«به نام خدا»

فهرست

CD-ROM چگونه كار مي‌كند؟

سي دي رام (CD-ROM) و دي وي دي (DVD)

سي د‌ي‌هاي ضبط نشدني

دي وي دي‌ها را بشناسيم

تعريف فرمتهاي دي وي دي

دي وي دي، آري يا نه؟

آيا هنگام خريد ديسكران دي وي دي – رام فرا رسيده است؟

دائره المعارفهاي سي دي رامي

تعويض گر سي دي رام چيست؟

آشنايي با ساختمان CD-ROM

كتابخانة كامپيوتري

كتابهاي رنگي استانداري ديسكهاي فشرده

تعمير و نگهداري ديسكهاي ليزري

رفع اشكال ديسكران سي دي رام

چگونه ديسكران سي دم رام نصب كنيم؟

CD-ROM چگونه كار مي‌كند؟

 

 

 

 

 

 

 

 

آخرين پيشرفتهاي صنعت CD-ROM چيست؟

CD-ROM‌ها هر روز و هر روز سريعتر مي‌شوند اما سريعترين آنها ممكن است از دستگاههاي قبلي كندتر باشد و يك دستگاه اسماً كند هم ممكن است از دستگاههاي به ظاهر سريع سريعتر عمل كند. چگونه؟ چه كسي بررسي كرده است كه يك دستگاه سي دي رام (CD-ROM) دقيقاً به همان سرعتي عمل مي‌كند كه روي بسته‌بندي آن نوشته شده است؟ آيا واقعاً لازم است دستگاه سي دي رام خود را با يك نوع جديدتر عوض كنيد؟ شما به عنوان يك خريدار حق داريد در قبال پولي كه مي‌دهيد دستگاه بهتري به دست بياوريد. از سوي ديگر، آيا بهتر نيست يك دستگاه DVD تهيه كنيد كه مي‌گويند تا چند سال ديگر سي دي رام را كنار خواهد زد؟

براي داشتن پاسخ صحيح اين سؤالات بايد قدري اطلاعات از طرز كار و دانش فني دستگاههاي سي‌دي رام داشته باشيد.

CD-ROM مخفف انگليسي كلمات ديسك فشرده – حافظه فقط خواندني[1] است و دستگاه سي دي رام ديسكهايي را مي‌خواند كه فقط از روي آنها مي‌توان خواند و روي آنها نمي‌توان نوشت. يك سي دي رام تقريباً به اندازه 700 ديسكت فلاپي اطلاعات را در خود جاي مي‌دهد در نتيجه وسيلة بسيار مناسبي براي نرم‌افزارهاي بازي، دائره العمارفها، كتاب راهنماي تلفن و برنامه‌هاي چند رسانه‌اي است.

همين چند وقت پيش، وقتي اولين سي دي رامها بازار را تسخير كردند، با سرعت انتقال 150 كيلو بايت داده در ثانيه از ديسك به كامپيوتر سر و صدايي به راه انداختند. اكنون، در حالي كه چند سالي بيشتر از آن زمان نمي‌گذرد، سرعت بازيابي داده‌ها توسط سي دي رام به 3600 كيلو بابت در ثانيه رسيده است – يعني 24 برابر سريعتر – كه آن را به صورت 24X نمايش مي‌دهند. سرعت انتقال داده‌ها توسط سي دي رام را با 24X,…4X, 2X نشان مي‌دهند. يعني 2، 4، … و 24 برابر سرعت اولين دستگاههاي سي‌دي رام.

سي دي رام‌ها چگونه كار ميكنند؟

درون دستگاه سي دي رام يك موتور وجود دارد كه صفحة سي‌دي رام را مي‌چرخاند. يك هد هم درون اين دستگاه روي سطح سي‌دي رام حركت مي‌كند تا از بخشهاي مختلف صفحة سي‌دي رام اطلاعات را بخواند. حركت اين هد روي صفحة سي‌دي رام مشابه حركت سوزن گرامافونهاي قديمي روي صفحة گرامافون است با اين تفاوت كه هد در سي‌دي‌رام با صفحه به هيچ وجه برخورد نمي‌كند. گردش صفحه سي دي رام در دستگاه به دو نوع متفاوت صورت مي‌گيرد. در يك روش، سرعت خواندن داده‌ها خيلي بالا نيست و در حد مشخصي ثابت مي‌ماند. در روش ديگر مي‌توان با سرعت فوق‌العاده بالايي داده‌ها را از ديسك خواند اما نه هميشه و نه براي همه داده‌ها. براي روشن شدن موضوع به ادامه مطلب توجه فرماييد.

يك صف بلند و مرتب از سربازها را در نظر بگيريد كه در كنار هم و دوشادوش يكديگر ايستاده‌اند. اگر نفر اول صف در جا بزند و نفرات بعدي همانطور كه در كنار هم يك صف تشكيل داده‌اند، شروع به گردش دور نفر اول كنند مثل اين است كه نفر اول مركز دايره و صف مرتب كنار هم يك شعاع دايره است كه پيوسته روي سطح دايره مي‌چرخد. در چنين حالتي نفر كنار اول بايد قدمهاي خيلي كوچكي بردارد و آهسته بچرخاند. به همين ترتيب نفراتي كه به نفر اول يا مركز دايره نزديكترند بايد قدمهاي كوچكتري بردارند در حالي كه نفرات آخر صف يعني آنهايي كه دورتر از مركز دايره هستند بايد قدمهاي بلندتري بردارند و تندتر بدوند تا صف به هم نخورد و بتواند دور مركز بچرخد. در واقع نفرات آخر صف مجبورند بدوند. در حركت يك صفحة سي‌دي رام نيز همين اصل وجود دارد. داده‌هايي كه روي شيارهاي داخلي و نزديكتر به مركز صفحه قرار دارند خيلي آهسته‌تر مي‌چرخند تا داده‌ها روي شيارهاي بيروني. به همين دليل سازندگان دستگاههاي سي‌دي رام نمي‌توانند سرعت بازيابي داده‌ها از سي‌دي رام را كاملاً دقيق بيان كنند چون داده‌هاي روي شيارهاي بيروني خيلي سريعتر خوانده مي‌شوند در حالي كه داده‌هاي روي شيارهاي نزديك مركز اين حالت را ندارند در نتيجه سرعت خواندن داده‌ها بر حسب اين كه آنها چطور روي ديسك پراكنده باشند متفاوت خواهد بود.

روش فني ساخت دستگاههاي سي‌دي رام تا همين اواخر روشي معروف به سرعت ثابت خطي[2] يا CLV بود. در روش CLV سرعت داده‌ها هميشه ثابت است چه سي‌دي رام از شيار دروني بخواند چه از شيار بيروني زيرا سرعت چرخش صفحه تغيير مي‌كند.

وقتي دستگاه سي‌دي رام از مركز صفحه دور مي‌شود و به شيارهاي بيروني نزديك مي‌شود، سرعت چرخش صفحه كند مي‌گردد. بدين ترتيب با تند و كند كردن گردش صفحه سي دي رام اطلاعات را در هر جاي ديسك كه باشد با سرعت ثابتي بازيابي مي‌شود. سازنده سي‌دي رام هم به سادگي مي‌تواند سرعت دستگاه را مشخص كرده و روي بسته‌بندي اعلام نمايد. اشكال اين روش در اين است كه تغييرات مداوم در گردش صفحه باعث تأخير در خواندن اطلاعات بايد صبر كند تا گردش صفحه تغيير كرده و تند يا كند شود. اين تأخير مانعي در راه ساخت دستگاههاي خيلي سريع است و اجازه نمي‌دهد سرعت بازيابي داده‌ها از مقدار معيني فراتر برود.

نياز به سرعت بيشتر در بازيابي داده‌ها باعث شد تا روش فني ديگري ابداع شود كه به روش CAV [3]يا سرعت زاويه‌اي ثابت معروف است.

در روش CAV درست برعكس CLV عمل مي‌شود. يعني سرعت گردش صفحه ثابت است و سرعت خواندن داده‌هاست ك تغيير مي‌كند. در اين روش هرچه هد از مركز صفحه به سمت بيرون مي‌رود، سرعت بازيابي داده‌ها بيشتر مي‌شود در نتيجه سرعت كار دستگاه كاملاً بستگي دارد به اين كه داده‌ها چگونه و در كجاي صفحه سي‌دي رام پراكنده شده باشند.

همين نكته در روش CAV است كه سرعت nx مندرج در روز دستگاه را زير سؤال مي‌برد. سازنده‌اي كه مي‌خواهد دستگاه سي‌دي رامش را خيلي سريع معرفي كند، حداكثر سرعت بازيابي داده‌ها يعني سعت بازيابي داده‌هاي واقع در شيارهاي بيروني ديسك را به عنوان سرعت دستگاه اعلام مي‌كند در حالي كه سرعت واقعي دستگاه را خوب است به صورت مثلاً 8x تا 16x با ميانگين سرعت 12x نمايش داد. خريداران بي‌خبر از اين قضايا وقتي دستگاه جديدي مي‌خرند و انتظار سرعت فوق‌العاده بالايي را بر حسب نوشتة روي بسته‌بندي دارند، با ديدن عملكرد آهستة دستگاه اغلب از خريد خود مأيوس مي‌شوند در حالي كه اين مسئله ناشي از اشكال دستگاه نيست. هرچند خوب است روي بسته‌بندي دستگاه سي‌دي رام قيد شود كه في‌المثل «اين دستگاه با حداكثر سرعت 24x و حداقل سرعت 10x داده‌ها را بازيابي مي‌كند» اما متأسفانه اكثر سازندگان مايل به افشاي اين مطلب فني نيستند.

آيا خريد يك دستگاه جديد لازم است؟

با تمام اين صبحتها و ابهاماتي كه در مورد مدلهاي جديد دستگاههاي سي‌دي رام وجود دارد آيا به صلاح است كه دستگاه سي‌دي رام خود را با يك نوع جديدتر عوض كنيم؟ و آيا اصلاً يك كامپيوتر قديمي مي‌تواند با يك دستگاه جديد سي‌دي رام به خوبي كار كند؟

خريد يك دستگاه سي‌دي‌رام منافع و معايبي دارد. در ادامة مقاله نظرات يكي از دست اندركاران توليد و فروش دستگاههاي سي‌دي‌رام را در مورد خريد يك دستگاه جديد منعكس مي‌كنيم. تصميم‌گيري با خود شماست:

برعكس اكثر دستگاههاي خريد و تازه‌هاي صنعت، نصب يك دستگاه سي‌دي‌رام جديد نياز چنداني به ارتقاء سيستم كامپيوتر قديمي ندارد و دستگاههاي سي‌دي‌رام با حداقل امكانات سخت‌افزاري كار مي‌كنند. در اغلب موارد كامپيوتر شما بايد بتواند با هر دستگاه سي‌دي‌رام با هر سرعتي كار كند. البته توجه داشته باشيد كه اگر ناگزيريد يك دستگاه 24x را روي يك كامپيوتر كند 486 نصب كنيد، كار خواهد كرد اما نه با آن كارايي كه از دستگاه سي‌دي‌رام خود انتظار دايرد. وقتي روي جعبه سي‌دي‌رام ذكر مي‌شود كه سخت‌افزار لازم يك پردازنده پينتيوم 100 مگاهرتز است يعني اين حداقل سخت‌افزار لازم براي بهترين كارايي دستگاه سي‌دي‌رام است. نكته اساسي اين است كه قبل از خريد يك دستگاه سي‌دي‌رام دقت كنيد كه آيا سخت‌افزار لازم آن را داريد يا خير.

به گفتة همين صاحب نظر هر چه برنامه‌هاي نرم‌افزاري پيچيده‌تر و حجيم‌تر مي‌شوند، ضرورت استفاده از سي‌دي رام مشخص‌تر مي‌شود. اولين مزيت داشتن سي‌دي‌رام نصب سريع نرم‌افزارها و برنامه‌هاي بزرگي همچون microsoft Office است. چون بازيابي داده‌ها از يك سي‌دي رام سريعتر انجام مي‌شود، نصب يك نرم‌افزار بزرگ هم خيلي سريعتر انجام مي‌شود. پس از نصب، هر چند كه بعضي از اطلاعات ممكن است روي ديسك سخت بنشيند اما همچنان حجم زيادي از اطلاعات مي‌ماند كه بايد از روي سي‌دي‌رام خوانده شود. طبيعاً هرچه دستگاه سي‌دي‌رام سريعتر باشد، اجراي برنامه‌ سريعتر انجام خواهد شد. همچنين در مورد بازيهاي كامپيوتري داشتن يك دستگاه سي‌دي‌رام سريع از پرشها و مكثهاي ملا‌آور در حين بازي جلوگيري مي‌كند. همه روزه تعداد بيشتري از نرم‌افزارها حاوي قطعات ويدئويي مي‌شوند. براي به كارگيري آنها هم هرچه دستگاه سي‌دي‌رام سريعتر باشد، نمايش اين قطعات ويدئوي با لرزش وپرش كمتر همراه است. اما در هر حال براي ارتقاء و خريد يك دستگاه سي‌دي‌رام جديد و سريع بايد آگاهانه عمل كرد. شما مي‌توانيد اين مسئله را با خريد يك آمپلي‌يار قياس كنيد. اگر شما يك آمپلي‌فاير 10 وات داشته باشيد و آن را با يك آمپلي‌فاير 20واتي عوض كنيد، تغيير محسوسي در بلندتر شدن صدا نخواهيد ديد اما البته اگر آمپلي فاير 10 وات خود را با يك آمپلي‌فاير 100 واتي عوض كنيد، مطمئناً تفاوت آن دو را حس خواهيد كرد.

در مورد دستگاه سي‌دي‌رام هم همين طور است0 اگر شما يك دستگاه 4x داريد و آن را به يك دستگاه 6x تغيير مي‌دهيد انتظار نداشته باشيد تفاوت چنداني در كار ببينيد اما اگر يك دستگاه 4x يا 8x را به يك دستگاه 24x تغيير دهيد، آنگاه تفاوت كار محسوس خواهد بود. دقت كنيد كه اگر يك دستگاه 16x داريد احتمالاً با تعويض آن با يك دستگاه 24x بهبود چنداني در كار شما حاصل نخواهد شد و نيازي به اين تعويض نيست. به خاطر بياوريد كه درج 24x روي دستگاه بدين معني است كه بيشترين سرعت كار اين دستگاه 24x و احتمالاً سرعت متوسط آن 16x است.

و البته خريداران پروپا قرص لوازم كامپيوتري هم در اين ترديد به سر مي‌برند كه آيا بهتر نيست صبر كنند تا دستگاههاي DVD يا همان ديسكها ويدئوي ديجيتالي به بازاربيايد. (DVDها ديسكهاي شبيه به سي‌دي‌رامها هستند اما با گنجايش خيلي بيشتر – 7/4گيگا بايت!-بدين ترتيب آنها براي كاربردهاي چند رسانه‌اي و فيلمهاي سينمايي ايده‌آلند.) DVDها قرار است تا دو سال آينده وارد بازار شوند و با پيشرفتهاي سريع صنعت مي‌توان اميدوار بود كه تا 18 ماه آينده به بازار بيايند.

اما اين كه آيا DVD بازار را از سي‌دي‌رام خواهد گرفت يا نه بستگي به اين دارد كه چه اندازه قيمت بالاي آن پايين بيايد و بازار چطور از آن استقبال كند. در حال حاضر حداقل قيمت يك دستگاه DVD 400دلار آمريكاست در حالي كه شما با حدود 200دلار مي‌توانيد سريعترين و گرانترين دستگاه سي‌دي‌رام را تهيه كنيد. سخن آخر اين كه هر چند انتظار اين است كه آينده از آن DVDها باشد اما در حال حاضر قيمت بسيار پايين‌تر سي‌دي‌رامها توجه خريداران را به خود جلب مي‌كند.

سي‌دي‌رام (CD-ROM) و دي‌وي‌دي(DVD)

ديسكرانها، از زمان معرفي نخستين ديسكران سي‌دي رام (CD-ROM) در اواخر دهة 1980 تا به امروز پيشرفتهاي فراواني داشته‌اند. امروزه، دي‌وي‌دي [4](DVD) با وعدة كار براي كامپيوتر و ويدئو دو باره بازار ديسكرانها را تكان داده است. دي‌وي‌دي همان كاري را براي ويدئو مي‌خواهد انجام بده كه سي‌دي‌ها (CD) براي صنعت صدا انجام دادند.

سي‌دي‌رام زنده مي‌ماند.

آيا عرضه دي‌‍وي دي به معني مرگ سي‌دي‌رام خواهد بود؟ البته، نه. اين ديسكها بيش از گذشته متداول شده‌اند و به نطر مي‌رسد كه صنعت ديسكران سي‌دي‌رام روز به روز در حال پيشرفت است. در حقيقت، چنان پيشرفتهاي سريعي داشته است. در حقيقت، چنان  پيشرفتهاي سريعي داشته است كه اكثر كاربران وقت آن را نداشته‌اند كه بفهمند چه چيزي ديسكرانهاي جديد را نسبت به ديسكرانهاي قبلي برتر كرده است.

«سرعت» مهمترين معيار كيفيت يك ديسكران سي‌دي‌رام است. سرعت انتقال[5] داده‌اي ديسكران سي‌دي‌رام سرعتي است كه در آن يك ديسكران داده‌ها را به پردازنده انتقال مي‌دهد. اما سرعت ديسكران سي‌دي‌رام را معمولاً‌بر حسب سرعت انتقال داده‌اي نخستين ديسكرانهاي سي‌دي‌رام ذكر مي‌كنند. سرعت انتقال داده‌اي براي ديسكرانهاي اوليه 150كيلو بايت در ثانيه بود. اين ديسكرانها را يك سرعته (1X) ناميده‌اند. براي اين كه سرعت انتقال داده‌اي يك ديسكران را مشخص كنيد سرعت ديسكران را در 150 ضرب كنيد. به عنوان مثال، استاندارد حداقل براي ديسكرانهاي سي‌دي‌رام در پي‌سي‌هاي جديد چيزي حدود 16x (16سرعته) است. اين به معني سرعت انتقال داده‌اي 2400 كيلو بايت در ثانيه است.

فن‌آوري تعيين كنندة سرعت يك ديسكران به تازگي تغيير كرده است. طرح اولية ديكسران به تازگي تغيير كرده است. طرح اولية ديسكرانهاي سي‌دي رام براساس فن‌آوري «تندي خطي ثابت[6]» (CLV) بود. CLV سرعت انتقال داده‌اي را بدون توجه به جايي كه داده‌ها ذخيره شده‌اند ثابت نگه مي‌داشت. اين كار را با تغيير دادن سرعت چرخش ديسك در ديسكران انجام مي‌داد.

ديسكرانهاي جديدتر براساس نوعي فن‌آوري متفاوت مشهور به «تندي زاويه‌اي ثابت[7]» (CAV) طراحي شده‌اند. CAV سرعت چرخش ديسك را همواره ثابت نگه مي‌دارد. در نتيجه، سرعت انتقال داده‌اي برا ين اساس كه داده‌ها به شيار (track) دروني نزديكتر است يا به شيار بيروني متفاوت است. از اين رو، ديسكرانهايي كه از فن‌آوري CAV بهره مي‌گيرند معمولاً مشخص مي‌كنند كه «سرعت ديسكران» تعيين شده سرعت حداكثر است. به عنوان مثال، روي يك ديسكران 22 سرعته (32x)، دامنة محدودة سرعتي معمولاً‌ از 13x تا ‌32x است.

خصوصيت مهم ديگر يك ديسكران زمان جستجو (Seek time) آن است (زمان جستجو زماني است كه هد خواندن/نوشتن يك ديسكران، موقعيت قطعه‌اي از داده‌ها را مي‌يابد). زماني بود كه زمان جستجوي كمتر از 100 ميلي‌ثانيه را براي ديسكرانها ناممكن مي‌دانستند؛ امروزه زمان جستجوي ميانگين 85 ميلي‌ثانيه براي ديسكرانهاي با سرعت بالا متداول است. در مقايسه، زمان جستجوي ميانگين ديسكهاي سخت نمونه تقريباً 10 ميلي‌ثانيه است.

سرانجام، رابط (interface) (پيوند ارتباطي بين يك ديسكران و سيستم عامل) ديسكران، عامل سوم تعيين كنندة كارايي يك ديسكران است. دو رابط اصلي عبارتند از ATAPI و اسكازي (SCSI). به طور كلي، رابط ATAPI متداولتر و نصب آن ساده‌تر از اسكازي است. اسكازي بيشتر در سيستمهاي شبكه‌اي و ردة بالا به كار مي‌رود.

با آن كه ديسكرانهاي اسكازي نسبتاً سريعتر از ديسكرانهاي ATAPI عمل مي‌كنند اختلاف عمده‌اي بين آنها وجود ندارد، ديسكران سي‌دي‌رام يك وسيلة آهسته است و گذرگاه اسكازي نمي‌تواند كاري براي بالا بردن سرعت ديكسران انجام بدهد.

آينده ديسكها

با آن كه آيندة ديسكها را به احتمال زياد بايد در دي‌وي‌دي (ديسك ويدئويي ديجيتال[8]) ديد، فكر نكنيد كه ديسكرانهاي سي‌دي‌رام به اين زوديها از صحنه خارج بشوند. يك دليل آن است كه بسياري از كاربران كامپيوتر هم اكنون ديسكران سي‌دي‌رام دارند. دليل ديگر آن كه هنوز دي‌وي‌دي به قيمتي نرسيده است كه نظر كاربران را به خود جلب كند. دليل سوم آن كه در حال حاضر دي‌وي‌دي براي كاربران كامپيوتر روميزي حرفي براي گفتن ندارد. مطمئناً براي ويدئو بسيار مهم است؛ اما اكثر مردم هنوز فيلمهاي ويدئويي را روي تلويزيون مي‌بيند نه روي نمايشگر كامپيوتر.

با اين حال، دي‌وي‌دي طي چند سال آينده راه خود را هموارتر خواهد كرد. دو فن‌آوري در حال ظهور دي‌وي‌دي عبارتند از DVD-RAM و DVD+RW، كه هر دو به كاربران امكان مي‌دهند كه داده‌ها را در فرمت دي‌وي‌دي ذخيره كنند.

بزرگترين سؤال در مورد اين فن‌آوريها آن است كه آيا ديسك فشرده كه يك حفاظ پلاستيكي مانند ديسكتها با كارتريجها ندارد مي‌تواند بر اثر خراشها يا اثر انگشت به حيات خود ادامه بدهد. بعضي از كاربران امتحان كردن يك رسانة جديد را مهمتر از مسئلة امنيت داده‌ها مي‌دانند. اما اگر اين رسانه‌ها پايداري خود را به اثبات برسانند بسياري از كاربران سراغ آنها خوهند رفت.

همچون ديسكرانهاي سي‌دي رام، انتظارديسكرانهاي را نداشته باشيد كه سريعتر از مورد 32x باشند. چرخش سريعتر با خطاي در خواندن همراه است. البته، «بيل گيتز» (مديرعامل ميكروسافت) نيز زماني گفته بود كه كامپيوتر شخصي هيچگاه به بيش از 640 كيلو بايت RAM نياز نخواهد داشت.

همچون ساير جنبه‌هاي صنعت كامپيوتر، نمي‌توان به طور قطع فهميد كه در آينده چه اتفاقاتي روي ديسكها رخ خواهد داد. با اين حال،‌بسياري از شركتها مخارج زيادي را صرف پيشرفت دادن فن‌‌آوري ديسك مي‌كنند و اين به آينده‌اي پر هيجان خواهد انجاميد.

اصطلاحات

تندي خطي ثابت (CLV): نوعي فن‌آوري ديسكران كه با تغيير دادن سرعت چرخش ديسك در ديسكران سرعت انتقال داده‌اي را ثابت نگه مي‌دارد.

سي‌دي‌هاي ضبط شدني

جابجايي از ديسك به سي‌دي‌رام (CD-ROM) در چند سال گذشته افزايش يافته است. امروزه، بسياري از سازندگان، نرم‌افزارهاي خود را بر روي سي‌دي‌رام عرضه مي‌كنند زيرا اين رسانه داده‌هاي بسيار زيادي را در خود جاي مي‌دهد (حدود 600 مگابايت؛ با گنجايش 44/1 مگابايتي ديسكت مقايسه كنيد) و براي ارائه‌هاي چند رسانه‌اي بسيار عالي است. از آنجا كه سي‌دي‌رامها گنجايش بسيار زيادي دارند براي ذخيره‌ و بازيابي داده‌ها به صورت كه انتخاب طبيعي درآمده‌اند؛ متأسفانه، آنها «فقط – خواندني» هستند و كاربران نمي‌توانند آنها را به صورت وسايل ذخيره‌گر به كار ببرند.

با معرفي فن‌آوري «سي‌دي قابل ضبط» (CD-Recordable) يا سي‌دي – آر (CD_R) و امكان دادن به كاربران براي نوشته داده‌ها بر روي سي‌دي‌ها در اوايل دهة 1990، صحنه تغيير كرد. فن‌آوري يكبار نويسي، چند بار خواندني [9](WORM) بدين معني است كه نمي‌توانيد مانند ديسكتها فايلهاي خود را پاك كنيد و مجدداً بنويسيد. افزون بر اين،‌ نسخه‌هاي اولية ديسكرانهاي سي‌دي-آر گران قيمت بودند، نصب و عملياتي كردن آنها دشوار بود، و به دليل مسئله‌آفريني خودشان انسان را به ستوه مي‌آوردند. چون يكبارنويسي بودند در اغلب موارد بخشهاي زيادي از ديسك تلف مي‌شد. اين ديسكها حدود 20دلار قيمت داشتند.

تغييرات جديد سي‌دي‌-آرها را مناسب ذخيره‌سازي و تسهيم‌سازي فايلها كرده است. اين فن‌آوري و نرم‌افزارهاي همراه آنها ساده‌تر شده‌اند. ضمناً كامپيوترهاي امروزي سريعتر و در مديريت جريان داده‌ها كارآمدتر شده‌اند. قيمتها هم براي ديسكران و هم براي ديسكها پايين آمده است؛ ديسكرانها در محدودة 500 دلار هستند و هر ديسك حدود 3دلار به فروش مي‌رسد. ديكسرانهاي سي‌دي‌رام نيز امروزة جزء وسايل استاندارد كامپيوترها درآمده‌اند و مي‌توانند ديسكهاي سي‌دي‌-آر را بخوانند، كه تسهيم داده‌ها را با سايرين ساده‌تر مي‌سازد. هر سي‌دي-آر مي‌تواند حدود 650مگابايت از داده‌ها يا 74دقيقه صدا را ذخيره كند (البته، به دليل فرمت سازي مقدار ظرفيت واقعي كمتر است.)

اما چرا بايد به يك بار نوشتن روي سي‌دي قانع بود؟ نخستين ديسكران «سي‌دي – قابل بازنويسي» (CD-rewriteable) يا (CD-WR) كه در سال 1997 به وسيلة شركت ريكو معرفي شد به كاربران امكان داد تا داده‌ها را 1000 بار با بيشتر روي سي‌دي بنويسند. با آن كه اين ديسكها كمي گرانترند، هر كدام حدود 25 دلار، و گنجايش ذخيره يكسان است، امكان پاك كردن و بازنويسي فايلها معادل يك ديسكت 650مگابايتي را براي شما فراهم مي‌سازد. با اين همه، قيمت و سازگاري دو مسئلة ديسكرانهاي CD-RW است. قيمت ديسكرانهاي آنها حدود 600 دلار است و ديسكهاي CD-RW را همة ديسكرانهاي سي‌دي‌رام نمي‌توانند بخوانند، در نتيجه كمتر ازديسكهاي CD-R با ديسكرانهاي سي‌دي‌رام سازگاري دارند.

آلبومي از ديسكهاي قابل ضبط

فرايند توليد سي‌دي‌رام ديسكهايي را مي‌سازد كه در سطح شياردار خود فرورفتگي يا حفره‌هايي (pit) دارند. محتويات اين ديسكها به وسيلة ليزري كه به شيار تابانده مي‌شود خوانده مي‌شود. حفره‌ها نور را با شدتي متفاوت با سطوح صاف بازتاب مي‌دهند. وقتي ديسك مي‌چرخد، تغييرات در رشد نور بازتابيده شده به اطلاعات ديجيتالي ترجمه ‌مي‌شوند و كامپيوتر شما آنها را به صدا يا اطلاعات ديگر تبديل مي‌كند.

ديسكرانهاي سي‌دي-‌آر «اثر حفره» رابا داغ كردن رنگ روي لاية ضبط‌كنندة ديسك شبيه‌سازي مي‌كنند. اين كار موجب مي‌شود كه آن بخش از شيار بازتاب نوري كمتري داشته باشد. اين اثر براي يك دستگاه پخش سي‌دي يا يك ديسكران سي‌دي‌رام همانند اثر يك ديسك سي‌دي‌رام حفره‌دار است؛ در نتيجه، ديسكهاي سي‌دي‌ـآر با سيستمهاي سي‌دي سازگار مي‌شوند. نظر به اين كه نور ليزر نمي‌تواند رنگ داغ شده را دو باره به حالت بازتابي اوليه تغيير بدهد شما نمي‌توانيد در ناحية استفاده شدة ديسك سي‌دي‌-آر بيش از يك بار بنويسيد.

ديسكرانهاي سي‌دي‌-آر اوليه فقط مي‌توانستند كل يك ديسك را در يك مرحله ضبط كنند. به چنين ديسكهايي ديسكهاي يك جلسه‌ا‌ي گفته مي‌شود. اگر اشتباهي در ضبط رخ مي‌داد ديسك را بلااستفاده مي‌ساخت. در سيستمهاي جديدتر با امكانات ضبط بيشتر، بخشي از ديسك بازهم در بسياري از وضعيتهاي خطادار شدة ديسك قابل استفاده است. همچنين مي‌توانيد فايلهايي را از روي ديسك حذف كنيد، ولي نمي‌توانيد فضاي تخريب شدة ديسك رادو باره به كار بگيريد.

لاية ضبط شدني يك ديسك CD-RW حاوي يك آلياژ تغيير – فاز[10] است. روي يك ديسك نو، اين آلياژ در حالت كريستالي (بلوري) خود است، حالتي كه بازتاب دهنده‌تر است. وقتي ليزر آلياژ را داغ مي‌كند. بخش داغ شده به يك حالت نابريخت (amorphous؛ حالتي كه كاملاً بلوري نيست) تغيير مي‌يابد، كه بازتاب‌دهندگي كمتر دارد و متناظر با يك حفره (pit) در سي‌دي‌هاي معمولي است. اين آلياژ را با استفاده از يك اشعة ليزر كم قدرت‌تر دوباره مي‌توان به حالت كريستالي بازگرداند، كه به شما امكان بازنويسي CD-RW را مي‌دهد.

آنچه موجب مسئله براي ديسكرانهاي سي‌دي‌رام مي‌شود آن است كه ديسك CD-RW به اندازة يك ديسك CD يا CD-R نور ليزر را بازتاب نمي‌دهد. در نتيجه، ديكسرانهاي سي‌دي‌رامي كه قبل از سال 1997 (و بعضي از آنها كه بعد از اين تاريخ) ساخته شده‌اند نمي‌توانند ديسكهاي CD-RW را بخوانند. ديسكرانهاي سي‌دي‌رام سازگار با سي‌دي‌ها مختلف (MultiRead) در سال 1997 به بازار عرضه شدند، و اكثر ديكسرانهاي جديد از استانداردهاي مختلف سي‌دي تبعيت كردند و امكان خواند سي‌دي‌ها، سي‌دي‌-آرها، و CD-RW ها را فراهم ساختند.

از ديسكران سي‌دي‌-‌آر مي‌توان به صورت يك ديسكران سي‌دي‌رام استاندارد بهره گرفت. سي‌دي‌-آرها را نيز مي‌توان روي ديكسران سي‌دي‌رام به كار برد. با آن كه روي سي‌دي-آر فقط يك بار مي‌توانيد ضبط كنيد به دليل قيمت 3دلاري خود ارزشمند هستند وبراي بسياري از كاربردها بازنويسي پذير نبودن آنها اصلاً مهم نيست. از سوي ديگر، تقاضا براي ديسكرانهاي CD-RW رو به افزايش است زيرا محدودة امكاناتي كه ارائه مي‌كنند بيشتر است. از آنها مي‌توان به عنوان ديسكران سي‌دي‌رام استفاده كرد و آنها را مي‌توان براي ضبط CD-R ها و CD-RW ها به كار برد. با اين همه با متداول‌شدن ديسكرانهاي سي‌دي‌رام MultiRead ديگر مسئلة سازگاري چندان اهميتي ندارد.

ديسكرانهاي CD-R و CD-RW با آن كه براي تهية نسخة پشتيبان (backup)، آرشيو‌سازي، و انتقال داده‌ها بسيار مناسب هستند به سرعت ديسك سخت نمي‌توانند داده‌ها را ضبط كنند و به سرعت ديسكرانهاي سي‌دي‌رام جديد نيز نمي‌توانند داده‌ها را بخوانند. اكثر آنها با سرعت 2x (2برابر) داده‌ها را مي‌نويسند (300كيلوبايت در ثانيه) و با سرعت 6x (6برابر) داده‌ها را مي‌خوانند هرچند، اين سرعتها در حال افزايش است. ديسكرانهاي سي‌دي‌رامي كه امروزه در اكثر كامپيوترها نصب مي‌شود 16x تا 24x هستند.

CD-R يا CD-RW ؟

اين كه براي امور ضبط داده‌هاي خود CD-R را انتخاب كنيد يا CD-RW را به طرحهاي شما براي اطلاعات روي ديسك بستگي دارد. اگر در نظر داريد ديسك خود را روي يك دستگاه پخش صوتي سي‌دي يا يك ديسكران سي‌دي‌رام قديمي به اجرا درآوريد (يا داده‌ها را با كسي مبادله مي‌كنيد و مطمئن نيستيد كه آيا او ديسكران جديد mulriread دارد يا نه) اجباراً بايد از CD-R ها بهره بگيريد. اگر نياز به تغيير داده‌هاي روي ديسك داريد، لازم است از CD-RW بهره بگيريد. اين ديسكرانها به شما امكان مي‌دهند كه فايلها را بنويسيد، پاك كنيد و مجدداً بنويسيد.

عامل ديگر قيمت است. اگر قصد داريد داده‌هاي ضبط شدة خود را براي كسي ديگر بفرستيد ارسال يك ديسك 3دلاري بسيار مقرون به صرفه‌تر از ديسك 25دلاري است. افزون بر اين،‌ديسكرانها CD-R كمي ارزانتر از ديسكرانهاي CD-RW هستند. البته، قيمت هر دو نوع در حال پايين آمدن است.

سي‌دي‌-آرها براي آرشيوسازي فايلها، ساخت سي‌دي‌هاي صوتري، ذخيرة دائمي عكسهاي خانوادگي، و شريك شدن اطلاعات با كساني كه فقط مي‌خواهند آنها را تماشا كنند يا به آنها گوش بدهند يا آنها را در سيستم خود كپي كنند بسيار عالي هستند. يكي از مزاياي سي‌دي‌-آر آن است كه داده‌هايي را كه نمي‌خواهيد تغيير پيدا كنند يا پاك شوند به طور دائم ذخيره مي‌كند. همچنين عمر قفسه‌اي طولان‌تري دارد (100سال؛ عمر قفسه‌اي CD-RW ها 30سال برآورد شده است.) كه پايداري داده‌هاي را در طي زمان تضمين مي‌كند.

يك CD-RW همچون يك ديسكت بزرگ است – مي‌توانيد فايلهاي خود را روي يك سي‌دي بنويسيد، پاك كنيد، مجدداً‌ بنويسيد و روزآمد كنيد. نظر به اين كه روي آنها بارها مي‌توانيد بنويسيد براي تهية هفتگي نسخة پشتيبان (backup)، انتقال فايلها از محل كار به جايي ديگر و بالعكس، يا ساخت يك آلبوم عكس خانوادگي كه دائماً روزآمد مي‌شود بسيار مناسب است. اگر لازم باشد كه فضايي از ديسك سخت خود را خالي كنيد، و يا داده‌هايي را از اينترنت «پايين – بارگذاري» (download) كنيد، CD-RW ها راه حل بسيار خوبي هستند.

ضبط يك ديسك

عمل اساسي ضبط يك ديسك CD-RW داده‌اي يا صوتي ساده است (مطلب حاشيه‌اي را ببينيد). به عنوان مثال، با برنامه Adaptec Easy CD Creator مي‌توانيد مشخص كنيد كه ضبط براي داده‌هاست يا براي صدا، فايلهايي را كه بناست ضبط شوند انتخاب كنيد، مشخص كنيد كه ضبط يك جلسه‌اي است يا چند جلسه‌اي (براي سي‌دي‌هاي صوتي)، تعيين كنيد كه قبل از ضبط عمل سيستم آزمايش (test) بشود يا نه، و داده‌ها را ضبط كنيد.

اگر مورد چند جلسه‌اي را برگزينيد مي‌توانيد بعهدها روي شيارهاي ديگر ضبط كنيد. مي‌توانيد در هر جلسه‌‌اي صدا را با استفاده از ديسكران سي‌دي‌رام خود پخش كنيد، اما براي پخش آن روي يك دستگاه پخش سي‌دي صوتي بايد موسيقي يا صداهاي ديگر را در نخستين جلسه ضبط كنيد (دستگاههاي پخش سي‌دي و بعضي از ديسكرانهاي سي‌دي‌رام قديمي وضعيت چند جلسه‌اي را پشتيباني نمي‌كنند) و مطمئن شويد كه جلسه ختم يافته است و ديگر باز نيست. (يادآوري: وضعيت ضبط چند جلسه‌اي (multiple Session) فضاي ديسك را هدر مي‌دهد زيرا براي مشخص شدن ابتدا و انتهاي هر جلسه به فرمت بندي خاصي نياز است.)

اگر فقط فايهاي داده‌اي را ضبط مي‌كنيد Adaptec Direct CD نسبت به استفاده از Easy CD ساده‌تر است. برنامه Direct CD ديسك را طوري پيكربندي مي‌كند كه بتوانيد با آن همانند يا ديسكران با اسم يك حرفي در برنامه‌هاي كاربردي ويندوز 95 كار كنيد.

عمليات ضبط براي يك CD-RW نيز مشابه است، به جز اين كه اين ديسكها ابتدا بايد فرمت شوند، عملي كه شايد يك ساعت وقت بگيرد. وقتي فرمت شد، مي‌توانيد فايلهاي خود را روي آن بنويسيد يا آنها را پاك كنيد، با اين تفاوت كه در اينجا فضاي ذخيرة بيشتري داريد. (يادآوري: ديسكهاي CD-RW را روي دستگاههاي پخش استريوي سي دي‌ نمي‌توانيد پخش كنيد، فقط مي‌توانيد آنها را با استفاده از ديسكرانهاي سي‌دي‌رام MulriRead بخوانيد.)

در يادگيري عمليات ضبط كمي به آزمايش و خطا نياز است، لذا خودتان را آمادة هدر دادن چند سي‌دي-‌آر كنيد. مشكلترين بخش عمليات زماني است كه بخواهيد سي‌دي صدا يا مخلوط صدا و داده‌ها را ضبط كنيد.

پيش از ضبط يا فرمت‌سازي ديسكها، حتماً‌ همة برنامه‌هاي باز را ببنديد و برنامه‌هايي را كه ممكن است به طور ناگهاني اجراي خود را آغاز كنند، مانند محافظهاي صفحه نمايش (Screen saver)، غير فعالي كنيد. بايد مورد آزمايش (test) را طي عمل ضبط، دست كم براي كار اول خود، انتخاب كنيد. با آن كه آزمايش وقت اضافي مي‌گيرد، عمليات ضبط را شبيه‌سازي مي‌كند و بررسي مي‌كند كه آيا سيستم شما سرعت لازم براي ضبط درست را دارد يا نه.

وقتي يادگيري در بارة ضبط چند جلسه‌اي، سي‌دي حالت مخلوط داده و صدا، و ساير خصوصيات آرايش سي‌دي را شروع مي‌كنيد احتمالاً امكانات ضبط فراواني را كشف خواهيد كرد كه پيش از ان از آنها بي‌خبر بوده‌ايد. برنامة Direct CD حاوي يك راهنما (Wizard) براي خودكارسازي عمليات ضبط است، اما بهتر است در نخستين استفادة خود از آن بهره‌ نگيريد.

بسته به ديسكران و نرم‌افزاري كه مي‌خريد امكانات متنوع ديگران برايتان فراهم خواهد شد، مانند ساخت آلبوم عكس يا سي‌دي‌ها ويدئويي، انتخاب موسيقي و فيلترسازي ديجيتالي پارازيتهاي ناخواسته، يا ساخت برچسبهاي سي‌دي. همراه با ديگران معمولاً‌ نرم‌افزار لازم براي ضبط نيز ارائه مي‌شود كه معمولاً استفاده از آنها ساده است.

انتخابها

هنگام خريد يك ديسكران، نخستين مسئله اين است كه آيا ديسكران داخلي برايتان مناسب است يا ديسكران خارجي. ديسكران با رابط استاندارد SCSIي داخلي ارزانتر و كمي سريعتر است اما لازم است يك كارت SCSI نيز بخريد و در يك شكاف توسعة تخته مدرا كامپيوتر خود نصب كنيد. ديسكرانهاي با رابط IDEي خارجي معمولاً كمي گرانتر هستند اما نصب آنها بسيار ساده‌تر است، معمولاً‌ به درگاه موازي پشت پي‌سي وصل مي‌شوند و خودشان درگاهي اضافه دارند كه كابل چاپگر به آن وصل مي‌شود.

براي خريد به چند عامل مانند قيمت، سرعت، و نرم افزار همراه توجه كنيد. فهرست سخت‌افزار و نرم‌افزار، نيازهاي سيستم، و خصوصيات فني ديسكران را به دقت بخوانيد (كه معمولاً روي جعبة بسته‌بندي اين كالا ذكر مي‌شود.) خصوصيات ذكر شده مي‌تواند اطلاعات سودمندي را در بارة عمليات ضبط و فرمتهاي خواند،‌ روشهاي نوشتن، و سرعتهاي انتقال به شما بدهد.

اكثر ديسكرانها معمولاً همراه خود كابلها و سخت‌افزار لازم و يك يا دو ديسك خام را دارند. بعضي از انواع نرم‌افزار كپي‌سازي ديسك، كه معمولاً برنامه‌‌هاي Adaptec Easy CD Creator و Direct CD يا Cequadrat ToGo است، همراه ديسكران ارائه مي‌شود.

قدرت نوشتن، پاك كردن، و بازنوشتن روي رسانة پرطرفدار سي‌دي در حال تغيير دادن نحوة ذخيره، مبادله، دستكاري، و بهره‌گيري از داده‌ها و فايلهاي ديجيتالي كاربران كامپيوتر است. فن‌آوري CD-RW اين قابليت را دارد كه رسانة مبادلة داده‌هاي عمومي بعدي براي كامپيوتر باشد و جايگزين ديسكت 44/1 مگابايتي 5/3 اينچي شود.

اما فن‌آوري رسانه‌هاي ذخيره فرمتهايي سريعتر و پرگنجايش‌تر از CD-R و CD-RW را معرفي كرده است: فرمتهايي كه به كاربران امكان مي‌دهد يك بار روي ديسك دي‌وي‌دي (DVD) بنويسند و DVD-R نام دارند؛ يا فرمتهايي كه چندبار نويسي را امكان مي‌دهند و DVD-RAM، DVD-RW، و فرمت ويدئويي چند رسانه‌اي (MMVF) نام دارند. ظرفيت ذخيرة چند گيگابايتي باور نكردني دي‌وي‌دي‌ها به دليل قيمت بالايي كه فعلاً دارد هنوز مودر سهل‌الوصولي براي كاربران معمولي كامپيوتر نيست. اما با پيشرفت فن‌آوريهاي ساختن اين رسانه و حل مسئلة سازگاري با ديسكهاي ديگر به احتمال زياد كاربران به سمت ديسكرانهاي دي‌وي‌دي خواهند رفت.

هنوز زود است كه تعيين كنيم كدام فرمت باب صنعت خواهد شد؛ سال 1998 سالي فريبنده خواهد بود. اگر هم اكنون دستگاه ضبط مي‌خواهيد ما ديسكران CD-RW را پيشنهاد مي‌كنيم، زيرا هنوز بازار دي‌وي‌دي غير قابل پيش‌بيني است. اگر يك سال مي‌توانيد صبر كنيد انتخاب فرق خوهد كرد.

چطور يك سي‌دي‌ـآر صوتي راضبط كنيم

با استفاده از برنامه CD Easy Creator Deluxe، مي‌توانيد شيارهاي (track) صدا را روي يك سي‌دي در چند مرحلة ساده ضبط كنيد.

مرحلة 1

مشخص كنيد كه يك سي‌دي صوتي را ضبط مي‌كنيد و روي Next تقه بزنيد.

مرحلة 2

داده‌هايي را كه بناست ضبط شوند انتخاب كنيد (مي‌توانيد فايلهاي WAV. روي سيستم يا آهنگهاي يك سي‌دي باشد). روي Add Now براي اضافه كردن انتخابها در صفحه نمايش CD Layout تقه بزنيد. وقتي آمادة كار شديد روي Next تقه بزنيد. امكان وارد كردن يك عنوان ديسك و اسم هنرمند براي معرفي سي‌دي را خواهيد داشت.

مرحلة 3

تعيين كنيد كه آيا جلسه را باز (حالت چند جلسه‌اي) خواهيد گذاشت تا بعدها شيارهاي بيشتري را اضافه كنيد يا جلسه را ختم خواهيد كرد تا بتوانيد سي‌دي را روي يك دستگاه استريوي پخش سي‌دي پخش كنيد. سپس Next را انتخاب كنيد. از شما پرسيده خواهد شد كه آيا مي‌خواهيد پيش از ضبط براي بررسي كفايت سرعت سيستم يك آزمايش داشته باشيد يا نه. انتخاب خود را مشخص كنيد و روي next تقه بزنيد. از شما پرسيده خواهد شد كه سي‌دي را اكنون بسازد يا بعد. روي Create Now و سپس Finish تقه بزنيد.

مرحلة 4

عمليات ضبط مدتي طول خواهد كشيد، به ويژه اگر ضمن ضبط آزمايش هم داشته باشيد. يك نشان دهندة پيشرفت كار را خواهيد ديد.

مرحلة 5

وقتي عمليات به طور موفقيت آميز كامل شود به شما اعلام خواهد شد. اگر خطايي روي دهد، به جاي آن يك پيام خطا نمايش داده خواهد شد. پس از آن كه روي OK تقه بزنيد، وپيش از خروج امكان ذخيرة طرح را خواهيد داشت.

دي وي‌دي‌ها را بشناسيم

نخستين ديسكرانها و كيتهاي ارتقاي DVD به بازار عرضه شده‌اند.

داستان دي‌وي‌دي (DVD) همانند ساير داستانهاي كلاسيك فنآوري كامپيوتر است. همة عناصر كليدي را دارد؛ جنگهاي استاندارد، مسائل سازگاري، مسائل قيمت و … حتي روي اسم آن نيز بحث بوده است. بعضي آن را علامت اختصاري Digital Versatile Disc (ديسك انعطاف پذير رقمي) و بعضي ديگر آن را علامت اختصاري Digital Video Disk (ديسك ويدئويي ديجيتال) دانسته‌اند، و بعضي نيز مدعي‌اند كه اين اسم اصلاً علامت اختصاري نيست.

در اصل، دي‌وي‌دي گام تكاملي بعدي سي‌دي‌رامهاست. دي‌وي‌دي رامها DVD-ROM شبيه سي‌دي‌ها هستند، اما اطلاعات بسيار بيشتري را در خود جاي مي‌دهند- از 7/4 گيگا بايت تا 17 گيگا بايت (آن را با گنجايش 650 مگا بايتي سي‌دي‌ها مقايسه كنيد.) اما دي‌وي‌دي فراتر از يك «سطل بيتهاي بزرگتر) است. دي‌وي‌دي عنصر اصلي همگرايي تلويزيون و پي‌سي است، زيرا روشي براي توزيع فيلمها با خصوصيات اضافي، همچون زاويه دوربين به انتخا كاربر و پشتيباني چندزباني است. و سرانجام، همچون سي‌دي‌ها انواع قابل نوشته و قابل باز نوشتن دارد.

موقعيت دي‌وي‌دي

دي‌وي‌دي مي‌خواهد تأثيري مهم بر بازار بگذارد. برآوردها حاكي از آن است كه تاپايان سال 1997 فقط در آمريكا از 300هزار تا 500هزار دستگاه پخش دي‌وي‌دي (جعبه‌هاي مختص «اتاق نشيمن» كه صرفاً براي پخش فيلم به كار مي‌‍روند) فروخته شده است. تا به حال، فروش ديسكرانهاي دي‌وي‌دي براي پي‌سي‌ها كم بوده است. فروشندگان مهم پي‌سي در اواخر سال 1997 ديسكرانهاي دي‌وي‌دي را در صورت خواست مشتري به همراه پي‌سي عرضه مي‌كردند، و كيتهاي ارتقا تا آن زمان تأثير مهمي نداشته‌اند. اما در حال حاضر، تقريباً اكثر سازندگان مهم پي‌سي دنيا ديسكرانهاي دي‌وي‌دي را به عنوان وسايل ذخيرة استاندارد روي كامپيوترهاي خود نصب مي‌كنند.

تنوع دي‌وي‌دي

فن‌آوري دي‌وي‌دي مي‌تواند يك يا دو لايه از داده‌ها را در هر طرف ديسك بنشاند. اين امر چهار نوع DVD-ROM را به وجود مي‌آورد كه گونة فقط – خواندني اين فن‌آوري است: DVD5 (يك طرفه، يك لايه) با گنجايش 7/4گيگا بايت؛ و DVD9 (يك طرفه، دو لايه) با گنجايش 5/8گيگا بايت؛ DVD10 (دو طرفه، يك لايه) با گنجايش 4/9 گيگا بايت؛ و DVD18 (دو طرفه، دو لايه) با گنجايش 17 گيگا بايت. احتمالاً به اين زوديها ديسكرانهاي دو طرفه را براي پي‌سي‌ها نخواهيم ديد، زيرا هزينة توليد چنين ديسكرانهايي كه در واقع مكانيسم دو ديسكران در يك واحد بايد باشد بالا است. در حال حاضر، استفاده از يك ديسك دو طرفه به اين صورت خواهد بود كه در صورت درخواست نرم‌افزار به طور دستي ديسك را بيرون مي‌آوريد و طرف ديگر ديسك را در ديسكران قرار مي‌دهيد.

DVD-Video فرمتي است كه براي فيلمها به كار مي‌رود و يك فرمت ديسك فيزيكي منحصر به فرد نيست، بلكه تعريفي از آرايش ديركتوري منطقي و فايل روي يك دي‌وي‌دي-رام استاندارد است؛ از همين روست كه مي‌توانيد محتويات يك DVD-Video را مثلاً با برنامة windows Explorer جستجو كنيد. همة انواع دي‌وي‌دها، به دليل گنجايش بالا و استفاده از رمز گذاري MPEG II، يك فيلم كامل سينمايي را با صدايي با كيفيت صداي سي‌دي‌ها در خود جاي مي‌دهند.

گونه‌هاي قابل نوشتن دي‌وي‌دي همچون علفهاي هز در يك گلستان رشد كرده‌اند، و جنگ استانداردها را برپا ساخته‌اند. حتي اسمهاي محصولات نيز گمراه‌كننده هستند: شركت پايونير استانداردي تحت نام DVD-R/W ساخته است، و سوني استانداردي به نام DVD+RW دارد (براي آخرين اطلاعات در بارة فرمتهاي دي‌وي‌دي به مطلب حاشيه‌اي «تعريف فرمتهاي DVD » مراجعه كنيد.)

سخت افزار

شش كيت ارتقاي DVD-ROM در اينجا معرفي شده است (ديسكران دي‌وي‌دي داخل اين كيتها ساخت شركتهاي ديگري چون توشيبا و سوني است):

Encore Dxr2 محصول شركت Creative Labs

DVD PC-to-TV Home

Entertainment System

محصول شركت Hi Val

و كيتهايي از شركتهاي Pacific Digital,Smart Storage Soutions و Urobia.

محصولات Creative، پاسيفيك، و Smart Storage ديسكرانهاي نسل دوم بودند، (در بارة ديسكرانهاي نسل اول و دوم بعداً بحث خواهيم كرد.) همة اين كيتها داراي ديسكران دي‌وي‌دي با رابط ATAPI/EIDE، يك تخته مدار رمز گشاي MPEG II (decoder)، كابلهاي لازم و تعدادي نرم‌افزار روي يك يا چند ديسك دي‌وي‌دي هستند.

با آن كه نصب كيت دي‌وي دي نسبت به نصب يك ديسكران سي‌دي كار بيشتري مي‌طلبد اما دشوار نيست. عمليات نصب همة كيتها مشابه بود: تخته مدار رمزگشائي MPEG II را در شكاف PCI نصب كنيد، كابل ديسكران دي‌وي‌دي را به يك كانال EIDE بر روي تخته مدار مادر وصل و تخته مدار MPEG II را به تختة مدار صداي كامپيوتر خود متصل كنيد. در بعضي از آنها ممكن است لازم باشد كه كارت گرافيك كامپيوتر نيز به تخته مدار MPEG II وصل شود.

وقتي نصب سخت‌افزاري را به پايان برسانيد و سيستم خود را بوت كنيد ويندوز 95 تخته مدار جديد PCI را تشخيص خواهد داد و از شما خواهد خواست كه ديسك دستگاه ران (driver) توليد كنندة كيت را در ديسكران قرار دهيد. وقتي اين مرحله نيز به پايان برسد و سيستم را از نو بوت كنيد، ديسكران دي‌وي‌دي به صورت يك وسيلة سي‌دي يا يك وسيلة دي‌وي دي فقط – داده‌اي كار خواهد كرد. پيش از آن كه بتوانيد ديسكهاي DVD-Video را تماشا كنيد بايد نرم‌افزار پخش (Player) دي‌وي‌دي را نصب كنيد كه مانند نصب سريع و استاندارد ساسير نرم‌افزارهاي ويندوز است. نرم‌افزار پخش يك دستگاه كنترل از راه دور روي صفحة‌نمايش نشان مي‌دهد كه با استفاده از دكمه‌هاي آن مي‌توانيد پخش فيلم را كنترل كنيد، كه شامل تغيير دادن شيارهاي (track) صوتي و زاويه‌اي دوربين (با اين فرض كه فيلم اين خصوصيات را داشته باشد)، مكث، جلو بردن سريع وعقب بردن {فيلم} نيز مي‌شود.

همة اين كيتها،‌سي‌دي‌ها و دي‌وي‌دي‌هاي داده‌اي را مي‌خوانند اما پخش فيلم در مورد بعضي از آنها مسئله دار است. به جز كيت Creative كه فيلم را پخش مي‌كرد بقيه تصاوير را ناقص، و بريده بريده نشان مي‌دادند و اگر تصوير بزرگتر از نصف صفحة نمايش مي‌شد (در دقت 600*800) كيفيت بسيار پايين مي‌آمد. (آزمايش بر روي يك سيستم پنتيوم 133 مگا هرتزي با 40 مگابايت RAM انجام گرفته بود.)

سازگاري

سازگاري هنوز يكي از مسائل دي‌وي‌دي است. به عنوان مثال، ديسكرانهاي DVD-ROM تا اواخر 1998 كه نسل سوم DVD-ROM خواهد آمد قادر نخواهند بود كه DVD-RAM ها و DVD-Recordableها را بخوانند. شركت توشيبا مي‌گويد كه ديسكرانهاي DVD-RAM اين شركت ديسكهاي DVD-R را خواهند خواند اما در بارة خواندن ديسكهاي DVD-R/W يا DVD+RW هيچ ادعايي نكرده است. به همين ترتيب، شركت سوني مي‌گويد كه ديسكرانهاي دي‌وي‌دي رام آنها با «اصلاحاتي جزيئ» ديسكهاي DVD+RW را خواهند خواند.

ترجمه: ديسكرانهايي كه در حال حاضر عرضه مي‌شوند آن ديسكها را نخواهندتوانست بخوانند.

مسئلة نحوة كار ديسكرانهاي دي‌وي‌دي با انواع مختلف سي‌دي‌ها نيز وجود دارد. ديسكرانهاي دي‌وي‌دي نسل اول مي‌توانند سي‌دي‌ها را بخواند، اما نه CD-Rها يا CD-RWها را. ديسكرانهاي نسل دوم احتمالاً بتوانند CD-Rها و CD-RWها را بخوانند. با آن كه همة ديسكرانهايي كه آزمايش كرديم مي‌توانستند سي‌دي‌ها داده‌اي و صوتي را بخوانند، اما در مورد CD-Rها گاه دچار اشكال مي‌شدند. به عنوان مثال، ديسكرانهاي نسل دوم مورد بررسي مي‌توانستند فايلهاي صوتي از نوع AVI را از ديسكهاي CD-R بخوانند و در ديسك سخت كپي كنند اما پخش صداي اين فايلهاي كپي شده ممكن نبود. اين ديسكرانها در آزمايشهاي انجام شده پيوسته خطاهاي خواندن توليد مي‌كردند. نكتة جالب اين بود كه همگي فايلهاي صوتي AVI را به طور مستقيم از CD-Rبدون هيچ اشكالي مي‌توانستند پخش كنند.

پس از بررسيهاي مختلف به اين نتيجه رسيديم كه مسئلة‌مربوط به رنگ CD-R بوده است. ما از سه رنگ ضبط مختلف CD-R بهره گرفتيم. مهندسان شركتهاي سازندة كيتها توصيه كردند كه از CD-R ‌هاي طلايي برا كم كردن مسئله سازگاري ديسكرانهاي دي‌وي‌دي بهره بگيريم. به هر حال، طرحهاي بعدي ديسكرانهاي دي‌وي‌دي اين مسئله را حل خواهد كرد، اما فعلاً اين مسئله وجود دارد.

واضح است كه صنعت دي‌وي‌دي هنوز صنعتي جوان، اما به سرعت در حال رشد است، و مسائلي از اين دست مدتي وجود خواهد داشت و به مرور حل خواهد شد.

يكي ديگر از مسائل سازگاري، خريد ديسكران دي‌وي‌دي و كارت MPEG IIي سازگار با هم است، به طوري كه پس از نصب بتوانند با هم كار كند.

سرانجام، مسئلة سازگاري ويندوز NT را نيز بايد در نظر گرفت. نرم‌افزار پخش فيلم دي‌وي‌دي در اكثر كيتها فقط با ويندوز 95 كار مي‌كنند. اين بدين معني است كه باز هم مي‌توانيد از ديسكران دي‌وي‌دي تحت NT براي خواندن ديسكهاي داده‌اي بهره بگيريد، اما فيلم نمي‌توانيد پخش كنيد.فقط سوني ادعا كرده است كه در اواسط سال 1998 ديسكرانهاي دي‌وي‌دي خود را با پشتيباني NT عرضه خواهد كرد.

با وجود اين مسائل و محدوديتها نمي‌توان گفت كه دي‌وي دي در حالت ناپايداري قرار دارد و آيندة آن نامعلوم است. مجمع دي‌وي‌دي (DVD Forum) استانداردهاي DVD-ROM، DVD-Video، DVD-R، و DVD-RAM را به تصويب رسانده است، اين مجمع كنسرسيوم توليد كنندگان سخت‌افزار است. شركت سوني مشخصات DVD-RW خود را براي تصويب به اين مجمع ارائه كرده است و شركت پايونير منتظر قضاوت اين مجمع در مورد DVD-R/Wي خود است. با توجه به اهميت اين شركتها در صنعت دي‌وي‌دي، مي‌توان انتظار داشت كه هر دو فرمت آنها مهر تأييد بخورند.

دي‌وي‌دي با محتوي

فيلم و بازيهاي كامپيوتري مطمئناً بسيار زود روي دي‌وي‌دي‌ها جاي خواهند گرفت، اما در مورد نرم‌افزار مسئله چگونه است؟ بسياري از شركتهاي نرم‌افزاري مهم مانند Corel، Adobe، لوتوس، و آي‌بي‌ام گفته‌اند كه طرحهاي فوري براي ارائه محصولات نرم‌افزاري خود بر روي دي‌وي‌دي ندارند. ميكروسافت به تازگي شروع به فروش نسخة دي‌وي‌دي دائره‌المعارف اينكارتاي خود كرده است، اما چيز ديگري را بر روي دي‌وي‌دي ارائه نكرده است.

علت تأخير سازندگان نرم‌افزار در استفاده از دي‌وي‌دي چيست؟ بخشي از علت مسئله به دليل كوچك بودن بسياري از نرم‌افزارهاست، بسياري از نرم‌افزارهاي فعلي فقط بخشي از يك سي‌دي را مي‌گيرند.

آيا براي دي‌وي‌دي آماده هستيد؟

با آن كه شما حتماً دوست داريد كه از دي‌وي‌دي براي تماشاي فيلم يا بازي بهره بگيريد اما پي‌سي شما ممكن است آمادگي لازم براي به كارگيري ديسكران دي‌وي‌دي را نداشته باشد. فرمت دي‌وي‌دي از سطح بالاي فشرده سازي براي ذخيرة داده‌هاي چندرسانه‌اي بهره مي‌گيرد. اين امر به قدرت پردازشي بالا براي پخش صدا و فيلم نياز دارد، ريزپردازنده بايد قدرتمند و مقدار حافظه بايد زياد باشد.

سازندگان كيتهاي DVD-ROM نيازهاي حداقل را پردازندة پنتيوم 100 يا 133 مگاهرتزي و مقدار 16 مگابايت حافظة RAM مي‌دانند اما براي پخش فيلم بدون پرش، سيستم 200 مگاهرتزي با 24 مگابايت حافظه لازم است.

اندازة فيزيكي ديسكرانهاي DVD به اندازة ديسكرانهاي سي‌دي‌رام است، لذا آنها را به راحتي و بدون مسئله مي‌توان بر روي كامپيوترها نصب كرد. اين ديسكرانها به يك رابط EIDE روي تخته مدار مادر وصل مي‌شوند. نسل دوم دي‌وي‌دي رامها علاوه بر سي‌دي‌رم، ديسكهاي CD-R را نيز پشتيباني مي‌كنند و در نتيجه ديگر نيازي به ديسكران سي‌دي‌رام نخواهيد داشت.

كارت MPEG II به يك شكاف PCI نياز دارد. يك كارت صداي سازگار با ساندبلستر و يك كارت گرافيك با حداقل 2 مگابايت حافظه نيز لازم داريد. بعضي از ديسكرانهاي DVD-ROM از فن‌آوري DirectX ميكروسافت براي ميكس ويدئويي MPEG II با تصاوير روي صفحة نمايش بهره‌ مي‌گيرند. اين كار به يك كارت سازگار با Direct Draw نياز دارد.

ميكروسافت گفته است كه ويندوز 98 و ويندوز NT5.0 شامل پشتيباني دي‌وي‌دي خواهد بود، كه بايد كارها را ساده كند.

تعريف فرمتهاي دي‌وي‌دي

در اينجا آخرين اطلاعات سازندگان دي‌وي‌دي در بارة انواع محصولاتي كه فعلاً مي‌فروشند و يا طبق برنامه در آيندة نزديك به بازار عرضه خواهند كرد آمده است. به دليل ماهيت پر تغيير بازار و فن‌آوري دي‌وي‌دي، به همين زوديها شاهد دگرگونيهاي جديد خواهيد بود. به ويژه، اگر فرمتهاي دي‌وي‌دي قابل نوشتن بيشتري اعلام شود تعجب نكنيد.

 

 

 

 

 

(دو طرفه)DS-Dual Side                  (يك طرفه) SS=Single Side

 

اين روزها صحبت دي‌وي‌دي DVD همه جا بر سر زبان كابران (user) كامپيوترهاست و همه گويا منتظر چراغ سبز براي خريدن يك دي‌وي‌دي براي پي سي [11] (PC)خود هستند و يا شايد منتظر يك دليل قانع كننده و يك قيمت مناسب براي اين فن‌آوري نوظهور. واقعيت اين است كه دي‌وي دي هنوز راه زيادي را بايد طي كند تا به عنوان يك وسيلة مقبول و فراگير مورد استقبال واقع شود.

به نظر برخي از كارشناسان، اگر پول زيادي داريد كه نمي‌دانيد با آن چه كنيد، چند دليل قانع‌كننده براي خريد دي‌وي‌دي وجود دارد. قيمت اين محصول در حال حاضر خيلي زياد است در حالي كه كاربرد چنداني ندارد و اگر روي پي‌سي شما هم نصب شده باشد غير از چند محصول معدود كه تاكنون روي دي‌وي‌دي عرضه شده‌اند چيزي در بازار براي آن پيدا نخواهيد كرد.

دي‌وي‌دي مخفف كلمات Digital Video Disc و بسيار شبيه به رقيب همه جا حاضر خود يعني سي‌دي رام(CD-ROM)[12] است. اما تفاوت در مقدار فضاي ذخيره‌اي است كه اين دو نوع فن‌آوري ارائه مي‌دهند. در حالي كه سي‌دي‌رام‌ها مي‌توانند 650مگابايت (ميليون بايت) فضاي ذخيره تأمين كنند، ديسكهاي دي‌وي‌دي – بسته به نوع خود – تا 17 ميليارد بايت اطلاعات را مي‌توانند در خود جا دهند. كم ظرفيت‌ترين ديسكهاي دي‌وي‌دي كه حافظه‌هاي فقط – خواندني يك طرفه (Singel-Sided DVD-ROM) ناميده مي‌شوند قدرت نگهداري 7/4 گيگا بايت را دارند كه البته در مقايسه با سي‌دي‌رامها رقم قابل توجهي است. دي‌وي‌دي‌ها همچنين كيفيت تصوير عالي‌تر را نسبت به خواهر خوانده‌هاي خود يعني سي‌دي‌رامها ارائه مي‌دهند و شامل استاندارد جديد فشرده‌سازي معروف به [13] MPEG2هم هستند.

كلمة «ويدئو» در نام دي‌وي‌دي به خاطر قابليت نگهداري داده‌هاي ويدئويي در آنها اطلاق شده است. اما قابليت اين فن‌آوري منحصر به نگهداري داده‌هاي تصاوير متحرك و سينمائي نيست بلكه اين محصول مي‌تواند مقادير انبوهي از انواع داده‌هاي ديجيتالي از داده‌ها چند رسانه‌اي گرفته تا متن نوشته‌هاي معمولي را نيز در خود جاي دهد. عليرغم چنين قابليتهاي فراواني، در حال حاضر دي‌وي‌دي عمدتاً براي فيلمهاي سينمايي استفاده مي‌شود و در حالي كه صدها فيلم سينمايي روي دي‌وي‌دي وجود دارد تنها تعداد اندكي عنوان نرم‌افزاري روي دي‌وي‌دي ارائه شده است.

دي‌وي‌دي – ويدئو (DVD-Video)

«دي‌وي‌دي – ويدئو» را غالباً به همان نام دي‌وي‌دي بيان مي‌كنند و منظور همان بخش فيلمهاي سينمايي روي دي‌وي‌دي است. فيلمهاي روي دي‌وي‌دي فقط تفريحي است و براي تماشاي آنها بايد آن را درون يك دستگاه پخش دي‌وي‌دي كه متصل به تلويزيون است بگذاريد درست همان طور كه در مورد فيلمهاي ويدئويي و دستگاه‌هاي ضبط و پخش ويدئو عمل مي‌كنيد. دي‌وي‌دي‌ها اين امكان را براي شركتهاي فيلمسازي فراهم مي‌كنند كه بتوانند چند زاوية دوربين جديد هم به فيلم اضافه كنند و زيرنويسهاي بيشتري را نيز به راحتي به فيلم بيفزايند. با دي‌وي‌دي مي‌توان فيلم را به چندين زبان ذخيره كرد، كنترل محتوايي مورد نظر والدين را روي فيلمها گذاشت، امكانات رابطه‌اي (interactive) را به فيلم اضافه كرد و نيز خيلي امكانات بيشتر كه محصول را براي بيننده و خريدار هر چه دلچسب‌تر مي‌كند در كنار فيلم قرار داد.

آخرين فيلمهاي هاليوود را هم اكنون مي‌توان روي دي‌وي‌دي به همان قيمت نوارهاي ويدئويي VHS از مراكز اجاره فيلم آمريكا كرايه كرد. قيمت متوسط فروش دي‌وي‌دي‌هاي ويدئو در حدود 25دلار آمريكاست و بعضي عمده‌فروشيها يا حراجيها آنها را حتي ارزانتر از اين قيمت هم مي‌فروشند. البته اين دي‌وي‌دي – ويدئو‌ها را هم اكنون فقط مي‌توان تماشا كرد و براي ضبط فيلمها بايد از همان دستگاه‌هاي ضبط ويدئويي قديم استفاده نمود.

دي‌وي‌دي – رام (DVD-ROM)

منتقدين دي‌وي‌دي مي‌گويند به دليل قيمت زياد و كاربرد محدود، دي‌وي‌دي‌ها طرفداران چنداني در بازار پي‌سي ندارند. اگر شما يك كاربر تازه وارد به دنياي پي‌سي‌ها هستيد و اگر دنبال پي‌سي‌هاي ارزان قيمت هستيد، نمي‌توانيد در پي‌سي‌هايي زير قيمت 1500دلار آمريكا ديسكران دي‌وي‌دي پيدا كنيد.

دي‌وي‌دي‌رام‌ها حاوي نرم‌افزار كامپيوتري هستند. و فقط روي ديسكرانهاي دي‌وي‌دي نصب شده روي پي‌سي‌ها قابل استفاده‌اند. البته كساني كه انبوهي از سي‌دي جمع‌آوري كرده‌اند. نگران نباشند، پولشان هدر نرفته است زيرا اكثر ديسكرانهاي دي‌وي‌دي رام مي‌توانند سي‌دي رام را هم بخوانند البته نسلهاي اولية دي‌وي‌دي رامها با سرعتي آهسته‌تر از سرعت ديسكرانهاي سي‌دي‌رام فعلي عمل مي‌كنند. علاوه بر اين، اكثر دي‌وي‌دي‌-ويدئوها را هم مي‌توانيد روي ديسكران دي‌وي‌دي-رام كامپيوتر خود بگذاريد و تماشا كنيد. البته اگر كامپيوتر شما از پردازنده‌اي آهسته‌تر از پنتيوم II با سرعت 266 مگاهرتز بهره مي‌گيرد، بايد يك سخت افزار اضافه كنيد:‌براي رمزگشايي از استاندارد MPEG2 ويدئويي و استاندارد.

Dolby/Digital/MPEG2/PCM مربوط به صدا (Audio). بعضي از دستگاه‌هاي دي‌وي‌دي ممكن است داراي قابليت رمز گشايي باشند اما براي آنها كه اين توانايي را ندارند سخت‌افزارهاي ارتقا به صورت مستقل موجود است.

انواع ديگر دي‌وي‌دي

فن‌آوري دي‌وي‌دي هم تقريباً همان مسيري را مي‌رود كه صنعت سي‌دي طي كرده است. پس از دي‌وي‌دي نوع خواندني، گام بزرگ بعدي دي‌وي‌دي-آر DVD-R نام دارد. روي اين ديسك فقط مي‌شود يك بار نوشت بنابراين اگر اشتباهي هم نوشته شود آن اشتباه دائمي خواهد ماند. دي‌وي‌دي-آر به خاطر ظرفيت بسيار بالاي آن مورد توجه است اما قيمت بالايي هم دارد كه آن را براي كاربران خانگي دور از دسترس قرار مي‌دهد.

نوع ديگر دي‌وي‌دي قابل نوشته دي‌وي‌دي-رم (DVD-RAM) خوانده مي‌شود. اين استاندارد، استاندارد صنعت براي ثبت داده‌هاي رقمي و دوباره نويسي آنهاست. توليدكننده‌هاي چندي مشغول به تهية چنين محصولي به طرق مختلف هستند. و البته هر توليدكننده‌اي هم به محصول خود نامي خاص مي‌دهد. شركتهاي هيولت پاكارد، سوني، و فيليپس اين نوع دي‌وي‌دي را به نام DVD+RW عرضه مي‌كنند و پايونير (Pioneer) محصول خود را DVD-R/W ناميده است.

احتمالاً تا اواخر امسال (1998 ميلادي) اكثر كامپيوترهاي بالاي 1500دلار داراي يك ديسكران دي‌وي‌دي هم خواهند بود اما هنوز هم نبايد در انتخاب و خريد پي‌سي به بود و نبود يك ديسكران دي‌وي‌دي رام به عنوان يك عامل تعيين كننده توجه كرد زيرا در اين مرحله هم همچنان ديسكران دي‌وي‌دي يك دستگاه گران قيمت و كم استفاده است. چند درصد از دارندگان پي‌سي دوست دارند فيلم سينمايي را روي پي‌سي نگاه كنند؟

ارائة نرم‌افزارها هم كه هنوز از طريق دي‌وي‌دي ها معمول نشده است. بنابر اين دي‌وي‌دها همچنان با قيمت بالايشان از فهرست خريد بسياري از خريداران پي‌سي‌ها دور خواهند ماند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

آيا موقع خريد ديسكران دي‌وي‌دي-رام فرا رسيده است؟

دوران تعويض سي‌دي‌رام (CD-ROM) شروع شده است. دي‌وي‌دي (DVD) كه فرمت جديد ديسكهاي نوري است منتظر است تا به گونه‌اي طوفاني بازار پي‌سي‌ها و وسايل سرگرمي خانگي را تسخير كند.

ديسكهاي دي‌وي‌دي و دستگاههاي پخش دي‌وي‌دي‌رام (DVD-ROM) بسيار شبيه به همتايان سي‌دي‌ خود هستند، البته با يك مزيت مهم: در حالي كه هر سي‌دي‌ مي‌تواند 650مگابايت از داده‌ها را در خود جاي بدهد، نخستين نسل ديسك دي‌وي‌دي مي‌تواند 7/4گيكابايت را ذخيره كند –كه براي 2ساعت  فيلم ويدئويي با كيفيت بالا كافي است. نسلهاي بعدي اين ديسكهاي درخشنده نويد مي‌دهند كه 17گيگابايت گنجايش داشته باشند. افزون بر اين، ديسكرانهاي دي‌وي‌دي‌رام فعلي را نيز بخوانند (هرچند، بعضي از ديسكهاي CD-R را نمي‌توانند بخوانند). در ضمن، دستگاههاي پخش دي‌وي‌دي‌رام براي پخش فيلمهاي ويدئويي نيز به بازار وسايل صوتي-تصويري خانگي راه خواهند يافت.

صنعت فيلم‌سازي هاليوود از اين رسانة جديد عقب‌تر است، و فعلاً تعداد محدودي فيلم روي ديسكهاي دي‌وي‌دي-رام عرضه شده است، ولي شركتهاي بزرگ فيلم‌سازي مانند «كلمبيا»، «وارنر» و «ديسني» قصد دارند تعدادي از فيلمهاي خود را روي دي‌وي‌دي ضبط و به بازار عرضه كنند.

با وجود اين، از لحاظ كاربران كامپيوتر دي‌وي‌دي فراتر از فيلم صرف است. ظرفيت ذخيرة بي‌سابقة دي‌وي‌دي‌ها به فرشندگان برنامه‌هاي كاربردي امكان مي‌دهد كه چندين عنوان سي‌دي (مانند پايگاههاي داده‌اي شماره تلفنها، برنامه‌هاي نشان دهندة نقشه‌هاي شهري و جغرافيايي، و دائره‌المعارفها) را در يك ديسك قرار دهند و استفاده از آنها را راحت‌تر كنند. سازندگان برنامه‌هاي آموزشي و مرجع نيز آزاد هستند كه از قطعات صوتي و تصوير بيشتري بهره بگيرند. و سازندگان برنامه‌هاي بازي نيز مي‌توانند بازيهاي دوسويه را با فيلمهاي ويدئويي و صداهاي واقعي تلفيق كنند و از پيامهاي كمبود فضاي ذخيره هراسي نداشته باشند. تا چهار ماه پيش، دست كم 600 عنوان فيلم و برنامة كاربردي روي دي‌وي‌دي به بازار جهان عرضه شده است.

بعضي از پي‌سي‌هايي كه امروزه فروخته مي‌شوند دي‌وي‌دي را پشتيباني مي‌كنند. فرشندگان و سازندگان تجهيزات كامپيوتري براي ميليونها صاحب كامپيوتر در سراسر جهان سعي دارند كه هر چه زودتر كيتهاي ارتقاي دي‌وي‌دي را عرضه كنند.

نگاهي به سخت‌افزار دي‌وي‌دي

كيتهاي ارتقاي دي‌وي‌دي با قيمتهاي 400 تا 700دلار عرضه مي‌شود، كه شامل ديسكران دي‌وي‌دي و يك كارت رمزگشا (Docoder) است. همچنان كه پيشتر گفته شد ديسكهاي دي‌وي‌دي هم‌اندازة ديسكهاي سي‌دي‌رام هستند، اما گنجايش بسيار بيشتري دارند. خصوصيات اولية آنها به درخواست هاليوود كه براي توزيع فيلمهاي خود در جستجوي يك روش ديجيتالي بود تدوين شد. مدت فيلمهاي سينمايي معمولاً 90دقيقه يا بيشتر است و استوديوها اين امكان را نيز مي‌خواهند كه براي زبانهاي مختلف شيارهاي مختلف، و همچنين براي نوشته‌هاي مربوط به عنوان فيلم فضاي ذخيره براي زبانهاي مختلف در نظر گرفته شود.

اين خواسته‌ها به ظرفيت ذخيرة بيشتر نياز داشت. ظرفيت 650مگابايتي سي‌دي‌رامها فقط براي نگهداري 75دقيقه صداي استريو كفايت مي‌كند، كه براي ضبط يك فيلم سينمايي كامل اصلاً كافي نيست.

مهندسان ديسكران را به ليزري مجهز كردند كه از طول موج كوتاهتر بهره مي‌گيرد و بالطبع توانستند شيارهاي (track) داده‌اي را در دي‌وي‌دي‌ها به هم نزديكتر كنند. در نتيجه، هر ديسك دي‌وي‌دي مي‌تواند 7/4گيگابايت از اطلاعات را در يك طرف ديسك ذخيره كند. خصوصيات مشخص شده همچنين حاوي ديسكهاي دوطرفه نيز هست كه مي‌توانند 5/8گيگابايت را در خود جاي بدهند. در خصوصيات مشخص شده، ديسكهاي دي‌وي‌دي با گنجايش 17گيگابايت نيز آمده است.

در خصوصيات تعيين شدة دي‌وي‌دي، استفاده از صداي ديجيتال دالبي (Dolby)- كه گاهي AC-3 يا صداي 1/5 كانالي نيز ناميده مي‌شود- آمده است. اين نوع صدا كانالهاي چپ، راست، و مركزي جلويي به اضافة كانالهاي اثرات چپ و راست عقبي را دارد (كه در آن به پنج بلندگو نياز است)، به اضافه يك سيگنال بلندگوي subwoofer (1/0 در 1/5). فيلمهايي كه به زبانهاي ديگر دوبله شده‌اند ميكس (مخلوط) مي‌شوند به طوري كه گفتگوها از كانال مركزي پخش بشود. وقتي زبان عوض مي‌شود يك شيار (track) متفاوت صدا را براي آن كانال پخش مي‌كند؛ در نتيجه، اثرات صوتي و موسيقي تغييري نمي‌كنند.

مختصري دربارة فشرده‌سازي

ظرفيت 7/4گيگابايت شايد خيلي زياد به نظر بيايد، اما باز هم براي جاي دادن يك فيلم سينمايي كامل كوچك است و بايد از فشرده‌سازي داده‌ها بهره گرفت. دي‌وي‌دي از روش فشرده‌سازي MPEG-2 براي امور ويدئويي، و از فشرده‌سازي Dblby Digital براي صدا بهره مي‌گيرد (هرچند، اروپاييها از روش فشرده‌سازي صداي MPEG-2 استفاده خواهند كرد.)

پيش از آن كه داده‌ها مورد استفاده قرار بگيرند بايد نافشرده (decompress) شوند. پردازندة كامپيوتر مي‌تواند محاسبات مورد نياز را انجام بدهد، اما چنين روشي نمي‌تواند آن قدر سريع باشد كه خود را با صدا و تصوير همگام كند. از اين‌رو، كيت ارتقاي دي‌وي‌دي حاوي يك تخته مدار رمزگشا (decoder) نيز هست. اين تخته مدار داده‌ها را به محض دريافت از ديسكران دي‌وي‌دي پردازش مي‌كند و تصاوير و صداها را به زيرمجموعة گرافيكي پي‌سي (يا مستقيماً به نمايشگر) و به سيستم صوتي پي‌سي مي‌فرستد.

نخستين نسل ديسكرانهاي دي‌وي‌دي مي‌توانند داده‌ها را با سرعت 1350كيلوبايت در ثانيه بخوانند-تقريباً معادل ديسكرانهاي سي‌دي‌رام 8 سرعته. اين سرعت شايد باعث شود كه فعلاً از خريد دي‌وي‌دي منصرف شويد.

آيا موقع خريد ديسكران دي‌وي‌دي فرا رسيده است؟

اگر قصد داريد كه از سيستم براي دستيابي داده‌ها بهره بگيرند –مثلاً بخواهيد از دي‌وي‌دي- رام‌هاي مرجع (مثلاً دائره‌المعارفها) – استفاده كنيد شايد بهتر باشد كه منتظر نسل بعدي ديسكرانهاي دي‌وي‌دي باشيد. ديسكرانهاي موجود سريع هستند، اما ديسكرانهاي سريعتري نيز دارند به بازار مي‌آيند كه مدعي 16 سرعته بودن براي دي‌وي‌دي و 20 سرعته بودن در حالت سي‌دي‌رام هستند (در حالي كه ديسكرانهاي فعلي دي‌وي‌دي در حالت سي‌دي‌رام نيز 8 سرعته عمل مي‌كنند.)

دليل ديگر براي اجتناب از خريد نسل اول ديسكرانهاي دي‌وي‌دي اين است كه اينها با وجود آن كه مي‌توانند سي‌دي‌رام‌هاي توليد انبوه شده را بخوانند اكثر آنها نمي‌توانند ديسكهاي سي‌دي-آر (CD-R) را بخوانند. گفته مي‌شود كه نسلهاي بعدي خواهند توانست همة ديسكهاي سي‌دي-‌آر را بخوانند.

دي‌وي‌دي امروزه، مانند سي‌دي‌رام، در فرمت فقط –خواندني است. به زودي ديسكرانهاي DVD-RAMدي‌وي‌دي خواندني/ نوشتني/ پاك‌شدني هستند وارد بازار خواهند شد. اين ديسكرانها كه با فرمتهاي سي‌دي و دي‌وي‌دي‌رام نيز سازگار هستند گنجايش ذخيرة 6/2گيگابايت را دارند.

جنگ علائم اختصاري

در حال حاضر، بخش بازار دي‌وي‌دي قابل بازنويسي آسماني ابري دارد. «انجمن دي‌وي‌دي» (اتحاديه‌اي كه قبلاً «كنسرسيوم دي‌وي‌دي» ناميده مي‌شد و متشكل از چند شركت بود كه مشخصات دي‌وي‌دي را برپا كردند) روي مشخصات DVD-RAM توافق و گنجايش يكطرفة آن را 6/2گيگابايت اعلام كردند.

سپس يك گروه متشكل از شش شركت –هيولت پاكارد، ميتسوبيشي، فيليپس، ريكو، سوني، و ياماها – مشخصات دي‌وي‌دي قابل بازنويسي (DVD+RW) را وضع كردند كه ظرفيت 3گيگابايت را فراهم مي‌كند. و شركت NEC روي فرمت «فايل ويدئويي چندرسانه‌اي» (MMVF) خود ايستاد كه ظرفيت يك طرفة 2/5گيگابايت را فراهم مي‌كند. با آن كه هنوز زود است كه با قاطعيت گفت كداميك پيروز ميدان خواهند بود، اما يك نكته مشخص است و آن اين كه ديسكرانهاي دي‌وي‌دي-رام موجود مي‌توانند ديسكهاي DVD-RW و MMVF را طوري بخوانند كه گويي ديسكهاي استاندارد دي‌وي‌دي هستند.

شركت Digital Video Express نيز يك فرمت ديسك سينمايي را براي بازار سرگرميهاي خانگي اعلام كرده است. اين فرمت Divx نام دارد و با دستگاههاي پخش دي‌وي‌دي خانگي ناسازگار است. با اين همه، دستگاههاي پخش Divx مي‌توانند فيلمهاي دي‌وي‌دي را پخش كنند.

حال، سؤال ويندوز 98 مطرح است. طبق گزارشها، اين سيستم عامل ديسكرانهاي دي‌وي‌دي و كارتهاي رمزگشاي آنها را پشتيباني مي‌كند، و نرم‌افزاري براي هدايت دي‌وي‌دي دارد. تا زماني كه ويندوز 98 رسماً به بازار بيايد كيتهاي ارتقاي دي‌وي‌دي بايد حاوي دستگاه ران (driver) و نرم‌افزار لازم باشند.

كارتهاي رمزگشاي كامل

شايد يكي از بزرگترين دلائل انتظار براي خريد دي‌وي‌دي نسخه‌هاي بعدي كارتهاي رمزگشا باشد. تراشه‌هاي رمزگشاي جديدي در راه هستند (مانند تراشة DVDPCLS220 از شركت Luxsonor) كه همة تكاليف را در يك تراشه مجتمع مي‌كنند: رمزگشايي MPEG-2، رمزگشاييDolby Digital، ارتباط صوتي و تصويري، و حتي پشتيباني محافظت از كپي‌برداري دي‌وي‌دي. بعضي از تراشه‌ها (مانند تراشة پردازندة Mpac/3600 محصول شركت (Chromatic Research) قابل برنامه‌سازي‌اند، در نتيجه بعضي از خصوصيات را مي‌توان با برنامه‌سازي اضافه كرد.

چنين تراشه‌هايي اجتماع تكاليف گرافيكي و دي‌وي‌دي را ساده‌تر مي‌‌كنند و در نتيجه مي‌توان تخته مدارهاي حاوي آنها را به جاي تخته مدار گرافيكي سيستم قرار داد و يك شكاف (Slot) صرفه‌جويي كرد.

چهار عنوان از نخستين نسل دي‌وي‌دي

1.Blockbuster Entertainment

          Guide to Movies and Videos

محصول شركت Creative Multimedia

اطلاعات سينمايي

دربارة بيش از 23000 فيلم اطلاعات مي‌دهد.

شرح مختصري از داستان هر فيلم، هنرپيشه‌هاي آن فيلم و ميزان موفقيت آن فيلم را ارائه مي‌دهد. بيش از 5500 عكس از هنرپيشگان را نيز دارد. اما تعداد قطعات ويدئويي آن نااميد كننده است: 50 قطعة ويدئويي. همچنين 65 سال برندگان اسكار و تقريباً 10000 زندگينامة كوتاه دارد.

اين عنوان دي‌وي‌دي از عنوان موجود سي‌دي‌رام گرفته شده است و واضحترين تكامل آن در تبديل فرمت MPEG-1 به MPEG-2 در 50 قطعة ويدئويي است كه كيفيتهاي بهتري را ارائه مي‌دهد. مقدار 5/2گيگابايت از ديسك خالي است.

2. Billboard MusicGuide

محصول Creative Mulrimedia

موسيقي

به شما امكان مي‌دهد كه در مورد موسيقي، آلبومها، عنوان آهنگها، و آهنگساز جستجو كنيد. زندگينامة هنرمندان با فهرستي از آلبومهاي آنها را دارد. عكس هنرمندان، قطعات كوتاه موسيقي نيز از ديگر مشخصات اين ديسك است. حاوي بيش از 2000 قطعة صوتي MPEG-1 و 72 قطعة ويدئويي هنرمندان با فرمت MPEG-2 است.

نشاني وب سازنده به قرار زير است:

ww.creativemm.com

3.Genius of Edison

محصول شركت: Learning Company

علمي

دربارة اختراعات اديسون است و از متن، صدا، قطعات متحرك و ويدئويي براي شرح آنها بهره مي‌گيرد.

4. Encyclopedia Electronica

محصول شركت Xiphias

دائره‌المعارف

پر از قطعات چندرسانه‌اي با كيفيت بالاست. بيش از 25000 مقاله و 15000 داستان دارد. حاوي 80دقيقه قطعة ويدئويي MPEG-2 و بيش از 8400 عكس است.

دائره‌المعارفهاي سي‌دي‌رامي

در دانشگاهها به طور معمول استاد هر درس از دانشجويان خود يك مقاله پژوهشي مي‌خواهد كه دانشجو بايد آن را در پايان ترم تحصيلي به استاد تحويل دهد. تهية چنين مقالاتي به ساعتها وقت و بهره‌گيري از جلدهاي مختلف دائره‌المعارفها نياز دارد. حتي اگر خوش‌اقبال باشيد و مجموعه‌اي از دائره‌المعارفها را در خانه داشته باشيد باز هم به ساعتها وقت و استفاده از انواع كتابها نياز داريد. خوشبختانه براي تهيه‌كنندگان مقاله‌هاي پژوهشي، دائره‌المعارفهاي سي‌دي‌رامي مختلفي به بازار عرضه شده است و استفاده كننده مي‌تواند تعداد زيادي از دائره‌المعارفهاي سي‌دي‌رامي را در حجمي بسيار كوچكتر از نوع كتابي در خانه داشته باشد.

نسخه‌هاي ديجيتالي دائره‌المعارفها فقط هزاران صفحه متن نيستند: صحبت از بسته‌هايي مي‌كنيم كه حاوي قطعات ويدئويي، سخنراني، عكس، نقشه‌هايي با توانمندي گفتگو، تاريخچه، و حتي پيوندهايي با منابع اينترنت و وب جهان‌پهنا (World Wide Web) هستند البته همگي روي چند ديسك كوچك و به قيمتي كاملاً معقول. خوب دقت كنيد: قيمت دائره‌المعارف بريتانيكاي 32 جلدي چاپ شده بر روي كاغذ بيش از 1500دلار است (اگر قيمت هر دلار را 500تومان فرض كنيم معادل 750هزار تومان مي‌شود)؛ قيمت رسمي نوع سي‌دي‌رامي اين دائره‌المعارف كمتر از 60دلار (30هزارتومان) است (ضمن آن كه در ايران نوع سي‌دي‌رامي بسيار ارزانتر فروخته مي‌شود).

تاكنون تعداد زيادي دائره‌المعارف سي‌دي‌رامي به بازار عرضه شده است. در زير به انواع مشهورتر و پرفروش‌تر آنها اشاره خواهيم كرد.

دائره‌المعارف گرولير 1998

          1998 Grolier Multimedia

Encyclopedia Deluxe Edition

اين نسخة دائره‌المعارف گرولير روش ارتباطي بسيار ساده و مؤثري را فراهم ساخته است. دكمه‌هايي دارد كه شما را به نواحي مختلف دائره‌المعارف مي‌برد. مي‌توانيد در بخشهاي مختلف مقالات، آلبوم، اطلس، تاريخ، و يا گشتهاي با راهنما به طور جداگانه جستجو كنيد.

بخش سمت راست صفحة نمايش اطلاعات باارزشي را فراهم مي‌سازد. برچسبهايي چون Text (متن)، Related Media (رسانه‌هاي مرتبط)،‌ نقشه‌ها (Maps) اطلاعات بيشتري دربارة موضوع مورد نظر شما ارائه مي‌دهند. يك واژه‌نامة دم‌دستي نيز دارد.

اين دائره‌المعارف براي هر سني اطلاعات مفيدي فراهم مي‌كند. با آن كه به چند بخش مختلف تقسيم شده است، همة بخشها براي ارائة يك دائره‌المعارف جامع با هم كار مي‌كنند. به عنوان مثال، بعضي از كلمات كليدي داخل هر مقاله پررنگ شده‌اند (به رنگ آبي) و شما مي‌توانيد با تقه‌زدن روي هر كدام از آنها به اطلاعات مربوط به آن كلمه‌ها نيز دسترسي پيدا كنيد (اين كلمه‌هاي كليدي اصطلاحاً «فراپيوند» يا hyperlink ناميده مي‌شوند.) به عنوان مثال، مقالة «مارتين لوتركينگ» حاوي فراپيوندهاي «دكتر رالف ابراناتي» و «حقوق بشر» است. برچسب Related Articles (رسانه‌هاي مرتبط) يك عكس از دكتر مارتين لوتركينگ، قطعات كوتاه ويدئويي دربارة «راهپيمايي سال 1963 در واشينگتن» و «به سوي جهاني جديد» و يك قطعة صوتي از سخنراني «يك آرزو دارم» لوتركينگ ارائه مي‌دهد. حتي براي اطلاعات بيشتر مي‌توانيد روي برچسب () (مقالات مرتبط) تقه بزنيد.

دائره‌المعارف كالير1998

Collier’s Encyclopedia 1998

به نسخة 1998 دائره‌المعارف كالير نيز امكانات چندرسانه‌اي بيشتري اضافه شده است. از برنامة مرورگر (briwser) وب مشهور Netscape Communicator براي ارتباط خود با استفاده كننده بهره مي‌گيرد. در نتيجه كساني كه با اين برنامة وب آشنا باشند به راحتي مي‌توانند با دائره‌المعارف كالير كار كنند، ولي به 40مگابايت فضاي اضافه در ديسك سخت نياز دارند. ديسكهاي اين دائره‌المعارف پر از اطلاعات مختلف و قطعات چندرسانه‌اي مانند قطعات ويدئويي و صوتي است اما به شدت به منابع وب جهان‌پهنا (www) اتكا دارد. پس اگر اتصال اينترنت نداريد اين دائره‌المعارف را در نظر نگيريد.

كالير سه ديسك دارد و گاه مجبوريد ديسكها را پيوسته عوض كنيد. كالير تا حدودي به گرولير شباهت دارد. كالير به دليل سه ديسكي بودن و اجتماع با وب وسيله‌اي عالي براي تحقيق است.

كتاب دنيا

World Book

1998 Multimedia Encyclopedia

«كتاب دنيا» با عرضة نسخة 1998  خود همچنان يكي از دائره‌المعارفهاي چندرسانه‌اي ردة اول دنياست. در اينجا هم، روش استفاده از دائره‌المعارف مانند روش كار صفحات وب است. يك واژه‌نامة قابل جستجو نيز دارد.

معمولاً با تقه زدن روي يك دكمه به آساني مي‌توانيد هم به متن، هم به عكس و هم به قطعات چندرسانه‌اي دسترسي پيدا كنيد. متأسفانه، در متن مقالات از فراپيوندها استفاده نشده است.

اين دائره‌المعارف نيز از منابع اينترنتي براي تكميل اطلاعات خود بهره مي‌گيرد. كسي كه تكليف پژوهشي دارد به خوبي مي‌تواند از بخش Homework Wizard آن براي نوشتن گزارشها، تهية نمودارها و درست كردن گاه‌شمار بهره بگيرد.

دائره‌المعارف كامپتون

Compton’s Interactive

Encyclpedia Deluxe

دائره‌المعارف كامپتون وسيله‌اي عالي براي تحقيقات بزرگسالان و دانشجوبان است. با پيام «خوش‌آمديد»، موسيقي، و يك صفحة نمايش شبيه به صفحات وب، تصويري رنگي، و مقدمه و تاريخ دائره‌المعارف كامپتون آغاز مي‌شود. كامپتون نيز مانند ساير دائره‌المعارفها پيوند به منابع اينترنتي را فراهم مي‌كند. اطلس جهاني كامپتون نيز در بستة دائره‌المعارف موجود است.

دائره‌المعارف ويژة كودكان كامپتون

Compton’s Ultimate

Children’s Encyclopedia

براي كودكان 7 تا 12 سال طراحي شده است (البته به زبان انگليسي است). گشتهاي با راهنما دارد و مطالب خود را با سفرهاي مختلف آموزش مي‌دهد. سفر از اتاق شلوغ «زاك» () آغاز مي‌شود. هر كدام از اشياء موجود در اتاق پيوندي هستند به مقالات مربوط به خودشان.

اطلاعات موجود در نسخة كودكان بسيار كمتر از نسخة بزرگسالان است. در نتيجه، حتي براي دانش‌آموزان دبيرستاني نيز وسيلة پژوهشي كاملي به شمار نمي‌آيد. حاوي قطعات صوتي يا ويدئويي نيست ولي چند قطعة متحرك بسيار خوب براي توضيح طرز كار وسايل دارد. اگر دنبال يك دائره‌المعارف آموزشي باشيد اين دائره‌المعارف بسيار خوب است.

اينكارتاي ميكروسافت 98

Microsoft Encarta 98

Encyclipedia Deluxe

طرح اينكارتا نيز شبيه به ديگر دائره‌المعارفهاست اما خصوصيت بهره‌گيري از رسانه‌هاي مختلف آن بسيار بهتر است. وقتي موضوعي را انتخاب كنيد، متن مقاله در سمت چپ ظاهر مي‌شود، و فهرستي از مقاله‌ها و رسانه‌هاي مرتبط با آن در سمت راست. وقتي قطعه‌اي از رسانة مرتبط را انتخاب كنيد يك عكس يا قاب نخست قطعة ويدئويي در يك پنجرة تصويري ظاهر خواهد شد. اگر قطعة رسانه‌ها در ديسكي به جز ديسك موجود در ديسكران باشد اشاره‌گر موش به يك ديسك پيكان‌دار تبديل و در پايين صفحة نمايش ظاهر مي‌شود (تا استفاده كننده از ديسك ديگر بهره بگيرد).

اينكارتا نيز همانند گرولير حاوي «فراپيوندهاي» دوست‌داشتني است كه كار تحقيق را بسيار راحت مي‌كند. همچنين حاوي نقشه، نمودار و جدولهاي رابطه‌ساز، گشتهاي با راهنما، و يك واژه‌نامة داخلي جامع است. خصوصيت جديد ديگر در اينكارتاي 98 اضافه شدن حاشيه به مقالات اصلي است. نسخة دولوكس اينكارتا حاوي برنامة Research Organizer است كه به دانشجويان كمك مي‌كند تا مقالات پژوهشي خود را به سرعت تهيه كنند.

دائره‌المعارف بريتانيكا

دائره‌المعارف بريتانيكا نيز از صفحة ارتباطي متداول بهره مي‌گيرد و حاوي فراپيوند به مقالات مرتبط با مقالة موردنظر شماست. در پايين مقاله نيز فهرستي، از مقالات مرتبط و فراپيوندهاي مرتبط با پايگاههاي وب مي‌آيد.

خصوصيت ديگر بريتانيكا نسخة قابل جستجوي واژه‌نامة دانشگاهي ماريام-وبستر است. از امكانات ديگر آن بخش Analyst است كه آمارهاي و مقايسه‌هايي را بين ملتها و مذاهب مختلف فراهم مي‌سازد، گزارش تهيه مي‌كند و نمودار مي‌سازد.

طرز كار آن ساده است و محتويات آن كم‌نظير، اما قطعات چندرسانه‌اي به مانند ساير دائره‌المعارفها ندارد.

از لحاظ كالي، اين دائره‌المعارفها در محتوي و قابليت استفاده بسيار شبيه به هم هستند. همگي اطلاعات باارزشي فراهم مي‌كنند و طرز كارشان ساده است، همگي امكانات روي‌خطي (online) فراهم مي‌كنند، و واژه‌نامه، ابزار جستجو، گاه‌شمار، و نقشه‌هاي رابطه‌ساز دارند. با آن كه قيمتهاي آنها متفاوت است، به خاطر داشته باشيد كه قيمت بالاتر لزوماً به معني بهتر بودن محصول نيست. هر كدام را كه انتخاب كنيد وسيلة پژوهشي فوق‌العاده‌اي را از آن خود ساخته‌ايد.

تعويض‌گر سي‌دي‌رام چيست؟

فن‌آوري سي‌دي‌رام (CD-ROM) استفاده از كامپيوترها را هيجان‌انگيزتر، مفيدتر، و سرگرم‌كننده‌تر كرده است. اما هر چه كامپيوترها و برنامه‌ها قدرتمندتر و پيچيده‌تر مي‌شوند، محدوديتهاي رسانه‌هاي حاوي اطلاعات آشكارتر مي‌شود. فضاي ذخيره روي يك سي‌دي‌رام، كه زماني بسيار عظيم جلوه مي‌كرد، هم‌اكنون آن‌قدر بزرگ نيست كه بتواند كل اطلاعات مورد نياز بعضي از نرم‌افزارها را در خود جاي بدهد. در نتيجه تعداد زيادي از برنامه‌ها روي چند سي‌دي‌رام عرضه مي‌شوند.

 و اين بدين معني است كه هنگام استفاده از برنامه‌هاي چند ديسكي، از دائره‌المعارفها و كتابهاي راهنماي تلفن گرفته تا بازيهاي عظيمي چون باي Riven، شما مجبوريد كه يك ديسك را از ديسكران خارج و ديگري را قرار دهيد. همگي مي‌دانيم كه وقتي كسي سخت سرگرم كار يا بازي روي كامپيوتر باشد وقفه‌هايي اين چنين رنج‌آور است.

از همين روست كه بعضي از سازندگان، دستگاههاي «تعويض‌گر سي‌دي‌رام» (CD-ROM CHANGER) توليد مي‌كنند. اين وسايل به شما امكان مي‌دهند كه چند ديسك (معمولاً چهار تا شش) را بار كنيد، و در نتيجه نياز به جابجا كردن ديسكها را حذف مي‌كنند.

تعويض‌گر سي‌دي‌رام كارها را ساده‌تر مي‌كند. به عنوان مثال، اگر يك برنامة چند ديسكي داشته باشيد و در حال اجراي ويندوز 95 يا ويندوز NT باشيد نرم‌افزار تعويض‌گر به طور خودكار از يك ديسك به ديسك ديگر مي‌رود (كاربران داس مي‌توانند يك دكمه‌اي را فعال كنند)، نرم‌افزار تعويض‌گر مي‌تواند به هر ديسك يك حرف ديسكران نسبت بدهد، كه مي‌توانيد با يك تقة موش به آنها دسترسي پيدا كنيد.

با اين همه، اين تعويض‌گرها فقط مي‌توانند دسترسي به يك ديسك را در هر زمان فراهم كنند، زيرا فقط يك ليرز براي خواندن ديسكها وجود دارد.

يكي از خصوصيات متمايز كنندة تعويض‌گرها روش بار كردن ديسكهاست. بعضي از تعويض‌گرها چند سيني دارند، در حالي كه بعضي ديگر يك خشاب دارند كه در آن همة ديسكها را قرار مي‌دهيد و سپس در ديسكران مي‌گذاريد. طرحي كه شما انتخاب مي‌كنيد به سليقة خودتان بستگي دارد.

يكي از بزرگترين عيبهاي تعويض‌گرها، قيمت بسيار گرانتر آنها نسبت به ديسكران سي‌دي‌رام تك‌ديسكي هم سرعت خود است. عيب ديگر آن است كه تعويض‌گرها معمولاً سرعت پايين‌تري نسبت به ديسكرانهاي تك‌ديسكي جديد دارند. اگر مي‌توانيد با اين دو عامل كنار بياييد، تعويض‌گر براي شماست.

تعويض‌گرهاي بزرگ (jukebox)

با آن كه كاربران خانگي يا كاربران مؤسسات كوچك معمولاً تعويض‌گرهاي متعارف را مفيد مي‌يابند، گروههاي بزرگتري كه دسترسي سي‌دي‌رام را براي افراد بيشتري فراهم مي‌كنند ممكن است به وسيله‌اي بزرگتر نياز داشته باشند. اين وسيلة بزرگتر به جوك‌باكس (jukebox) سي‌دي‌رام شهرت يافته است. اين وسايل برج مانند، كه بسيار بيشتر از تعويض‌گرها قيمت دارند (يك جوك‌باكس 100ديسكي 12 سرعته با چهار خواننده حدود 10000دلار قيمت دارد)، فضا براي صدها ديسك فراهم مي‌كند و از چندين ديسك براي دسترسي به آنها بهره مي‌گيرد.

در مورد دي‌وي‌دي (DVD) چه چيز وجود دارد؟

سرانجام، شما نمي‌توانيد دربارة خريد نوعي ديسكران سي‌دي‌رام بدون صحبت از فن‌آوري جديد دي‌وي‌دي بحث كنيد. اين رسانة ذخيرة پرظرفيت هم‌اندازه و هم‌شكل سي‌دي‌رام است اما به ديسكراني متفاوت نياز دارد و هر ديسك آن فضاي ذخيرة بسيار بيشتري را فراهم مي‌كند، كه به تدريج نياز به برنامه‌ها و تعويض‌گرهاي چند ديسكي را از بين مي‌برد. خوب، وقتي دي‌وي‌دي چنين گنجايشي دارد پس چرا يك تعويض‌گر سي‌دي‌رام بخريم؟

بهترين پاسخ آن است كه ديسكرانهاي سي‌دي‌رام و نرم‌افزارهاي روي آنها به اين زوديها از رده خارج نخواهند شد. نرم‌افزار و سخت‌افزار دي‌وي‌دي هنوز در حال ساخت و پيشرفت است، و حركت به سوي اين فن‌آوري جديد يك شبه انجام نخواهد گرفت.

حتي وقتي نرم‌افزار دي‌وي‌دي بيشتر به بازار عرضه شود، سي‌دي‌رام از قفسه‌هاي فروشگاهها ناپديد نخواهد شد. دست كم تا دو سال آينده بسياري از بازيها روي سي‌دي‌رام خواهد بود.

آشنايي با ساختمان CD-ROM

CD-ROM علامت اختصاري Compact Disk-Read Only Memory است، اين عبارت را مي‌توان به صورت «ديسك فشرده –حافظة فقط خواندني» ترجمه كرد. فشرده است چون گنجايش آن حدود 650مگابايت اطلاعات روي ديسكي 72/4اينچي است. آن را حافظه‌اي فقط خواندني مي‌نامند چون اطلاعات روي آن ضبط شده است و ديگر نمي‌توان اطلاعات آن را مانند ديسكهاي فلاپي پاك كرد و مجدداً اطلاعات جديد روي آن نوشت.

اين تكنولوژي از دنياي سي‌دي صوتي گرفته شده است، يعني همان سي‌ديهايي كه موسيقي‌هاي مختلف را بر روي آن ضبط كرده‌اند و با دستگاههاي پخش صداي آنها را مي‌شنويد. اما سي‌ديهاي صوتي نيز مرهون پيشرفت صنعت كامپيوتر بوده‌اند. زيرا صوت در اين وسايل برخلاف وسايل قديمي مانند صفحه‌هاي گرامافون يا نوارهاي معمولي به صورت ديجيتال (يارقمي) ضبط مي‌شود.

فايده‌هاي CD-ROM چيست؟

با آن كه ديسكهاي سخت امروزي گنجايش بيشتري از سي‌ديها دارند چرا امروزه استقبال بسيار زيادي از اين وسايل مي‌شود؟ ضمناً، دستيابي اطلاعات از روي ديسكهاي سخت بسيار سريعتر از سي‌ديهاست و افزون بر اين، روي ديسكهاي سخت ما مي‌توانيم هم اطلاعات را بخوانيم و هم اطلاعات جديد را بنويسيم.

مهمترين علت متداول شدن سي‌ديها ظرفيت ذخيرة داده‌هاي بسيار زياد آنهاست (650مگابايت). به عنوان مثال، بسياري از دائره‌المعارفها را مي‌توان در يك سي‌دي جاي داد، افزون بر آن، مي‌توان اين دائره‌المعارفها را با قطعات ويدئويي و صوتي نيز همراه كرد. ديسكرانهاي CD-ROM همچنين مي‌توانند سي‌ديهاي صوتي را اجرا كنند. البته، براي اين كه كامپيوتر بتواند صوت ضبط شده در سي‌ديها را اجرا كند بايد حاوي كارت صوتي و نرم‌افزار لازم باشد.

CD-ROM چيست؟

ديسكهاي فشرده صفحاتي از جنس پلاستيك به شعاع 12سانتيمتر هستند كه لايه‌اي آلومينيومي روي آنها نشسته است، لايه‌اي از جنس پلي‌كربنات آن را مي‌پوشاند و قشر محافظ لاكي روي ديسك آن را از گرد و خاك و خس محافظت مي‌كند.

حفره‌اي دايره‌اي به قطر 15ميلي‌متر در وسط ديسك قرار داد. سي‌ديها مانند صفحه‌هاي گرامافون، فقط يك شيار (track) مارپيچي داده‌اي دارند. اين شيار از مركز ديسك به سمت بيرون خوانده مي‌شود.

اگر سطح يك سي‌دي را به دقت با ميكروسكوپ نگاه كنيد، خواهيد ديد كه سطح ديسك پر از برآمدگي و تورفتگي است. تورفتگيها را حفره (pit) و ناحية بين دو حفره را سطح (land) مي‌نامند. عبور از سطح به حفره يا از حفره به سطح (يعني بخش لبة حاصل از سطح و حفره) براي نمايش عدد دودويي يك به كار مي‌رود. سطح و حفره نمايانگر عدد دودويي صفر هستند. طول هر سطح يا طول هر حفره تعداد صفرهاي دودويي را مشخص مي‌كند، يعني هر چه فاصله بيشتر باشد تعداد صفرها بيشتر است.

شايد بپرسيد كه «آيا بهتر نبود حفره نشانگر صفر و سطح نشانگر يك باشد؟» اگر به روش رمزگذاري ذكر شده خوب فكر كنيد در مي‌يابيد كه استفاده از فضاي ديسك با اين روش بسيار كارآمدتر از حالت مورد سؤال است. اما اين نوع رمزگذاري معايبي نيز دارد كه بايد آنها را برطرف كرد. اولاً بايد از رشته‌هاي طولاني صفر جلوگيري كرد. زيرا در اين صورت نمي‌توان سرعت ديسك را كنترل كرد. افزون بر اين، دو عدد يك را با اين روش نمي‌توان پشت سر هم قرار داد، زيرا دو لبه را بايد يا به وسيلة حفره يا به وسيلة سطح از هم جدا كرد.

براي اين كه اين مشكل برطرف شود هر هشت بيت داده‌اي (كه به بايت شهرت يافته است) در سي‌دي‌ها معادل 14 «كانال‌بيت» است. «كانال بيت» به كوچكترين واحد اطلاعات در سي‌دي گفته مي‌شود. واحد اساسي ذخيرة اطلاعات روي سي‌دي «قاب» (frame) نام دارد. هر قاب 588 «كانال‌بيت» است.

براي اين كه از شكلهاي غيرقابل قبول كلمه‌هاي 14بيتي در سي‌دي جلوگيري شود سه بيت ديگر به اين كلمه‌ها اضافه مي‌شود. بنابراين هر كلمة هشت‌بيتي كامپيوتر (يعني يك بايت) با 17بيت نمايش داده مي‌شود. در هر قاب 24 كلمة 17بيتي به عنوان ناحية قابل استفادة داده‌ها وجود دارد.

هر قاب علاوه بر ناحية داده‌ها شامل نواحي زير نيز است: تعداد 27بيت براي همزماني؛ تعداد 17بيت براي كنترل؛ و تعداد 136بيت براي تشخيص و تصحيح خطا.

بنابراين، براي ذخيرة 192بيت داده‌هاي واقعي كامپيوتر (معادل 24) بايت بايد 588بيت را روي سي‌دي ذخيره كرد. ديسكهاي سخت همان 192بيت را ذخيره مي‌كنند.

هر سي‌دي دست كم سه ناحية داده‌اي دارد. ناحية اول، در بخش دروني ديسك است و lead-In نام دارد. اين بخش حاوي جدول محتويات ديسك است و گاهي CD TOC ناميده مي‌شود. پس از اين بخش، بخش داده‌هاي اصلي و در پايان بخش Lead-Out مي‌آيد.

هر 98 قاب يك قطاع (Sector) ناميده مي‌شود. قطاع كوچكترين واحد داده‌هاي منطقي است كه ديسكران مي‌تواند بخواند؛ يعني موقع خواندن ديسك يك قطاع كامل را مي‌خواند و نه كمتر. قطاع فقط به سي‌ديها اختصاص ندارد، ديسكهاي سخت و فلاپي نيز قطاع دارند. در ديسكهاي سخت اندازة قطاع به ظرفيت كلي ديسك سخت بستگي دارد. در سي‌ديها اندازة قطاع هميشه 3234بايت است. تعداد 784بايت آن به تشخيص و تصحيح خطا اختصاص دارد.

هر قطاع 98 قاب پشت سر هم دارد. تعداد 2352بايت قابل استفادة داده‌هاست. از اين 2352بايت، 12بايت براي همزماني و تشخيص قطاع و 4بايت براي تشخيص نشاني و حالت به كار مي‌رود. در نتيجه 2336بايت باقي مي‌ماند. سي‌ديهاي صوتي از همة 2336بايت بهره مي‌گيرند. اما سي‌دي‌رامها 288بايت ديگر آن را جهت تصحيح خطا استفاده مي‌كنند و 2048بايت براي ذخيرة داده‌هاي اصلي باقي مي‌ماند. اكثر سي‌ديها حدود 300000 قطاع دارند.

حدود 4 تا 5ميليون حفره (pit) در هر سي‌دي به صورت يك مارپيچ كه از بخش مركزي ديسك شروع مي‌شود وجود دارد. اين مارپيچ را يك شيار (track) مي‌نامند و حدود 6كيلومتر طول دارد. عناصر شيار بسيار متراكم است به طوري كه بين هر دو عنصر 6/1هزارم ميليمتر است. تصور كنيد كه قطر سي‌دي را به 12متر بزرگ كنيم، در اين حالت باز هم در يك ميليمتر بيش از 6 شيار كنار هم قرار مي‌گيرد.

اگر بخواهيد سي‌دي را با ديسكهاي فلاپي 5/3اينچي مقايسه كنيد. به نتيجة جالبي مي‌رسيد. ديسكهاي فلاپي را از لحاظ تراكم با واحد شيار در اينچ (tracks per inch) يا به اختصار tpi مي‌سنجند. ديسكهاي فلاپي 5/3اينچي با تراكم بالا tpi96 دارند، در حالي كه سي‌ديها 16000 شيار در همان فضا دارند.

هنگام خواندن محتويات ديسك، ديسكران نور ليزر را به ديسك مي‌تاباند، نور تابيده شده از حفره (pit) و سطح (land) منعكس مي‌شود. نظر به اين كه حفره‌ها عميق‌تر از سطوح هستند، بين نور بازتابي سطح و نور بازتابي حفره اختلاف زماني اندكي وجود دارد. عمق حفره‌ها طوري طراحي مي‌شود كه دقيقاً نصف يك طول موج خاص باشد.

در نتيجه، اشعه‌هاي مجاور ليزر در لبه‌ها (گذر بين حفره و سطح) همديگر را حذف مي‌كنند. نور ليزري كه به حفره و به سطح برخورد مي‌كند به طور كامل منعكس مي‌شود، در حالي كه در قسمت گذر بين آنها تقريباً هيچ نوري منعكس نمي‌شود. در ديسكران مداري حاوي ديودهاي حساس به نور است كه انعكاس نور را تشخيص مي‌دهد و سيگنالهاي اطلاعاتي لازم را توليد مي‌كند.

سرعت متغير دوران

طول قطاعهاي سي‌دي برابر است. اين خصوصيت يكي از موارد اختلاف سي‌دي با ديسك سخت است. مهم نيست كه شيار (track) كجا باشد، قطاعها همواره طول مساوي دارند. تعداد قطاعها در لبه‌هاي بيروني سي‌دي بيشتر از لبه‌هاي دروني آن است.

براي اين كه نور ليزر بخشهاي مختلف سي‌دي را بپيمايد سرعت روي هر قطاع يكسان است. دقيقاً ـ ()ثانيه لازم است تا يك قطاع را بپيمايد. اين بدان معني است كه سرعت دوران بايد متغير باشد. وقتي نواحي نزديك به لبة بيروني خوانده مي‌شود، سرعت خيلي زياد است، وقتي نواحي داخلي خوانده مي‌شود سرعت كاهش مي‌يابد.

سرعت خواندن سي‌دي همواره 3/1متر در ثانيه است. وقتي هد(head) خواندن روي لبة بيروني باشد، سي‌دي 500دور در ثانيه مي‌چرخد، در حالي كه وقتي هد روي لبه‌هاي داخلي باشد 200دور در ثانيه مي‌چرخد.

وقتي اطلاعات در قطاعهاي هم‌اندازه ذخيره شده باشد، مانند نحوة ذخيره در سي‌دي، آن را حالت CLV(Constant Liner Velocity)  يا «سرعت خطي ثابت» مي‌گويند.

ديسكهاي سخت شيارهاي فراواني به صورت دايره‌هاي متحدالمركز دارند. تعداد قطاعهاي هر شيار با شيارهاي ديگر برابر است. روش خواندن اطلاعات در ديسكهاي سخت به روش () يا «سرعت زاويه‌اي ثابت» مشهور است.

ساختمان قاب در CD-ROM

 

 

 

كتابخانة كامپيوتري

كتابخانة مرجع خانه يا دفتركار خود را مي‌توانيد به گونه‌اي درست كنيد كه بسيار كوچك باشد: كتابخانة سي‌دي‌رامي (CD-ROM). ديگر ضرورتي وجود ندارد كه مجموعه‌اي دائره‌المعارف به همراه كتب مرجع تاريخي، لغت‌نامه، تزاروس و مانند آن را براي اجراي كارهاي پژوهشي خود در يك كتابخانة بزرگ گرد بياوريد. بسته‌هاي نرم‌افزاري مرجع جامع حجم عظيمي از اطلاعات مورد نيازتان را يكجا و به راحتي در اختيارتان مي‌گذارند و ديگر فقط ثروتمندان نيستند كه مي‌توانند انواع مرجعها را دم‌دست داشته باشند.

به جاي كتابهاي مرجع پرحجم مي‌توانيد از چند سي‌دي‌رام بهره بگيريد.

Bookshelf 98

براي نگهداري نسخه‌هاي چاپ شدة همة موارد موجود در اين سي‌دي‌رام به يك كتابخانه نياز داريد. ده مرجع اين سي‌دي‌رام حاوي 2500 تصوير، بيش از پنج ساعت قطعات صوتي، و 100 قطعة ويدئويي و متحرك است. اين ده مرجع عبارتند از:

American Heritage Dictionary

Roget’s Thesareus

Columbia Dictionary Of Quotations

Encarta 98 Desk Encyclopedia

Encarta 98 desk Word Atlas

The People’s Chronology

The 1997 World Almanac and Facts

International Direcrory 98

Computer/Internet Dictionary

يكي از ويژگيهاي اين سي‌دي‌رام آن است كه روش جستجوي اطلاعات را مي‌توانيد برطبق سليقة خود تعيين كنيد. مي‌توانيد تحقيق خود را به يكي از كتابهاي مرجع، تركيبي از آنها، يا هر ده مرجع محدود كنيد. ساده‌ترين راه براي تعيين روش جستجو، تقه زدن روي كلمة Advanced Search است كه در پايين صفحة نمايش قرار دارد. اين كار يك پنجرة گفتگو باز مي‌كند كه در آن مي‌توانيد كتابهايي را انتخاب كنيد كه جستجوي خود را مي‌خواهيد به آنها محدود كنيد.

برچسب Search All به شما امكان مي‌دهد كه جستجو را محدود به مقاله‌هايي دربارة موضوع مورد نظرتان كنيد و يا همة مقاله‌هايي را بيابيد كه حاوي كلمه يا عبارتت مورد نظرتان است. اگر جستجوي شما در يك كتاب مرجع نتواند مقاله يا مقاله‌هايي براي كلمة موردنظر شما پيدا كند، برنامه به شما مي‌گويد كه يك جستجو در همة كتابها (all-Books) انجام دهيد.

وقتي يكي از كتابهاي مرجع را باز كنيد از طريق فراپيوندها (hyperlink) مي‌توانيد به اصطلاحات و مقالات مرتبط دسترسي پيدا كنيد (فراپيوند يك نماد يا icon، تصوير، يا يك كلمه در يك فايل است كه وقتي روي آن تقه بزنيد فايل ديگري را براي تماشا كردن به طور خودكار باز مي‌كند). يك روش ديگر براي يافتن اطلاعات بيشتر، تقه- راست زدن روي هر كلمه‌اي در يك مقاله است. يك منو ظاهر مي‌شود، مورد Find in را انتخاب كنيد و سپس كتابي را برگزينيد كه مي‌خواهيد جستجوي خود را براي آن كلمه در آن انجام دهيد.

برچسب find Media محتويات چندرسانه‌اي موجود در كل اين بستة نرم‌افزاري را جستجو مي‌كند. در يك جستجوي مبتني بر چندرسانه‌اي براي «Special Olypics» يك تعريف لغوي به اضافه 30ثانيه قطعة ويدئويي از قهرمانان المپيك با شرح صوتي دربارة بازيها و شركت كنندگان به دست آمد.

البته، Bookshelf براي هر موضوعي اطلاعات مفصل نمي‌دهد، حتي براي هر موضوعي مطلب ندارد؛ به عنوان مثال، با كمال تعجب در بخش واژه‌نامة «كامپيوتر/اينترنت» آن دربارة «ديسك‌سخت» چيزي نيامده است.

Compton’s Home Library:

The Complete Reference

Collection 1998

كامپتون نيز همچون بوك‌شلف ده كتاب مرجع را در خود دارد كه حاوي هزاران مقاله، عكس، و قطعه‌هاي ويدئويي و صوتي است. آنها عبارتند از:

Compton’s Concise Encyclopdia

1997 World Almanac Book of Facts

Merriam Webster Concise Handlbook for Writers

Compton’s Concise Atlas

Merriam- Webster’s Geographical Dictionary (3^rd Edition)

Columbia University Complete Home Medical Guide (3^rd Revise Edition)

World History: A Dictionary Of Important People, Places and Events

Compton’s Internet Directory

Webster’s New World Thesareus

يك خصوصيت ممتاز كامپتون آن است كه دو نوع فراپيوند (hyperlink) در مقالات دارد. يك نوع آن، پيوندي داخلي به رنگ ارغواني است كه شما را به ساير مقالات آن كتاب هدايت مي‌كند. نوع ديگر، كه به وسيلة نمادهاي (icons) كتابها مشخص مي‌شود، شما را به بخشهاي ديگر كتابخانه مي‌برد.

اطلس آن نيز پيوندهايي به بخشهاي ديگر دارد. همة نقشه‌ها با يكديگر و فرهنگ جغرافيايي ربط پيدا مي‌كنند.

بيش از 5000 تصوير، بيش از 50 قطعة ويدئويي و متحرك، و بيش از 300 جدول، نقشه و نمودار دارد.

Encarta 98 Reference

چنان پرمحتواست كه به پنج سي‌دي نياز دارد: دو سي‌دي براي Encarta 98 Encyclopedia، و يكي براي Research Organizer.

اينكارتا همچون كامپتون نتايج پرحجمي را فراهم مي‌كند. يك عيب اينكارتا آن است كه ممكن است همة تصاوير و قطعات ويدئويي روي ديسكي كه فعلاً با آن كار مي‌كنيم وجود نداشته باشد و به ما پيغام داده شود كه يك سي‌دي ديگر را در ديسكران قرار دهيم.

بخش Media Features (چندرسانه‌اي) حاوي نقشه‌هاي جهان، گاهشمارهاي تاريخي و فرهنگي، يك گالري، و گشتهاي مجازي محلهاي مختلف است. امكانات اتصال به وب جهان‌پهنا و استفاده از پايگاه Encarta Web را نيز دارد.

برنامة «سازمان دهندة تحقيق» (Research Organizer) به شما امكان مي‌دهد كه تحقيقات خود را به صورت يك گزارش در آوريد و چاپ كنيد.

بخش Witrual Globe آن امكانات متنوعي دارد كه در زير به پاره‌اي از آنها اشاره مي‌شود.

Find a Place (پيدا كردن يك مكان) به شما امكان مي‌دهد كه شهر، كشور، كوه، كوير، رود، درياچه، و درياهايي را كه مي‌خواهيد پيدا كنيد. مي‌توانيد روي يك منطقه تقه (click) بزنيد و نقشه‌ها و اطلاعات مربوط به آن منطقه را بررسي كنيد.

Leam About the Earth (يادگيري دربارة كرة زمين) به شما ياد مي‌دهد كه نقشه‌ها را چطور بخوانيد. چهار بخش دارد كه دربارة دنياي فيزيكي و مردم‌شناسي مطالب فراواني در اختيارتان مي‌گذارد.

Take a World Flight Virtual Globe (پرواز بر فراز دنيا) جالبترين بخش () است. هر محل را به صورت سه‌بعدي مي‌توانيد تماشا كنيد، گويي از يك هواپيما برفراز آن محل در حال پرواز هستيد. افزون بر اين، مي‌توانيد سرعت «هواپيما» را كنترل كنيد و از زواياي مختلف به محل نگاه كنيد. البته، تصاوير كمي دانه‌دانه نشان داده مي‌شوند و همة محلهاي دنيا در اين پرواز قابل رؤيت نيستند.

شايد بتوان گفت كه اينكار تا بهترين مرجع جامع در بسته‌هاي نرم‌افزاري معرفي شده در اين مقاله باشد. اگر به همة بخشهاي اين مرجع جامع نياز نداشته باشيد مي‌توانيد فقط بخشهاي مورد نظر خود را بخريد.

Penguin Hutchinson

Reference Library

كتابهاي مرجعي كه در اين سي‌دي گنجانده شده‌اند به قرار زيرند:

Helicon Book of Days

Hutchinson Encyclopedia

Longman Dictionary of the English Laonuage

The New Penguin Dictionary of Quatations

Chronolgy of World History

Roget’s Theasreus

Usage and Abusage

آرايش ساده‌اي دارد. نمادهاي مربوط به كتابهاي مرجع در يك قفسه جاي گرفته‌اند. تقه زدن روي هر نماد، امكان باز كردن آن كتاب را فراهم مي‌كند. جستجوي خود را در همة كتابها نيز مي‌توانيد انجام بدهيد.

قيمتهاي كتابخانه‌هاي سي‌دي‌رامي:

Bookshelf 98

95/54دلار

Encarta 98 Reference Suite Deluxe

95/79دلار

Compton’s Home Library: The Coplete Reference Collection 1998

95/44دلار

Penguin Hutchinson Referencd library

95/49دلار

كتابهاي رنگي استاندارد ديسكهاي فشرده

براي ديسكهاي فشرده-با آن كه وسايل نسبتاً جديدي هستند- استانداردهاي مختلفي وضع شده است. در اوايل دهة 1980 شركتهاي فيليپس و سوني در نشست خود «استاندارد صوت ديجيتالي ديسك فشرده» را وضع كردند كه بعدها به «كتاب قرمز» شهرت يافت. اين استاندارد به صورت استاندارد غالب ديسكهاي صوتي درآمد، و بدين معني است كه هر نوع سي‌دي صوتي روي همة گرداننده‌هاي سي‌دي صوتي قابل اجراست. استانداردهاي ديگر با نامهاي كتاب زرد، كتاب سبز و كتاب نارنجي وضع شده است. رنگها به رنگ نور ليزر به كار رفته در گردانندة سي‌دي اشاره دارد. مجموعة كامل كتابها را كتابهاي رنگين‌كمان ناميده‌اند.

كتاب قرمز (CD-DA)

Compact Disc Digital Audio Standard

استاندارد صوت ديجيتالي ديسك فشرده

در CD-DA شيارها (track) به قطاعهاي (sector) يك هفتادوپنجم ثانيه‌اي تقسيم مي‌شود، هر قطاع 2352بايت به صورت ديجيتال دارد. دو لاية تصحيح خطا براي هر قطاع تعريف مي‌كند به نامهاي EDC و ECC. در صورتي كه روي ديسك فشرده خش بيفتد و يا گردوخاك بنشيند تصحيح خطا نقش مهمي بازي مي‌كند. زيرا بخشهاي از بين رفته را مجدداً بازسازي مي‌كند و در نتيجه پخش موسيقي بي‌وقفه ادامه مي‌يابد . هر قطاع 98 بايت كنترل نيز دارد كه اطلاعات زماني را كنترل مي‌كند و دستگاه پخش سي‌دي از آن براي نشان دادن مدت هر قطعة موسيقي بهره مي‌گيرد.

كتاب زرد (CD-ROM)

Compact Disc-Read Only Memory

ديسك فشرده-حافظة فقط خواندني

ديسك فشرده زماني براي صنعت كامپيوتر اهميت يافت كه فيليپس و سوني به اخذ تصميم دربارة مرحلة دوم استانداردهاي سي‌دي پرداختند: استانداردهاي CD-ROM يا كتاب زرد. علاوه بر استانداردهايي كه براي شيارهاي ويدئويي در كتاب قرمز داده شد. كتاب زرد دو استاندارد جديد را معرفي كرد: «حالت (mode) يك» سي‌دي‌رام براي داده‌هاي كامپيوتري و «حالت دو» سي‌دي‌رام براي داده‌هاي فشرده شدة صوتي و تصويري/ويدئويي.

«حالت يك» سي‌دي‌رام: اين حالت نواحي داده‌‌اي 2352بايتي تعريف شده در استانداردهاي كتاب قرمز را به صورت زير تقسيم ميكند: دوازده بايت براي همزماني؛ چهار بايت براي اطلاعات اوليه؛ 2048بايت داده‌هاي اصلي؛ و 288بايت براي تشخيص و تصحيح خطا.

«حالت2» سي‌دي‌رام: «حالت‌دو» كاربرد 2352بايت را به صورت زير تعريف مي‌كند: 12بايت اطلاعات همزماني؛ 4بايت اطلاعات اوليه؛ و 2326بايت اطلاعات اصلي يا كاربر.

در اين حالت فضاي مورد استفاده براي داده‌هاي اصلي بيشتر است. ديسكهاي «حالت‌دو» معمولاً در فرمت XA به كار مي‌روند. ديسكهاي سي‌دي‌رام «حالت‌دو» را به وسيلة هر گردانندة استاندارد سي‌دي‌رام مي‌توان خواند ولي نرم‌افزار ويژه‌اي براي اين كار لازم است تا داده‌هاي اصلي را دريابد. اين حالت اجازه مي‌دهد تا داده‌هاي صوتي و ويدئويي/تصويري به صورت فشرده نيز ذخيره شوند.

CD-ROM/XA: گام بعدي در تكنولوژي سي‌دي وضع فرمت فايل براي داده‌هاي صوتي و ويدئويي/تصويري بود. سوني و فيليپس آن را تعريف كردند. ديسك XA داراي صوت فشرده شده و داده‌هاي كامپيوتري است كه در يك شيار جاي مي‌گيرند، در نتيجه همزمان با پخش موسيقي مي‌تواند داده‌هاي كامپيوتري را بخواند. اين پيشرفت بسيار چشمگيري در تكنولوژي كتاب زرد بود.

كتاب سبز (CD-I)

Compact Disc Interactive

براساس سيستم عامل CD-RTOS است و در نتيجه سازگار با پي‌سي نيست. استاندارد اين كتاب نيز استقرار داده‌هاي صوتي و داده‌هاي كامپيوتري در يك شيار را فراهم مي‌سازد. گردانندة CD-I يك كامپيوتر 32بيتي بر اساس پردازندة 68020 است كه به يك نمايشگر يا تلويزيون وصل مي‌شود. گرافيك ديجيتالي را نمايش مي‌دهد و مي‌تواند صوت را پخش كند. ديسك CD-I داراي شيارهاي صوتي است كه مي‌تواند روي هر دستگاه پخش سي‌دي پخش شود.

ديسك CD-Bridge: به وسيلة سوني، ميكروسافت و فيليپس وضع شد و روشي را براي قرار دادن اطلاعات اضافي در يك شيار CD-ROM/XA تعريف مي‌كند به طوري كه بتواند روي گردانندة CD-I و دستگاه پخش سي‌دي XA پخش شود. شناخته‌شده‌ترين نوع اين استاندارد ديسك Photo CD است كه به وسيلة كداك ساخته شد. فتوسي‌ديها مي‌توانند روي دستگاههاي پخش CD-I، كامپيوترهايي كه گردانندة CD-ROM/XA دارند و همچنين دستگاههاي پخش خاص فتوسي‌دي اجرا شوند.

كتاب نارنجي

استانداردهاي جديد سي‌دي را تعريف مي‌كند كه به شما اجازه مي‌دهد داده‌هاي صوتي و/يا داده‌هاي كامپيوتري را روي ديسك بنويسيد. در زير دو استاندارد كتاب نارنجي مي‌آيد.

1.Compact Disc-Magneto Optical(CD-MO): اطلاعات روي ديسك CD-MO را تعريف مي‌كند.

2.Compact Disc-Write Once (CD-WO) استاندارد اطلاعات مربوط به نحوة توليد سي‌دي است.

كتاب سفيد

استانداردهاي سي‌دي ويدئويي را تعريف مي‌كند. كه به وسيلة فيليپس و JVC وضع شده است و در برنامه‌هاي كاربردي كه در آن‌ها تلفيق ويدئوي كاملاً متحرك و صورت مورد نياز است به كار مي‌رود. اين استاندارد را سوني و ماتسوشيتا نيز حمايت مي‌كنند.

اين تكنولوژي از استانداردهاي ISO MPEG1 براي فشرده‌سازي ويدئو و صوت به صورت 50 به 1 بهره‌ مي‌گيرد.

تعمير و نگهداري ديسكهاي ليزري

تميز كردن و تعمير ديسكهاي ليزري خراشيده شده

اغلب اشكالاتي كه در استفاده از سي‌دي‌ها به وجود مي‌آيد ناشي از خود سي‌دي‌هاست و نه ديسكران آن. تميز كردن سطح يك سي‌دي يك مشكل روزانه نيست و يقيناً شما به يك دستگاه تميزكنندة فانتزي براي آن احتياج نداريد.

در مقابل، فقط يك پارچة نرم يا دستمال كاغذي خيس و در صورت نياز مقدار كمي مواد شويندة رقيق كافيست. صابون سفيد و زرد توصيه مي‌شود

نكتة جالب اين است كه بر خلاف حركت دايره‌اي‌واري كه سي‌دي دارد، بهتر است از داخل سي‌دي به سمت لبة آن به صورت شعاعي دستمال را حركت دهيد. هرگز از حلالهاي قوي استفاده نكنيد! حتي لكه‌هاي سرسخت نيز در ادامة تلاش شما بالاخره تسليم خواهند شد. همچنين شستشو در زير آب جاري بسيار مفيد است.

پس از اين كار به آرامي با يك پارچة نرم و بدون پرز ديسك را خشك كنيد. از يك پارچة خشك و سخت استفاده نكنيد چون ذرات گرد و غبار موجب خراشيدگي سطح سي‌دي خواهند شد. مادة پلي كربناتي كه سي‌دي از آن ساخته شده است سفت و پرطاقت است، اما توقع نداشته باشيد كه در مقابل هر چيز دوام بياورد.

خراشيدگي‌هاي نازك معمولاً مسئلة مهمي نيستند ولي با بي‌احتياطي چرا ريسك كنيم؟ چيزي كه اغلب افراد از آن با خبر نيستند فن‌آوري رفع خطاي چند لايه در ديسكران سي‌دي است. بنابراين يك سي‌دي كثيف ممكن است فوراً مشكلات صوتي آشكاري به وجود نياورد بلكه حداقل باعث افت حداكثر كارايي نهايي صوتي مي‌گردد و خرابي‌هاي جدي‌تري در تنزل كيفيت صدا شامل نويز و يا قطع صدا به وجود خواهد آمد. اگرچه ممكن است اين اشكالات هميشه قابل تشخيص نباشند (بسته به محتويات سي‌دي موسيقي دارد). در مورد خطاهاي كوچكتر ديسكران معمولاً در ميان آنچه تصور مي‌كند نمونه‌هاي درست هستند تقريب مي‌نمايد و بدين ترتيب اصل داده‌ها را بازسازي مي‌كند در نتيجه وجود خطا را به سختي مي‌توان تشخيص داد. بعضي خطاها به وسيلة توانايي تصحيح كه براي كد كردن اطلاعات روي سي‌دي‌ به كار مي‌رود كاملاً مرتفع مي‌گردند. در اصل ممكن است يك سوراخ به قطر 5/2ميلي‌متر (كه در بعضي ديسكهاي آزمايشي وجود دارد) هم ناديده گرفته شود، اما تمام ديسكرانها كلية استراتژيهاي تشخيص و رفع خطا را به كار نمي‌گيرند.

آيا آلودگي ديسك مي‌تواند موجب خرابي ديسكران شود؟

مطلب متداولي كه ممكن است شما از فروشندگان محلي سي‌دي بشنويد اينست كه سي‌دي‌هاي كثيف ممكن است خسارت غير قابل جبراني به دستگاه شما وارد نمايند، پس يك كيت پاكسازي سي‌دي با قيمت مناسب از ما بخريد… و يا آلودگي و گرد و غبار روي عدسي ليزر ممكن است باعث بالارفتن حرارت و آتش گرفتن سيستم گردد. و در اينجا به شما پيشنهاد خريد يك سي‌دي داراي يك برس كوچك كه لنز را تميز مي‌نمايد، كنند…

اين گونه كالاها كلاً بي‌مصرف هستند. قدرت ليزر سي‌دي كمتر از يك ميلي‌وات است و در لنز متمركز نمي‌شود و آن سي‌دي‌هاي تميزكننده كه داراي برس كوچكند تقريباً به جز براي پاك‌كردن مقادير كمي غبار خشك درساير موارد بي‌مصرفند. اگر لنز يا ديسك كثيف باشد بدترين چيزي كه اتفاق مي‌افتد اينست كه دستگاه نمي‌تواند به درستي كار كند. ممكن است نويز شنيدني يا عدم تغيير صحيح شيارهاي پديد آيد و يا گردش سي‌دي در زمانهايي اتفاقي ختم شود و يا حتر سي‌دي قابل تشخيص نباشد اما قطعات الكترونيك در اثر آلودگي ديسك يا لنز ذوب نخواهند شد. به طور خلاصه تقريباً غير ممكن است كه سي‌دي كثيف آٍسيبي به دستگاه پخش وارد نمايد و لنز كثيف تنها باعث عدت تشخيص ديسك يا شبيه به آنچه در مورد ديسكهاي كثيف به وجود مي‌آيد، گردد به هر حال ليزر باعث آتش‌سوزي نمي‌گردد.

تنها آسيب ممكن اين است كه شما يك سي‌دي شكسته يا ترك خورده را داخل دستگاه وارد كنيد و با برخورد به لنز آسيب برساند.

در هر حال شما احتياجي به تميزكننده‌هاي فانتزي نداريد، آب و صابون و پارچة نرم همان كار را انجام خواهند داد. اگر سي‌دي به نظر تميز مي‌رسد احتمالاً‌مشكلي ندارد اما اگر لك و اثر انگشت‌هاي زياد مشاهده مي‌شود تميز كردن آن مي‌توان موجب بهبود كيفيت محسوسي گردد. توجه كنيد كه يك لنز يا سي‌دي كثيف در بهترين دستگاه هم ممكن است باعث پخش صداي نامطلوب شود اما باعث تخريب دستگاه نمي‌شود.

تعمير سي‌دي‌هاي خراشيده شده

اگر سي‌دي‌ مورد علاقه شما به طور شديدي خراشيده شده است (احتمالاً توسط كودك 5سالة شما كه تصميم داشته با آن يك اسبا‌ب‌بازي زيبا بسازد) آيا كاري هست كه بتوانيد انجام دهيد؟ پاسخ مثبت است. در حقيقت سه روش اصلي براي تعمير سي‌دي‌هاي خراشيده وجود دارد. آنها عبارتند از: مواد سايندة سبك – پركننده‌ها و مشعل دمنده

مواد سايندة سبك

از پوليش مبلمان يا پلاستيك يا پوليش فلزات يا خميردندان در جهت از بين بردن خراش‌هاي جزئي استفاده كنيد (در مورد تخريب بيشتر سي‌دي‌نگران نباشيد، اگر سي‌دي خوانده نمي‌شود شما آسيب بيشتري نمي‌توانيد به آن بزنيد!)

هنگامي كه مواد فوق را بر روي سي‌دي مالش مي‌دهيد از مركز به سمت لبه‌ها حركت كنيد. يك دستگاه پخش سي‌دي مي‌تواند از خراشهاي عمود بر شياري (track) به سادگي عبور نمايد اما خراشهايي كه موازي شيار (track) هستند تمام مشكلات را به وجود مي‌آورند.

اگر خراش جزئي است يك ساينده سبك مي‌تواند به كلي آن را برطرف نمايد. اين روش زماني مؤثرتر است كه سطح ديسك روي زمين كشيده شده يا ساييده شده باشد نه اين كه خراش عميقي داشته باشد.

پركننده‌ها: (Fillers)

اين مواد شامل مواردي از قبيل واكس اتوموبيل يا واكس پاركت مي‌باشند. آنها را بر تمام سطح CD بماليد و به وسيلة يك پارچه نرم و بدون پرز پرداخت نماييد.

پركردن خراشهاي بزرگتر امكان پذير است اما مراقب باشيد كه ديسك تعمير شده در آينده در معرض خرابي مجدد قرار خواهد داشت.

اين تكنيك كارايي دارد چون واكس فضاي هرچند عميق داخل خراش را پر مي‌كند.

مشعل دمنده (Blow torch):

افرادي كه حداقل چند سال در يك فروشگاه كرايه (CD) كار كرده‌اند بر روي اين تكنيك قسم مي‌خوردند! تصور مي‌شود آنها با يك مشعل بوتان كوچك (سايز قلمي) و زيردستي و مهارت بالا، لاية سطحي سمت خواندني ديسك را ذوب مي‌كنند به طوري كه خراش و لكه‌هاي زشت به خوبي ذوب گرديده و مرتفع گردند. البته خطرات آشكاري در استفاده از آتش بر روي پلاستيك وجود دارد ولي اين آخرين چاره كارست. نمي‌توان گفت كه چند سال تجربه و تمرين براي گرفتن ليسانس تعمير سي‌دي لازم است. من شخصاً به شدت به اين روش مشكوك هستم و مظنون به اين كه از بين رفتن سي‌دي نتيجة كار خواهد بود. اين نتيجه بحث ما در مورد خود سي‌دي بود. اگر مشكل با تميز كردن ديسك حل نشد ممكن است ايراد از دستگاه پخش سي‌دي يا ديسكران سي‌دي‌ باشد.

رعايت موارد ايمني در تمام لحظات

اگر چه در تعمير ديسكران سي‌دي خطرات بالقوة كمتري در مقايسه با مونيتور و يا تلويزيون يا اجاق ميكروويو وجود دارد ولي بازهم احتياط در هنگام كار روي دستگاه روشن (با درب باز) لازم است. ممكن است قطعات يا سيمهاي لختي در اطراف ورودي سيم برق دستگاه (از قبيل ترانسفورماتور يا كليد قطع و وصل) وجود داشته باشد پس براي اجتناب از شوك الكتريكي از آنها پرهيز كنيد يا آنها را نوار پيچي نماييد. در مورد دستگاههاي قابل حمل، به علت پايين بودن ولتاژهاي داخلي، احتمال شوك در مقايسه با صدمات تصادفي كه ممكن است به دستگاه در اثر بي‌احتياطي وارد شود خيلي ضعيف است.

ليزر موجود در يك ديسكران سي‌دي، مادون قرمز است و معمولاً در طول موج 780 نانومتر كار مي‌كند كه در لبة طيف مرئي نور است و براي تمام مقاصد و اهداف نامرئي است. توجه كنيد كه اين پرتو از قدرت بسيار كمي برخوردار است (زير يك ميلي‌وات) و خطر خيلي جزئي دارد. با اين وجود در هنگامي كه دستگاه روشن است از نزديك به لنز نگاه نكنيد!

توجه: در اغلب ليزرهاي نوع سي‌دي چنانچه از زاوية مايل به لنز نگاه كنيد، نقطة قرمز ضعيفي مي‌بينيد به اندازة يك نقطة پااين جمله. اين تشعشع به نظر قوي نمي‌رسد و ممكن است يك پرتو ساختگي (قلابي) از قسمت قرمز طيف نوري يا تنها عكس‌العمل چشم شما در مقابل انرژي نزديك مادون قرمز پرتو اصلي باشد. در هر صورت دچار اشتباه نشويد و فكر نكنيد كه پرتو ليزر اين قدر ضعيف است. پرتو اصلي تا 000/10برابر قويتر است! مراقب باشيد! به هر حال نقطة قرمز علامت خوبي است براي نشان دادن اين كه ليزر فعال مي‌باشد. براي اطمينان بيشتر شما به يك نشانگر مادون قرمز (IR detector) براي تأييد وجود پرتو ليزر احتياج داريد. مدارهاي تست اشعه مادون قرمز كنترل از راه دور دستگاههاي صوتي تصويري مي‌تواند براي اين منظور به كار برده شود.

 

 

نكاتي در مورد مشكلات:

از آنجايي كه در رفع مشكلات الكترونيك بسياري از مسائل راه‌حل‌‌هاي ساده‌اي دارند، به سرعت فرض را بر اين نگذاريد كه مشكل شما تركيبي از خرابي‌هاي از نوع پيچيده و مركب است. مشكل فقط لنز كثيف يا تسمة خراب سي‌دي باشد. سعي كنيد به خاطر داشته باشيد كه مشكلات اغلب راه‌حل‌هاي ساده‌اي ندارند. مثلاً در ديسكراني كه آخرين شيار (شماره 6) را پخش نمي‌كند احتمالاً چرخ‌دنده‌هايي كه پيكاپ نوري را حركت مي‌دهند نياز به روغنكاري دارند. نوعاً مشكلاتي كه ما قصد حل آنها را داريم مشكلات پخش هستند از قبيل نويزهاي صوتي اتفاقي (پارازيت) يا پرش و رد كردن قسمتايي از صدا. هنگامي كه سعي در تشخيص اشكالهاي يك ديسكران CD-ROM كامپيوتر را داريم نيز با پخش يك سي‌دي‌صوتي كار را شروع مي‌كنيم.

خواندن داده‌ها خيلي حساستر است چون روند تصحيح خطا بايستي كامل باشد. اما اگر سي‌دي صوتي كار مي‌كند شما خواهيد فهميد كه پيكاب نوري و اكثر سيستم‌هاي خودكار الكترونيكي درست كار مي‌كنند. ديسكران سي‌دي كه يك سي‌دي صوتي را پخش نمي‌كند شانسي براي خواندن سي‌دي ويندوز 95 نخواهد داشت. اگر شما در مورد اشكالي گيج نخواهد داشت. اگر شما در مورد اشكالي گيج شده‌ايد رهايش كنيد. گاهي اگر اجازه دهيد مشكل در ذهن شما معلق بماند منجر به يافتن موفقيت آميزترين راه حل‌ مي‌شود. هرگز وقتي واقعاً‌ خسته شده‌ايد كار نكنيد چون اغلب خطرناك و بي‌فايده خواهد بود. هنگام كار با دستگاههاي دقيق، يادداشت برداشتن و كشيدن نمودار را فراموش نكنيد. اين كار باعث مي‌شود براي سواركردن دو باره دستگاه دچارمشكل نشويد.

اكثر كابلها و رابطها در مقابل اتصال غلط محافظت شده‌اند ولي هميشه مشكل اين نيست. پيچ‌هاي دستگاه كه ظاهراً قطر يكساني دارند ممكن است داراي طولهاي متفاوت باشند يا دنده‌هاي مختلف داشته باشند. قطعات كوچك ممكن است در بيش از يك جهت يا مكان قابل اتصال باشند وشما را گيج كنند سعي كنيد از جعبه‌هاي قرص يا قوطي پلاستيك مشبك كه براي ساخت مكعبهاي يخ به كار مي‌روند براي مرتب كردن پيچ‌ها و ساير قطعات به ترتيب استفاده نماييد.

نكته قابل توجه ديگر تخليه الكتريستة ساكن است. بعضي از قطعات الكترونيك ديسكران سي‌دي در مقابل الكتريستة ساكن حساس هستند. نيازي نيست كه روي تخته بنشينيد اما از پوشيدن لباسهاي پشمي اجتناب كنيد و در هنگام كار سعي كنيد كه قبل از لمس قطعات، خود را با دست زدن به بدنة فلزي يا ميز يا زمين از الكتريسيته ساكن عاري كنيد. استفاده از مچ بند ضد الكتريسيتة ساكن نيز ايدة خوبي است.

تا وقتي با قطعات نوري ديسكران مشكلي نداريد احتياجي به وسايل و ابزار مخصوص هم ندارد. كتاب راهنماي سرويس به شما خواهد گفت كه در صورت برخورد با چنان مشكلاتي به چه نوع وسايلي نياز است.

در خاتمه براي دريافت اطلاعات كلي در مورد تعميرات و رفع مشكلات الكترونيك به پايگاه Web زير سر بزنيد.

www.repairfay.org

رفع اشكال ديسكران سي‌دي‌رام

حل مسائل نصب و كار ديسكران سي‌دي‌رام

عبارت «ديسكران ليزري» معمولاً‌ به وسايل ذخيره‌اي اشاره دارد كه از يك ليزر براي نوشتن داده‌ها در رسانة ذخيره يا خواندن داده‌ها از آن بهره مي‌گيرد. اين گروه از وسايل ذخيره‌گر بر گنجايش شامل وسايل زير است: ديسكران «ديسك فشرده – حافظة فقط خواندني[14]» يا سي‌دي‌رام (CD-ROM)؛ ديسكران «ديسك فشرده –ضبط شدني[15]» (CD-R)؛ ديسكران «ديسك فشرده- بازنويسي پذير[16]» (CD-RW)؛ و ديسكران «ديسك ويدئويي ديجيتال[17]» (DVD).

از يك نقطه نظر علمي، ديسكرانها يكي از مهمترين وسايل الحاقي به كامپيوترهاي شخصي در دهة گذشته بوده‌اند. ديسكرانها براي نگهداري برنامه‌هاي بزرگ طراحي شده‌اند؛ آنها طوري طراحي نشده‌اند كه در صورت خرابي، آماتورها بتوانند آنها را تعمير كنند. با وجود اين، بعضي از اشكالات سادة اين وسايل را مي‌توانيد حل كنيد. در اين مقاله به شما كمك خواهيم كرد كه بعضي از مسائل معمول را كه براي معمول‌ترين ديسكرانها اتفاق مي‌افتد حل كنيد؛ بله، منظورمان ديسكرانهاي سي‌دي‌رام است. همچنين بعضي از مسائل را كه به سرويس حرفه‌اي نياز دارند شرح خواهيم داد.

 

مسائل نصب

اكثر ديسكرانهاي جديد سي‌دي‌رام از نوع «وصل و بازي» (Plug-and-play) هستند، كه بدين معني است كه آنها بايد به راحتي نصب شوند. و در اكثر مواقع واقعاً نصب آنها ساده است. اما اكث مواقع به معني هميشه نيست، و كساني هستند كه مي‌توانند داستهايي هراس‌آور از بيراهه رفتن فن‌آوري«وصل و بازي» به شما بگويند. خوشبختانه، فن‌آوري وصل و بازي در چند سال گذشته پيشرفت كرده است، و بسياري از مسائل اولية آن حل شده است. با وجود اين، اين حرف به معني آن نيست كه هرگز به هنگام نصب ديسكران سي‌دي‌‍رام مسئله‌آي برايتان به وجود نخواهد آمد. بلكه منظور اين است كه علت مسئله بيشتر در خطاي انساني يا كژكاري مكانيكي بايد باشد تا مسئلة فن‌آوري وصل و بازي.

براي به حداقل رساندن اشكالات به هنگام نصب ديسكران سي‌دي‌رام، دفترچة راهنماي آن را پيش از شروع مي‌كنيد، رهنمودها را به دقت دنبال كنيد. پيش از بستن درپوش جعبة كامپيوتر از محكم‌بودن اتصالات كابلهاي مطمئن شويد.

پس از آن كه ديسكران را در جعبة كامپيوتر نصب كرديد و نرم‌افزار برپاساي آن را به اجرا درآورديد نوبت يك مرحلة مهم فرا مي‌رسد. كامپيوتر خود را خاموش و مجدداً آن را روشن كنيد. ضمن راه افتادن كامپيوتر به چراغك جلوي ديسكران سي‌دي‌رام توجه كنيد. بايد به هنگام بارشدن سيستم عامل لحظه‌اي روشن شود. نور اين چراغ به معني فعال بودن ديسكران است. اگر چراغك ديسكران اصلاً روشن نشود لازم است اتصالات كابل تغذيه (Power) و كابل داده‌ها رابررسي كنيد (براي اين كار فراموش نكنيد كه اول كامپيوتر را خاموش كنيد). اگر مسئله حل نشد بايد نرم‌افزار را از نونصب كنيد. ممكن است دفعة اول كه نرم‌افزار را نصب مي‌كرده‌ايد اشتباهي رخ داده باشد، و لازم باشد كه مراحل برپاساطي نرم‌افزار را از نو طي كنيد. پس از نصب مجدد نرم‌افزار، كامپيوتر را مجدداً بوت كنيد. اگر بازهم چراغك روشن نشد، مي‌‌توانيد به اين نتيجه برسيد كه ديسكران خراب است. به عنوان آخرين وارسي، دكمة بيرون آورندة ظرف سي دي (eject) را بزنيد (كامپيوتر بايد روشن باشد) تا دريابيد كه آيا ظرف سي‌دي بيرون مي‌آيد تا نه. اگر چنين شود، ممكن است مسئله فقط يك چراغك سوخته باشد. در اين مورد مي‌توانيد ديسكران را به تعميرگاه ببريد تا چراغك را تعويض كننند.

شناسايي ديسكران

اگر اطمينان يافتيد كه به ديكسران برق مي‌رسد، بررسي كنيد كه آيا كامپيوتر آن را تشخيص مي‌دهد يا نه. اين كار در محيط سيستم عامل ويندوز ساده است. در ويندوز 1/3بخش file Manager، يا در ويندوز 95 و ويندوز 98 بخش my computer را باز كنيد وفهرست نمادهاي ديكسرانها را مرور كنيد. بايد براي هر ديسكران خود يك نماد (Icon) ببينيد. يكي از نمادها بايد مربوط به ديسكران سي‌دي‌رام نصب شده باشد.

اگر با داس كار مي‌كنيد، فهميدن اين كه كامپيوتر ديسكران سي‌دي‌رام را تشخيص داده است يا نه كمي دشوارتر است. بايد در سط فرمان داس حرف نمايندة ديسكران و بعد يك دو نقطه: را تايپ كنيد (مثلا :D) و كليد Enter را بزنيد. در پاسخ، اگر سطر فرماني بيابيد كه حرف نمايندة ديسكران سي‌دي‌رام را نشان مي‌دهد (مثلا> :D) در مي‌يابيد كه كامپيوتر ديسكران را مي‌شناسد. اما اگر پيام خطاي «ديسكران نامعتبر[18]» بيايد، كامپيوتر ديسكران را نشناخته است و بايد مسئله را حل كنيد.

سواي اين كه از چه سيستم عاملي بهره مي‌جوييد در صورتي كه كامپيوتر ديسكران را تشخيص ندهد نخستين كاري كه بايد انجام دهيد اجراي دو بارة نرم‌افزار نصب است. پس از تكميل عمليات نصب نرم‌افزار، كامپيوتر خود را از نو راه‌اندازي كنيد و بازهم بررسي كنيد كه آيا ديسكران قابل دستيابي هست يا نه. اگر چنين باشد مسئله حل شده است، وگرنه، ادامة مقاله را بخوانيد.

پيرو (slave) يا اصلي (master)؟ پس از بررسي نرم‌افزار و عدم نتيجه‌گيري، علت احتمالي عدم تشخيص ديسكران مسئلة تداخل ديسكران پيرو/اصلي است. به بيان ديگر، ممكن است در تنظيم پرش زنها (jumper) به هنگام نصب ديسكران اشتباهي رخ داده باشد.

ديسكران سي‌دي‌رام مانند ديسك سخت در پشت خود تعدادي پرش زن دارد. پرش زن كه يك كلاهك پلاستيكي است كه دو سوراخ دارد – در اصل يك سوئيچ باز/بسته براي يكي از تكاليف ديسكران است. در اين مورد، پرش زن تعيين مي‌كند كه ديسكران سي‌دي‌رام در حالت اصلي (Masterيا اوليه ياprimary) خواهد بود يا در حالت پيرو (slaveيا ثانويه يا secondary). معمولاً ديسكرانهاي سي‌دي‌رام به عنوان ديسكرانهاي اصلي نصب مي‌شوند لذا تنظيم پيش فرض (يا كارخانه‌اي) براي آنها حالت اصلي است. اما اگر ديسكران سي‌دي‌رام از طريق كابل داده‌هاي ديسك سخت به تخته مدار مادر (تخته مدار اصلي كامپيوتر كه همة قطعات و وسايل به آن وصل مي‌شوند) وصل شود، لازم است كه ديسكران سي‌دي‌رام را به حالت ديسكران پيرو تنظيم كنيد. اين بدين معني است كه بايد پرش زنها را در موقعيت پيرو قرار دهيد.

نحوة تنظيم ديسكرانها متفاوت است، بنابراين در اين مورد بايد به دفترچة راهنماي ديسكران مراجعه كنيد تا از نحوة تنظيم پرش‌‍زنها در حالت پيرو آگاه شويد. به دليل اندازة كوچك پرش‌زنها، به يك دم باريك يا موچين نياز خواهيد داشت.

پس از برپاسازي پرش‌زنها به حالت پيرو، دو باره كابل داده‌ها و تغذيه را بررسي كنيد و از محكم بودن اتصالات آنها اطمينان حاصل كنيد. سپس درپوش جعبة كامپيوتر را ببنديد. كامپيوتر را روشن و به File manager يا My computer نگاه كنيد يا دسترسي به ديسكران در داس را امتحان كنيد.

دستگاه ران (driver) را نداريد. تا چندي پيش، اكثر محصولات كامپيوتري را در جعبه‌هاي بسته‌بندي با همة وسايل لازم و به نام كيتهاي ارتقا مي‌فروختند (تا قبل از سال 1996)، و تقريباً‌مطمئن بوديد كه همة وسايل لازم را داريد. يكي از آن وسايل لازم، دفترچة راهنما بود. اين دفترچه‌ها متني فني و پيچيده داشتند ولي باز هم مي‌توانستند در رفع اشكال مفيد واقع بشوند. علاوه بر دفترچة راهنما، معمولاً يك ديسكت نيز در كيتها وجود داشت كه حاوي برنامة دستگاه ران (device driver) بود. (دستگاه ران برنامه‌اي است كه به وسايل جانبي امكان مي‌دهد با كامپيوتر ارتباط برقرار كنند.

زمانه عوض شده است. خوشبختانه، شركتهاي كامپيوتري به اهميت دفترچه‌هاي راهنما پي برده‌اند و آنها را به زباني ساده مي‌نويسند. متأسفانه، بعضي از واردكنندگان قطعات و وسايل كامپيوتري ايراني، گاهي اين دفترچه‌هاي را زائد تشخيص مي‌دهند و در همان كشور مبدً جا مي‌گذارند و اجناس خود را بدون اين دفترچه‌ها به فروش مي‌رسانند. از سوي ديگر، سيستم عاملهاي جديد خودشان حاوي كتابخانه‌اي بزرگ از برنامه‌هاي دستگاه ران هستند و در نتيجه بعضي از توليدكنندگان وسايل كامپيوتري از ارائة ديسكت يا سي‌دي دستگاه ران خودداري مي‌كنند. درست است،‌بسياري از وسايل ديگر به ديسكت حاوي دستگاه ران نياز ندارند. با آن كه بسياري از سازندگان ديسكران سي‌دي‌رام هنوز هم ديسكت حاوي برنامة دستگاه ران را به همراه ديسكران خود عرضه مي‌كنند بعضي از آنها براي كاستن از هزينه‌ها ارائة آنها را متوقف ساخته‌اند.

برنامة برپايي واقع در ديسكت عرضه شده به همراه ديسكران را به اجرا درآوريد؛ اين برنامه بايد بتواند دستگاه ران مناسب را پيدا كند. اگر سيستم عامل نتواند برنامة دستگاه ران را به هر دليل پيدا كند مجبور هستيد كه به سازنده يا پايگاه وب سازنده رجوع كنيد.

 

 

 

مسائل علمي

اگر كابلها محكم باشند، پرش زنها درست تنظيم شده باشند، نرم‌افزار نصب شده باشد، و دستگاه ران درست پيكربندي كرده باشد، ديسكران سي‌دي‌رام بايد درست كار كند مگر اين كه بازهم اشكالي در كار باشد. در زير چند مسئلة معمول كه ممكن است با آنها برخورد كرده باشيد آمده است.

سي دي صوتي به طور خودكار پخش نمي‌شود. ميكروسافت ويندوز 95 و ويندوز 98 را طوري طراحي كرده است كه سرگرم كنندگي كامپيوتر به حداكثر برسد. به عنوان مثال، سيستم عامل حاوي يك برنامة پخش سي‌دي صوتي (CD player) داخلي است. وقتي يك سي‌دي صوتي را در ديسكران قرار دهيد، كامپيوتر به طور خودكار برنامة CD Player را باز مي‌كند و شروع به پخش سي‌دي مي‌كند. دست كم، بايد چنين روي بدهد.

اگر چنين نباشد، روي نماد My computer تقه – راست بزنيد، سپس گزينه Properties را انتخاب كنيد. روي نوار device Manager در پنجرة System Properties تقه بزنيد. روي عنوان CD-ROM تقه – دو ضرب بزنيد، و سپس روي اسم ديسكران سي‌دي‌رام خود وقتي ظاهر شد تقه – دو ضرب بزنيد. در پنجره‌اي كه ظاهر مي‌شود، روي نوار Settings تقه بزنيد و اطمينان حاصل كنيد كه گزينة Auto Insert Notification فعال است (در مربع كنار آن بايد يك علامت فعال بودن وجود داشته باشد).

كامپيوتر خود را از نو راه‌اندازي كنيد، سپس سي‌دي صوتي را در ديسكران قرار دهيد. موسيقي بايد به طور خودكار پخش شود. اگر چنين نشد،‌ از وصل بودن بلندگوها و تنظيم بودن ولوم (بلندي صدا) اطمينان پيدا كنيد.

ديسكران نمي‌تواند بخواند. يك ديسكران سي‌دي‌رام به مدتي طولاني بايد بدون عيب كار كند اما سرانجام، مسئله‌اي ممكن است به وجود بيايد. ممكن است تروريستهاي ضد فن‌آوري ديسكران را بدزدند. يا ممكن است ديسكي را در ديسكران قرار دهيد و يك پيام خطاي آزاردهنده به شما بگويد كه ديسكران نمي‌تواند ديسك را بخواند.

اگر اين مورد آخري رخ دهد نخستين كاري كه بهتر است انجام دهيد بيرون آوردن ديسك و قرار دادن دو بارة آن در ظرف ديسك است. بايد بخش داده‌اي ديسك به طرف پايين و بخش برچسب‌دار آن به طرف بالا باشد. دكمةeject را بزنيد تا ظرف ديسكران به داخل برود. منتظر شويد و ببينيد آيا بازهم پيام خطا مي‌گيريد يا نه. اگر دوباره پيام خطا نيامد مسئله حل شده است. اما اگر پيام خطاي ديگري را دريافت كنيد ممكن است يك مسئلة جدي پيش‌آمده باشد. پيش از آن كه از ديسكران خود قطع اميد كنيد يك ديسك ديگر در ديسكران قرار دهيد چون ممكن است ديسكي را كه امتحان كرده‌ايد خراب بوده باشد. اين ديسك را روي يك كامپيوتر ديگر امتحان كنيد، اگر در آنجا هم درست كار نكرد مقصر يك ديسك خراب بوده است. گاهي ديسكهاي سي‌دي‌رام خراب نيز به بازار عرضه مي‌شود. ممكن است روي سطح ديسك نيز خش افتاده باشد.

اگر سطح ديسك سالم باشد و آن را روي كامپيوتر ديگري آزمايش كرده باشيد و مسئله‌اي نداشته باشد، احتمالاً‌ديسكران دچار اشكال سرخوردگي (Slippage) را شده است. بدين معني كه ديسك درست نمي‌چرخد. براي اين كه اين مسئله را بهتر توضيح بدهيم لازم است نگاهي به داخل ديسكران داشته باشيم. در مركز ديسكران سي‌دي‌رام بخشي شامل يك حلقة لاستيكي و يك آهنربا قرار دارد. وقتي ديسك را در ديسكران جاي مي‌دهيد، ديسك در حلقة لاستيكي استقرار مي‌يابد و آهنربا آن را در محل خود نگه مي‌دارد. وقتي كامپيوتر سعي مي‌كند كه به سي‌دي‌رام دسترسي پيدا كند حلقة لاستيكي مي‌چرخد و ديسك كه به حلقه وصل است به همراه حلقه مي‌چرخد. حلقة لاستيكي اگر كثيف شده باشد يا در اطراف آن گرد و غبار جمع شده باشد نمي‌تواند ديسك را محكم به خود بگيرد. در نتيجه، وقتي حلقة لاستيكي مي‌چرخد ديسك مكرراً از حلقه جدا مي‌شود و دوباره خودش را به آن وصل مي‌كند در نتيجه حالت سرخوردگي پيش مي‌آيد و ديسكران درست كار نمي‌كند.

با اين مسئله مي‌توانيد مدارا كنيد و بسازيد. سي‌دي را بيرون بياوريد و دو باره آن را در ديسكران قرار دهيد، چند بار امتحان كنيد گاهي درست كار خواهد كرد. اما در نهايت مسئله چنان جدي مي‌شود كه تنها راه حل بردن ديسكران به تعميرگاه و تميزكاري آن است.

نگهداري ديسك

براي اين كه از ديسكران سي‌دي‌رام خود به بهترين وجه بهره بگيريد بايد دو نكته را به خاطر بسپاريد: ديسكران را تميز نگه داريد و ديسك را تميز نگه داريد.

براي اين كه ديسكران تميز بماند بايد دفتر كارتان تميز و كم گردوغبار باشد. پنجره‌هاي را باز نكنيد. تميز كاري داخل ديسكران را به عهدة متخصصان و تعميركاران بگذاريد. براي اين كه سي‌دي‌رام تميز بماند هرگز به بخش داده‌اي ديسك دست نزنيد. بهترين راه استفاده از لبه‌هاي ديسك يا نهادن يك انگشت در حفرة وسط ديسك براي جابجا كردن آنهاست. وقتي از سي‌دي‌رام استفاده نمي‌كنيد آن را در جعبه‌هاي مخصوص قرار دهيد. هرگاه بخواهيد سي‌دي‌رام را تميز كنيد با استفاده از يك پارچة نرم خشك از مركز به طرف بيرون پاك كنيد. هرگز در جهت دايره‌اي پاك نكنيد.

چگونه ديسكران سي‌دي رام نصب كنيم؟

ارتقاء‌ديسكران سي‌دي‌رام (CD-ROM) جزء عمليات دشوار نصب به شمار نمي‌آيد. اگر كمي وقت و پول بگذاريد و يك ديسكران سي‌دي‌رام روي كامپيوتر خود نصب كنيد مي‌توانيد از مزاياي بسيار زياد اين ديسكرانها بهره بگيريد.

ارتقا بدهيد يا نه

مهمترين سؤال اين است: آيا به ارتقاي ديسكران سي‌دي‌رام نياز داريد يا نه؟ پاسخ ساده است. اگر تا به حال ديسكران سي‌دي‌رام نصب نكرده‌ايد، بهتر است روي نصب آن فكر كنيد. و اگر در حال حاضر ديسكران سي‌دي‌رام داريد اما از انواع آهسته است احتمالاً موقع ارتقاي آن فرا رسيده است. اگر در هنگام نصب نرم‌افزار از روي سي‌دي‌رام خيلي انتظار مي‌كشيد موقع ارتقاء ديسكرانتان است. اگر به بازيهاي كامپيوتري علاقه داريد بهتر است از آخرين فن‌آوريهاي ديسكرانهاي سي‌دي رام بهره بگيريد. زيرا زمان دستيابي (access time) در ديسكرانهاي جديد سريعتر است (زمان دستيابي به مدت زمان لازم براي اين كه كامپيوتر يك درخواست داده‌اي را اجرا كند و داده‌ها را از ديسكران سي‌دي‌رام تحويل بگيرد گفته مي‌شود.) بازيهايي كه داخل خود قطعات بسيار چند رسانه‌اي و فيلم دارند به ديسكرانهاي جديد متكي‌اند. هر چه زمان دستيابي سريعتر باشد شما كمتر براي ارزيابي اطلاعات از سي‌دي‌رام انتظار خواهيد كشيد.

ديكسرانهاي سي‌دي‌رام جديد وقتي با نسل جديد كارتهاي صدا همراه شوند كيفيت صداي بسيار خوبي را فراهم خواهند كرد.

كدام نوع را انتخاب كنيم؟

در انتخاب ديسكران سي‌دي‌رام اول قيمت و سپس كارايي عوامل تعيين كننده‌اند. نسل قبلي ديسكرانهاي سي‌دي‌رام (سرعتهاي 12x تا 16x) در حال حاضر به قيمتهاي خوبي به فروش مي‌رسد اما نسل جديد (سرعتهاي 20x تا 24x) نيز قيمتهاي خوب و قابل مطالعه‌اي دارند.

وقتي ديسكرانهاي سي‌دي‌رام به دنيا آمدند داده‌ها را با سرعت 150كيلو بايت در ثانيه انتقال مي‌دادند، اين ديسكرانها از آن پس به صورت ديسكرانهاي مرجع درآمدند و نسلهاي بعدي براساس سرعت آنها سنجيده شدند. آنها تك سرعته يا IX نام گرفتند. امروزه سرعت انتقال (transfer rate) به 3600كيلوبايت در ثانيه، يعني 24برابر سرعت اوليه،‌ رسيده است. عددي كه پيش از حرف X  گفته مي‌شود، مثلاً 2X، 4X ، يا 24X، نمايندة افزايش سرعت نسبت به ديسكران تك سرعتة اوليه است.

عرضة ديسكرانهاي DVD در حال ضربه‌زدن به بازار ديسكرانهاي سي‌دي‌رام است. فن‌آوري دي‌وي‌دي وارد بازار شده است و مي‌خواهد جاي سي‌دي را بگيرد. احتمالاً تا پايان سال جاري فروش ديسكرانهاي دي‌وي‌دي از فروش ديسكرانهاي سي‌دي‌رام پيشي خواهد گرفت. پس در اين صورت،‌ روز به روز بايد شاهد افت قيمت بيشتر در ديسكرانهاي 20X و 24X سي‌دي‌رام باشيم.

ديسكرانهاي دي‌وي‌دي ضمن آن كه مي‌توانند ديسكهاي سي‌دي‌رام را بخوانند براي امور ويدئويي نيز طراحي شده‌اند. يك مزيت ديسكرانهاي دي‌وي‌دي كيفيت بهتر ويدئو و صداست. ويدئو و دي‌وي‌دي از MPEG2 بهره مي‌گيرد. MPEG2 استاندارد فشرده‌سازي ويدئويي پر استفاده‌اي است كه اكثر كامپيوترهايي كه مي‌توانند فيلم نشان بدهند از طريق سخت‌افزار يا نرم‌افزار از آن بهره مي‌گيرند.

مزيت ديگر دي‌وي‌دي گنجايش ذخيرة بسيار بالاي آن است. حداقل گنجايش ذخيرة اطلاعات در دي‌وي‌دي‌ها 2/4 گيگا بايت براي هر طرف ديسك تعيين شده است. بعضي از دي‌وي‌دي‌ها نه تنها دو طرفه هستند بلكه در هر طرف خود دو لايه دارند بدين مفهوم كه توان ذخيرة 14 گيگا بايت از داده‌ها را (در آينده) خواهند داشت. با آن كه ديسكرانهاي دي وي دي چنين مزايا سودمندي نسبت به ديسكرانهاي سي‌دي‌رام دارند فكر نكنيد كه ديسكرانهاي دي‌وي‌دي گرانتر از ديسكرانهاي سي‌دي‌رام فروخته مي‌شوند. ديسكرانهاي رده پايين دي‌وي‌دي تقريباً هم قيمت ديسكرانهاي رده بالاي سي‌دي‌رام هستند.

علاوه بر قيمت، عوامل ديگري نيز در تصميم‌گيري شما اثر مي‌گذارند. اگر ديسك سخت شما گنجايش كمي دارد و در نتيجه نمي‌توانيد برنامهغهاي كاربردي خود را به صورت كامل در ديسك سخت نصب كنيد بهتر است از يك ديسكران سي‌دي‌رام سريع (مثلاً 20سرعته تا 24ساعت) بهره بگيريد. از سوي ديگر،‌ كساني كه كمتر از ديسكران سي‌دي‌رام استفاده مي‌كنند شايد ترجيح بدهند كه از ديسكرانهاي كم سرعت‌تر (مانند ديسكرانهاي 12 يا 16سرعته) بهره بگيرند و در نتيجه پول كمتري خرج كنند.

يكي از اشتباهات رايج كه گفته مي‌شود آن است كه پي‌سي‌هاي قديمي نمي‌توانند ديسكرانهاي سي‌دي‌رام جديد رابه كار بگيرند. در حالي كه مي‌توانيد يك ديسكران رده بالاي جديد را روي يك پي‌سي قديمي نصب كنيد، اما نمي‌توانيد از همة توانمنديهاي سرعتي ديسكران جديد بهره بجوييد. به عنوان مثال،‌ديسكران سي‌دي‌رام 12 سرعته حداكثر سرعتي است كه كامپيوتر با پردازندة 486 مي‌تواند به كار بگيرد. اين محدوديت نمي‌تواند از نصب يك ديسكران 24سرعته روي يك كامپيوتر 486 جلوگيري كند، اما چنين كامپيوتري داده‌ها را با سرعت 12X بازيابي مي‌كند.

با وجود اين، اگر پردازندة آهسته‌اي داريد و در مورد خريد ديسكران دي‌وي‌دي فكر مي‌كنيد بايد به خاطر بسپاريد كه ديسكرانهاي دي‌وي‌دي به پردازنده‌هاي سريع متكي هستند. كمترين پردازنده براي يك ديسكران دي‌وي‌دي پردازندة پنتيوم 100 مگاهرتزي است. اگر قصد داريد در آينده پردازندة خود را ارتقاء بدهيد و فعلاً نمي‌خواهيد از همة توانمنديهاي اضافي دي‌وي‌دي سود بگيريد بازهم مي‌توانيد ديسكران دي‌وي‌دي را نصب كنيد و از آن بر روي سيستم آهستة خود به صورت يك ديسكران سي‌دي‌رام بهره بگيريد.

نصب روي كامپيوترهاي پنتيوم

پس از خريد ديسكران جديد، مرحلة اول نصب بازكردن درپوش كامپيوتر است. جداكردن كابلهاي برق كامپيوتر و نمايشگر از برق نيز كار پسنديده‌اي است. پيش از آن كه به قطعات داخلي سيستم دست بزنيد با دست زدن به بخش اسكلت فلزي رنگ نشدة داخل جعبة كامپيوتر خودتان را زمين كنيد (الكتريستة ساكن موجود در بدنتان را تخليه كنيد).

اگر به پشت ديسكران سي‌دي‌رام خود نگاه كنيد سه محل اتصال بايد وجود داشته باشد كه ديسكران را به وسيلة كابل به ساير بخشهاي كامپيوتر وصل مي‌كند: كابل برق[19] از منبع تغذية كامپيوتر؛ كابل نواري رابط[20]  كه به يك كارت توسعه، يا يك شكاف IDE يا EIDE روي تخته مدار مادر اتصال مي‌يابد؛ و كابل صدا[21] كه به كارت صدا اتصال مي‌يابد.

احتمالاً‌ مي‌خواهيد ديسكران جديدي را جايگزين ديسكران قديمي خود كنيد. در اين صورت، ابتدا بايد پيچهاي نگهدارندة دو طرف ديسكران قديمي خود را شل كنيد. سپس، به دقت كابل برق را از پشت ديسكران بيرون بياوريد و آن را كنار بگذاريد تا بعداً اشتباه نكنيد مي‌توانيد يك برچسب به اين كابل بچسبانيد و روي آن كلمة برق را يادداشت كنيد).

اگر ديسكران سي‌دي‌رام را به صورت بخشي از يك كيت چند رسانه‌اي خريده باشيد احتمالاً همراه آن يك كارت صدا نيز وجود دارد. كابل صدا را از ديسكران سي‌دي‌رام قديمي بيرون بكشيد، سپس اين كابل را دنبال كنيد تا سر ديگر آن را روي كارت صداي قديمي خود بيابيد، آن را نيز بيرون بياوريد. با پيچ گوشتي پيچي را كه كارت صداي قديمي را به جعبة كامپيوتر وصل كرده است باز كنيد و به دقت آن را از شكاف خود بيرون بياوريد. اگر كيت چند‌رسان‌هاي نخريده‌ايد و فقط يك ديسكران سي‌دي‌رام نصب مي‌كنيد احتمالاً يك كابل صدا دارد. كابل قديمي را از ديسكران قديمي بيرون بياوريد، آن را دنبال كنيد تا روي كارت صدا سر ديگر آن را بيابيد، اين سر كابل را هم در‌آوريد. كابل  جديد صدا را به رابط روي كارت وصل كنيد.

حال كابل نواري رابط (interface cable) را جدا كنيد. به آرامي و به دقت آن را بيرون بياوريد. اين كابل را دنبال كنيد تا ببينيد سر ديگر آن به كجاي كامپيوتر وصل است، اين سر كابل را هم جدا كنيد. اكنون ديسكران سي‌دي‌رام قديمي خود را به دقت بيرون بياوريد.

حال بايد يك جاي خالي ديسكران 25/5 اينچي در جعبة‌كامپيوتر خود داشته باشيد. ديسكران سي‌دي‌رام جديد را به دقت در اين جاي خالي به حالت كشويي قرار دهيد و پيچهاي نگهدارندة كنار آن را محكم كنيد. كابل منبع تغذيه را به پشت ديسكران سي‌دي‌رام جديد وصل كنيد.

كابل صدا را كه در جعبة بسته‌بندي ديسكران جديد وجود داشته است پيدا كنيد و به رابط Audio Out در پشت ديسكران وصل كنيد. اگر فقط ديسكران سي‌دي‌رام خريده باشيد، سر ديگر كابل صدا را به جاي اختصاص يافته براي كابل قبلي خود در روي كارت صدا وصل كنيد. اگر كيت چند رسانه‌اي خريده باشيد كه به جز ديسكران سي‌دي‌رام حاوي يك كارت صداي جديد نيز باشد بايد كارت جديد را در شكاف توسعه‌اي كه كارت قديمي در آن استقرار يافته بود قرار دهيد. با استفاده از پيچ‌گوشتي پيچ مربوط به نوار فلزي متصل به كارت صدا را به جعبة كامپيوتر بپيچانيد، وسپس كابل صدا را به كارت جديد وصل كنيد.

آنچه گفته شد سناريوي نصب معمول براي پي‌سي‌هاي مجهز به پنتيوم است. اما اگر كامپيوتر 486 داريد و مي‌خواهيد ديسكران سي‌رام نصب كنيد بعضي از مراحل فرق مي‌كنند.

نصب در كامپيوترهاي غير پنتيوم

اول از همه، پس از بازكردن درپوش جعبة كامپيوتر، جعبه را خوب بررسي كنيد تا دريابيد كه چگونه مي‌توان يكي از سرپوشهاي پلاستيك يك محل ديسكران را به حالت كشويي در محل خود جاي دهيد. يك كابل اضافي كه از منبع تغذيه مي‌آيد پيدا كنيد و آن را به ديسكران سي‌دي‌رام وصل كنيد. همچون مراحلي كه براي جايگزين كردن سي‌دي رام در بالا شرح داده شد كابل صدا را به كارت صدا وصل كنيد يا اگر كيت چند‌رسانه‌اي خريده‌ايد كارت صدا را عوض كنيد و كابل صدا را به آن وصل كنيد.

از اينجا به بعد اختلاف آغاز مي‌شود. اكثر كامپيوترهاي 486 شكاف IDE يا EIDE بر روي تخته مدار مادر خود ندارند تا بتواننند ديسكران جديد ره به آن وصل كنيد. اگر كامپيوتر شما اين رابط را نداشته باشد به يك كارت رابط براي متصل كردن كابل رابط نياز داريد. در حال حاضر، اكثر سازندگان ديسكران سي‌دي‌رام همراه ديسكران خود كارت رابط به مشتري نمي‌دهند، زيرا اكثر خريداران فعلي ديسكران سي‌دي‌رام دارندگان كامپيوترهاي پنتيوم هستند. اگر كارت رابط لازم داريد بايد از بازار تهيه كنيد.

كارت رابط IDE را در يك شكاف ISA بر روي تخته مدار مادر نصب كنيد. كارت را به آرامي و به دقت در شكاف فرو كنيد. پيش از نصب كارت بايد نوار فلزي كنار شكاف ISA و متصل به جعبة‌كامپيوتر را بيرون بياوريد. پس از نصب كارت رابط IDE، كابل رابط IDE را به كارت رابط وصل كنيد. جعبة كامپيوتر را ببنديد و كامپيوتر را روشن كنيد (شكافهاي ISA شكافهاي درازي بر روي تخته مدار مادر هستند كه امكان انتقال 16 بيت از داده‌هاي را در هر زمان فراهم مي‌كنند. اين نوع شكاف متداولترين شكاف توسعه است و هنوز در پي‌سي‌هاي جديد نيز وجود دارد، البته هماره با شكافهاي جديد ديگران چون شكاف PCI. شكافهاي PCI سريعتر از شكافهاي ISA و استاندارد امروز هستند.)

اگر ويندوز 95 داشته باشيد، بدون توجه به نوع پردازندة كامپيوتر، يك پنجرة گفتگو ظاهر مي‌شود و به شما اعلام مي‌كند كه يك ديسكران سي‌دي‌رام جديد يافته است. ممكن است از شما بخواهد كه ديسكتري را كه به همراه ديسكران سي‌دي رام به شما ارائه شده است در ديسكتران قرار دهيد تا برنامه‌هاي دستگاه ران (Device driver) جديد را نصب كند (برنامة دستگاه ران به كامپيوتر امكان مي‌دهد تا با وسيلة جديد ارتباط برقرار كند.) اما در اكثر موارد، ويندوز 95 ديسكران سي‌دي‌‍رام را به طور خودكار تشخيص مي‌دهد و آن را اضافه مي‌كند. اگر ويندوز 1/3 داشته باشيد بايد كامپيوتر را بوت كنيد تا داس بيايد، سپس ديسكت را در ديسكتران قرار دهيد. در پي آن a:\install (يا حرف نمايندة ديسكتران شما هر چه كه باشد) را تايپ كنيد و دستورالعملهايي را كه پس از آن مي‌آيد پي بگيريد، كه بسته به سازندة نرم‌افزار و ديسكتران نوع كارها فرق مي‌كند. در عرض چند دقيقه، عمل نصب دستگاه ران به پايان مي‌رسد.

عمليات نصب ديسكران دي‌وي‌دي شبيه به عمليات نصب ديسكران سي‌دي‌رام است با اين تفاوت كه همراه ديسكرانهاي دي‌وي‌دي يك كارت اضافي ارائه مي‌شود كه بايد در يك از شكافهاي توسعه PCIي كامپيوتر جاي بگيرد. اين كارت عمليات فشرده‌سازي ويدئويي با استاندارد MPEG-2 و عمليات صوتي با استاندارد Dolby Digital را انجام مي‌دهد. براي وصل كردن كابلهاي صدا، ويدئيو، و رابط در داخل كامپيوتر بايد به دستورالعملهاي سازنده كه در دفترچة راهنماي ديسكران مي‌آيد مراجعه كنيد.

آيا ارزش اين همه زحمت را دارد؟

اگر ديسكران سي‌دي‌رام خود را ارتقاء دهيد سرعت انتقال، سرعت زمان دستيابي و كيفيت صداي ديجيتالي بالا مي‌رود.

با وجود اين، فراموش نكنيد كه ارتقاي ديسكران سي‌دي‌رام با ارتقاي وسايل ديگر از لحاظ مقدار كارآمدتر شدن سيستم تفاوت مي‌كند. زيرا در مورد سي‌دي‌رام مقدار كارآمدتر شدن تا اندازه‌اي غير قابل پيش‌بيني است. فن‌‌آوري فعلي ديسكران سي‌دي رام چنان است كه نمي‌توان سرعت ثابتي براي خواندن ديسك در كل ديسك داشتب. به عنوان مثال، ممكن است ديسكراني بخريد كه نشان 24x را دارد اما گاهي ببينيد كه با سرعت ديسكرانهاي 12x كار مي‌كند. اين از آن روست كه داده‌هايي كه در بخش بيروني ديسك (دور از مركز ديسك) قرار دارند با سرعت چرخش بيشتري نسبت به داده‌هاي بخش دروني‌تر ديسك (نزديك مركز ديسك) خوانده مي‌شوند. به بيان ديگر، سرعتهاي خواندن ديسكران بسته به جايي كه داده‌ها قرار دارند فرق مي‌كند.

پس موقع ارتقا بايد اين وابستگي سرعت خواندن به محل استقرار داده‌ها را در نظر بگيريد. به طور كلي، اگر يك ديسكران 4 الي 8 سرعته داشته باشيد و آن را به يك ديسكران 24 سرعته ارتقا بدهيد شاهد افزايش نسبتاً چشمگيري در كارايي ديسكران خواهيد بود، اما اگر ديسكران 16 سرعتة خود را به ديسكران 24 سرعته ارتقا بدهيد افزايش كارايي ديسكران تقريباُ قابل توجه نخواهد بود.

اصطلاحاتي كه لازم است بدانيد

زمان دستيابي: زمان لازم براي يك سيستم كامپيوتري به منظور پردازش داده‌هاي درخواست شده و بازيابي داده‌ها از حافظه، يك وسيلة ذخيره‌گر، يا اينترنت. هر چه ديسكران سي‌دي رام سريعتر باشد سرعتهاي دستيابي بالاتر خواهد بود.

ديسك فشرده-حافظه فقط خواندني (CD-ROM)؛ سي‌دي‌رام)

Compect Disc Read Only Memory

يك رسانة ذخيره كه داده‌هاي كامپيوتري را نگه مي‌دارد. هر سي‌دي‌رامي مي‌تواند تقريباُ 650مگابايت از داده‌ها را ذخيره كند كه معادل حدود 300هزار صفحه متن چاپ شده يا گنجايش 700 ديسكت است. سي‌دي‌رامها به دليل گنجايش بسيار زياد خود براي ذخيرة اطلاعاتي مناسبند كه به فضاي بسيار زيادي نياز دارند مانند اطلاعات صوتي، گرافيك، رنگي، و فيلم.

ديسكرانهاي ديسك ويدئويي ديجيتال (DVD؛ دي‌وي‌دي)

Digital Video Disk

نسل جديدي از ديسكرانها كه شبيه به ديسكرانهاي سي‌دي‌رام هستند و سرعتهاي دستيابي بالايي را فراهم مي‌كنند. دي‌وي‌دي‌ها اطلاعات بسيار زيادي را مي‌توانند ذخيره كنند (در هر طرف خود 2/4گيگابايت گنجايش دارند).

سرعت ديسكران: سرعتي كه ديسك در ديسكران مي‌چرخد. ديسكران دوسرعته 2X دوبرابر سريعتر از ديسكران تك سرعته مي‌چرخد، و ديسكران چهارسرعته دوبرابر سريعتر از ديسكران دوسرعته است. از لحاظ كلي، كيفيت تصوير و صدا با افزايش سرعت ديسكران بالا مي‌رود.

IDE؛ (Integrated Drive Electronicsمدار الكترونيكي مجتمع با وسايل)

اكثر ديسكرانهاي سي‌دي‌رام از يك رابط استاندارد IDE براي اتصال به تخته مدار مادر استفاده مي‌كنند. بسياري از تخته مدارهاي مادر حاوي بخش لازم براي پشتيباني وسايل با استاندارد IDE هستند. در تخته مدارهاي مادري كه IDE را پشتيباني نمي‌كنند بايد از كارتهاي توسعة IDE بهره گرفت تا بتوان ديسكران سي‌دي‌رام IDE را به آنها وصل كرد. يك نسخة ارتقاء يافته، IDE به EIDE شهرت يافته است.

سرعت انتقال (transfer rate): سرعتي كه در آن يك ديسكران سي‌دي‌رام مي‌تواند داده‌ها را به ريزپردازندة PC انتقال بدهد. ديسكرانهاي اولية سي‌دي‌رام، اطلاعات را با سرعت 150كيلوبايت در ثانيه انتقال مي‌دادند. امروزه،‌ ديسكرانهاي 24سرعته داده‌ها را با سرعت 3600 كيلو بايت در ثانيه، 24برابر، انتقال مي‌دهند.

 

انواع CD و DVDها را بشناسيم

فرمتهاي مختلي براي ديسكهاي نوري وضع شده است، به طوري كه حتي حرفه‎ايها را هم گيج كرده است. خوشبختانه وقتي به بازار مي‎رويد، چند قاعدة ساده وجود دارد: سي‎دي‎ها براي موسيقي بهترين گزينه هستند؛ دي‎وي‎دي‎ها (DVD) براي ويدئو عالي هستند؛ CD-Rها براي ذخيره‎سازي ارزان بهترين گزينه هستند. همة ديسكتها RW[22](بازنويسي پذير) در اصل براي نقل و انتقال فايلها به كار مي‎روند. و اما در مورد علامتهاي منفي و مثبت چه؟ سازندگان تقريباً آنها را بي‎اهميت مي‎دانند، اما آنها را در بخشهاي بعد بررسي خواهيم كرد.

CD

تا به حال بيش از 400ميليون ديسكران CD-ROM[23] و همچنين 140ميليون ديسكران  CD-RW[24] فروخته شده است.

گروه پژوهشي مستقر در شركت فيليپس در دهة 1970 قصد داشتند كه سي‎دي‎ها را به منظور جايگزين كردن نوارهاي صوتي بسازند. سي‎دي‎هاي موسيقي در سال 1980 به بازار آمدند، اما پنج سال طول كشيد تا سي‎دي‎رامها به صحنه بيايند. سي‎دي‎رامها به ديسكهاي فقط – خواندني‎اي گفته مي‎شوند كه داده‎هاي كامپيوتري را در خود نگه مي‎دارند و طوري طراحي شدند كه با دستگاههاي پخش سي‎دي موجود در آن زمان سازگار باشند. در آن زمان، نرم‎افزارها اكثراً از طريق ديسكتها توزيع مي‎شدند. سستم عاملها بسيار بزرگ شده بودند و به تعداد زيادي ديسكت نياز داشتند. در نتيجه، شركتهاي نرم‎افزاري به تدريج شروع به استفاده از سي‎دي‎رامها كردند.

فناوري سي‎دي ظرفيت سي‎دي‎رامها را مشخص كرد: 74دقيقه و 59 ثانيه صداي در حد كيفيت سي‎دي صوتي. از لحاظ بيتي، گنجايش آنها حدود 650مگابايت است.

همة دستگاههاي پخش سي‎دي‎ مي‎توانند همة سي‎دي‎رامها را بخوانند. برنامه‎هاي روي ديسك بايد مناسب سستم عامل شما باشد.

سي‎دي‎هاي نوشتني

فرمت سي‎دي‎آر [25](CD-R) در سال 1989 معرفي شد. سي‎دي‎آرها از همان ليزرهاي ساير ديسكرانها بهره مي‎گيرند، اشعه‎هاي مادون قرمزي با طول موج 780نانومتر. اما موقع نوشتن داده‎ها، ليزر به يك رنگينه (dye) واقع در لاية زيرين ديسك برخورد مي‎كند و رنگ آن را تغيير مي‎دهد. تغيير رنگ دائمي است، در نتيجه هيچ راهي براي پاك كردن يك سي‎دي‎آر وجود ندارد.

قيمت پايين و سازگاري عمومي سي‎دي‎آرها آنها را به پرطرفدارترين فرمت ديسك نوري تبديل كرده است. بيش از 2/1ميليارد سي‎دي آر فقط در سال 2001 فروخته شده است و قيمت متوسط آن 300تومان است. از سي‎دي‎آر براي ضبط موسيقي و پخش آن بر روي كامپيوتر و دستگاههاي پخش سي‎دي، تهية نسخة پشتيباني از داده‎ها، و ضبط ويدئوي خانگي مي‎توانيد بهره بگيريد.

اما توجه داشته باشيد كه سي‎دي‎آرها يكسان نيستند. اختلاف در رنگينه‎ها، پوششها و فاصلة بين تراكتها (track) باعث شده است كه بعضي از آنها قابل اعتمادتر از بقيه باشند. همان قدر كه پول خرج كنيد آش مي‎خوريد. اگر سي‎دي‎آر خوب مي‎خواهيد بايد قيمت بالاتري بپردازيد. شركتهاي TDK، Mitsui، ‏Taiyo Yuden و كداك ديسكهاي با كيفيت خوب مي‎سازند.

گنجايش سي‎دي‎آرها بر حسب مگابايت يا دقيقه ذكر مي‎شود؛ سي‎دي‎آرها 74دقيقه‎اي مي‎توانند 600 مگابايت از داده‎ها را ذخيره كنند. سي‎دي‎آرهاي 80دقيقه‎اي مي‎توانند 700 مگابايت را در خود نگه دارند. سي‎دي‎آرهاي 90 و 99 دقيقه‎اي نيز به بازار آمده‎آند، اما آنها ممكن است بر روي بعضي از دستگاههاي پخش سي‎دي كار نكنند. بهتر است داده‎هاي خود را به جاي يك سي‎دي 99دقيقه‎اي در دو سي‎دي 74دقيقها‎ي ذخيره كنيد.

پس از سي‎دي‎آر، سي‎دي‎اردبليو [26](CD-RW) آمد كه يك فرمت بازنويسي پذير است. اين سي‎دي‎ها از يك لاية كريستالي بهره مي‎گيرند كه مي‎تواند با ليزر از حالت مايع به جامد و برعكس برود (به آن فناوري تغيير فاز نيز گفته مي‎شود). مي‎توانيد محتويات سي‎دي‎آردبليوها را حذف و بازنويسي كنيد. قيمت آنها گرانتر از سي‎دي‎آر است (حدود 1000تومان).

VCD

وي‎سي‎دي (VCD) كه به «دي‎وي‎دي فقرا» شهرت يافته است به ويژه در آسيا پرطرفدار است و در آمريكا گمنام مانده است.

فرمت ضبط وي‎سي‎دي در سال 1993 ظاهر شد. اين فرمت از رمزگذاري (MPEG)[27] بهره مي‎گيرد كه يه روش پايه براي فشرده‎سازي ويدئو به صورت داده‎هاي ديجيتالي است. بدون فشرده سازي فقط مي‎توانيد چند دقيقه ويدئو را در يك سي‎دي 650مگابايتي ذخيره كنيد، اما با (MPEG) مي‎توانيد 74 دقيقه ويدئو را بر روي يك ديسك ذخيره كنيد.

كيفيت تصوير وي‎سي‎دي ضعيف است، حتي از كيفيت ضبط نوار VHS ضعيف‎تر است. اما مزيت آن در استفاده از سي‎دي‎آرهاي ارزان قيمت است كه مي‎توانيد توسط ديسكرانهاي سي‎دي‎آر نوشته شوند. حدود دو – سوم از اين سي‎دي‎آرها را مي‎توان از طريق دستگاههاي پخش دي‎وي‎دي پخش كرد.

دي‎وي‎دي

دي‎وي‎دي در سال 1996 به عنوان فرمتي براي فيلمهاي سينمايي ظاهر شد. كيفيت بسيار بهتري نست به نوار VHS فراهم مي‎سازد. فناوريهايي كه دي‎وي‎دي را ممكن ساختند عبارتند از ليزر قرمز (با طول موج 635 يا 650نانومتر) و فشرده‎سازي ويدئويي (MPEG-2). ليزر كوچكتر و فناوري فشرده‎سازي بهتر باعث شد كه بتوان اطلاعات بسيار بيشتري را در يك دي‎وي‎دي نسبت به يك سي‎دي قرار داد. تا 7/4 گيگا بايد را در هر لاية ديسك مي‎توان ذخيره كرد، كه معادل بيش از دو ساعت ويدئوي با كيفيت بالا است.

بسياري از دي‎وي‎دي‎هاي تجاري امروز دو لايه دارند؛ لاية بالايي براي ليزر نيمه شفاف است، در نتيجه ليزر مي‎تواند به لاية دوم نيز توجه كند. اين خصوصيت به استوديوهاي فيلم امكان مي‎دهد بر روي هر طرف ديسك يا 9 گيگابايت از داده‎ها را ذخيره كنند.

بعدها دي‎وي‎دي‎-رام (DVD-ROM) آمد. دي‎وي‎دي-رام نيز مانند سي‎دي-رام داده‎ها را در خود نگه مي‎دارد. ديسكرانهاي مركب نيز به بازار عرضه شده است كه مي‎توانند با دي‎وي‎دي‎رام، وسي‎دي‎آردبليو كار كنند.

انواعي از فرمتهاي دي‎وي‎دي‎هاي نوشتني نيز ظاهر شده است: DVD-ROM،  DVD-R(A)، DVD-R(G)، DVD-RW و DVD+R/RW. همة انها به شما امكان مي‎دهند روي دي‎وي‎دي بنويسيد. در حال حاضري، فقط انواع DVD-R و DVD+R در اكثر دستگاههاي پخش دي‎وي‎دي قابل خواندن هستند. به دليل به وجود نيامدن يك استاندار غالب، فعلاً‌ فروش سي‎دي‎آر بسيار بيشتر از دي‎وي‎دي‎هاي نوشتني است.

DVD-RAM اولين فرمت دي‎وي‎دي بازنويسي پذير بود، و براي ذخيرة داده‎هاي كامپيوتري از همه انعطاف پذيرتر است. از فناوري تغيير فاز براي نوشتن 6/2گيگا بايت يا 7/4گيگا بايت بر روي هر طرف ديسك بهره مي‎گيرد و درست مانند فلاپيها، هم داده‎ها را مي‎توان در آن نوشت و هم حذف كرد و از نو نوشت. ديسكهاي DVD-RAM را تا 100هزار بار مي‎توان بازنويسي كرد. وقتي داده‎ها بر روي ديسك قرار گرفت شبيه به يك ديسك سخت مي‎شود.

مسئلة اصلي DVD-RAM آن است كه از لحاظ ويدئويي نمي‎تواند با دستگاههاي پخش دي‎وي‎دي سازگار شود، ديسكرانهاي آنها با فرمتهاي جديدتر سازگار نيستند. به همين دليل، بسياري از متخصصان معتقدند كه DVD-RAM از ده خارج خواهد شد.

پس از DVD-RAM، فرمتهاي DVD-R/RW آمدند، كه شركت پايونير آنها را ابداع كرد. سرانجام، سوني و فيليپس فرمت DVD-R/RW را معرفي كردند. همة DVD-R هاي خانگي از نوع (G) هستند، كه گونه‎اي از فرمت  با خصوصياتي است كه سعي مي‎كند جلوي كپي‎كردن فيلمهاي هاليوودي را بگيرد. (A)DVD-R يك فرمت حرفه‎است كه احتمالاً شما آن را نخواهيد ديد.

طبق اظهارات متخصصان، علامت منفي و مثبت براي مصرف كنندگان فرقي ندارد و تقريباً معادل هستند. هر دوگونه سيستمهاي يك بار نوشتني هستند كه رنگينه را به طور دائم بر روي ديسكهاي 7/4گيگابايتي تغيير مي‎دهند. آنها براي تهية نسخة پشتيباني از مقادير عظيمي از داده‎ها و براي توليد دي‎وي‎دي‎هاي ويدئويي مناسب هستند.

همچون CD-RWها مي‎توانيد فرمتهاي RW را پاك كنيد و از نو روي آنها بنويسيد. آنها بيشتر به درد تهية نسخة پشتيباني و نقل و انتقال فايل بين پي‎سي‎ها مي‎خوردند  Rها سازگارتر از RWها براي دستگاههاي پخش خانگي هستند.

ادعا مي‎شود كه +DVDها با دستگاههاي پخش خانگي سازگارتر از DVDها هستند. اما متخصصان در بارة اين ادعا ترديد دارند. فرمتهاي منفي را «انجمن دي‎وي‎دي» تصويب كرده است، اما پشت سر فرمتهاي مثبت چند شركت معظم وجود دارد.

فرمتهاي كم طرفدار گرانتر هستند. در حال حاضر، قيمت DVD+R ها حدود 2500تومان است؛ قيمت DVD-Rها نيز حدود 3500تومان است؛ قيمت ديسكهاي DVD-RW/DVD+RW نيز حدود 4000تومان است.

بهشت آبي من

سي‎دي‎هاي با ليزرهاي مادون قرمز فناوري دهة 1970 هستند؛ دي‎وي‎دي‎ها از ليزرهاي كوچكتر قرمز بهره مي‎گيرند كه فناوري دهة 1990 است. فناوري قرن 21 چه خواهد بود؟ به آبي فكر كنيد. ليزرهاي آبي، كه طول موج آنها فقط حدود 270نانومتر است، بنياد نسل بعدي فرمتهاي ديسك نوري خواهد بود. اين ديسكها احتمالاً شبيه به سي‎دي‎ها و دي‎وي‎دي‎ها خواهند بود اما دست كم شش برابر دي‎وي‎دي‎ها خواهند بود اما دست كم شش برابر دي‎وي‎دي‎ها گنجايش خواهند داشت.

گروهي مركز از 9شركت الكترونيك فرمت Blu-ray را پيشنهاد كرده‎اند كه 54گيگا بايت را در دو لايه و يك طرف ديسك مي‎تواند ذخيره كند. اين ديسكها دست كم 2 تا 3 سال ديگر وارد بازار خواهند شد.

شبيه به يك فلاپي بزرگ

اگر نرم‎افزار درست را داشته باشيد، مي‎توانيد از CD-RW‎ها طوري بهره بگيريد كه گويي ديسكتهاي بسيار پرظرفيتي هستند.

به طور معمول، ديسكهاي نوري به يك باره نوشته مي‎شوند. وقتي فايلها را به سي‎دي يا دي‎وي‎دي انتقال داديد قبل مي‎شوند؛ نمي‎توانيد فايلهاي بيشتري اضافه كنيد و يا هر بار يك فايل پاك كنيد.

نرم‎افزارهاي بسته – نويس (Packet-Writing)، مانند Direct CD محصول Roxio يا InCD به شما امكان مي‎دهند كه اين محدوديت را برطرف كنيد. به جاي آن كه همة داده‎ها به يك باره ذخيره شود، فايلها در شك بسته‎هاي كوچك در ديسك قرار مي‎گيرند و بسته‎هاي جديد را در هر زماني مي‎توان اضافه كرد. بر روي CD-RWها و DVD-RW/+RWها حتي مي‎توانيد هر بار يك فايل را حذف كنيد و در فضاي خالي فايلهاي جديد بنويسيد.

ديسكهاي بسته‎اي نوشته شده از يك سستم فايل متفاوت نسبت به سي‎دي‎هاي معمولي بهره مي‎گيرند، و بعضي از دستگاههاي پخش قديمي در خواندن آنها مشكل دارند. اگر مي‎خواهيد سي‎دي خود را در وسيله‎اي به جز كامپيوتر به كار بگيريد بهتر است از روش يك باره نويسي بهره بگيريد.

چگونه سي‎دي صوتي بسازيم (Audio CD)

در ديسك سخت خود مجموعه‎اي عظيم از فايلهاي موسيقي MP3 گرد آورده‎ايد، حالا مي‎خواهيد آنها را در سي‎دي ضبط كنيد تا بتوانيد آنها را با دستگاه پخش سي‎دي نيز گوش بدهيد. از سوي ديگر، عمر سي‎د‎ي‎ها بيشتر از عمر ديسك سخت است، داشتن نسخه‎هايي روي سي‎دي اين اطمينان را به شما مي‎إهد كه فايلهاي خود را از دست نخواهيد داد.

چگونه كار مي‎كند

سي‎دي‎آرها (CD-R) يك لايه با پوششي از رنگينة حساس به نور دارند. وقتي به اين رنگينه، ليزر نوشتن (با ليزر خواندن فرق مي‎كند) تابيده شود، رنگينه تيره مي‎شود و آرايشي از نواحي بازتاب كننده و غيربازتاب كننده به وجود مي‎آيد.

وقتي روي ديسك سي‎دي‎آر بنويسيد ديگر قادر نخواهيد بود كه از نواحي نوشته شده دو باره براي نوشتن استفاده كنيد. اما ديسك CD-RW فرق مي‎كند، چون روي ديسك CD-RW مي‎توان داده‎ها را نوشت، حذف كرد و از نو روي آن نوشت. CD-RWها به جاي رنگينة حساس به نور در سي‎دي‎آرها، يك مادة كريستالي دارند. ديسكران CD-RW موقع نوشتن از ليزر براي داغ كردن يك نقطه استفاده مي‎كند تا به صورت يك فرو رفتگي درآيد. موقع حذف كردن، از ليزر ضعيف‎‏تري كه حرارت كمتري دارد بهره مي‎گيرد و فرو رفتگي به حالت اول درمي‎آيد.

خريد ديسك

حتماً موقع خريد دقت كرده‎ايد كه انواع مختلف از ديسكها را ماركها، اندازه، سرعت، و حتي رنگهاي مختلف وجود دارد. حتي ديسكهاي بي‎نام نيز وجود دارد كه ارزانتر هستند. كدام را بايد انتخاب كنيد؟

اول، فرق سي‎دي‎آرها و CD-RW را مي‎گوييم. بسياري از برنامه‎هاي سي‎دي نويس امروزي به شما امكان مي‎دهند MP3ها را در سي‎دي‎ها ضبط كنيد تا بتوانيد آنها را بر روي دستگاههاي پخش خانگي سي‎دي خود گوش بدهيد. با آن كه اكثر دستگاههاي پخش جديد مشكلي با سي‎دي‎آرها ندارند، بعضي از دستگاههاي قديمي با آنها سازگار نيستند. و فقط بعضي از دستگاههاي پخش – چه جديد چه قديمي – مي‎توانيد CD-RW را پخش كنند. پس براي ضبط صدا از سي‎دي آرها استفاده كنيد.

دوم، به اندازه‎ها نگاه كنيم. در بازار امروز، سي‎دي آرهاي 74دقيقه‎اي، 80دقيقه‎اي، و 90دقيقه‎اي عرضه مي‎شود. با آن كه مي‎توانيد موسيقي بيشتري را در ديسكها 80 يا 90 دقيقه‎اي ضبط كنيد، دستگاههاي پخش خانگي ممكن است از اين كار خوششان نيايد. از اين روي، اگر قصد ضبط فايلهاي صوتي را بر روي سي‎دي‎ارها داريد بهتر است از سي‎دي‎آرهاي 74دقيقه‎اي استاندارد بهره بگيريد.

همچون اندازه، سرعتهاي متفاوتي را براي ديسكها خواهيد ديد. به عنوان مثال، ديسكهاي 24X براي ضبط سرعت 24X گواهي شده‎‎اند، البته اگر ديسكران شما نيز بتواند با اين سرعت كار كند. اگر ديسكران آهسته‎تري داشته باشيد ديسك بازهم تضمين مي‎كند كه به درستي ضبط شود اما با سرعتي كمتر. بنابراين، اگر يك ديسكران 32X داشته باشيد و بخواهيد روي ديسك 24X ضبط كنيد بايد سرعت ديسكران را روي 24X ميزان كنيد تا عمل ضبط بدون اشكال انجام بگيرد.

ديسكهايي نيز وجود دارند كه روي آنها علام «music-only» (فقط – موسيقي) چاپ شده است. اين سي‎دي‎آرها مخصوص دستگاههاي ضبط مستقل كه به دستگاه پخش سي‎دي خانگي وصل مي‎شوند هستند. و با آن كه ممكن است با ديسكران CD-R/RW كار كنند (البته اگر خوش اقبال باشيد)، خريد ديسكي كه معلوم نيست كار كند ارزشي ندارد.

از اينها گذشته، لازم است يك علام خوشنام را انتخاب كنيد. هميشه براي ديسكران خود ديسكهايي را بخريد كه در دفترچة سازندة ديسكران فهرست نام آنها آمده است (البته اگر چنين فهرستي ارائه شده باشد).

خريد يك ديسكران CD-R/CD-RW

بهتر است سريعترين ديسكران را بخريد، اگر بودجة كافي ندارد خريد ديسكرانهاي گمنام را كه ارزانترند نيز مي‎توانيد در نظر بگيريد. براي بررسي انواع ديسكرانها مي‎توانيد به پايگاه وب زير سر بزنيد.

http://WWW.cdrwcentral.com

با دوستان خود نيز مشورت كنيد، چون ممكن است آنها بعضي از ديسكرانهاي موجود در بازار را امتحان كرده باشند. فراموش نكنيد كه بعضي از ديسكرانها با بعضي از سستم عاملها سازگار نيستند. ديسكراني را انتخاب كنيد كه سازگاري آن با سستم عامل شما بر روي جعبة آن چاپ شده باشد.

 

 

عمليات ضبط سي‎دي صوتي

فرمت MP3 پرطرفدارترين فرمت فايلهاي صدا بر روي پي‎سي‎هاست. وقتي يك فايل صوتي را از يك سي‎دي صوتي مي‎گيريد (rip) و آن را به فرمت MP3 تبديل مي‎كنيد، اندكي از كيفيت را ممكن است از دست بدهيد (دست كم، بخشهايي را از دست خواهيد داد كه گوش آنها را نمي‎شنود). حاصل،‌ فايلي خواهد شد كه يك – دوازدهم اندازة اصلي است.

اگر شما هم مانند بسياري از كاربران ديگر، مجموعة بزرگي از فايلهاي MP3 را در كامپيوتر خود داريد، براي شنيدن MP3 به كامپيوتر وابسته‎ايد، مگر آن كه از آن آدمهاي خوشبختي باشيد كه يك دستگاه پخش MP3 دارند. مي‎توانيد MP3هاي خود را روي سي‎دي ضبط كنيد. امروزه اين كار ساده شده است.

سه سال پيش براي اجراي اين كار، اول مجبور بوديد كه فايلهاي MP3 را به فايلهاي WAV در فرمت 44/1 كيلوهرتز، PCM استريوي 16بيتي تبديل كنيد. بعد از اين كار مي‎توانستيد موسيقي را بر روي سي‎دي ضبط كنيد. واضح است كه اين عمليات وقت‎گير است، حتي وقتي از نرم‎افزارهاي اختصاصي براي خودكارسازي عمليات تبديل استفاده شود. امروزه، اكثر نرم‎افزارهاي ضبط سي‎دي كل اين عمليات را خودكار مي‎سازند تا فقط با كليك كردن يك دكمه، انتخاب MP3ها، و كليك كردن روي دكمه‎اي ديگر براي ساخت ديسك كار را به پايان برسانيد.

 

 

مراقبت

خراش روي سي‎دي‎ار و CD-RW مي‎تواند آنها را بلااستفاده كند. سي‎دي‎هاي صوتي يا موسيقي كه توسط دستگاههاي مخصوص ساخته شده‎اند و در بازار عرضه مي‎شوند يك لاية محافظ دارند كه جلوي خسارت را مي‎گيرند. اما سي‎دي‎آرها و CD-RWها هميشه اين لايه را ندارند، و بعضي از آنها حتي بر روي لاية بالايي خود پوشش محافظ ندارند. به خاطر سپردن اين نكته مهم است چون داده‎هايي كه بروي سي‎دي‎آرها و سي‎دي‎آردبليوها ضبط مي‎شوند به لاية بالايي (رويي) بيشتر نزديكند تا به لاية زيرين. اگر ديسكهاي شما پوشش محافظ در بالاي (روي) ديسك ندارند،‌بهتر است اين لاية بالايي را بيشتر مراقبت كنيد تا لاية زيرين را. مي‎توانيد با استفاده از برچسبهاي مخصوص، مقاومت لاية رويي را بيشتر كنيد. در هر حال، هميشه مراقب هر دو طرف ديسك خود باشيد.

از لحاظ كلي، سي‎دي‎آرها و سي‎دي‎آردبليوها نسبت به خراش حساس‎تر از سي‎دي‎هاي موسيقي كارخانه‎اي هستند، در نتيجه، موقع حمل و نقل آنها دقت و احتياط كنيد. سي‎دي‎آرها و سي‎دي‎آردبليوها در برابر نور نيز حساس‎تر از سي‎دي‎هاي كارخانه‎اي هستند، و اگر مدتي زير نور خورشيد قرار بگيرند ممكن است داده‎ها را از دست بدهند.

اگر از سي‎دي‎آرها و سي‎دي آردبليوهاي خود خوب مراقبت كنيد سالهاي براي شما كار خواهند كرد. هرگز سطح ديسكها را لمس نكنيد، و آنها را فقط از لبه‎ها در دست بگيريد. ديسكهاي خود را روي سطوح زير قرار ندهيد؛ اگر از ديسكران بيرون مي‎آوريد، آنها را در جعبة خود قرار دهيد. اگر ديسك برچسب ندارد فقط روي سطح رويي ديسك با ماژيك يادداشت كنيد.

اگر سي‎دي‎آر يا سي‎دي‎اردبليوي شما كثيف يا چرب شده باشد، آن را لازم است تميز كنيد. تميزكننده‎هاي فراواني در بازار عرضه شده است كه اكثر آنها گران و معمولاً غير ضروري هستند. در عوض، يك پارچة نرم، خشك، بدون پرز، و تميز را پيدا كنيد و به آرامي سي‎دي را از لبة مركزي به طرف لبه بيروني پاك كنيد. هرگز آن را در حالت دايره‎اي پاك نكنيد. اگر لازم باشد با آب و صابون ملايم چربيها را پاك كنيد.

رفع اشكال به كمك پايگاههاي وب

اگر مشكلي در استفاده از ديسكران سي‎دي خود پيدا كرديد مي‎توانيد به پايگاههاي وب زير سر بزنيد. اين پايگاهها اطلاعات مفيدي در بارة سي‎دي‎ها دارند:

http://www.cdrfaq.org

http://www.cdrom-guide.com

http://www.mrichter.com/cdr/primer/primer.htm

برنامه‎هاي سي‎دي نويس

Nero burning ROM

اين برنامه مي‎تواند سي‎دي‎هاي صوتي، VCD، SVCD، سي‎دي‎هاي بوت شدني، و مانند آن را ضبط كند. امكانات متن را براي سي‎دي‎هاي صوتي فراهم مي‎سازد. اين قابليت به شما امكان مي‎دهد كه اطلاعات هنري مربوط به هر آهنگ را در سي‎دي صوتي قرار دهيد. بعضي از دستگاههاي پخش سي‎دي چنين متنوني را مي‎توانند نمايش بدهند.

اگر همه روزه ديسك ضبط مي‎كنيد، جستجو كنندة ويروس داخلي اين برنامه را سودمند خواهيد يافت، زيرا پيش از آن كه فايلها را بر روي سي‎دي ضبط كنيد آنها را بررسي مي‎كند. اين برنامه داراي بخشهاي Wave editor و CD Cover Designer نيز هست.

Easy CD Creator 5 Platinum

مانند nero، اين برنامه نيز هدايت كننده‎اي دارد كه به شما امكان مي‎دهد نوع سي‎دي‎اي را كه مي‎خواهيد بسازيد انتخاب كنيد. وقتي اين نرم‎افزار را نصب كنيد برنامه‎هاي زير نصب خواهند شد: Sound Editor, Video CD Crearot, Photo Album, CD Copier, Direct CD, Easy CD Creator5 و چند برنامة ديگر.

چگونه سي‎دي ويدئويي بسازيم

(VCD,DVD,SVCD)

آيا انتقال نوارهاي ويدئويي خانگي به ديسكهاي نوري عالي نيست؟ كار دشواري نيست. در اين مقاله، ابزار مورد نياز و نكات لازم براي قبل از شروع را خواهيم گفت.

فرمتها

پيش از آن كه شروع به ساخت ديسك نوري ويدئويي كنيد، لازم است با انواع فرمتها، امكانات آنها، و محدوديت‎هاي آنها آشنا شويد.

بسته به سخت‎افزار يا نرم‎افزاري كه داريد، احتمالاً يكي از سه فرمت استاندارد ويدئويي را براي ساخت ديسكهاي ويدئويي خود به كار خواهيد گرفت: VCD، SVCD، DVDيا ).

VCD (Video CD)از استاندارد فشرده‎سازي MPEG-1[28]  براي ذخيرة ويدئو و صدا بهره‎ مي‎گيرد. خصوصيات فني اصلي VCD شامل حداكثر دقت ويدئويي 240×352 پيكسل و صداي استريو در فركانس 44/1 كيلوهرتز است. در اصطلاحات دنياي واقعي، كيفيت ويدئويي VCD معمولاً با كيفيت نوار ويدئويي VHS برابر يا از آن ضعيف‎تر است. به طور متوسط، اين فرمت براي هر دقيقه به 8 تا 10مگابايت فضا نياز دارد، كه بدين معني است كه معمولاً مي‎توانيد 70دقيقه ويدئو را بر روي يك CD-R/RW ضبط كنيد. مي‎توانيد VCD را روي يك دستگاه پخش DVD سازگار يا روي كامپيوتر از طريق ديسكران CD-ROM/DVD-ROM پخش كنيد.

SVCD (Super Video CD) از فرمت فشرده‎سازي MPEG-2 براي ويدئو بهره مي‎گيرد و تا دو تراك (track) صداي MPEG-1 را فراهم مي‎سازد. كيفيت ويدئويي SVCD بهتر از VCD است، با حداكثر دقت 480×480 پيكسل. اين فرمت تقريباً به 10مگابايت تا 20مگابايت فضا براي هر دقيقه نياز دارد، كه بدين معني است كه مي‎توانيد 35 تا 45دقيقه از ويدئو را روي يك CD-R/RW از نوع 74دقيقه‎اي ضبط كنيد. با آن كه SVCD كيفيت ويدئويي بهتري را نسبت به VCD فراهم مي‎سازد، در زمان چاپ اين مقاله، اين فرمت با دستگاههاي پخش DVD خانگي به طور گسترده سازگاري ندارد. در تئوري، ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌SVCD را همچون VCD مي‎توانيد بر روي يك دستگاه پخش DVD پخش كنيد، يا با نرم‎افزار مناسب آن را مي‎توانيد از طريق ديسكران CD-ROM/DVD-ROM پخش كنيد.

دي‎وي‎دي DVD بهترين كيفيت را به دست مي‎دهد. فرمت دي‎وي‎دي با استفاده از فشرده‎سازي MPEG-2 براي ويدئو و صدا، دقت حداكثر 480×720پيكسل و چند تراك صوتي با فركانس 48كيلوهرتز را فراهم مي‎سازد. دي‎وي‎دي براي هر دقيقه ويدئو به فضايي بين 30مگابايت تا 70مگا بايت نياز دارد، به طور معمول مي‎توانيد دست كم يك تا 2ساعت از ويدئوي دي‎وي‎دي را در يك DVD-R/RW يا DVD/R/RWي 7/4گيگا بايتي ذخيره كنيد. با يك نرم‎افزار تأليف، مي‎توانيد ويدئويي VCD يا SVCD را بر روي يك DVD-R/RW يا DVD+R/RW ضبط كنيد. دي‎وي‎دي را مي‎توانيد روي يك دستگاه پخش دي‎وي‎دي سازگار، يا با نرم‎افزار پخش مناسب بر روي ديسكران DVD-ROM كامپيوتر پخش كنيد.

نيازها

اگر يك كامپيوتر چند رسانه‎اي را در سال گذشته خريده باشيد احتمالاً داراي يك ديسكران CD-R/RW يا حتي DVD/R/RW هستيد. به يكي از اينها براي ضبط ديسك نياز داريد.

مي‎توانيد VCD يا SVCD را با ديسكران DVD-R/RW بسازيد. براي ضبط دي‎وي‎دي به ديسكران DVD-R/RW نياز داريد. اگر ديسكران ضبط كننده نداريد، مي‎توانيد يك ديسكران CD-R/RW يا DVD-R/RW بخريد.

براي اين كه منبع ويدئويي خود، مانند قطعات دوربين ويدئويي يا فيلمهاي WHS را استفاده كنيد به نوعي رابط ويدئوگيري (Video Caprute) احتياج خواهيد داشت. سخت‎افزار ويدئوگيري به شما امكان مي‎دهد كه ويدئوي خود را از وسيلة خارجي به ديسك سخت كامپيوتر انتقال بدهيد. براي فرمتهاي ويدئويي آنالوگ (WHS يا نوار 8ميلمتري)، يك وسيلة ويدئوگيري مبتني بر USB را پيشنهاد مي‎كنيم. براي ويدئوي ديجيتال، مانند قطعات ويدئويي دوربين DV، بايد يك رابط (Fire Wire) (كه به iLink و IEEE 1394 نيز مشهور است) داشته باشيد. اگر نداريد،‌مي‎توانيد يك كارت Fire Wire داخلي (اينترنال) بخريد.

قدرتمندترين و سريعترين

براي بهترين نتيجه، بهتر است قدرتمندترين و سريعترين پي‎سي را داشته باشيد. پردازش ويدئو به شدت به منابع كامپيوتري نياز دارد. ويدئوي با كيفيت استاندارد حاوي 30قاب در ثانيه است؛ اگر پردازنده يا ديسك سخت كامپيوتر شما سرعت كافي نداشته باشد، يا اگر RAM كافي نداشته باشيد، سستم شما ممكن است بعضي از قابها را به هنگام ويدئوگيري از قلم بيندازد، و در نتيجه كيفيت را كاهش دهد. به عنوان يك قاعدة عمومي، ديسك سخت شما بايد دست كم سرعت چرخشي 7200دور در دقيقه را داشته باشد. حداقل 64مگابايت حافظة RAM و 8مگابايت حافظة ويدئويي براي پردازش كارآمد ويدئو بايد داشته باشيد.

ديسك سخت شما نيز بايد فضاي كافي داشته باشد. بسته به نرخ فشرده‎سازي مورد استفادة نرم‎افزار ويدئوگيري خود، احتمالاً دست كم چند گيگا بايت فضاي آزاد ديسك سخت براي هر نيم ساعت از ويدئويي كه انتقال مي‎دهيد بايد داشته باشيد.

سرانجام، به نرم‎افزاري نياز خواهيد داشت كه با آن سخت افزار همراهي كند. مي‎توانيد از نرم‎افزارهاي گران قمت بهره بگيريد. اما براي اهداف اين مقاله، فقط به يك برنامة تأليف ويدئو نياز خواهيد داشت. برنامة تأليف معمولاً امكانات اندكي براي ويرايش و تدوين ويدئو دارد. چنين نرم‎افزاري همة امكانات لازم براي انتقال قطعة ويدئويي به كامپيوتر را دارد. بسياري از نرم‎افزارهاي تأليف به شما امكان مي‎دهند كه منوهاي جستجو، عنوان، و مانند آن را به ويدئوي خود اضافه كنيد. در بخش «ابزار ديسك ويدئوي» سه برنامة پرطرفدار تأليف را معرفي كرده‎‏ايم.

مي‎توانيد VCD، SVCD، يا DVDهاي تكميل شدة خود را در همة دستگاههاي پخش دي‎وي‎دي پخش كنيد. اما براي اين كه ديسكها را بر روي كامپيوتر خود با استفاده از ديسكرانCD/DVD-ROM پخش كنيد به يك برنامة رمزگشا (Decoder) نيز نياز خواهيد داشت.

مي‎توانيد VCDها را با استفاده از برنامه‎هايي كه پخش MPEG-1 را پشتيباني مي‎كنند، مانند Media Player ويندوز، پخش كنيد. اما براي اين كار SVCD يا دي‎وي‎دي‎ها را پخش كنيد لازم است كه نوعي برنامة رمزگشاي MPEG-2 نصب كنيد. دهها برنامة پخش MPEG-2 وجود دارد. يكي از آنها برنامة power DVD XP محصول شركت Cyberlink (www.gocyberlink.com/english) است.

با آن كه مي‎توانيد VCDها، SVCDها، يا دي‎وي‎دي‎ها را بر روي يك ديسكران DVD-ROM تماشا كنيد، نمي‎توانيد ديسك DVD-R/RW را بر روي يك ديسكران سي‎دي‎رام تماشا كنيد.

همچنين اگر با يك كامپيوتر پنتيوم II كمتر از 300مگاهرتز كار مي‎كنيد احتمالاً به يك كارت رمز گشاي MPEG-2 سخت‎افزاري براي پخش كارآمد دي‎وي‎دي يا SVCDنياز خواهيد داشت. اما اگر سستم شما قدرتمندتر از سستم ذكر شده باشد نرم‎افزار پخش دي‎وي‎دي كافي است و به كارت اختصاصي نياز نخواهيد داشت.

ضبط

وقتي تجهيزات نرم‎افزاري و سخت‎افزاري لازم را فراهم كرديد، عمل ساخت ديسك ويدئويي كاملاً ساده است. طرز كار بسياري از برنامه‎هاي تأليف، مانند برنامه‎هايي كه ما در اين مقاله معرفي كرده‎ايم، ساده است و به راحتي با آنها مي‎توانيد عمليات ويدئوگيري، تدوين، و حتي چاپ عنوان را براي محصول نهايي خود انجام دهيد.

از لحاظ كلي، مي‎توانيد كل عمليات را در سه مرحلة ساده كامل كنيد. ابتدا، ويدئويي را كه مي‎خواهيد به ديسك انتقال دهيد مشخص كنيد يا به دست آوريد، چه دريافت از اينترنت باشد چه ويدئوگيري از يك وسيلة بيروني مانند يك دوربين ويدئويي يا دستگاه پخش ويدئو. نرم‎افزار تأليف، شما را در عمليات ويدئوگيري ياري خواهد كرد، و به طور خودكار ويدئوي ديجيتال را با فرمت مناسب فشرده خواهد كرد يا ويدئوي آنالوگ را به شكل ديجيتال درخواهد آورد. حتي مي‎توانيد برنامه‎هايي را پيدا كنيد كه به شما كمك مي‎كنند كپي‎هاي پشتيباني از دي‎وي‎دي‎ها خود تهيه كنيد.

پس از آن كه فايلهاي ويدئويي را ديجيتالي كرديد (بر روي ديسك سخت انتقال داديد)، دستور‎العملهاي نرم‎افزار تأليف را براي طراحي VCD، SVCD، يادي‎وي‎دي خود دنبال كنيد. امكانات طراحي شما به نرم‎افزار مورد استفاده بستگي دارد.

ضبط پروژة نهايي بر روي ديسك ساده است: كليك كردن با موش و انتظار براي متوقف شدن چشمكهاي چراغ قرمز روز ديسكران CD-R يا DVD-R. حال، ديسكي داريد كه مي‎توانيد در دستگاه پخش دي‎وي‎دي خود قرار دهيد يا آن را براي خويشاوندان خود پست كنيد. گفته بوديم كه ساده است.

نكاتي كه نبايد فراموش كنيد

وقتي صحبت از سي‎دي‎هاي ويدئويي خانگي است بايد به چند واقعيت توجه داشته باشيد. اول اين كه همة دستگاههاي پخش دي‎وي‎دي يكسان ساخته نمي‎شوند. به عنوان مثال، بعضي از آنها، حتي محصولات خوشنام، پخش VCD را پشتيباني نمي‎كنند. افزون بر اين، بعضي از دستگاههاي پخش دي‎وي‎دي ممكن است با رسانه‎هاي قابل ضبط مانند CD-R/RW، DVD-R/RW يا DVD+R/RW سازگار نباشند. اگر مي‎خواهيد يك دستگاه پخش دي‎وي‎دي بخريد نوعي را بخريد كه گسترده‎ترين سازگاري را با انواع فرمتها و رسانه‎ها دارد. اگر از قبل يك دستگاه پخش داشته‎ايد، بايد مطمئن شويد كه با فرمت و رسانه‎اي كه قصد استفاده داريد سازگار است.

همچنين به كيفيت منبع ويدئويي توجه داشته باشيد مثلاً‌ اگر كيفيت محتويات نوار ويدئويي شما خوب نباشد انتقال به دي‎وي‎دي كيفيت را بهتر نخواهد كرد.

ابزار ديسك ويدئويي

نرم‎افزار تأليف. در زير سه نرم‎افزار تأليف پرطرفدار معرفي شده است. هر سه همة امكانات مودر نياز شما، مانند ويدئوگيري، و ضبط بر روي دي‎وي‎دي (يا VCD ياSVCD) را فراهم مي‎سازند.

DVD Complete Deluxe Edition

http://www.dazzle.com

فرمتهاي ورودي ويدئو: MPEG-1,MPEG-2, AVI

فرمتهاي خروجي ويدئو: MPEG-1,MPEG-2, AVI (VCD, SVCD,DVD

فرمتهاي صدا: Layer II، MPEG-1،  PCM، WAV

پنج برنامة هدايت كننده دارد كه شما را در مراحل طراحي ديسك راهنمايي مي‎كنند. به عنوان مثال، بخش Quick DVD Wizard به شما كمك مي‎كند كه يك دي‎وي‎دي ساده حاوي قطعات ويدئويي بسازيد. Home DVD Wizard به شما امكان مي‎دهد كه منوهاي دو سويه و برچسبهاي جايي را اضافه كنيد.

اين برنامه حاوي 20تم از پيش آماده براي ساخت منوهاي هدايت كننده و ساير عضوهاست. اين برنامه، همچون دو برنامة ديگر، VCD/SVCD  را پشتيباني و با ديسكرانهاي CD-R/RW كار مي‎كند.

DVD MovieFactory

http://www.ulead.com/Hl2126525]dmf

فرمتهاي ورودي ويدئو: Quick Time, AVI, MPEG-2, MPEG-1

فرمتهاي خروجي ويدئو: Quick Time, AVI, MPEG-2, MPEG-1 (DVD,SVCD, VCD)

فرمتهاي صدا: MP3, WAV, MPA

برنامه‎اي با امكانات فراوان است. با ديسكرانهاي CD-R/RW، DVD-R/RW و DVD+R/RW كار مي‎كند. با استفاده از برنامة خدماتي Video Toolbox مي‎توانيد ويدئوگيري را انجام دهيد. چند بخش هدايت كننده دارد كه عمليات تأليف،‌اضافه كردن منو و گذرها را آسان مي‎سازد.

Video Wave Movie Creator

فرمتهاي ورودي ويدئو:   Windows Media(WMV), AVI, MPEG-2, MPEG-1

فرمتهاي خروجي ويدئو: Windows Media(WMV), AVI, MPEG-2, MPEG-1، RealNetworks Video

فرمتهاي صدا: CD Audio (تبديل شده ب WAV)، AMA, WAV, MP3

كارهاي پاية ويدئوگيري،‌تبديل، ساخت منو، و ضبط را انجام م‎دهد. چند برنامة خدماتي براي خودكاركردن اصلاحات و تدوين ويدئويي دارد. امكانات فراواني براي تدوين ويدئو دارد .

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: شنبه 23 اسفند 1393 ساعت: 23:18 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره سخت افزار کامپیوتر,سخت افزار کامپیوتر,تحقیق درباره سخت افزار,