديد .

** مهندسي توليد :

تدوين فرآيندهاي ساخت ، مطالعه روش مونتاژ و كنترل كيفيت و ساير فعاليتهاي پشتيباني توليد .

** مهندسي كشاورزي :

تدوين برنامه و زمان ضه‌زني و سم‌پاشي ، كوددهي ، در تمامي فعاليتهاي كشت ، داشت و برداشت ، مخصوصا برداشت محصولات مختلط و متنوع از يك مزرعه خاص .

** آموزش و تدريس :

بعنوان بهترين ابزار قابل انعطاف آموزشي و كتابي بزرگ در تمامي رشته‌هاي علوم و مهندسي ، ابزاري مطمئن و جايگزين انواع ميزها ، تابلوها و آزمايشگاههاي برزگ در صنايع .

** بهداشت و درمان :

كمك در تشخيص بيماري و نوع درمان ، انتخاب بهترين آلترناتيو درمان ، مراقبتهاي ويژه از بيماران و ساير فعاليتهاي درماني خصوصا تدوين روش در جراحي‌هاي پيچيده مانند جراحي انواع تومورها ، جراحي در قاعده جمجمه و يا جراحي روي سلسله عصبي .

* سيستم‌هاي خبره ( Expert or Knowledge Base System )

خبره كيست ؟ خبره ، كسي است كه قادر است يك نوع مسئله خاص را حل كند . حلي مطمئن و قابل اعتماد . منشاء خبره‌گي و مهارت آنها ، نتيجه تجربه ساليان ، كسب دقيق يك دانش خاص با جزئيات گسترده ‌باشد . نمونه اين گونه افراد پزشكان عمومي با سابقه ، جراحان حاذق ، طراحان ماشين مجرب ، و تحليل‌گران نتايج آزمايشات در اكتشافات معادن تعميركاران تجهيزات تكنولوژيك و ... ‌باشند .

متخصصيــن علوم كامپيوتر تعاريف متفاوتي را براي سيستم‌هاي خبره ارائه نموده‌اند . به زبان ساده ، مي‌توان گفت يك سيستم خبره عبارتست از سيستمي كه :

1ـ بتواند يك مسئله واقعي دنياي امروز در زمينه مهندسي ، علوم ، سياسي ، مالي و ... را كه حل آن مستلــزم بكارگيـري و مشــاوره با افــراد خبره است ، تجزيــه و تحليل نمايد .

2ـ بتواند مسئله‌اي با خصوصيات فوق را با بكارگيري يك برنامه كامپيوتري كه حاوي تجربه ، روش تجزيه و تحليل و استدلالات يك خبره در آن زمينه خاص است ، به همان نتيجه برسد كه يك فرد خبره ‌رسد ، ( اگر مسئله به او ارجاع ‌شد ) .

در حقيقت در طراحي و ايجاد يك سيستم خبره تلاش بر اين است كه ، برنامه‌اي كامپيوتري تهيه شود ، كه بتواند جزئيات تجربيات يك فرد خبره يا در حالت ايده‌آل ، تجربه بشري در يك زمينه خاص را جمع‌آوري نموده و طبق يك نظام قانونمند به همان طريقي كه در حافظه يك انسان خبره قرار دارد ، آنها را دسته‌بندي نموده ، و مجددا به همان روش استدلالي كه فرد خبره آن تجربيات و دانش را بكار ‌گرفت تا به يك راه حل خاص براي يك مسئله تخصصي معين برسد ، استدلال نموده و با خبره‌گي و مهارت ارائه طريق نمايد .

در بيست سال گذشته گروههاي تحقيقاتي زيادي در زمينه هوش مصنوعي ، سيستم‌هاي خبره متعددي كه نيازمند تخصص و تجربه افراد خبره براي حل مسائل خاص ‌باشند ، طراحي و توسعه داده‌اند . از جمله ، در زمينه‌هاي تشخيص بيماري و تعيين روش درمان ( Medical Diagnosis & Treatment ) ، آناليز تركيبات و ساختارهاي شيميائـــــي ( Chemical Structure Analysis ) ، اكتشافــــات زميـن‌شناســــي ( Geological Exploration ) ، انتخــاب نوع پيكربنــدي و ساختـــاري كامپيوتــــر ( Computer Configuration Seclection ) ، تشخيـص و تعمير نوع عيوب كامپيوتــــر ( Computer Fault Diagnosis & Repair ) .

انتخاب موارد كاربردي براي طراحي و توسعه سيستمهاي خبره بسيار زياد است . در حقيقت هر زمان كه تخصص يا دانش در يك زمينه يا زمينه‌هاي خاص مورد نياز شديد بوده ولي تعداد مورد نياز متخصص در دسترس نباشد ، سيستمهاي خبره كامپيوتري ‌توانند با ارائه مشاوره و راه حل ، دانش و تخصص مورد نياز را در اختيار طيف بسيار گسترده‌تري قرار داده و رفع كمبود نمايند .

از جمله سيستم‌هاي خبره‌اي كه به ميزان قابل توجهي مورد استفاده قرار گرفته‌اند موارد ذيل قابل ذكرند :

1ـ سيستــــم PUFF ، با كاربـــرد در زمينه تستهـــاي عملكــرد ريـــوي ( Pulmonary FunctionTests ) تهيه شده در مركز درماني پاسفيك دانشگــاه استنفورد ( Stanford / Pacific Medical Center ) .

2ـ سيستـــم MYCIN ، در زمينـــه معالجــــه بيماريهــاي ميكروبــــي ( Antimicrobial Therapy ) تهيه شده در استنفورد .

3ـ سيستم RI ، براي انتخاب پيكربندي يا ساختار كامپيوترهاي VAX كه توسط شركت DEC و دانشگاه كارنيگـــي ( CMU ) تهيه شده است .

4ـ سيستم ACE ، براي كمك در زمينه تعميرات كابلهاي تلفن كه توسط آزمايشگاههاي بل تهيه شده ( Bell Labs ) است .

* نتيجـــه :

توسعه صنايع ، همراه با گسترش سازمانهاي مختلف ديگري كه براي تأمين نيازمنديهاي روزافزون اجتماع پا به عرصه وجود نهاده‌اند ، مسائل سازماني و مديريت متعددي را ايجاد كرده است كه حل و فصل آنها با ديد علمي جامع و جهاني مديريــــت" ارتباط مستقيم دارد . با توجه به كمبود نيروي انساني و منابع انساني و منابع مادي و توسعه مراكز خدماتي و توليدي و به اقتضاي پيشرفت تكنولوژي و تكامل ارزشهاي فرهنگي ، استفاده از كامپيوتر بيش از هر زمان ديگر مورد توجه قرار گرفته است .

نرم‌افزار ORACLE از جمله ابزارهايي است كه بمنظور استفاده هر چه بيشتر از امكانات كامپيوتري اين مراكز ، مورد توجه تحليل‌گران سيستم و برنامه‌نويسان كاربردي قرار گرفته است .

ORACLE برنامه‌اي است كه توسط شركت ORACLE كه سازنده نرم‌افزارهاي پايگاه داده‌هاي رابطه‌اي كامپيوترهاي بزرگ و كوچك ‌باشد ، تهيه گرديده است و كاربران كامپيوترهاي APPLE و يا IBM و سازگار با آن را قادر ‌سازد به داده‌هاي پايگاه‌هاي اطلاعاتي بسيار بزرگ بطور مشترك دسترسي يابند .

اغلب برنامه‌نويسان در دنياي كامپيوترهاي بزرگ و كوچك ، ORACLE را بعنوان يكي از سيستم‌هاي مديريت پايگاه داده‌هاي رابطه‌اي و پيشرو DBMSمي‌شناسند . با استفاده از نسخه‌هاي متعدد ORACLEبراي كامپيوترهاي شخصي ، كساني كه با لوتوس Dimension, Super Card , Hyper Card , ( 123 ) و يا dBASEIIIPIUS كار ‌كنند ، مي‌توانند به پايگاه‌هاي داده‌هاي كامپيوترهاي بزرگ مانند SQL/ DS , DB2 , ORACLE دسترســـــي پيــــدا نماينـــد . نرم‌افــــزار ORACLE با توجه به امكانات SQL( Structured Query Language ) ، و تمامي فرامين آن را پشتيباني ‌كند و قبل از هر مقدمه‌اي ، بايد با مفاهيم جديد در SQL* PLUS و ابزارهــاي جانبي آن مانند SQL* Forms و ... آشنا گرديد .

SQL در سيستم‌هاي مديريت پايگاه داده يك زبان پرس‌و‌جوي IBM است كه بطور گسترده در كامپيوترهاي بزرگ و كوچك بكار ‌رود . اين زبان بطور روزافزونــي در شبكه‌هاي Client/ Server بعنوان راهي براي ايجاد امكان در كامپيوترهاي شخصي بمنظور دسترسي به منابع مشترك پايگاه داده ، استفاده ‌شود .

SQL كه اصلا توسط ر.د چمبرلين ( D.D . Chamberlin ) و ديگر پژوهشگران مركز تحقيقات IBM تهيه شده است ، مي‌تواند با انواع مختلف نرم‌افزارهاي پايگاه داده‌اي ، مورد استفاده قرار گيرد .

در اين مقاله تلاش شد كه نرم‌افزار ORACLE بطور اجمالي معرفي و موارد كاربردي آن همراه با مثالهاي متعدد در اختيار قرار گيرد .

مأخذ: مديريت بانكهاي اطلاعاتي در ORACLE

2) معــرفـي POSGRESQL :

معــرفـي POSGRESQL با سوالاتي كه اغلب در مورد PostgreSQL‌ پرسيده مي شوند:

نگهدارنده اصلي فايل (زبان انگليسي)در حال حاضر : Bruce Momjian pgman@candle.pha.pa.us

نگهدارنده فايل به زبان فارسي: m.taghizadeh@imenafzar.net محمود تقي‌زاده مهرجردي

آخرين نسخه اين فايل را مي‌توانيد از اين آدرس بگيريد http://www.PostgreSQL.org/docs/faqs/FAQ.html

سوالاتي كه در مورد يك سكوي(پلتفرم) خاص است در اين آدرس جواب داده شده اند http://www.PostgreSQL.org/docs/index.html

--------------------------------------------------------------------------------

سوالات عمومي

1.1) PostgreSQL چيست و چگونه بايد آن را تلفظ كرد؟

1.2) قانون كپي رايت‌ (حقوق معنوي) در مورد PostgreSQL به چه صورت است؟

1.3) PostgreSQL‌ روي چه نوع يونيكسهايي اجرا مي‌شود؟

1.4) روي چه محيطهاي غير يونيكسي مي‌توان آن را اجرا كرد؟

1.5) PostgreSQL را از كجا مي‌توانم بگيرم؟

1.6) از كجا خدمات پشتيباني بگيرم؟

1.7) آخرين نسخه اعلام شده چيست؟

1.8) چه مستندات و راهنمائيهايي وجود دارند؟

1.9) چگونه مي‌توانم ازاشكالات شناخته شده و يا امكاناتي كه در اين پايگاه داده وجود ندارد مطلع شوم؟

1.10) چگونه مي‌توانم زبان SQL را ياد بگيرم؟

1.11) آيا PostgreSQL مشكل Y2K‌ دارد يا خير؟

1.12) چگونه مي‌توانم به تيم برنامه نويس PostgreSQL ملحق شوم؟

1.13) چگونه مي‌توانم يك اشكال را به گروه برنامه نويس اعلام كنم؟

1.14) وضعيت PostgreSQL‌ در مقايسه با ساير DBMSها به چه صورت است؟

1.15) من چگونه مي‌توانم از نظر مالي به PostgreSQL كمك كنم؟

سوالات مربوط به استفاده از پايگاه داده

2.1) آيا هيچ درايور ODBC‌ براي PostgreSQL وجود دارد؟

2.2) چه ابزارهايي براي استفاده از PostgreSQL‌ با صفحات وب وجود دارد؟

2.3) آيا PostgreSQL‌ يك واسط كاربري گرافيكي دارد؟

2.4) با چه زبانهاي برنامه‌نويسي مي‌توان با PostgreSQL‌ ارتباط برقرار كرد؟

سوالات مربوط به راهبري

3.1) چگونه مي‌توانم PostgreSQL‌ را در شاخه‌اي غير از /usr/local/pgsql/ نصب كنم؟

3.2) چرا موقعي كه من برنامه postmaster‌ را اجرا مي كنم پيام Bad system call‌ و يا core dump ‌مي‌گيرم؟

3.3) چرا موقعي كه من سعي مي‌كنم برنامه postmaster‌ را اجرا كنم خطاي IpcMemoryCreate مي‌گيرم؟

3.4) چرا موقعي كه من سعي مي‌كنم برنامه postmaster‌ را اجرا كنم خطاي IpcSemaphoreCreate مي‌گيرم؟

3.5) چگونه مي‌توانم اتصالات ساير ماشينها را كنترل كنم؟

3.6) براي كارايي بالاتر و بهتر پايگاه داده من چه تنظيماتي را بايد انجام دهم؟

3.7) چه امكاناتي براي پيدا كردن اشكال‌ وجود دارد؟

3.8) چرا موقعي كه من مي‌خواهم به پايگاه داده وصل شوم پيام "Sorry, too many clients" ‌مي‌گيرم؟

3.9) در شاخه pgsql_tmp چه چيزي قرار دارد؟

3.10) چرا براي به روز كردن نسخه پايگاه داده من بايد كل داده ها را dump‌ و مجدداً restore كنم؟

3.11) از چه سخت افزاري بايد استفاده كنم؟

سوالات عملياتي

4.1) تفاوت بين binary cursors و Normal cursors چيست؟

4.2) من چگونه مي‌توانم فقط روي چند رديف اول يا يك رديف تصادفي درخواست SELECT‌ بزنم؟

4.3) من چگونه مي‌توانم ليستي از جداول يا ساير چيزهايي كه در psql‌ وجود دارد را ببينم؟

4.4) چگونه يك ستون جدول را حذف مي‌كنيد؟ چگونه نوع داده آن را عوض كنيم؟

4.5) حداكثر اندازه يك رديف،‌ جدول و خود پايگاه داده چقدر است؟

4.6) چقدر فضاي ديسك سخت براي ذخيره كردن داده‌‌هاي يك فايل متني مورد نياز است؟

4.7) چگونه مي‌توانم بفهمم كه چه كاربران،‌ پايگاه داده،‌ نمايه و جداولي در سيستم تعريف شده است؟

4.8) چرا درخواستهاي من كند اجرا مي‌شوند يا چرا از نمايه ها استفاده نمي‌كنند؟

4.9) چگونه مي‌توانم نحوه بررسي درخواست را توسط بهينه‌ساز درخواستها مشاهده كنم؟

4.10) نمايه R-tree‌ چيست؟

4.11) بهينه ساز تكويني درخواست چيست؟ (Genetic Query Optimizer)

4.12) چگونه از عبارات منظم براي جستجو استفاده كنم؟ چگونه جستجويي انجام دهم كه حساس به متن نباشد؟ چگونه براي يك جستجوي غير حساس به متن از نمايه استفاده كنم؟

4.13) چگونه مي‌توانم در يك درخواست تشخيص دهم كه يك فيلد NULL‌ است؟

4.14) تفاوت بين گونه‌هاي مختلف character چيست؟

4.15.1) چگونه مي‌توانم يك فيلد سريال يا افزايشي ايجاد كنم؟

4.15.2) چگونه مي‌توانم مقدار يك درج سريالي را بدانم؟

4.15.3) آيا توابع ()nextval و ()currval منجر به ايجاد شرايط race براي ساير كاربران مي شوند؟

4.15.4) چرا اعداد سريالي مربوط به تراكنشهاي abort شده مجدداً استفاده نمي شود؟ چرا بين اعداد سريالي يك فاصله خالي ايجاد مي شود؟

4.16) OID و TID چه هستند؟

4.17) معني بعضي از ترمها و كلماتي كه در PostgreSQL‌ استفاده مي‌شود چيست؟

4.18) چرا من خطاي "ERROR: Memory exhausted in AllocSetAlloc" مي‌گيرم؟

4.19) از كجا تشخيص دهم كه ويرايش يا نسخه PostgreSQLيي كه من استفاده مي‌كنم چيست؟

4.20) چرا در حين اجراي عمليات روي large-objectها خطاي "invalid large obj descriptor"به وجود مي آيد؟

4.21) چگونه يك ستون ايجاد كنم كه مقدار زمان جاري را به عنوان مقدار پيش‌فرض داشته باشد؟

4.22) چرا زير درخواستهايي كه از IN استفاده مي‌كنند كند هستند؟

4.23) چگونه مي‌توانم يك الحاق خارجي (outer join) انجام دهم؟

4.24) چگونه مي‌توان درخواستهايي از چند پايگاه داده توليد كرد؟

4.25) چگونه خروجي يك تابع مي‌تواند چند رديف يا ستون باشد؟

4.26) در توابع PL/PgSQL چرا نمي‌توان با اطمينان جداول موقت را ايجاد يا حذف كرد؟

4.27) چه گزينه‌هايي براي تكرار (replication) وجود دارد؟

4.28) چه گزينه‌هايي براي رمزنگاري وجود دارد؟

توسعه PostgreSQL

5.1) من يك تابع نوشته‌ام. چگونه آن را در psql اجرا كنم؟ چرا با اجراي آن core dump مي‌گيرم؟

5.2) چگونه مي‌توانم در توليد نوع‌ها و توابع جديد و جالب براي PostgreSQL‌ همكاري و مشاركت داشته باشم.

5.3) چگونه مي‌توانم يك تابع به زبان C بنويسم كه خروجي آن يك ‌tuple (چند تايي) باشد؟

5.4) من يك فايل منبع را عوض كرده ام چرا در عمليات كامپيل مجدد آن تغيير ديده نمي‌شود؟

--------------------------------------------------------------------------------

سوالات عمومي

1.1) PostgreSQL چيست و چگونه آن را بايد تلفظ كرد؟

PostgreSQL به صورت Post-Gres-Q-L‌ تلفظ مي‌شود. يك فايل صوتي در آدرس http://www.postfresql.org/postgresql.mp3‌ براي كساني كه مايلند تلفظ صحيح را بشنوند وجود دارد.

PostgreSQL از روي سيستم مديريت پايگاه داده POSTGRES توسعه داده شده است (هنوز هم بعضي مواقع براي سادگي به آن Postgres گفته مي‌شود) كه يك نمونه تحقيقاتي از پايگاه داده‌هاي نسل بعد است. PostgreSQL همان الگوي داده قوي و انواع داده را حفظ كرده است ولي زبان PostQuel را با يك زيرمجموعه پيشرفته از SQL جايگزين كرده است. PostgreSQL متن باز بوده و متن كامل آن در دسترس است.

PostgreSQL توسط يك تيم برنامه‌نويس كه همگي در گروه پست الكترونيك برنامه‌نويسان PostgreSQL عضو هستند، انجام مي‌شود. هماهنگ كننده اصلي در حال حاضر Marc G. Fournier‌ به آدرس scrappy@PostgreSQL.org مي‌باشد. (براي ديدن نحوه ملحق شدن به اين تيم قسمت 1.6 را ببينيد). اين تيم در حاضر مسئوليت تمام مسائل مربوط به برنامه‌نويسي PostgreSQL را بر عهده دارد. اين يك پروژه گروهي است و تحت كنترل هيچ شركتي نيست. براي اطلاعات بيشتر در مورد اين تيم به آدرس http://www.PostgreSQL.org/docs/faqs/FAQ_DEV.html مراجعه كنيد.

اولين نسخه PostgreSQL‌ توسط Andrew Yu and Jolly Chen به وجود آمد. افراد بسياري در توسعه و رفع اشكال و انتقال آن شركت كرده‌اند. متن اصلي Postgres كه PostgreSQL از روي آن نوشته شده است، توسط تعداد زيادي دانشجوي كارشناسي ارشدو دانشجوي كارشناسي و تيم برنامه‌نويسي كه تحت نظر پروفسور Michael Stonebrake در دانشگاه بركلي،‌كاليفرنيا كار مي‌كرده‌اند نوشته شده است.

نام اصلي نرم افزار در دانشگاه بركلي Postgres‌ بود. در سال 1995 بعد از اضافه شدن SQL نام آن به Postgres95 تغيير داده شد. در سال 1996 نام آن به PostgreSQL تغيير داده شد.

1.2) قوانين كپي رايت در مورد PostgreSQL به چه صورت است؟

PostgreSQL تحت قانون كپي رايت زير قرار دارد:

PostgreSQL Data Base Management System

Permission to use, copy, modify, and distribute this software and its documentation for any purpose, without fee, and without a written agreement is hereby granted, provided that the above copyright notice and this paragraph and the following two paragraphs appear in all copies.

IN NO EVENT SHALL THE UNIVERSITY OF CALIFORNIA BE LIABLE TO ANY PARTY FOR DIRECT, INDIRECT, SPECIAL, INCIDENTAL, OR CONSEQUENTIAL DAMAGES, INCLUDING LOST PROFITS, ARISING OUT OF THE USE OF THIS SOFTWARE AND ITS DOCUMENTATION, EVEN IF THE UNIVERSITY OF CALIFORNIA HAS BEEN ADVISED OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE.

THE UNIVERSITY OF CALIFORNIA SPECIFICALLY DISCLAIMS ANY WARRANTIES, INCLUDING, BUT NOT LIMITED TO, THE IMPLIED WARRANTIES OF MERCHANTABILITY AND FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE. THE SOFTWARE PROVIDED HEREUNDER IS ON AN "AS IS" BASIS, AND THE UNIVERSITY OFCALIFORNIA HAS NO OBLIGATIONS TO PROVIDE MAINTENANCE, SUPPORT, UPDATES, ENHANCEMENTS, OR MODIFICATIONS.

قانون بالا ليسانس BSD كه يك ليسانس كلاسيك براي متن‌هاي باز است مي‌باشد. هيچ محدوديتي در مورد نحوه استفاده از متن در آن ديده نمي‌شود. ما آن را دوست داريم و هيچ قصدي براي تغيير آن نداريم.

1.3) PostgreSQL‌ روي چه نوع يونيكسهايي اجرا مي‌شود؟

در حالت كلي PostgreSQL روي هر پلتفرم (سكوي) سازگار با يونيكس اجرا مي‌شود. ليست پلتفرمهايي كه تاكنون PostgreSQL‌ روي آنها نصب و تست شده است درقسمت دستورالعملهاي نصب آمده است.

1.4) روي چه محيطهاي غير يونيكسي مي‌توان آن را اجرا كرد؟

Client

مي‌توان psql, كتابخانه libpq و ساير واسطها و برنامه‌هاي كاربردي را طوري كامپيل كرد كه روي محيطهاي ويندوز نيز اجرا شوند. در اين حالت Client روي ويندوز اجرا مي‌شود و از طربق شبكه و پروتكل TCP/IP با يك سرور كه روي يك پلتفرم لينوكس در حال اجراست ارتباط برقرار مي‌كند.يك فايل win32.mak همراه با كدهاي PostgreSQL وجود دارد كه براي كامپيل كردن كتابخانه libpq و برنامه psql مي‌باشد. P‌ostgreSQL‌ همچنين امكان ارتباط به صورت ODBC‌ را نيز دارد.

Server

با استفاده از Cygwin‌ و كتابخانه Cygnus مي‌توان پايگاه داده را روي ويندوز NT و يا Win2K اجرا كرد.براي ديدن اطلاعات بيشتر فايل pgsql/doc/FAQ_MSWIN ‌را كه بهمراه توزبع‌هاي PostgreSQL آمده است ببينيد و يا اينكه به اين صفحه http://www.PostgreSQL.org/docs/faqs/text/FAQ_MSWIN مراجعه كنيد.

در حال حاضر يك عمليات انتقال PostgreSQL به روي سكوهاي Win NT/2000/XP در جريان است. براي ديدن وضعيت اين پروژه به سايت‌هاي http://momjian.postgresql.org/main/writings/pgsql/win32.htm و http://techdocs.postgresql.org/guides/Windows مراجعه كنيد.

همچنين يك عمليات انتقال بر روي Novell Netware 6 نيز در حال انجام است كه در سايت http://forge.novell.com مي‌توانيد اطلاعات بيشتر را ببينيد.

1.5) PostgreSQL را از كجا مي‌توانم بگيرم؟

PostgreSQL‌ را از سايت اصلي آن ftp://ftp.PostgreSQL.org/pub مي‌توانيد بگيريد. در صفحه اصلي سايت ليست ساير آدرسهايي كه مي‌توانيد PostgreSQL‌ را از آنها بگيريد آمده است.

1.6) از كجا خدمات پشتيباني بگيرم؟

گروه پستي اصلي pgsql-general@PostgreSQL.org مي‌باشد. اين گروه براي بحث در مورد موضوعات مختلف در زمينه PostgreSQL است. براي عضو شدن در اين گروه پستي يك نامه الكترونيكي به آدرس گروه با محتوياتي كه در ادامه آمده است ارسال كنيد. در قسمت Subject چيزي ننويسيد.

end

آدرس گروه: pgsql-general-request@PostgreSQL.org

همچنين يك گروه پستي هم به صورت ارسال چكيده پيامها وجود دارد. براي عضو شدن در اين گروه يك نامه با محتويات زير به اين آدرس ارسال كنيد. pgsql-general-digest-request@PostgreSQL.org

end

در اين گروه هر موقع حجم نامه‌ها به 30 كيلوبايت رسيد براي تمام اعضاء ارسال مي‌شود.

گروه پستي بررسي اِشكالات هم وجود دارد. براي عضو شدن در اين گروه يك نامه با محتويات زير به pgsql-bugs-request@PostgreSQL.org ارسال كنيد.

end

گروه پستي مخصوص توسعه دهندگان (برنامه‌نويسان) نيز وجوددارد. براي عضويت در اين گروه يك نامه به آدرس زير با محتويات مشخص شده ارسال كنيد. pgsql-hackers-request@PostgreSQL.org

end

گروههاي پستي ديگري نيز در زمينه PostgreSQL‌ وجود دارد كه مي‌توانيد در سايت http://www.postgresql.org ببينيد.

همچنين يك كانال IRC روي Freenode و EFNet بنام PostgreSQL# وجود دارد. شما مي‌توانيد از فرمان يونيكسي irc -c '#PostgreSQL' "$USER" irc.phoenix.net. يا irc -c '#PostgreSQL' "$USER" irc.freenode.net استفاده كنيد.

ليست شركتهايي كه از طريق آنها مي‌توانيد خدمات پشتيباني تجاري در زمينه PostgreSQL دريافت كنيد در اين آدرس http://techdocs.postgresql.org/companies.php موجود است.

1.7) آخرين نسخه اعلام شده چيست؟

آخرين نسخه PostgreSQL‌ كه وجود دارد 7.4.3 است.

هدف ما آن است كه هر 6 ماه تا 8 ماه يك نسخه جديد ارائه شود.

1.8) چه مستندات و راهنمائيهايي وجود دارند؟

چندين كتابچه و صفحات راهنما و مثالهاي كوچك همراه با متن اصلي PostgreSQL‌ در شاخه doc وجود دارد. براي ديدن صفحات راهنما مي‌توانيد به سايت http://www.PostgreSQL.org/docs نيز مراجعه نماييد.

دو كتاب در زمينه PostgreSQL‌ در آدرس‌هاي http://www.PostgreSQL.org/docs/awbook.htm و http://www.commandprompt.com/ppbook وجود دارد. ليستي از كتابهايي كه قابل خريد است در آدرس http://techdocs.PostgreSQL.org/techdocs/bookreviews.php وجود دارد. همچنين ليستي از مقالات فني در مورد PostgreSQL در آدرس http://techdocs.PostgreSQL.org وجود دارد.

برنامه psql يك دستور d\ دارد كه اطلاعاتي در مورد انواع داده‌هاي قابل تعريف و عملگر‌ها و توابع و ... به ما نشان مي‌دهد. در سايت اصلي ما اطلاعات بيشتري را مي‌توانيد پيدا كنيد.

1.9) چگونه مي‌توانم ازاشكالات شناخته شده و يا امكاناتي كه در اين پايگاه داده وجود ندارد مطلع شوم؟

PostgreSQL يك زير مجموعه پيشرفته از SQL-92 را پشتيباني مي‌كند. در ليست TODO اِشكالات شناخته شده يا امكاناتي كه وجود ندارد و يا برنامه‌‌هاي آينده آمده است.

1.10) چگونه مي‌توانم زبان SQL را ياد بگيرم؟

كتاب PostgreSQL در آدرس SQL http://www.PostgreSQL.org/docs/awbook.html ‌را آموزش مي‌دهد. همچنين يك كتاب در آدرس http://www.commandprompt.com/ppbook وجود دارد. يك راهنماي خيلي خوب هم در سايت‌هاي http://www.intermedia.net/support/sql/sqltut.shtm و http://ourworld.compuserve.com/homepages/graeme_birchall/HTM_COOK.HTM و http://sqlcourse.com در مورد SQL وجود دارد.

كتاب ديگري كه مي‌توان براي يادگيري SQL از آن استفاده كرد كتاب "SQL را در 21 روز ياد بگيريد،‌ ويرايش دوم" در سايت http://members.tripod.com/er4ebus/sql/index.htm مي‌باشد.

تعداد زيادي از كاربران كتاب The Practical SQL را ترجيح مي‌دهند. كتاب ديگر The Complete Refrence SQL انتشارات McGraw-Hill مي‌باشد.

1.11) آيا PostgreSQL مشكل Y2K‌ دارد يا خير؟

خير،‌PostgreSQL‌ با تاريخ‌هاي قبل و بعد از 2000 مشكلي ندارد.

1.12) چگونه مي‌توانم به تيم برنامه نويس PostgreSQL ملحق شوم؟

ابتدا،‌آخرين سورس را دونلود كرده و مستندات مربوط به برنامه‌نويسي PostgreSQL را در سايت مطالعه كنيد. سپس به گروههاي پستي ‌ pgsql-patches و pgsql-hackers عضو شويد. در مرحله آخر وصله‌هاي با كيفيت بالا را به pgsql-patches ارسال كنيد.

تعداد زيادي از برنامه‌نويسان وجود دارند كه امتياز انجام تغييرات در cvs‌ را دارند. هر كدام از آنها تعداد زيادي وصله‌‌ با كيفيت بالا به گروه ارسال كرده‌اند كه اعتماد گردانندگان PostgreSQL را به دست آورده‌اند.

1.13) چگونه مي‌توانم يك اِشكال را به گروه برنامه نويس اعلام كنم؟

لطفاً صفحه مربوط به اِشكالات PostgreSQL را در سايت http://www.PostgreSQL.org/bugs/bugs.php مشاهده‌ كنيد. در اين سايت نحوه گزارش و ارسال يك اشكال توضيح داده شده است.

همچنين براي ديدن نسخه‌هاي جديدتر PostgreSQL و يا وجود يك وصله جديد از سايت ftp://ftp.PostgreSQL.org/pub بازديد كنيد.

1.14) وضعيت PostgreSQL‌ در مقايسه با ساير DBMSها به چه صورت است؟

راههاي مختلفي براي اندازه‌گيري و مقايسه نرم‌افزارها وجود دارد كه عبارتند از امكانات، كارايي، قابليت اعتماد، پشتيباني و قيمت

امكانات

PostgreSQL بيشتر امكانات موجود در سيستم‌هاي پايگاه داده تجاري بزرگ نظير transactions, subselets, triggers, views, foreign key referential integrity و sophisticated locking‌ را دارد. در PostgreSQL‌‌ امكاناتي وجود دارد كه پايگاههاي داده ديگر آن را ندارند نظير user-defined types‌و Inheritance‌و rules‌و multi-version concurrency control

كارايي

كارايي PostgreSQL در حد بقيه سيستم‌هاي تجاري و متن باز است. در بعضي موارد سريعتر و در بعضي موارد از آنها كندتر است. در مقايسه با MySQL براي كاربران بيشتر و درخواست‌هاي پيچيده و بار زياد خواندن/نوشتن سريعتر است. در درخواست‌هاي ساده SELECT‌ از MySQL كندتر است. البته MySQL خيلي از امكانات PostgreSQL كه در بالا به آن اشاره شد را ندارد. هدف اصلي ما امكانات و قابليت اعتماد بالاست در ضمن آنكه تلاش مي‌كنيم تا كارايي آن نيز بهبود يابد. در آدرس http://openacs.org/philosophy/why-not-mysql.html يك مقايسه جالب بين MySQL و PostgreSQL وجود دارد. از طرف ديگر MySQL‌ يك شركت است كه محصول خود را به صورت متن باز ارائه مي‌كند ولي براي نرم‌افزار غير متن باز خود احتياج به ليسانس تجاري دارد بر خلاف PostgreSQL كه يك گروه كاملاً متن باز هستند.

قابليت اطمينان

ما فكر مي‌كنيم كه يك سيستم پايگاه داده‌اي كه مطمئن نباشد ارزشي ندارد. ما تمام تلاشمان را براي ارائه كدهاي پايداري كه به خوبي تست شده باشند و كمترين اِشكالات را داشته باشند مي‌كنيم. هر نسخه جديدي كه ارائه مي‌شود حداقل يك ماه را در مرحله تست بتا مي‌گذراند. ما بر اين باور هستيم كه قابليت اطمينان PostgreSQL‌ در مقايسه با ساير سيستم‌هاي پايگاه داده قابل توجه است و نسخه‌هايي كه تاكنون ارائه شده است نشان مي‌دهد كه ما توانايي ارائه يك سيستم قوي و محكم و مطمئن را كه آماده بهره‌برداري است داريم.

پشتيباني

گروههاي پستي ما امكان ارتباط و تماس به گروه بزرگي از برنامه نويسان و كاربران را مي‌دهد كه مي‌توانند در حل مشكلات به ديگران كمك كنند. دسترسي مستقيم به برنامه‌نويسان و گروههاي كاربران و راهنماها و كداصلي باعث مي‌شود كه پشتيباني PostgreSQL نسبت به ساير پايگاههاي داده به نحو بهتري انجام شود. همچنين امكان ارائه خدمات پشتيباني به صورت تجاري نيز وجود دارد. براي ديدن اطلاعات بيشتر به FAQ section 1.6 مراجعه كنيد.

قيمت

هم براي استفاده تجاري و هم غير تجاري هيچ هزينه‌اي نبايد پرداخت شود. هيچ محدوديتي براي انجام تغييرات در PostgreSQL توسط استفاده كنندگان وجود ندارد به جز مواردي كه در ليسانس BSD به آن اشاره شده است.

1.15) من چگونه مي‌توانم از نظر مالي به PostgreSQL كمك كنم؟

PostgreSQL داراي يك ساختار تشكيلاتي درجه اول است كه آن را مديون Marc Fournier‌ است كه اين ساختار را ايجاد كرده است.

كيفيت يك ساختار براي يك پروژه متن باز بسيار اهميت دارد. يك ساختار خوب مي‌تواند مانع از حوادثي شود كه در حركت روبه‌جلوي پروژه خللي وارد مي‌كنند.

البته اين ساختار تشكيلاتي ارزان نيست. هزينه‌هاي ثابت ماهانه و روزمره براي نگهداري و حفظ اين ساختار مورد نياز است. اگر شما يا شركت شما مايل است كه از نظر مالي به اين حركت كمك كند لطفاً به سايت http://store.pgsql.com/shopping مراجعه كرده و كمك خود را اهدا كنيد.

هر چند در صفحه اصلي عبارت PostgreSQL,Inc‌ ذكر شده است ولي مشاركت عمدتاً براي پشتيباني از پروژه PostgreSQL‌ مي باشد و نه براي يك شركت مشخص. اگر ترجيح مي‌دهيد مي‌توانيد يك چك به آدرس مشخص شده ارسال كنيد.

اگر يك استفاده موفق از PostgreSQL سراغ داريد لطفاً آن را به سايت http://advocacy.postgresql.org گزارش دهيد.

--------------------------------------------------------------------------------

سوالات مربوط به استفاده از پايگاه داده

2.1) آيا هيچ درايور ODBC‌ براي PostgreSQL وجود دارد؟

دو درايور ODBC بنامهاي psqlODBC‌ و OpenLink براي PostgreSQL‌ وجود دارد.

براي گرفتن psqlODBC به سايت http://gborg.postgresql.org/project/psqlodbc/projdisplay.php مراجعه كنيد.

OpenLlink را از اين سايت http://www.openlinksw.com مي‌توانيد بگيريد. اين درايور با نرم‌افزارهاي مختلف ODBC كار مي‌كند بنابراين شما قادر خواهيد بود با استفاده از OpenLink روي اكثر سكو‌هايي كه نرم‌افزارODBC‌دارند بدون مشكل به PostgreSQL نيز متصل شويد.

اين محصول به كساني كه احتياج به خدمات پشتيباني تجاري دارند فروخته مي‌شود. ولي نسخه آزاد اين نرم‌افزار هميشه در درسترس مي‌باشد. براي كسب اطلاعات بيشتر سوالات خود را به آدرس postgres95@openlink.co.uk ‌ارسال نماييد.

2.2) چه ابزارهايي براي استفاده از PostgreSQL‌ با صفحات وب وجود دارد؟

در سايت http://www.webreview.com براي استفاده از PostgreSQL‌ در صفحات وب راهنماييهاي خوبي وجود دارد.

براي تركيب و استفاده در صفحات وب زبان PHP‌ يك واسط بسيار مناسب است. اطلاعات بيشتر راجع به PHP‌در سايت http://www.php.net وجود دارد.

مثالهايي نيز با استفاده از Perl‌ و CGI.pm و mod_perl وجود دارد.

2.3) آيا PostgreSQL‌ يك واسط كاربري گرافيكي دارد؟

چند نرم افزار گرافيكي براي PostgreSQL‌ وجود دارد كه شامل pgAccess درسايت http://www.pgaccess.org و pgAdmin III در سايت http://www.pgadmin.org و RHDB Admin در سايت http://sources.redhat.com/rhdb و Rekall در سايت http://www.thekompany.com/products/rekall مي‌باشد. همچنين يك phpPgAdmin هم در سايت http://phppgadmin.sourceforge.net وجود دارد كه يك واسط وبي براي مديريت PostgreSQL مي‌باشد.

براي ديدن اطلاعات بيشتر راجع به نرم‌افزارهاي گرافيكي براي PostgreSQL به آدرس http://techdocs.postgresql.org/guides/GUITools مراجعه كنيد.

2.4) با چه زبانهاي برنامه‌نويسي مي‌توان با PostgreSQL‌ ارتباط برقرار كرد؟

بيشتر زبانهاي برنامه‌نويسي مي‌توانند با PostgreSQL‌ ارتباط برقرار كنند. به همراه سورس PostgreSQL تعدادي از واسطهاي مورد نياز براي ارتباط با پايگاه داده از طريق زبانهاي مختلف آمده است كه در زير ليست آنها را مشاهده مي‌كنيد.

C (libpq)

Embedded C (ecpg)

Java (jdbc)

Python (PyGreSQL)

TCL (libpgtcl)

واسطهاي ديگر در سايت http://gborg.postgresql.org در قسمت Drivers/Interfaces وجود دارد.

--------------------------------------------------------------------------------

سوالات مديريتي

3.1) چگونه مي‌توانم PostgreSQL‌ را در شاخه‌اي غير از /usr/local/pgsql/ نصب كنم؟

موقع اجراي دستور configure از گزينه prefix-- استفاده كنيد.

3.2) چرا موقعي كه من برنامه postmaster‌ را اجرا مي كنم پيام Bad system call‌ و يا core dump ‌مي‌گيرم؟

به دلايل مختلف ممكن است اين اتفاق بيفتد. اما در قدم اول شما مطمئن شويد كه كه امكانات اضافه System V‌ در كرنل شما نصب شده باشد. PostgreSQL براي اجرا شدن نياز به استفاده از امكانات حافظه مشترك و سمافورها دارد.

3.3) چرا موقعي كه من سعي مي‌كنم برنامه postmaster‌ را اجرا كنم خطاي IpcMemoryCreate مي‌گيرم؟

احتمالاً‌ قسمت ايجاد حافظه مشترك در كرنل به درستي تنظيم نشده است و يا اينكه بايد فضاي حافظه اشتراكي در كرنل را زياد كرد. ميزان دقيق حافظه مشترك مورد نياز بسته به معماري و نحوه استفاده از بافرها توسط برنامه postmaster دارد. براي بيشتر سيستم‌ها كه با تنظيمات پيش‌فرض كار مي‌كنند مقدار اين حافظه حدود 1 مگابايت است. براي ديدن اطلاعات بيشتر راجع به حافظه مشترك و سمافور به PostgreSQL Administrator's Guide مراجعه كنيد.

3.4) چرا موقعي كه من سعي مي‌كنم برنامه postmaster‌ را اجرا كنم خطاي IpcSemaphoreCreate مي‌گيرم؟

اگر پيغام خطا (‌pcSemaphoreCreate: semget failed (No space left on device باشد به اين معني است كه تعداد سمافورهاي تنظيم شده در كرنل كافي نيست. PostgreSQL‌ براي هر فرايندي كه در backend اجرا مي‌شود به يك سمافور نياز دارد. يك راه حل موقت براي اين مسئله آن است كه postmaster را با اعمال محدوديت روي تعداد فرايندهايي كه مي‌تواند ايجاد كند اجرا كنيم. براي اينكار از گزينه N- و يك عدد كمتر از 32 استفاده كنيد. راه حل دائمي اين مشكل آن است كه پارامترهاي SEMMNS, SEMMNI كرنل را افزايش دهيم.

در زمان دسترسي خيلي زياد به پايگاه داده، ‌ سمافورهاي نامعتبر مي‌توانند باعث crash‌ كردن سيستم شوند.

اگر پيغام خطا چيز ديگري باشد احتمالاً به دليل آن است كه كرنل از سمافورها پشتيباني نمي‌كند. براي ديدن اطلاعات بيشتر راهنماي مديريتي PostgreSQL را مطالعه كنيد.

3.5) چگونه مي‌توانم اتصالات ساير ماشينها را كنترل كنم؟

به صورت پيش فرض فقط از ماشيني كه PostgreSQL روي آن در حال اجراست مي‌توان با استفاده از سوكت‌هاي يونيكسي به آن متصل شد. ساير ماشين‌ها قادر نيستند به PostgreSQL متصل شوند مگر آنكه گزينه tcp_sockets در فايل postgresql.conf فعال شده و همچنين با اصلاح فايل PGDATA/ph_hba.conf هويت‌شناسي مبتني بر ميزبان نيز فعال شود. با اين كار مي‌توان اتصالات TCP/IP به PostgreSQL‌ ايجاد كرد.

3.6) براي كارايي بالاتر و بهتر پايگاه داده من چه تنظيماتي را بايد انجام دهم؟

به طور حتم استفاده از انديس‌ها باعث بالا رفتن سرعت پاسخ‌گويي به درخواست‌ها خواهد شد. دستور EXPLAIN ANALYZE به شما امكان ديدن نحوه پردازش يك دستور توسط PostgreSQL را مي‌دهد.

اگر شما تعداد زيادي INSERT‌ داريد سعي كنيد آنها را با قرار دادن در يك فايل با دستور COPY‌ اجرا كنيد. اين دستور به مراتب از INSERT سريعتر است. حتي‌الامكان سعي كنيد از تراكنشها استفاده نكنيد. تراكنشها مجموعه دستوراتي هستند كه بيند BEGIN و ‍COMMIT مي‌آيند. اگر يك دستور به صورت عادي اجرا شود PostgreSQL خود آن دستور را به صورت يك تراكنش مستقل نگاه كرده و اجرا مي‌كند. موقعي كه تغييرات زيادي در پايگاه داده انجام مي‌شود انديسهاي قبلي را حذف و مجدداً‌ ايجاد كنيد.

استفاده از گزينه o -F- در فرمان postmaster باعث غير فعال كردن ()fsync مي‌شود. اين دستور بعد از هر تراكنش اطلاعات را روي هاردديسك منتقل مي‌كند.

براي افزايش تعداد بافرهاي حافظه اشتراكي از گزينه B- به همراه فرمان postmaster استفاده كنيد. توجه كنيد كه اگر اين عدد خيلي بزرگ باشد ممكن است postmaster اصلاً‌ اجرا نشود. هر بافر 8 كيلو بايت حافظه نياز دارد و تعداد بافرها به طور پيش فرض 64 است.

همچنين مي‌توان با گزينه S- ميزان حافظه‌اي كه براي مرتب‌سازي‌هاي موقت توسط PostgreSQL استفاده مي‌شود را افزايش داد. مقدار پيش فرض 512 كيلو بايت است.

استفاده از دستور CLUSTER نيز براي بالا بردن كارايي موثر ا ست. دستور راهنماي CLUSTER اطلاعات بيشتري در اين زمينه به شما مي‌دهد.

3.7) چه امكاناتي براي پيدا كردن اشكال‌ وجود دارد؟

PostgerSQL‌ امكانات مختلفي براي گزارش دادن وضعيت خود دارد كه براي اشكال زدايي مي‌توان از آنها استفاده كرد.

با استفاده از گزينه enable-assert-- تعداد زيادي ()assert براي مونيتور كردن و توقف برنامه در صورت بروز خطاهاي ناخواسته فعال مي‌شود.

هم Postmaster و هم postgres گزينه‌هاي زيادي براي اشكال زدايي دارند. موقعي كه postmaster را اجرا مي‌كنيد خروجي استاندارد و خطا را سمت فايل log ارسال كنيد.

cd /usr/local/pgsql

./bin/postmaster >server.log 2>&1 &

اين كار يك فايل log در بالاترين شاخه PostgreSQL‌ ايجاد مي‌كند. اين فايل حاوي اطلاعات مفيدي در مورد مسائل و خطاهايي است كه براي سرور اتفاق افتاده است. براي ديدن جزئيات بيشتر مي‌توان از d- به همراه فرمان postmaster‌ استفاده كرد. گزينه d- همچنين يك عدد مي‌گيرد كه نشان دهنده سطح جزئياتي است كه در Log‌فايل نوشته مي‌شود. با بالابردن اين عدد حجم اطلاعات توليد شده در Logفايل نيز افزايش مي‌يابد.

اگر postmaster در حال اجرا نباشد، مي‌توانيم postgres را به طور مستقيم از خط فرمان اجرا كرده و دستورات SQL را به آن بدهيم. اين كار فقط براي اشكال‌يابي توصيه مي‌شود. توجه كنيد كه در اين حالت يك دستور با كاراكتر newline خاتمه پيدا مي‌كند و نه با ;. اگر postmaster را با امكانات اشكال‌يابي كامپيل كرده باشيد مي‌توانيد با استفاده از يك برنامه اشكال‌ياب اجراي برنامه را مونيتور كنيد.

اگر postmaster در حال اجرا باشد با دستور psql مي‌توان به postgres متصل شد. با پيدا كردن PID فرايند postgres كه psql به آن متصل شده است مي‌توان آن را مونيتور كرد. براي اينكار بايد يك برنامه اشكال‌ياب را به آن pid متصل كرد. اگر بخواهيم بالا آمدن postgres را مونيتور كنيم كافي است "PGOPTIONS="-W n و psql را اجرا كنيم. اين كار باعث مي‌شود كه postgres با n ثانيه تاخير اجرا شود و در اين فاصله شما مي‌توانيد برنامه اشكال‌ياب را به آن متصل كرده و با قرار دادن يك نقطه توقف روند اجراي آن را مونيتور كنيد.

postgres گزينه‌هاي s-‌ و A- و t-‌ دارد كه براي پيدا كردن اشكالات بسيار مناسب هستند.

شما مي‌توانيد postgreSQL را با امكانات profiling كامپيل كنيد. اين كار باعث مي‌شود كه زمان اجراي دقيق هر تابع در برنامه مشخص شود. خروجي‌هاي توليد شده در اين حالت در فايل DLINUX_PROFILE. ريخته مي‌شود.

3.8) چرا موقعي كه من مي‌خواهم به پايگاه داده وصل شوم پيام "Sorry, too many clients" ‌مي‌گيرم؟

شما بايد حداكثر تعداد فرايندهاي همزمان postmaster را افزايش دهيد. مقدار پيش فرض 32 است. براي افزايش آن مي‌توان از گزينه N- استفاده كرد و يا فايل postgresql.conf را اصلاح نمود

توجه كنيد كه اگر N- مقداري بيشتر از 32 داشته باشد بايد مقدار B- را نيز افزايش دهيم. اين مقدار بايد حداقل دو برابر مقدار N-‌ باشد. براي اعداد خيلي بالا بايد بعضي از پارامترهاي كرنل را نيز اصلاح كرد. پارامترهايي نظير حداكثر اندازه حافظه اشتراكي SHMMAX ، حداكثر تعداد سمافورها SEMMNI‌ و SEMMNS ، حداكثر تعداد فرايندها NPROC، حداكثر فرايندهاي يك كاربر MAXUPRC و حداكثر فايلهاي باز NFILE و NINODE. يكي از دلايلي كه تعداد اتصالات همزمان postgreSQL محدود است آن است كه نيازهاي PostgreSQL بيش از منابع موجود سيستم نباشد.

3.9) در شاخه pgsql_tmp چه چيزي قرار دارد؟

دراين شاخه فايلهاي موقتي قرار دارد كه با اجراي درخواستها به وجود آمده است. به عنوان مثال اگر براي اجراي دستور order by نياز به انجام مرتب سازي باشد و در صورتي كه حافظه مشخص شده با گزينه S- براي اينكار كافي نباشد سيستم يك فايل موقت در اين شاخه ايجاد مي‌كند تا عمل مرتب سازي را انجام دهد.

فايلهاي موقت معمولاً به صورت اتوماتيك پاك مي‌شود اما اگر postgreSQL در حين مرتب سازي crash‌ كند آن فايلها باقي مي‌مانند. با stop و start كردن برنامه postmaster اين فايلها پاك مي‌شوند.

3.10) چرا براي به روز كردن نسخه پايگاه داده من بايد كل داده ها را dump‌ و مجدداً restore كنم؟

تيم برنامه نويس postgreSQL در نسخه‌هاي ارائه شده كه فقط minor آنها متفاوت است فقط تغييرات كوچكي اعمال مي‌كنند؛ بنابراين براي به روز كردن از نسخه 7.2‌به 7.2.1 نيازي به dump و restore نيست. اما در نسخه‌هايي كه major آنها تغيير مي‌كند غالباً ساختار داخلي جداول و فايلهاي داده تغيير مي‌كند. اين تغييرات معمولاً‌ پيچيده هستند. براي انتقال داده‌هاي موجود در پايگاه داده در اين حالت بايد ‌از dump و restore استفاده كرد.

در نسخه‌هايي كه ساختار روي ديسك تغييري نمي‌كند مي توان از برنامه pg_upgrade براي به روز كردن پايگاه داده استفاده كرد بدون اينكه نيازي به استفاده از dump و restore باشد. در يادداشتي كه به همراه هر توزيع مي‌آيد ذكر شده است كه آيا برنامه pg_upgrade براي اين توزيع وجود دارد يا خير.

3.11) از چه سخت افزاري بايد استفاده كنم؟

چون اكثر سخت‌افزارهاي PC سازگار هستند مردم فكر مي‌كنند كه كيفيت آنها نيز يكسان است. در حاليكه اينطور نيست. استفاده از هاردهاي SCSI و حافظه‌هاي ECC و مادربردهاي با كيفيت بالا نسبت به سخت افزارهاي ارزانتر نتايج بهتري از نظر كارايي و پايداري سيستم بهمراه خواهد داشت. PostgreSQL روي بيشتر سخت افزارها اجرا مي‌شود اما اگر كارايي و اطمينان فاكتورهاي مهمي هستند بايد سخت افزار مناسب استفاده شود. در گروههاي پستي در مورد سخت افزار مناسب و انتخاب آن بحث شده است.

--------------------------------------------------------------------------------

سوالات عملياتي

4.1) تفاوت بين binary cursors و Normal cursors چيست؟

راهنماي دستور DECLARE‌ را مطالعه كنيد.

4.2) من چگونه مي‌توانم فقط روي چند رديف اول يا يك رديف تصادفي درخواست SELECT‌ بزنم؟

راهنماي دستور FETCH يا SELECT...LIMIT را ببينيد.

در واقع كل درخواست بايد بررسي و ارزيابي شود حتي اگر شما فقط چند رديف اول را بخواهيد. براي مثال درخواست ORDER BY را در نظر بگيريد. اگر انديس يا نمايه‌اي براي ORDER BY وجود داشته باشد،‌postgreSQL‌ ممكن است بتواند فقط چند سطر اول درخواستي را ارزيابي كند و يا اينكه كل درخواست پردازش شود تا تعداد رديف‌هاي درخواستي توليد شود.

براي انتخاب يك سطر تصادفي به روش زير عمل مي‌كنيم:

SELECT col

FROM tab

ORDER BY random()

LIMIT 1;

4.3) من چگونه مي‌توانم ليستي از جداول يا ساير چيزهايي كه در psql‌ وجود دارد را ببينم؟

براي ديدن ليست جداول دستور dt\ را در برنامه psql‌ استفاده كنيد. براي ديدن ليست كامل فرمانها ?\ را اجرا كنيد. راه ديگر خواندن متن برنامه psql‌ است كه در شاخه pgsql/src/bin/psql/describe.c ‌قرار دارد. اين فايل حاوي فرامين SQLيي است كه خروجي را براي دستوراتي كه با \‌در psql شروع مي‌شوند توليد مي‌كنند. راه ديگر اجراي psql با گزينه E-‌است. اينكار باعث مي‌شود كه psql قبل از اجرا هر دستور SQL‌متناظر آن را نشان دهد. PostgreSQL‌همچنين يك برنامه SQLi دارد كه مي‌توان با استفاده از آن اطلاعات داخلي پايگاه داده را استخراج كرد.

4.4) چگونه يك ستون جدول را حذف مي‌كنيد؟ چگونه نوع داده آن را عوض كنيم؟

حذف يك ستون در توزيع 7.3 با استفاده از دستور ALTER TABLE DROP COLUMN اضافه شده است. در نسخه‌هاي قبلي به روش زير عمل كنيد:

BEGIN;

LOCK TABLE old_table;

SELECT ... -- تمام ستونها غير از ستوني كه مي‌خواهيد آن را حذف كنيد را در اينجا بياوريد

INTO TABLE new_table

FROM old_table;

DROP TABLE old_table;

ALTER TABLE new_table RENAME TO old_table;

COMMIT;

براي عوض كردن نوع داده يك ستون به روش زير عمل كنيد:

BEGIN;

ALTER TABLE tab ADD COLUMN new_col new_data_type;

UPDATE tab SET new_col = CAST(old_col AS new_data_type);

ALTER TABLE tab DROP COLUMN old_col;

COMMIT;

4.5) حداكثر اندازه يك رديف،‌ جدول و خود پايگاه داده چقدر است؟

محدوديتها عبارتند از:

حداكثر اندازه پايگاه داده نامحدود (تا 32 ترابايت وجود دارد)

حداكثر اندازه يك جدول 32 ترابايت

حداكثر ا ندازه يك رديف 1.6 ترابايت

حداكثر اندازه يك فيلد 1 گيگا بايت

حداكثر اندازه رديفهاي يك جدول نا محدود

حداكثر ستونهاي يك جدول بسته به نوع جدول بين 250 تا 6000

حداكثر انديسهاي يك جدول نا محدود

البته در حالت نامحدود نيز ما محدود به حجم هاردديسك و فضاي حافظه خواهيم بود. در صورتي كه مقادير مشخص شده به عنوان نامحدود به صورت غير معمولي بزرك شوند كارايي سيستم كاهش خواهد يافت.

براي ذخيره كردن جداول با اندازه خيلي بزرگ نيازي نيست كه سيستم عامل امكان ايجاد فايلهاي بزرگ را داشته باشد. بلكه جداول خيلي بزرگ به صورت فايلهايي به حجم يك گيگا بايت نگاهداري مي‌شوند.

اگر اندازه بلوكهاي داده را برابر 32 كيلو بايت قرار دهيم حداكثر اندازه جدول و حداكثر تعداد ستونها 4 برابر خواهد شد.

4.6) چقدر فضاي ديسك سخت براي ذخيره كردن داده‌‌هاي يك فايل متني مورد نياز است؟

يك پايگاه داده PostgreSQL‌ تا 5 برابر فضايي روي هاردديسك براي نگاهداري يك فايل متني نياز دارد.

به عنوان مثال يك فايل با 100000 خط را در نظر بگيريد كه در هر خط يك عدد صحيح و يك توضيح متني آمده است. فرض كنيد كه رشته متني به طور متوسط 20 بايت باشد. اندازه فايل برابر 2.8 مگا بايت خواهد بود ولي PostgreSQL براي نگاهداري اين فايل به 6.4 مگا بايت اطلاعات نياز خواهد داشت.

32 bytes: اندازه سرايند هر خط به طور تقريبي

24 bytes: يك عدد صحيح و يك رشته 24 بايتي

+ 4 bytes: اشاره گر روي صفحه به يك چندتايي

----------------------------------------

60 bytes در هر رديف

اندازه صفحات داده در PostgreSQL برابر با 8 كيلو بايت است

8192 تعداد بايت‌ها در هر صفحه

------------------- = 136 تعداد رديف‌ها در يك صفحه پايگاه داده

60 تعداد بايت‌هاي هر رديف

100000 تعداد رديفها

-------------------- = تعدادصفحات پايگاه داده

128 تعداد رديفها در هر صفحه

735 تعداد صفحات * 8192 تعداد بايت‌هاي هر صفحه = 6,021,120 مگا بايت

سربار انديسها يا نمايه‌ها از اين مقدار كمتر است ولي چون شامل خود داده‌ها هم هست ممكن است اندازه آنها هم بزرگ شود.

NULLها به صورت bitmap ذخيره مي‌شوند و از اينرو فضاي بسيار كمي را اشغال مي‌كنند.

4.7) چگونه مي‌توانم بفهمم كه چه كاربران،‌ پايگاه داده،‌ نمايه و جداولي در سيستم تعريف شده است؟

psql تعداد زيادي دستور دارد كه با \ شروع مي‌شوند و اين اطلاعات را در اختيار ما قرار مي‌دهند. براي ديدن آنها دستور ?\ را اجرا كنيد. همچنين جداول سيستمي كه نام آنها با pg_ ‌شروع مي‌شود نيز اين اطلاعات را در خود دارند. اجراي برنامه psql با گزينه l- نيز باعث نشان دادن ليست تمام پايگاههاي داده مي‌شود.

همچنين فايل pgsql/src/tutorial/syscat.source نيز فرمانهاي SELECT كه با استفاده از آن مي‌توان اطلاعات پايگاه داده را استخراج كرد شرح داده است.

4.8) چرا درخواستهاي من كند اجرا مي‌شوند يا چرا از نمايه ها استفاده نمي‌كنند؟

به طور معمول براي درخواستها از نمايه‌ها استفاده نمي‌شود. تنها در صورتي از نمايه‌ها استفاده مي‌شود كه اندازه جدول از يك اندازه حداقل بزرگتر باشد و درخواست هم فقط قسمتي از رديف‌هاي جدول را انتخاب كرده باشد. دليل اين كار آن است كه دسترسي‌هاي تصادفي به هاردديسك كه به خاطر نمايه‌ها ايجاد مي‌شود ممكن است از خواندن مستقيم جدول يا خواندن ترتيبي ركوردها كندتر باشد.

براي تعيين اينكه از نمايه استفاده شود يا خير، PostgreSQL بايد اطلاعات آماري را در مورد يك جدول بداند. اين اطلاعات توسط دستور ANALYZE و VACUUM ANALYZE به دست مي‌آيد. با استفاده از اين اطلاعات،‌ بهينه ساز از تعداد رديف‌هاي يك جدول اطلاع پيدا مي‌كند و بهتر مي‌تواند تعيين كند كه آيا از نمايه استفاده شود يا خير. اطلاعات آماري همچنين براي تعيين ترتيب الحاق و روشهاي الحاق به صورت بهينه نيز كاربرد دارد. جمع آوري اطلاعات آماري بايد به صورت دوره‌اي همزمان با تغيير داده‌هاي جدول انجام شود.

نمايه‌ها به طور معمول همراه با دستور ORDER BY به كار برده نمي‌شوند. براي يك جدول بزرگ يك پيمايش ترتيبي همراه با دستور مرتب سازي از به كار بردن نمايه‌ها سريعتر خواهد بود.

اما اگر همراه با ORDER BY‌ از LIMIT استفاده شود اغلب از نمايه‌ها استفاده مي‌شود چون فقط قسمتي از جدول برگردانده مي‌شود. در حقيقت هر چند توابع ()MIN‌ و ()MAX از نمايه‌ها استفاده نمي‌كنند ولي مي‌توانيم با استفاده از دستور زير با استفاده از نمايه‌ها و دستور ORDER BY و LIMIT‌ ، آنها را به دست آوريم.

SELECT col

FROM tab

ORDER BY col [ DESC ]

LIMIT 1;

اگر شما فكر مي‌كنيد كه بهينه ساز سيستم در انتخاب پيمايش ترتيبي اشتباه كرده است با دستور 'SET enable_seqscan TO 'off' مي‌توانيد ببينيد آيا استفاده از نمايه‌ها باعث افزايش سرعت درخواست‌ها خواهد شد يا خير.

استفاده از نمايه‌ها هنگامي كه از علائم ويژه نظير LIKE و ~ استفاده مي‌كنيد فقط در بعضي شرايط خاص كه در اينجا ذكر شده است ممكن است:

ابتداي رشته جستجو بايد به طور صريح مشخص باشد براي مثال:

- دستورات LIKE نبايد با علامت % شروع شوند

- الگوهاي منظمي كه با ~ مي‌آيد حتماً بايد با علامت ^ شروع شود

رشته جستجو نبايد با يك مجموعه از كاراكتر‌ها مثل [a-e] شروع شود

جستجوهاي غيرحساس به متن مثل ILIKE‌ و *~ از نمايه‌ها استفاده نمي‌كنند. در عوض از توابع نمايه‌اي كه در قسمت 4.12 توضيح داده شد استفاده مي‌كنند.

مقدار پيش فرض locale‌ بايد در initdb استفاده شود.

4.9) چگونه مي‌توانم نحوه بررسي درخواست را توسط بهينه‌ساز درخواستها مشاهده كنم؟

راهنماي دستور EXPLAIN را نگاه كنيد.

4.10) نمايه R-tree‌ چيست؟

از نمايه R-Tree براي انديس كردن داده‌هاي فاصله‌اي استفاده مي‌شود. يك نمايه hash نمي‌تواند جستجوهاي محدوده‌اي را انجام دهد. نمايه "B-tree" نيز براي انجام جستجوي محدوده‌اي در يك جهت قابل استفاده است. اما R-Tree مي‌تواند داده‌هاي چند بعدي را نيز پشتيباني كند. براي مثال اگر از نمايه R-tree‌ براي گونه Point استفاده شود سرعت درخواست‌هايي نظير "select all points within a bounding rectangle" به مراتب افزايش مي‌يابد.

مقاله‌اي كه طراحي R-tree را توضيح داده است

Guttman, A. "R-trees: A Dynamic Index Structure for Spatial Searching." Proceedings of the 1984 ACM SIGMOD Int'l Conf on Mgmt of Data, 45-57.

R-tree‌ مي‌تواند چندضلعيها و چند وجهي را پشتيباني كند. در تئوري، R-tree مي‌تواند تعداد بعدهاي بالاتري را نيز پشتيباني كند. در عمل توسعه R-tree‌ نياز به كار بيشتري دارد.

4.11) بهينه ساز تكويني درخواست چيست؟ (Genetic Query Optimizer)

استفاده از GEQO سرعت بهينه سازي درخواست را هنگاميكه تعداد زيادي جدول را با استفاده از الگوريتم ژنتيك الحاق مي‌كنيم افزايش مي‌دهد.

براي جستجوي عبارت منظم از عملگر ~‌ استفاده مي‌كنيم. براي جستجوي غير حساس به متن از عملگر *~ و يا ILIKE‌ استفاده مي‌كنيم.

روش ديگر انجام جستجوي غير حساس به متن در زير نشان داده شده است.

SELECT *

FROM tab

WHERE lower(col) = 'abc';

اين از نمايه‌هاي استاندارد استفاده نمي‌كند. ولي شما مي توانيد با دستور زير يك نمايه ايجاد كنيد و از آن استفاده كنيد.

CREATE INDEX tabindex ON tab (lower(col));

4.13) چگونه مي‌توانم در يك درخواست تشخيص دهم كه يك فيلد NULL‌ است؟

با استفاده از توابع IS NULL و IS NOT NULL مي‌توانيم NULL بودن يك فيلد را تست كنيم.

4.14) تفاوت بين گونه‌هاي مختلف character چيست؟

Type Internal Name Notes

--------------------------------------------------

VARCHAR(n) varchar اندازه، حداكثر طول را نشان مي دهد بدون اضافه شدن كاراكتر اضافه

CHAR(n) bpchar كاراكترهاي بلانك براي پر شدن طول مشخص شده استفاده مي‌شود

TEXT text حداكثر طول را مشخص نمي‌كند

BYTEA bytea آرايه‌اي از بايت با طول متغير

"char" char يك كاراكتر

نام داخلي گونه‌ها را در system catalogue ‌و بعضي از پيغامهاي خطا مي‌توان ديد.

چهار گونه اول همگي از نوع varlena هستند (4 بايت اول روي ديسك طول را مشخص مي‌كند كه به دنبال آن داده‌ها قرار دارند.)‌بنابراين فضاي واقعي استفاده شده روي ديسك از اندازه تعريف شده بيشتر است. اما اين گونه‌ها را مي‌توان فشرده كرد كه اينكار باعث مي‌شود فضاي كمتري روي ديسك اشغال كنند.

براي ذخيره رشته‌هاي با طول متغير(VARCHAR(n‌ بهترين انتخاب است. در اين گونه حداكثر طول رشته محدود است بر خلاف text كه هيچ محدوديتي روي حداكثر اندازه رشته نمي‌گذارد.(در اين گونه حداكثر طول يك رشته يك گيگا بايت خواهد بود)

گونه (CHAR(n براي ذخيره داده‌هاي با طول يكسان است.يك گونه‌ي (CHAR(n با كاراكترهاي بلانك (خالي) پر مي‌شود تا به طول مشخص شده برسد در حاليكه گونه VARCHAR كاراكترها را به همان صورت كه هستند ذخيره مي‌كند. گونه BYTEA براي ذخيره داده‌هاي باينري است به خصوص داده‌هاي باينري كه شامل بايت‌هاي NULL هستند. از نظر كارايي تمام اين گونه‌ها يكسان هستند.

4.15.1) چگونه مي‌توانم يك فيلد سريال يا افزايشي ايجاد كنم؟

PostgreSQL از داده‌هاي سريال پشتيباني مي‌كند. براي ايجاد يك فيلد سريال (براي داشتن يك فيلد منحصر به فرد براي هر رديف )به روش زير عمل كنيد:

CREATE TABLE person (

id SERIAL,

name TEXT

);

دستور بالا به طور اتوماتيك به دستور زير تبديل مي‌شود:

CREATE SEQUENCE person_id_seq;

CREATE TABLE person (

id INT4 NOT NULL DEFAULT nextval('person_id_seq'),

name TEXT

);

براي ديدن اطلاعات بيشتر به راهنماي دستور create_sequence مراجعه كنيد. همچنين مي‌توان از OID‌هر رديف به عنوان يك مقدار منحصر به فرد استفاده كرد. اما در اين حالت براي dump كردن و reload‌كردن پايگاه داده بايد دستور pg_dumps‌ را با گزينه o-‌ اجرا كنيد.

4.15.2) چگونه مي‌توانم مقدار يك درج سريالي را بدانم؟

يك روش براي گرفتن مقدار بعدي يك فيلد سريال استفاده از تابع ()nextval است. در شبه كُدي كه در ادامه آمده است روش انجام اين كار نشان داده شده است:

new_id = execute("SELECT nextval('person_id_seq')");

execute("INSERT INTO person (id, name) VALUES (new_id, 'Blaise Pascal')");

با اجراي دستور فوق مقدار جديد را در متغير new_id نيز خواهيدداشت كه مي‌توانيد آن را در بقيه درخواست‌ها نيز استفاده كنيد. توجه داشته باشيد كه نام SEQUENCEيي كه به طور اتوماتيك ايجاد شده است به صورت table_serialcolumn_seq‌ خواهد بود. كه در آن table‌ نام جدول و serialcolumn نام فيلد سريال جدول مي‌باشد.

براي ديدن مقدار نسبت داده شده به فيلد سريال نيز مي‌توان از تابع () currval به صورت زير استفاده كرد.

execute("INSERT INTO person (name) VALUES ('Blaise Pascal')");

new_id = execute("SELECT currval('person_id_seq')");

و سرانجام شما مي‌توانيد از مقدار OID كه خروجي دستور INSERT است براي ديدن مقدار پيش فرض استفاده كنيد. هر چند اين روش در همه پلتفرمها قابل استفاده نيست و ضمن اينكه فيلد oid‌ بعد از عدد 4 ميليارد دوباره صفر مي‌شود. در زبان perl با استفاده از DBI و DBD::Pg مقدار oid‌را مي‌توانيد به اين شكل استخراج كنيد: بعد از اجراي ()st->execute$ مقدار oid‌ در متغير sth->pg_oid_status$ ذخيره خواهد شد.

4.15.3) آيا توابع ()nextval و ()currval منجر به ايجاد شرايط race براي ساير كاربران مي شوند؟

خير، استفاده از اين توابع شرايط race را به وجود نمي آورد.

براي بالا بردن امكان اجراي همزمان تراكنشها، اعداد سريالي به محض اجراي تراكنش به آنها تخصيص مي يابد در اين حالت اگر بعضي از تراكنشها abort شوند بين اعداد سريالي استفاده شده يك فاصله خالي به وجود مي آيد.

4.16) OID و TID چه هستند؟

OID راه حل PostgreSQL براي داشتن يك شناسه منحصر به فرد براي هر رديف است. هر رديف جديدي كه ايجاد مي شود يك OID منحصر به فرد به آن اختصاص مي يابد. تمام OIDهايي كه در حين initdb ايجاد مي شوند از 16384 كمتر هستند و OIDهايي بعداً توليد مي شود از اين عدد بزرگتر خواهد بود. نكته مهم آن است كه OIDها نه تنها در يك جدول شبيه نيستند بلكه در كل پايگاه داده هيچ دو رديفي داراي OID يكسان نخواهد بود.

PostgreSQL از OID در سيستم داخلي خود براي ايجاد ارتباط بين رديفهاي جداول مختلف استفاده مي كند. توصيه مي شود كه يك ستون از نوع OID براي ذخيره اين فيلد در جدول ايجاد كنيد. ساختن يك نمايه براي اين فيلد باعث دسترسي سريعتر به آن خواهد شد.

تمام پايگاههاي داده در PostgreSQL براي گرفتن OID جديد از يك ناحيه مركزي استفاده مي كند. ولي اگر بخواهيم OID را به روش ديگري بگيريم و يا اينكه در حين كپي كردن يك جدول بخواهيم OIDهاي اصلي آن تغيير نكند به روش زير مي توانيم عمل كنيم:

CREATE TABLE new_table(mycol int);

SELECT oid AS old_oid, mycol INTO tmp_table FROM old_table;

COPY tmp_table TO '/tmp/pgtable';

COPY new_table WITH OIDS FROM '/tmp/pgtable';

DROP TABLE tmp_table;

OID يك عدد صحيح 4 بايتي است و بنابراين حداكثر مقدار آن 4 ميليارد خواهد بود و بعد از آن مقدار آن سرريز خواهد شد. البته تا كنون براي كسي اين اتفاق نيفتاده است و تصميم گرداندگان PostgreSQL آن است كه قبل از آنكه اين اتفاق رخ دهد اين مشكل را برطرف كنند.

TIDها براي شناسايي محل فيزيكي يك رديف بر اساس بلوك و آفست مي باشد. TIDها بعد از تغيير پيدا كردن يك رديف و يا بازخواني آن عوض مي شوند. TIDها توسط نمايه ها استفاده مي شوند.

4.17) معني بعضي از ترمها و كلماتي كه در PostgreSQL‌ استفاده مي‌شود چيست؟

ليست برخي از ترمها و كلماتي كه استفاده مي شوند:

table, relation, class :كلاس، رابطه، جدول

row, record, tuple چندتايي، ركورد، رديف

column, field, attribute صفت، فيلد، ستون

retrieve, select انتخاب، خواندن

replace, updateبه روز كردن، جايگزيني

append, insert درج، اضافه كردن

OID, serial value مقدار سريال

portal, cursor

range variable, table name, table alias

يك ليست عمومي از ترمهاي مورد استفاده در پايگاه داده در آدرس http://hea-www.harvard.edu/MST/simul/software/docs/pkgs/pgsql/glossary/glossary.htm وجود دارد.

4.18) چرا من خطاي "ERROR: Memory exhausted in AllocSetAlloc" مي‌گيرم؟

اين خطا احتمالاً يا به خاطر تمام شدن حافظه مجازي سيستم شماست و يا اينكه كرنل براي برنامه ها در مورد ميزان استفاده از حافظه مجازي محدوديت اعمال كرده است. قبل از اجراي برنامه اصلي يكي از دستورات زير را اجرا كنيد.

ulimit -d 262144

limit datasize 256m

بسته به نوع شل يكي از اين دستورات ممكن است با موفقيت اجرا شود. با اجراي آن دستور محدوديت حافظه مجازي براي برنامه ها برداشته شده و با اين كار احتمالاً درخواستي كه قبلاً خطا مي داده است اجرا خواهد شد.

4.19) از كجا تشخيص دهم كه ويرايش يا نسخه PostgreSQLيي كه من استفاده مي‌كنم چيست؟

با اجراي دستور ()SELECT version

4.20) چرا حين اجراي عمليات روي large-objectها خطاي "invalid large obj descriptor"به وجود مي آيد؟

شما بايد قبل از شروع دستوراتي كه با large-objectها كار مي كنند BEGIN و بعد از آنها هم يك END بگذاريد. در حال حاضر PostgreSQL هندل large-objectها را در زمان نهايي شدن تراكنش (commitشدن) مي بندد. به همين دليل اولين تلاش براي انجام هر كاري با هندل منجر به خطاي invalid large obj descriptor خواهد شد. براي جلوگيري از اين خطا حتماً بايد از يك تراكنش استفاده كنيد. اين كار همانطور كه قبلاً گفته شد با استفاده از قرار دادن BEGIN و END در ابتدا و انتهاي دستورات انجام مي شود.

اگر اين خطا را در حين استفاده از يك درايور ODBC دريافت كرديد احتمالاً بايد اين دستور را اجرا كنيد: set auto-commit off

4.21) چگونه يك ستون ايجاد كنم كه مقدار زمان جاري را به عنوان مقدار پيش‌فرض داشته باشد؟

از CURRENT_TIMESTAMP استفاده كنيد در مثال زير نحوه انجام اين كار نشان داده شده است:

CREATE TABLE test (x int, modtime timestamp DEFAULT CURRENT_TIMESTAMP );

4.22) چرا "زير درخواستهايي" كه از IN استفاده مي‌كنند كند هستند؟

در نسخه هاي قبل از 7.4 عمل الحاق زير درخواست و درخواست اصلي به اين صورت انجام مي شود كه نتايج به دست آمده از زير درخواست به صورت ترتيبي براي هر رديف اعمال مي شود. اگر زيردرخواست رديف هاي كمي را به عنوان خروجي برگرداند و درخواست بيروني رديف هاي زيادي را شامل شود استفاده از IN بهترين روش است در غير اينصورت بهتر است از EXISTS استفاده شود

SELECT *

FROM tab

WHERE col IN (SELECT subcol FROM subtab);

به:

SELECT *

FROM tab

WHERE EXISTS (SELECT subcol FROM subtab WHERE subcol = col);

براي اجراي سريع اين درخواست بايد براي ستون subcol نمايه ايجاد شده باشد.

در نسخه هاي بعد از 7.4 IN براي الحاق از همان تكنيك پيچيده مورد استفاده در دستورات معمولي استفاده مي كند و بنابراين استفاده از آن نسبت به EXISTS ارجحيت دارد.

4.23) چگونه مي‌توانم يك الحاق خارجي (outer join) انجام دهم؟

براي انجام الحاق خارجي به روش زير عمل كنيد:

SELECT *

FROM t1 LEFT OUTER JOIN t2 ON (t1.col = t2.col);

يا

SELECT *

FROM t1 LEFT OUTER JOIN t2 USING (col);

درخواستهاي بالا t1.col , t2.col را به هم الحاق مي كند و همچنين رديفهاي t1 كه نظير آنها در t2 نبوده است را نيز برمي گرداند. اگر از RIGHT استفاده شود نتيجه بر عكس است. يعني رديفهاي t2 كه نظير آنها در t1 نباشد را نشان مي دهد و اگر از FULL استفاده شود نتيجه هم شامل رديفهاي t1 است و هم شامل رديفهاي t2. استفاده از كلمه OUTER اختياري است چرا كه اين كلمه به طور ضمني در دستورهاي LEFT, RIGHT, FULL وجود دارد.

در نسخه هاي قبلي پايگاه داده مي توانيم الحاق خارجي را به كمك دستورهاي UNION, NOT IN شبيه سازي كنيم. اين كار در مثال زير نشان داده شده است:

SELECT tab1.col1, tab2.col2

FROM tab1, tab2

WHERE tab1.col1 = tab2.col1

UNION ALL

SELECT tab1.col1, NULL

FROM tab1

WHERE tab1.col1 NOT IN (SELECT tab2.col1 FROM tab2)

ORDER BY col1

4.24) چگونه مي‌توان درخواستهايي از چند پايگاه داده توليد كرد؟

در حال حاضر اين كار امكان پذير نيست. PostgreSQL فقط امكان درخواست از پايگاه داده اي را مي دهد كه در حال حاضر به آن متصل باشيد و نمي‌توان به طور همزمان از دو پايگاه داده استفاده كرد. البته يك برنامه كاربردي خود مي تواند به طور همزمان دو پايگاه داده را مورد استفاده قرار داده و نتايج را با هم تركيب كند ولي نمي تواند در يك درخواست به هر دو پايگاه داده رجوع كند.

4.25) چگونه خروجي يك تابع مي‌تواند چند رديف يا ستون باشد؟

در نسخه 7.3 خروجي يك تابع مي تواند چند رديف يا چند ستون باشد. براي ديدن اطلاعات بيشتر به سايت زير مراجعه كنيد:http://techdocs.postgresql.org/guides/SetReturningFunctions

4.26) در توابع PL/PgSQL چرا نمي‌توان با اطمينان جداول موقت را ايجاد يا حذف كرد؟

PL/PgSQL محتواي توابع را ذخيره (cache) مي كند. يك اثر بد جانبي اين كار آن است كه اگر در تابع از يك جدول موقت استفاده شود و بعداً آن جدول حذف و يك جدول جديد به جاي آن ايجاد شود، در فراخواني مجدد آن تابع، محتواي ذخيره شده تابع هنوز به جدول قديمي اشاره مي كند و بنابراين اجراي تابع با اشكال مواجه مي شود. راه حل اين مشكل آن است كه براي جداول موقت از دستور EXECUTE استفاده شود كه اين كار سبب مي شود كه درخواست براي هر بار اجرا مجدداً پيمايش و تفسير شود.

4.27) چه گزينه‌هايي براي تكرار (replication) وجود دارد؟

There are several master/slave replication options available. These allow only the master to make database changes and the slave can only do database reads. The bottom of http://gborg.PostgreSQL.org/genpage?replication_research lists them. A multi-master replication solution is being worked on at http://gborg.PostgreSQL.org/project/pgreplication/projdisplay.php.

4.28) چه گزينه‌هايي براي رمزنگاري وجود دارد؟

contrib/pgcrypto شامل توابع رمزنگاري زيادي است كه مي توان از آنها در دستورات SQL استفاده كرد.

براي رمز كردن ارتباط بين client و server پايگاه داده حتماً گزينه SSL را بر روي پايگاه داده فعال كنيم.

در نسخه 7.3 به بعد كلمات عبور كاربران به طور اتوماتيك به صورت رمز شده ذخيره مي شود ولي در نسخه هاي قبلي بايد گزينه PASSWORD_ENCRYPTION را در فايلpostgresql.conf فعال كنيم.

مي توان پايگاههاي داده را روي يك فايل سيستم رمزشده نگاهداري كرد

--------------------------------------------------------------------------------

Extending PostgreSQL

5.1) من يك تابع نوشته‌ام. چگونه آن را در psql اجرا كنم؟ چرا با اجراي آن core dump مي‌گيرم؟

دلايل مختلفي مي تواند باعث بروز اين مشكل شود. اما قبل از همه، تابع خود را به صورت جدا تست كنيد.

5.2) چگونه مي‌توانم در توليد نوع‌ها و توابع جديد و جالب براي PostgreSQL‌ همكاري و مشاركت داشته باشم؟

كد خود را به گروه پستي pgsql-hackers ارسال كنيد.

5.3) چگونه مي‌توانم يك تابع به زبان C بنويسم كه خروجي آن يك ‌tuple (چند تايي) باشد؟

در نسخه هاي 7.3 به بعد يك تابع مي تواند يك جدول را به عنوان خروجي برگرداند. اين ويژگي در توابعي كه به زبانهاي C و PL/PgSQL نوشته مي‌شوند به طور كامل وجود دارد. راهنما برنامه نويسان را مطالعه كنيد. يك مثال از نحوه برگرداندن يك جدول به عنوان خروجي در contrib/tablefunc آمده است.

5.4) من يك فايل منبع را عوض كرده ام چرا در عمليات كامپيل مجدد آن، تغيير ديده نمي‌شود؟

Makefile براي فايلهاي include شده وابستگيها را به درستي نشان نمي دهد. براي اطمينان از اينكه فايلي كه عوض كرده ايد حتماً دوباره كامپيل مي‌شود دستور make clean را اجرا كنيد. اگر از كامپيلر gcc استفاده مي كنيد مي توانيد از گزينه enable-depend-- در موقع اجراي برنامه configure استفاده كنيد اين گزينه باعث مي شود كه وابستگيها به طور اتوماتيك توليد شود.

مأخذ:

http://www.postgresql.org/files/documentation/faqs/FAQ_farsi.html

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد

اين مطلب در تاريخ: شنبه 23 اسفند 1393 ساعت: 23:21 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره مروري بر سيستمهاي بانك اطلاعاتي و مزاياي Oracle,تحقیق درباره سيستمهاي بانك اطلاعاتي و مزاياي Oracle,تحقیق درباره POSTGEERSQL,

نويسنده:nevisandeh

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

تحقیق درباره سیستم اطلاع تجاری

بازديد: 135

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

مدل چندجانبه دربازاريابي اينترنتي

هافمن ونواك (1996) معتقدهستند كه اينترنت باعث شده ارتباطات بازاريابي سنتي كه به صورت يك به چند بودبه صورت چند به چند دربيايد.درمدل يك به چند ،شركت پيامي راازطريق يك وسيله ارتباطي يايك رسانه به مشتريان متعددارسال مي كند.دراين ارتباط مصرف كنندگان قادربه برقراري ارتباطات پويا باشركت نبوده وصرفا به صورت شنونده مل مي كردند .مدل سنتي يك به چند باعث مي شدكه مشتريان دمعرض بمباران پيامهاي تبليغاتي شركت ازطريق رسانه هايي مثل تلوزيون،راديو،مجله ،... قراربگيرند،درحالي كه نمي توانستند به صورت فعال باشركت ارتباط برقراكرده وبرآن پيامها تاثير بگذارند.مدل سنتي ارتباطات بازاريابي درشكل شماره دوترسيم شده است.اين مدل داراي سه ويژگي زيراست:

1-وسيله ارتباطي يارسانه فقط به عنوان كانال انتقال پيام ويامضمون ازشركت به مصرف كننده عمل مي كند.

2- مصرف كنندگان به معناي واقعي كلمه فقط شنونده هستندوفرض مي شودكه ازنظر ذائقه هايشان درمورد اطلاعات منتقل شده ،همگي بين متجالس هستند؛

باظهوراينترنت وبكارگيري ان درارتباطات بازاريابي،مدل سنتي يك به چند مدل جديد به چند تغييرپيداكرد.دراين مدل شركتها ومصرف كنندگان متعددبااستفاده ازيك رسانه كه همان اينترنت است باهم ارتباط دارندوبه دليل توانايي خاص اين رسانه كه امكان برقراري ارتباط همزمان شركتهاي متعددراباخود ويابامصرف كنندگان متعددمي ده د طرفهاي شركت كننده درارتباط مي تواند بايكديگر تعامل داشته وبرهم اثر بگذارند.مدل چندبه چنددر شكل شماره سه ترسيم شده است.اين مدل نوين داراي ويژگيهاي زيراست:

مشتريان مي توانندازطريق رسانه مضمون وپيامي رافرستاده وبه تعامل يكديگر بپردازند؛

مشتريان وشركتها مي توانندباهم تعامل داشته باشند؛

مشتريان مي توانندخود؛پيامها ومضامين تجاري رابه رسانه منتقل كنند.بدين رتيب مدل جديدي ازارتباطا ت پيش روي بازايان قرادارد.

كه بايد بابكارگيري محاسن آن ودر درصورت وجودازبين بردن آن ،درجهت برآوردن نيازهاي مشتريان ورسيدن به اهداف سازماني قدم بردارند.اگرچه بازاريابي اينترنتي درچندسال اخير رونق يافته است امااكثر شركتها عمدتاازآن براي ترفيع وتبليغ استفاده كرده اند.تنها تعدادمحدودي ازاين شركتها به طور كامل ازپتانسيل بازريابي اينترنتي بهره گرفته اند(2001 ، KIANG AND CHI) ،شايد يكي از علل عدم بكارگيري كامل بازريابي مبتني براينترنت عدم شناخت نسبت به مزاياي بالقوه آن است.

مزاياي بازاريابي اينترنتي:

گرچه درابتداي تجاري شده اينترنتي ابزارهاي زيادي درمورد توانايي آن براي تحول تجارت وفعاليتهاي اساسي آن مثل بازاريابي صورت گرفت كه اكثرا خيالي پيش بيني نبود اماتدريجاباگذشت زمان وانجام تحقيقات مختلف دراين زمينه ،تواناييهاومزاياي اينترنت به طور واقع بيانه اي موردشناسايي قرارگرفت.مزاياي بازاريابي اينترنتي توسط محققان مختلف موردبررسي قرارگرفت وطبقه بندي شده است.يكي از اين طبقه بنديها مربوط به كيانگ وچي(2001)است. آنها مزاياي بازاريابي رادرسه بعد موردبررسي قرارداده اند:

الف)بعدارتباطاتي- (تبادل اطلاعات ميان خريداران وفروشندگان): اينترنت وسيله اي بي نهايت موثربراي دسترسي به ،سازماندهي وتبادل اطلاعات است.خصوصيات منحصر به فرد اينترنت كه مربوط به بعدارتباطي هستند عبارتند:

توانايي درنگهداري حجم وسيعي ازاطلاعات كه بتوان آنها راباهزينه هاي پائين،ازهزكجاي جهان وتوسط هركسي ازطريق شبكه جستجو كرده ويامنتشر ساخت؛

تعامل پذيري وتوانايي درارائه اطلاعات همزمان:

ارائه تجارب اداراكي كه بسيار بيشتر ازتجارب ادراكي حاصل ازرسانه كاغذي است.

اينترنت مي تواند اطلاعات موردنياز مشتري رابه صورت همزمان درخواست ^ ، به صورت 24ساعته ودرهفت روزهفته ،دردسترس اوقراردهدواين به معني تعامل بيشتر ،خدمات بهتروپاسخگويي سريع تربه مشتري است.

روشهاي برقراري ارتباطات دراينترنت متفاوت بوده وازپست الكترونيكي وگروههاي خبري تااتاقهاي گفتگو وغيره را شامل مي شود .اين روشها به بازاريابان امكان مي دهند تاازنيازهاي درحال تغييرمشتريان باخبر بوده واستراتژي هاي بازاريابي خودرابااين تغييرات تطبيق دهند.همچنين استفاده ازاينترنت اماكن جمع آوري اطلاعات درمورد مشتريان ازطريق نظرسنجي برخط است .شركتهابااستفاده ازاين اطلاعات مي توانندتبليغاتي مناسب باتك تك مشتريان ارائه كنند.اين توانايي موجب تسهيل بازاريابي ارتباطي واجراي برنامه هاي وفاداري مي شود. عامل ديگري كه درمورد محصولات مزيت حساب ميي شود،عدم وجود تماس رودررودرارتباطات اينترنتي است.اين عدم تماسروردرودرخريد محصولاتي همانندداردو براي بيماريهاي خاصي كه افراد ازذكرنام آنها خجالت مي كشند يك مزيت مهم به شمارمي رود.

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد

اين مطلب در تاريخ: شنبه 23 اسفند 1393 ساعت: 23:20 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره سیستم اطلاع تجاری,تحقیق درباره مدل چندجانبه دربازاريابي اينترنتي,مدل چندجانبه دربازاريابي اينترنتي,

نويسنده:nevisandeh

http://www.cdrom-guide.com

تحقیق درباره سخت افزار کامپیوتر

بازديد: 405

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

«به نام خدا»

فهرست

CD-ROM چگونه كار مي‌كند؟

سي دي رام (CD-ROM) و دي وي دي (DVD)

سي د‌ي‌هاي ضبط نشدني

دي وي دي‌ها را بشناسيم

تعريف فرمتهاي دي وي دي

دي وي دي، آري يا نه؟

آيا هنگام خريد ديسكران دي وي دي – رام فرا رسيده است؟

دائره المعارفهاي سي دي رامي

تعويض گر سي دي رام چيست؟

آشنايي با ساختمان CD-ROM

كتابخانة كامپيوتري

كتابهاي رنگي استانداري ديسكهاي فشرده

تعمير و نگهداري ديسكهاي ليزري

رفع اشكال ديسكران سي دي رام

چگونه ديسكران سي دم رام نصب كنيم؟

CD-ROM چگونه كار مي‌كند؟

آخرين پيشرفتهاي صنعت CD-ROM چيست؟

CD-ROM‌ها هر روز و هر روز سريعتر مي‌شوند اما سريعترين آنها ممكن است از دستگاههاي قبلي كندتر باشد و يك دستگاه اسماً كند هم ممكن است از دستگاههاي به ظاهر سريع سريعتر عمل كند. چگونه؟ چه كسي بررسي كرده است كه يك دستگاه سي دي رام (CD-ROM) دقيقاً به همان سرعتي عمل مي‌كند كه روي بسته‌بندي آن نوشته شده است؟ آيا واقعاً لازم است دستگاه سي دي رام خود را با يك نوع جديدتر عوض كنيد؟ شما به عنوان يك خريدار حق داريد در قبال پولي كه مي‌دهيد دستگاه بهتري به دست بياوريد. از سوي ديگر، آيا بهتر نيست يك دستگاه DVD تهيه كنيد كه مي‌گويند تا چند سال ديگر سي دي رام را كنار خواهد زد؟

براي داشتن پاسخ صحيح اين سؤالات بايد قدري اطلاعات از طرز كار و دانش فني دستگاههاي سي‌دي رام داشته باشيد.

CD-ROM مخفف انگليسي كلمات ديسك فشرده – حافظه فقط خواندني[1] است و دستگاه سي دي رام ديسكهايي را مي‌خواند كه فقط از روي آنها مي‌توان خواند و روي آنها نمي‌توان نوشت. يك سي دي رام تقريباً به اندازه 700 ديسكت فلاپي اطلاعات را در خود جاي مي‌دهد در نتيجه وسيلة بسيار مناسبي براي نرم‌افزارهاي بازي، دائره العمارفها، كتاب راهنماي تلفن و برنامه‌هاي چند رسانه‌اي است.

همين چند وقت پيش، وقتي اولين سي دي رامها بازار را تسخير كردند، با سرعت انتقال 150 كيلو بايت داده در ثانيه از ديسك به كامپيوتر سر و صدايي به راه انداختند. اكنون، در حالي كه چند سالي بيشتر از آن زمان نمي‌گذرد، سرعت بازيابي داده‌ها توسط سي دي رام به 3600 كيلو بابت در ثانيه رسيده است – يعني 24 برابر سريعتر – كه آن را به صورت 24X نمايش مي‌دهند. سرعت انتقال داده‌ها توسط سي دي رام را با 24X,…4X, 2X نشان مي‌دهند. يعني 2، 4، … و 24 برابر سرعت اولين دستگاههاي سي‌دي رام.

سي دي رام‌ها چگونه كار ميكنند؟

درون دستگاه سي دي رام يك موتور وجود دارد كه صفحة سي‌دي رام را مي‌چرخاند. يك هد هم درون اين دستگاه روي سطح سي‌دي رام حركت مي‌كند تا از بخشهاي مختلف صفحة سي‌دي رام اطلاعات را بخواند. حركت اين هد روي صفحة سي‌دي رام مشابه حركت سوزن گرامافونهاي قديمي روي صفحة گرامافون است با اين تفاوت كه هد در سي‌دي‌رام با صفحه به هيچ وجه برخورد نمي‌كند. گردش صفحه سي دي رام در دستگاه به دو نوع متفاوت صورت مي‌گيرد. در يك روش، سرعت خواندن داده‌ها خيلي بالا نيست و در حد مشخصي ثابت مي‌ماند. در روش ديگر مي‌توان با سرعت فوق‌العاده بالايي داده‌ها را از ديسك خواند اما نه هميشه و نه براي همه داده‌ها. براي روشن شدن موضوع به ادامه مطلب توجه فرماييد.

يك صف بلند و مرتب از سربازها را در نظر بگيريد كه در كنار هم و دوشادوش يكديگر ايستاده‌اند. اگر نفر اول صف در جا بزند و نفرات بعدي همانطور كه در كنار هم يك صف تشكيل داده‌اند، شروع به گردش دور نفر اول كنند مثل اين است كه نفر اول مركز دايره و صف مرتب كنار هم يك شعاع دايره است كه پيوسته روي سطح دايره مي‌چرخد. در چنين حالتي نفر كنار اول بايد قدمهاي خيلي كوچكي بردارد و آهسته بچرخاند. به همين ترتيب نفراتي كه به نفر اول يا مركز دايره نزديكترند بايد قدمهاي كوچكتري بردارند در حالي كه نفرات آخر صف يعني آنهايي كه دورتر از مركز دايره هستند بايد قدمهاي بلندتري بردارند و تندتر بدوند تا صف به هم نخورد و بتواند دور مركز بچرخد. در واقع نفرات آخر صف مجبورند بدوند. در حركت يك صفحة سي‌دي رام نيز همين اصل وجود دارد. داده‌هايي كه روي شيارهاي داخلي و نزديكتر به مركز صفحه قرار دارند خيلي آهسته‌تر مي‌چرخند تا داده‌ها روي شيارهاي بيروني. به همين دليل سازندگان دستگاههاي سي‌دي رام نمي‌توانند سرعت بازيابي داده‌ها از سي‌دي رام را كاملاً دقيق بيان كنند چون داده‌هاي روي شيارهاي بيروني خيلي سريعتر خوانده مي‌شوند در حالي كه داده‌هاي روي شيارهاي نزديك مركز اين حالت را ندارند در نتيجه سرعت خواندن داده‌ها بر حسب اين كه آنها چطور روي ديسك پراكنده باشند متفاوت خواهد بود.

روش فني ساخت دستگاههاي سي‌دي رام تا همين اواخر روشي معروف به سرعت ثابت خطي[2] يا CLV بود. در روش CLV سرعت داده‌ها هميشه ثابت است چه سي‌دي رام از شيار دروني بخواند چه از شيار بيروني زيرا سرعت چرخش صفحه تغيير مي‌كند.

وقتي دستگاه سي‌دي رام از مركز صفحه دور مي‌شود و به شيارهاي بيروني نزديك مي‌شود، سرعت چرخش صفحه كند مي‌گردد. بدين ترتيب با تند و كند كردن گردش صفحه سي دي رام اطلاعات را در هر جاي ديسك كه باشد با سرعت ثابتي بازيابي مي‌شود. سازنده سي‌دي رام هم به سادگي مي‌تواند سرعت دستگاه را مشخص كرده و روي بسته‌بندي اعلام نمايد. اشكال اين روش در اين است كه تغييرات مداوم در گردش صفحه باعث تأخير در خواندن اطلاعات بايد صبر كند تا گردش صفحه تغيير كرده و تند يا كند شود. اين تأخير مانعي در راه ساخت دستگاههاي خيلي سريع است و اجازه نمي‌دهد سرعت بازيابي داده‌ها از مقدار معيني فراتر برود.

نياز به سرعت بيشتر در بازيابي داده‌ها باعث شد تا روش فني ديگري ابداع شود كه به روش CAV [3]يا سرعت زاويه‌اي ثابت معروف است.

در روش CAV درست برعكس CLV عمل مي‌شود. يعني سرعت گردش صفحه ثابت است و سرعت خواندن داده‌هاست ك تغيير مي‌كند. در اين روش هرچه هد از مركز صفحه به سمت بيرون مي‌رود، سرعت بازيابي داده‌ها بيشتر مي‌شود در نتيجه سرعت كار دستگاه كاملاً بستگي دارد به اين كه داده‌ها چگونه و در كجاي صفحه سي‌دي رام پراكنده شده باشند.

همين نكته در روش CAV است كه سرعت nx مندرج در روز دستگاه را زير سؤال مي‌برد. سازنده‌اي كه مي‌خواهد دستگاه سي‌دي رامش را خيلي سريع معرفي كند، حداكثر سرعت بازيابي داده‌ها يعني سعت بازيابي داده‌هاي واقع در شيارهاي بيروني ديسك را به عنوان سرعت دستگاه اعلام مي‌كند در حالي كه سرعت واقعي دستگاه را خوب است به صورت مثلاً 8x تا 16x با ميانگين سرعت 12x نمايش داد. خريداران بي‌خبر از اين قضايا وقتي دستگاه جديدي مي‌خرند و انتظار سرعت فوق‌العاده بالايي را بر حسب نوشتة روي بسته‌بندي دارند، با ديدن عملكرد آهستة دستگاه اغلب از خريد خود مأيوس مي‌شوند در حالي كه اين مسئله ناشي از اشكال دستگاه نيست. هرچند خوب است روي بسته‌بندي دستگاه سي‌دي رام قيد شود كه في‌المثل «اين دستگاه با حداكثر سرعت 24x و حداقل سرعت 10x داده‌ها را بازيابي مي‌كند» اما متأسفانه اكثر سازندگان مايل به افشاي اين مطلب فني نيستند.

آيا خريد يك دستگاه جديد لازم است؟

با تمام اين صبحتها و ابهاماتي كه در مورد مدلهاي جديد دستگاههاي سي‌دي رام وجود دارد آيا به صلاح است كه دستگاه سي‌دي رام خود را با يك نوع جديدتر عوض كنيم؟ و آيا اصلاً يك كامپيوتر قديمي مي‌تواند با يك دستگاه جديد سي‌دي رام به خوبي كار كند؟

خريد يك دستگاه سي‌دي‌رام منافع و معايبي دارد. در ادامة مقاله نظرات يكي از دست اندركاران توليد و فروش دستگاههاي سي‌دي‌رام را در مورد خريد يك دستگاه جديد منعكس مي‌كنيم. تصميم‌گيري با خود شماست:

برعكس اكثر دستگاههاي خريد و تازه‌هاي صنعت، نصب يك دستگاه سي‌دي‌رام جديد نياز چنداني به ارتقاء سيستم كامپيوتر قديمي ندارد و دستگاههاي سي‌دي‌رام با حداقل امكانات سخت‌افزاري كار مي‌كنند. در اغلب موارد كامپيوتر شما بايد بتواند با هر دستگاه سي‌دي‌رام با هر سرعتي كار كند. البته توجه داشته باشيد كه اگر ناگزيريد يك دستگاه 24x را روي يك كامپيوتر كند 486 نصب كنيد، كار خواهد كرد اما نه با آن كارايي كه از دستگاه سي‌دي‌رام خود انتظار دايرد. وقتي روي جعبه سي‌دي‌رام ذكر مي‌شود كه سخت‌افزار لازم يك پردازنده پينتيوم 100 مگاهرتز است يعني اين حداقل سخت‌افزار لازم براي بهترين كارايي دستگاه سي‌دي‌رام است. نكته اساسي اين است كه قبل از خريد يك دستگاه سي‌دي‌رام دقت كنيد كه آيا سخت‌افزار لازم آن را داريد يا خير.

به گفتة همين صاحب نظر هر چه برنامه‌هاي نرم‌افزاري پيچيده‌تر و حجيم‌تر مي‌شوند، ضرورت استفاده از سي‌دي رام مشخص‌تر مي‌شود. اولين مزيت داشتن سي‌دي‌رام نصب سريع نرم‌افزارها و برنامه‌هاي بزرگي همچون microsoft Office است. چون بازيابي داده‌ها از يك سي‌دي رام سريعتر انجام مي‌شود، نصب يك نرم‌افزار بزرگ هم خيلي سريعتر انجام مي‌شود. پس از نصب، هر چند كه بعضي از اطلاعات ممكن است روي ديسك سخت بنشيند اما همچنان حجم زيادي از اطلاعات مي‌ماند كه بايد از روي سي‌دي‌رام خوانده شود. طبيعاً هرچه دستگاه سي‌دي‌رام سريعتر باشد، اجراي برنامه‌ سريعتر انجام خواهد شد. همچنين در مورد بازيهاي كامپيوتري داشتن يك دستگاه سي‌دي‌رام سريع از پرشها و مكثهاي ملا‌آور در حين بازي جلوگيري مي‌كند. همه روزه تعداد بيشتري از نرم‌افزارها حاوي قطعات ويدئويي مي‌شوند. براي به كارگيري آنها هم هرچه دستگاه سي‌دي‌رام سريعتر باشد، نمايش اين قطعات ويدئوي با لرزش وپرش كمتر همراه است. اما در هر حال براي ارتقاء و خريد يك دستگاه سي‌دي‌رام جديد و سريع بايد آگاهانه عمل كرد. شما مي‌توانيد اين مسئله را با خريد يك آمپلي‌يار قياس كنيد. اگر شما يك آمپلي‌فاير 10 وات داشته باشيد و آن را با يك آمپلي‌فاير 20واتي عوض كنيد، تغيير محسوسي در بلندتر شدن صدا نخواهيد ديد اما البته اگر آمپلي فاير 10 وات خود را با يك آمپلي‌فاير 100 واتي عوض كنيد، مطمئناً تفاوت آن دو را حس خواهيد كرد.

در مورد دستگاه سي‌دي‌رام هم همين طور است0 اگر شما يك دستگاه 4x داريد و آن را به يك دستگاه 6x تغيير مي‌دهيد انتظار نداشته باشيد تفاوت چنداني در كار ببينيد اما اگر يك دستگاه 4x يا 8x را به يك دستگاه 24x تغيير دهيد، آنگاه تفاوت كار محسوس خواهد بود. دقت كنيد كه اگر يك دستگاه 16x داريد احتمالاً با تعويض آن با يك دستگاه 24x بهبود چنداني در كار شما حاصل نخواهد شد و نيازي به اين تعويض نيست. به خاطر بياوريد كه درج 24x روي دستگاه بدين معني است كه بيشترين سرعت كار اين دستگاه 24x و احتمالاً سرعت متوسط آن 16x است.

و البته خريداران پروپا قرص لوازم كامپيوتري هم در اين ترديد به سر مي‌برند كه آيا بهتر نيست صبر كنند تا دستگاههاي DVD يا همان ديسكها ويدئوي ديجيتالي به بازاربيايد. (DVDها ديسكهاي شبيه به سي‌دي‌رامها هستند اما با گنجايش خيلي بيشتر – 7/4گيگا بايت!-بدين ترتيب آنها براي كاربردهاي چند رسانه‌اي و فيلمهاي سينمايي ايده‌آلند.) DVDها قرار است تا دو سال آينده وارد بازار شوند و با پيشرفتهاي سريع صنعت مي‌توان اميدوار بود كه تا 18 ماه آينده به بازار بيايند.

اما اين كه آيا DVD بازار را از سي‌دي‌رام خواهد گرفت يا نه بستگي به اين دارد كه چه اندازه قيمت بالاي آن پايين بيايد و بازار چطور از آن استقبال كند. در حال حاضر حداقل قيمت يك دستگاه DVD 400دلار آمريكاست در حالي كه شما با حدود 200دلار مي‌توانيد سريعترين و گرانترين دستگاه سي‌دي‌رام را تهيه كنيد. سخن آخر اين كه هر چند انتظار اين است كه آينده از آن DVDها باشد اما در حال حاضر قيمت بسيار پايين‌تر سي‌دي‌رامها توجه خريداران را به خود جلب مي‌كند.

سي‌دي‌رام (CD-ROM) و دي‌وي‌دي(DVD)

ديسكرانها، از زمان معرفي نخستين ديسكران سي‌دي رام (CD-ROM) در اواخر دهة 1980 تا به امروز پيشرفتهاي فراواني داشته‌اند. امروزه، دي‌وي‌دي [4](DVD) با وعدة كار براي كامپيوتر و ويدئو دو باره بازار ديسكرانها را تكان داده است. دي‌وي‌دي همان كاري را براي ويدئو مي‌خواهد انجام بده كه سي‌دي‌ها (CD) براي صنعت صدا انجام دادند.

سي‌دي‌رام زنده مي‌ماند.

آيا عرضه دي‌‍وي دي به معني مرگ سي‌دي‌رام خواهد بود؟ البته، نه. اين ديسكها بيش از گذشته متداول شده‌اند و به نطر مي‌رسد كه صنعت ديسكران سي‌دي‌رام روز به روز در حال پيشرفت است. در حقيقت، چنان پيشرفتهاي سريعي داشته است. در حقيقت، چنان پيشرفتهاي سريعي داشته است كه اكثر كاربران وقت آن را نداشته‌اند كه بفهمند چه چيزي ديسكرانهاي جديد را نسبت به ديسكرانهاي قبلي برتر كرده است.

«سرعت» مهمترين معيار كيفيت يك ديسكران سي‌دي‌رام است. سرعت انتقال[5] داده‌اي ديسكران سي‌دي‌رام سرعتي است كه در آن يك ديسكران داده‌ها را به پردازنده انتقال مي‌دهد. اما سرعت ديسكران سي‌دي‌رام را معمولاً‌بر حسب سرعت انتقال داده‌اي نخستين ديسكرانهاي سي‌دي‌رام ذكر مي‌كنند. سرعت انتقال داده‌اي براي ديسكرانهاي اوليه 150كيلو بايت در ثانيه بود. اين ديسكرانها را يك سرعته (1X) ناميده‌اند. براي اين كه سرعت انتقال داده‌اي يك ديسكران را مشخص كنيد سرعت ديسكران را در 150 ضرب كنيد. به عنوان مثال، استاندارد حداقل براي ديسكرانهاي سي‌دي‌رام در پي‌سي‌هاي جديد چيزي حدود 16x (16سرعته) است. اين به معني سرعت انتقال داده‌اي 2400 كيلو بايت در ثانيه است.

فن‌آوري تعيين كنندة سرعت يك ديسكران به تازگي تغيير كرده است. طرح اولية ديكسران به تازگي تغيير كرده است. طرح اولية ديسكرانهاي سي‌دي رام براساس فن‌آوري «تندي خطي ثابت[6]» (CLV) بود. CLV سرعت انتقال داده‌اي را بدون توجه به جايي كه داده‌ها ذخيره شده‌اند ثابت نگه مي‌داشت. اين كار را با تغيير دادن سرعت چرخش ديسك در ديسكران انجام مي‌داد.

ديسكرانهاي جديدتر براساس نوعي فن‌آوري متفاوت مشهور به «تندي زاويه‌اي ثابت[7]» (CAV) طراحي شده‌اند. CAV سرعت چرخش ديسك را همواره ثابت نگه مي‌دارد. در نتيجه، سرعت انتقال داده‌اي برا ين اساس كه داده‌ها به شيار (track) دروني نزديكتر است يا به شيار بيروني متفاوت است. از اين رو، ديسكرانهايي كه از فن‌آوري CAV بهره مي‌گيرند معمولاً مشخص مي‌كنند كه «سرعت ديسكران» تعيين شده سرعت حداكثر است. به عنوان مثال، روي يك ديسكران 22 سرعته (32x)، دامنة محدودة سرعتي معمولاً‌ از 13x تا ‌32x است.

خصوصيت مهم ديگر يك ديسكران زمان جستجو (Seek time) آن است (زمان جستجو زماني است كه هد خواندن/نوشتن يك ديسكران، موقعيت قطعه‌اي از داده‌ها را مي‌يابد). زماني بود كه زمان جستجوي كمتر از 100 ميلي‌ثانيه را براي ديسكرانها ناممكن مي‌دانستند؛ امروزه زمان جستجوي ميانگين 85 ميلي‌ثانيه براي ديسكرانهاي با سرعت بالا متداول است. در مقايسه، زمان جستجوي ميانگين ديسكهاي سخت نمونه تقريباً 10 ميلي‌ثانيه است.

سرانجام، رابط (interface) (پيوند ارتباطي بين يك ديسكران و سيستم عامل) ديسكران، عامل سوم تعيين كنندة كارايي يك ديسكران است. دو رابط اصلي عبارتند از ATAPI و اسكازي (SCSI). به طور كلي، رابط ATAPI متداولتر و نصب آن ساده‌تر از اسكازي است. اسكازي بيشتر در سيستمهاي شبكه‌اي و ردة بالا به كار مي‌رود.

با آن كه ديسكرانهاي اسكازي نسبتاً سريعتر از ديسكرانهاي ATAPI عمل مي‌كنند اختلاف عمده‌اي بين آنها وجود ندارد، ديسكران سي‌دي‌رام يك وسيلة آهسته است و گذرگاه اسكازي نمي‌تواند كاري براي بالا بردن سرعت ديكسران انجام بدهد.

آينده ديسكها

با آن كه آيندة ديسكها را به احتمال زياد بايد در دي‌وي‌دي (ديسك ويدئويي ديجيتال[8]) ديد، فكر نكنيد كه ديسكرانهاي سي‌دي‌رام به اين زوديها از صحنه خارج بشوند. يك دليل آن است كه بسياري از كاربران كامپيوتر هم اكنون ديسكران سي‌دي‌رام دارند. دليل ديگر آن كه هنوز دي‌وي‌دي به قيمتي نرسيده است كه نظر كاربران را به خود جلب كند. دليل سوم آن كه در حال حاضر دي‌وي‌دي براي كاربران كامپيوتر روميزي حرفي براي گفتن ندارد. مطمئناً براي ويدئو بسيار مهم است؛ اما اكثر مردم هنوز فيلمهاي ويدئويي را روي تلويزيون مي‌بيند نه روي نمايشگر كامپيوتر.

با اين حال، دي‌وي‌دي طي چند سال آينده راه خود را هموارتر خواهد كرد. دو فن‌آوري در حال ظهور دي‌وي‌دي عبارتند از DVD-RAM و DVD+RW، كه هر دو به كاربران امكان مي‌دهند كه داده‌ها را در فرمت دي‌وي‌دي ذخيره كنند.

بزرگترين سؤال در مورد اين فن‌آوريها آن است كه آيا ديسك فشرده كه يك حفاظ پلاستيكي مانند ديسكتها با كارتريجها ندارد مي‌تواند بر اثر خراشها يا اثر انگشت به حيات خود ادامه بدهد. بعضي از كاربران امتحان كردن يك رسانة جديد را مهمتر از مسئلة امنيت داده‌ها مي‌دانند. اما اگر اين رسانه‌ها پايداري خود را به اثبات برسانند بسياري از كاربران سراغ آنها خوهند رفت.

همچون ديسكرانهاي سي‌دي رام، انتظارديسكرانهاي را نداشته باشيد كه سريعتر از مورد 32x باشند. چرخش سريعتر با خطاي در خواندن همراه است. البته، «بيل گيتز» (مديرعامل ميكروسافت) نيز زماني گفته بود كه كامپيوتر شخصي هيچگاه به بيش از 640 كيلو بايت RAM نياز نخواهد داشت.

همچون ساير جنبه‌هاي صنعت كامپيوتر، نمي‌توان به طور قطع فهميد كه در آينده چه اتفاقاتي روي ديسكها رخ خواهد داد. با اين حال،‌بسياري از شركتها مخارج زيادي را صرف پيشرفت دادن فن‌‌آوري ديسك مي‌كنند و اين به آينده‌اي پر هيجان خواهد انجاميد.

اصطلاحات

تندي خطي ثابت (CLV): نوعي فن‌آوري ديسكران كه با تغيير دادن سرعت چرخش ديسك در ديسكران سرعت انتقال داده‌اي را ثابت نگه مي‌دارد.

سي‌دي‌هاي ضبط شدني

جابجايي از ديسك به سي‌دي‌رام (CD-ROM) در چند سال گذشته افزايش يافته است. امروزه، بسياري از سازندگان، نرم‌افزارهاي خود را بر روي سي‌دي‌رام عرضه مي‌كنند زيرا اين رسانه داده‌هاي بسيار زيادي را در خود جاي مي‌دهد (حدود 600 مگابايت؛ با گنجايش 44/1 مگابايتي ديسكت مقايسه كنيد) و براي ارائه‌هاي چند رسانه‌اي بسيار عالي است. از آنجا كه سي‌دي‌رامها گنجايش بسيار زيادي دارند براي ذخيره‌ و بازيابي داده‌ها به صورت كه انتخاب طبيعي درآمده‌اند؛ متأسفانه، آنها «فقط – خواندني» هستند و كاربران نمي‌توانند آنها را به صورت وسايل ذخيره‌گر به كار ببرند.

با معرفي فن‌آوري «سي‌دي قابل ضبط» (CD-Recordable) يا سي‌دي – آر (CD_R) و امكان دادن به كاربران براي نوشته داده‌ها بر روي سي‌دي‌ها در اوايل دهة 1990، صحنه تغيير كرد. فن‌آوري يكبار نويسي، چند بار خواندني [9](WORM) بدين معني است كه نمي‌توانيد مانند ديسكتها فايلهاي خود را پاك كنيد و مجدداً بنويسيد. افزون بر اين،‌ نسخه‌هاي اولية ديسكرانهاي سي‌دي-آر گران قيمت بودند، نصب و عملياتي كردن آنها دشوار بود، و به دليل مسئله‌آفريني خودشان انسان را به ستوه مي‌آوردند. چون يكبارنويسي بودند در اغلب موارد بخشهاي زيادي از ديسك تلف مي‌شد. اين ديسكها حدود 20دلار قيمت داشتند.

تغييرات جديد سي‌دي‌-آرها را مناسب ذخيره‌سازي و تسهيم‌سازي فايلها كرده است. اين فن‌آوري و نرم‌افزارهاي همراه آنها ساده‌تر شده‌اند. ضمناً كامپيوترهاي امروزي سريعتر و در مديريت جريان داده‌ها كارآمدتر شده‌اند. قيمتها هم براي ديسكران و هم براي ديسكها پايين آمده است؛ ديسكرانها در محدودة 500 دلار هستند و هر ديسك حدود 3دلار به فروش مي‌رسد. ديكسرانهاي سي‌دي‌رام نيز امروزة جزء وسايل استاندارد كامپيوترها درآمده‌اند و مي‌توانند ديسكهاي سي‌دي‌-آر را بخوانند، كه تسهيم داده‌ها را با سايرين ساده‌تر مي‌سازد. هر سي‌دي-آر مي‌تواند حدود 650مگابايت از داده‌ها يا 74دقيقه صدا را ذخيره كند (البته، به دليل فرمت سازي مقدار ظرفيت واقعي كمتر است.)

اما چرا بايد به يك بار نوشتن روي سي‌دي قانع بود؟ نخستين ديسكران «سي‌دي – قابل بازنويسي» (CD-rewriteable) يا (CD-WR) كه در سال 1997 به وسيلة شركت ريكو معرفي شد به كاربران امكان داد تا داده‌ها را 1000 بار با بيشتر روي سي‌دي بنويسند. با آن كه اين ديسكها كمي گرانترند، هر كدام حدود 25 دلار، و گنجايش ذخيره يكسان است، امكان پاك كردن و بازنويسي فايلها معادل يك ديسكت 650مگابايتي را براي شما فراهم مي‌سازد. با اين همه، قيمت و سازگاري دو مسئلة ديسكرانهاي CD-RW است. قيمت ديسكرانهاي آنها حدود 600 دلار است و ديسكهاي CD-RW را همة ديسكرانهاي سي‌دي‌رام نمي‌توانند بخوانند، در نتيجه كمتر ازديسكهاي CD-R با ديسكرانهاي سي‌دي‌رام سازگاري دارند.

آلبومي از ديسكهاي قابل ضبط

فرايند توليد سي‌دي‌رام ديسكهايي را مي‌سازد كه در سطح شياردار خود فرورفتگي يا حفره‌هايي (pit) دارند. محتويات اين ديسكها به وسيلة ليزري كه به شيار تابانده مي‌شود خوانده مي‌شود. حفره‌ها نور را با شدتي متفاوت با سطوح صاف بازتاب مي‌دهند. وقتي ديسك مي‌چرخد، تغييرات در رشد نور بازتابيده شده به اطلاعات ديجيتالي ترجمه ‌مي‌شوند و كامپيوتر شما آنها را به صدا يا اطلاعات ديگر تبديل مي‌كند.

ديسكرانهاي سي‌دي-‌آر «اثر حفره» رابا داغ كردن رنگ روي لاية ضبط‌كنندة ديسك شبيه‌سازي مي‌كنند. اين كار موجب مي‌شود كه آن بخش از شيار بازتاب نوري كمتري داشته باشد. اين اثر براي يك دستگاه پخش سي‌دي يا يك ديسكران سي‌دي‌رام همانند اثر يك ديسك سي‌دي‌رام حفره‌دار است؛ در نتيجه، ديسكهاي سي‌دي‌ـآر با سيستمهاي سي‌دي سازگار مي‌شوند. نظر به اين كه نور ليزر نمي‌تواند رنگ داغ شده را دو باره به حالت بازتابي اوليه تغيير بدهد شما نمي‌توانيد در ناحية استفاده شدة ديسك سي‌دي‌-آر بيش از يك بار بنويسيد.

ديسكرانهاي سي‌دي‌-آر اوليه فقط مي‌توانستند كل يك ديسك را در يك مرحله ضبط كنند. به چنين ديسكهايي ديسكهاي يك جلسه‌ا‌ي گفته مي‌شود. اگر اشتباهي در ضبط رخ مي‌داد ديسك را بلااستفاده مي‌ساخت. در سيستمهاي جديدتر با امكانات ضبط بيشتر، بخشي از ديسك بازهم در بسياري از وضعيتهاي خطادار شدة ديسك قابل استفاده است. همچنين مي‌توانيد فايلهايي را از روي ديسك حذف كنيد، ولي نمي‌توانيد فضاي تخريب شدة ديسك رادو باره به كار بگيريد.

لاية ضبط شدني يك ديسك CD-RW حاوي يك آلياژ تغيير – فاز[10] است. روي يك ديسك نو، اين آلياژ در حالت كريستالي (بلوري) خود است، حالتي كه بازتاب دهنده‌تر است. وقتي ليزر آلياژ را داغ مي‌كند. بخش داغ شده به يك حالت نابريخت (amorphous؛ حالتي كه كاملاً بلوري نيست) تغيير مي‌يابد، كه بازتاب‌دهندگي كمتر دارد و متناظر با يك حفره (pit) در سي‌دي‌هاي معمولي است. اين آلياژ را با استفاده از يك اشعة ليزر كم قدرت‌تر دوباره مي‌توان به حالت كريستالي بازگرداند، كه به شما امكان بازنويسي CD-RW را مي‌دهد.

آنچه موجب مسئله براي ديسكرانهاي سي‌دي‌رام مي‌شود آن است كه ديسك CD-RW به اندازة يك ديسك CD يا CD-R نور ليزر را بازتاب نمي‌دهد. در نتيجه، ديكسرانهاي سي‌دي‌رامي كه قبل از سال 1997 (و بعضي از آنها كه بعد از اين تاريخ) ساخته شده‌اند نمي‌توانند ديسكهاي CD-RW را بخوانند. ديسكرانهاي سي‌دي‌رام سازگار با سي‌دي‌ها مختلف (MultiRead) در سال 1997 به بازار عرضه شدند، و اكثر ديكسرانهاي جديد از استانداردهاي مختلف سي‌دي تبعيت كردند و امكان خواند سي‌دي‌ها، سي‌دي‌-آرها، و CD-RW ها را فراهم ساختند.

از ديسكران سي‌دي‌-‌آر مي‌توان به صورت يك ديسكران سي‌دي‌رام استاندارد بهره گرفت. سي‌دي‌-آرها را نيز مي‌توان روي ديكسران سي‌دي‌رام به كار برد. با آن كه روي سي‌دي-آر فقط يك بار مي‌توانيد ضبط كنيد به دليل قيمت 3دلاري خود ارزشمند هستند وبراي بسياري از كاربردها بازنويسي پذير نبودن آنها اصلاً مهم نيست. از سوي ديگر، تقاضا براي ديسكرانهاي CD-RW رو به افزايش است زيرا محدودة امكاناتي كه ارائه مي‌كنند بيشتر است. از آنها مي‌توان به عنوان ديسكران سي‌دي‌رام استفاده كرد و آنها را مي‌توان براي ضبط CD-R ها و CD-RW ها به كار برد. با اين همه با متداول‌شدن ديسكرانهاي سي‌دي‌رام MultiRead ديگر مسئلة سازگاري چندان اهميتي ندارد.

ديسكرانهاي CD-R و CD-RW با آن كه براي تهية نسخة پشتيبان (backup)، آرشيو‌سازي، و انتقال داده‌ها بسيار مناسب هستند به سرعت ديسك سخت نمي‌توانند داده‌ها را ضبط كنند و به سرعت ديسكرانهاي سي‌دي‌رام جديد نيز نمي‌توانند داده‌ها را بخوانند. اكثر آنها با سرعت 2x (2برابر) داده‌ها را مي‌نويسند (300كيلوبايت در ثانيه) و با سرعت 6x (6برابر) داده‌ها را مي‌خوانند هرچند، اين سرعتها در حال افزايش است. ديسكرانهاي سي‌دي‌رامي كه امروزه در اكثر كامپيوترها نصب مي‌شود 16x تا 24x هستند.

CD-R يا CD-RW ؟

اين كه براي امور ضبط داده‌هاي خود CD-R را انتخاب كنيد يا CD-RW را به طرحهاي شما براي اطلاعات روي ديسك بستگي دارد. اگر در نظر داريد ديسك خود را روي يك دستگاه پخش صوتي سي‌دي يا يك ديسكران سي‌دي‌رام قديمي به اجرا درآوريد (يا داده‌ها را با كسي مبادله مي‌كنيد و مطمئن نيستيد كه آيا او ديسكران جديد mulriread دارد يا نه) اجباراً بايد از CD-R ها بهره بگيريد. اگر نياز به تغيير داده‌هاي روي ديسك داريد، لازم است از CD-RW بهره بگيريد. اين ديسكرانها به شما امكان مي‌دهند كه فايلها را بنويسيد، پاك كنيد و مجدداً بنويسيد.

عامل ديگر قيمت است. اگر قصد داريد داده‌هاي ضبط شدة خود را براي كسي ديگر بفرستيد ارسال يك ديسك 3دلاري بسيار مقرون به صرفه‌تر از ديسك 25دلاري است. افزون بر اين،‌ديسكرانها CD-R كمي ارزانتر از ديسكرانهاي CD-RW هستند. البته، قيمت هر دو نوع در حال پايين آمدن است.

سي‌دي‌-آرها براي آرشيوسازي فايلها، ساخت سي‌دي‌هاي صوتري، ذخيرة دائمي عكسهاي خانوادگي، و شريك شدن اطلاعات با كساني كه فقط مي‌خواهند آنها را تماشا كنند يا به آنها گوش بدهند يا آنها را در سيستم خود كپي كنند بسيار عالي هستند. يكي از مزاياي سي‌دي‌-آر آن است كه داده‌هايي را كه نمي‌خواهيد تغيير پيدا كنند يا پاك شوند به طور دائم ذخيره مي‌كند. همچنين عمر قفسه‌اي طولان‌تري دارد (100سال؛ عمر قفسه‌اي CD-RW ها 30سال برآورد شده است.) كه پايداري داده‌هاي را در طي زمان تضمين مي‌كند.

يك CD-RW همچون يك ديسكت بزرگ است – مي‌توانيد فايلهاي خود را روي يك سي‌دي بنويسيد، پاك كنيد، مجدداً‌ بنويسيد و روزآمد كنيد. نظر به اين كه روي آنها بارها مي‌توانيد بنويسيد براي تهية هفتگي نسخة پشتيبان (backup)، انتقال فايلها از محل كار به جايي ديگر و بالعكس، يا ساخت يك آلبوم عكس خانوادگي كه دائماً روزآمد مي‌شود بسيار مناسب است. اگر لازم باشد كه فضايي از ديسك سخت خود را خالي كنيد، و يا داده‌هايي را از اينترنت «پايين – بارگذاري» (download) كنيد، CD-RW ها راه حل بسيار خوبي هستند.

ضبط يك ديسك

عمل اساسي ضبط يك ديسك CD-RW داده‌اي يا صوتي ساده است (مطلب حاشيه‌اي را ببينيد). به عنوان مثال، با برنامه Adaptec Easy CD Creator مي‌توانيد مشخص كنيد كه ضبط براي داده‌هاست يا براي صدا، فايلهايي را كه بناست ضبط شوند انتخاب كنيد، مشخص كنيد كه ضبط يك جلسه‌اي است يا چند جلسه‌اي (براي سي‌دي‌هاي صوتي)، تعيين كنيد كه قبل از ضبط عمل سيستم آزمايش (test) بشود يا نه، و داده‌ها را ضبط كنيد.

اگر مورد چند جلسه‌اي را برگزينيد مي‌توانيد بعهدها روي شيارهاي ديگر ضبط كنيد. مي‌توانيد در هر جلسه‌‌اي صدا را با استفاده از ديسكران سي‌دي‌رام خود پخش كنيد، اما براي پخش آن روي يك دستگاه پخش سي‌دي صوتي بايد موسيقي يا صداهاي ديگر را در نخستين جلسه ضبط كنيد (دستگاههاي پخش سي‌دي و بعضي از ديسكرانهاي سي‌دي‌رام قديمي وضعيت چند جلسه‌اي را پشتيباني نمي‌كنند) و مطمئن شويد كه جلسه ختم يافته است و ديگر باز نيست. (يادآوري: وضعيت ضبط چند جلسه‌اي (multiple Session) فضاي ديسك را هدر مي‌دهد زيرا براي مشخص شدن ابتدا و انتهاي هر جلسه به فرمت بندي خاصي نياز است.)

اگر فقط فايهاي داده‌اي را ضبط مي‌كنيد Adaptec Direct CD نسبت به استفاده از Easy CD ساده‌تر است. برنامه Direct CD ديسك را طوري پيكربندي مي‌كند كه بتوانيد با آن همانند يا ديسكران با اسم يك حرفي در برنامه‌هاي كاربردي ويندوز 95 كار كنيد.

عمليات ضبط براي يك CD-RW نيز مشابه است، به جز اين كه اين ديسكها ابتدا بايد فرمت شوند، عملي كه شايد يك ساعت وقت بگيرد. وقتي فرمت شد، مي‌توانيد فايلهاي خود را روي آن بنويسيد يا آنها را پاك كنيد، با اين تفاوت كه در اينجا فضاي ذخيرة بيشتري داريد. (يادآوري: ديسكهاي CD-RW را روي دستگاههاي پخش استريوي سي دي‌ نمي‌توانيد پخش كنيد، فقط مي‌توانيد آنها را با استفاده از ديسكرانهاي سي‌دي‌رام MulriRead بخوانيد.)

در يادگيري عمليات ضبط كمي به آزمايش و خطا نياز است، لذا خودتان را آمادة هدر دادن چند سي‌دي-‌آر كنيد. مشكلترين بخش عمليات زماني است كه بخواهيد سي‌دي صدا يا مخلوط صدا و داده‌ها را ضبط كنيد.

پيش از ضبط يا فرمت‌سازي ديسكها، حتماً‌ همة برنامه‌هاي باز را ببنديد و برنامه‌هايي را كه ممكن است به طور ناگهاني اجراي خود را آغاز كنند، مانند محافظهاي صفحه نمايش (Screen saver)، غير فعالي كنيد. بايد مورد آزمايش (test) را طي عمل ضبط، دست كم براي كار اول خود، انتخاب كنيد. با آن كه آزمايش وقت اضافي مي‌گيرد، عمليات ضبط را شبيه‌سازي مي‌كند و بررسي مي‌كند كه آيا سيستم شما سرعت لازم براي ضبط درست را دارد يا نه.

وقتي يادگيري در بارة ضبط چند جلسه‌اي، سي‌دي حالت مخلوط داده و صدا، و ساير خصوصيات آرايش سي‌دي را شروع مي‌كنيد احتمالاً امكانات ضبط فراواني را كشف خواهيد كرد كه پيش از ان از آنها بي‌خبر بوده‌ايد. برنامة Direct CD حاوي يك راهنما (Wizard) براي خودكارسازي عمليات ضبط است، اما بهتر است در نخستين استفادة خود از آن بهره‌ نگيريد.

بسته به ديسكران و نرم‌افزاري كه مي‌خريد امكانات متنوع ديگران برايتان فراهم خواهد شد، مانند ساخت آلبوم عكس يا سي‌دي‌ها ويدئويي، انتخاب موسيقي و فيلترسازي ديجيتالي پارازيتهاي ناخواسته، يا ساخت برچسبهاي سي‌دي. همراه با ديگران معمولاً‌ نرم‌افزار لازم براي ضبط نيز ارائه مي‌شود كه معمولاً استفاده از آنها ساده است.

انتخابها

هنگام خريد يك ديسكران، نخستين مسئله اين است كه آيا ديسكران داخلي برايتان مناسب است يا ديسكران خارجي. ديسكران با رابط استاندارد SCSIي داخلي ارزانتر و كمي سريعتر است اما لازم است يك كارت SCSI نيز بخريد و در يك شكاف توسعة تخته مدرا كامپيوتر خود نصب كنيد. ديسكرانهاي با رابط IDEي خارجي معمولاً كمي گرانتر هستند اما نصب آنها بسيار ساده‌تر است، معمولاً‌ به درگاه موازي پشت پي‌سي وصل مي‌شوند و خودشان درگاهي اضافه دارند كه كابل چاپگر به آن وصل مي‌شود.

براي خريد به چند عامل مانند قيمت، سرعت، و نرم افزار همراه توجه كنيد. فهرست سخت‌افزار و نرم‌افزار، نيازهاي سيستم، و خصوصيات فني ديسكران را به دقت بخوانيد (كه معمولاً روي جعبة بسته‌بندي اين كالا ذكر مي‌شود.) خصوصيات ذكر شده مي‌تواند اطلاعات سودمندي را در بارة عمليات ضبط و فرمتهاي خواند،‌ روشهاي نوشتن، و سرعتهاي انتقال به شما بدهد.

اكثر ديسكرانها معمولاً همراه خود كابلها و سخت‌افزار لازم و يك يا دو ديسك خام را دارند. بعضي از انواع نرم‌افزار كپي‌سازي ديسك، كه معمولاً برنامه‌‌هاي Adaptec Easy CD Creator و Direct CD يا Cequadrat ToGo است، همراه ديسكران ارائه مي‌شود.

قدرت نوشتن، پاك كردن، و بازنوشتن روي رسانة پرطرفدار سي‌دي در حال تغيير دادن نحوة ذخيره، مبادله، دستكاري، و بهره‌گيري از داده‌ها و فايلهاي ديجيتالي كاربران كامپيوتر است. فن‌آوري CD-RW اين قابليت را دارد كه رسانة مبادلة داده‌هاي عمومي بعدي براي كامپيوتر باشد و جايگزين ديسكت 44/1 مگابايتي 5/3 اينچي شود.

اما فن‌آوري رسانه‌هاي ذخيره فرمتهايي سريعتر و پرگنجايش‌تر از CD-R و CD-RW را معرفي كرده است: فرمتهايي كه به كاربران امكان مي‌دهد يك بار روي ديسك دي‌وي‌دي (DVD) بنويسند و DVD-R نام دارند؛ يا فرمتهايي كه چندبار نويسي را امكان مي‌دهند و DVD-RAM، DVD-RW، و فرمت ويدئويي چند رسانه‌اي (MMVF) نام دارند. ظرفيت ذخيرة چند گيگابايتي باور نكردني دي‌وي‌دي‌ها به دليل قيمت بالايي كه فعلاً دارد هنوز مودر سهل‌الوصولي براي كاربران معمولي كامپيوتر نيست. اما با پيشرفت فن‌آوريهاي ساختن اين رسانه و حل مسئلة سازگاري با ديسكهاي ديگر به احتمال زياد كاربران به سمت ديسكرانهاي دي‌وي‌دي خواهند رفت.

هنوز زود است كه تعيين كنيم كدام فرمت باب صنعت خواهد شد؛ سال 1998 سالي فريبنده خواهد بود. اگر هم اكنون دستگاه ضبط مي‌خواهيد ما ديسكران CD-RW را پيشنهاد مي‌كنيم، زيرا هنوز بازار دي‌وي‌دي غير قابل پيش‌بيني است. اگر يك سال مي‌توانيد صبر كنيد انتخاب فرق خوهد كرد.

چطور يك سي‌دي‌ـآر صوتي راضبط كنيم

با استفاده از برنامه CD Easy Creator Deluxe، مي‌توانيد شيارهاي (track) صدا را روي يك سي‌دي در چند مرحلة ساده ضبط كنيد.

مرحلة 1

مشخص كنيد كه يك سي‌دي صوتي را ضبط مي‌كنيد و روي Next تقه بزنيد.

مرحلة 2

داده‌هايي را كه بناست ضبط شوند انتخاب كنيد (مي‌توانيد فايلهاي WAV. روي سيستم يا آهنگهاي يك سي‌دي باشد). روي Add Now براي اضافه كردن انتخابها در صفحه نمايش CD Layout تقه بزنيد. وقتي آمادة كار شديد روي Next تقه بزنيد. امكان وارد كردن يك عنوان ديسك و اسم هنرمند براي معرفي سي‌دي را خواهيد داشت.

مرحلة 3

تعيين كنيد كه آيا جلسه را باز (حالت چند جلسه‌اي) خواهيد گذاشت تا بعدها شيارهاي بيشتري را اضافه كنيد يا جلسه را ختم خواهيد كرد تا بتوانيد سي‌دي را روي يك دستگاه استريوي پخش سي‌دي پخش كنيد. سپس Next را انتخاب كنيد. از شما پرسيده خواهد شد كه آيا مي‌خواهيد پيش از ضبط براي بررسي كفايت سرعت سيستم يك آزمايش داشته باشيد يا نه. انتخاب خود را مشخص كنيد و روي next تقه بزنيد. از شما پرسيده خواهد شد كه سي‌دي را اكنون بسازد يا بعد. روي Create Now و سپس Finish تقه بزنيد.

مرحلة 4

عمليات ضبط مدتي طول خواهد كشيد، به ويژه اگر ضمن ضبط آزمايش هم داشته باشيد. يك نشان دهندة پيشرفت كار را خواهيد ديد.

مرحلة 5

وقتي عمليات به طور موفقيت آميز كامل شود به شما اعلام خواهد شد. اگر خطايي روي دهد، به جاي آن يك پيام خطا نمايش داده خواهد شد. پس از آن كه روي OK تقه بزنيد، وپيش از خروج امكان ذخيرة طرح را خواهيد داشت.

دي وي‌دي‌ها را بشناسيم

نخستين ديسكرانها و كيتهاي ارتقاي DVD به بازار عرضه شده‌اند.

داستان دي‌وي‌دي (DVD) همانند ساير داستانهاي كلاسيك فنآوري كامپيوتر است. همة عناصر كليدي را دارد؛ جنگهاي استاندارد، مسائل سازگاري، مسائل قيمت و … حتي روي اسم آن نيز بحث بوده است. بعضي آن را علامت اختصاري Digital Versatile Disc (ديسك انعطاف پذير رقمي) و بعضي ديگر آن را علامت اختصاري Digital Video Disk (ديسك ويدئويي ديجيتال) دانسته‌اند، و بعضي نيز مدعي‌اند كه اين اسم اصلاً علامت اختصاري نيست.

در اصل، دي‌وي‌دي گام تكاملي بعدي سي‌دي‌رامهاست. دي‌وي‌دي رامها DVD-ROM شبيه سي‌دي‌ها هستند، اما اطلاعات بسيار بيشتري را در خود جاي مي‌دهند- از 7/4 گيگا بايت تا 17 گيگا بايت (آن را با گنجايش 650 مگا بايتي سي‌دي‌ها مقايسه كنيد.) اما دي‌وي‌دي فراتر از يك «سطل بيتهاي بزرگتر) است. دي‌وي‌دي عنصر اصلي همگرايي تلويزيون و پي‌سي است، زيرا روشي براي توزيع فيلمها با خصوصيات اضافي، همچون زاويه دوربين به انتخا كاربر و پشتيباني چندزباني است. و سرانجام، همچون سي‌دي‌ها انواع قابل نوشته و قابل باز نوشتن دارد.

موقعيت دي‌وي‌دي

دي‌وي‌دي مي‌خواهد تأثيري مهم بر بازار بگذارد. برآوردها حاكي از آن است كه تاپايان سال 1997 فقط در آمريكا از 300هزار تا 500هزار دستگاه پخش دي‌وي‌دي (جعبه‌هاي مختص «اتاق نشيمن» كه صرفاً براي پخش فيلم به كار مي‌‍روند) فروخته شده است. تا به حال، فروش ديسكرانهاي دي‌وي‌دي براي پي‌سي‌ها كم بوده است. فروشندگان مهم پي‌سي در اواخر سال 1997 ديسكرانهاي دي‌وي‌دي را در صورت خواست مشتري به همراه پي‌سي عرضه مي‌كردند، و كيتهاي ارتقا تا آن زمان تأثير مهمي نداشته‌اند. اما در حال حاضر، تقريباً اكثر سازندگان مهم پي‌سي دنيا ديسكرانهاي دي‌وي‌دي را به عنوان وسايل ذخيرة استاندارد روي كامپيوترهاي خود نصب مي‌كنند.

تنوع دي‌وي‌دي

فن‌آوري دي‌وي‌دي مي‌تواند يك يا دو لايه از داده‌ها را در هر طرف ديسك بنشاند. اين امر چهار نوع DVD-ROM را به وجود مي‌آورد كه گونة فقط – خواندني اين فن‌آوري است: DVD5 (يك طرفه، يك لايه) با گنجايش 7/4گيگا بايت؛ و DVD9 (يك طرفه، دو لايه) با گنجايش 5/8گيگا بايت؛ DVD10 (دو طرفه، يك لايه) با گنجايش 4/9 گيگا بايت؛ و DVD18 (دو طرفه، دو لايه) با گنجايش 17 گيگا بايت. احتمالاً به اين زوديها ديسكرانهاي دو طرفه را براي پي‌سي‌ها نخواهيم ديد، زيرا هزينة توليد چنين ديسكرانهايي كه در واقع مكانيسم دو ديسكران در يك واحد بايد باشد بالا است. در حال حاضر، استفاده از يك ديسك دو طرفه به اين صورت خواهد بود كه در صورت درخواست نرم‌افزار به طور دستي ديسك را بيرون مي‌آوريد و طرف ديگر ديسك را در ديسكران قرار مي‌دهيد.

DVD-Video فرمتي است كه براي فيلمها به كار مي‌رود و يك فرمت ديسك فيزيكي منحصر به فرد نيست، بلكه تعريفي از آرايش ديركتوري منطقي و فايل روي يك دي‌وي‌دي-رام استاندارد است؛ از همين روست كه مي‌توانيد محتويات يك DVD-Video را مثلاً با برنامة windows Explorer جستجو كنيد. همة انواع دي‌وي‌دها، به دليل گنجايش بالا و استفاده از رمز گذاري MPEG II، يك فيلم كامل سينمايي را با صدايي با كيفيت صداي سي‌دي‌ها در خود جاي مي‌دهند.

گونه‌هاي قابل نوشتن دي‌وي‌دي همچون علفهاي هز در يك گلستان رشد كرده‌اند، و جنگ استانداردها را برپا ساخته‌اند. حتي اسمهاي محصولات نيز گمراه‌كننده هستند: شركت پايونير استانداردي تحت نام DVD-R/W ساخته است، و سوني استانداردي به نام DVD+RW دارد (براي آخرين اطلاعات در بارة فرمتهاي دي‌وي‌دي به مطلب حاشيه‌اي «تعريف فرمتهاي DVD » مراجعه كنيد.)

سخت افزار

شش كيت ارتقاي DVD-ROM در اينجا معرفي شده است (ديسكران دي‌وي‌دي داخل اين كيتها ساخت شركتهاي ديگري چون توشيبا و سوني است):

Encore Dxr2 محصول شركت Creative Labs

DVD PC-to-TV Home

Entertainment System

محصول شركت Hi Val

و كيتهايي از شركتهاي Pacific Digital,Smart Storage Soutions و Urobia.

محصولات Creative، پاسيفيك، و Smart Storage ديسكرانهاي نسل دوم بودند، (در بارة ديسكرانهاي نسل اول و دوم بعداً بحث خواهيم كرد.) همة اين كيتها داراي ديسكران دي‌وي‌دي با رابط ATAPI/EIDE، يك تخته مدار رمز گشاي MPEG II (decoder)، كابلهاي لازم و تعدادي نرم‌افزار روي يك يا چند ديسك دي‌وي‌دي هستند.

با آن كه نصب كيت دي‌وي دي نسبت به نصب يك ديسكران سي‌دي كار بيشتري مي‌طلبد اما دشوار نيست. عمليات نصب همة كيتها مشابه بود: تخته مدار رمزگشائي MPEG II را در شكاف PCI نصب كنيد، كابل ديسكران دي‌وي‌دي را به يك كانال EIDE بر روي تخته مدار مادر وصل و تخته مدار MPEG II را به تختة مدار صداي كامپيوتر خود متصل كنيد. در بعضي از آنها ممكن است لازم باشد كه كارت گرافيك كامپيوتر نيز به تخته مدار MPEG II وصل شود.

وقتي نصب سخت‌افزاري را به پايان برسانيد و سيستم خود را بوت كنيد ويندوز 95 تخته مدار جديد PCI را تشخيص خواهد داد و از شما خواهد خواست كه ديسك دستگاه ران (driver) توليد كنندة كيت را در ديسكران قرار دهيد. وقتي اين مرحله نيز به پايان برسد و سيستم را از نو بوت كنيد، ديسكران دي‌وي‌دي به صورت يك وسيلة سي‌دي يا يك وسيلة دي‌وي دي فقط – داده‌اي كار خواهد كرد. پيش از آن كه بتوانيد ديسكهاي DVD-Video را تماشا كنيد بايد نرم‌افزار پخش (Player) دي‌وي‌دي را نصب كنيد كه مانند نصب سريع و استاندارد ساسير نرم‌افزارهاي ويندوز است. نرم‌افزار پخش يك دستگاه كنترل از راه دور روي صفحة‌نمايش نشان مي‌دهد كه با استفاده از دكمه‌هاي آن مي‌توانيد پخش فيلم را كنترل كنيد، كه شامل تغيير دادن شيارهاي (track) صوتي و زاويه‌اي دوربين (با اين فرض كه فيلم اين خصوصيات را داشته باشد)، مكث، جلو بردن سريع وعقب بردن {فيلم} نيز مي‌شود.

همة اين كيتها،‌سي‌دي‌ها و دي‌وي‌دي‌هاي داده‌اي را مي‌خوانند اما پخش فيلم در مورد بعضي از آنها مسئله دار است. به جز كيت Creative كه فيلم را پخش مي‌كرد بقيه تصاوير را ناقص، و بريده بريده نشان مي‌دادند و اگر تصوير بزرگتر از نصف صفحة نمايش مي‌شد (در دقت 600*800) كيفيت بسيار پايين مي‌آمد. (آزمايش بر روي يك سيستم پنتيوم 133 مگا هرتزي با 40 مگابايت RAM انجام گرفته بود.)

سازگاري

سازگاري هنوز يكي از مسائل دي‌وي‌دي است. به عنوان مثال، ديسكرانهاي DVD-ROM تا اواخر 1998 كه نسل سوم DVD-ROM خواهد آمد قادر نخواهند بود كه DVD-RAM ها و DVD-Recordableها را بخوانند. شركت توشيبا مي‌گويد كه ديسكرانهاي DVD-RAM اين شركت ديسكهاي DVD-R را خواهند خواند اما در بارة خواندن ديسكهاي DVD-R/W يا DVD+RW هيچ ادعايي نكرده است. به همين ترتيب، شركت سوني مي‌گويد كه ديسكرانهاي دي‌وي‌دي رام آنها با «اصلاحاتي جزيئ» ديسكهاي DVD+RW را خواهند خواند.

ترجمه: ديسكرانهايي كه در حال حاضر عرضه مي‌شوند آن ديسكها را نخواهندتوانست بخوانند.

مسئلة نحوة كار ديسكرانهاي دي‌وي‌دي با انواع مختلف سي‌دي‌ها نيز وجود دارد. ديسكرانهاي دي‌وي‌دي نسل اول مي‌توانند سي‌دي‌ها را بخواند، اما نه CD-Rها يا CD-RWها را. ديسكرانهاي نسل دوم احتمالاً بتوانند CD-Rها و CD-RWها را بخوانند. با آن كه همة ديسكرانهايي كه آزمايش كرديم مي‌توانستند سي‌دي‌ها داده‌اي و صوتي را بخوانند، اما در مورد CD-Rها گاه دچار اشكال مي‌شدند. به عنوان مثال، ديسكرانهاي نسل دوم مورد بررسي مي‌توانستند فايلهاي صوتي از نوع AVI را از ديسكهاي CD-R بخوانند و در ديسك سخت كپي كنند اما پخش صداي اين فايلهاي كپي شده ممكن نبود. اين ديسكرانها در آزمايشهاي انجام شده پيوسته خطاهاي خواندن توليد مي‌كردند. نكتة جالب اين بود كه همگي فايلهاي صوتي AVI را به طور مستقيم از CD-Rبدون هيچ اشكالي مي‌توانستند پخش كنند.

پس از بررسيهاي مختلف به اين نتيجه رسيديم كه مسئلة‌مربوط به رنگ CD-R بوده است. ما از سه رنگ ضبط مختلف CD-R بهره گرفتيم. مهندسان شركتهاي سازندة كيتها توصيه كردند كه از CD-R ‌هاي طلايي برا كم كردن مسئله سازگاري ديسكرانهاي دي‌وي‌دي بهره بگيريم. به هر حال، طرحهاي بعدي ديسكرانهاي دي‌وي‌دي اين مسئله را حل خواهد كرد، اما فعلاً اين مسئله وجود دارد.

واضح است كه صنعت دي‌وي‌دي هنوز صنعتي جوان، اما به سرعت در حال رشد است، و مسائلي از اين دست مدتي وجود خواهد داشت و به مرور حل خواهد شد.

يكي ديگر از مسائل سازگاري، خريد ديسكران دي‌وي‌دي و كارت MPEG IIي سازگار با هم است، به طوري كه پس از نصب بتوانند با هم كار كند.

سرانجام، مسئلة سازگاري ويندوز NT را نيز بايد در نظر گرفت. نرم‌افزار پخش فيلم دي‌وي‌دي در اكثر كيتها فقط با ويندوز 95 كار مي‌كنند. اين بدين معني است كه باز هم مي‌توانيد از ديسكران دي‌وي‌دي تحت NT براي خواندن ديسكهاي داده‌اي بهره بگيريد، اما فيلم نمي‌توانيد پخش كنيد.فقط سوني ادعا كرده است كه در اواسط سال 1998 ديسكرانهاي دي‌وي‌دي خود را با پشتيباني NT عرضه خواهد كرد.

با وجود اين مسائل و محدوديتها نمي‌توان گفت كه دي‌وي دي در حالت ناپايداري قرار دارد و آيندة آن نامعلوم است. مجمع دي‌وي‌دي (DVD Forum) استانداردهاي DVD-ROM، DVD-Video، DVD-R، و DVD-RAM را به تصويب رسانده است، اين مجمع كنسرسيوم توليد كنندگان سخت‌افزار است. شركت سوني مشخصات DVD-RW خود را براي تصويب به اين مجمع ارائه كرده است و شركت پايونير منتظر قضاوت اين مجمع در مورد DVD-R/Wي خود است. با توجه به اهميت اين شركتها در صنعت دي‌وي‌دي، مي‌توان انتظار داشت كه هر دو فرمت آنها مهر تأييد بخورند.

دي‌وي‌دي با محتوي

فيلم و بازيهاي كامپيوتري مطمئناً بسيار زود روي دي‌وي‌دي‌ها جاي خواهند گرفت، اما در مورد نرم‌افزار مسئله چگونه است؟ بسياري از شركتهاي نرم‌افزاري مهم مانند Corel، Adobe، لوتوس، و آي‌بي‌ام گفته‌اند كه طرحهاي فوري براي ارائه محصولات نرم‌افزاري خود بر روي دي‌وي‌دي ندارند. ميكروسافت به تازگي شروع به فروش نسخة دي‌وي‌دي دائره‌المعارف اينكارتاي خود كرده است، اما چيز ديگري را بر روي دي‌وي‌دي ارائه نكرده است.

علت تأخير سازندگان نرم‌افزار در استفاده از دي‌وي‌دي چيست؟ بخشي از علت مسئله به دليل كوچك بودن بسياري از نرم‌افزارهاست، بسياري از نرم‌افزارهاي فعلي فقط بخشي از يك سي‌دي را مي‌گيرند.

آيا براي دي‌وي‌دي آماده هستيد؟

با آن كه شما حتماً دوست داريد كه از دي‌وي‌دي براي تماشاي فيلم يا بازي بهره بگيريد اما پي‌سي شما ممكن است آمادگي لازم براي به كارگيري ديسكران دي‌وي‌دي را نداشته باشد. فرمت دي‌وي‌دي از سطح بالاي فشرده سازي براي ذخيرة داده‌هاي چندرسانه‌اي بهره مي‌گيرد. اين امر به قدرت پردازشي بالا براي پخش صدا و فيلم نياز دارد، ريزپردازنده بايد قدرتمند و مقدار حافظه بايد زياد باشد.

سازندگان كيتهاي DVD-ROM نيازهاي حداقل را پردازندة پنتيوم 100 يا 133 مگاهرتزي و مقدار 16 مگابايت حافظة RAM مي‌دانند اما براي پخش فيلم بدون پرش، سيستم 200 مگاهرتزي با 24 مگابايت حافظه لازم است.

اندازة فيزيكي ديسكرانهاي DVD به اندازة ديسكرانهاي سي‌دي‌رام است، لذا آنها را به راحتي و بدون مسئله مي‌توان بر روي كامپيوترها نصب كرد. اين ديسكرانها به يك رابط EIDE روي تخته مدار مادر وصل مي‌شوند. نسل دوم دي‌وي‌دي رامها علاوه بر سي‌دي‌رم، ديسكهاي CD-R را نيز پشتيباني مي‌كنند و در نتيجه ديگر نيازي به ديسكران سي‌دي‌رام نخواهيد داشت.

كارت MPEG II به يك شكاف PCI نياز دارد. يك كارت صداي سازگار با ساندبلستر و يك كارت گرافيك با حداقل 2 مگابايت حافظه نيز لازم داريد. بعضي از ديسكرانهاي DVD-ROM از فن‌آوري DirectX ميكروسافت براي ميكس ويدئويي MPEG II با تصاوير روي صفحة نمايش بهره‌ مي‌گيرند. اين كار به يك كارت سازگار با Direct Draw نياز دارد.

ميكروسافت گفته است كه ويندوز 98 و ويندوز NT5.0 شامل پشتيباني دي‌وي‌دي خواهد بود، كه بايد كارها را ساده كند.

تعريف فرمتهاي دي‌وي‌دي

در اينجا آخرين اطلاعات سازندگان دي‌وي‌دي در بارة انواع محصولاتي كه فعلاً مي‌فروشند و يا طبق برنامه در آيندة نزديك به بازار عرضه خواهند كرد آمده است. به دليل ماهيت پر تغيير بازار و فن‌آوري دي‌وي‌دي، به همين زوديها شاهد دگرگونيهاي جديد خواهيد بود. به ويژه، اگر فرمتهاي دي‌وي‌دي قابل نوشتن بيشتري اعلام شود تعجب نكنيد.

فرمت	شرح	گنجايش	موجود در بازار
DVD-ROM	دي وي دي فقط خواندي در 4 ظرفيت		موجود است
DVD5	يك طرفه، يك لايه	7/4 گيگا بايت
DVD9	يك طرفه، دو لايه	5/8گيگا بايت
DVD10	دو طرفه، يك لايه	4/9گيگا بايت
DVD18	دو طرفه، دو لايه	17 گيگا بايت
DVD-Video	فرمت DVD-ROM با آرايش دايركتوري و فايل مشخص	مثل DVD-ROM	موجود است
Divx	نوعي از DVD-Video ي «قفل دار»، با امكان زمان استفاده و پرداخت هزينه محدود براي هر نمايش؛ فيلمهاي Divxفقط روي دستگاه‌هاي پخش Divx قابل نمايشند	مثل DVD-ROM	تابستان 1998
DVD-RAM	DVD قابل بازنويسي، يك طرفه يا دو طرفه؛ هيتاچي، پاناسونيك، توشيبا	SS، 6/2گيگا بايت؛ DS ، 2/5گيگا بايت؛	موجود است
DVD-RAM نسل دوم	داراي ظرفيتي مشابه DVD-ROMيك لايه	SS، 7/4گيگابايت؛ DS ، 4/9گيگا بايت	توشيبا ظرف دو سال آينده به بازار خواهد داد
DVD-R	DVDيكبار نوشتني	SS، 95/3گيگا بايت؛ DS، 9/7گيگا بايت	موجود است
DVD-R نسل دوم	داراي ظرفيت مشابه R-DVD نسل اول اما خيلي ارزانتر	SS، 95/3گيگا بايت؛ DS، 9/7 گيگا بايت	مشخص نيست
DVD-R/W	DVD قابل بازنويسي كه به تازگي از سوي «پايونير» معرفي شده است و منتظر اعلام تأييد استاندارد بودن آن از سوي گردهمايي DVDمي‌باشد	SS، 95/3گيگا بايت؛ DS، 9/7گيگا بايت	مشخص نيست
DVD+RW	DVDقابل بازنويسي، با نام «قابل بازنويسي با تغيير فاز» (Phsae Change Rewriteable نيز ناميده مي‌شود	SS، 3گيگا بايت؛ DS، 6گيگا بايت	در سپتامبر 1997 از سوي سوني و ديگران معرفي شد، انتظار مي‌رود در اواسط سال 1998 به بازار راه يابد

(دو طرفه)DS-Dual Side (يك طرفه) SS=Single Side

اين روزها صحبت دي‌وي‌دي DVD همه جا بر سر زبان كابران (user) كامپيوترهاست و همه گويا منتظر چراغ سبز براي خريدن يك دي‌وي‌دي براي پي سي [11] (PC)خود هستند و يا شايد منتظر يك دليل قانع كننده و يك قيمت مناسب براي اين فن‌آوري نوظهور. واقعيت اين است كه دي‌وي دي هنوز راه زيادي را بايد طي كند تا به عنوان يك وسيلة مقبول و فراگير مورد استقبال واقع شود.

به نظر برخي از كارشناسان، اگر پول زيادي داريد كه نمي‌دانيد با آن چه كنيد، چند دليل قانع‌كننده براي خريد دي‌وي‌دي وجود دارد. قيمت اين محصول در حال حاضر خيلي زياد است در حالي كه كاربرد چنداني ندارد و اگر روي پي‌سي شما هم نصب شده باشد غير از چند محصول معدود كه تاكنون روي دي‌وي‌دي عرضه شده‌اند چيزي در بازار براي آن پيدا نخواهيد كرد.

دي‌وي‌دي مخفف كلمات Digital Video Disc و بسيار شبيه به رقيب همه جا حاضر خود يعني سي‌دي رام(CD-ROM)[12] است. اما تفاوت در مقدار فضاي ذخيره‌اي است كه اين دو نوع فن‌آوري ارائه مي‌دهند. در حالي كه سي‌دي‌رام‌ها مي‌توانند 650مگابايت (ميليون بايت) فضاي ذخيره تأمين كنند، ديسكهاي دي‌وي‌دي – بسته به نوع خود – تا 17 ميليارد بايت اطلاعات را مي‌توانند در خود جا دهند. كم ظرفيت‌ترين ديسكهاي دي‌وي‌دي كه حافظه‌هاي فقط – خواندني يك طرفه (Singel-Sided DVD-ROM) ناميده مي‌شوند قدرت نگهداري 7/4 گيگا بايت را دارند كه البته در مقايسه با سي‌دي‌رامها رقم قابل توجهي است. دي‌وي‌دي‌ها همچنين كيفيت تصوير عالي‌تر را نسبت به خواهر خوانده‌هاي خود يعني سي‌دي‌رامها ارائه مي‌دهند و شامل استاندارد جديد فشرده‌سازي معروف به [13] MPEG2هم هستند.

كلمة «ويدئو» در نام دي‌وي‌دي به خاطر قابليت نگهداري داده‌هاي ويدئويي در آنها اطلاق شده است. اما قابليت اين فن‌آوري منحصر به نگهداري داده‌هاي تصاوير متحرك و سينمائي نيست بلكه اين محصول مي‌تواند مقادير انبوهي از انواع داده‌هاي ديجيتالي از داده‌ها چند رسانه‌اي گرفته تا متن نوشته‌هاي معمولي را نيز در خود جاي دهد. عليرغم چنين قابليتهاي فراواني، در حال حاضر دي‌وي‌دي عمدتاً براي فيلمهاي سينمايي استفاده مي‌شود و در حالي كه صدها فيلم سينمايي روي دي‌وي‌دي وجود دارد تنها تعداد اندكي عنوان نرم‌افزاري روي دي‌وي‌دي ارائه شده است.

دي‌وي‌دي – ويدئو (DVD-Video)

«دي‌وي‌دي – ويدئو» را غالباً به همان نام دي‌وي‌دي بيان مي‌كنند و منظور همان بخش فيلمهاي سينمايي روي دي‌وي‌دي است. فيلمهاي روي دي‌وي‌دي فقط تفريحي است و براي تماشاي آنها بايد آن را درون يك دستگاه پخش دي‌وي‌دي كه متصل به تلويزيون است بگذاريد درست همان طور كه در مورد فيلمهاي ويدئويي و دستگاه‌هاي ضبط و پخش ويدئو عمل مي‌كنيد. دي‌وي‌دي‌ها اين امكان را براي شركتهاي فيلمسازي فراهم مي‌كنند كه بتوانند چند زاوية دوربين جديد هم به فيلم اضافه كنند و زيرنويسهاي بيشتري را نيز به راحتي به فيلم بيفزايند. با دي‌وي‌دي مي‌توان فيلم را به چندين زبان ذخيره كرد، كنترل محتوايي مورد نظر والدين را روي فيلمها گذاشت، امكانات رابطه‌اي (interactive) را به فيلم اضافه كرد و نيز خيلي امكانات بيشتر كه محصول را براي بيننده و خريدار هر چه دلچسب‌تر مي‌كند در كنار فيلم قرار داد.

آخرين فيلمهاي هاليوود را هم اكنون مي‌توان روي دي‌وي‌دي به همان قيمت نوارهاي ويدئويي VHS از مراكز اجاره فيلم آمريكا كرايه كرد. قيمت متوسط فروش دي‌وي‌دي‌هاي ويدئو در حدود 25دلار آمريكاست و بعضي عمده‌فروشيها يا حراجيها آنها را حتي ارزانتر از اين قيمت هم مي‌فروشند. البته اين دي‌وي‌دي – ويدئو‌ها را هم اكنون فقط مي‌توان تماشا كرد و براي ضبط فيلمها بايد از همان دستگاه‌هاي ضبط ويدئويي قديم استفاده نمود.

دي‌وي‌دي – رام (DVD-ROM)

منتقدين دي‌وي‌دي مي‌گويند به دليل قيمت زياد و كاربرد محدود، دي‌وي‌دي‌ها طرفداران چنداني در بازار پي‌سي ندارند. اگر شما يك كاربر تازه وارد به دنياي پي‌سي‌ها هستيد و اگر دنبال پي‌سي‌هاي ارزان قيمت هستيد، نمي‌توانيد در پي‌سي‌هايي زير قيمت 1500دلار آمريكا ديسكران دي‌وي‌دي پيدا كنيد.

دي‌وي‌دي‌رام‌ها حاوي نرم‌افزار كامپيوتري هستند. و فقط روي ديسكرانهاي دي‌وي‌دي نصب شده روي پي‌سي‌ها قابل استفاده‌اند. البته كساني كه انبوهي از سي‌دي جمع‌آوري كرده‌اند. نگران نباشند، پولشان هدر نرفته است زيرا اكثر ديسكرانهاي دي‌وي‌دي رام مي‌توانند سي‌دي رام را هم بخوانند البته نسلهاي اولية دي‌وي‌دي رامها با سرعتي آهسته‌تر از سرعت ديسكرانهاي سي‌دي‌رام فعلي عمل مي‌كنند. علاوه بر اين، اكثر دي‌وي‌دي‌-ويدئوها را هم مي‌توانيد روي ديسكران دي‌وي‌دي-رام كامپيوتر خود بگذاريد و تماشا كنيد. البته اگر كامپيوتر شما از پردازنده‌اي آهسته‌تر از پنتيوم II با سرعت 266 مگاهرتز بهره مي‌گيرد، بايد يك سخت افزار اضافه كنيد:‌براي رمزگشايي از استاندارد MPEG2 ويدئويي و استاندارد.

Dolby/Digital/MPEG2/PCM مربوط به صدا (Audio). بعضي از دستگاه‌هاي دي‌وي‌دي ممكن است داراي قابليت رمز گشايي باشند اما براي آنها كه اين توانايي را ندارند سخت‌افزارهاي ارتقا به صورت مستقل موجود است.

انواع ديگر دي‌وي‌دي

فن‌آوري دي‌وي‌دي هم تقريباً همان مسيري را مي‌رود كه صنعت سي‌دي طي كرده است. پس از دي‌وي‌دي نوع خواندني، گام بزرگ بعدي دي‌وي‌دي-آر DVD-R نام دارد. روي اين ديسك فقط مي‌شود يك بار نوشت بنابراين اگر اشتباهي هم نوشته شود آن اشتباه دائمي خواهد ماند. دي‌وي‌دي-آر به خاطر ظرفيت بسيار بالاي آن مورد توجه است اما قيمت بالايي هم دارد كه آن را براي كاربران خانگي دور از دسترس قرار مي‌دهد.

نوع ديگر دي‌وي‌دي قابل نوشته دي‌وي‌دي-رم (DVD-RAM) خوانده مي‌شود. اين استاندارد، استاندارد صنعت براي ثبت داده‌هاي رقمي و دوباره نويسي آنهاست. توليدكننده‌هاي چندي مشغول به تهية چنين محصولي به طرق مختلف هستند. و البته هر توليدكننده‌اي هم به محصول خود نامي خاص مي‌دهد. شركتهاي هيولت پاكارد، سوني، و فيليپس اين نوع دي‌وي‌دي را به نام DVD+RW عرضه مي‌كنند و پايونير (Pioneer) محصول خود را DVD-R/W ناميده است.

احتمالاً تا اواخر امسال (1998 ميلادي) اكثر كامپيوترهاي بالاي 1500دلار داراي يك ديسكران دي‌وي‌دي هم خواهند بود اما هنوز هم نبايد در انتخاب و خريد پي‌سي به بود و نبود يك ديسكران دي‌وي‌دي رام به عنوان يك عامل تعيين كننده توجه كرد زيرا در اين مرحله هم همچنان ديسكران دي‌وي‌دي يك دستگاه گران قيمت و كم استفاده است. چند درصد از دارندگان پي‌سي دوست دارند فيلم سينمايي را روي پي‌سي نگاه كنند؟

ارائة نرم‌افزارها هم كه هنوز از طريق دي‌وي‌دي ها معمول نشده است. بنابر اين دي‌وي‌دها همچنان با قيمت بالايشان از فهرست خريد بسياري از خريداران پي‌سي‌ها دور خواهند ماند.

نوع ديسك	نوع عمل	گنجايش	قيمت متوسط ديسكران / ديسك	توضيحات
CD-ROM	فقط خواندني	MB650	75 تا 100 دلار/متفاوت	استاندارد كنوني كاربران خانگي
CD-R	خواندن، يك بار ضبط داده‌ها	MB 550 MB 650	300 تا 600 دلار/20 تا 25دلار	براي يك بار مي‌توان داده‌ها را ضبط كرد. امكان باز نويسي، تغيير يا حذف نيست.
CD-RW	خواندن، ضبط وبازنويسي داده‌ها	MB 650	350 تا 600 دلار/20 تا 25دلار	خيلي گرانتر از ، CD-Rانواع قبل از خود را به راحتي نمي‌شناسد، امكان تصحيح داده‌هاي نوشته شده را داريد
DVD-ROM	وسيلة ذخيره‌سازي همه منظوره – نوعي تكامل يافته	GB 7/4تا 17	189 تا 199 دلار/ 20 دلار به بالا (كيتهاي ارتقا 300 تا 400دلار)	داراي گنجايش هفت برابرCD-ROM ،‌با توانايي خواندن CD-ROM
DVD-R	ديسك نوري با قابليت يك بار نوشتن	GB 2/3ال 8/7	17000دلار/ 50 تا 70 دلار	يك بار قابل نوشتن، امكان حذف يا بازنويسي نيست.
DVD-RAM	خواندن، ضبط و بازنويسي داده‌ها	GB 6/2در هر طرف	500 تا 800 دلار/ 25 تا 40دلار	استاندارد بازنويسي
DVD+RW	رقيبي براي DVD-RAM در ضبط و بازنويسي داده‌ها	GB 0/3	به زودي عرضه مي‌شود	DVD-ROMها و CDها را مي‌خواند اما به احتمال زياد با DVD-RAMسازگار نيست.
DVD-R/W	فرمتي كه شركت پايونير براي ثبت و بازنويسي روي DVD ارائه داده است.	GB 95/3	به زودي عرضه مي‌شود	ها و ها را مي‌خواند اما به احتمال زياد با سازگار نيست
DVD-Video	پخش رابطه‌اي (interactive) ويدئو با كيفيت عالي،‌به ويژه فيلم و بازيهاي كامپيوتري	امكان ذخيره تا چهار ويژگي اضافي براي هر فيلم	300 تا 800 دلار/12 دلار و بالاتر	قابل پخش روي ديسكرانهاي DVD متصل به تلويزيون

آيا موقع خريد ديسكران دي‌وي‌دي-رام فرا رسيده است؟

دوران تعويض سي‌دي‌رام (CD-ROM) شروع شده است. دي‌وي‌دي (DVD) كه فرمت جديد ديسكهاي نوري است منتظر است تا به گونه‌اي طوفاني بازار پي‌سي‌ها و وسايل سرگرمي خانگي را تسخير كند.

ديسكهاي دي‌وي‌دي و دستگاههاي پخش دي‌وي‌دي‌رام (DVD-ROM) بسيار شبيه به همتايان سي‌دي‌ خود هستند، البته با يك مزيت مهم: در حالي كه هر سي‌دي‌ مي‌تواند 650مگابايت از داده‌ها را در خود جاي بدهد، نخستين نسل ديسك دي‌وي‌دي مي‌تواند 7/4گيكابايت را ذخيره كند –كه براي 2ساعت فيلم ويدئويي با كيفيت بالا كافي است. نسلهاي بعدي اين ديسكهاي درخشنده نويد مي‌دهند كه 17گيگابايت گنجايش داشته باشند. افزون بر اين، ديسكرانهاي دي‌وي‌دي‌رام فعلي را نيز بخوانند (هرچند، بعضي از ديسكهاي CD-R را نمي‌توانند بخوانند). در ضمن، دستگاههاي پخش دي‌وي‌دي‌رام براي پخش فيلمهاي ويدئويي نيز به بازار وسايل صوتي-تصويري خانگي راه خواهند يافت.

صنعت فيلم‌سازي هاليوود از اين رسانة جديد عقب‌تر است، و فعلاً تعداد محدودي فيلم روي ديسكهاي دي‌وي‌دي-رام عرضه شده است، ولي شركتهاي بزرگ فيلم‌سازي مانند «كلمبيا»، «وارنر» و «ديسني» قصد دارند تعدادي از فيلمهاي خود را روي دي‌وي‌دي ضبط و به بازار عرضه كنند.

با وجود اين، از لحاظ كاربران كامپيوتر دي‌وي‌دي فراتر از فيلم صرف است. ظرفيت ذخيرة بي‌سابقة دي‌وي‌دي‌ها به فرشندگان برنامه‌هاي كاربردي امكان مي‌دهد كه چندين عنوان سي‌دي (مانند پايگاههاي داده‌اي شماره تلفنها، برنامه‌هاي نشان دهندة نقشه‌هاي شهري و جغرافيايي، و دائره‌المعارفها) را در يك ديسك قرار دهند و استفاده از آنها را راحت‌تر كنند. سازندگان برنامه‌هاي آموزشي و مرجع نيز آزاد هستند كه از قطعات صوتي و تصوير بيشتري بهره بگيرند. و سازندگان برنامه‌هاي بازي نيز مي‌توانند بازيهاي دوسويه را با فيلمهاي ويدئويي و صداهاي واقعي تلفيق كنند و از پيامهاي كمبود فضاي ذخيره هراسي نداشته باشند. تا چهار ماه پيش، دست كم 600 عنوان فيلم و برنامة كاربردي روي دي‌وي‌دي به بازار جهان عرضه شده است.

بعضي از پي‌سي‌هايي كه امروزه فروخته مي‌شوند دي‌وي‌دي را پشتيباني مي‌كنند. فرشندگان و سازندگان تجهيزات كامپيوتري براي ميليونها صاحب كامپيوتر در سراسر جهان سعي دارند كه هر چه زودتر كيتهاي ارتقاي دي‌وي‌دي را عرضه كنند.

نگاهي به سخت‌افزار دي‌وي‌دي

كيتهاي ارتقاي دي‌وي‌دي با قيمتهاي 400 تا 700دلار عرضه مي‌شود، كه شامل ديسكران دي‌وي‌دي و يك كارت رمزگشا (Docoder) است. همچنان كه پيشتر گفته شد ديسكهاي دي‌وي‌دي هم‌اندازة ديسكهاي سي‌دي‌رام هستند، اما گنجايش بسيار بيشتري دارند. خصوصيات اولية آنها به درخواست هاليوود كه براي توزيع فيلمهاي خود در جستجوي يك روش ديجيتالي بود تدوين شد. مدت فيلمهاي سينمايي معمولاً 90دقيقه يا بيشتر است و استوديوها اين امكان را نيز مي‌خواهند كه براي زبانهاي مختلف شيارهاي مختلف، و همچنين براي نوشته‌هاي مربوط به عنوان فيلم فضاي ذخيره براي زبانهاي مختلف در نظر گرفته شود.

اين خواسته‌ها به ظرفيت ذخيرة بيشتر نياز داشت. ظرفيت 650مگابايتي سي‌دي‌رامها فقط براي نگهداري 75دقيقه صداي استريو كفايت مي‌كند، كه براي ضبط يك فيلم سينمايي كامل اصلاً كافي نيست.

مهندسان ديسكران را به ليزري مجهز كردند كه از طول موج كوتاهتر بهره مي‌گيرد و بالطبع توانستند شيارهاي (track) داده‌اي را در دي‌وي‌دي‌ها به هم نزديكتر كنند. در نتيجه، هر ديسك دي‌وي‌دي مي‌تواند 7/4گيگابايت از اطلاعات را در يك طرف ديسك ذخيره كند. خصوصيات مشخص شده همچنين حاوي ديسكهاي دوطرفه نيز هست كه مي‌توانند 5/8گيگابايت را در خود جاي بدهند. در خصوصيات مشخص شده، ديسكهاي دي‌وي‌دي با گنجايش 17گيگابايت نيز آمده است.

در خصوصيات تعيين شدة دي‌وي‌دي، استفاده از صداي ديجيتال دالبي (Dolby)- كه گاهي AC-3 يا صداي 1/5 كانالي نيز ناميده مي‌شود- آمده است. اين نوع صدا كانالهاي چپ، راست، و مركزي جلويي به اضافة كانالهاي اثرات چپ و راست عقبي را دارد (كه در آن به پنج بلندگو نياز است)، به اضافه يك سيگنال بلندگوي subwoofer (1/0 در 1/5). فيلمهايي كه به زبانهاي ديگر دوبله شده‌اند ميكس (مخلوط) مي‌شوند به طوري كه گفتگوها از كانال مركزي پخش بشود. وقتي زبان عوض مي‌شود يك شيار (track) متفاوت صدا را براي آن كانال پخش مي‌كند؛ در نتيجه، اثرات صوتي و موسيقي تغييري نمي‌كنند.

مختصري دربارة فشرده‌سازي

ظرفيت 7/4گيگابايت شايد خيلي زياد به نظر بيايد، اما باز هم براي جاي دادن يك فيلم سينمايي كامل كوچك است و بايد از فشرده‌سازي داده‌ها بهره گرفت. دي‌وي‌دي از روش فشرده‌سازي MPEG-2 براي امور ويدئويي، و از فشرده‌سازي Dblby Digital براي صدا بهره مي‌گيرد (هرچند، اروپاييها از روش فشرده‌سازي صداي MPEG-2 استفاده خواهند كرد.)

پيش از آن كه داده‌ها مورد استفاده قرار بگيرند بايد نافشرده (decompress) شوند. پردازندة كامپيوتر مي‌تواند محاسبات مورد نياز را انجام بدهد، اما چنين روشي نمي‌تواند آن قدر سريع باشد كه خود را با صدا و تصوير همگام كند. از اين‌رو، كيت ارتقاي دي‌وي‌دي حاوي يك تخته مدار رمزگشا (decoder) نيز هست. اين تخته مدار داده‌ها را به محض دريافت از ديسكران دي‌وي‌دي پردازش مي‌كند و تصاوير و صداها را به زيرمجموعة گرافيكي پي‌سي (يا مستقيماً به نمايشگر) و به سيستم صوتي پي‌سي مي‌فرستد.

نخستين نسل ديسكرانهاي دي‌وي‌دي مي‌توانند داده‌ها را با سرعت 1350كيلوبايت در ثانيه بخوانند-تقريباً معادل ديسكرانهاي سي‌دي‌رام 8 سرعته. اين سرعت شايد باعث شود كه فعلاً از خريد دي‌وي‌دي منصرف شويد.

آيا موقع خريد ديسكران دي‌وي‌دي فرا رسيده است؟

اگر قصد داريد كه از سيستم براي دستيابي داده‌ها بهره بگيرند –مثلاً بخواهيد از دي‌وي‌دي- رام‌هاي مرجع (مثلاً دائره‌المعارفها) – استفاده كنيد شايد بهتر باشد كه منتظر نسل بعدي ديسكرانهاي دي‌وي‌دي باشيد. ديسكرانهاي موجود سريع هستند، اما ديسكرانهاي سريعتري نيز دارند به بازار مي‌آيند كه مدعي 16 سرعته بودن براي دي‌وي‌دي و 20 سرعته بودن در حالت سي‌دي‌رام هستند (در حالي كه ديسكرانهاي فعلي دي‌وي‌دي در حالت سي‌دي‌رام نيز 8 سرعته عمل مي‌كنند.)

دليل ديگر براي اجتناب از خريد نسل اول ديسكرانهاي دي‌وي‌دي اين است كه اينها با وجود آن كه مي‌توانند سي‌دي‌رام‌هاي توليد انبوه شده را بخوانند اكثر آنها نمي‌توانند ديسكهاي سي‌دي-آر (CD-R) را بخوانند. گفته مي‌شود كه نسلهاي بعدي خواهند توانست همة ديسكهاي سي‌دي-‌آر را بخوانند.

دي‌وي‌دي امروزه، مانند سي‌دي‌رام، در فرمت فقط –خواندني است. به زودي ديسكرانهاي DVD-RAMدي‌وي‌دي خواندني/ نوشتني/ پاك‌شدني هستند وارد بازار خواهند شد. اين ديسكرانها كه با فرمتهاي سي‌دي و دي‌وي‌دي‌رام نيز سازگار هستند گنجايش ذخيرة 6/2گيگابايت را دارند.

جنگ علائم اختصاري

در حال حاضر، بخش بازار دي‌وي‌دي قابل بازنويسي آسماني ابري دارد. «انجمن دي‌وي‌دي» (اتحاديه‌اي كه قبلاً «كنسرسيوم دي‌وي‌دي» ناميده مي‌شد و متشكل از چند شركت بود كه مشخصات دي‌وي‌دي را برپا كردند) روي مشخصات DVD-RAM توافق و گنجايش يكطرفة آن را 6/2گيگابايت اعلام كردند.

سپس يك گروه متشكل از شش شركت –هيولت پاكارد، ميتسوبيشي، فيليپس، ريكو، سوني، و ياماها – مشخصات دي‌وي‌دي قابل بازنويسي (DVD+RW) را وضع كردند كه ظرفيت 3گيگابايت را فراهم مي‌كند. و شركت NEC روي فرمت «فايل ويدئويي چندرسانه‌اي» (MMVF) خود ايستاد كه ظرفيت يك طرفة 2/5گيگابايت را فراهم مي‌كند. با آن كه هنوز زود است كه با قاطعيت گفت كداميك پيروز ميدان خواهند بود، اما يك نكته مشخص است و آن اين كه ديسكرانهاي دي‌وي‌دي-رام موجود مي‌توانند ديسكهاي DVD-RW و MMVF را طوري بخوانند كه گويي ديسكهاي استاندارد دي‌وي‌دي هستند.

شركت Digital Video Express نيز يك فرمت ديسك سينمايي را براي بازار سرگرميهاي خانگي اعلام كرده است. اين فرمت Divx نام دارد و با دستگاههاي پخش دي‌وي‌دي خانگي ناسازگار است. با اين همه، دستگاههاي پخش Divx مي‌توانند فيلمهاي دي‌وي‌دي را پخش كنند.

حال، سؤال ويندوز 98 مطرح است. طبق گزارشها، اين سيستم عامل ديسكرانهاي دي‌وي‌دي و كارتهاي رمزگشاي آنها را پشتيباني مي‌كند، و نرم‌افزاري براي هدايت دي‌وي‌دي دارد. تا زماني كه ويندوز 98 رسماً به بازار بيايد كيتهاي ارتقاي دي‌وي‌دي بايد حاوي دستگاه ران (driver) و نرم‌افزار لازم باشند.

كارتهاي رمزگشاي كامل

شايد يكي از بزرگترين دلائل انتظار براي خريد دي‌وي‌دي نسخه‌هاي بعدي كارتهاي رمزگشا باشد. تراشه‌هاي رمزگشاي جديدي در راه هستند (مانند تراشة DVDPCLS220 از شركت Luxsonor) كه همة تكاليف را در يك تراشه مجتمع مي‌كنند: رمزگشايي MPEG-2، رمزگشاييDolby Digital، ارتباط صوتي و تصويري، و حتي پشتيباني محافظت از كپي‌برداري دي‌وي‌دي. بعضي از تراشه‌ها (مانند تراشة پردازندة Mpac/3600 محصول شركت (Chromatic Research) قابل برنامه‌سازي‌اند، در نتيجه بعضي از خصوصيات را مي‌توان با برنامه‌سازي اضافه كرد.

چنين تراشه‌هايي اجتماع تكاليف گرافيكي و دي‌وي‌دي را ساده‌تر مي‌‌كنند و در نتيجه مي‌توان تخته مدارهاي حاوي آنها را به جاي تخته مدار گرافيكي سيستم قرار داد و يك شكاف (Slot) صرفه‌جويي كرد.

چهار عنوان از نخستين نسل دي‌وي‌دي

1.Blockbuster Entertainment

Guide to Movies and Videos

محصول شركت Creative Multimedia

اطلاعات سينمايي

دربارة بيش از 23000 فيلم اطلاعات مي‌دهد.

شرح مختصري از داستان هر فيلم، هنرپيشه‌هاي آن فيلم و ميزان موفقيت آن فيلم را ارائه مي‌دهد. بيش از 5500 عكس از هنرپيشگان را نيز دارد. اما تعداد قطعات ويدئويي آن نااميد كننده است: 50 قطعة ويدئويي. همچنين 65 سال برندگان اسكار و تقريباً 10000 زندگينامة كوتاه دارد.

اين عنوان دي‌وي‌دي از عنوان موجود سي‌دي‌رام گرفته شده است و واضحترين تكامل آن در تبديل فرمت MPEG-1 به MPEG-2 در 50 قطعة ويدئويي است كه كيفيتهاي بهتري را ارائه مي‌دهد. مقدار 5/2گيگابايت از ديسك خالي است.

2. Billboard MusicGuide

محصول Creative Mulrimedia

موسيقي

به شما امكان مي‌دهد كه در مورد موسيقي، آلبومها، عنوان آهنگها، و آهنگساز جستجو كنيد. زندگينامة هنرمندان با فهرستي از آلبومهاي آنها را دارد. عكس هنرمندان، قطعات كوتاه موسيقي نيز از ديگر مشخصات اين ديسك است. حاوي بيش از 2000 قطعة صوتي MPEG-1 و 72 قطعة ويدئويي هنرمندان با فرمت MPEG-2 است.

نشاني وب سازنده به قرار زير است:

ww.creativemm.com

3.Genius of Edison

محصول شركت: Learning Company

علمي

دربارة اختراعات اديسون است و از متن، صدا، قطعات متحرك و ويدئويي براي شرح آنها بهره مي‌گيرد.

4. Encyclopedia Electronica

محصول شركت Xiphias

دائره‌المعارف

پر از قطعات چندرسانه‌اي با كيفيت بالاست. بيش از 25000 مقاله و 15000 داستان دارد. حاوي 80دقيقه قطعة ويدئويي MPEG-2 و بيش از 8400 عكس است.

دائره‌المعارفهاي سي‌دي‌رامي

در دانشگاهها به طور معمول استاد هر درس از دانشجويان خود يك مقاله پژوهشي مي‌خواهد كه دانشجو بايد آن را در پايان ترم تحصيلي به استاد تحويل دهد. تهية چنين مقالاتي به ساعتها وقت و بهره‌گيري از جلدهاي مختلف دائره‌المعارفها نياز دارد. حتي اگر خوش‌اقبال باشيد و مجموعه‌اي از دائره‌المعارفها را در خانه داشته باشيد باز هم به ساعتها وقت و استفاده از انواع كتابها نياز داريد. خوشبختانه براي تهيه‌كنندگان مقاله‌هاي پژوهشي، دائره‌المعارفهاي سي‌دي‌رامي مختلفي به بازار عرضه شده است و استفاده كننده مي‌تواند تعداد زيادي از دائره‌المعارفهاي سي‌دي‌رامي را در حجمي بسيار كوچكتر از نوع كتابي در خانه داشته باشد.

نسخه‌هاي ديجيتالي دائره‌المعارفها فقط هزاران صفحه متن نيستند: صحبت از بسته‌هايي مي‌كنيم كه حاوي قطعات ويدئويي، سخنراني، عكس، نقشه‌هايي با توانمندي گفتگو، تاريخچه، و حتي پيوندهايي با منابع اينترنت و وب جهان‌پهنا (World Wide Web) هستند البته همگي روي چند ديسك كوچك و به قيمتي كاملاً معقول. خوب دقت كنيد: قيمت دائره‌المعارف بريتانيكاي 32 جلدي چاپ شده بر روي كاغذ بيش از 1500دلار است (اگر قيمت هر دلار را 500تومان فرض كنيم معادل 750هزار تومان مي‌شود)؛ قيمت رسمي نوع سي‌دي‌رامي اين دائره‌المعارف كمتر از 60دلار (30هزارتومان) است (ضمن آن كه در ايران نوع سي‌دي‌رامي بسيار ارزانتر فروخته مي‌شود).

تاكنون تعداد زيادي دائره‌المعارف سي‌دي‌رامي به بازار عرضه شده است. در زير به انواع مشهورتر و پرفروش‌تر آنها اشاره خواهيم كرد.

دائره‌المعارف گرولير 1998

1998 Grolier Multimedia

Encyclopedia Deluxe Edition

اين نسخة دائره‌المعارف گرولير روش ارتباطي بسيار ساده و مؤثري را فراهم ساخته است. دكمه‌هايي دارد كه شما را به نواحي مختلف دائره‌المعارف مي‌برد. مي‌توانيد در بخشهاي مختلف مقالات، آلبوم، اطلس، تاريخ، و يا گشتهاي با راهنما به طور جداگانه جستجو كنيد.

بخش سمت راست صفحة نمايش اطلاعات باارزشي را فراهم مي‌سازد. برچسبهايي چون Text (متن)، Related Media (رسانه‌هاي مرتبط)،‌ نقشه‌ها (Maps) اطلاعات بيشتري دربارة موضوع مورد نظر شما ارائه مي‌دهند. يك واژه‌نامة دم‌دستي نيز دارد.

اين دائره‌المعارف براي هر سني اطلاعات مفيدي فراهم مي‌كند. با آن كه به چند بخش مختلف تقسيم شده است، همة بخشها براي ارائة يك دائره‌المعارف جامع با هم كار مي‌كنند. به عنوان مثال، بعضي از كلمات كليدي داخل هر مقاله پررنگ شده‌اند (به رنگ آبي) و شما مي‌توانيد با تقه‌زدن روي هر كدام از آنها به اطلاعات مربوط به آن كلمه‌ها نيز دسترسي پيدا كنيد (اين كلمه‌هاي كليدي اصطلاحاً «فراپيوند» يا hyperlink ناميده مي‌شوند.) به عنوان مثال، مقالة «مارتين لوتركينگ» حاوي فراپيوندهاي «دكتر رالف ابراناتي» و «حقوق بشر» است. برچسب Related Articles (رسانه‌هاي مرتبط) يك عكس از دكتر مارتين لوتركينگ، قطعات كوتاه ويدئويي دربارة «راهپيمايي سال 1963 در واشينگتن» و «به سوي جهاني جديد» و يك قطعة صوتي از سخنراني «يك آرزو دارم» لوتركينگ ارائه مي‌دهد. حتي براي اطلاعات بيشتر مي‌توانيد روي برچسب () (مقالات مرتبط) تقه بزنيد.

دائره‌المعارف كالير1998

Collier’s Encyclopedia 1998

به نسخة 1998 دائره‌المعارف كالير نيز امكانات چندرسانه‌اي بيشتري اضافه شده است. از برنامة مرورگر (briwser) وب مشهور Netscape Communicator براي ارتباط خود با استفاده كننده بهره مي‌گيرد. در نتيجه كساني كه با اين برنامة وب آشنا باشند به راحتي مي‌توانند با دائره‌المعارف كالير كار كنند، ولي به 40مگابايت فضاي اضافه در ديسك سخت نياز دارند. ديسكهاي اين دائره‌المعارف پر از اطلاعات مختلف و قطعات چندرسانه‌اي مانند قطعات ويدئويي و صوتي است اما به شدت به منابع وب جهان‌پهنا (www) اتكا دارد. پس اگر اتصال اينترنت نداريد اين دائره‌المعارف را در نظر نگيريد.

كالير سه ديسك دارد و گاه مجبوريد ديسكها را پيوسته عوض كنيد. كالير تا حدودي به گرولير شباهت دارد. كالير به دليل سه ديسكي بودن و اجتماع با وب وسيله‌اي عالي براي تحقيق است.

كتاب دنيا

World Book

1998 Multimedia Encyclopedia

«كتاب دنيا» با عرضة نسخة 1998 خود همچنان يكي از دائره‌المعارفهاي چندرسانه‌اي ردة اول دنياست. در اينجا هم، روش استفاده از دائره‌المعارف مانند روش كار صفحات وب است. يك واژه‌نامة قابل جستجو نيز دارد.

معمولاً با تقه زدن روي يك دكمه به آساني مي‌توانيد هم به متن، هم به عكس و هم به قطعات چندرسانه‌اي دسترسي پيدا كنيد. متأسفانه، در متن مقالات از فراپيوندها استفاده نشده است.

اين دائره‌المعارف نيز از منابع اينترنتي براي تكميل اطلاعات خود بهره مي‌گيرد. كسي كه تكليف پژوهشي دارد به خوبي مي‌تواند از بخش Homework Wizard آن براي نوشتن گزارشها، تهية نمودارها و درست كردن گاه‌شمار بهره بگيرد.

دائره‌المعارف كامپتون

Compton’s Interactive

Encyclpedia Deluxe

دائره‌المعارف كامپتون وسيله‌اي عالي براي تحقيقات بزرگسالان و دانشجوبان است. با پيام «خوش‌آمديد»، موسيقي، و يك صفحة نمايش شبيه به صفحات وب، تصويري رنگي، و مقدمه و تاريخ دائره‌المعارف كامپتون آغاز مي‌شود. كامپتون نيز مانند ساير دائره‌المعارفها پيوند به منابع اينترنتي را فراهم مي‌كند. اطلس جهاني كامپتون نيز در بستة دائره‌المعارف موجود است.

دائره‌المعارف ويژة كودكان كامپتون

Compton’s Ultimate

Children’s Encyclopedia

براي كودكان 7 تا 12 سال طراحي شده است (البته به زبان انگليسي است). گشتهاي با راهنما دارد و مطالب خود را با سفرهاي مختلف آموزش مي‌دهد. سفر از اتاق شلوغ «زاك» () آغاز مي‌شود. هر كدام از اشياء موجود در اتاق پيوندي هستند به مقالات مربوط به خودشان.

اطلاعات موجود در نسخة كودكان بسيار كمتر از نسخة بزرگسالان است. در نتيجه، حتي براي دانش‌آموزان دبيرستاني نيز وسيلة پژوهشي كاملي به شمار نمي‌آيد. حاوي قطعات صوتي يا ويدئويي نيست ولي چند قطعة متحرك بسيار خوب براي توضيح طرز كار وسايل دارد. اگر دنبال يك دائره‌المعارف آموزشي باشيد اين دائره‌المعارف بسيار خوب است.

اينكارتاي ميكروسافت 98

Microsoft Encarta 98

Encyclipedia Deluxe

طرح اينكارتا نيز شبيه به ديگر دائره‌المعارفهاست اما خصوصيت بهره‌گيري از رسانه‌هاي مختلف آن بسيار بهتر است. وقتي موضوعي را انتخاب كنيد، متن مقاله در سمت چپ ظاهر مي‌شود، و فهرستي از مقاله‌ها و رسانه‌هاي مرتبط با آن در سمت راست. وقتي قطعه‌اي از رسانة مرتبط را انتخاب كنيد يك عكس يا قاب نخست قطعة ويدئويي در يك پنجرة تصويري ظاهر خواهد شد. اگر قطعة رسانه‌ها در ديسكي به جز ديسك موجود در ديسكران باشد اشاره‌گر موش به يك ديسك پيكان‌دار تبديل و در پايين صفحة نمايش ظاهر مي‌شود (تا استفاده كننده از ديسك ديگر بهره بگيرد).

اينكارتا نيز همانند گرولير حاوي «فراپيوندهاي» دوست‌داشتني است كه كار تحقيق را بسيار راحت مي‌كند. همچنين حاوي نقشه، نمودار و جدولهاي رابطه‌ساز، گشتهاي با راهنما، و يك واژه‌نامة داخلي جامع است. خصوصيت جديد ديگر در اينكارتاي 98 اضافه شدن حاشيه به مقالات اصلي است. نسخة دولوكس اينكارتا حاوي برنامة Research Organizer است كه به دانشجويان كمك مي‌كند تا مقالات پژوهشي خود را به سرعت تهيه كنند.

دائره‌المعارف بريتانيكا

دائره‌المعارف بريتانيكا نيز از صفحة ارتباطي متداول بهره مي‌گيرد و حاوي فراپيوند به مقالات مرتبط با مقالة موردنظر شماست. در پايين مقاله نيز فهرستي، از مقالات مرتبط و فراپيوندهاي مرتبط با پايگاههاي وب مي‌آيد.

خصوصيت ديگر بريتانيكا نسخة قابل جستجوي واژه‌نامة دانشگاهي ماريام-وبستر است. از امكانات ديگر آن بخش Analyst است كه آمارهاي و مقايسه‌هايي را بين ملتها و مذاهب مختلف فراهم مي‌سازد، گزارش تهيه مي‌كند و نمودار مي‌سازد.

طرز كار آن ساده است و محتويات آن كم‌نظير، اما قطعات چندرسانه‌اي به مانند ساير دائره‌المعارفها ندارد.

از لحاظ كالي، اين دائره‌المعارفها در محتوي و قابليت استفاده بسيار شبيه به هم هستند. همگي اطلاعات باارزشي فراهم مي‌كنند و طرز كارشان ساده است، همگي امكانات روي‌خطي (online) فراهم مي‌كنند، و واژه‌نامه، ابزار جستجو، گاه‌شمار، و نقشه‌هاي رابطه‌ساز دارند. با آن كه قيمتهاي آنها متفاوت است، به خاطر داشته باشيد كه قيمت بالاتر لزوماً به معني بهتر بودن محصول نيست. هر كدام را كه انتخاب كنيد وسيلة پژوهشي فوق‌العاده‌اي را از آن خود ساخته‌ايد.

تعويض‌گر سي‌دي‌رام چيست؟

فن‌آوري سي‌دي‌رام (CD-ROM) استفاده از كامپيوترها را هيجان‌انگيزتر، مفيدتر، و سرگرم‌كننده‌تر كرده است. اما هر چه كامپيوترها و برنامه‌ها قدرتمندتر و پيچيده‌تر مي‌شوند، محدوديتهاي رسانه‌هاي حاوي اطلاعات آشكارتر مي‌شود. فضاي ذخيره روي يك سي‌دي‌رام، كه زماني بسيار عظيم جلوه مي‌كرد، هم‌اكنون آن‌قدر بزرگ نيست كه بتواند كل اطلاعات مورد نياز بعضي از نرم‌افزارها را در خود جاي بدهد. در نتيجه تعداد زيادي از برنامه‌ها روي چند سي‌دي‌رام عرضه مي‌شوند.

و اين بدين معني است كه هنگام استفاده از برنامه‌هاي چند ديسكي، از دائره‌المعارفها و كتابهاي راهنماي تلفن گرفته تا بازيهاي عظيمي چون باي Riven، شما مجبوريد كه يك ديسك را از ديسكران خارج و ديگري را قرار دهيد. همگي مي‌دانيم كه وقتي كسي سخت سرگرم كار يا بازي روي كامپيوتر باشد وقفه‌هايي اين چنين رنج‌آور است.

از همين روست كه بعضي از سازندگان، دستگاههاي «تعويض‌گر سي‌دي‌رام» (CD-ROM CHANGER) توليد مي‌كنند. اين وسايل به شما امكان مي‌دهند كه چند ديسك (معمولاً چهار تا شش) را بار كنيد، و در نتيجه نياز به جابجا كردن ديسكها را حذف مي‌كنند.

تعويض‌گر سي‌دي‌رام كارها را ساده‌تر مي‌كند. به عنوان مثال، اگر يك برنامة چند ديسكي داشته باشيد و در حال اجراي ويندوز 95 يا ويندوز NT باشيد نرم‌افزار تعويض‌گر به طور خودكار از يك ديسك به ديسك ديگر مي‌رود (كاربران داس مي‌توانند يك دكمه‌اي را فعال كنند)، نرم‌افزار تعويض‌گر مي‌تواند به هر ديسك يك حرف ديسكران نسبت بدهد، كه مي‌توانيد با يك تقة موش به آنها دسترسي پيدا كنيد.

با اين همه، اين تعويض‌گرها فقط مي‌توانند دسترسي به يك ديسك را در هر زمان فراهم كنند، زيرا فقط يك ليرز براي خواندن ديسكها وجود دارد.

يكي از خصوصيات متمايز كنندة تعويض‌گرها روش بار كردن ديسكهاست. بعضي از تعويض‌گرها چند سيني دارند، در حالي كه بعضي ديگر يك خشاب دارند كه در آن همة ديسكها را قرار مي‌دهيد و سپس در ديسكران مي‌گذاريد. طرحي كه شما انتخاب مي‌كنيد به سليقة خودتان بستگي دارد.

يكي از بزرگترين عيبهاي تعويض‌گرها، قيمت بسيار گرانتر آنها نسبت به ديسكران سي‌دي‌رام تك‌ديسكي هم سرعت خود است. عيب ديگر آن است كه تعويض‌گرها معمولاً سرعت پايين‌تري نسبت به ديسكرانهاي تك‌ديسكي جديد دارند. اگر مي‌توانيد با اين دو عامل كنار بياييد، تعويض‌گر براي شماست.

تعويض‌گرهاي بزرگ (jukebox)

با آن كه كاربران خانگي يا كاربران مؤسسات كوچك معمولاً تعويض‌گرهاي متعارف را مفيد مي‌يابند، گروههاي بزرگتري كه دسترسي سي‌دي‌رام را براي افراد بيشتري فراهم مي‌كنند ممكن است به وسيله‌اي بزرگتر نياز داشته باشند. اين وسيلة بزرگتر به جوك‌باكس (jukebox) سي‌دي‌رام شهرت يافته است. اين وسايل برج مانند، كه بسيار بيشتر از تعويض‌گرها قيمت دارند (يك جوك‌باكس 100ديسكي 12 سرعته با چهار خواننده حدود 10000دلار قيمت دارد)، فضا براي صدها ديسك فراهم مي‌كند و از چندين ديسك براي دسترسي به آنها بهره مي‌گيرد.

در مورد دي‌وي‌دي (DVD) چه چيز وجود دارد؟

سرانجام، شما نمي‌توانيد دربارة خريد نوعي ديسكران سي‌دي‌رام بدون صحبت از فن‌آوري جديد دي‌وي‌دي بحث كنيد. اين رسانة ذخيرة پرظرفيت هم‌اندازه و هم‌شكل سي‌دي‌رام است اما به ديسكراني متفاوت نياز دارد و هر ديسك آن فضاي ذخيرة بسيار بيشتري را فراهم مي‌كند، كه به تدريج نياز به برنامه‌ها و تعويض‌گرهاي چند ديسكي را از بين مي‌برد. خوب، وقتي دي‌وي‌دي چنين گنجايشي دارد پس چرا يك تعويض‌گر سي‌دي‌رام بخريم؟

بهترين پاسخ آن است كه ديسكرانهاي سي‌دي‌رام و نرم‌افزارهاي روي آنها به اين زوديها از رده خارج نخواهند شد. نرم‌افزار و سخت‌افزار دي‌وي‌دي هنوز در حال ساخت و پيشرفت است، و حركت به سوي اين فن‌آوري جديد يك شبه انجام نخواهد گرفت.

حتي وقتي نرم‌افزار دي‌وي‌دي بيشتر به بازار عرضه شود، سي‌دي‌رام از قفسه‌هاي فروشگاهها ناپديد نخواهد شد. دست كم تا دو سال آينده بسياري از بازيها روي سي‌دي‌رام خواهد بود.

آشنايي با ساختمان CD-ROM

CD-ROM علامت اختصاري Compact Disk-Read Only Memory است، اين عبارت را مي‌توان به صورت «ديسك فشرده –حافظة فقط خواندني» ترجمه كرد. فشرده است چون گنجايش آن حدود 650مگابايت اطلاعات روي ديسكي 72/4اينچي است. آن را حافظه‌اي فقط خواندني مي‌نامند چون اطلاعات روي آن ضبط شده است و ديگر نمي‌توان اطلاعات آن را مانند ديسكهاي فلاپي پاك كرد و مجدداً اطلاعات جديد روي آن نوشت.

اين تكنولوژي از دنياي سي‌دي صوتي گرفته شده است، يعني همان سي‌ديهايي كه موسيقي‌هاي مختلف را بر روي آن ضبط كرده‌اند و با دستگاههاي پخش صداي آنها را مي‌شنويد. اما سي‌ديهاي صوتي نيز مرهون پيشرفت صنعت كامپيوتر بوده‌اند. زيرا صوت در اين وسايل برخلاف وسايل قديمي مانند صفحه‌هاي گرامافون يا نوارهاي معمولي به صورت ديجيتال (يارقمي) ضبط مي‌شود.

فايده‌هاي CD-ROM چيست؟

با آن كه ديسكهاي سخت امروزي گنجايش بيشتري از سي‌ديها دارند چرا امروزه استقبال بسيار زيادي از اين وسايل مي‌شود؟ ضمناً، دستيابي اطلاعات از روي ديسكهاي سخت بسيار سريعتر از سي‌ديهاست و افزون بر اين، روي ديسكهاي سخت ما مي‌توانيم هم اطلاعات را بخوانيم و هم اطلاعات جديد را بنويسيم.

مهمترين علت متداول شدن سي‌ديها ظرفيت ذخيرة داده‌هاي بسيار زياد آنهاست (650مگابايت). به عنوان مثال، بسياري از دائره‌المعارفها را مي‌توان در يك سي‌دي جاي داد، افزون بر آن، مي‌توان اين دائره‌المعارفها را با قطعات ويدئويي و صوتي نيز همراه كرد. ديسكرانهاي CD-ROM همچنين مي‌توانند سي‌ديهاي صوتي را اجرا كنند. البته، براي اين كه كامپيوتر بتواند صوت ضبط شده در سي‌ديها را اجرا كند بايد حاوي كارت صوتي و نرم‌افزار لازم باشد.

CD-ROM چيست؟

ديسكهاي فشرده صفحاتي از جنس پلاستيك به شعاع 12سانتيمتر هستند كه لايه‌اي آلومينيومي روي آنها نشسته است، لايه‌اي از جنس پلي‌كربنات آن را مي‌پوشاند و قشر محافظ لاكي روي ديسك آن را از گرد و خاك و خس محافظت مي‌كند.

حفره‌اي دايره‌اي به قطر 15ميلي‌متر در وسط ديسك قرار داد. سي‌ديها مانند صفحه‌هاي گرامافون، فقط يك شيار (track) مارپيچي داده‌اي دارند. اين شيار از مركز ديسك به سمت بيرون خوانده مي‌شود.

اگر سطح يك سي‌دي را به دقت با ميكروسكوپ نگاه كنيد، خواهيد ديد كه سطح ديسك پر از برآمدگي و تورفتگي است. تورفتگيها را حفره (pit) و ناحية بين دو حفره را سطح (land) مي‌نامند. عبور از سطح به حفره يا از حفره به سطح (يعني بخش لبة حاصل از سطح و حفره) براي نمايش عدد دودويي يك به كار مي‌رود. سطح و حفره نمايانگر عدد دودويي صفر هستند. طول هر سطح يا طول هر حفره تعداد صفرهاي دودويي را مشخص مي‌كند، يعني هر چه فاصله بيشتر باشد تعداد صفرها بيشتر است.

شايد بپرسيد كه «آيا بهتر نبود حفره نشانگر صفر و سطح نشانگر يك باشد؟» اگر به روش رمزگذاري ذكر شده خوب فكر كنيد در مي‌يابيد كه استفاده از فضاي ديسك با اين روش بسيار كارآمدتر از حالت مورد سؤال است. اما اين نوع رمزگذاري معايبي نيز دارد كه بايد آنها را برطرف كرد. اولاً بايد از رشته‌هاي طولاني صفر جلوگيري كرد. زيرا در اين صورت نمي‌توان سرعت ديسك را كنترل كرد. افزون بر اين، دو عدد يك را با اين روش نمي‌توان پشت سر هم قرار داد، زيرا دو لبه را بايد يا به وسيلة حفره يا به وسيلة سطح از هم جدا كرد.

براي اين كه اين مشكل برطرف شود هر هشت بيت داده‌اي (كه به بايت شهرت يافته است) در سي‌دي‌ها معادل 14 «كانال‌بيت» است. «كانال بيت» به كوچكترين واحد اطلاعات در سي‌دي گفته مي‌شود. واحد اساسي ذخيرة اطلاعات روي سي‌دي «قاب» (frame) نام دارد. هر قاب 588 «كانال‌بيت» است.

براي اين كه از شكلهاي غيرقابل قبول كلمه‌هاي 14بيتي در سي‌دي جلوگيري شود سه بيت ديگر به اين كلمه‌ها اضافه مي‌شود. بنابراين هر كلمة هشت‌بيتي كامپيوتر (يعني يك بايت) با 17بيت نمايش داده مي‌شود. در هر قاب 24 كلمة 17بيتي به عنوان ناحية قابل استفادة داده‌ها وجود دارد.

هر قاب علاوه بر ناحية داده‌ها شامل نواحي زير نيز است: تعداد 27بيت براي همزماني؛ تعداد 17بيت براي كنترل؛ و تعداد 136بيت براي تشخيص و تصحيح خطا.

بنابراين، براي ذخيرة 192بيت داده‌هاي واقعي كامپيوتر (معادل 24) بايت بايد 588بيت را روي سي‌دي ذخيره كرد. ديسكهاي سخت همان 192بيت را ذخيره مي‌كنند.

هر سي‌دي دست كم سه ناحية داده‌اي دارد. ناحية اول، در بخش دروني ديسك است و lead-In نام دارد. اين بخش حاوي جدول محتويات ديسك است و گاهي CD TOC ناميده مي‌شود. پس از اين بخش، بخش داده‌هاي اصلي و در پايان بخش Lead-Out مي‌آيد.

هر 98 قاب يك قطاع (Sector) ناميده مي‌شود. قطاع كوچكترين واحد داده‌هاي منطقي است كه ديسكران مي‌تواند بخواند؛ يعني موقع خواندن ديسك يك قطاع كامل را مي‌خواند و نه كمتر. قطاع فقط به سي‌ديها اختصاص ندارد، ديسكهاي سخت و فلاپي نيز قطاع دارند. در ديسكهاي سخت اندازة قطاع به ظرفيت كلي ديسك سخت بستگي دارد. در سي‌ديها اندازة قطاع هميشه 3234بايت است. تعداد 784بايت آن به تشخيص و تصحيح خطا اختصاص دارد.

هر قطاع 98 قاب پشت سر هم دارد. تعداد 2352بايت قابل استفادة داده‌هاست. از اين 2352بايت، 12بايت براي همزماني و تشخيص قطاع و 4بايت براي تشخيص نشاني و حالت به كار مي‌رود. در نتيجه 2336بايت باقي مي‌ماند. سي‌ديهاي صوتي از همة 2336بايت بهره مي‌گيرند. اما سي‌دي‌رامها 288بايت ديگر آن را جهت تصحيح خطا استفاده مي‌كنند و 2048بايت براي ذخيرة داده‌هاي اصلي باقي مي‌ماند. اكثر سي‌ديها حدود 300000 قطاع دارند.

حدود 4 تا 5ميليون حفره (pit) در هر سي‌دي به صورت يك مارپيچ كه از بخش مركزي ديسك شروع مي‌شود وجود دارد. اين مارپيچ را يك شيار (track) مي‌نامند و حدود 6كيلومتر طول دارد. عناصر شيار بسيار متراكم است به طوري كه بين هر دو عنصر 6/1هزارم ميليمتر است. تصور كنيد كه قطر سي‌دي را به 12متر بزرگ كنيم، در اين حالت باز هم در يك ميليمتر بيش از 6 شيار كنار هم قرار مي‌گيرد.

اگر بخواهيد سي‌دي را با ديسكهاي فلاپي 5/3اينچي مقايسه كنيد. به نتيجة جالبي مي‌رسيد. ديسكهاي فلاپي را از لحاظ تراكم با واحد شيار در اينچ (tracks per inch) يا به اختصار tpi مي‌سنجند. ديسكهاي فلاپي 5/3اينچي با تراكم بالا tpi96 دارند، در حالي كه سي‌ديها 16000 شيار در همان فضا دارند.

هنگام خواندن محتويات ديسك، ديسكران نور ليزر را به ديسك مي‌تاباند، نور تابيده شده از حفره (pit) و سطح (land) منعكس مي‌شود. نظر به اين كه حفره‌ها عميق‌تر از سطوح هستند، بين نور بازتابي سطح و نور بازتابي حفره اختلاف زماني اندكي وجود دارد. عمق حفره‌ها طوري طراحي مي‌شود كه دقيقاً نصف يك طول موج خاص باشد.

در نتيجه، اشعه‌هاي مجاور ليزر در لبه‌ها (گذر بين حفره و سطح) همديگر را حذف مي‌كنند. نور ليزري كه به حفره و به سطح برخورد مي‌كند به طور كامل منعكس مي‌شود، در حالي كه در قسمت گذر بين آنها تقريباً هيچ نوري منعكس نمي‌شود. در ديسكران مداري حاوي ديودهاي حساس به نور است كه انعكاس نور را تشخيص مي‌دهد و سيگنالهاي اطلاعاتي لازم را توليد مي‌كند.

سرعت متغير دوران

طول قطاعهاي سي‌دي برابر است. اين خصوصيت يكي از موارد اختلاف سي‌دي با ديسك سخت است. مهم نيست كه شيار (track) كجا باشد، قطاعها همواره طول مساوي دارند. تعداد قطاعها در لبه‌هاي بيروني سي‌دي بيشتر از لبه‌هاي دروني آن است.

براي اين كه نور ليزر بخشهاي مختلف سي‌دي را بپيمايد سرعت روي هر قطاع يكسان است. دقيقاً ـ ()ثانيه لازم است تا يك قطاع را بپيمايد. اين بدان معني است كه سرعت دوران بايد متغير باشد. وقتي نواحي نزديك به لبة بيروني خوانده مي‌شود، سرعت خيلي زياد است، وقتي نواحي داخلي خوانده مي‌شود سرعت كاهش مي‌يابد.

سرعت خواندن سي‌دي همواره 3/1متر در ثانيه است. وقتي هد(head) خواندن روي لبة بيروني باشد، سي‌دي 500دور در ثانيه مي‌چرخد، در حالي كه وقتي هد روي لبه‌هاي داخلي باشد 200دور در ثانيه مي‌چرخد.

وقتي اطلاعات در قطاعهاي هم‌اندازه ذخيره شده باشد، مانند نحوة ذخيره در سي‌دي، آن را حالت CLV(Constant Liner Velocity) يا «سرعت خطي ثابت» مي‌گويند.

ديسكهاي سخت شيارهاي فراواني به صورت دايره‌هاي متحدالمركز دارند. تعداد قطاعهاي هر شيار با شيارهاي ديگر برابر است. روش خواندن اطلاعات در ديسكهاي سخت به روش () يا «سرعت زاويه‌اي ثابت» مشهور است.

تعداد بيتها	شرح
27	همزماني ليزر
17	كنترل
136	تشخيص و تصحيح خطا
408	قابل استفاده داده‌ها
588	كل بيتها

ساختمان قاب در CD-ROM

كتابخانة كامپيوتري

كتابخانة مرجع خانه يا دفتركار خود را مي‌توانيد به گونه‌اي درست كنيد كه بسيار كوچك باشد: كتابخانة سي‌دي‌رامي (CD-ROM). ديگر ضرورتي وجود ندارد كه مجموعه‌اي دائره‌المعارف به همراه كتب مرجع تاريخي، لغت‌نامه، تزاروس و مانند آن را براي اجراي كارهاي پژوهشي خود در يك كتابخانة بزرگ گرد بياوريد. بسته‌هاي نرم‌افزاري مرجع جامع حجم عظيمي از اطلاعات مورد نيازتان را يكجا و به راحتي در اختيارتان مي‌گذارند و ديگر فقط ثروتمندان نيستند كه مي‌توانند انواع مرجعها را دم‌دست داشته باشند.

به جاي كتابهاي مرجع پرحجم مي‌توانيد از چند سي‌دي‌رام بهره بگيريد.

Bookshelf 98

براي نگهداري نسخه‌هاي چاپ شدة همة موارد موجود در اين سي‌دي‌رام به يك كتابخانه نياز داريد. ده مرجع اين سي‌دي‌رام حاوي 2500 تصوير، بيش از پنج ساعت قطعات صوتي، و 100 قطعة ويدئويي و متحرك است. اين ده مرجع عبارتند از:

American Heritage Dictionary

Roget’s Thesareus

Columbia Dictionary Of Quotations

Encarta 98 Desk Encyclopedia

Encarta 98 desk Word Atlas

The People’s Chronology

The 1997 World Almanac and Facts

International Direcrory 98

Computer/Internet Dictionary

يكي از ويژگيهاي اين سي‌دي‌رام آن است كه روش جستجوي اطلاعات را مي‌توانيد برطبق سليقة خود تعيين كنيد. مي‌توانيد تحقيق خود را به يكي از كتابهاي مرجع، تركيبي از آنها، يا هر ده مرجع محدود كنيد. ساده‌ترين راه براي تعيين روش جستجو، تقه زدن روي كلمة Advanced Search است كه در پايين صفحة نمايش قرار دارد. اين كار يك پنجرة گفتگو باز مي‌كند كه در آن مي‌توانيد كتابهايي را انتخاب كنيد كه جستجوي خود را مي‌خواهيد به آنها محدود كنيد.

برچسب Search All به شما امكان مي‌دهد كه جستجو را محدود به مقاله‌هايي دربارة موضوع مورد نظرتان كنيد و يا همة مقاله‌هايي را بيابيد كه حاوي كلمه يا عبارتت مورد نظرتان است. اگر جستجوي شما در يك كتاب مرجع نتواند مقاله يا مقاله‌هايي براي كلمة موردنظر شما پيدا كند، برنامه به شما مي‌گويد كه يك جستجو در همة كتابها (all-Books) انجام دهيد.

وقتي يكي از كتابهاي مرجع را باز كنيد از طريق فراپيوندها (hyperlink) مي‌توانيد به اصطلاحات و مقالات مرتبط دسترسي پيدا كنيد (فراپيوند يك نماد يا icon، تصوير، يا يك كلمه در يك فايل است كه وقتي روي آن تقه بزنيد فايل ديگري را براي تماشا كردن به طور خودكار باز مي‌كند). يك روش ديگر براي يافتن اطلاعات بيشتر، تقه- راست زدن روي هر كلمه‌اي در يك مقاله است. يك منو ظاهر مي‌شود، مورد Find in را انتخاب كنيد و سپس كتابي را برگزينيد كه مي‌خواهيد جستجوي خود را براي آن كلمه در آن انجام دهيد.

برچسب find Media محتويات چندرسانه‌اي موجود در كل اين بستة نرم‌افزاري را جستجو مي‌كند. در يك جستجوي مبتني بر چندرسانه‌اي براي «Special Olypics» يك تعريف لغوي به اضافه 30ثانيه قطعة ويدئويي از قهرمانان المپيك با شرح صوتي دربارة بازيها و شركت كنندگان به دست آمد.

البته، Bookshelf براي هر موضوعي اطلاعات مفصل نمي‌دهد، حتي براي هر موضوعي مطلب ندارد؛ به عنوان مثال، با كمال تعجب در بخش واژه‌نامة «كامپيوتر/اينترنت» آن دربارة «ديسك‌سخت» چيزي نيامده است.

Compton’s Home Library:

The Complete Reference

Collection 1998

كامپتون نيز همچون بوك‌شلف ده كتاب مرجع را در خود دارد كه حاوي هزاران مقاله، عكس، و قطعه‌هاي ويدئويي و صوتي است. آنها عبارتند از:

Compton’s Concise Encyclopdia

1997 World Almanac Book of Facts

Merriam Webster Concise Handlbook for Writers

Compton’s Concise Atlas

Merriam- Webster’s Geographical Dictionary (3^rd Edition)

Columbia University Complete Home Medical Guide (3^rd Revise Edition)

World History: A Dictionary Of Important People, Places and Events

Compton’s Internet Directory

Webster’s New World Thesareus

يك خصوصيت ممتاز كامپتون آن است كه دو نوع فراپيوند (hyperlink) در مقالات دارد. يك نوع آن، پيوندي داخلي به رنگ ارغواني است كه شما را به ساير مقالات آن كتاب هدايت مي‌كند. نوع ديگر، كه به وسيلة نمادهاي (icons) كتابها مشخص مي‌شود، شما را به بخشهاي ديگر كتابخانه مي‌برد.

اطلس آن نيز پيوندهايي به بخشهاي ديگر دارد. همة نقشه‌ها با يكديگر و فرهنگ جغرافيايي ربط پيدا مي‌كنند.

بيش از 5000 تصوير، بيش از 50 قطعة ويدئويي و متحرك، و بيش از 300 جدول، نقشه و نمودار دارد.

Encarta 98 Reference

چنان پرمحتواست كه به پنج سي‌دي نياز دارد: دو سي‌دي براي Encarta 98 Encyclopedia، و يكي براي Research Organizer.

اينكارتا همچون كامپتون نتايج پرحجمي را فراهم مي‌كند. يك عيب اينكارتا آن است كه ممكن است همة تصاوير و قطعات ويدئويي روي ديسكي كه فعلاً با آن كار مي‌كنيم وجود نداشته باشد و به ما پيغام داده شود كه يك سي‌دي ديگر را در ديسكران قرار دهيم.

بخش Media Features (چندرسانه‌اي) حاوي نقشه‌هاي جهان، گاهشمارهاي تاريخي و فرهنگي، يك گالري، و گشتهاي مجازي محلهاي مختلف است. امكانات اتصال به وب جهان‌پهنا و استفاده از پايگاه Encarta Web را نيز دارد.

برنامة «سازمان دهندة تحقيق» (Research Organizer) به شما امكان مي‌دهد كه تحقيقات خود را به صورت يك گزارش در آوريد و چاپ كنيد.

بخش Witrual Globe آن امكانات متنوعي دارد كه در زير به پاره‌اي از آنها اشاره مي‌شود.

Find a Place (پيدا كردن يك مكان) به شما امكان مي‌دهد كه شهر، كشور، كوه، كوير، رود، درياچه، و درياهايي را كه مي‌خواهيد پيدا كنيد. مي‌توانيد روي يك منطقه تقه (click) بزنيد و نقشه‌ها و اطلاعات مربوط به آن منطقه را بررسي كنيد.

Leam About the Earth (يادگيري دربارة كرة زمين) به شما ياد مي‌دهد كه نقشه‌ها را چطور بخوانيد. چهار بخش دارد كه دربارة دنياي فيزيكي و مردم‌شناسي مطالب فراواني در اختيارتان مي‌گذارد.

Take a World Flight Virtual Globe (پرواز بر فراز دنيا) جالبترين بخش () است. هر محل را به صورت سه‌بعدي مي‌توانيد تماشا كنيد، گويي از يك هواپيما برفراز آن محل در حال پرواز هستيد. افزون بر اين، مي‌توانيد سرعت «هواپيما» را كنترل كنيد و از زواياي مختلف به محل نگاه كنيد. البته، تصاوير كمي دانه‌دانه نشان داده مي‌شوند و همة محلهاي دنيا در اين پرواز قابل رؤيت نيستند.

شايد بتوان گفت كه اينكار تا بهترين مرجع جامع در بسته‌هاي نرم‌افزاري معرفي شده در اين مقاله باشد. اگر به همة بخشهاي اين مرجع جامع نياز نداشته باشيد مي‌توانيد فقط بخشهاي مورد نظر خود را بخريد.

Penguin Hutchinson

Reference Library

كتابهاي مرجعي كه در اين سي‌دي گنجانده شده‌اند به قرار زيرند:

Helicon Book of Days

Hutchinson Encyclopedia

Longman Dictionary of the English Laonuage

The New Penguin Dictionary of Quatations

Chronolgy of World History

Roget’s Theasreus

Usage and Abusage

آرايش ساده‌اي دارد. نمادهاي مربوط به كتابهاي مرجع در يك قفسه جاي گرفته‌اند. تقه زدن روي هر نماد، امكان باز كردن آن كتاب را فراهم مي‌كند. جستجوي خود را در همة كتابها نيز مي‌توانيد انجام بدهيد.

قيمتهاي كتابخانه‌هاي سي‌دي‌رامي:

Bookshelf 98

95/54دلار

Encarta 98 Reference Suite Deluxe

95/79دلار

Compton’s Home Library: The Coplete Reference Collection 1998

95/44دلار

Penguin Hutchinson Referencd library

95/49دلار

كتابهاي رنگي استاندارد ديسكهاي فشرده

براي ديسكهاي فشرده-با آن كه وسايل نسبتاً جديدي هستند- استانداردهاي مختلفي وضع شده است. در اوايل دهة 1980 شركتهاي فيليپس و سوني در نشست خود «استاندارد صوت ديجيتالي ديسك فشرده» را وضع كردند كه بعدها به «كتاب قرمز» شهرت يافت. اين استاندارد به صورت استاندارد غالب ديسكهاي صوتي درآمد، و بدين معني است كه هر نوع سي‌دي صوتي روي همة گرداننده‌هاي سي‌دي صوتي قابل اجراست. استانداردهاي ديگر با نامهاي كتاب زرد، كتاب سبز و كتاب نارنجي وضع شده است. رنگها به رنگ نور ليزر به كار رفته در گردانندة سي‌دي اشاره دارد. مجموعة كامل كتابها را كتابهاي رنگين‌كمان ناميده‌اند.

كتاب قرمز (CD-DA)

Compact Disc Digital Audio Standard

استاندارد صوت ديجيتالي ديسك فشرده

در CD-DA شيارها (track) به قطاعهاي (sector) يك هفتادوپنجم ثانيه‌اي تقسيم مي‌شود، هر قطاع 2352بايت به صورت ديجيتال دارد. دو لاية تصحيح خطا براي هر قطاع تعريف مي‌كند به نامهاي EDC و ECC. در صورتي كه روي ديسك فشرده خش بيفتد و يا گردوخاك بنشيند تصحيح خطا نقش مهمي بازي مي‌كند. زيرا بخشهاي از بين رفته را مجدداً بازسازي مي‌كند و در نتيجه پخش موسيقي بي‌وقفه ادامه مي‌يابد . هر قطاع 98 بايت كنترل نيز دارد كه اطلاعات زماني را كنترل مي‌كند و دستگاه پخش سي‌دي از آن براي نشان دادن مدت هر قطعة موسيقي بهره مي‌گيرد.

كتاب زرد (CD-ROM)

Compact Disc-Read Only Memory

ديسك فشرده-حافظة فقط خواندني

ديسك فشرده زماني براي صنعت كامپيوتر اهميت يافت كه فيليپس و سوني به اخذ تصميم دربارة مرحلة دوم استانداردهاي سي‌دي پرداختند: استانداردهاي CD-ROM يا كتاب زرد. علاوه بر استانداردهايي كه براي شيارهاي ويدئويي در كتاب قرمز داده شد. كتاب زرد دو استاندارد جديد را معرفي كرد: «حالت (mode) يك» سي‌دي‌رام براي داده‌هاي كامپيوتري و «حالت دو» سي‌دي‌رام براي داده‌هاي فشرده شدة صوتي و تصويري/ويدئويي.

«حالت يك» سي‌دي‌رام: اين حالت نواحي داده‌‌اي 2352بايتي تعريف شده در استانداردهاي كتاب قرمز را به صورت زير تقسيم ميكند: دوازده بايت براي همزماني؛ چهار بايت براي اطلاعات اوليه؛ 2048بايت داده‌هاي اصلي؛ و 288بايت براي تشخيص و تصحيح خطا.

«حالت2» سي‌دي‌رام: «حالت‌دو» كاربرد 2352بايت را به صورت زير تعريف مي‌كند: 12بايت اطلاعات همزماني؛ 4بايت اطلاعات اوليه؛ و 2326بايت اطلاعات اصلي يا كاربر.

در اين حالت فضاي مورد استفاده براي داده‌هاي اصلي بيشتر است. ديسكهاي «حالت‌دو» معمولاً در فرمت XA به كار مي‌روند. ديسكهاي سي‌دي‌رام «حالت‌دو» را به وسيلة هر گردانندة استاندارد سي‌دي‌رام مي‌توان خواند ولي نرم‌افزار ويژه‌اي براي اين كار لازم است تا داده‌هاي اصلي را دريابد. اين حالت اجازه مي‌دهد تا داده‌هاي صوتي و ويدئويي/تصويري به صورت فشرده نيز ذخيره شوند.

CD-ROM/XA: گام بعدي در تكنولوژي سي‌دي وضع فرمت فايل براي داده‌هاي صوتي و ويدئويي/تصويري بود. سوني و فيليپس آن را تعريف كردند. ديسك XA داراي صوت فشرده شده و داده‌هاي كامپيوتري است كه در يك شيار جاي مي‌گيرند، در نتيجه همزمان با پخش موسيقي مي‌تواند داده‌هاي كامپيوتري را بخواند. اين پيشرفت بسيار چشمگيري در تكنولوژي كتاب زرد بود.

كتاب سبز (CD-I)

Compact Disc Interactive

براساس سيستم عامل CD-RTOS است و در نتيجه سازگار با پي‌سي نيست. استاندارد اين كتاب نيز استقرار داده‌هاي صوتي و داده‌هاي كامپيوتري در يك شيار را فراهم مي‌سازد. گردانندة CD-I يك كامپيوتر 32بيتي بر اساس پردازندة 68020 است كه به يك نمايشگر يا تلويزيون وصل مي‌شود. گرافيك ديجيتالي را نمايش مي‌دهد و مي‌تواند صوت را پخش كند. ديسك CD-I داراي شيارهاي صوتي است كه مي‌تواند روي هر دستگاه پخش سي‌دي پخش شود.

ديسك CD-Bridge: به وسيلة سوني، ميكروسافت و فيليپس وضع شد و روشي را براي قرار دادن اطلاعات اضافي در يك شيار CD-ROM/XA تعريف مي‌كند به طوري كه بتواند روي گردانندة CD-I و دستگاه پخش سي‌دي XA پخش شود. شناخته‌شده‌ترين نوع اين استاندارد ديسك Photo CD است كه به وسيلة كداك ساخته شد. فتوسي‌ديها مي‌توانند روي دستگاههاي پخش CD-I، كامپيوترهايي كه گردانندة CD-ROM/XA دارند و همچنين دستگاههاي پخش خاص فتوسي‌دي اجرا شوند.

كتاب نارنجي

استانداردهاي جديد سي‌دي را تعريف مي‌كند كه به شما اجازه مي‌دهد داده‌هاي صوتي و/يا داده‌هاي كامپيوتري را روي ديسك بنويسيد. در زير دو استاندارد كتاب نارنجي مي‌آيد.

1.Compact Disc-Magneto Optical(CD-MO): اطلاعات روي ديسك CD-MO را تعريف مي‌كند.

2.Compact Disc-Write Once (CD-WO) استاندارد اطلاعات مربوط به نحوة توليد سي‌دي است.

كتاب سفيد

استانداردهاي سي‌دي ويدئويي را تعريف مي‌كند. كه به وسيلة فيليپس و JVC وضع شده است و در برنامه‌هاي كاربردي كه در آن‌ها تلفيق ويدئوي كاملاً متحرك و صورت مورد نياز است به كار مي‌رود. اين استاندارد را سوني و ماتسوشيتا نيز حمايت مي‌كنند.

اين تكنولوژي از استانداردهاي ISO MPEG1 براي فشرده‌سازي ويدئو و صوت به صورت 50 به 1 بهره‌ مي‌گيرد.

تعمير و نگهداري ديسكهاي ليزري

تميز كردن و تعمير ديسكهاي ليزري خراشيده شده

اغلب اشكالاتي كه در استفاده از سي‌دي‌ها به وجود مي‌آيد ناشي از خود سي‌دي‌هاست و نه ديسكران آن. تميز كردن سطح يك سي‌دي يك مشكل روزانه نيست و يقيناً شما به يك دستگاه تميزكنندة فانتزي براي آن احتياج نداريد.

در مقابل، فقط يك پارچة نرم يا دستمال كاغذي خيس و در صورت نياز مقدار كمي مواد شويندة رقيق كافيست. صابون سفيد و زرد توصيه مي‌شود

نكتة جالب اين است كه بر خلاف حركت دايره‌اي‌واري كه سي‌دي دارد، بهتر است از داخل سي‌دي به سمت لبة آن به صورت شعاعي دستمال را حركت دهيد. هرگز از حلالهاي قوي استفاده نكنيد! حتي لكه‌هاي سرسخت نيز در ادامة تلاش شما بالاخره تسليم خواهند شد. همچنين شستشو در زير آب جاري بسيار مفيد است.

پس از اين كار به آرامي با يك پارچة نرم و بدون پرز ديسك را خشك كنيد. از يك پارچة خشك و سخت استفاده نكنيد چون ذرات گرد و غبار موجب خراشيدگي سطح سي‌دي خواهند شد. مادة پلي كربناتي كه سي‌دي از آن ساخته شده است سفت و پرطاقت است، اما توقع نداشته باشيد كه در مقابل هر چيز دوام بياورد.

خراشيدگي‌هاي نازك معمولاً مسئلة مهمي نيستند ولي با بي‌احتياطي چرا ريسك كنيم؟ چيزي كه اغلب افراد از آن با خبر نيستند فن‌آوري رفع خطاي چند لايه در ديسكران سي‌دي است. بنابراين يك سي‌دي كثيف ممكن است فوراً مشكلات صوتي آشكاري به وجود نياورد بلكه حداقل باعث افت حداكثر كارايي نهايي صوتي مي‌گردد و خرابي‌هاي جدي‌تري در تنزل كيفيت صدا شامل نويز و يا قطع صدا به وجود خواهد آمد. اگرچه ممكن است اين اشكالات هميشه قابل تشخيص نباشند (بسته به محتويات سي‌دي موسيقي دارد). در مورد خطاهاي كوچكتر ديسكران معمولاً در ميان آنچه تصور مي‌كند نمونه‌هاي درست هستند تقريب مي‌نمايد و بدين ترتيب اصل داده‌ها را بازسازي مي‌كند در نتيجه وجود خطا را به سختي مي‌توان تشخيص داد. بعضي خطاها به وسيلة توانايي تصحيح كه براي كد كردن اطلاعات روي سي‌دي‌ به كار مي‌رود كاملاً مرتفع مي‌گردند. در اصل ممكن است يك سوراخ به قطر 5/2ميلي‌متر (كه در بعضي ديسكهاي آزمايشي وجود دارد) هم ناديده گرفته شود، اما تمام ديسكرانها كلية استراتژيهاي تشخيص و رفع خطا را به كار نمي‌گيرند.

آيا آلودگي ديسك مي‌تواند موجب خرابي ديسكران شود؟

مطلب متداولي كه ممكن است شما از فروشندگان محلي سي‌دي بشنويد اينست كه سي‌دي‌هاي كثيف ممكن است خسارت غير قابل جبراني به دستگاه شما وارد نمايند، پس يك كيت پاكسازي سي‌دي با قيمت مناسب از ما بخريد… و يا آلودگي و گرد و غبار روي عدسي ليزر ممكن است باعث بالارفتن حرارت و آتش گرفتن سيستم گردد. و در اينجا به شما پيشنهاد خريد يك سي‌دي داراي يك برس كوچك كه لنز را تميز مي‌نمايد، كنند…

اين گونه كالاها كلاً بي‌مصرف هستند. قدرت ليزر سي‌دي كمتر از يك ميلي‌وات است و در لنز متمركز نمي‌شود و آن سي‌دي‌هاي تميزكننده كه داراي برس كوچكند تقريباً به جز براي پاك‌كردن مقادير كمي غبار خشك درساير موارد بي‌مصرفند. اگر لنز يا ديسك كثيف باشد بدترين چيزي كه اتفاق مي‌افتد اينست كه دستگاه نمي‌تواند به درستي كار كند. ممكن است نويز شنيدني يا عدم تغيير صحيح شيارهاي پديد آيد و يا گردش سي‌دي در زمانهايي اتفاقي ختم شود و يا حتر سي‌دي قابل تشخيص نباشد اما قطعات الكترونيك در اثر آلودگي ديسك يا لنز ذوب نخواهند شد. به طور خلاصه تقريباً غير ممكن است كه سي‌دي كثيف آٍسيبي به دستگاه پخش وارد نمايد و لنز كثيف تنها باعث عدت تشخيص ديسك يا شبيه به آنچه در مورد ديسكهاي كثيف به وجود مي‌آيد، گردد به هر حال ليزر باعث آتش‌سوزي نمي‌گردد.

تنها آسيب ممكن اين است كه شما يك سي‌دي شكسته يا ترك خورده را داخل دستگاه وارد كنيد و با برخورد به لنز آسيب برساند.

در هر حال شما احتياجي به تميزكننده‌هاي فانتزي نداريد، آب و صابون و پارچة نرم همان كار را انجام خواهند داد. اگر سي‌دي به نظر تميز مي‌رسد احتمالاً‌مشكلي ندارد اما اگر لك و اثر انگشت‌هاي زياد مشاهده مي‌شود تميز كردن آن مي‌توان موجب بهبود كيفيت محسوسي گردد. توجه كنيد كه يك لنز يا سي‌دي كثيف در بهترين دستگاه هم ممكن است باعث پخش صداي نامطلوب شود اما باعث تخريب دستگاه نمي‌شود.

تعمير سي‌دي‌هاي خراشيده شده

اگر سي‌دي‌ مورد علاقه شما به طور شديدي خراشيده شده است (احتمالاً توسط كودك 5سالة شما كه تصميم داشته با آن يك اسبا‌ب‌بازي زيبا بسازد) آيا كاري هست كه بتوانيد انجام دهيد؟ پاسخ مثبت است. در حقيقت سه روش اصلي براي تعمير سي‌دي‌هاي خراشيده وجود دارد. آنها عبارتند از: مواد سايندة سبك – پركننده‌ها و مشعل دمنده

مواد سايندة سبك

از پوليش مبلمان يا پلاستيك يا پوليش فلزات يا خميردندان در جهت از بين بردن خراش‌هاي جزئي استفاده كنيد (در مورد تخريب بيشتر سي‌دي‌نگران نباشيد، اگر سي‌دي خوانده نمي‌شود شما آسيب بيشتري نمي‌توانيد به آن بزنيد!)

هنگامي كه مواد فوق را بر روي سي‌دي مالش مي‌دهيد از مركز به سمت لبه‌ها حركت كنيد. يك دستگاه پخش سي‌دي مي‌تواند از خراشهاي عمود بر شياري (track) به سادگي عبور نمايد اما خراشهايي كه موازي شيار (track) هستند تمام مشكلات را به وجود مي‌آورند.

اگر خراش جزئي است يك ساينده سبك مي‌تواند به كلي آن را برطرف نمايد. اين روش زماني مؤثرتر است كه سطح ديسك روي زمين كشيده شده يا ساييده شده باشد نه اين كه خراش عميقي داشته باشد.

پركننده‌ها: (Fillers)

اين مواد شامل مواردي از قبيل واكس اتوموبيل يا واكس پاركت مي‌باشند. آنها را بر تمام سطح CD بماليد و به وسيلة يك پارچه نرم و بدون پرز پرداخت نماييد.

پركردن خراشهاي بزرگتر امكان پذير است اما مراقب باشيد كه ديسك تعمير شده در آينده در معرض خرابي مجدد قرار خواهد داشت.

اين تكنيك كارايي دارد چون واكس فضاي هرچند عميق داخل خراش را پر مي‌كند.

مشعل دمنده (Blow torch):

افرادي كه حداقل چند سال در يك فروشگاه كرايه (CD) كار كرده‌اند بر روي اين تكنيك قسم مي‌خوردند! تصور مي‌شود آنها با يك مشعل بوتان كوچك (سايز قلمي) و زيردستي و مهارت بالا، لاية سطحي سمت خواندني ديسك را ذوب مي‌كنند به طوري كه خراش و لكه‌هاي زشت به خوبي ذوب گرديده و مرتفع گردند. البته خطرات آشكاري در استفاده از آتش بر روي پلاستيك وجود دارد ولي اين آخرين چاره كارست. نمي‌توان گفت كه چند سال تجربه و تمرين براي گرفتن ليسانس تعمير سي‌دي لازم است. من شخصاً به شدت به اين روش مشكوك هستم و مظنون به اين كه از بين رفتن سي‌دي نتيجة كار خواهد بود. اين نتيجه بحث ما در مورد خود سي‌دي بود. اگر مشكل با تميز كردن ديسك حل نشد ممكن است ايراد از دستگاه پخش سي‌دي يا ديسكران سي‌دي‌ باشد.

رعايت موارد ايمني در تمام لحظات

اگر چه در تعمير ديسكران سي‌دي خطرات بالقوة كمتري در مقايسه با مونيتور و يا تلويزيون يا اجاق ميكروويو وجود دارد ولي بازهم احتياط در هنگام كار روي دستگاه روشن (با درب باز) لازم است. ممكن است قطعات يا سيمهاي لختي در اطراف ورودي سيم برق دستگاه (از قبيل ترانسفورماتور يا كليد قطع و وصل) وجود داشته باشد پس براي اجتناب از شوك الكتريكي از آنها پرهيز كنيد يا آنها را نوار پيچي نماييد. در مورد دستگاههاي قابل حمل، به علت پايين بودن ولتاژهاي داخلي، احتمال شوك در مقايسه با صدمات تصادفي كه ممكن است به دستگاه در اثر بي‌احتياطي وارد شود خيلي ضعيف است.

ليزر موجود در يك ديسكران سي‌دي، مادون قرمز است و معمولاً در طول موج 780 نانومتر كار مي‌كند كه در لبة طيف مرئي نور است و براي تمام مقاصد و اهداف نامرئي است. توجه كنيد كه اين پرتو از قدرت بسيار كمي برخوردار است (زير يك ميلي‌وات) و خطر خيلي جزئي دارد. با اين وجود در هنگامي كه دستگاه روشن است از نزديك به لنز نگاه نكنيد!

توجه: در اغلب ليزرهاي نوع سي‌دي چنانچه از زاوية مايل به لنز نگاه كنيد، نقطة قرمز ضعيفي مي‌بينيد به اندازة يك نقطة پااين جمله. اين تشعشع به نظر قوي نمي‌رسد و ممكن است يك پرتو ساختگي (قلابي) از قسمت قرمز طيف نوري يا تنها عكس‌العمل چشم شما در مقابل انرژي نزديك مادون قرمز پرتو اصلي باشد. در هر صورت دچار اشتباه نشويد و فكر نكنيد كه پرتو ليزر اين قدر ضعيف است. پرتو اصلي تا 000/10برابر قويتر است! مراقب باشيد! به هر حال نقطة قرمز علامت خوبي است براي نشان دادن اين كه ليزر فعال مي‌باشد. براي اطمينان بيشتر شما به يك نشانگر مادون قرمز (IR detector) براي تأييد وجود پرتو ليزر احتياج داريد. مدارهاي تست اشعه مادون قرمز كنترل از راه دور دستگاههاي صوتي تصويري مي‌تواند براي اين منظور به كار برده شود.

نكاتي در مورد مشكلات:

از آنجايي كه در رفع مشكلات الكترونيك بسياري از مسائل راه‌حل‌‌هاي ساده‌اي دارند، به سرعت فرض را بر اين نگذاريد كه مشكل شما تركيبي از خرابي‌هاي از نوع پيچيده و مركب است. مشكل فقط لنز كثيف يا تسمة خراب سي‌دي باشد. سعي كنيد به خاطر داشته باشيد كه مشكلات اغلب راه‌حل‌هاي ساده‌اي ندارند. مثلاً در ديسكراني كه آخرين شيار (شماره 6) را پخش نمي‌كند احتمالاً چرخ‌دنده‌هايي كه پيكاپ نوري را حركت مي‌دهند نياز به روغنكاري دارند. نوعاً مشكلاتي كه ما قصد حل آنها را داريم مشكلات پخش هستند از قبيل نويزهاي صوتي اتفاقي (پارازيت) يا پرش و رد كردن قسمتايي از صدا. هنگامي كه سعي در تشخيص اشكالهاي يك ديسكران CD-ROM كامپيوتر را داريم نيز با پخش يك سي‌دي‌صوتي كار را شروع مي‌كنيم.

خواندن داده‌ها خيلي حساستر است چون روند تصحيح خطا بايستي كامل باشد. اما اگر سي‌دي صوتي كار مي‌كند شما خواهيد فهميد كه پيكاب نوري و اكثر سيستم‌هاي خودكار الكترونيكي درست كار مي‌كنند. ديسكران سي‌دي كه يك سي‌دي صوتي را پخش نمي‌كند شانسي براي خواندن سي‌دي ويندوز 95 نخواهد داشت. اگر شما در مورد اشكالي گيج نخواهد داشت. اگر شما در مورد اشكالي گيج شده‌ايد رهايش كنيد. گاهي اگر اجازه دهيد مشكل در ذهن شما معلق بماند منجر به يافتن موفقيت آميزترين راه حل‌ مي‌شود. هرگز وقتي واقعاً‌ خسته شده‌ايد كار نكنيد چون اغلب خطرناك و بي‌فايده خواهد بود. هنگام كار با دستگاههاي دقيق، يادداشت برداشتن و كشيدن نمودار را فراموش نكنيد. اين كار باعث مي‌شود براي سواركردن دو باره دستگاه دچارمشكل نشويد.

اكثر كابلها و رابطها در مقابل اتصال غلط محافظت شده‌اند ولي هميشه مشكل اين نيست. پيچ‌هاي دستگاه كه ظاهراً قطر يكساني دارند ممكن است داراي طولهاي متفاوت باشند يا دنده‌هاي مختلف داشته باشند. قطعات كوچك ممكن است در بيش از يك جهت يا مكان قابل اتصال باشند وشما را گيج كنند سعي كنيد از جعبه‌هاي قرص يا قوطي پلاستيك مشبك كه براي ساخت مكعبهاي يخ به كار مي‌روند براي مرتب كردن پيچ‌ها و ساير قطعات به ترتيب استفاده نماييد.

نكته قابل توجه ديگر تخليه الكتريستة ساكن است. بعضي از قطعات الكترونيك ديسكران سي‌دي در مقابل الكتريستة ساكن حساس هستند. نيازي نيست كه روي تخته بنشينيد اما از پوشيدن لباسهاي پشمي اجتناب كنيد و در هنگام كار سعي كنيد كه قبل از لمس قطعات، خود را با دست زدن به بدنة فلزي يا ميز يا زمين از الكتريسيته ساكن عاري كنيد. استفاده از مچ بند ضد الكتريسيتة ساكن نيز ايدة خوبي است.

تا وقتي با قطعات نوري ديسكران مشكلي نداريد احتياجي به وسايل و ابزار مخصوص هم ندارد. كتاب راهنماي سرويس به شما خواهد گفت كه در صورت برخورد با چنان مشكلاتي به چه نوع وسايلي نياز است.

در خاتمه براي دريافت اطلاعات كلي در مورد تعميرات و رفع مشكلات الكترونيك به پايگاه Web زير سر بزنيد.

www.repairfay.org

رفع اشكال ديسكران سي‌دي‌رام

حل مسائل نصب و كار ديسكران سي‌دي‌رام

عبارت «ديسكران ليزري» معمولاً‌ به وسايل ذخيره‌اي اشاره دارد كه از يك ليزر براي نوشتن داده‌ها در رسانة ذخيره يا خواندن داده‌ها از آن بهره مي‌گيرد. اين گروه از وسايل ذخيره‌گر بر گنجايش شامل وسايل زير است: ديسكران «ديسك فشرده – حافظة فقط خواندني[14]» يا سي‌دي‌رام (CD-ROM)؛ ديسكران «ديسك فشرده –ضبط شدني[15]» (CD-R)؛ ديسكران «ديسك فشرده- بازنويسي پذير[16]» (CD-RW)؛ و ديسكران «ديسك ويدئويي ديجيتال[17]» (DVD).

از يك نقطه نظر علمي، ديسكرانها يكي از مهمترين وسايل الحاقي به كامپيوترهاي شخصي در دهة گذشته بوده‌اند. ديسكرانها براي نگهداري برنامه‌هاي بزرگ طراحي شده‌اند؛ آنها طوري طراحي نشده‌اند كه در صورت خرابي، آماتورها بتوانند آنها را تعمير كنند. با وجود اين، بعضي از اشكالات سادة اين وسايل را مي‌توانيد حل كنيد. در اين مقاله به شما كمك خواهيم كرد كه بعضي از مسائل معمول را كه براي معمول‌ترين ديسكرانها اتفاق مي‌افتد حل كنيد؛ بله، منظورمان ديسكرانهاي سي‌دي‌رام است. همچنين بعضي از مسائل را كه به سرويس حرفه‌اي نياز دارند شرح خواهيم داد.

مسائل نصب

اكثر ديسكرانهاي جديد سي‌دي‌رام از نوع «وصل و بازي» (Plug-and-play) هستند، كه بدين معني است كه آنها بايد به راحتي نصب شوند. و در اكثر مواقع واقعاً نصب آنها ساده است. اما اكث مواقع به معني هميشه نيست، و كساني هستند كه مي‌توانند داستهايي هراس‌آور از بيراهه رفتن فن‌آوري«وصل و بازي» به شما بگويند. خوشبختانه، فن‌آوري وصل و بازي در چند سال گذشته پيشرفت كرده است، و بسياري از مسائل اولية آن حل شده است. با وجود اين، اين حرف به معني آن نيست كه هرگز به هنگام نصب ديسكران سي‌دي‌‍رام مسئله‌آي برايتان به وجود نخواهد آمد. بلكه منظور اين است كه علت مسئله بيشتر در خطاي انساني يا كژكاري مكانيكي بايد باشد تا مسئلة فن‌آوري وصل و بازي.

براي به حداقل رساندن اشكالات به هنگام نصب ديسكران سي‌دي‌رام، دفترچة راهنماي آن را پيش از شروع مي‌كنيد، رهنمودها را به دقت دنبال كنيد. پيش از بستن درپوش جعبة كامپيوتر از محكم‌بودن اتصالات كابلهاي مطمئن شويد.

پس از آن كه ديسكران را در جعبة كامپيوتر نصب كرديد و نرم‌افزار برپاساي آن را به اجرا درآورديد نوبت يك مرحلة مهم فرا مي‌رسد. كامپيوتر خود را خاموش و مجدداً آن را روشن كنيد. ضمن راه افتادن كامپيوتر به چراغك جلوي ديسكران سي‌دي‌رام توجه كنيد. بايد به هنگام بارشدن سيستم عامل لحظه‌اي روشن شود. نور اين چراغ به معني فعال بودن ديسكران است. اگر چراغك ديسكران اصلاً روشن نشود لازم است اتصالات كابل تغذيه (Power) و كابل داده‌ها رابررسي كنيد (براي اين كار فراموش نكنيد كه اول كامپيوتر را خاموش كنيد). اگر مسئله حل نشد بايد نرم‌افزار را از نونصب كنيد. ممكن است دفعة اول كه نرم‌افزار را نصب مي‌كرده‌ايد اشتباهي رخ داده باشد، و لازم باشد كه مراحل برپاساطي نرم‌افزار را از نو طي كنيد. پس از نصب مجدد نرم‌افزار، كامپيوتر را مجدداً بوت كنيد. اگر بازهم چراغك روشن نشد، مي‌‌توانيد به اين نتيجه برسيد كه ديسكران خراب است. به عنوان آخرين وارسي، دكمة بيرون آورندة ظرف سي دي (eject) را بزنيد (كامپيوتر بايد روشن باشد) تا دريابيد كه آيا ظرف سي‌دي بيرون مي‌آيد تا نه. اگر چنين شود، ممكن است مسئله فقط يك چراغك سوخته باشد. در اين مورد مي‌توانيد ديسكران را به تعميرگاه ببريد تا چراغك را تعويض كننند.

شناسايي ديسكران

اگر اطمينان يافتيد كه به ديكسران برق مي‌رسد، بررسي كنيد كه آيا كامپيوتر آن را تشخيص مي‌دهد يا نه. اين كار در محيط سيستم عامل ويندوز ساده است. در ويندوز 1/3بخش file Manager، يا در ويندوز 95 و ويندوز 98 بخش my computer را باز كنيد وفهرست نمادهاي ديكسرانها را مرور كنيد. بايد براي هر ديسكران خود يك نماد (Icon) ببينيد. يكي از نمادها بايد مربوط به ديسكران سي‌دي‌رام نصب شده باشد.

اگر با داس كار مي‌كنيد، فهميدن اين كه كامپيوتر ديسكران سي‌دي‌رام را تشخيص داده است يا نه كمي دشوارتر است. بايد در سط فرمان داس حرف نمايندة ديسكران و بعد يك دو نقطه: را تايپ كنيد (مثلا :D) و كليد Enter را بزنيد. در پاسخ، اگر سطر فرماني بيابيد كه حرف نمايندة ديسكران سي‌دي‌رام را نشان مي‌دهد (مثلا> :D) در مي‌يابيد كه كامپيوتر ديسكران را مي‌شناسد. اما اگر پيام خطاي «ديسكران نامعتبر[18]» بيايد، كامپيوتر ديسكران را نشناخته است و بايد مسئله را حل كنيد.

سواي اين كه از چه سيستم عاملي بهره مي‌جوييد در صورتي كه كامپيوتر ديسكران را تشخيص ندهد نخستين كاري كه بايد انجام دهيد اجراي دو بارة نرم‌افزار نصب است. پس از تكميل عمليات نصب نرم‌افزار، كامپيوتر خود را از نو راه‌اندازي كنيد و بازهم بررسي كنيد كه آيا ديسكران قابل دستيابي هست يا نه. اگر چنين باشد مسئله حل شده است، وگرنه، ادامة مقاله را بخوانيد.

پيرو (slave) يا اصلي (master)؟ پس از بررسي نرم‌افزار و عدم نتيجه‌گيري، علت احتمالي عدم تشخيص ديسكران مسئلة تداخل ديسكران پيرو/اصلي است. به بيان ديگر، ممكن است در تنظيم پرش زنها (jumper) به هنگام نصب ديسكران اشتباهي رخ داده باشد.

ديسكران سي‌دي‌رام مانند ديسك سخت در پشت خود تعدادي پرش زن دارد. پرش زن كه يك كلاهك پلاستيكي است كه دو سوراخ دارد – در اصل يك سوئيچ باز/بسته براي يكي از تكاليف ديسكران است. در اين مورد، پرش زن تعيين مي‌كند كه ديسكران سي‌دي‌رام در حالت اصلي (Masterيا اوليه ياprimary) خواهد بود يا در حالت پيرو (slaveيا ثانويه يا secondary). معمولاً ديسكرانهاي سي‌دي‌رام به عنوان ديسكرانهاي اصلي نصب مي‌شوند لذا تنظيم پيش فرض (يا كارخانه‌اي) براي آنها حالت اصلي است. اما اگر ديسكران سي‌دي‌رام از طريق كابل داده‌هاي ديسك سخت به تخته مدار مادر (تخته مدار اصلي كامپيوتر كه همة قطعات و وسايل به آن وصل مي‌شوند) وصل شود، لازم است كه ديسكران سي‌دي‌رام را به حالت ديسكران پيرو تنظيم كنيد. اين بدين معني است كه بايد پرش زنها را در موقعيت پيرو قرار دهيد.

نحوة تنظيم ديسكرانها متفاوت است، بنابراين در اين مورد بايد به دفترچة راهنماي ديسكران مراجعه كنيد تا از نحوة تنظيم پرش‌‍زنها در حالت پيرو آگاه شويد. به دليل اندازة كوچك پرش‌زنها، به يك دم باريك يا موچين نياز خواهيد داشت.

پس از برپاسازي پرش‌زنها به حالت پيرو، دو باره كابل داده‌ها و تغذيه را بررسي كنيد و از محكم بودن اتصالات آنها اطمينان حاصل كنيد. سپس درپوش جعبة كامپيوتر را ببنديد. كامپيوتر را روشن و به File manager يا My computer نگاه كنيد يا دسترسي به ديسكران در داس را امتحان كنيد.

دستگاه ران (driver) را نداريد. تا چندي پيش، اكثر محصولات كامپيوتري را در جعبه‌هاي بسته‌بندي با همة وسايل لازم و به نام كيتهاي ارتقا مي‌فروختند (تا قبل از سال 1996)، و تقريباً‌مطمئن بوديد كه همة وسايل لازم را داريد. يكي از آن وسايل لازم، دفترچة راهنما بود. اين دفترچه‌ها متني فني و پيچيده داشتند ولي باز هم مي‌توانستند در رفع اشكال مفيد واقع بشوند. علاوه بر دفترچة راهنما، معمولاً يك ديسكت نيز در كيتها وجود داشت كه حاوي برنامة دستگاه ران (device driver) بود. (دستگاه ران برنامه‌اي است كه به وسايل جانبي امكان مي‌دهد با كامپيوتر ارتباط برقرار كنند.

زمانه عوض شده است. خوشبختانه، شركتهاي كامپيوتري به اهميت دفترچه‌هاي راهنما پي برده‌اند و آنها را به زباني ساده مي‌نويسند. متأسفانه، بعضي از واردكنندگان قطعات و وسايل كامپيوتري ايراني، گاهي اين دفترچه‌هاي را زائد تشخيص مي‌دهند و در همان كشور مبدً جا مي‌گذارند و اجناس خود را بدون اين دفترچه‌ها به فروش مي‌رسانند. از سوي ديگر، سيستم عاملهاي جديد خودشان حاوي كتابخانه‌اي بزرگ از برنامه‌هاي دستگاه ران هستند و در نتيجه بعضي از توليدكنندگان وسايل كامپيوتري از ارائة ديسكت يا سي‌دي دستگاه ران خودداري مي‌كنند. درست است،‌بسياري از وسايل ديگر به ديسكت حاوي دستگاه ران نياز ندارند. با آن كه بسياري از سازندگان ديسكران سي‌دي‌رام هنوز هم ديسكت حاوي برنامة دستگاه ران را به همراه ديسكران خود عرضه مي‌كنند بعضي از آنها براي كاستن از هزينه‌ها ارائة آنها را متوقف ساخته‌اند.

برنامة برپايي واقع در ديسكت عرضه شده به همراه ديسكران را به اجرا درآوريد؛ اين برنامه بايد بتواند دستگاه ران مناسب را پيدا كند. اگر سيستم عامل نتواند برنامة دستگاه ران را به هر دليل پيدا كند مجبور هستيد كه به سازنده يا پايگاه وب سازنده رجوع كنيد.

مسائل علمي

اگر كابلها محكم باشند، پرش زنها درست تنظيم شده باشند، نرم‌افزار نصب شده باشد، و دستگاه ران درست پيكربندي كرده باشد، ديسكران سي‌دي‌رام بايد درست كار كند مگر اين كه بازهم اشكالي در كار باشد. در زير چند مسئلة معمول كه ممكن است با آنها برخورد كرده باشيد آمده است.

سي دي صوتي به طور خودكار پخش نمي‌شود. ميكروسافت ويندوز 95 و ويندوز 98 را طوري طراحي كرده است كه سرگرم كنندگي كامپيوتر به حداكثر برسد. به عنوان مثال، سيستم عامل حاوي يك برنامة پخش سي‌دي صوتي (CD player) داخلي است. وقتي يك سي‌دي صوتي را در ديسكران قرار دهيد، كامپيوتر به طور خودكار برنامة CD Player را باز مي‌كند و شروع به پخش سي‌دي مي‌كند. دست كم، بايد چنين روي بدهد.

اگر چنين نباشد، روي نماد My computer تقه – راست بزنيد، سپس گزينه Properties را انتخاب كنيد. روي نوار device Manager در پنجرة System Properties تقه بزنيد. روي عنوان CD-ROM تقه – دو ضرب بزنيد، و سپس روي اسم ديسكران سي‌دي‌رام خود وقتي ظاهر شد تقه – دو ضرب بزنيد. در پنجره‌اي كه ظاهر مي‌شود، روي نوار Settings تقه بزنيد و اطمينان حاصل كنيد كه گزينة Auto Insert Notification فعال است (در مربع كنار آن بايد يك علامت فعال بودن وجود داشته باشد).

كامپيوتر خود را از نو راه‌اندازي كنيد، سپس سي‌دي صوتي را در ديسكران قرار دهيد. موسيقي بايد به طور خودكار پخش شود. اگر چنين نشد،‌ از وصل بودن بلندگوها و تنظيم بودن ولوم (بلندي صدا) اطمينان پيدا كنيد.

ديسكران نمي‌تواند بخواند. يك ديسكران سي‌دي‌رام به مدتي طولاني بايد بدون عيب كار كند اما سرانجام، مسئله‌اي ممكن است به وجود بيايد. ممكن است تروريستهاي ضد فن‌آوري ديسكران را بدزدند. يا ممكن است ديسكي را در ديسكران قرار دهيد و يك پيام خطاي آزاردهنده به شما بگويد كه ديسكران نمي‌تواند ديسك را بخواند.

اگر اين مورد آخري رخ دهد نخستين كاري كه بهتر است انجام دهيد بيرون آوردن ديسك و قرار دادن دو بارة آن در ظرف ديسك است. بايد بخش داده‌اي ديسك به طرف پايين و بخش برچسب‌دار آن به طرف بالا باشد. دكمةeject را بزنيد تا ظرف ديسكران به داخل برود. منتظر شويد و ببينيد آيا بازهم پيام خطا مي‌گيريد يا نه. اگر دوباره پيام خطا نيامد مسئله حل شده است. اما اگر پيام خطاي ديگري را دريافت كنيد ممكن است يك مسئلة جدي پيش‌آمده باشد. پيش از آن كه از ديسكران خود قطع اميد كنيد يك ديسك ديگر در ديسكران قرار دهيد چون ممكن است ديسكي را كه امتحان كرده‌ايد خراب بوده باشد. اين ديسك را روي يك كامپيوتر ديگر امتحان كنيد، اگر در آنجا هم درست كار نكرد مقصر يك ديسك خراب بوده است. گاهي ديسكهاي سي‌دي‌رام خراب نيز به بازار عرضه مي‌شود. ممكن است روي سطح ديسك نيز خش افتاده باشد.

اگر سطح ديسك سالم باشد و آن را روي كامپيوتر ديگري آزمايش كرده باشيد و مسئله‌اي نداشته باشد، احتمالاً‌ديسكران دچار اشكال سرخوردگي (Slippage) را شده است. بدين معني كه ديسك درست نمي‌چرخد. براي اين كه اين مسئله را بهتر توضيح بدهيم لازم است نگاهي به داخل ديسكران داشته باشيم. در مركز ديسكران سي‌دي‌رام بخشي شامل يك حلقة لاستيكي و يك آهنربا قرار دارد. وقتي ديسك را در ديسكران جاي مي‌دهيد، ديسك در حلقة لاستيكي استقرار مي‌يابد و آهنربا آن را در محل خود نگه مي‌دارد. وقتي كامپيوتر سعي مي‌كند كه به سي‌دي‌رام دسترسي پيدا كند حلقة لاستيكي مي‌چرخد و ديسك كه به حلقه وصل است به همراه حلقه مي‌چرخد. حلقة لاستيكي اگر كثيف شده باشد يا در اطراف آن گرد و غبار جمع شده باشد نمي‌تواند ديسك را محكم به خود بگيرد. در نتيجه، وقتي حلقة لاستيكي مي‌چرخد ديسك مكرراً از حلقه جدا مي‌شود و دوباره خودش را به آن وصل مي‌كند در نتيجه حالت سرخوردگي پيش مي‌آيد و ديسكران درست كار نمي‌كند.

با اين مسئله مي‌توانيد مدارا كنيد و بسازيد. سي‌دي را بيرون بياوريد و دو باره آن را در ديسكران قرار دهيد، چند بار امتحان كنيد گاهي درست كار خواهد كرد. اما در نهايت مسئله چنان جدي مي‌شود كه تنها راه حل بردن ديسكران به تعميرگاه و تميزكاري آن است.

نگهداري ديسك

براي اين كه از ديسكران سي‌دي‌رام خود به بهترين وجه بهره بگيريد بايد دو نكته را به خاطر بسپاريد: ديسكران را تميز نگه داريد و ديسك را تميز نگه داريد.

براي اين كه ديسكران تميز بماند بايد دفتر كارتان تميز و كم گردوغبار باشد. پنجره‌هاي را باز نكنيد. تميز كاري داخل ديسكران را به عهدة متخصصان و تعميركاران بگذاريد. براي اين كه سي‌دي‌رام تميز بماند هرگز به بخش داده‌اي ديسك دست نزنيد. بهترين راه استفاده از لبه‌هاي ديسك يا نهادن يك انگشت در حفرة وسط ديسك براي جابجا كردن آنهاست. وقتي از سي‌دي‌رام استفاده نمي‌كنيد آن را در جعبه‌هاي مخصوص قرار دهيد. هرگاه بخواهيد سي‌دي‌رام را تميز كنيد با استفاده از يك پارچة نرم خشك از مركز به طرف بيرون پاك كنيد. هرگز در جهت دايره‌اي پاك نكنيد.

چگونه ديسكران سي‌دي رام نصب كنيم؟

ارتقاء‌ديسكران سي‌دي‌رام (CD-ROM) جزء عمليات دشوار نصب به شمار نمي‌آيد. اگر كمي وقت و پول بگذاريد و يك ديسكران سي‌دي‌رام روي كامپيوتر خود نصب كنيد مي‌توانيد از مزاياي بسيار زياد اين ديسكرانها بهره بگيريد.

ارتقا بدهيد يا نه

مهمترين سؤال اين است: آيا به ارتقاي ديسكران سي‌دي‌رام نياز داريد يا نه؟ پاسخ ساده است. اگر تا به حال ديسكران سي‌دي‌رام نصب نكرده‌ايد، بهتر است روي نصب آن فكر كنيد. و اگر در حال حاضر ديسكران سي‌دي‌رام داريد اما از انواع آهسته است احتمالاً موقع ارتقاي آن فرا رسيده است. اگر در هنگام نصب نرم‌افزار از روي سي‌دي‌رام خيلي انتظار مي‌كشيد موقع ارتقاء ديسكرانتان است. اگر به بازيهاي كامپيوتري علاقه داريد بهتر است از آخرين فن‌آوريهاي ديسكرانهاي سي‌دي رام بهره بگيريد. زيرا زمان دستيابي (access time) در ديسكرانهاي جديد سريعتر است (زمان دستيابي به مدت زمان لازم براي اين كه كامپيوتر يك درخواست داده‌اي را اجرا كند و داده‌ها را از ديسكران سي‌دي‌رام تحويل بگيرد گفته مي‌شود.) بازيهايي كه داخل خود قطعات بسيار چند رسانه‌اي و فيلم دارند به ديسكرانهاي جديد متكي‌اند. هر چه زمان دستيابي سريعتر باشد شما كمتر براي ارزيابي اطلاعات از سي‌دي‌رام انتظار خواهيد كشيد.

ديكسرانهاي سي‌دي‌رام جديد وقتي با نسل جديد كارتهاي صدا همراه شوند كيفيت صداي بسيار خوبي را فراهم خواهند كرد.

كدام نوع را انتخاب كنيم؟

در انتخاب ديسكران سي‌دي‌رام اول قيمت و سپس كارايي عوامل تعيين كننده‌اند. نسل قبلي ديسكرانهاي سي‌دي‌رام (سرعتهاي 12x تا 16x) در حال حاضر به قيمتهاي خوبي به فروش مي‌رسد اما نسل جديد (سرعتهاي 20x تا 24x) نيز قيمتهاي خوب و قابل مطالعه‌اي دارند.

وقتي ديسكرانهاي سي‌دي‌رام به دنيا آمدند داده‌ها را با سرعت 150كيلو بايت در ثانيه انتقال مي‌دادند، اين ديسكرانها از آن پس به صورت ديسكرانهاي مرجع درآمدند و نسلهاي بعدي براساس سرعت آنها سنجيده شدند. آنها تك سرعته يا IX نام گرفتند. امروزه سرعت انتقال (transfer rate) به 3600كيلوبايت در ثانيه، يعني 24برابر سرعت اوليه،‌ رسيده است. عددي كه پيش از حرف X گفته مي‌شود، مثلاً 2X، 4X ، يا 24X، نمايندة افزايش سرعت نسبت به ديسكران تك سرعتة اوليه است.

عرضة ديسكرانهاي DVD در حال ضربه‌زدن به بازار ديسكرانهاي سي‌دي‌رام است. فن‌آوري دي‌وي‌دي وارد بازار شده است و مي‌خواهد جاي سي‌دي را بگيرد. احتمالاً تا پايان سال جاري فروش ديسكرانهاي دي‌وي‌دي از فروش ديسكرانهاي سي‌دي‌رام پيشي خواهد گرفت. پس در اين صورت،‌ روز به روز بايد شاهد افت قيمت بيشتر در ديسكرانهاي 20X و 24X سي‌دي‌رام باشيم.

ديسكرانهاي دي‌وي‌دي ضمن آن كه مي‌توانند ديسكهاي سي‌دي‌رام را بخوانند براي امور ويدئويي نيز طراحي شده‌اند. يك مزيت ديسكرانهاي دي‌وي‌دي كيفيت بهتر ويدئو و صداست. ويدئو و دي‌وي‌دي از MPEG2 بهره مي‌گيرد. MPEG2 استاندارد فشرده‌سازي ويدئويي پر استفاده‌اي است كه اكثر كامپيوترهايي كه مي‌توانند فيلم نشان بدهند از طريق سخت‌افزار يا نرم‌افزار از آن بهره مي‌گيرند.

مزيت ديگر دي‌وي‌دي گنجايش ذخيرة بسيار بالاي آن است. حداقل گنجايش ذخيرة اطلاعات در دي‌وي‌دي‌ها 2/4 گيگا بايت براي هر طرف ديسك تعيين شده است. بعضي از دي‌وي‌دي‌ها نه تنها دو طرفه هستند بلكه در هر طرف خود دو لايه دارند بدين مفهوم كه توان ذخيرة 14 گيگا بايت از داده‌ها را (در آينده) خواهند داشت. با آن كه ديسكرانهاي دي وي دي چنين مزايا سودمندي نسبت به ديسكرانهاي سي‌دي‌رام دارند فكر نكنيد كه ديسكرانهاي دي‌وي‌دي گرانتر از ديسكرانهاي سي‌دي‌رام فروخته مي‌شوند. ديسكرانهاي رده پايين دي‌وي‌دي تقريباً هم قيمت ديسكرانهاي رده بالاي سي‌دي‌رام هستند.

علاوه بر قيمت، عوامل ديگري نيز در تصميم‌گيري شما اثر مي‌گذارند. اگر ديسك سخت شما گنجايش كمي دارد و در نتيجه نمي‌توانيد برنامهغهاي كاربردي خود را به صورت كامل در ديسك سخت نصب كنيد بهتر است از يك ديسكران سي‌دي‌رام سريع (مثلاً 20سرعته تا 24ساعت) بهره بگيريد. از سوي ديگر،‌ كساني كه كمتر از ديسكران سي‌دي‌رام استفاده مي‌كنند شايد ترجيح بدهند كه از ديسكرانهاي كم سرعت‌تر (مانند ديسكرانهاي 12 يا 16سرعته) بهره بگيرند و در نتيجه پول كمتري خرج كنند.

يكي از اشتباهات رايج كه گفته مي‌شود آن است كه پي‌سي‌هاي قديمي نمي‌توانند ديسكرانهاي سي‌دي‌رام جديد رابه كار بگيرند. در حالي كه مي‌توانيد يك ديسكران رده بالاي جديد را روي يك پي‌سي قديمي نصب كنيد، اما نمي‌توانيد از همة توانمنديهاي سرعتي ديسكران جديد بهره بجوييد. به عنوان مثال،‌ديسكران سي‌دي‌رام 12 سرعته حداكثر سرعتي است كه كامپيوتر با پردازندة 486 مي‌تواند به كار بگيرد. اين محدوديت نمي‌تواند از نصب يك ديسكران 24سرعته روي يك كامپيوتر 486 جلوگيري كند، اما چنين كامپيوتري داده‌ها را با سرعت 12X بازيابي مي‌كند.

با وجود اين، اگر پردازندة آهسته‌اي داريد و در مورد خريد ديسكران دي‌وي‌دي فكر مي‌كنيد بايد به خاطر بسپاريد كه ديسكرانهاي دي‌وي‌دي به پردازنده‌هاي سريع متكي هستند. كمترين پردازنده براي يك ديسكران دي‌وي‌دي پردازندة پنتيوم 100 مگاهرتزي است. اگر قصد داريد در آينده پردازندة خود را ارتقاء بدهيد و فعلاً نمي‌خواهيد از همة توانمنديهاي اضافي دي‌وي‌دي سود بگيريد بازهم مي‌توانيد ديسكران دي‌وي‌دي را نصب كنيد و از آن بر روي سيستم آهستة خود به صورت يك ديسكران سي‌دي‌رام بهره بگيريد.

نصب روي كامپيوترهاي پنتيوم

پس از خريد ديسكران جديد، مرحلة اول نصب بازكردن درپوش كامپيوتر است. جداكردن كابلهاي برق كامپيوتر و نمايشگر از برق نيز كار پسنديده‌اي است. پيش از آن كه به قطعات داخلي سيستم دست بزنيد با دست زدن به بخش اسكلت فلزي رنگ نشدة داخل جعبة كامپيوتر خودتان را زمين كنيد (الكتريستة ساكن موجود در بدنتان را تخليه كنيد).

اگر به پشت ديسكران سي‌دي‌رام خود نگاه كنيد سه محل اتصال بايد وجود داشته باشد كه ديسكران را به وسيلة كابل به ساير بخشهاي كامپيوتر وصل مي‌كند: كابل برق[19] از منبع تغذية كامپيوتر؛ كابل نواري رابط[20] كه به يك كارت توسعه، يا يك شكاف IDE يا EIDE روي تخته مدار مادر اتصال مي‌يابد؛ و كابل صدا[21] كه به كارت صدا اتصال مي‌يابد.

احتمالاً‌ مي‌خواهيد ديسكران جديدي را جايگزين ديسكران قديمي خود كنيد. در اين صورت، ابتدا بايد پيچهاي نگهدارندة دو طرف ديسكران قديمي خود را شل كنيد. سپس، به دقت كابل برق را از پشت ديسكران بيرون بياوريد و آن را كنار بگذاريد تا بعداً اشتباه نكنيد مي‌توانيد يك برچسب به اين كابل بچسبانيد و روي آن كلمة برق را يادداشت كنيد).

اگر ديسكران سي‌دي‌رام را به صورت بخشي از يك كيت چند رسانه‌اي خريده باشيد احتمالاً همراه آن يك كارت صدا نيز وجود دارد. كابل صدا را از ديسكران سي‌دي‌رام قديمي بيرون بكشيد، سپس اين كابل را دنبال كنيد تا سر ديگر آن را روي كارت صداي قديمي خود بيابيد، آن را نيز بيرون بياوريد. با پيچ گوشتي پيچي را كه كارت صداي قديمي را به جعبة كامپيوتر وصل كرده است باز كنيد و به دقت آن را از شكاف خود بيرون بياوريد. اگر كيت چند‌رسان‌هاي نخريده‌ايد و فقط يك ديسكران سي‌دي‌رام نصب مي‌كنيد احتمالاً يك كابل صدا دارد. كابل قديمي را از ديسكران قديمي بيرون بياوريد، آن را دنبال كنيد تا روي كارت صدا سر ديگر آن را بيابيد، اين سر كابل را هم در‌آوريد. كابل جديد صدا را به رابط روي كارت وصل كنيد.

حال كابل نواري رابط (interface cable) را جدا كنيد. به آرامي و به دقت آن را بيرون بياوريد. اين كابل را دنبال كنيد تا ببينيد سر ديگر آن به كجاي كامپيوتر وصل است، اين سر كابل را هم جدا كنيد. اكنون ديسكران سي‌دي‌رام قديمي خود را به دقت بيرون بياوريد.

حال بايد يك جاي خالي ديسكران 25/5 اينچي در جعبة‌كامپيوتر خود داشته باشيد. ديسكران سي‌دي‌رام جديد را به دقت در اين جاي خالي به حالت كشويي قرار دهيد و پيچهاي نگهدارندة كنار آن را محكم كنيد. كابل منبع تغذيه را به پشت ديسكران سي‌دي‌رام جديد وصل كنيد.

كابل صدا را كه در جعبة بسته‌بندي ديسكران جديد وجود داشته است پيدا كنيد و به رابط Audio Out در پشت ديسكران وصل كنيد. اگر فقط ديسكران سي‌دي‌رام خريده باشيد، سر ديگر كابل صدا را به جاي اختصاص يافته براي كابل قبلي خود در روي كارت صدا وصل كنيد. اگر كيت چند رسانه‌اي خريده باشيد كه به جز ديسكران سي‌دي‌رام حاوي يك كارت صداي جديد نيز باشد بايد كارت جديد را در شكاف توسعه‌اي كه كارت قديمي در آن استقرار يافته بود قرار دهيد. با استفاده از پيچ‌گوشتي پيچ مربوط به نوار فلزي متصل به كارت صدا را به جعبة كامپيوتر بپيچانيد، وسپس كابل صدا را به كارت جديد وصل كنيد.

آنچه گفته شد سناريوي نصب معمول براي پي‌سي‌هاي مجهز به پنتيوم است. اما اگر كامپيوتر 486 داريد و مي‌خواهيد ديسكران سي‌رام نصب كنيد بعضي از مراحل فرق مي‌كنند.

نصب در كامپيوترهاي غير پنتيوم

اول از همه، پس از بازكردن درپوش جعبة كامپيوتر، جعبه را خوب بررسي كنيد تا دريابيد كه چگونه مي‌توان يكي از سرپوشهاي پلاستيك يك محل ديسكران را به حالت كشويي در محل خود جاي دهيد. يك كابل اضافي كه از منبع تغذيه مي‌آيد پيدا كنيد و آن را به ديسكران سي‌دي‌رام وصل كنيد. همچون مراحلي كه براي جايگزين كردن سي‌دي رام در بالا شرح داده شد كابل صدا را به كارت صدا وصل كنيد يا اگر كيت چند‌رسانه‌اي خريده‌ايد كارت صدا را عوض كنيد و كابل صدا را به آن وصل كنيد.

از اينجا به بعد اختلاف آغاز مي‌شود. اكثر كامپيوترهاي 486 شكاف IDE يا EIDE بر روي تخته مدار مادر خود ندارند تا بتواننند ديسكران جديد ره به آن وصل كنيد. اگر كامپيوتر شما اين رابط را نداشته باشد به يك كارت رابط براي متصل كردن كابل رابط نياز داريد. در حال حاضر، اكثر سازندگان ديسكران سي‌دي‌رام همراه ديسكران خود كارت رابط به مشتري نمي‌دهند، زيرا اكثر خريداران فعلي ديسكران سي‌دي‌رام دارندگان كامپيوترهاي پنتيوم هستند. اگر كارت رابط لازم داريد بايد از بازار تهيه كنيد.

كارت رابط IDE را در يك شكاف ISA بر روي تخته مدار مادر نصب كنيد. كارت را به آرامي و به دقت در شكاف فرو كنيد. پيش از نصب كارت بايد نوار فلزي كنار شكاف ISA و متصل به جعبة‌كامپيوتر را بيرون بياوريد. پس از نصب كارت رابط IDE، كابل رابط IDE را به كارت رابط وصل كنيد. جعبة كامپيوتر را ببنديد و كامپيوتر را روشن كنيد (شكافهاي ISA شكافهاي درازي بر روي تخته مدار مادر هستند كه امكان انتقال 16 بيت از داده‌هاي را در هر زمان فراهم مي‌كنند. اين نوع شكاف متداولترين شكاف توسعه است و هنوز در پي‌سي‌هاي جديد نيز وجود دارد، البته هماره با شكافهاي جديد ديگران چون شكاف PCI. شكافهاي PCI سريعتر از شكافهاي ISA و استاندارد امروز هستند.)

اگر ويندوز 95 داشته باشيد، بدون توجه به نوع پردازندة كامپيوتر، يك پنجرة گفتگو ظاهر مي‌شود و به شما اعلام مي‌كند كه يك ديسكران سي‌دي‌رام جديد يافته است. ممكن است از شما بخواهد كه ديسكتري را كه به همراه ديسكران سي‌دي رام به شما ارائه شده است در ديسكتران قرار دهيد تا برنامه‌هاي دستگاه ران (Device driver) جديد را نصب كند (برنامة دستگاه ران به كامپيوتر امكان مي‌دهد تا با وسيلة جديد ارتباط برقرار كند.) اما در اكثر موارد، ويندوز 95 ديسكران سي‌دي‌‍رام را به طور خودكار تشخيص مي‌دهد و آن را اضافه مي‌كند. اگر ويندوز 1/3 داشته باشيد بايد كامپيوتر را بوت كنيد تا داس بيايد، سپس ديسكت را در ديسكتران قرار دهيد. در پي آن a:\install (يا حرف نمايندة ديسكتران شما هر چه كه باشد) را تايپ كنيد و دستورالعملهايي را كه پس از آن مي‌آيد پي بگيريد، كه بسته به سازندة نرم‌افزار و ديسكتران نوع كارها فرق مي‌كند. در عرض چند دقيقه، عمل نصب دستگاه ران به پايان مي‌رسد.

عمليات نصب ديسكران دي‌وي‌دي شبيه به عمليات نصب ديسكران سي‌دي‌رام است با اين تفاوت كه همراه ديسكرانهاي دي‌وي‌دي يك كارت اضافي ارائه مي‌شود كه بايد در يك از شكافهاي توسعه PCIي كامپيوتر جاي بگيرد. اين كارت عمليات فشرده‌سازي ويدئويي با استاندارد MPEG-2 و عمليات صوتي با استاندارد Dolby Digital را انجام مي‌دهد. براي وصل كردن كابلهاي صدا، ويدئيو، و رابط در داخل كامپيوتر بايد به دستورالعملهاي سازنده كه در دفترچة راهنماي ديسكران مي‌آيد مراجعه كنيد.

آيا ارزش اين همه زحمت را دارد؟

اگر ديسكران سي‌دي‌رام خود را ارتقاء دهيد سرعت انتقال، سرعت زمان دستيابي و كيفيت صداي ديجيتالي بالا مي‌رود.

با وجود اين، فراموش نكنيد كه ارتقاي ديسكران سي‌دي‌رام با ارتقاي وسايل ديگر از لحاظ مقدار كارآمدتر شدن سيستم تفاوت مي‌كند. زيرا در مورد سي‌دي‌رام مقدار كارآمدتر شدن تا اندازه‌اي غير قابل پيش‌بيني است. فن‌‌آوري فعلي ديسكران سي‌دي رام چنان است كه نمي‌توان سرعت ثابتي براي خواندن ديسك در كل ديسك داشتب. به عنوان مثال، ممكن است ديسكراني بخريد كه نشان 24x را دارد اما گاهي ببينيد كه با سرعت ديسكرانهاي 12x كار مي‌كند. اين از آن روست كه داده‌هايي كه در بخش بيروني ديسك (دور از مركز ديسك) قرار دارند با سرعت چرخش بيشتري نسبت به داده‌هاي بخش دروني‌تر ديسك (نزديك مركز ديسك) خوانده مي‌شوند. به بيان ديگر، سرعتهاي خواندن ديسكران بسته به جايي كه داده‌ها قرار دارند فرق مي‌كند.

پس موقع ارتقا بايد اين وابستگي سرعت خواندن به محل استقرار داده‌ها را در نظر بگيريد. به طور كلي، اگر يك ديسكران 4 الي 8 سرعته داشته باشيد و آن را به يك ديسكران 24 سرعته ارتقا بدهيد شاهد افزايش نسبتاً چشمگيري در كارايي ديسكران خواهيد بود، اما اگر ديسكران 16 سرعتة خود را به ديسكران 24 سرعته ارتقا بدهيد افزايش كارايي ديسكران تقريباُ قابل توجه نخواهد بود.

اصطلاحاتي كه لازم است بدانيد

زمان دستيابي: زمان لازم براي يك سيستم كامپيوتري به منظور پردازش داده‌هاي درخواست شده و بازيابي داده‌ها از حافظه، يك وسيلة ذخيره‌گر، يا اينترنت. هر چه ديسكران سي‌دي رام سريعتر باشد سرعتهاي دستيابي بالاتر خواهد بود.

ديسك فشرده-حافظه فقط خواندني (CD-ROM)؛ سي‌دي‌رام)

Compect Disc Read Only Memory

يك رسانة ذخيره كه داده‌هاي كامپيوتري را نگه مي‌دارد. هر سي‌دي‌رامي مي‌تواند تقريباُ 650مگابايت از داده‌ها را ذخيره كند كه معادل حدود 300هزار صفحه متن چاپ شده يا گنجايش 700 ديسكت است. سي‌دي‌رامها به دليل گنجايش بسيار زياد خود براي ذخيرة اطلاعاتي مناسبند كه به فضاي بسيار زيادي نياز دارند مانند اطلاعات صوتي، گرافيك، رنگي، و فيلم.

ديسكرانهاي ديسك ويدئويي ديجيتال (DVD؛ دي‌وي‌دي)

Digital Video Disk

نسل جديدي از ديسكرانها كه شبيه به ديسكرانهاي سي‌دي‌رام هستند و سرعتهاي دستيابي بالايي را فراهم مي‌كنند. دي‌وي‌دي‌ها اطلاعات بسيار زيادي را مي‌توانند ذخيره كنند (در هر طرف خود 2/4گيگابايت گنجايش دارند).

سرعت ديسكران: سرعتي كه ديسك در ديسكران مي‌چرخد. ديسكران دوسرعته 2X دوبرابر سريعتر از ديسكران تك سرعته مي‌چرخد، و ديسكران چهارسرعته دوبرابر سريعتر از ديسكران دوسرعته است. از لحاظ كلي، كيفيت تصوير و صدا با افزايش سرعت ديسكران بالا مي‌رود.

IDE؛ (Integrated Drive Electronicsمدار الكترونيكي مجتمع با وسايل)

اكثر ديسكرانهاي سي‌دي‌رام از يك رابط استاندارد IDE براي اتصال به تخته مدار مادر استفاده مي‌كنند. بسياري از تخته مدارهاي مادر حاوي بخش لازم براي پشتيباني وسايل با استاندارد IDE هستند. در تخته مدارهاي مادري كه IDE را پشتيباني نمي‌كنند بايد از كارتهاي توسعة IDE بهره گرفت تا بتوان ديسكران سي‌دي‌رام IDE را به آنها وصل كرد. يك نسخة ارتقاء يافته، IDE به EIDE شهرت يافته است.

سرعت انتقال (transfer rate): سرعتي كه در آن يك ديسكران سي‌دي‌رام مي‌تواند داده‌ها را به ريزپردازندة PC انتقال بدهد. ديسكرانهاي اولية سي‌دي‌رام، اطلاعات را با سرعت 150كيلوبايت در ثانيه انتقال مي‌دادند. امروزه،‌ ديسكرانهاي 24سرعته داده‌ها را با سرعت 3600 كيلو بايت در ثانيه، 24برابر، انتقال مي‌دهند.

انواع CD و DVDها را بشناسيم

فرمتهاي مختلي براي ديسكهاي نوري وضع شده است، به طوري كه حتي حرفه‎ايها را هم گيج كرده است. خوشبختانه وقتي به بازار مي‎رويد، چند قاعدة ساده وجود دارد: سي‎دي‎ها براي موسيقي بهترين گزينه هستند؛ دي‎وي‎دي‎ها (DVD) براي ويدئو عالي هستند؛ CD-Rها براي ذخيره‎سازي ارزان بهترين گزينه هستند. همة ديسكتها RW[22](بازنويسي پذير) در اصل براي نقل و انتقال فايلها به كار مي‎روند. و اما در مورد علامتهاي منفي و مثبت چه؟ سازندگان تقريباً آنها را بي‎اهميت مي‎دانند، اما آنها را در بخشهاي بعد بررسي خواهيم كرد.

CD

تا به حال بيش از 400ميليون ديسكران CD-ROM[23] و همچنين 140ميليون ديسكران CD-RW[24] فروخته شده است.

گروه پژوهشي مستقر در شركت فيليپس در دهة 1970 قصد داشتند كه سي‎دي‎ها را به منظور جايگزين كردن نوارهاي صوتي بسازند. سي‎دي‎هاي موسيقي در سال 1980 به بازار آمدند، اما پنج سال طول كشيد تا سي‎دي‎رامها به صحنه بيايند. سي‎دي‎رامها به ديسكهاي فقط – خواندني‎اي گفته مي‎شوند كه داده‎هاي كامپيوتري را در خود نگه مي‎دارند و طوري طراحي شدند كه با دستگاههاي پخش سي‎دي موجود در آن زمان سازگار باشند. در آن زمان، نرم‎افزارها اكثراً از طريق ديسكتها توزيع مي‎شدند. سستم عاملها بسيار بزرگ شده بودند و به تعداد زيادي ديسكت نياز داشتند. در نتيجه، شركتهاي نرم‎افزاري به تدريج شروع به استفاده از سي‎دي‎رامها كردند.

فناوري سي‎دي ظرفيت سي‎دي‎رامها را مشخص كرد: 74دقيقه و 59 ثانيه صداي در حد كيفيت سي‎دي صوتي. از لحاظ بيتي، گنجايش آنها حدود 650مگابايت است.

همة دستگاههاي پخش سي‎دي‎ مي‎توانند همة سي‎دي‎رامها را بخوانند. برنامه‎هاي روي ديسك بايد مناسب سستم عامل شما باشد.

سي‎دي‎هاي نوشتني

فرمت سي‎دي‎آر [25](CD-R) در سال 1989 معرفي شد. سي‎دي‎آرها از همان ليزرهاي ساير ديسكرانها بهره مي‎گيرند، اشعه‎هاي مادون قرمزي با طول موج 780نانومتر. اما موقع نوشتن داده‎ها، ليزر به يك رنگينه (dye) واقع در لاية زيرين ديسك برخورد مي‎كند و رنگ آن را تغيير مي‎دهد. تغيير رنگ دائمي است، در نتيجه هيچ راهي براي پاك كردن يك سي‎دي‎آر وجود ندارد.

قيمت پايين و سازگاري عمومي سي‎دي‎آرها آنها را به پرطرفدارترين فرمت ديسك نوري تبديل كرده است. بيش از 2/1ميليارد سي‎دي آر فقط در سال 2001 فروخته شده است و قيمت متوسط آن 300تومان است. از سي‎دي‎آر براي ضبط موسيقي و پخش آن بر روي كامپيوتر و دستگاههاي پخش سي‎دي، تهية نسخة پشتيباني از داده‎ها، و ضبط ويدئوي خانگي مي‎توانيد بهره بگيريد.

اما توجه داشته باشيد كه سي‎دي‎آرها يكسان نيستند. اختلاف در رنگينه‎ها، پوششها و فاصلة بين تراكتها (track) باعث شده است كه بعضي از آنها قابل اعتمادتر از بقيه باشند. همان قدر كه پول خرج كنيد آش مي‎خوريد. اگر سي‎دي‎آر خوب مي‎خواهيد بايد قيمت بالاتري بپردازيد. شركتهاي TDK، Mitsui، ‏Taiyo Yuden و كداك ديسكهاي با كيفيت خوب مي‎سازند.

گنجايش سي‎دي‎آرها بر حسب مگابايت يا دقيقه ذكر مي‎شود؛ سي‎دي‎آرها 74دقيقه‎اي مي‎توانند 600 مگابايت از داده‎ها را ذخيره كنند. سي‎دي‎آرهاي 80دقيقه‎اي مي‎توانند 700 مگابايت را در خود نگه دارند. سي‎دي‎آرهاي 90 و 99 دقيقه‎اي نيز به بازار آمده‎آند، اما آنها ممكن است بر روي بعضي از دستگاههاي پخش سي‎دي كار نكنند. بهتر است داده‎هاي خود را به جاي يك سي‎دي 99دقيقه‎اي در دو سي‎دي 74دقيقها‎ي ذخيره كنيد.

پس از سي‎دي‎آر، سي‎دي‎اردبليو [26](CD-RW) آمد كه يك فرمت بازنويسي پذير است. اين سي‎دي‎ها از يك لاية كريستالي بهره مي‎گيرند كه مي‎تواند با ليزر از حالت مايع به جامد و برعكس برود (به آن فناوري تغيير فاز نيز گفته مي‎شود). مي‎توانيد محتويات سي‎دي‎آردبليوها را حذف و بازنويسي كنيد. قيمت آنها گرانتر از سي‎دي‎آر است (حدود 1000تومان).

VCD

وي‎سي‎دي (VCD) كه به «دي‎وي‎دي فقرا» شهرت يافته است به ويژه در آسيا پرطرفدار است و در آمريكا گمنام مانده است.

فرمت ضبط وي‎سي‎دي در سال 1993 ظاهر شد. اين فرمت از رمزگذاري (MPEG)[27] بهره مي‎گيرد كه يه روش پايه براي فشرده‎سازي ويدئو به صورت داده‎هاي ديجيتالي است. بدون فشرده سازي فقط مي‎توانيد چند دقيقه ويدئو را در يك سي‎دي 650مگابايتي ذخيره كنيد، اما با (MPEG) مي‎توانيد 74 دقيقه ويدئو را بر روي يك ديسك ذخيره كنيد.

كيفيت تصوير وي‎سي‎دي ضعيف است، حتي از كيفيت ضبط نوار VHS ضعيف‎تر است. اما مزيت آن در استفاده از سي‎دي‎آرهاي ارزان قيمت است كه مي‎توانيد توسط ديسكرانهاي سي‎دي‎آر نوشته شوند. حدود دو – سوم از اين سي‎دي‎آرها را مي‎توان از طريق دستگاههاي پخش دي‎وي‎دي پخش كرد.

دي‎وي‎دي

دي‎وي‎دي در سال 1996 به عنوان فرمتي براي فيلمهاي سينمايي ظاهر شد. كيفيت بسيار بهتري نست به نوار VHS فراهم مي‎سازد. فناوريهايي كه دي‎وي‎دي را ممكن ساختند عبارتند از ليزر قرمز (با طول موج 635 يا 650نانومتر) و فشرده‎سازي ويدئويي (MPEG-2). ليزر كوچكتر و فناوري فشرده‎سازي بهتر باعث شد كه بتوان اطلاعات بسيار بيشتري را در يك دي‎وي‎دي نسبت به يك سي‎دي قرار داد. تا 7/4 گيگا بايد را در هر لاية ديسك مي‎توان ذخيره كرد، كه معادل بيش از دو ساعت ويدئوي با كيفيت بالا است.

بسياري از دي‎وي‎دي‎هاي تجاري امروز دو لايه دارند؛ لاية بالايي براي ليزر نيمه شفاف است، در نتيجه ليزر مي‎تواند به لاية دوم نيز توجه كند. اين خصوصيت به استوديوهاي فيلم امكان مي‎دهد بر روي هر طرف ديسك يا 9 گيگابايت از داده‎ها را ذخيره كنند.

بعدها دي‎وي‎دي‎-رام (DVD-ROM) آمد. دي‎وي‎دي-رام نيز مانند سي‎دي-رام داده‎ها را در خود نگه مي‎دارد. ديسكرانهاي مركب نيز به بازار عرضه شده است كه مي‎توانند با دي‎وي‎دي‎رام، وسي‎دي‎آردبليو كار كنند.

انواعي از فرمتهاي دي‎وي‎دي‎هاي نوشتني نيز ظاهر شده است: DVD-ROM، DVD-R(A)، DVD-R(G)، DVD-RW و DVD+R/RW. همة انها به شما امكان مي‎دهند روي دي‎وي‎دي بنويسيد. در حال حاضري، فقط انواع DVD-R و DVD+R در اكثر دستگاههاي پخش دي‎وي‎دي قابل خواندن هستند. به دليل به وجود نيامدن يك استاندار غالب، فعلاً‌ فروش سي‎دي‎آر بسيار بيشتر از دي‎وي‎دي‎هاي نوشتني است.

DVD-RAM اولين فرمت دي‎وي‎دي بازنويسي پذير بود، و براي ذخيرة داده‎هاي كامپيوتري از همه انعطاف پذيرتر است. از فناوري تغيير فاز براي نوشتن 6/2گيگا بايت يا 7/4گيگا بايت بر روي هر طرف ديسك بهره مي‎گيرد و درست مانند فلاپيها، هم داده‎ها را مي‎توان در آن نوشت و هم حذف كرد و از نو نوشت. ديسكهاي DVD-RAM را تا 100هزار بار مي‎توان بازنويسي كرد. وقتي داده‎ها بر روي ديسك قرار گرفت شبيه به يك ديسك سخت مي‎شود.

مسئلة اصلي DVD-RAM آن است كه از لحاظ ويدئويي نمي‎تواند با دستگاههاي پخش دي‎وي‎دي سازگار شود، ديسكرانهاي آنها با فرمتهاي جديدتر سازگار نيستند. به همين دليل، بسياري از متخصصان معتقدند كه DVD-RAM از ده خارج خواهد شد.

پس از DVD-RAM، فرمتهاي DVD-R/RW آمدند، كه شركت پايونير آنها را ابداع كرد. سرانجام، سوني و فيليپس فرمت DVD-R/RW را معرفي كردند. همة DVD-R هاي خانگي از نوع (G) هستند، كه گونه‎اي از فرمت با خصوصياتي است كه سعي مي‎كند جلوي كپي‎كردن فيلمهاي هاليوودي را بگيرد. (A)DVD-R يك فرمت حرفه‎است كه احتمالاً شما آن را نخواهيد ديد.

طبق اظهارات متخصصان، علامت منفي و مثبت براي مصرف كنندگان فرقي ندارد و تقريباً معادل هستند. هر دوگونه سيستمهاي يك بار نوشتني هستند كه رنگينه را به طور دائم بر روي ديسكهاي 7/4گيگابايتي تغيير مي‎دهند. آنها براي تهية نسخة پشتيباني از مقادير عظيمي از داده‎ها و براي توليد دي‎وي‎دي‎هاي ويدئويي مناسب هستند.

همچون CD-RWها مي‎توانيد فرمتهاي RW را پاك كنيد و از نو روي آنها بنويسيد. آنها بيشتر به درد تهية نسخة پشتيباني و نقل و انتقال فايل بين پي‎سي‎ها مي‎خوردند Rها سازگارتر از RWها براي دستگاههاي پخش خانگي هستند.

ادعا مي‎شود كه +DVDها با دستگاههاي پخش خانگي سازگارتر از DVDها هستند. اما متخصصان در بارة اين ادعا ترديد دارند. فرمتهاي منفي را «انجمن دي‎وي‎دي» تصويب كرده است، اما پشت سر فرمتهاي مثبت چند شركت معظم وجود دارد.

فرمتهاي كم طرفدار گرانتر هستند. در حال حاضر، قيمت DVD+R ها حدود 2500تومان است؛ قيمت DVD-Rها نيز حدود 3500تومان است؛ قيمت ديسكهاي DVD-RW/DVD+RW نيز حدود 4000تومان است.

بهشت آبي من

سي‎دي‎هاي با ليزرهاي مادون قرمز فناوري دهة 1970 هستند؛ دي‎وي‎دي‎ها از ليزرهاي كوچكتر قرمز بهره مي‎گيرند كه فناوري دهة 1990 است. فناوري قرن 21 چه خواهد بود؟ به آبي فكر كنيد. ليزرهاي آبي، كه طول موج آنها فقط حدود 270نانومتر است، بنياد نسل بعدي فرمتهاي ديسك نوري خواهد بود. اين ديسكها احتمالاً شبيه به سي‎دي‎ها و دي‎وي‎دي‎ها خواهند بود اما دست كم شش برابر دي‎وي‎دي‎ها خواهند بود اما دست كم شش برابر دي‎وي‎دي‎ها گنجايش خواهند داشت.

گروهي مركز از 9شركت الكترونيك فرمت Blu-ray را پيشنهاد كرده‎اند كه 54گيگا بايت را در دو لايه و يك طرف ديسك مي‎تواند ذخيره كند. اين ديسكها دست كم 2 تا 3 سال ديگر وارد بازار خواهند شد.

شبيه به يك فلاپي بزرگ

اگر نرم‎افزار درست را داشته باشيد، مي‎توانيد از CD-RW‎ها طوري بهره بگيريد كه گويي ديسكتهاي بسيار پرظرفيتي هستند.

به طور معمول، ديسكهاي نوري به يك باره نوشته مي‎شوند. وقتي فايلها را به سي‎دي يا دي‎وي‎دي انتقال داديد قبل مي‎شوند؛ نمي‎توانيد فايلهاي بيشتري اضافه كنيد و يا هر بار يك فايل پاك كنيد.

نرم‎افزارهاي بسته – نويس (Packet-Writing)، مانند Direct CD محصول Roxio يا InCD به شما امكان مي‎دهند كه اين محدوديت را برطرف كنيد. به جاي آن كه همة داده‎ها به يك باره ذخيره شود، فايلها در شك بسته‎هاي كوچك در ديسك قرار مي‎گيرند و بسته‎هاي جديد را در هر زماني مي‎توان اضافه كرد. بر روي CD-RWها و DVD-RW/+RWها حتي مي‎توانيد هر بار يك فايل را حذف كنيد و در فضاي خالي فايلهاي جديد بنويسيد.

ديسكهاي بسته‎اي نوشته شده از يك سستم فايل متفاوت نسبت به سي‎دي‎هاي معمولي بهره مي‎گيرند، و بعضي از دستگاههاي پخش قديمي در خواندن آنها مشكل دارند. اگر مي‎خواهيد سي‎دي خود را در وسيله‎اي به جز كامپيوتر به كار بگيريد بهتر است از روش يك باره نويسي بهره بگيريد.

چگونه سي‎دي صوتي بسازيم (Audio CD)

در ديسك سخت خود مجموعه‎اي عظيم از فايلهاي موسيقي MP3 گرد آورده‎ايد، حالا مي‎خواهيد آنها را در سي‎دي ضبط كنيد تا بتوانيد آنها را با دستگاه پخش سي‎دي نيز گوش بدهيد. از سوي ديگر، عمر سي‎د‎ي‎ها بيشتر از عمر ديسك سخت است، داشتن نسخه‎هايي روي سي‎دي اين اطمينان را به شما مي‎إهد كه فايلهاي خود را از دست نخواهيد داد.

چگونه كار مي‎كند

سي‎دي‎آرها (CD-R) يك لايه با پوششي از رنگينة حساس به نور دارند. وقتي به اين رنگينه، ليزر نوشتن (با ليزر خواندن فرق مي‎كند) تابيده شود، رنگينه تيره مي‎شود و آرايشي از نواحي بازتاب كننده و غيربازتاب كننده به وجود مي‎آيد.

وقتي روي ديسك سي‎دي‎آر بنويسيد ديگر قادر نخواهيد بود كه از نواحي نوشته شده دو باره براي نوشتن استفاده كنيد. اما ديسك CD-RW فرق مي‎كند، چون روي ديسك CD-RW مي‎توان داده‎ها را نوشت، حذف كرد و از نو روي آن نوشت. CD-RWها به جاي رنگينة حساس به نور در سي‎دي‎آرها، يك مادة كريستالي دارند. ديسكران CD-RW موقع نوشتن از ليزر براي داغ كردن يك نقطه استفاده مي‎كند تا به صورت يك فرو رفتگي درآيد. موقع حذف كردن، از ليزر ضعيف‎‏تري كه حرارت كمتري دارد بهره مي‎گيرد و فرو رفتگي به حالت اول درمي‎آيد.

خريد ديسك

حتماً موقع خريد دقت كرده‎ايد كه انواع مختلف از ديسكها را ماركها، اندازه، سرعت، و حتي رنگهاي مختلف وجود دارد. حتي ديسكهاي بي‎نام نيز وجود دارد كه ارزانتر هستند. كدام را بايد انتخاب كنيد؟

اول، فرق سي‎دي‎آرها و CD-RW را مي‎گوييم. بسياري از برنامه‎هاي سي‎دي نويس امروزي به شما امكان مي‎دهند MP3ها را در سي‎دي‎ها ضبط كنيد تا بتوانيد آنها را بر روي دستگاههاي پخش خانگي سي‎دي خود گوش بدهيد. با آن كه اكثر دستگاههاي پخش جديد مشكلي با سي‎دي‎آرها ندارند، بعضي از دستگاههاي قديمي با آنها سازگار نيستند. و فقط بعضي از دستگاههاي پخش – چه جديد چه قديمي – مي‎توانيد CD-RW را پخش كنند. پس براي ضبط صدا از سي‎دي آرها استفاده كنيد.

دوم، به اندازه‎ها نگاه كنيم. در بازار امروز، سي‎دي آرهاي 74دقيقه‎اي، 80دقيقه‎اي، و 90دقيقه‎اي عرضه مي‎شود. با آن كه مي‎توانيد موسيقي بيشتري را در ديسكها 80 يا 90 دقيقه‎اي ضبط كنيد، دستگاههاي پخش خانگي ممكن است از اين كار خوششان نيايد. از اين روي، اگر قصد ضبط فايلهاي صوتي را بر روي سي‎دي‎ارها داريد بهتر است از سي‎دي‎آرهاي 74دقيقه‎اي استاندارد بهره بگيريد.

همچون اندازه، سرعتهاي متفاوتي را براي ديسكها خواهيد ديد. به عنوان مثال، ديسكهاي 24X براي ضبط سرعت 24X گواهي شده‎‎اند، البته اگر ديسكران شما نيز بتواند با اين سرعت كار كند. اگر ديسكران آهسته‎تري داشته باشيد ديسك بازهم تضمين مي‎كند كه به درستي ضبط شود اما با سرعتي كمتر. بنابراين، اگر يك ديسكران 32X داشته باشيد و بخواهيد روي ديسك 24X ضبط كنيد بايد سرعت ديسكران را روي 24X ميزان كنيد تا عمل ضبط بدون اشكال انجام بگيرد.

ديسكهايي نيز وجود دارند كه روي آنها علام «music-only» (فقط – موسيقي) چاپ شده است. اين سي‎دي‎آرها مخصوص دستگاههاي ضبط مستقل كه به دستگاه پخش سي‎دي خانگي وصل مي‎شوند هستند. و با آن كه ممكن است با ديسكران CD-R/RW كار كنند (البته اگر خوش اقبال باشيد)، خريد ديسكي كه معلوم نيست كار كند ارزشي ندارد.

از اينها گذشته، لازم است يك علام خوشنام را انتخاب كنيد. هميشه براي ديسكران خود ديسكهايي را بخريد كه در دفترچة سازندة ديسكران فهرست نام آنها آمده است (البته اگر چنين فهرستي ارائه شده باشد).

خريد يك ديسكران CD-R/CD-RW

بهتر است سريعترين ديسكران را بخريد، اگر بودجة كافي ندارد خريد ديسكرانهاي گمنام را كه ارزانترند نيز مي‎توانيد در نظر بگيريد. براي بررسي انواع ديسكرانها مي‎توانيد به پايگاه وب زير سر بزنيد.

http://WWW.cdrwcentral.com

با دوستان خود نيز مشورت كنيد، چون ممكن است آنها بعضي از ديسكرانهاي موجود در بازار را امتحان كرده باشند. فراموش نكنيد كه بعضي از ديسكرانها با بعضي از سستم عاملها سازگار نيستند. ديسكراني را انتخاب كنيد كه سازگاري آن با سستم عامل شما بر روي جعبة آن چاپ شده باشد.

عمليات ضبط سي‎دي صوتي

فرمت MP3 پرطرفدارترين فرمت فايلهاي صدا بر روي پي‎سي‎هاست. وقتي يك فايل صوتي را از يك سي‎دي صوتي مي‎گيريد (rip) و آن را به فرمت MP3 تبديل مي‎كنيد، اندكي از كيفيت را ممكن است از دست بدهيد (دست كم، بخشهايي را از دست خواهيد داد كه گوش آنها را نمي‎شنود). حاصل،‌ فايلي خواهد شد كه يك – دوازدهم اندازة اصلي است.

اگر شما هم مانند بسياري از كاربران ديگر، مجموعة بزرگي از فايلهاي MP3 را در كامپيوتر خود داريد، براي شنيدن MP3 به كامپيوتر وابسته‎ايد، مگر آن كه از آن آدمهاي خوشبختي باشيد كه يك دستگاه پخش MP3 دارند. مي‎توانيد MP3هاي خود را روي سي‎دي ضبط كنيد. امروزه اين كار ساده شده است.

سه سال پيش براي اجراي اين كار، اول مجبور بوديد كه فايلهاي MP3 را به فايلهاي WAV در فرمت 44/1 كيلوهرتز، PCM استريوي 16بيتي تبديل كنيد. بعد از اين كار مي‎توانستيد موسيقي را بر روي سي‎دي ضبط كنيد. واضح است كه اين عمليات وقت‎گير است، حتي وقتي از نرم‎افزارهاي اختصاصي براي خودكارسازي عمليات تبديل استفاده شود. امروزه، اكثر نرم‎افزارهاي ضبط سي‎دي كل اين عمليات را خودكار مي‎سازند تا فقط با كليك كردن يك دكمه، انتخاب MP3ها، و كليك كردن روي دكمه‎اي ديگر براي ساخت ديسك كار را به پايان برسانيد.

مراقبت

خراش روي سي‎دي‎ار و CD-RW مي‎تواند آنها را بلااستفاده كند. سي‎دي‎هاي صوتي يا موسيقي كه توسط دستگاههاي مخصوص ساخته شده‎اند و در بازار عرضه مي‎شوند يك لاية محافظ دارند كه جلوي خسارت را مي‎گيرند. اما سي‎دي‎آرها و CD-RWها هميشه اين لايه را ندارند، و بعضي از آنها حتي بر روي لاية بالايي خود پوشش محافظ ندارند. به خاطر سپردن اين نكته مهم است چون داده‎هايي كه بروي سي‎دي‎آرها و سي‎دي‎آردبليوها ضبط مي‎شوند به لاية بالايي (رويي) بيشتر نزديكند تا به لاية زيرين. اگر ديسكهاي شما پوشش محافظ در بالاي (روي) ديسك ندارند،‌بهتر است اين لاية بالايي را بيشتر مراقبت كنيد تا لاية زيرين را. مي‎توانيد با استفاده از برچسبهاي مخصوص، مقاومت لاية رويي را بيشتر كنيد. در هر حال، هميشه مراقب هر دو طرف ديسك خود باشيد.

از لحاظ كلي، سي‎دي‎آرها و سي‎دي‎آردبليوها نسبت به خراش حساس‎تر از سي‎دي‎هاي موسيقي كارخانه‎اي هستند، در نتيجه، موقع حمل و نقل آنها دقت و احتياط كنيد. سي‎دي‎آرها و سي‎دي‎آردبليوها در برابر نور نيز حساس‎تر از سي‎دي‎هاي كارخانه‎اي هستند، و اگر مدتي زير نور خورشيد قرار بگيرند ممكن است داده‎ها را از دست بدهند.

اگر از سي‎دي‎آرها و سي‎دي آردبليوهاي خود خوب مراقبت كنيد سالهاي براي شما كار خواهند كرد. هرگز سطح ديسكها را لمس نكنيد، و آنها را فقط از لبه‎ها در دست بگيريد. ديسكهاي خود را روي سطوح زير قرار ندهيد؛ اگر از ديسكران بيرون مي‎آوريد، آنها را در جعبة خود قرار دهيد. اگر ديسك برچسب ندارد فقط روي سطح رويي ديسك با ماژيك يادداشت كنيد.

اگر سي‎دي‎آر يا سي‎دي‎اردبليوي شما كثيف يا چرب شده باشد، آن را لازم است تميز كنيد. تميزكننده‎هاي فراواني در بازار عرضه شده است كه اكثر آنها گران و معمولاً غير ضروري هستند. در عوض، يك پارچة نرم، خشك، بدون پرز، و تميز را پيدا كنيد و به آرامي سي‎دي را از لبة مركزي به طرف لبه بيروني پاك كنيد. هرگز آن را در حالت دايره‎اي پاك نكنيد. اگر لازم باشد با آب و صابون ملايم چربيها را پاك كنيد.

رفع اشكال به كمك پايگاههاي وب

اگر مشكلي در استفاده از ديسكران سي‎دي خود پيدا كرديد مي‎توانيد به پايگاههاي وب زير سر بزنيد. اين پايگاهها اطلاعات مفيدي در بارة سي‎دي‎ها دارند:

http://www.cdrfaq.org

http://www.mrichter.com/cdr/primer/primer.htm

برنامه‎هاي سي‎دي نويس

Nero burning ROM

اين برنامه مي‎تواند سي‎دي‎هاي صوتي، VCD، SVCD، سي‎دي‎هاي بوت شدني، و مانند آن را ضبط كند. امكانات متن را براي سي‎دي‎هاي صوتي فراهم مي‎سازد. اين قابليت به شما امكان مي‎دهد كه اطلاعات هنري مربوط به هر آهنگ را در سي‎دي صوتي قرار دهيد. بعضي از دستگاههاي پخش سي‎دي چنين متنوني را مي‎توانند نمايش بدهند.

اگر همه روزه ديسك ضبط مي‎كنيد، جستجو كنندة ويروس داخلي اين برنامه را سودمند خواهيد يافت، زيرا پيش از آن كه فايلها را بر روي سي‎دي ضبط كنيد آنها را بررسي مي‎كند. اين برنامه داراي بخشهاي Wave editor و CD Cover Designer نيز هست.

Easy CD Creator 5 Platinum

مانند nero، اين برنامه نيز هدايت كننده‎اي دارد كه به شما امكان مي‎دهد نوع سي‎دي‎اي را كه مي‎خواهيد بسازيد انتخاب كنيد. وقتي اين نرم‎افزار را نصب كنيد برنامه‎هاي زير نصب خواهند شد: Sound Editor, Video CD Crearot, Photo Album, CD Copier, Direct CD, Easy CD Creator5 و چند برنامة ديگر.

چگونه سي‎دي ويدئويي بسازيم

(VCD,DVD,SVCD)

آيا انتقال نوارهاي ويدئويي خانگي به ديسكهاي نوري عالي نيست؟ كار دشواري نيست. در اين مقاله، ابزار مورد نياز و نكات لازم براي قبل از شروع را خواهيم گفت.

فرمتها

پيش از آن كه شروع به ساخت ديسك نوري ويدئويي كنيد، لازم است با انواع فرمتها، امكانات آنها، و محدوديت‎هاي آنها آشنا شويد.

بسته به سخت‎افزار يا نرم‎افزاري كه داريد، احتمالاً يكي از سه فرمت استاندارد ويدئويي را براي ساخت ديسكهاي ويدئويي خود به كار خواهيد گرفت: VCD، SVCD، DVDيا ).

VCD (Video CD)از استاندارد فشرده‎سازي MPEG-1[28] براي ذخيرة ويدئو و صدا بهره‎ مي‎گيرد. خصوصيات فني اصلي VCD شامل حداكثر دقت ويدئويي 240×352 پيكسل و صداي استريو در فركانس 44/1 كيلوهرتز است. در اصطلاحات دنياي واقعي، كيفيت ويدئويي VCD معمولاً با كيفيت نوار ويدئويي VHS برابر يا از آن ضعيف‎تر است. به طور متوسط، اين فرمت براي هر دقيقه به 8 تا 10مگابايت فضا نياز دارد، كه بدين معني است كه معمولاً مي‎توانيد 70دقيقه ويدئو را بر روي يك CD-R/RW ضبط كنيد. مي‎توانيد VCD را روي يك دستگاه پخش DVD سازگار يا روي كامپيوتر از طريق ديسكران CD-ROM/DVD-ROM پخش كنيد.

SVCD (Super Video CD) از فرمت فشرده‎سازي MPEG-2 براي ويدئو بهره مي‎گيرد و تا دو تراك (track) صداي MPEG-1 را فراهم مي‎سازد. كيفيت ويدئويي SVCD بهتر از VCD است، با حداكثر دقت 480×480 پيكسل. اين فرمت تقريباً به 10مگابايت تا 20مگابايت فضا براي هر دقيقه نياز دارد، كه بدين معني است كه مي‎توانيد 35 تا 45دقيقه از ويدئو را روي يك CD-R/RW از نوع 74دقيقه‎اي ضبط كنيد. با آن كه SVCD كيفيت ويدئويي بهتري را نسبت به VCD فراهم مي‎سازد، در زمان چاپ اين مقاله، اين فرمت با دستگاههاي پخش DVD خانگي به طور گسترده سازگاري ندارد. در تئوري، ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌SVCD را همچون VCD مي‎توانيد بر روي يك دستگاه پخش DVD پخش كنيد، يا با نرم‎افزار مناسب آن را مي‎توانيد از طريق ديسكران CD-ROM/DVD-ROM پخش كنيد.

دي‎وي‎دي DVD بهترين كيفيت را به دست مي‎دهد. فرمت دي‎وي‎دي با استفاده از فشرده‎سازي MPEG-2 براي ويدئو و صدا، دقت حداكثر 480×720پيكسل و چند تراك صوتي با فركانس 48كيلوهرتز را فراهم مي‎سازد. دي‎وي‎دي براي هر دقيقه ويدئو به فضايي بين 30مگابايت تا 70مگا بايت نياز دارد، به طور معمول مي‎توانيد دست كم يك تا 2ساعت از ويدئوي دي‎وي‎دي را در يك DVD-R/RW يا DVD/R/RWي 7/4گيگا بايتي ذخيره كنيد. با يك نرم‎افزار تأليف، مي‎توانيد ويدئويي VCD يا SVCD را بر روي يك DVD-R/RW يا DVD+R/RW ضبط كنيد. دي‎وي‎دي را مي‎توانيد روي يك دستگاه پخش دي‎وي‎دي سازگار، يا با نرم‎افزار پخش مناسب بر روي ديسكران DVD-ROM كامپيوتر پخش كنيد.

نيازها

اگر يك كامپيوتر چند رسانه‎اي را در سال گذشته خريده باشيد احتمالاً داراي يك ديسكران CD-R/RW يا حتي DVD/R/RW هستيد. به يكي از اينها براي ضبط ديسك نياز داريد.

مي‎توانيد VCD يا SVCD را با ديسكران DVD-R/RW بسازيد. براي ضبط دي‎وي‎دي به ديسكران DVD-R/RW نياز داريد. اگر ديسكران ضبط كننده نداريد، مي‎توانيد يك ديسكران CD-R/RW يا DVD-R/RW بخريد.

براي اين كه منبع ويدئويي خود، مانند قطعات دوربين ويدئويي يا فيلمهاي WHS را استفاده كنيد به نوعي رابط ويدئوگيري (Video Caprute) احتياج خواهيد داشت. سخت‎افزار ويدئوگيري به شما امكان مي‎دهد كه ويدئوي خود را از وسيلة خارجي به ديسك سخت كامپيوتر انتقال بدهيد. براي فرمتهاي ويدئويي آنالوگ (WHS يا نوار 8ميلمتري)، يك وسيلة ويدئوگيري مبتني بر USB را پيشنهاد مي‎كنيم. براي ويدئوي ديجيتال، مانند قطعات ويدئويي دوربين DV، بايد يك رابط (Fire Wire) (كه به iLink و IEEE 1394 نيز مشهور است) داشته باشيد. اگر نداريد،‌مي‎توانيد يك كارت Fire Wire داخلي (اينترنال) بخريد.

قدرتمندترين و سريعترين

براي بهترين نتيجه، بهتر است قدرتمندترين و سريعترين پي‎سي را داشته باشيد. پردازش ويدئو به شدت به منابع كامپيوتري نياز دارد. ويدئوي با كيفيت استاندارد حاوي 30قاب در ثانيه است؛ اگر پردازنده يا ديسك سخت كامپيوتر شما سرعت كافي نداشته باشد، يا اگر RAM كافي نداشته باشيد، سستم شما ممكن است بعضي از قابها را به هنگام ويدئوگيري از قلم بيندازد، و در نتيجه كيفيت را كاهش دهد. به عنوان يك قاعدة عمومي، ديسك سخت شما بايد دست كم سرعت چرخشي 7200دور در دقيقه را داشته باشد. حداقل 64مگابايت حافظة RAM و 8مگابايت حافظة ويدئويي براي پردازش كارآمد ويدئو بايد داشته باشيد.

ديسك سخت شما نيز بايد فضاي كافي داشته باشد. بسته به نرخ فشرده‎سازي مورد استفادة نرم‎افزار ويدئوگيري خود، احتمالاً دست كم چند گيگا بايت فضاي آزاد ديسك سخت براي هر نيم ساعت از ويدئويي كه انتقال مي‎دهيد بايد داشته باشيد.

سرانجام، به نرم‎افزاري نياز خواهيد داشت كه با آن سخت افزار همراهي كند. مي‎توانيد از نرم‎افزارهاي گران قمت بهره بگيريد. اما براي اهداف اين مقاله، فقط به يك برنامة تأليف ويدئو نياز خواهيد داشت. برنامة تأليف معمولاً امكانات اندكي براي ويرايش و تدوين ويدئو دارد. چنين نرم‎افزاري همة امكانات لازم براي انتقال قطعة ويدئويي به كامپيوتر را دارد. بسياري از نرم‎افزارهاي تأليف به شما امكان مي‎دهند كه منوهاي جستجو، عنوان، و مانند آن را به ويدئوي خود اضافه كنيد. در بخش «ابزار ديسك ويدئوي» سه برنامة پرطرفدار تأليف را معرفي كرده‎‏ايم.

مي‎توانيد VCD، SVCD، يا DVDهاي تكميل شدة خود را در همة دستگاههاي پخش دي‎وي‎دي پخش كنيد. اما براي اين كه ديسكها را بر روي كامپيوتر خود با استفاده از ديسكرانCD/DVD-ROM پخش كنيد به يك برنامة رمزگشا (Decoder) نيز نياز خواهيد داشت.

مي‎توانيد VCDها را با استفاده از برنامه‎هايي كه پخش MPEG-1 را پشتيباني مي‎كنند، مانند Media Player ويندوز، پخش كنيد. اما براي اين كار SVCD يا دي‎وي‎دي‎ها را پخش كنيد لازم است كه نوعي برنامة رمزگشاي MPEG-2 نصب كنيد. دهها برنامة پخش MPEG-2 وجود دارد. يكي از آنها برنامة power DVD XP محصول شركت Cyberlink (www.gocyberlink.com/english) است.

با آن كه مي‎توانيد VCDها، SVCDها، يا دي‎وي‎دي‎ها را بر روي يك ديسكران DVD-ROM تماشا كنيد، نمي‎توانيد ديسك DVD-R/RW را بر روي يك ديسكران سي‎دي‎رام تماشا كنيد.

همچنين اگر با يك كامپيوتر پنتيوم II كمتر از 300مگاهرتز كار مي‎كنيد احتمالاً به يك كارت رمز گشاي MPEG-2 سخت‎افزاري براي پخش كارآمد دي‎وي‎دي يا SVCDنياز خواهيد داشت. اما اگر سستم شما قدرتمندتر از سستم ذكر شده باشد نرم‎افزار پخش دي‎وي‎دي كافي است و به كارت اختصاصي نياز نخواهيد داشت.

ضبط

وقتي تجهيزات نرم‎افزاري و سخت‎افزاري لازم را فراهم كرديد، عمل ساخت ديسك ويدئويي كاملاً ساده است. طرز كار بسياري از برنامه‎هاي تأليف، مانند برنامه‎هايي كه ما در اين مقاله معرفي كرده‎ايم، ساده است و به راحتي با آنها مي‎توانيد عمليات ويدئوگيري، تدوين، و حتي چاپ عنوان را براي محصول نهايي خود انجام دهيد.

از لحاظ كلي، مي‎توانيد كل عمليات را در سه مرحلة ساده كامل كنيد. ابتدا، ويدئويي را كه مي‎خواهيد به ديسك انتقال دهيد مشخص كنيد يا به دست آوريد، چه دريافت از اينترنت باشد چه ويدئوگيري از يك وسيلة بيروني مانند يك دوربين ويدئويي يا دستگاه پخش ويدئو. نرم‎افزار تأليف، شما را در عمليات ويدئوگيري ياري خواهد كرد، و به طور خودكار ويدئوي ديجيتال را با فرمت مناسب فشرده خواهد كرد يا ويدئوي آنالوگ را به شكل ديجيتال درخواهد آورد. حتي مي‎توانيد برنامه‎هايي را پيدا كنيد كه به شما كمك مي‎كنند كپي‎هاي پشتيباني از دي‎وي‎دي‎ها خود تهيه كنيد.

پس از آن كه فايلهاي ويدئويي را ديجيتالي كرديد (بر روي ديسك سخت انتقال داديد)، دستور‎العملهاي نرم‎افزار تأليف را براي طراحي VCD، SVCD، يادي‎وي‎دي خود دنبال كنيد. امكانات طراحي شما به نرم‎افزار مورد استفاده بستگي دارد.

ضبط پروژة نهايي بر روي ديسك ساده است: كليك كردن با موش و انتظار براي متوقف شدن چشمكهاي چراغ قرمز روز ديسكران CD-R يا DVD-R. حال، ديسكي داريد كه مي‎توانيد در دستگاه پخش دي‎وي‎دي خود قرار دهيد يا آن را براي خويشاوندان خود پست كنيد. گفته بوديم كه ساده است.

نكاتي كه نبايد فراموش كنيد

وقتي صحبت از سي‎دي‎هاي ويدئويي خانگي است بايد به چند واقعيت توجه داشته باشيد. اول اين كه همة دستگاههاي پخش دي‎وي‎دي يكسان ساخته نمي‎شوند. به عنوان مثال، بعضي از آنها، حتي محصولات خوشنام، پخش VCD را پشتيباني نمي‎كنند. افزون بر اين، بعضي از دستگاههاي پخش دي‎وي‎دي ممكن است با رسانه‎هاي قابل ضبط مانند CD-R/RW، DVD-R/RW يا DVD+R/RW سازگار نباشند. اگر مي‎خواهيد يك دستگاه پخش دي‎وي‎دي بخريد نوعي را بخريد كه گسترده‎ترين سازگاري را با انواع فرمتها و رسانه‎ها دارد. اگر از قبل يك دستگاه پخش داشته‎ايد، بايد مطمئن شويد كه با فرمت و رسانه‎اي كه قصد استفاده داريد سازگار است.

همچنين به كيفيت منبع ويدئويي توجه داشته باشيد مثلاً‌ اگر كيفيت محتويات نوار ويدئويي شما خوب نباشد انتقال به دي‎وي‎دي كيفيت را بهتر نخواهد كرد.

ابزار ديسك ويدئويي

نرم‎افزار تأليف. در زير سه نرم‎افزار تأليف پرطرفدار معرفي شده است. هر سه همة امكانات مودر نياز شما، مانند ويدئوگيري، و ضبط بر روي دي‎وي‎دي (يا VCD ياSVCD) را فراهم مي‎سازند.

DVD Complete Deluxe Edition

http://www.dazzle.com

فرمتهاي ورودي ويدئو: MPEG-1,MPEG-2, AVI

فرمتهاي خروجي ويدئو: MPEG-1,MPEG-2, AVI (VCD, SVCD,DVD

فرمتهاي صدا: Layer II، MPEG-1، PCM، WAV

پنج برنامة هدايت كننده دارد كه شما را در مراحل طراحي ديسك راهنمايي مي‎كنند. به عنوان مثال، بخش Quick DVD Wizard به شما كمك مي‎كند كه يك دي‎وي‎دي ساده حاوي قطعات ويدئويي بسازيد. Home DVD Wizard به شما امكان مي‎دهد كه منوهاي دو سويه و برچسبهاي جايي را اضافه كنيد.

اين برنامه حاوي 20تم از پيش آماده براي ساخت منوهاي هدايت كننده و ساير عضوهاست. اين برنامه، همچون دو برنامة ديگر، VCD/SVCD را پشتيباني و با ديسكرانهاي CD-R/RW كار مي‎كند.

DVD MovieFactory

http://www.ulead.com/Hl2126525]dmf

فرمتهاي ورودي ويدئو: Quick Time, AVI, MPEG-2, MPEG-1

فرمتهاي خروجي ويدئو: Quick Time, AVI, MPEG-2, MPEG-1 (DVD,SVCD, VCD)

فرمتهاي صدا: MP3, WAV, MPA

برنامه‎اي با امكانات فراوان است. با ديسكرانهاي CD-R/RW، DVD-R/RW و DVD+R/RW كار مي‎كند. با استفاده از برنامة خدماتي Video Toolbox مي‎توانيد ويدئوگيري را انجام دهيد. چند بخش هدايت كننده دارد كه عمليات تأليف،‌اضافه كردن منو و گذرها را آسان مي‎سازد.

Video Wave Movie Creator

فرمتهاي ورودي ويدئو: Windows Media(WMV), AVI, MPEG-2, MPEG-1

فرمتهاي خروجي ويدئو: Windows Media(WMV), AVI, MPEG-2, MPEG-1، RealNetworks Video

فرمتهاي صدا: CD Audio (تبديل شده ب WAV)، AMA, WAV, MP3

كارهاي پاية ويدئوگيري،‌تبديل، ساخت منو، و ضبط را انجام م‎دهد. چند برنامة خدماتي براي خودكاركردن اصلاحات و تدوين ويدئويي دارد. امكانات فراواني براي تدوين ويدئو دارد .

[1]- Cpmpact Disc, Read-Only Memory

[2]- Constant Linear Velocity

[3]-Constant Angular Velocity

[4]- Digital Video Disk

[5]- (transfer rate)

[6]-Constant Linear Velocity

[7]- Constant Angular Velocity

[8]- Digital Video Disk

[9]-Write Once, Read Many

[10]-phase – change alloy

[11]- Personal Computer

[12]-Compact Disk-Read Only Memory

[13]-Motion Picture Experts Group

[14]-Compact Disk-Read Only Memory

[15]-Compact Disk-recordable

[16]-Compact Disk-ReWritable

[17]-Digital Video Disk

[18]-Invalid Drive

[19]-Power Cable

[20]-Interface Cable

[21]-Audio cable

[22]-Rewriteable

[23]- Comact Disk Read Only Memory

[24]- Compact Disk Rewriteable

[25]- Compact Disk Recordable

[26]-Compact Disk Rewriteable

[27]- Moving picture Experts Group

[28]-Moving picture Experts Group

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد

اين مطلب در تاريخ: شنبه 23 اسفند 1393 ساعت: 23:18 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره سخت افزار کامپیوتر,سخت افزار کامپیوتر,تحقیق درباره سخت افزار,

نويسنده:nevisandeh