ژیمناستیک ریتمیک (۲)

در مطلب قبل ژيمناستيک ريتميک بطور خلاصه با این ورزش مفرح و زیبا آشنا شدیم در این قسمت توجه شما را به ادامه این مطلب که راجع به ویژگیهای این ورزش و انواع وسایل انجام آن است جلب می کنیم.

هماهنگی : با آموختن مهارتهای اولیه ژیمناستیک ریتمیک، کودک به حس دقیقتری از تعادل، خودآگاهی و هماهنگی حرکات دست مییابد.

اعتماد به نفس : ژیمناستیک ریتمیک بر پایه آموزش تدریجی حرکات از ساده به پیچیده قرار دارد. هنگامی که کودک می آموزد حرکات پیچیده را انجام دهد، این پیشرفت به او اعتماد به نفسی میدهد که در تمام رفتارهای او موثر خواهد بود.

انضباط : کودک در حین آموزش یاد میگیرد که اگر کاری را با قانون و آداب خاصی انجام دهد، موفق خواهد شد و رسیدن به این برنامه به انضباط نیاز دارد. مفرح بودن این ورزش، خود بهترین مشوق برای ادامه دادن منظم آن خواهد بود.

خلاقیت : ژیمناستیک به کودکان امکان میدهد تا به روشهای خاص خودشان ابراز وجود کنند. قسمت مهمی از ژیمناستیک به کشف حرکات وفرمهای تازه اختصاص دارد. کودکان مدام به فکر تجربه حرکات جدید و رسیدن به شیوه های ابداعی برای انجام آنها هستند.
ابزارها در ژیمناستیک ریتمیک : رنگ ابزارهای ژیمناستیک ریتمیک مناسب با رنگ لباس ورزشکاران انتخاب میشود و از سال 1997 استفاده از رنگهای طلایی و نقره ای هم آزاد اعلام شده ست.

طناب : طناب از جنس کنف یا مواد مصنوعی ساخته شده است و اندازه آن متناسب با قد ورزشکار انتخاب میشود و دو سر آن گره زده شده است. فرمها و فیگورهای تکنیکی که با طناب اجرا میشود با یک یا دو دست اجرا میشود و طناب میتواند به حالتهای کشیده یا آزاد قرار بگیرد. طناب غالبا به شکل یک موجود مار مانند حمله کننده به نظر میرسد و به دور ژیمناست میپبچد. اما نرمی و انعطاف بدن ورزشکار با ظرافت از چنبره آن خارج میشود.

حلقه : حلقه از چوب یا پلاستیک ساخته میشود و محکم و غیر قابل انعطاف است. قطر داخلی آن بین 80 تا 90 سانتیمتر و وزنش حداقل 300 گرم است. مقطع حلقه میتواند به اشکال مختلف باشد، از جمله دایره، مربع، لوزی و... حلقه، معرف یک فضا است و این فضا باید تا حد امکان توسط ژیمناست، که در درون آن حرکت میکند، به کار گرفته شود. به کار بردن حلقه باید همراه با تغییر مکان مداوم جای دست بر روی آن باشد و شکل حلقه اجرای حرکاتی چون غلطیدن، معلق و وارو زدن و حرکاتی چون طناب زدن را میطلبد. اصل مهم دراین حرکات، هماهنگی صحیح و دقیق حرکات است.

توپ : توپ از جنس پلاستیک ساخته میشود، قطر آن بین 18 تا 20 سانتیمتر بوده و حداقل 400 گرم وزن دارد. توپ تنها ابزاری است که نباید محکم گرفته شود. به این معنا که رابطه بین ابزار و بدن ورزشکار باید بسیار وابسته حس لامسه و حرکات نرم ومماس بدن باشد.توپ با هماهنگی کامل با بدن حرکت میکند. پرتابهای ناگهانی با کنترل زمان و گرفتن به وقع توپ، از عوامل ایجاد کننده هیجان برنامه هستند.

میل : میل ها از چوب یا پلاستیک ساخته میشوند و طول آنها بین 40 تا 50 سانتیمتر و وزن هرکدام حداقل 150 گرم است. میل از سه قسمت تشکیل شده است : بدنه(قسمت پیازی شکل)، گردن( قسمت باریک) و سر( قسمت کروی کوچک). قطر قسمت سر نباید از 3 سانتمتر بیشتر باشد. ژیمناست از میل ها برای انجام حرکات نامتقارن چون چرخاندن، پرتاب کردن و گرفتن و تمام حرکات تردستانه ممکن استفاده و آنها را با فیگورهای ژیمناستیک ترکیب میکند. تمرین و اجرای برنامه با میل احتیاج به حس بسیار تقویت شده ریتم، زمان بندی، هماهنگی حواس و دقت فراوان دارد. کار با میل بیشتر برای ورزشکارانی که دست چپ و راستشان از قدرت یکسان برخوردار است (ذوالیمینین هستند) توصیه میشود.
دسته : دسته از چوب، پلاستیک یا فایبرگلس ساخته میشود. قطر آن حداکثر 1 سانتیمتر و طول آن همراه با حلقه بین 50 تا 60 سانتیمتر است.

روبان : روبان از پارچه ساتن یا هرنوع پارچه آهار نخورده و لغزان ساخته میشود. عرض آن بین 4 تا 6 سانتیمتر و طول آن حداقل 6 متر است. این بخش باید یکسره باشد و قسمت انتهایی آن برای اتصال به حلقه دسته میتواند تا بخورد.یک لبه محکم کننده حداکثر 5 سانتیمتری، میتواند داخل دو لایه سر آزاد روبان قرار بگیرد تا انجام حرکات را ساده تر کند. وزن آن حداقل 35 گرم است. روبان ابزاری بلند و سبک است و میتوان آنرا به هرسو پرتاب نمود. حرکات زیبای آن با ساختن فرمها و اشکال در فضا به وجود می آید. پرواز آن در هوا اشکال و تصاویری از هر نوع ممکن و هر اندازه ای به وجود میآورد و میتواند تداعی کننده ریتم های مختلف موسیقی و حرکت ورزشکار باشد. حرکات حلزونی، ماری و پرتابها از جمله حرکات اصلی این بخش هستند .

روانشناسی ورزش

روان‌شناسی ورزش در بردارندة گزینش درست و برانگیختن ورزشکاران است به گونه‌ای که هر ورزشکار بتواند در بالاترین حد توانایی خود به رقابت بپردازد ورزشکاران در این راستا باید راهبرد‌هایی را به کار گیرند تا رقیبان را روحیه‌زدایی کنند با سطح بسیاری بالای فشار مقابله و یا آن را کم کنند از داروها سوء استفاده نکنند راهبردهای تیمی موفقیت آمیزی را به کار گیرند و مهارتها را آموزش دهند و بیاموزند. روشن است که روان‌شناسی عنصر اصلی رقابت ورزشی است. مطالعة ‌روان‌شناسی و استفاده از آن در موقعیت ورزشی شخص را توانا می‌سازد تا 1- رفتاری را توصیف کند (ورزشکاران تیمی که پیوسته برنده می‌شوند نسبت به گروه دیگر دوستانه‌تر رفتار می‌کنند تا ورزشکارانی که پیوسته می‌بازند) 2- رفتاری را تبیین کند (شکست غیر منتظره ممکن است به این سبب روی داده باشد که تیم خودی برانگیختگی لازم را نداشت. از سوی دیگر تیمی که قبلاً شکست خورده بود در وضعی بهتر و آماده بود تا ثابت کند که می‌تواند رقیبی با ارزش را شکست دهد.) 3- رفتار و پیش بینی کند (اگر مربی ورزش با اوقات تلخی آموزش دهد ورزشکار به سبب اضطراب و ناتوانی در تمرکز نخواهد توانست گفتار او را به خاطر بسپارد.

روان‌شناسی ورزش از نیمة سالهای 1980 بیشتر با زمینه‌هایی ارتباط یافت که فراتر از عملکرد ورزشی می‌روند شایان توجه ترین زمینه‌ها مطالعة روان فیزیولوژی (Psychophysiology) روان‌شناسی تمرین (exercise psychology) بوده‌اند در حالی که پژوهش و فعالیت روان‌شناسی ورزش به گونة سنتی متوجه پرسشنامه‌های روان‌شناسی و نتایج علمی بودند پژوهش روان فیزیولوژیکی پاسخهای فیزیولوژیکی (بدنی) را که بر شناخت (cognition) (اندیشه و عواطف) و عملکرد اثر میگذارند و یا آن را همراهی می‌کنند مطالعه می‌کند برای نمونه اگر عملکرد ضعیف به اضطراب بالا نسبت داده شود شایان توجه خواهد بود که بدانیم آیا تغییرات و تنش عضلانی میزان ضربان قلب و با پاسخهای بدنی دیگر نیز مانع عملکرد می‌شود یا نه چنین دادههایی به مربیان و دانشمندان ورزش امکان می‌دهد تا استفاده از برخی فنون روانی را پیشنهاد کنند (برای مثال شل کردن عضلات و خیال پردازی) تا اثر این تغییرات نامطلوب در فرآیندهای جسمانی را کاهش دهد پژوهشهای منتشر شده در سالهای اخیر اغلب در بردارندة اندازه گیریهای فیزیولوژیکی هستند که در تبیین ارتباطهای علت و معلولی احتمال بین عواطف و اندیشه های شخص و عملکرد بدنی او مفید خواهد بود.

شاخة‌ روان شناسی تمرین نیز توجه فزاینده‌ای را در نوشتار روانشناسی ورزش به خود جلب کرده است. روان‌شناسی تمرین به جای بررسی عملکرد ورزشی بر عوامل شناختی ، روان فیزیولوژیکی و موقعیتی که بر رفتار تمرین اثر می‌گذارند توجه دارد . نمونه‌های عناوینی که در این شاخه مورد مطالعه قرار می‌گیرند در بردارندة اثرات فعالیت بدنی بر عواطف و گرایشهای روانی معینی در فرد دلایل اشتغال به برنامه‌های تمرین و علتهای دست کشیدن از آنها تغییرات شخصی در نتیجه بهینگی در تناسب بدنی اعتیاد مثبت و منفی به تمرین اثرات فنون شناختی بر اجرای تمرین عملی و غیره می‌باشند هدف این نوشتار بررسی گستردة میزان پژوهش در این شاخه و کاربرد آن در ورزش رقابتی است.

آنچه که به گونة‌ فزاینده‌ای اطمینان مربیان تربیتی ، پژوهشگران و مربیان ورزش را به خود جلب کرده است این است که شاخة روان‌شناسی ورزش یک علم است این علم رفتار انسانی در زمینة شرکت در ورزش و چگونگی تأثیرپذیری رفتار (عملکرد)‌ از سه منبع اصلی را مطالعه می‌کند ورزشکار رهبر تیم (یعنی مربی ورزش) و محیطی که این افراد با هم کنش متقابل دارند.

ورزشکار

ورزش دوستان با حاضر شدن مشاهده کردن گوش دادن و خواندن درباره مسابقات علاقة صمیمانه‌ای به تیمهای مورد توجه خود نشان می‌دهند رسانه‌ها زمان شایان توجهی را صرف رویدادها و بازیکنانی می‌کنند که در آنها شرکت دارند.

گزارشگران و گویندگان در واکاویهای خود دربارة عواملی که بر عملکرد اثر می‌گذارند پیچیده‌تر شده‌اند. آنها اغلب در تبیین دلایل احتمالی یک بازی بسیار خوب در موقعیت‌های ورزشی، فراتر از توصیف یک شخص به عنوان «بازیکنی خوب» می‌روند اما بیشتر ورزش دوستان هنگام مشاهدة بازی یا تلاش در شناخت عملکرد ورزشی به عوامل روانی مهم توجهی ندارند.

برای نمونه تنیس باز حرفه‌ای جان مکنرو (John McEnroe) به سبب از جا در رفتن در زمین ورزش مورد انتقاد شدید واقع شده است. اما گفته‌ است که خشم را به عنوان فنی روانی به کار می‌برد تا روحیه‌اش را بالا برد . این کار از دید یک دانشمند ورزش شگفت‌انگیز نیست. به خوبی ثابت شده است که همة ورزشکاران دارای سطح کمال مطلوب هیجانی (برانگیختگی) هستند که اثر مسلمی بر کیفیت عملکرد آنان دارد ورزشکاران نمی‌خواهند که بیش از اندازه برانگیخته شوند بلکه می‌خواهند به قدر کافی تحریک شوند تا بهترین بازی خود را ارائه دهند. اعمال بازیکنان فوتبال در کنار یا داخل زمین قبل از بازی فریاد و هلهلة تماشاگران و فعالیتهای دیگری که برای گرم کردن توسط ورزشکاران انجام می‌شوند همگی به منظور برقراری اثرات عاطفی مورد نظر قبل از مسابقه است. برای بسیاری از ورزشکاران راهبردهای خود انگیختگی (برای نمونه بالا بردن روحیه یا ابزار خشم) خواه به منظور جلب و برانگیختن پاسخ هواخواهی از سوی تماشاگران باشد یا نباشد بخش جدانشدنی آمادگی روانی و بالانگه داشتن عملکرد در سطح مطلوب است.

عامل مهم دیگر در موفقیت ورزشی، شخصیت فرد است آیا «گونه‌ای شخصیت» وجود دارد که بتواند پیش‌بینی کنندة کیفیت عملکرد ورزشی باشد؟ آیا مربی ورزش می‌تواند با استفاده از آزمون مداد و کاغذی موفقیت ورزشی را پیش‌بینی کند؟ آیا شخصیت ورزشکاران و غیر ورزشکاران بازیکنان زن و بازیکنان مرد و ورزشکاران ورزشهای مختلف با هم تفاوت دارند روان‌شناسان ورزش پژوهشهای شایان توجهی را به موضوع شخیصت در ورزش  اختصاص داده‌اند پاسخ به این پرسش‌ها را که ممکن است موجب شگفتی شما شود می‌تواند در این نوشتار بیابید.

تفاوتهای فردی موضوع مهم دیگری درمطالعه‌های پژوهشی است که به دلایلی می‌پردازد که چرا ورزشکاران حتی هنگامی که مهارتهای مشابهی دارند از عملکرد متفاوتی برخوردارند. چرا برخی از بازیکنان با وجود تحمل فشار زیاد در ورزش موفق‌ می‌شوند در حالی که برخی دیگر موفق نمی‌شوند چه عامل روانی رقیب پیوسته موفق را از رقیب کمتر موفق او متمایز می‌کند دربارة این سوال آخر می‌توان کتابی کامل نوشت برای نمونه قهرمان بکس سنگین روش پیشین مایک تایسون در توضیح اینکه چرا در پیروزی از رژیم ورزشی قبل از مبارزة‌خود چهار صبح از خواب بیدار می‌شود چنین گفته بود «زیرا که طرف مقابل چنین نمی‌کند من باید ثابت کنم که منضبط‌تر از رقیب هستم»

روان‌شناسان ورزش در زمینة وزشهای نوجوان که نوعا سن آنها بین 8 تا 13 سال است. در حال مطالعة اثرهای فعالیت رقابت آمیز هستند آیا کودکان ورزشکار باید برای جایزه رقابت کنند آیا ورزشکاران جوان نیازهای اجتماعی، عاطفی و روانی متفاوتی از ورزشکاران مسن‌تر و ماهرتر دارند اگر چنین است چگونه می‌توان این نیازها را با مشارکت در ورزش سالم برآورده ساخت؟

عامل روانی مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد. انگیزش است چرا برخی از ورزشکاران از ورزشکاران دیگر با انگیزه‌تراند و سرچشمة انگیزش آنها چیست؟ چرا برخی نه به سبب انگیزش حاصل از عوامل خارجی مانند پاداش تایید دیگران یا پول بلکه به سبب سرگرمی و مطلوب بودن آن ورزش می‌کنند عوامل روانی که ورزشکاران را برمی‌انگیزند کدامند و چه عواملی ورزشکاران را انگیزش‌زدایی میکند؟

مربی ورزش

هنری میلر (Henry Miller) نمایشنامه نویس زمانی چنین نوشت «رهبر واقعی نیازی به هدایت کردن ندارد- او همین اندازه خشنود است که راه را نشان دهد و چنین‌اند مربیان کاری در ورزش هدف عمدة رهبر تیم با وجود سرچشمه‌های استعداد بازیکنان و دانش آنها از بازی این است که مهارتهای ذهنی و بدنی ورزشکاران را به گونه‌ای رشد دهد که به طور فردی و به عنوان یک تیم بتواند پیوسته به موفقیت دست یابند. مربی ورزش در ورزشهای تیمی چگونه می‌تواند کنش متقابل همة بازیکنان تیمی را سهولت بخشد به گونه‌ای که بتواند هویت گروهی رضایت بازیکن و همبستگی گروهی را تقویت کند اما صبر کنید آیا واقعا تفاوتی می‌کند آیا برآوردن نیازهای پیوند گروهی و با هم بودن گروهی بازکنان ارتباط چندانی با موفق شدن یا نشدن تیم دارد آیا عملکرد بازیکنی از احساس رضایت او در بودن عضوی از تیم و یا داشتن و نداشتن دوستان نزدیکی در تیم تاثیر می‌پذیرد اگر تنها هدف مربی در ورزش برنده شدن باشد آیا لازم است دربارة نیازهای اجتماعی و عاطفی ورزشکار نگران باشد نوشتار شایان توجهی از روان‌شناسی ورزش به این موضوع اختصاص یافته است که چرا رهبران ورزشی در صورت خواستن یک تیم موفق باید نگران موضوعهایی باشند که فراتر از عملکرد بازیکن می‌رود.

اما آیا همه مربیان ورزش از این موضوعهای روانی مهم آگاه هستند؟ در واقع مربیان ورزش به طور کلی با مشاهده و گوش دادن به مربیان دیگر (یا الگوگیری از مربیان دیگر) حرفة‌خود را می‌آموزند اما اغلب نیازهای شخصی ورزشکار قبل در طول و بعد از مسابقه مورد توجه قرار نمی‌گیرد.

شواهدی در دست است که نشان می‌دهد مربیان ورزش در حضور دیگران و به طور مکرر فضیلت انتقاد در ورزش را می‌ستایند برای برخی مسلم شده است که بسیاری از مربیان ورزش در برابر حالت دیگران که تلاش می‌کنند الگوهای رفتاری مربیگری را تغییر دهند مقاومت می‌کنند.

برای نمونه مطالعه‌ای که دربارة مربیان ورزش دبیرستانها و کالجهای امریکا به عمل آمد نشان داد که 75 درصد آنها از مجلة‌روان‌شناسی ورزش بی‌اطلاعند. این مجله اکنون مجلة‌ روان‌شناسی وزرش و تمرین نامیده می‌شود . اما اگرچه در حدود 1/8 درصد از مربیان مورد بررسی گفتند که هرگز به طور مستقیم با یک روان‌شناس ورزش کار نکرده‌اند 2/68 درصد آنها اظهار تمایل به این کار کردند البته به طور داوطلب وقتی پرسیده شد آیا مایلید برای چنین مشاوره‌ای پول بپردازند 8/64 درصد جواب منفی دادند.

بنابراین چنین به نظر می‌رسد که نبود توجه به داده‌های روان‌شناسی ورزش ممکن است ناشی از نبود آگاهی دربارة آن باشد. از جنبة‌ مثبت‌تر آن گزارشهای رسانه‌ها و مقاله‌های مجله‌ها در سالهای اخیر به پذیرش فزایندة نیاز برای دخالتهای روان‌شناسی در ورزش رقابتی اشاره دارند.

یافته‌های پژوهشی در روان‌شناسی ورزش برخی از اعمال رایج مربیان ورزش را تائید نمی‌کنند برخی از این اعمال ممکن است حتی مضر باشند از جمله می‌توان به نمونه‌های زیر اشاره کرد:

صحبت تحریک آمیز قبل از بازی

بسیاری از مربیان ورزش به ویژه در ورزشهای تماسی درست قبل از بازی صحبت‌های هیجان انگیز و دارای بار عاطفی ارائه می‌دهند روان شناسان ورزش در برخی از موفق‌ترین مربیان ورزش مخالف صحبت‌های محرک قبل از  بازی می‌باشند تایید نمی کنند برخی از این اعمال ممکن است حتی مضر باشند از جمله می‌توان به نمونه‌های زیر اشاره کرد:

صحبت تحریک آمیز قبل از بازی: بسیاری از مربیان وزرش به ویژه در ورزشهای تماسی، درست قبل از بازی صحبت‌های هیجان انگیز و دارای بار عاطفی ارائه می‌دهند. روان‌شناسان ورزشی در برخی از موفق‌ترین مربیان ورزش مخالف صحبت‌های محرک قبل از بازی می‌باشند (به بخش هفتم مراجعه کنید.) پژوهشگران پی برده‌اند که ورزشکاران پیشاپیش برای مبارزه مضطرب یا برانگیخته هستند. صحبتی تحریک آمیز قبل از بازی بازیکنان  را بالاتر از سطوح مطلوب به هیجان می‌آورد و آنها را بیش از اندازه تهییج می‌کند. ارائه رهیافتی معتدل که بررسی داده‌ها را در بر گیرد می‌تواند موثر باشد برانگیختن اشتیاق برای مسابقه را می‌توان در تمرین مورد توجه قرار داد.

برنده شدن تنها هدف مورد نظر است: احساس اضطراب و ترس از شکست قبل از مسابقه در بازیکنان وجود دارد وظیفه مربی ورزش است که به ورزشکار یاری دهد قبل از مسابقه این احساسها را کنترل کند (یعنی با آنها مقابله کند – حذف کلی آنها غیر واقع بینانه و حتی مضر است) سفارشهای قبل از بازی که بر نیاز به بردن تاکید می‌کنند این اضطراب را بالا می‌برند مروری بر مهارتها و راهبردها و آزاد کردن بازیکنان که بروند و خوش باشند و یا هرچه که می‌خواهند انجام دهند بهتر از تاکید بر بردن است.

انتقاد شدید : اثر انتقاد بر عملکرد ورزشی روشن است گاهی اوقات مفید است اما همیشه تاثیر آن بستگی به شیوه‌ای دارد که مبادله می‌شود به گفتة یک روان‌شناس اشخاص مسئول باید رفتار را مورد انتقاد قرار دهند (پسرجان چشمت را از توپ برندار)ك نه شخصیت یا خصوصیت فرد را (پسر این چه بازی احمقانه‌ای بود) چنین چیزی دربارة خشم نیز درست است به گفتة روان‌شناس یاد شده خشم به خودی خود رفتاری طبیعی است و به بروز آِاد آن باید اجازه داده شود. اما زمانی که خشم با پیامهای مخرب و اهانت آمیز ابراز می‌شود به گونه‌ای که خودپنداری فرد را از بین ببرد و احساس گناه را در او تقویت کند در این صورت مزیت بالقوه آن از دست می‌رود.

مجازات : اغلب دیده شده است که مربی وزرشی فریادش بلند شده که جریمه‌ات  دویدن دو دور دور زمین است» زیرا که بازیکنی تخلفی مرتکب شده یا در مسابقه‌ای و یا آزمون مهارتی شکست خورد است شواهد شایان توجهی وجود دارند که نشان می‌دهند مجازات کردن فردی با استفاده از تمرین میل آن شخص به فعالیت بدنی و شرکت شایسته او در بازی را کاهش می‌دهد تداعی بین تمرین و مجازات نامطلوب است راه بهتری برای مجازات محروم کردن کوتاه مدت شرکت در ورزش یا فعالیت بدنی است نه فعالیت اضافی (تمرین).

نمونه‌های بسیاری دیگری از اعمال مربیگری نادرست و غیر اخلاقی که برخی از آنها به تخریب عاطفی بازیکن می‌انجامد در سرتاسر این نوشتار ارائه خواهند شد برخی اشکال مجازات را در این نمونه‌ها خواهید یافت از مربیان ورزش انتظار می‌رود که از عهدة انتظارهای نقش‌های بسیار متفاوتی برآیند و با موضوعهای روانی متعدد مقابله کنند برخی از این موضوعها از این قرار دارند.

-       انگیختن ورزشکاران به طور فردی و گروهی (تیمی) قبل، در طول و بعد از فصل مسابقه .

-       اثر مثبت‌گذاردن بر نگرشهای بازیکن به طوری که اضطراب او را کاهش، و احساس هیجان و وفاداری به مربی و تیم را افزایش دهد.

-       تقویت کردن اعتماد به نفس و عزت نفس در هر ورزشکار

-       پروش دادن رهبری تیمی و روحیه در بین ورزشکاران .

-       شناخت و برآوردن نیازهای ورزشکاران جوانتر.

-       افزودن به پایداری در عملکرد.

-       یاری به بازیکنان تا با فشارهای نومیدیها و مسائل دیگر درون و بیرون از میدان ورزش مقابله کنند.

-       انجام دادن تمرینها و آمادگی برای مسابقه به گونه‌ای که به یادگیری و تسلط بر مهارتها و راهبردها بینجامد.

هر یک از این موضوعها اهمیت زیادی در شرکت موفقیت آمیز ورزشی دارند و همة آنها به گونه‌ای مستقیم با برآورد نیازهای روانی و تقویت بخشیدن به مهارتهای ذهنی هر بازیکن ارتباط دارند. مربی ورزش کنترل مستقیمی بر هر ورزشکار دارد و باید مسئولیت اصلی برای یاری به هر ورزشکار را برای برآورده شدن این نیازها بر عهده گیرد.

ادارة موفقیت آمیز یک تیم مهارتی پیچیده و سطح بالا را طلب می‌کند ایجاد این احساس در همة افراد گروه که در موفقیت تیم سهیم هستند و تقویت رفتارهای مطلوب (مثلاً نشان دادن وفاداری تیمی دارا شدن انگیزش درونی رهبری کیفی تیم در بازی)

در حالی که جلوی رفتارهای نامطلوب (مثلاً تقلب،‌ ابراز خصومت نسبت به اعضای دیگر تیم استفاده از داروهای ممنوع ، فراموش کردن مهارتها و راهبردها یا ترک تیم) گرفته شود. وظیفه‌ای مشکل است از مربیان ورزش انتظار می‌رود تا به مشکل‌ترین هدفهای انسانی دست یابند تغییر نگرشها احساسها ادراکها و رفتارهای دیگران به خاطر توفیق تیم چگونه این همان چیزی است که مربیگری موثر و روان شناسی ورزش با آن سروکار دارد یکی از راههای رسیدن به این هدفها ایجاد محیط مناسب برای فعالیت وزرشی است.

محیط

محیط ورزشی در بردارندة موقعیت‌ها و جنبه‌های رقابت ورزشی، و کنش متقابل بین ورزشکاران شرکت کنندگان دیگر در ورزش و تماشاچیان ورزشی است.

برای نمونه گزارشهای رسانه‌ای نشان داده‌اند که بازیکنان از ترس اینکه مبادا در برابر چشمان هزاران نفر (در زمین ورزش) یا میلیونها علاقمند به وزرش (در تلویزیون) دست به کار احمقانه‌ای بزنند به حد جنون می‌رسند.

موضوعی که در روان‌شناسی ورزش به محیط مربوط می‌شود همبستگی تیمی یا «با هم بودن»‌ اعضای گروه ناامید می‌شود مربیان کارآمد تلاش می‌کنند تا جو تیمی را به گونه‌ای تقویت کنند که ورزشکاران در آن از تلاشها بهبودها و عملکردهای یکدیگر حمایت دو جانبه کنند. همچنین شایسته است که اعضای تیم و نمایندة مدرسه باشگاه یا جامعه بودن احساس افتخار کنند. وابستگی تیمی قوی تعهد ورزشکار به منتهای تلاش برای برآوردن نیازهای تیمی را تقویت می‌کند.

برخی از موضوعهای محیطی دیگر که مورد توجه روان‌شناسی ورزش است از قرار زیرند:

-       آیا پژوهش، اندیشة رایج درباره مزیت زمین خودی را حمایت می‌کند یا اینکه این موضوع فقط افسانه‌ای بیش نیست.

-       آیا تشویق یا هو کردن جمعیت بر عملکرد بازیکنان اثر می‌گذارد آیا ورزشکاران برجسته واقعا تحت تأثیر واکنشهای جمعیت قرار می‌گیرند.

-       آیا اثر شرایط محیطی بر عملکرد به ورزش بستگی دارد برای نمونه آیا گلف بازانی که در میدان گلف متفاوتی تمرین می‌کنند اثرهای محیطی بیشتری را تجربه می‌کنند تا بازیکنان بسکتبال که در زمین بسکتبال دیگری بازی می‌کنند.

-       اثر همبستگی اجتماعی تیم بر عملکرد بازیکن چیست؟ آیا اهمیتی دارد که تیمی‌ها خارج از صحنه وزرش وقتشان را با هم بگذرانند؟

-       آیا موفقیت تیم فقط زمانی امکان پذیر خواهد بود که بازیکنان کنش متقابل اجتماعی داشته باشند و از مصاحبت یکدیگر خارج از زمین یا میدان بازی لذت ببرند؟

-       آیا خوب است که به ورزشکاران گفته شود که والدینشان یک دانشجوی جدید یک پیش آهنگ حرفه‌ای یا ارزیاب کنندة‌ دیگری از عملکرد آنان بازی تیمی امروز آنها را مشاهده می‌کند؟

-       چه هنگام خشم و انتقاد مناسب است و چه هنگام احتمال دارد برای رشد و عملکرد بازیکن زیان آور باشد.

-       آیا گفتة زیر که از یک سر دبیر نقل شده درست است؟ «حتی رفتارگرایان تصدیق می کنند که پاداش در فراهم کردن انگیزه برای بهبودی دو برابر انتقاد موثر اس اما برای بیشتر مردم دو برابر مشکل‌تر است که پاداش دهند تا اینکه نقایص را برملا کنند که پاداش در فراهم کردن انگیزة برای بهبودی دو برابر انتقاد موثر است اما برای بیشتر مردم دو برابر مشکل‌تر است که پاداش دهند تا اینکه نقایص را بر ملا کنند.»

این موضوعها فقط برخی از بسیاری از پرسش‌هایی است که نشان می‌دهند چگونه محیط می‌تواند بر نتایج رویداد رقابتی در ورزش اثر بگذارد. در هر یک از این نمونه‌ها عاملی روانی یا بیشتر از یک عامل روانی وجود دارند که از اهمیت شایان توجهی برخوردارند باید برای خواننده روشن باشد که شرکت در ورزشهای قهرمانی یا مربیگری آنها کاری پیچیده‌تر از آن است که بیشتر تماشاگران روزنامه‌نگران و حتی خود شرکت جویان متوجه شوند.

روانشناسی ورزش در طول 20 سال گذشته یا چیزی در این محدود آن اندازه رشد کرده است که علم دانشگاهی‌ی موجهی در زمینه‌ای در خورد مطالعه محسوب شود در این زمینه مانند هر زمینة علمی دیگر علایق بین دانشجویان پژوهشگران و دست‌اندرکاران متفاوت است و چنین است مسیرهایی که علاقه‌مندان می‌پیمایند.

پژوهشگران در زمینة روان‌شناسی ورزش انرژی شایان توجهی را صرف منتشر کردن یافته‌های علمی توسط نشریه‌ها کرده و مورد تائید جامعه علمی قرار گرفته‌اند این پژوهشگران نگره‌های مربوط به علوم رفتاری را بررسی کرده و یافته‌های خود را در نشریه‌های معتبر منتشر کرده‌اند از جمله نشریه‌های زیر را می‌توان نام برد.

افرادی که تلاش کرده‌اند تا نتایج پژوهشها را به کار برند و کسانی که در واقع پژوهش خود را نوعا در موقعیت‌های ورزش در دنیای واقعی انجام می‌دهند گروهی از دانشمندان و دست‌اندرکاران را در بر می‌گیرند که روان‌شناسان ورزش نامیده می‌شوند.

روان‌شناسان ورزش چه می‌کنند؟

سالهای زیادی بود که روان‌شناسان ورزش احترام لازم را بدست نیاورده بودند چرا به گفتة دکتر بروس آجیل وی از پیشگامان روان‌شناسی ورزش «مشکل این بوده است که ما بسیاری شارلاتان بسیاری فریب‌کار و بسیاری مردم داشتیم که چیزهای بسیار زیادی را نوید می‌دادند .» نمونه‌های زیادی را می‌توان برشمرد در سالهای 1960 چنین شایع‌ شد که آزمونهای شخصیت پیش‌بینی خواهند کرد که چه کسی قهرمان ورزشی خواهد شد. شگفت نیست که این نویدها جامة عمل نپوشیدند در سالهای 1970 معلوم شد که این آزمونها در بهترین وضع خود گمراه کننده و در بدترین وضع فریب آمیزند.

برای نمون روان پزشکی در سان دیه گو  از آزمون شخصیت استفاده کرد و نتیجه گرفت که ورزشکاران تیم فوتبال سان دی گو چارجرز بر اساس موقعیتشان در تیم با کلیشه‌های شخصیتی معینی هماهنگی دارند ادعاهای مربوط به افزایش عملکرد از زمینه‌های گوناگونی عنوان شدند از جمله دیدسنجی (تقویت بینایی و بهینگی واکنش زمانی) و کسب و کار تجارت الگوگیری به کمک مشاهدة فعالیتهای ورزشی از طریق ویدئو یا بهینگی انگیزش با استفاده از نوارهای ضبط صوت پژوهشهای علمی به ندرت این چنین ادعاهایی را حمایت می‌کنند شگفت نیست که اعتبار روان‌شناسی ورزش به طور کلی و روان‌شناسان ورزش بویژه مورد سئوال بودند.

اما در سالهای اخیر زمینة روان شناسی ورزش به علم رفتاری در خورتوجه و زمینه‌ای برای فعالیت حرفه‌ای مبدل شده است روان‌شناسی ورزش به عنوان حرفه‌ای شناخته شده است که نیازمند خبرگی و آموزش شایان توجه در روان‌شناسی در علوم ورزش است پذیرش روان‌شناسی ورزش با به رسمیت‌ شناختن آن توسط انجمن روان‌شناسی امریکا در سال 1984 اعتبار دانشگاهی یافت. فزون بر آن روان‌شناسی ورزش با انتشار نشریه‌های علمی معتبر (که بدون آنها امکان نوشتن کتابهای درسی دربارة روان‌شناسی ورزش نبود. به جایگاه والاتری دست یافت. تشکیل سازمانهای حرفه‌ای به دانشمندان ورزش فرصت داد تا ایده‌های خود را مبادله یافته‌های پژوهشی را رد و بدل و در راه رشد مسیرهای مهیج و تازه همکاری کنند . در تابستان 1982 کمیته المپیک ایالات متحده در روان‌شناس ورزش را به مرکز فعالیت خود در کلورادواسپرینگ در ایالت کلورادو دتوت کرد تا «بررسی کنند که چگونه روان‌شناسی ورزش می‌تواند بخشی از طرحهای کمیتة المیپک برای برنامه جامع پزشک ورزشها شود.

در المپیک تابستان و زمستان 1984 یک روان‌شناس ورزشی برای تقریباً هر تیم المپیک آمریکایی تعیین شد روان‌شناسان ورزش سالهای بسیاری است که با ورزشکاران غیر حرفه‌ای در کانادا و اروپا کار می‌کنند اکنون بسیاری کشورها روان‌شناسی ورزش تمام وقتی را برای سازمانهای ملی ورزش خود استخدام می‌کنند اما با وجود این تحول بحران هویتی پیش آمده و پرسشهایی را عنوان کرده است که ما که هستیم و رسالت ما چیست؟

تلاش برای هویت شناخت و احترام تلاشی سالم بوده است دانشمندان و دست‌اندرکاران ورزش همگی دارای یک هدف هستند نگره‌های (تئوریهای) رفتاری در ورزش ارائه و آزمون کننده تلاش کنند تا عوامل روانی حاکم بر ور زش و تمرین و رهبری موثر را تبیین کنند این کار با اجرای پژوهشهای میدانی مشاوره با مربیان ورزشی و همکاری مستقیم با رقابت کنندگان ورزشی انجام می‌گیرد اما مشکل مربوط به آئین نامه بوده است.

خدمات بالینی

این ناحیه در بردارنده خدمات کمکی به ورزشکارانی است که دارای مسائل عاطفی شدید هستند (برای نمونه افسردگی ، بی‌اشتایی و هراس) و نیازمند معالجه در دوره‌ای دراز مدت می‌باشند اگرچه قوانین مربوطه در بین دولتها و کشورها  گونه‌گون است اشخاص نمیتوانند اقدام به روان شناسی ورزش بالینی کنند مگر اینکه در انجمن ملی روان شناسی روان پزشکی یا بالینی عضویت کامل داشته باشند دارای پروانه فعالیت مشاوره بالینی باشند و درباره افراد حرفه‌ای اگرچه قانونی ندارند باید دلایلی برای آمادگی علمی در علوم ورزشی ارائه دهد.

خدمات آموزشی

آموزش در زمینه روان‌شناسی ورزش اغلب در دانشگاهها در سمینارها و به عنوان خدمتی مشاوره‌ای برای تیمها و ورزشکاران به گونة انفرادی انجام می‌گیرد آموزش در روان شناسی ورزش به منظور کمک به ورزشکاران است تا مهارتهای روانی لازم برای به واقعیت درآوردن نیروهای بالقوه‌شان را گسترش دهند آرامش بخشی عضلانی تمرکز خیال پردازی و مقابله با فشارها نمونه‌هایی از این مهارتهای شناختی هستند.

خدمات پژوهشی

درجه دکترا در روان شناسی یا مشابه آن (مثلا علم ورزش) شواهدی از فعالیت پژوهشی علمی در زمینة ورزش یا نرمش و معرفی نامه از سازمانهای پژوهشی معتبر که معرف تلاشهای پژوهشی فرد و کمکهای او به دانش موجود است به شخص شایستگی آن را می‌دهد که به خدمات پژوهشی بپردازد روان شناسی پژوهشی ورزش دارای سه گونه مسئولیت است.

انجام پژوهش ، انتشار یافته‌های پژوهشی در نشریه‌های حرفه‌ای و ارائه نتایج پژوهشی به دانشکده ها در کنفرانسهای حرفه‌ای دانشمندی که مهارت لازم برای مبادله موضوعهای مربوط به حرفه‌اش را نداشته باشد گنگ و در جامعة علمی بدون هستی است .

گونه‌های خدمات پژوهشی که توسط روان شناسان ورزش انجام می‌گیرند شامل اثرهای فنون روانی معینی بر حالت روانی یا عملکرد ورزشکار است (مثلا سطحو برانگیختگی یا اضطراب آمادگی برای بازی یا اعتماد به نفس ) شاخه‌های شناخته شده دیگر پژوهش شامل بررسی اثرهای عوامل گوناگون شخصیتی یا موقعیتی بر حالت فیزیکی یا روانی فرد و عملکرد جسمانی است.

تاریخچه مختصر روان شناسی ورزش

سناتور پیشین آمریکا آدلای استیونسن گفته بود که ما نمی‌توانیم آينده خود ر را عاقلانه و بروشنی تصویر کنیم مگر اینکه راهی را که به زمان حال منتهی شده است بشناسیم در واقع شناخت اساس و مسیرهای آینده روان‌شناسی ورزش نیازمند آگاهی از تاریخچه آن است تاریخچه‌ای بس قدیمی‌تر از آنکه بیشتر دانشجویان و دانشمندان در علوم ورزشی تصویر کنند .

دکتر نورمن تریپلت روان شناس دانشگاه ایندیانا در اوایل سالهای 1897 در مجله آمریکار روان شناسی چیزی را منتشر کرد که به گونه‌ای مستقیم به روان شناسی ورزش ارتباط داشت . تریپلت پدیده‌ای را بررسی کرد که اکنون سهولت اجتماعی می‌نامیم و آن اثر مساعد مشاهده کنندگان بر عملکرد شخص است.

گریفیت که به عنوان پدر روان شناسی ورزش از او نام برده می‌شود به عنوان اولین شخصی است که سالهای زادی را صرف آزمایش منظم روان‌شناسی ورزش کرد.

گریفیت اولین آزمایشگاه روانشناسی ورزش به نام آزمایشگاه پژوهش ورزشی را در سال 1925 در دانشگاه ایلیونوی تاسیس کرد. اگرچه پژوهش دربارة‌ پژوهش درباره اثر عوامل روانی بر عملکرد را در سال 1918 آغاز کرده بود علایق اولیه اول شامل اثرهای عوامل روانی و محیطی بر یادگیری و اجرای مهارتهای حرکتی و شخیصت در ورزش بود او برای آزمایشگاه خود وسایلی را تهیه کرد که آگاهی از جنبش‌های مهارتی هوشیاری ذهنی واکنش‌های زمانی به بینایی صدا و فشار ثبات هماهنگی عضلانی تنش و رهاسازی عضلانی و توانایی یادگیری را اندازه‌گیری میکردند او بر اساس مصاحبه با بازیکن کبیر فوتبال ردگرنگ پی برد که ورزشکاران برتر مهارتهای ورزشی را خود به خود بدون هیچ یا کمترین اندیشه انجام می‌دهند.

پژوهش روان شناسی ورزش در سالهای 1940 و 1950 سکونی واقعی داشت بجز پایان نامه‌های دکترا که گاهگاهی نوشته می‌شدند در این زمان بیش از هر

چیز تاسیس آزمایشگاهها یادگیری حرکتی رواج یافت که از جمله می‌توان آزمایشگاهی را نام برد که توسط جان لاتر در دانشگاه پنسیلوانیا کلارنس رگزدیل در دانشگاه ویسکانسین سی اچ مک لوی در دانشگاه آیوا و شاید از همه معروفتر فرانکلین هنری در دانشگاه کالیفرنیا در بر کلی تاسیس شد.

سرانجام در میانة سالهای 1960 بود که روان‌شناسی ورزش گامهای بزرگی را برداشت و زمینة علمی کنونی را فراهم آورد چندین عامل به گسترش این زمینة علمی کمک کردند کتابهای درسی بیشتر از هر زمان دیگر رواج یافتند.

عنصر نهایی در رشد روان‌شناسی ورزش تاسیس چند انجمن حرفه‌ای بود اولین نشست سالیانه انجمن امریکایی روانشناسی ورزش و فعالیت بدنی در سال 1967 برگزار شد انجمن کانادایی یادگیری روان حرکتی و روان‌شناسی ورزش در سال 1969 آغاز به کار کرد این سازمان در آغاز با انجمن کانادایی بهداشت تربیت بدنی تفریحات سالم و رقص وابسته است.

در استرالیا ارتباط بین روانشناسی ورزش و روان شناسی از همه قویتر است زیرا که در سال 1992 جامعة‌روان شناسی استرایا اولین هیات روان شناسان ورزش را در سازمان روان شناسی ملی پذیرفت اهمیت این هیات در تعیین استانده‌ها (معیارها) یی است که برای دادن پروانة کار به روان شناسان ورزش مورد استفاده قرار می‌گیرند.

هدف این سازمانها این است که برای دانشمندان و دست‌اندرکاران در روان‌شناسی ورزش هویتی ملی و بین‌المللی حاکی از نظام علمی ایجاد کنند همچنین فرصتی فراهم می‌کنند تا اعضایشان سالانه ملاقات کنند تا 1- ایده‌های خود را مبادله کنند 2- تجارب پژوهشی خود را توضیح دهند 3- با دانشمندان و دست اندرکاران شناخته شده ای که کارها و تخصص‌هایشان در زمینه‌های قابل کاربرد در رفتار ورزشی است صحبت و تبادل نظر کنند 4- دربارة موضوعهای بحث انگیز بحث کنند و شاید تصمیم بگیرند 5- به کلاسها و بخش های مربوطة خود ایده‌های جدید و مهیجی ببرند که از زمینة مورد نظر سرچشمه می‌گیرند از این سازمانها نشریه‌های علمی جدیدی پا گرفته‌اند که نیازهای این زمینة پژوهشی گسترش یابنده را بر طرف می‌کنند روان شناسی ورزش اکنون توسط اعضای جامعه دانشگاهی به عنوان علمی معتبر شناخته می‌شود.

اکنون باید روشن شده باشد که روان‌شناسی در بردارندة زمینة علمی چند بعدی ازمطالعه و عمل است روان‌شناسی ورزش از بسیاری از علوم سنتی روان‌شناسی مشتق و بنابراین در برگیرندة روانشناسی اجتماعی (مطالعه رفتار گروهی و عوامل محیطی موقعیتی که بر عواطف و اعمال شخص اثر می‌گذرارند.) روان شناسی شناختی (ارتباط بین اندیشه ها عواطف و اعمال شخص اثر می‌گذارند روان شناسی شناختی ارتباط بین اندیشه‌ها عواطف و عملکرد روان شناسی رشد (تغییرهای شناختی و رفتاری همراه با افزایش سن) روانشناسی تربیتی (عواملی که بر یادگیری و یادآوری راهبردها و مهارتهای ورزشی اثر می‌گذارند.

روان‌شناسی بالینی (بررسی موضوها شخصی که نیازمند مشاورة حرفه‌ای است به گونه‌ای که احساس رضایت شخصی در ورزش به رسیدن به حداکثر عملکرد به دست آید) و بسیاری دیگر است این شاخه‌های علمی روان شناسی در نگارة 2-1 نشان داده شده اند روان شناسی تمرین تنها شاخه‌ای است که در روان‌شناسی جنبة سنتی ندارد اگرچه از نزدیک با روان‌شناسی بهداشت ارتباط دارد.

خلاصه

اهداف عمدة روان‌شناسی ورزش توصیف تبیین و پیش‌بینی نگرشها احساسها و رفتارهای شرکت کنندگان در ورزش است از جمله ورزشکاران مربیان ورزش و حتی تماشاگران اشخاص آشنا با عواملی که زیرساز رقابت ورزش هستند را روان‌شناس ورزش می‌نامند روان شناسان ورزش بالینی در کنش متقابل مستقیم با ورزشکاران و با استفاده از یافته‌های پژوهشی به آنها کمک کنند تا با موانعی که مانع رسیدن آنها به عملکرد بالقوه‌شان می‌شود مقابله کنند از سوی دیگر روان شناسان تربیتی ورزش مهارتهای روانی را آموزش می‌دهند تا ورزشکاران مربیان ورزش و دانشجویان را دربارة برطرف کردن این موانع آگاه کنند روان شناسان پژوهشی ورزش اثرهای رفتارهای درمانی مختلف و موقعیت‌های محیطی بر وضع روانی ورزشکار توانایی اجرای مهارتهای ورزشی یا هر دو را بررسی می‌کنند شاخه‌های جدیدتر مطالعه در بردارندة‌ و روان فیزیولوژی و روان شناسی تمرین هستند که هر دو رهیافتهای گسترده و پچیده تری را برای مطالعه عملکرد انسانی ارائه می‌کنند.

به تازگی سازمانها و انتشارات حرفه‌ای گوناگونی موجودییت یافته‌اند که اطلاعات جدید به دست آمده از پژوهش و عمل روان‌شناسی ورزش را افزایش داده و منتشره می‌کنند اشخاصی که علاقمند به یادگیری بیشتر دربارة این شاخة علمی هستند می‌توانند عضوی از سازمانی شوند در کنفرانسها شرک جویند و نوشتار علمی حرفه‌ای و کاربردی را مطالعه کنند.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                            صفحه

روانشناسی ورزش ............................................................................... 1

ورزشکار.............................................................................................. 3

مربی ورزش......................................................................................... 6

صحبت تحریک آمیز قبل از بازیها............................................................... 9

محیط.................................................................................................. 13

روانشناسان ورزش چه می‌کنند............................................................... 16

خدمات بالینی...................................................................................... 19

خدمات آموزشی................................................................................... 19

خدمات پژوهشی.................................................................................. 20

تاریخچه مختصر روانشناسی ورزش........................................................... 20

خلاصه................................................................................................ 25

روانشناسی ورزش

روان‌شناسی ورزش در بردارندة گزینش درست و برانگیختن ورزشکاران است به گونه‌ای که هر ورزشکار بتواند در بالاترین حد توانایی خود به رقابت بپردازد ورزشکاران در این راستا باید راهبرد‌هایی را به کار گیرند تا رقیبان را روحیه‌زدایی کنند با سطح بسیاری بالای فشار مقابله و یا آن را کم کنند از داروها سوء استفاده نکنند راهبردهای تیمی موفقیت آمیزی را به کار گیرند و مهارتها را آموزش دهند و بیاموزند. روشن است که روان‌شناسی عنصر اصلی رقابت ورزشی است. مطالعة ‌روان‌شناسی و استفاده از آن در موقعیت ورزشی شخص را توانا می‌سازد تا 1- رفتاری را توصیف کند (ورزشکاران تیمی که پیوسته برنده می‌شوند نسبت به گروه دیگر دوستانه‌تر رفتار می‌کنند تا ورزشکارانی که پیوسته می‌بازند) 2- رفتاری را تبیین کند (شکست غیر منتظره ممکن است به این سبب روی داده باشد که تیم خودی برانگیختگی لازم را نداشت. از سوی دیگر تیمی که قبلاً شکست خورده بود در وضعی بهتر و آماده بود تا ثابت کند که می‌تواند رقیبی با ارزش را شکست دهد.) 3- رفتار و پیش بینی کند (اگر مربی ورزش با اوقات تلخی آموزش دهد ورزشکار به سبب اضطراب و ناتوانی در تمرکز نخواهد توانست گفتار او را به خاطر بسپارد.

روان‌شناسی ورزش از نیمة سالهای 1980 بیشتر با زمینه‌هایی ارتباط یافت که فراتر از عملکرد ورزشی می‌روند شایان توجه ترین زمینه‌ها مطالعة روان فیزیولوژی (Psychophysiology) روان‌شناسی تمرین (exercise psychology) بوده‌اند در حالی که پژوهش و فعالیت روان‌شناسی ورزش به گونة سنتی متوجه پرسشنامه‌های روان‌شناسی و نتایج علمی بودند پژوهش روان فیزیولوژیکی پاسخهای فیزیولوژیکی (بدنی) را که بر شناخت (cognition) (اندیشه و عواطف) و عملکرد اثر میگذارند و یا آن را همراهی می‌کنند مطالعه می‌کند برای نمونه اگر عملکرد ضعیف به اضطراب بالا نسبت داده شود شایان توجه خواهد بود که بدانیم آیا تغییرات و تنش عضلانی میزان ضربان قلب و با پاسخهای بدنی دیگر نیز مانع عملکرد می‌شود یا نه چنین دادههایی به مربیان و دانشمندان ورزش امکان می‌دهد تا استفاده از برخی فنون روانی را پیشنهاد کنند (برای مثال شل کردن عضلات و خیال پردازی) تا اثر این تغییرات نامطلوب در فرآیندهای جسمانی را کاهش دهد پژوهشهای منتشر شده در سالهای اخیر اغلب در بردارندة اندازه گیریهای فیزیولوژیکی هستند که در تبیین ارتباطهای علت و معلولی احتمال بین عواطف و اندیشه های شخص و عملکرد بدنی او مفید خواهد بود.

شاخة‌ روان شناسی تمرین نیز توجه فزاینده‌ای را در نوشتار روانشناسی ورزش به خود جلب کرده است. روان‌شناسی تمرین به جای بررسی عملکرد ورزشی بر عوامل شناختی ، روان فیزیولوژیکی و موقعیتی که بر رفتار تمرین اثر می‌گذارند توجه دارد . نمونه‌های عناوینی که در این شاخه مورد مطالعه قرار می‌گیرند در بردارندة اثرات فعالیت بدنی بر عواطف و گرایشهای روانی معینی در فرد دلایل اشتغال به برنامه‌های تمرین و علتهای دست کشیدن از آنها تغییرات شخصی در نتیجه بهینگی در تناسب بدنی اعتیاد مثبت و منفی به تمرین اثرات فنون شناختی بر اجرای تمرین عملی و غیره می‌باشند هدف این نوشتار بررسی گستردة میزان پژوهش در این شاخه و کاربرد آن در ورزش رقابتی است.

آنچه که به گونة‌ فزاینده‌ای اطمینان مربیان تربیتی ، پژوهشگران و مربیان ورزش را به خود جلب کرده است این است که شاخة روان‌شناسی ورزش یک علم است این علم رفتار انسانی در زمینة شرکت در ورزش و چگونگی تأثیرپذیری رفتار (عملکرد)‌ از سه منبع اصلی را مطالعه می‌کند ورزشکار رهبر تیم (یعنی مربی ورزش) و محیطی که این افراد با هم کنش متقابل دارند.

ورزشکار

ورزش دوستان با حاضر شدن مشاهده کردن گوش دادن و خواندن درباره مسابقات علاقة صمیمانه‌ای به تیمهای مورد توجه خود نشان می‌دهند رسانه‌ها زمان شایان توجهی را صرف رویدادها و بازیکنانی می‌کنند که در آنها شرکت دارند.

گزارشگران و گویندگان در واکاویهای خود دربارة عواملی که بر عملکرد اثر می‌گذارند پیچیده‌تر شده‌اند. آنها اغلب در تبیین دلایل احتمالی یک بازی بسیار خوب در موقعیت‌های ورزشی، فراتر از توصیف یک شخص به عنوان «بازیکنی خوب» می‌روند اما بیشتر ورزش دوستان هنگام مشاهدة بازی یا تلاش در شناخت عملکرد ورزشی به عوامل روانی مهم توجهی ندارند.

برای نمونه تنیس باز حرفه‌ای جان مکنرو (John McEnroe) به سبب از جا در رفتن در زمین ورزش مورد انتقاد شدید واقع شده است. اما گفته‌ است که خشم را به عنوان فنی روانی به کار می‌برد تا روحیه‌اش را بالا برد . این کار از دید یک دانشمند ورزش شگفت‌انگیز نیست. به خوبی ثابت شده است که همة ورزشکاران دارای سطح کمال مطلوب هیجانی (برانگیختگی) هستند که اثر مسلمی بر کیفیت عملکرد آنان دارد ورزشکاران نمی‌خواهند که بیش از اندازه برانگیخته شوند بلکه می‌خواهند به قدر کافی تحریک شوند تا بهترین بازی خود را ارائه دهند. اعمال بازیکنان فوتبال در کنار یا داخل زمین قبل از بازی فریاد و هلهلة تماشاگران و فعالیتهای دیگری که برای گرم کردن توسط ورزشکاران انجام می‌شوند همگی به منظور برقراری اثرات عاطفی مورد نظر قبل از مسابقه است. برای بسیاری از ورزشکاران راهبردهای خود انگیختگی (برای نمونه بالا بردن روحیه یا ابزار خشم) خواه به منظور جلب و برانگیختن پاسخ هواخواهی از سوی تماشاگران باشد یا نباشد بخش جدانشدنی آمادگی روانی و بالانگه داشتن عملکرد در سطح مطلوب است.

عامل مهم دیگر در موفقیت ورزشی، شخصیت فرد است آیا «گونه‌ای شخصیت» وجود دارد که بتواند پیش‌بینی کنندة کیفیت عملکرد ورزشی باشد؟ آیا مربی ورزش می‌تواند با استفاده از آزمون مداد و کاغذی موفقیت ورزشی را پیش‌بینی کند؟ آیا شخصیت ورزشکاران و غیر ورزشکاران بازیکنان زن و بازیکنان مرد و ورزشکاران ورزشهای مختلف با هم تفاوت دارند روان‌شناسان ورزش پژوهشهای شایان توجهی را به موضوع شخیصت در ورزش  اختصاص داده‌اند پاسخ به این پرسش‌ها را که ممکن است موجب شگفتی شما شود می‌تواند در این نوشتار بیابید.

تفاوتهای فردی موضوع مهم دیگری درمطالعه‌های پژوهشی است که به دلایلی می‌پردازد که چرا ورزشکاران حتی هنگامی که مهارتهای مشابهی دارند از عملکرد متفاوتی برخوردارند. چرا برخی از بازیکنان با وجود تحمل فشار زیاد در ورزش موفق‌ می‌شوند در حالی که برخی دیگر موفق نمی‌شوند چه عامل روانی رقیب پیوسته موفق را از رقیب کمتر موفق او متمایز می‌کند دربارة این سوال آخر می‌توان کتابی کامل نوشت برای نمونه قهرمان بکس سنگین روش پیشین مایک تایسون در توضیح اینکه چرا در پیروزی از رژیم ورزشی قبل از مبارزة‌خود چهار صبح از خواب بیدار می‌شود چنین گفته بود «زیرا که طرف مقابل چنین نمی‌کند من باید ثابت کنم که منضبط‌تر از رقیب هستم»

روان‌شناسان ورزش در زمینة وزشهای نوجوان که نوعا سن آنها بین 8 تا 13 سال است. در حال مطالعة اثرهای فعالیت رقابت آمیز هستند آیا کودکان ورزشکار باید برای جایزه رقابت کنند آیا ورزشکاران جوان نیازهای اجتماعی، عاطفی و روانی متفاوتی از ورزشکاران مسن‌تر و ماهرتر دارند اگر چنین است چگونه می‌توان این نیازها را با مشارکت در ورزش سالم برآورده ساخت؟

عامل روانی مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد. انگیزش است چرا برخی از ورزشکاران از ورزشکاران دیگر با انگیزه‌تراند و سرچشمة انگیزش آنها چیست؟ چرا برخی نه به سبب انگیزش حاصل از عوامل خارجی مانند پاداش تایید دیگران یا پول بلکه به سبب سرگرمی و مطلوب بودن آن ورزش می‌کنند عوامل روانی که ورزشکاران را برمی‌انگیزند کدامند و چه عواملی ورزشکاران را انگیزش‌زدایی میکند؟

مربی ورزش

هنری میلر (Henry Miller) نمایشنامه نویس زمانی چنین نوشت «رهبر واقعی نیازی به هدایت کردن ندارد- او همین اندازه خشنود است که راه را نشان دهد و چنین‌اند مربیان کاری در ورزش هدف عمدة رهبر تیم با وجود سرچشمه‌های استعداد بازیکنان و دانش آنها از بازی این است که مهارتهای ذهنی و بدنی ورزشکاران را به گونه‌ای رشد دهد که به طور فردی و به عنوان یک تیم بتواند پیوسته به موفقیت دست یابند. مربی ورزش در ورزشهای تیمی چگونه می‌تواند کنش متقابل همة بازیکنان تیمی را سهولت بخشد به گونه‌ای که بتواند هویت گروهی رضایت بازیکن و همبستگی گروهی را تقویت کند اما صبر کنید آیا واقعا تفاوتی می‌کند آیا برآوردن نیازهای پیوند گروهی و با هم بودن گروهی بازکنان ارتباط چندانی با موفق شدن یا نشدن تیم دارد آیا عملکرد بازیکنی از احساس رضایت او در بودن عضوی از تیم و یا داشتن و نداشتن دوستان نزدیکی در تیم تاثیر می‌پذیرد اگر تنها هدف مربی در ورزش برنده شدن باشد آیا لازم است دربارة نیازهای اجتماعی و عاطفی ورزشکار نگران باشد نوشتار شایان توجهی از روان‌شناسی ورزش به این موضوع اختصاص یافته است که چرا رهبران ورزشی در صورت خواستن یک تیم موفق باید نگران موضوعهایی باشند که فراتر از عملکرد بازیکن می‌رود.

اما آیا همه مربیان ورزش از این موضوعهای روانی مهم آگاه هستند؟ در واقع مربیان ورزش به طور کلی با مشاهده و گوش دادن به مربیان دیگر (یا الگوگیری از مربیان دیگر) حرفة‌خود را می‌آموزند اما اغلب نیازهای شخصی ورزشکار قبل در طول و بعد از مسابقه مورد توجه قرار نمی‌گیرد.

شواهدی در دست است که نشان می‌دهد مربیان ورزش در حضور دیگران و به طور مکرر فضیلت انتقاد در ورزش را می‌ستایند برای برخی مسلم شده است که بسیاری از مربیان ورزش در برابر حالت دیگران که تلاش می‌کنند الگوهای رفتاری مربیگری را تغییر دهند مقاومت می‌کنند.

برای نمونه مطالعه‌ای که دربارة مربیان ورزش دبیرستانها و کالجهای امریکا به عمل آمد نشان داد که 75 درصد آنها از مجلة‌روان‌شناسی ورزش بی‌اطلاعند. این مجله اکنون مجلة‌ روان‌شناسی وزرش و تمرین نامیده می‌شود . اما اگرچه در حدود 1/8 درصد از مربیان مورد بررسی گفتند که هرگز به طور مستقیم با یک روان‌شناس ورزش کار نکرده‌اند 2/68 درصد آنها اظهار تمایل به این کار کردند البته به طور داوطلب وقتی پرسیده شد آیا مایلید برای چنین مشاوره‌ای پول بپردازند 8/64 درصد جواب منفی دادند.

بنابراین چنین به نظر می‌رسد که نبود توجه به داده‌های روان‌شناسی ورزش ممکن است ناشی از نبود آگاهی دربارة آن باشد. از جنبة‌ مثبت‌تر آن گزارشهای رسانه‌ها و مقاله‌های مجله‌ها در سالهای اخیر به پذیرش فزایندة نیاز برای دخالتهای روان‌شناسی در ورزش رقابتی اشاره دارند.

یافته‌های پژوهشی در روان‌شناسی ورزش برخی از اعمال رایج مربیان ورزش را تائید نمی‌کنند برخی از این اعمال ممکن است حتی مضر باشند از جمله می‌توان به نمونه‌های زیر اشاره کرد:

صحبت تحریک آمیز قبل از بازی

بسیاری از مربیان ورزش به ویژه در ورزشهای تماسی درست قبل از بازی صحبت‌های هیجان انگیز و دارای بار عاطفی ارائه می‌دهند روان شناسان ورزش در برخی از موفق‌ترین مربیان ورزش مخالف صحبت‌های محرک قبل از  بازی می‌باشند تایید نمی کنند برخی از این اعمال ممکن است حتی مضر باشند از جمله می‌توان به نمونه‌های زیر اشاره کرد:

صحبت تحریک آمیز قبل از بازی: بسیاری از مربیان وزرش به ویژه در ورزشهای تماسی، درست قبل از بازی صحبت‌های هیجان انگیز و دارای بار عاطفی ارائه می‌دهند. روان‌شناسان ورزشی در برخی از موفق‌ترین مربیان ورزش مخالف صحبت‌های محرک قبل از بازی می‌باشند (به بخش هفتم مراجعه کنید.) پژوهشگران پی برده‌اند که ورزشکاران پیشاپیش برای مبارزه مضطرب یا برانگیخته هستند. صحبتی تحریک آمیز قبل از بازی بازیکنان  را بالاتر از سطوح مطلوب به هیجان می‌آورد و آنها را بیش از اندازه تهییج می‌کند. ارائه رهیافتی معتدل که بررسی داده‌ها را در بر گیرد می‌تواند موثر باشد برانگیختن اشتیاق برای مسابقه را می‌توان در تمرین مورد توجه قرار داد.

برنده شدن تنها هدف مورد نظر است: احساس اضطراب و ترس از شکست قبل از مسابقه در بازیکنان وجود دارد وظیفه مربی ورزش است که به ورزشکار یاری دهد قبل از مسابقه این احساسها را کنترل کند (یعنی با آنها مقابله کند – حذف کلی آنها غیر واقع بینانه و حتی مضر است) سفارشهای قبل از بازی که بر نیاز به بردن تاکید می‌کنند این اضطراب را بالا می‌برند مروری بر مهارتها و راهبردها و آزاد کردن بازیکنان که بروند و خوش باشند و یا هرچه که می‌خواهند انجام دهند بهتر از تاکید بر بردن است.

انتقاد شدید : اثر انتقاد بر عملکرد ورزشی روشن است گاهی اوقات مفید است اما همیشه تاثیر آن بستگی به شیوه‌ای دارد که مبادله می‌شود به گفتة یک روان‌شناس اشخاص مسئول باید رفتار را مورد انتقاد قرار دهند (پسرجان چشمت را از توپ برندار)ك نه شخصیت یا خصوصیت فرد را (پسر این چه بازی احمقانه‌ای بود) چنین چیزی دربارة خشم نیز درست است به گفتة روان‌شناس یاد شده خشم به خودی خود رفتاری طبیعی است و به بروز آِاد آن باید اجازه داده شود. اما زمانی که خشم با پیامهای مخرب و اهانت آمیز ابراز می‌شود به گونه‌ای که خودپنداری فرد را از بین ببرد و احساس گناه را در او تقویت کند در این صورت مزیت بالقوه آن از دست می‌رود.

مجازات : اغلب دیده شده است که مربی وزرشی فریادش بلند شده که جریمه‌ات  دویدن دو دور دور زمین است» زیرا که بازیکنی تخلفی مرتکب شده یا در مسابقه‌ای و یا آزمون مهارتی شکست خورد است شواهد شایان توجهی وجود دارند که نشان می‌دهند مجازات کردن فردی با استفاده از تمرین میل آن شخص به فعالیت بدنی و شرکت شایسته او در بازی را کاهش می‌دهد تداعی بین تمرین و مجازات نامطلوب است راه بهتری برای مجازات محروم کردن کوتاه مدت شرکت در ورزش یا فعالیت بدنی است نه فعالیت اضافی (تمرین).

نمونه‌های بسیاری دیگری از اعمال مربیگری نادرست و غیر اخلاقی که برخی از آنها به تخریب عاطفی بازیکن می‌انجامد در سرتاسر این نوشتار ارائه خواهند شد برخی اشکال مجازات را در این نمونه‌ها خواهید یافت از مربیان ورزش انتظار می‌رود که از عهدة انتظارهای نقش‌های بسیار متفاوتی برآیند و با موضوعهای روانی متعدد مقابله کنند برخی از این موضوعها از این قرار دارند.

-       انگیختن ورزشکاران به طور فردی و گروهی (تیمی) قبل، در طول و بعد از فصل مسابقه .

-       اثر مثبت‌گذاردن بر نگرشهای بازیکن به طوری که اضطراب او را کاهش، و احساس هیجان و وفاداری به مربی و تیم را افزایش دهد.

-       تقویت کردن اعتماد به نفس و عزت نفس در هر ورزشکار

-       پروش دادن رهبری تیمی و روحیه در بین ورزشکاران .

-       شناخت و برآوردن نیازهای ورزشکاران جوانتر.

-       افزودن به پایداری در عملکرد.

-       یاری به بازیکنان تا با فشارهای نومیدیها و مسائل دیگر درون و بیرون از میدان ورزش مقابله کنند.

-       انجام دادن تمرینها و آمادگی برای مسابقه به گونه‌ای که به یادگیری و تسلط بر مهارتها و راهبردها بینجامد.

هر یک از این موضوعها اهمیت زیادی در شرکت موفقیت آمیز ورزشی دارند و همة آنها به گونه‌ای مستقیم با برآورد نیازهای روانی و تقویت بخشیدن به مهارتهای ذهنی هر بازیکن ارتباط دارند. مربی ورزش کنترل مستقیمی بر هر ورزشکار دارد و باید مسئولیت اصلی برای یاری به هر ورزشکار را برای برآورده شدن این نیازها بر عهده گیرد.

ادارة موفقیت آمیز یک تیم مهارتی پیچیده و سطح بالا را طلب می‌کند ایجاد این احساس در همة افراد گروه که در موفقیت تیم سهیم هستند و تقویت رفتارهای مطلوب (مثلاً نشان دادن وفاداری تیمی دارا شدن انگیزش درونی رهبری کیفی تیم در بازی)

در حالی که جلوی رفتارهای نامطلوب (مثلاً تقلب،‌ ابراز خصومت نسبت به اعضای دیگر تیم استفاده از داروهای ممنوع ، فراموش کردن مهارتها و راهبردها یا ترک تیم) گرفته شود. وظیفه‌ای مشکل است از مربیان ورزش انتظار می‌رود تا به مشکل‌ترین هدفهای انسانی دست یابند تغییر نگرشها احساسها ادراکها و رفتارهای دیگران به خاطر توفیق تیم چگونه این همان چیزی است که مربیگری موثر و روان شناسی ورزش با آن سروکار دارد یکی از راههای رسیدن به این هدفها ایجاد محیط مناسب برای فعالیت وزرشی است.

محیط

محیط ورزشی در بردارندة موقعیت‌ها و جنبه‌های رقابت ورزشی، و کنش متقابل بین ورزشکاران شرکت کنندگان دیگر در ورزش و تماشاچیان ورزشی است.

برای نمونه گزارشهای رسانه‌ای نشان داده‌اند که بازیکنان از ترس اینکه مبادا در برابر چشمان هزاران نفر (در زمین ورزش) یا میلیونها علاقمند به وزرش (در تلویزیون) دست به کار احمقانه‌ای بزنند به حد جنون می‌رسند.

موضوعی که در روان‌شناسی ورزش به محیط مربوط می‌شود همبستگی تیمی یا «با هم بودن»‌ اعضای گروه ناامید می‌شود مربیان کارآمد تلاش می‌کنند تا جو تیمی را به گونه‌ای تقویت کنند که ورزشکاران در آن از تلاشها بهبودها و عملکردهای یکدیگر حمایت دو جانبه کنند. همچنین شایسته است که اعضای تیم و نمایندة مدرسه باشگاه یا جامعه بودن احساس افتخار کنند. وابستگی تیمی قوی تعهد ورزشکار به منتهای تلاش برای برآوردن نیازهای تیمی را تقویت می‌کند.

برخی از موضوعهای محیطی دیگر که مورد توجه روان‌شناسی ورزش است از قرار زیرند:

-       آیا پژوهش، اندیشة رایج درباره مزیت زمین خودی را حمایت می‌کند یا اینکه این موضوع فقط افسانه‌ای بیش نیست.

-       آیا تشویق یا هو کردن جمعیت بر عملکرد بازیکنان اثر می‌گذارد آیا ورزشکاران برجسته واقعا تحت تأثیر واکنشهای جمعیت قرار می‌گیرند.

-       آیا اثر شرایط محیطی بر عملکرد به ورزش بستگی دارد برای نمونه آیا گلف بازانی که در میدان گلف متفاوتی تمرین می‌کنند اثرهای محیطی بیشتری را تجربه می‌کنند تا بازیکنان بسکتبال که در زمین بسکتبال دیگری بازی می‌کنند.

-       اثر همبستگی اجتماعی تیم بر عملکرد بازیکن چیست؟ آیا اهمیتی دارد که تیمی‌ها خارج از صحنه وزرش وقتشان را با هم بگذرانند؟

-       آیا موفقیت تیم فقط زمانی امکان پذیر خواهد بود که بازیکنان کنش متقابل اجتماعی داشته باشند و از مصاحبت یکدیگر خارج از زمین یا میدان بازی لذت ببرند؟

-       آیا خوب است که به ورزشکاران گفته شود که والدینشان یک دانشجوی جدید یک پیش آهنگ حرفه‌ای یا ارزیاب کنندة‌ دیگری از عملکرد آنان بازی تیمی امروز آنها را مشاهده می‌کند؟

-       چه هنگام خشم و انتقاد مناسب است و چه هنگام احتمال دارد برای رشد و عملکرد بازیکن زیان آور باشد.

-       آیا گفتة زیر که از یک سر دبیر نقل شده درست است؟ «حتی رفتارگرایان تصدیق می کنند که پاداش در فراهم کردن انگیزه برای بهبودی دو برابر انتقاد موثر اس اما برای بیشتر مردم دو برابر مشکل‌تر است که پاداش دهند تا اینکه نقایص را برملا کنند که پاداش در فراهم کردن انگیزة برای بهبودی دو برابر انتقاد موثر است اما برای بیشتر مردم دو برابر مشکل‌تر است که پاداش دهند تا اینکه نقایص را بر ملا کنند.»

این موضوعها فقط برخی از بسیاری از پرسش‌هایی است که نشان می‌دهند چگونه محیط می‌تواند بر نتایج رویداد رقابتی در ورزش اثر بگذارد. در هر یک از این نمونه‌ها عاملی روانی یا بیشتر از یک عامل روانی وجود دارند که از اهمیت شایان توجهی برخوردارند باید برای خواننده روشن باشد که شرکت در ورزشهای قهرمانی یا مربیگری آنها کاری پیچیده‌تر از آن است که بیشتر تماشاگران روزنامه‌نگران و حتی خود شرکت جویان متوجه شوند.

روانشناسی ورزش در طول 20 سال گذشته یا چیزی در این محدود آن اندازه رشد کرده است که علم دانشگاهی‌ی موجهی در زمینه‌ای در خورد مطالعه محسوب شود در این زمینه مانند هر زمینة علمی دیگر علایق بین دانشجویان پژوهشگران و دست‌اندرکاران متفاوت است و چنین است مسیرهایی که علاقه‌مندان می‌پیمایند.

پژوهشگران در زمینة روان‌شناسی ورزش انرژی شایان توجهی را صرف منتشر کردن یافته‌های علمی توسط نشریه‌ها کرده و مورد تائید جامعه علمی قرار گرفته‌اند این پژوهشگران نگره‌های مربوط به علوم رفتاری را بررسی کرده و یافته‌های خود را در نشریه‌های معتبر منتشر کرده‌اند از جمله نشریه‌های زیر را می‌توان نام برد.

افرادی که تلاش کرده‌اند تا نتایج پژوهشها را به کار برند و کسانی که در واقع پژوهش خود را نوعا در موقعیت‌های ورزش در دنیای واقعی انجام می‌دهند گروهی از دانشمندان و دست‌اندرکاران را در بر می‌گیرند که روان‌شناسان ورزش نامیده می‌شوند.

روان‌شناسان ورزش چه می‌کنند؟

سالهای زیادی بود که روان‌شناسان ورزش احترام لازم را بدست نیاورده بودند چرا به گفتة دکتر بروس آجیل وی از پیشگامان روان‌شناسی ورزش «مشکل این بوده است که ما بسیاری شارلاتان بسیاری فریب‌کار و بسیاری مردم داشتیم که چیزهای بسیار زیادی را نوید می‌دادند .» نمونه‌های زیادی را می‌توان برشمرد در سالهای 1960 چنین شایع‌ شد که آزمونهای شخصیت پیش‌بینی خواهند کرد که چه کسی قهرمان ورزشی خواهد شد. شگفت نیست که این نویدها جامة عمل نپوشیدند در سالهای 1970 معلوم شد که این آزمونها در بهترین وضع خود گمراه کننده و در بدترین وضع فریب آمیزند.

برای نمون روان پزشکی در سان دیه گو  از آزمون شخصیت استفاده کرد و نتیجه گرفت که ورزشکاران تیم فوتبال سان دی گو چارجرز بر اساس موقعیتشان در تیم با کلیشه‌های شخصیتی معینی هماهنگی دارند ادعاهای مربوط به افزایش عملکرد از زمینه‌های گوناگونی عنوان شدند از جمله دیدسنجی (تقویت بینایی و بهینگی واکنش زمانی) و کسب و کار تجارت الگوگیری به کمک مشاهدة فعالیتهای ورزشی از طریق ویدئو یا بهینگی انگیزش با استفاده از نوارهای ضبط صوت پژوهشهای علمی به ندرت این چنین ادعاهایی را حمایت می‌کنند شگفت نیست که اعتبار روان‌شناسی ورزش به طور کلی و روان‌شناسان ورزش بویژه مورد سئوال بودند.

اما در سالهای اخیر زمینة روان شناسی ورزش به علم رفتاری در خورتوجه و زمینه‌ای برای فعالیت حرفه‌ای مبدل شده است روان‌شناسی ورزش به عنوان حرفه‌ای شناخته شده است که نیازمند خبرگی و آموزش شایان توجه در روان‌شناسی در علوم ورزش است پذیرش روان‌شناسی ورزش با به رسمیت‌ شناختن آن توسط انجمن روان‌شناسی امریکا در سال 1984 اعتبار دانشگاهی یافت. فزون بر آن روان‌شناسی ورزش با انتشار نشریه‌های علمی معتبر (که بدون آنها امکان نوشتن کتابهای درسی دربارة روان‌شناسی ورزش نبود. به جایگاه والاتری دست یافت. تشکیل سازمانهای حرفه‌ای به دانشمندان ورزش فرصت داد تا ایده‌های خود را مبادله یافته‌های پژوهشی را رد و بدل و در راه رشد مسیرهای مهیج و تازه همکاری کنند . در تابستان 1982 کمیته المپیک ایالات متحده در روان‌شناس ورزش را به مرکز فعالیت خود در کلورادواسپرینگ در ایالت کلورادو دتوت کرد تا «بررسی کنند که چگونه روان‌شناسی ورزش می‌تواند بخشی از طرحهای کمیتة المیپک برای برنامه جامع پزشک ورزشها شود.

در المپیک تابستان و زمستان 1984 یک روان‌شناس ورزشی برای تقریباً هر تیم المپیک آمریکایی تعیین شد روان‌شناسان ورزش سالهای بسیاری است که با ورزشکاران غیر حرفه‌ای در کانادا و اروپا کار می‌کنند اکنون بسیاری کشورها روان‌شناسی ورزش تمام وقتی را برای سازمانهای ملی ورزش خود استخدام می‌کنند اما با وجود این تحول بحران هویتی پیش آمده و پرسشهایی را عنوان کرده است که ما که هستیم و رسالت ما چیست؟

تلاش برای هویت شناخت و احترام تلاشی سالم بوده است دانشمندان و دست‌اندرکاران ورزش همگی دارای یک هدف هستند نگره‌های (تئوریهای) رفتاری در ورزش ارائه و آزمون کننده تلاش کنند تا عوامل روانی حاکم بر ور زش و تمرین و رهبری موثر را تبیین کنند این کار با اجرای پژوهشهای میدانی مشاوره با مربیان ورزشی و همکاری مستقیم با رقابت کنندگان ورزشی انجام می‌گیرد اما مشکل مربوط به آئین نامه بوده است.

خدمات بالینی

این ناحیه در بردارنده خدمات کمکی به ورزشکارانی است که دارای مسائل عاطفی شدید هستند (برای نمونه افسردگی ، بی‌اشتایی و هراس) و نیازمند معالجه در دوره‌ای دراز مدت می‌باشند اگرچه قوانین مربوطه در بین دولتها و کشورها  گونه‌گون است اشخاص نمیتوانند اقدام به روان شناسی ورزش بالینی کنند مگر اینکه در انجمن ملی روان شناسی روان پزشکی یا بالینی عضویت کامل داشته باشند دارای پروانه فعالیت مشاوره بالینی باشند و درباره افراد حرفه‌ای اگرچه قانونی ندارند باید دلایلی برای آمادگی علمی در علوم ورزشی ارائه دهد.

خدمات آموزشی

آموزش در زمینه روان‌شناسی ورزش اغلب در دانشگاهها در سمینارها و به عنوان خدمتی مشاوره‌ای برای تیمها و ورزشکاران به گونة انفرادی انجام می‌گیرد آموزش در روان شناسی ورزش به منظور کمک به ورزشکاران است تا مهارتهای روانی لازم برای به واقعیت درآوردن نیروهای بالقوه‌شان را گسترش دهند آرامش بخشی عضلانی تمرکز خیال پردازی و مقابله با فشارها نمونه‌هایی از این مهارتهای شناختی هستند.

خدمات پژوهشی

درجه دکترا در روان شناسی یا مشابه آن (مثلا علم ورزش) شواهدی از فعالیت پژوهشی علمی در زمینة ورزش یا نرمش و معرفی نامه از سازمانهای پژوهشی معتبر که معرف تلاشهای پژوهشی فرد و کمکهای او به دانش موجود است به شخص شایستگی آن را می‌دهد که به خدمات پژوهشی بپردازد روان شناسی پژوهشی ورزش دارای سه گونه مسئولیت است.

انجام پژوهش ، انتشار یافته‌های پژوهشی در نشریه‌های حرفه‌ای و ارائه نتایج پژوهشی به دانشکده ها در کنفرانسهای حرفه‌ای دانشمندی که مهارت لازم برای مبادله موضوعهای مربوط به حرفه‌اش را نداشته باشد گنگ و در جامعة علمی بدون هستی است .

گونه‌های خدمات پژوهشی که توسط روان شناسان ورزش انجام می‌گیرند شامل اثرهای فنون روانی معینی بر حالت روانی یا عملکرد ورزشکار است (مثلا سطحو برانگیختگی یا اضطراب آمادگی برای بازی یا اعتماد به نفس ) شاخه‌های شناخته شده دیگر پژوهش شامل بررسی اثرهای عوامل گوناگون شخصیتی یا موقعیتی بر حالت فیزیکی یا روانی فرد و عملکرد جسمانی است.

تاریخچه مختصر روان شناسی ورزش

سناتور پیشین آمریکا آدلای استیونسن گفته بود که ما نمی‌توانیم آينده خود ر را عاقلانه و بروشنی تصویر کنیم مگر اینکه راهی را که به زمان حال منتهی شده است بشناسیم در واقع شناخت اساس و مسیرهای آینده روان‌شناسی ورزش نیازمند آگاهی از تاریخچه آن است تاریخچه‌ای بس قدیمی‌تر از آنکه بیشتر دانشجویان و دانشمندان در علوم ورزشی تصویر کنند .

دکتر نورمن تریپلت روان شناس دانشگاه ایندیانا در اوایل سالهای 1897 در مجله آمریکار روان شناسی چیزی را منتشر کرد که به گونه‌ای مستقیم به روان شناسی ورزش ارتباط داشت . تریپلت پدیده‌ای را بررسی کرد که اکنون سهولت اجتماعی می‌نامیم و آن اثر مساعد مشاهده کنندگان بر عملکرد شخص است.

گریفیت که به عنوان پدر روان شناسی ورزش از او نام برده می‌شود به عنوان اولین شخصی است که سالهای زادی را صرف آزمایش منظم روان‌شناسی ورزش کرد.

گریفیت اولین آزمایشگاه روانشناسی ورزش به نام آزمایشگاه پژوهش ورزشی را در سال 1925 در دانشگاه ایلیونوی تاسیس کرد. اگرچه پژوهش دربارة‌ پژوهش درباره اثر عوامل روانی بر عملکرد را در سال 1918 آغاز کرده بود علایق اولیه اول شامل اثرهای عوامل روانی و محیطی بر یادگیری و اجرای مهارتهای حرکتی و شخیصت در ورزش بود او برای آزمایشگاه خود وسایلی را تهیه کرد که آگاهی از جنبش‌های مهارتی هوشیاری ذهنی واکنش‌های زمانی به بینایی صدا و فشار ثبات هماهنگی عضلانی تنش و رهاسازی عضلانی و توانایی یادگیری را اندازه‌گیری میکردند او بر اساس مصاحبه با بازیکن کبیر فوتبال ردگرنگ پی برد که ورزشکاران برتر مهارتهای ورزشی را خود به خود بدون هیچ یا کمترین اندیشه انجام می‌دهند.

پژوهش روان شناسی ورزش در سالهای 1940 و 1950 سکونی واقعی داشت بجز پایان نامه‌های دکترا که گاهگاهی نوشته می‌شدند در این زمان بیش از هر

چیز تاسیس آزمایشگاهها یادگیری حرکتی رواج یافت که از جمله می‌توان آزمایشگاهی را نام برد که توسط جان لاتر در دانشگاه پنسیلوانیا کلارنس رگزدیل در دانشگاه ویسکانسین سی اچ مک لوی در دانشگاه آیوا و شاید از همه معروفتر فرانکلین هنری در دانشگاه کالیفرنیا در بر کلی تاسیس شد.

سرانجام در میانة سالهای 1960 بود که روان‌شناسی ورزش گامهای بزرگی را برداشت و زمینة علمی کنونی را فراهم آورد چندین عامل به گسترش این زمینة علمی کمک کردند کتابهای درسی بیشتر از هر زمان دیگر رواج یافتند.

عنصر نهایی در رشد روان‌شناسی ورزش تاسیس چند انجمن حرفه‌ای بود اولین نشست سالیانه انجمن امریکایی روانشناسی ورزش و فعالیت بدنی در سال 1967 برگزار شد انجمن کانادایی یادگیری روان حرکتی و روان‌شناسی ورزش در سال 1969 آغاز به کار کرد این سازمان در آغاز با انجمن کانادایی بهداشت تربیت بدنی تفریحات سالم و رقص وابسته است.

در استرالیا ارتباط بین روانشناسی ورزش و روان شناسی از همه قویتر است زیرا که در سال 1992 جامعة‌روان شناسی استرایا اولین هیات روان شناسان ورزش را در سازمان روان شناسی ملی پذیرفت اهمیت این هیات در تعیین استانده‌ها (معیارها) یی است که برای دادن پروانة کار به روان شناسان ورزش مورد استفاده قرار می‌گیرند.

هدف این سازمانها این است که برای دانشمندان و دست‌اندرکاران در روان‌شناسی ورزش هویتی ملی و بین‌المللی حاکی از نظام علمی ایجاد کنند همچنین فرصتی فراهم می‌کنند تا اعضایشان سالانه ملاقات کنند تا 1- ایده‌های خود را مبادله کنند 2- تجارب پژوهشی خود را توضیح دهند 3- با دانشمندان و دست اندرکاران شناخته شده ای که کارها و تخصص‌هایشان در زمینه‌های قابل کاربرد در رفتار ورزشی است صحبت و تبادل نظر کنند 4- دربارة موضوعهای بحث انگیز بحث کنند و شاید تصمیم بگیرند 5- به کلاسها و بخش های مربوطة خود ایده‌های جدید و مهیجی ببرند که از زمینة مورد نظر سرچشمه می‌گیرند از این سازمانها نشریه‌های علمی جدیدی پا گرفته‌اند که نیازهای این زمینة پژوهشی گسترش یابنده را بر طرف می‌کنند روان شناسی ورزش اکنون توسط اعضای جامعه دانشگاهی به عنوان علمی معتبر شناخته می‌شود.

اکنون باید روشن شده باشد که روان‌شناسی در بردارندة زمینة علمی چند بعدی ازمطالعه و عمل است روان‌شناسی ورزش از بسیاری از علوم سنتی روان‌شناسی مشتق و بنابراین در برگیرندة روانشناسی اجتماعی (مطالعه رفتار گروهی و عوامل محیطی موقعیتی که بر عواطف و اعمال شخص اثر می‌گذرارند.) روان شناسی شناختی (ارتباط بین اندیشه ها عواطف و اعمال شخص اثر می‌گذارند روان شناسی شناختی ارتباط بین اندیشه‌ها عواطف و عملکرد روان شناسی رشد (تغییرهای شناختی و رفتاری همراه با افزایش سن) روانشناسی تربیتی (عواملی که بر یادگیری و یادآوری راهبردها و مهارتهای ورزشی اثر می‌گذارند.

روان‌شناسی بالینی (بررسی موضوها شخصی که نیازمند مشاورة حرفه‌ای است به گونه‌ای که احساس رضایت شخصی در ورزش به رسیدن به حداکثر عملکرد به دست آید) و بسیاری دیگر است این شاخه‌های علمی روان شناسی در نگارة 2-1 نشان داده شده اند روان شناسی تمرین تنها شاخه‌ای است که در روان‌شناسی جنبة سنتی ندارد اگرچه از نزدیک با روان‌شناسی بهداشت ارتباط دارد.

خلاصه

اهداف عمدة روان‌شناسی ورزش توصیف تبیین و پیش‌بینی نگرشها احساسها و رفتارهای شرکت کنندگان در ورزش است از جمله ورزشکاران مربیان ورزش و حتی تماشاگران اشخاص آشنا با عواملی که زیرساز رقابت ورزش هستند را روان‌شناس ورزش می‌نامند روان شناسان ورزش بالینی در کنش متقابل مستقیم با ورزشکاران و با استفاده از یافته‌های پژوهشی به آنها کمک کنند تا با موانعی که مانع رسیدن آنها به عملکرد بالقوه‌شان می‌شود مقابله کنند از سوی دیگر روان شناسان تربیتی ورزش مهارتهای روانی را آموزش می‌دهند تا ورزشکاران مربیان ورزش و دانشجویان را دربارة برطرف کردن این موانع آگاه کنند روان شناسان پژوهشی ورزش اثرهای رفتارهای درمانی مختلف و موقعیت‌های محیطی بر وضع روانی ورزشکار توانایی اجرای مهارتهای ورزشی یا هر دو را بررسی می‌کنند شاخه‌های جدیدتر مطالعه در بردارندة‌ و روان فیزیولوژی و روان شناسی تمرین هستند که هر دو رهیافتهای گسترده و پچیده تری را برای مطالعه عملکرد انسانی ارائه می‌کنند.

به تازگی سازمانها و انتشارات حرفه‌ای گوناگونی موجودییت یافته‌اند که اطلاعات جدید به دست آمده از پژوهش و عمل روان‌شناسی ورزش را افزایش داده و منتشره می‌کنند اشخاصی که علاقمند به یادگیری بیشتر دربارة این شاخة علمی هستند می‌توانند عضوی از سازمانی شوند در کنفرانسها شرک جویند و نوشتار علمی حرفه‌ای و کاربردی را مطالعه کنند.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                            صفحه

روانشناسی ورزش ............................................................................... 1

ورزشکار.............................................................................................. 3

مربی ورزش......................................................................................... 6

صحبت تحریک آمیز قبل از بازیها............................................................... 9

محیط.................................................................................................. 13

روانشناسان ورزش چه می‌کنند............................................................... 16

خدمات بالینی...................................................................................... 19

خدمات آموزشی................................................................................... 19

خدمات پژوهشی.................................................................................. 20

تاریخچه مختصر روانشناسی ورزش........................................................... 20

خلاصه................................................................................................ 25

روانشناسی ورزش

روان‌شناسی ورزش در بردارندة گزینش درست و برانگیختن ورزشکاران است به گونه‌ای که هر ورزشکار بتواند در بالاترین حد توانایی خود به رقابت بپردازد ورزشکاران در این راستا باید راهبرد‌هایی را به کار گیرند تا رقیبان را روحیه‌زدایی کنند با سطح بسیاری بالای فشار مقابله و یا آن را کم کنند از داروها سوء استفاده نکنند راهبردهای تیمی موفقیت آمیزی را به کار گیرند و مهارتها را آموزش دهند و بیاموزند. روشن است که روان‌شناسی عنصر اصلی رقابت ورزشی است. مطالعة ‌روان‌شناسی و استفاده از آن در موقعیت ورزشی شخص را توانا می‌سازد تا 1- رفتاری را توصیف کند (ورزشکاران تیمی که پیوسته برنده می‌شوند نسبت به گروه دیگر دوستانه‌تر رفتار می‌کنند تا ورزشکارانی که پیوسته می‌بازند) 2- رفتاری را تبیین کند (شکست غیر منتظره ممکن است به این سبب روی داده باشد که تیم خودی برانگیختگی لازم را نداشت. از سوی دیگر تیمی که قبلاً شکست خورده بود در وضعی بهتر و آماده بود تا ثابت کند که می‌تواند رقیبی با ارزش را شکست دهد.) 3- رفتار و پیش بینی کند (اگر مربی ورزش با اوقات تلخی آموزش دهد ورزشکار به سبب اضطراب و ناتوانی در تمرکز نخواهد توانست گفتار او را به خاطر بسپارد.

روان‌شناسی ورزش از نیمة سالهای 1980 بیشتر با زمینه‌هایی ارتباط یافت که فراتر از عملکرد ورزشی می‌روند شایان توجه ترین زمینه‌ها مطالعة روان فیزیولوژی (Psychophysiology) روان‌شناسی تمرین (exercise psychology) بوده‌اند در حالی که پژوهش و فعالیت روان‌شناسی ورزش به گونة سنتی متوجه پرسشنامه‌های روان‌شناسی و نتایج علمی بودند پژوهش روان فیزیولوژیکی پاسخهای فیزیولوژیکی (بدنی) را که بر شناخت (cognition) (اندیشه و عواطف) و عملکرد اثر میگذارند و یا آن را همراهی می‌کنند مطالعه می‌کند برای نمونه اگر عملکرد ضعیف به اضطراب بالا نسبت داده شود شایان توجه خواهد بود که بدانیم آیا تغییرات و تنش عضلانی میزان ضربان قلب و با پاسخهای بدنی دیگر نیز مانع عملکرد می‌شود یا نه چنین دادههایی به مربیان و دانشمندان ورزش امکان می‌دهد تا استفاده از برخی فنون روانی را پیشنهاد کنند (برای مثال شل کردن عضلات و خیال پردازی) تا اثر این تغییرات نامطلوب در فرآیندهای جسمانی را کاهش دهد پژوهشهای منتشر شده در سالهای اخیر اغلب در بردارندة اندازه گیریهای فیزیولوژیکی هستند که در تبیین ارتباطهای علت و معلولی احتمال بین عواطف و اندیشه های شخص و عملکرد بدنی او مفید خواهد بود.

شاخة‌ روان شناسی تمرین نیز توجه فزاینده‌ای را در نوشتار روانشناسی ورزش به خود جلب کرده است. روان‌شناسی تمرین به جای بررسی عملکرد ورزشی بر عوامل شناختی ، روان فیزیولوژیکی و موقعیتی که بر رفتار تمرین اثر می‌گذارند توجه دارد . نمونه‌های عناوینی که در این شاخه مورد مطالعه قرار می‌گیرند در بردارندة اثرات فعالیت بدنی بر عواطف و گرایشهای روانی معینی در فرد دلایل اشتغال به برنامه‌های تمرین و علتهای دست کشیدن از آنها تغییرات شخصی در نتیجه بهینگی در تناسب بدنی اعتیاد مثبت و منفی به تمرین اثرات فنون شناختی بر اجرای تمرین عملی و غیره می‌باشند هدف این نوشتار بررسی گستردة میزان پژوهش در این شاخه و کاربرد آن در ورزش رقابتی است.

آنچه که به گونة‌ فزاینده‌ای اطمینان مربیان تربیتی ، پژوهشگران و مربیان ورزش را به خود جلب کرده است این است که شاخة روان‌شناسی ورزش یک علم است این علم رفتار انسانی در زمینة شرکت در ورزش و چگونگی تأثیرپذیری رفتار (عملکرد)‌ از سه منبع اصلی را مطالعه می‌کند ورزشکار رهبر تیم (یعنی مربی ورزش) و محیطی که این افراد با هم کنش متقابل دارند.

ورزشکار

ورزش دوستان با حاضر شدن مشاهده کردن گوش دادن و خواندن درباره مسابقات علاقة صمیمانه‌ای به تیمهای مورد توجه خود نشان می‌دهند رسانه‌ها زمان شایان توجهی را صرف رویدادها و بازیکنانی می‌کنند که در آنها شرکت دارند.

گزارشگران و گویندگان در واکاویهای خود دربارة عواملی که بر عملکرد اثر می‌گذارند پیچیده‌تر شده‌اند. آنها اغلب در تبیین دلایل احتمالی یک بازی بسیار خوب در موقعیت‌های ورزشی، فراتر از توصیف یک شخص به عنوان «بازیکنی خوب» می‌روند اما بیشتر ورزش دوستان هنگام مشاهدة بازی یا تلاش در شناخت عملکرد ورزشی به عوامل روانی مهم توجهی ندارند.

برای نمونه تنیس باز حرفه‌ای جان مکنرو (John McEnroe) به سبب از جا در رفتن در زمین ورزش مورد انتقاد شدید واقع شده است. اما گفته‌ است که خشم را به عنوان فنی روانی به کار می‌برد تا روحیه‌اش را بالا برد . این کار از دید یک دانشمند ورزش شگفت‌انگیز نیست. به خوبی ثابت شده است که همة ورزشکاران دارای سطح کمال مطلوب هیجانی (برانگیختگی) هستند که اثر مسلمی بر کیفیت عملکرد آنان دارد ورزشکاران نمی‌خواهند که بیش از اندازه برانگیخته شوند بلکه می‌خواهند به قدر کافی تحریک شوند تا بهترین بازی خود را ارائه دهند. اعمال بازیکنان فوتبال در کنار یا داخل زمین قبل از بازی فریاد و هلهلة تماشاگران و فعالیتهای دیگری که برای گرم کردن توسط ورزشکاران انجام می‌شوند همگی به منظور برقراری اثرات عاطفی مورد نظر قبل از مسابقه است. برای بسیاری از ورزشکاران راهبردهای خود انگیختگی (برای نمونه بالا بردن روحیه یا ابزار خشم) خواه به منظور جلب و برانگیختن پاسخ هواخواهی از سوی تماشاگران باشد یا نباشد بخش جدانشدنی آمادگی روانی و بالانگه داشتن عملکرد در سطح مطلوب است.

عامل مهم دیگر در موفقیت ورزشی، شخصیت فرد است آیا «گونه‌ای شخصیت» وجود دارد که بتواند پیش‌بینی کنندة کیفیت عملکرد ورزشی باشد؟ آیا مربی ورزش می‌تواند با استفاده از آزمون مداد و کاغذی موفقیت ورزشی را پیش‌بینی کند؟ آیا شخصیت ورزشکاران و غیر ورزشکاران بازیکنان زن و بازیکنان مرد و ورزشکاران ورزشهای مختلف با هم تفاوت دارند روان‌شناسان ورزش پژوهشهای شایان توجهی را به موضوع شخیصت در ورزش  اختصاص داده‌اند پاسخ به این پرسش‌ها را که ممکن است موجب شگفتی شما شود می‌تواند در این نوشتار بیابید.

تفاوتهای فردی موضوع مهم دیگری درمطالعه‌های پژوهشی است که به دلایلی می‌پردازد که چرا ورزشکاران حتی هنگامی که مهارتهای مشابهی دارند از عملکرد متفاوتی برخوردارند. چرا برخی از بازیکنان با وجود تحمل فشار زیاد در ورزش موفق‌ می‌شوند در حالی که برخی دیگر موفق نمی‌شوند چه عامل روانی رقیب پیوسته موفق را از رقیب کمتر موفق او متمایز می‌کند دربارة این سوال آخر می‌توان کتابی کامل نوشت برای نمونه قهرمان بکس سنگین روش پیشین مایک تایسون در توضیح اینکه چرا در پیروزی از رژیم ورزشی قبل از مبارزة‌خود چهار صبح از خواب بیدار می‌شود چنین گفته بود «زیرا که طرف مقابل چنین نمی‌کند من باید ثابت کنم که منضبط‌تر از رقیب هستم»

روان‌شناسان ورزش در زمینة وزشهای نوجوان که نوعا سن آنها بین 8 تا 13 سال است. در حال مطالعة اثرهای فعالیت رقابت آمیز هستند آیا کودکان ورزشکار باید برای جایزه رقابت کنند آیا ورزشکاران جوان نیازهای اجتماعی، عاطفی و روانی متفاوتی از ورزشکاران مسن‌تر و ماهرتر دارند اگر چنین است چگونه می‌توان این نیازها را با مشارکت در ورزش سالم برآورده ساخت؟

عامل روانی مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد. انگیزش است چرا برخی از ورزشکاران از ورزشکاران دیگر با انگیزه‌تراند و سرچشمة انگیزش آنها چیست؟ چرا برخی نه به سبب انگیزش حاصل از عوامل خارجی مانند پاداش تایید دیگران یا پول بلکه به سبب سرگرمی و مطلوب بودن آن ورزش می‌کنند عوامل روانی که ورزشکاران را برمی‌انگیزند کدامند و چه عواملی ورزشکاران را انگیزش‌زدایی میکند؟

مربی ورزش

هنری میلر (Henry Miller) نمایشنامه نویس زمانی چنین نوشت «رهبر واقعی نیازی به هدایت کردن ندارد- او همین اندازه خشنود است که راه را نشان دهد و چنین‌اند مربیان کاری در ورزش هدف عمدة رهبر تیم با وجود سرچشمه‌های استعداد بازیکنان و دانش آنها از بازی این است که مهارتهای ذهنی و بدنی ورزشکاران را به گونه‌ای رشد دهد که به طور فردی و به عنوان یک تیم بتواند پیوسته به موفقیت دست یابند. مربی ورزش در ورزشهای تیمی چگونه می‌تواند کنش متقابل همة بازیکنان تیمی را سهولت بخشد به گونه‌ای که بتواند هویت گروهی رضایت بازیکن و همبستگی گروهی را تقویت کند اما صبر کنید آیا واقعا تفاوتی می‌کند آیا برآوردن نیازهای پیوند گروهی و با هم بودن گروهی بازکنان ارتباط چندانی با موفق شدن یا نشدن تیم دارد آیا عملکرد بازیکنی از احساس رضایت او در بودن عضوی از تیم و یا داشتن و نداشتن دوستان نزدیکی در تیم تاثیر می‌پذیرد اگر تنها هدف مربی در ورزش برنده شدن باشد آیا لازم است دربارة نیازهای اجتماعی و عاطفی ورزشکار نگران باشد نوشتار شایان توجهی از روان‌شناسی ورزش به این موضوع اختصاص یافته است که چرا رهبران ورزشی در صورت خواستن یک تیم موفق باید نگران موضوعهایی باشند که فراتر از عملکرد بازیکن می‌رود.

اما آیا همه مربیان ورزش از این موضوعهای روانی مهم آگاه هستند؟ در واقع مربیان ورزش به طور کلی با مشاهده و گوش دادن به مربیان دیگر (یا الگوگیری از مربیان دیگر) حرفة‌خود را می‌آموزند اما اغلب نیازهای شخصی ورزشکار قبل در طول و بعد از مسابقه مورد توجه قرار نمی‌گیرد.

شواهدی در دست است که نشان می‌دهد مربیان ورزش در حضور دیگران و به طور مکرر فضیلت انتقاد در ورزش را می‌ستایند برای برخی مسلم شده است که بسیاری از مربیان ورزش در برابر حالت دیگران که تلاش می‌کنند الگوهای رفتاری مربیگری را تغییر دهند مقاومت می‌کنند.

برای نمونه مطالعه‌ای که دربارة مربیان ورزش دبیرستانها و کالجهای امریکا به عمل آمد نشان داد که 75 درصد آنها از مجلة‌روان‌شناسی ورزش بی‌اطلاعند. این مجله اکنون مجلة‌ روان‌شناسی وزرش و تمرین نامیده می‌شود . اما اگرچه در حدود 1/8 درصد از مربیان مورد بررسی گفتند که هرگز به طور مستقیم با یک روان‌شناس ورزش کار نکرده‌اند 2/68 درصد آنها اظهار تمایل به این کار کردند البته به طور داوطلب وقتی پرسیده شد آیا مایلید برای چنین مشاوره‌ای پول بپردازند 8/64 درصد جواب منفی دادند.

بنابراین چنین به نظر می‌رسد که نبود توجه به داده‌های روان‌شناسی ورزش ممکن است ناشی از نبود آگاهی دربارة آن باشد. از جنبة‌ مثبت‌تر آن گزارشهای رسانه‌ها و مقاله‌های مجله‌ها در سالهای اخیر به پذیرش فزایندة نیاز برای دخالتهای روان‌شناسی در ورزش رقابتی اشاره دارند.

یافته‌های پژوهشی در روان‌شناسی ورزش برخی از اعمال رایج مربیان ورزش را تائید نمی‌کنند برخی از این اعمال ممکن است حتی مضر باشند از جمله می‌توان به نمونه‌های زیر اشاره کرد:

صحبت تحریک آمیز قبل از بازی

بسیاری از مربیان ورزش به ویژه در ورزشهای تماسی درست قبل از بازی صحبت‌های هیجان انگیز و دارای بار عاطفی ارائه می‌دهند روان شناسان ورزش در برخی از موفق‌ترین مربیان ورزش مخالف صحبت‌های محرک قبل از  بازی می‌باشند تایید نمی کنند برخی از این اعمال ممکن است حتی مضر باشند از جمله می‌توان به نمونه‌های زیر اشاره کرد:

صحبت تحریک آمیز قبل از بازی: بسیاری از مربیان وزرش به ویژه در ورزشهای تماسی، درست قبل از بازی صحبت‌های هیجان انگیز و دارای بار عاطفی ارائه می‌دهند. روان‌شناسان ورزشی در برخی از موفق‌ترین مربیان ورزش مخالف صحبت‌های محرک قبل از بازی می‌باشند (به بخش هفتم مراجعه کنید.) پژوهشگران پی برده‌اند که ورزشکاران پیشاپیش برای مبارزه مضطرب یا برانگیخته هستند. صحبتی تحریک آمیز قبل از بازی بازیکنان  را بالاتر از سطوح مطلوب به هیجان می‌آورد و آنها را بیش از اندازه تهییج می‌کند. ارائه رهیافتی معتدل که بررسی داده‌ها را در بر گیرد می‌تواند موثر باشد برانگیختن اشتیاق برای مسابقه را می‌توان در تمرین مورد توجه قرار داد.

برنده شدن تنها هدف مورد نظر است: احساس اضطراب و ترس از شکست قبل از مسابقه در بازیکنان وجود دارد وظیفه مربی ورزش است که به ورزشکار یاری دهد قبل از مسابقه این احساسها را کنترل کند (یعنی با آنها مقابله کند – حذف کلی آنها غیر واقع بینانه و حتی مضر است) سفارشهای قبل از بازی که بر نیاز به بردن تاکید می‌کنند این اضطراب را بالا می‌برند مروری بر مهارتها و راهبردها و آزاد کردن بازیکنان که بروند و خوش باشند و یا هرچه که می‌خواهند انجام دهند بهتر از تاکید بر بردن است.

انتقاد شدید : اثر انتقاد بر عملکرد ورزشی روشن است گاهی اوقات مفید است اما همیشه تاثیر آن بستگی به شیوه‌ای دارد که مبادله می‌شود به گفتة یک روان‌شناس اشخاص مسئول باید رفتار را مورد انتقاد قرار دهند (پسرجان چشمت را از توپ برندار)ك نه شخصیت یا خصوصیت فرد را (پسر این چه بازی احمقانه‌ای بود) چنین چیزی دربارة خشم نیز درست است به گفتة روان‌شناس یاد شده خشم به خودی خود رفتاری طبیعی است و به بروز آِاد آن باید اجازه داده شود. اما زمانی که خشم با پیامهای مخرب و اهانت آمیز ابراز می‌شود به گونه‌ای که خودپنداری فرد را از بین ببرد و احساس گناه را در او تقویت کند در این صورت مزیت بالقوه آن از دست می‌رود.

مجازات : اغلب دیده شده است که مربی وزرشی فریادش بلند شده که جریمه‌ات  دویدن دو دور دور زمین است» زیرا که بازیکنی تخلفی مرتکب شده یا در مسابقه‌ای و یا آزمون مهارتی شکست خورد است شواهد شایان توجهی وجود دارند که نشان می‌دهند مجازات کردن فردی با استفاده از تمرین میل آن شخص به فعالیت بدنی و شرکت شایسته او در بازی را کاهش می‌دهد تداعی بین تمرین و مجازات نامطلوب است راه بهتری برای مجازات محروم کردن کوتاه مدت شرکت در ورزش یا فعالیت بدنی است نه فعالیت اضافی (تمرین).

نمونه‌های بسیاری دیگری از اعمال مربیگری نادرست و غیر اخلاقی که برخی از آنها به تخریب عاطفی بازیکن می‌انجامد در سرتاسر این نوشتار ارائه خواهند شد برخی اشکال مجازات را در این نمونه‌ها خواهید یافت از مربیان ورزش انتظار می‌رود که از عهدة انتظارهای نقش‌های بسیار متفاوتی برآیند و با موضوعهای روانی متعدد مقابله کنند برخی از این موضوعها از این قرار دارند.

-       انگیختن ورزشکاران به طور فردی و گروهی (تیمی) قبل، در طول و بعد از فصل مسابقه .

-       اثر مثبت‌گذاردن بر نگرشهای بازیکن به طوری که اضطراب او را کاهش، و احساس هیجان و وفاداری به مربی و تیم را افزایش دهد.

-       تقویت کردن اعتماد به نفس و عزت نفس در هر ورزشکار

-       پروش دادن رهبری تیمی و روحیه در بین ورزشکاران .

-       شناخت و برآوردن نیازهای ورزشکاران جوانتر.

-       افزودن به پایداری در عملکرد.

-       یاری به بازیکنان تا با فشارهای نومیدیها و مسائل دیگر درون و بیرون از میدان ورزش مقابله کنند.

-       انجام دادن تمرینها و آمادگی برای مسابقه به گونه‌ای که به یادگیری و تسلط بر مهارتها و راهبردها بینجامد.

هر یک از این موضوعها اهمیت زیادی در شرکت موفقیت آمیز ورزشی دارند و همة آنها به گونه‌ای مستقیم با برآورد نیازهای روانی و تقویت بخشیدن به مهارتهای ذهنی هر بازیکن ارتباط دارند. مربی ورزش کنترل مستقیمی بر هر ورزشکار دارد و باید مسئولیت اصلی برای یاری به هر ورزشکار را برای برآورده شدن این نیازها بر عهده گیرد.

ادارة موفقیت آمیز یک تیم مهارتی پیچیده و سطح بالا را طلب می‌کند ایجاد این احساس در همة افراد گروه که در موفقیت تیم سهیم هستند و تقویت رفتارهای مطلوب (مثلاً نشان دادن وفاداری تیمی دارا شدن انگیزش درونی رهبری کیفی تیم در بازی)

در حالی که جلوی رفتارهای نامطلوب (مثلاً تقلب،‌ ابراز خصومت نسبت به اعضای دیگر تیم استفاده از داروهای ممنوع ، فراموش کردن مهارتها و راهبردها یا ترک تیم) گرفته شود. وظیفه‌ای مشکل است از مربیان ورزش انتظار می‌رود تا به مشکل‌ترین هدفهای انسانی دست یابند تغییر نگرشها احساسها ادراکها و رفتارهای دیگران به خاطر توفیق تیم چگونه این همان چیزی است که مربیگری موثر و روان شناسی ورزش با آن سروکار دارد یکی از راههای رسیدن به این هدفها ایجاد محیط مناسب برای فعالیت وزرشی است.

محیط

محیط ورزشی در بردارندة موقعیت‌ها و جنبه‌های رقابت ورزشی، و کنش متقابل بین ورزشکاران شرکت کنندگان دیگر در ورزش و تماشاچیان ورزشی است.

برای نمونه گزارشهای رسانه‌ای نشان داده‌اند که بازیکنان از ترس اینکه مبادا در برابر چشمان هزاران نفر (در زمین ورزش) یا میلیونها علاقمند به وزرش (در تلویزیون) دست به کار احمقانه‌ای بزنند به حد جنون می‌رسند.

موضوعی که در روان‌شناسی ورزش به محیط مربوط می‌شود همبستگی تیمی یا «با هم بودن»‌ اعضای گروه ناامید می‌شود مربیان کارآمد تلاش می‌کنند تا جو تیمی را به گونه‌ای تقویت کنند که ورزشکاران در آن از تلاشها بهبودها و عملکردهای یکدیگر حمایت دو جانبه کنند. همچنین شایسته است که اعضای تیم و نمایندة مدرسه باشگاه یا جامعه بودن احساس افتخار کنند. وابستگی تیمی قوی تعهد ورزشکار به منتهای تلاش برای برآوردن نیازهای تیمی را تقویت می‌کند.

برخی از موضوعهای محیطی دیگر که مورد توجه روان‌شناسی ورزش است از قرار زیرند:

-       آیا پژوهش، اندیشة رایج درباره مزیت زمین خودی را حمایت می‌کند یا اینکه این موضوع فقط افسانه‌ای بیش نیست.

-       آیا تشویق یا هو کردن جمعیت بر عملکرد بازیکنان اثر می‌گذارد آیا ورزشکاران برجسته واقعا تحت تأثیر واکنشهای جمعیت قرار می‌گیرند.

-       آیا اثر شرایط محیطی بر عملکرد به ورزش بستگی دارد برای نمونه آیا گلف بازانی که در میدان گلف متفاوتی تمرین می‌کنند اثرهای محیطی بیشتری را تجربه می‌کنند تا بازیکنان بسکتبال که در زمین بسکتبال دیگری بازی می‌کنند.

-       اثر همبستگی اجتماعی تیم بر عملکرد بازیکن چیست؟ آیا اهمیتی دارد که تیمی‌ها خارج از صحنه وزرش وقتشان را با هم بگذرانند؟

-       آیا موفقیت تیم فقط زمانی امکان پذیر خواهد بود که بازیکنان کنش متقابل اجتماعی داشته باشند و از مصاحبت یکدیگر خارج از زمین یا میدان بازی لذت ببرند؟

-       آیا خوب است که به ورزشکاران گفته شود که والدینشان یک دانشجوی جدید یک پیش آهنگ حرفه‌ای یا ارزیاب کنندة‌ دیگری از عملکرد آنان بازی تیمی امروز آنها را مشاهده می‌کند؟

-       چه هنگام خشم و انتقاد مناسب است و چه هنگام احتمال دارد برای رشد و عملکرد بازیکن زیان آور باشد.

-       آیا گفتة زیر که از یک سر دبیر نقل شده درست است؟ «حتی رفتارگرایان تصدیق می کنند که پاداش در فراهم کردن انگیزه برای بهبودی دو برابر انتقاد موثر اس اما برای بیشتر مردم دو برابر مشکل‌تر است که پاداش دهند تا اینکه نقایص را برملا کنند که پاداش در فراهم کردن انگیزة برای بهبودی دو برابر انتقاد موثر است اما برای بیشتر مردم دو برابر مشکل‌تر است که پاداش دهند تا اینکه نقایص را بر ملا کنند.»

این موضوعها فقط برخی از بسیاری از پرسش‌هایی است که نشان می‌دهند چگونه محیط می‌تواند بر نتایج رویداد رقابتی در ورزش اثر بگذارد. در هر یک از این نمونه‌ها عاملی روانی یا بیشتر از یک عامل روانی وجود دارند که از اهمیت شایان توجهی برخوردارند باید برای خواننده روشن باشد که شرکت در ورزشهای قهرمانی یا مربیگری آنها کاری پیچیده‌تر از آن است که بیشتر تماشاگران روزنامه‌نگران و حتی خود شرکت جویان متوجه شوند.

روانشناسی ورزش در طول 20 سال گذشته یا چیزی در این محدود آن اندازه رشد کرده است که علم دانشگاهی‌ی موجهی در زمینه‌ای در خورد مطالعه محسوب شود در این زمینه مانند هر زمینة علمی دیگر علایق بین دانشجویان پژوهشگران و دست‌اندرکاران متفاوت است و چنین است مسیرهایی که علاقه‌مندان می‌پیمایند.

پژوهشگران در زمینة روان‌شناسی ورزش انرژی شایان توجهی را صرف منتشر کردن یافته‌های علمی توسط نشریه‌ها کرده و مورد تائید جامعه علمی قرار گرفته‌اند این پژوهشگران نگره‌های مربوط به علوم رفتاری را بررسی کرده و یافته‌های خود را در نشریه‌های معتبر منتشر کرده‌اند از جمله نشریه‌های زیر را می‌توان نام برد.

افرادی که تلاش کرده‌اند تا نتایج پژوهشها را به کار برند و کسانی که در واقع پژوهش خود را نوعا در موقعیت‌های ورزش در دنیای واقعی انجام می‌دهند گروهی از دانشمندان و دست‌اندرکاران را در بر می‌گیرند که روان‌شناسان ورزش نامیده می‌شوند.

روان‌شناسان ورزش چه می‌کنند؟

سالهای زیادی بود که روان‌شناسان ورزش احترام لازم را بدست نیاورده بودند چرا به گفتة دکتر بروس آجیل وی از پیشگامان روان‌شناسی ورزش «مشکل این بوده است که ما بسیاری شارلاتان بسیاری فریب‌کار و بسیاری مردم داشتیم که چیزهای بسیار زیادی را نوید می‌دادند .» نمونه‌های زیادی را می‌توان برشمرد در سالهای 1960 چنین شایع‌ شد که آزمونهای شخصیت پیش‌بینی خواهند کرد که چه کسی قهرمان ورزشی خواهد شد. شگفت نیست که این نویدها جامة عمل نپوشیدند در سالهای 1970 معلوم شد که این آزمونها در بهترین وضع خود گمراه کننده و در بدترین وضع فریب آمیزند.

برای نمون روان پزشکی در سان دیه گو  از آزمون شخصیت استفاده کرد و نتیجه گرفت که ورزشکاران تیم فوتبال سان دی گو چارجرز بر اساس موقعیتشان در تیم با کلیشه‌های شخصیتی معینی هماهنگی دارند ادعاهای مربوط به افزایش عملکرد از زمینه‌های گوناگونی عنوان شدند از جمله دیدسنجی (تقویت بینایی و بهینگی واکنش زمانی) و کسب و کار تجارت الگوگیری به کمک مشاهدة فعالیتهای ورزشی از طریق ویدئو یا بهینگی انگیزش با استفاده از نوارهای ضبط صوت پژوهشهای علمی به ندرت این چنین ادعاهایی را حمایت می‌کنند شگفت نیست که اعتبار روان‌شناسی ورزش به طور کلی و روان‌شناسان ورزش بویژه مورد سئوال بودند.

اما در سالهای اخیر زمینة روان شناسی ورزش به علم رفتاری در خورتوجه و زمینه‌ای برای فعالیت حرفه‌ای مبدل شده است روان‌شناسی ورزش به عنوان حرفه‌ای شناخته شده است که نیازمند خبرگی و آموزش شایان توجه در روان‌شناسی در علوم ورزش است پذیرش روان‌شناسی ورزش با به رسمیت‌ شناختن آن توسط انجمن روان‌شناسی امریکا در سال 1984 اعتبار دانشگاهی یافت. فزون بر آن روان‌شناسی ورزش با انتشار نشریه‌های علمی معتبر (که بدون آنها امکان نوشتن کتابهای درسی دربارة روان‌شناسی ورزش نبود. به جایگاه والاتری دست یافت. تشکیل سازمانهای حرفه‌ای به دانشمندان ورزش فرصت داد تا ایده‌های خود را مبادله یافته‌های پژوهشی را رد و بدل و در راه رشد مسیرهای مهیج و تازه همکاری کنند . در تابستان 1982 کمیته المپیک ایالات متحده در روان‌شناس ورزش را به مرکز فعالیت خود در کلورادواسپرینگ در ایالت کلورادو دتوت کرد تا «بررسی کنند که چگونه روان‌شناسی ورزش می‌تواند بخشی از طرحهای کمیتة المیپک برای برنامه جامع پزشک ورزشها شود.

در المپیک تابستان و زمستان 1984 یک روان‌شناس ورزشی برای تقریباً هر تیم المپیک آمریکایی تعیین شد روان‌شناسان ورزش سالهای بسیاری است که با ورزشکاران غیر حرفه‌ای در کانادا و اروپا کار می‌کنند اکنون بسیاری کشورها روان‌شناسی ورزش تمام وقتی را برای سازمانهای ملی ورزش خود استخدام می‌کنند اما با وجود این تحول بحران هویتی پیش آمده و پرسشهایی را عنوان کرده است که ما که هستیم و رسالت ما چیست؟

تلاش برای هویت شناخت و احترام تلاشی سالم بوده است دانشمندان و دست‌اندرکاران ورزش همگی دارای یک هدف هستند نگره‌های (تئوریهای) رفتاری در ورزش ارائه و آزمون کننده تلاش کنند تا عوامل روانی حاکم بر ور زش و تمرین و رهبری موثر را تبیین کنند این کار با اجرای پژوهشهای میدانی مشاوره با مربیان ورزشی و همکاری مستقیم با رقابت کنندگان ورزشی انجام می‌گیرد اما مشکل مربوط به آئین نامه بوده است.

خدمات بالینی

این ناحیه در بردارنده خدمات کمکی به ورزشکارانی است که دارای مسائل عاطفی شدید هستند (برای نمونه افسردگی ، بی‌اشتایی و هراس) و نیازمند معالجه در دوره‌ای دراز مدت می‌باشند اگرچه قوانین مربوطه در بین دولتها و کشورها  گونه‌گون است اشخاص نمیتوانند اقدام به روان شناسی ورزش بالینی کنند مگر اینکه در انجمن ملی روان شناسی روان پزشکی یا بالینی عضویت کامل داشته باشند دارای پروانه فعالیت مشاوره بالینی باشند و درباره افراد حرفه‌ای اگرچه قانونی ندارند باید دلایلی برای آمادگی علمی در علوم ورزشی ارائه دهد.

خدمات آموزشی

آموزش در زمینه روان‌شناسی ورزش اغلب در دانشگاهها در سمینارها و به عنوان خدمتی مشاوره‌ای برای تیمها و ورزشکاران به گونة انفرادی انجام می‌گیرد آموزش در روان شناسی ورزش به منظور کمک به ورزشکاران است تا مهارتهای روانی لازم برای به واقعیت درآوردن نیروهای بالقوه‌شان را گسترش دهند آرامش بخشی عضلانی تمرکز خیال پردازی و مقابله با فشارها نمونه‌هایی از این مهارتهای شناختی هستند.

خدمات پژوهشی

درجه دکترا در روان شناسی یا مشابه آن (مثلا علم ورزش) شواهدی از فعالیت پژوهشی علمی در زمینة ورزش یا نرمش و معرفی نامه از سازمانهای پژوهشی معتبر که معرف تلاشهای پژوهشی فرد و کمکهای او به دانش موجود است به شخص شایستگی آن را می‌دهد که به خدمات پژوهشی بپردازد روان شناسی پژوهشی ورزش دارای سه گونه مسئولیت است.

انجام پژوهش ، انتشار یافته‌های پژوهشی در نشریه‌های حرفه‌ای و ارائه نتایج پژوهشی به دانشکده ها در کنفرانسهای حرفه‌ای دانشمندی که مهارت لازم برای مبادله موضوعهای مربوط به حرفه‌اش را نداشته باشد گنگ و در جامعة علمی بدون هستی است .

گونه‌های خدمات پژوهشی که توسط روان شناسان ورزش انجام می‌گیرند شامل اثرهای فنون روانی معینی بر حالت روانی یا عملکرد ورزشکار است (مثلا سطحو برانگیختگی یا اضطراب آمادگی برای بازی یا اعتماد به نفس ) شاخه‌های شناخته شده دیگر پژوهش شامل بررسی اثرهای عوامل گوناگون شخصیتی یا موقعیتی بر حالت فیزیکی یا روانی فرد و عملکرد جسمانی است.

تاریخچه مختصر روان شناسی ورزش

سناتور پیشین آمریکا آدلای استیونسن گفته بود که ما نمی‌توانیم آينده خود ر را عاقلانه و بروشنی تصویر کنیم مگر اینکه راهی را که به زمان حال منتهی شده است بشناسیم در واقع شناخت اساس و مسیرهای آینده روان‌شناسی ورزش نیازمند آگاهی از تاریخچه آن است تاریخچه‌ای بس قدیمی‌تر از آنکه بیشتر دانشجویان و دانشمندان در علوم ورزشی تصویر کنند .

دکتر نورمن تریپلت روان شناس دانشگاه ایندیانا در اوایل سالهای 1897 در مجله آمریکار روان شناسی چیزی را منتشر کرد که به گونه‌ای مستقیم به روان شناسی ورزش ارتباط داشت . تریپلت پدیده‌ای را بررسی کرد که اکنون سهولت اجتماعی می‌نامیم و آن اثر مساعد مشاهده کنندگان بر عملکرد شخص است.

گریفیت که به عنوان پدر روان شناسی ورزش از او نام برده می‌شود به عنوان اولین شخصی است که سالهای زادی را صرف آزمایش منظم روان‌شناسی ورزش کرد.

گریفیت اولین آزمایشگاه روانشناسی ورزش به نام آزمایشگاه پژوهش ورزشی را در سال 1925 در دانشگاه ایلیونوی تاسیس کرد. اگرچه پژوهش دربارة‌ پژوهش درباره اثر عوامل روانی بر عملکرد را در سال 1918 آغاز کرده بود علایق اولیه اول شامل اثرهای عوامل روانی و محیطی بر یادگیری و اجرای مهارتهای حرکتی و شخیصت در ورزش بود او برای آزمایشگاه خود وسایلی را تهیه کرد که آگاهی از جنبش‌های مهارتی هوشیاری ذهنی واکنش‌های زمانی به بینایی صدا و فشار ثبات هماهنگی عضلانی تنش و رهاسازی عضلانی و توانایی یادگیری را اندازه‌گیری میکردند او بر اساس مصاحبه با بازیکن کبیر فوتبال ردگرنگ پی برد که ورزشکاران برتر مهارتهای ورزشی را خود به خود بدون هیچ یا کمترین اندیشه انجام می‌دهند.

پژوهش روان شناسی ورزش در سالهای 1940 و 1950 سکونی واقعی داشت بجز پایان نامه‌های دکترا که گاهگاهی نوشته می‌شدند در این زمان بیش از هر

چیز تاسیس آزمایشگاهها یادگیری حرکتی رواج یافت که از جمله می‌توان آزمایشگاهی را نام برد که توسط جان لاتر در دانشگاه پنسیلوانیا کلارنس رگزدیل در دانشگاه ویسکانسین سی اچ مک لوی در دانشگاه آیوا و شاید از همه معروفتر فرانکلین هنری در دانشگاه کالیفرنیا در بر کلی تاسیس شد.

سرانجام در میانة سالهای 1960 بود که روان‌شناسی ورزش گامهای بزرگی را برداشت و زمینة علمی کنونی را فراهم آورد چندین عامل به گسترش این زمینة علمی کمک کردند کتابهای درسی بیشتر از هر زمان دیگر رواج یافتند.

عنصر نهایی در رشد روان‌شناسی ورزش تاسیس چند انجمن حرفه‌ای بود اولین نشست سالیانه انجمن امریکایی روانشناسی ورزش و فعالیت بدنی در سال 1967 برگزار شد انجمن کانادایی یادگیری روان حرکتی و روان‌شناسی ورزش در سال 1969 آغاز به کار کرد این سازمان در آغاز با انجمن کانادایی بهداشت تربیت بدنی تفریحات سالم و رقص وابسته است.

در استرالیا ارتباط بین روانشناسی ورزش و روان شناسی از همه قویتر است زیرا که در سال 1992 جامعة‌روان شناسی استرایا اولین هیات روان شناسان ورزش را در سازمان روان شناسی ملی پذیرفت اهمیت این هیات در تعیین استانده‌ها (معیارها) یی است که برای دادن پروانة کار به روان شناسان ورزش مورد استفاده قرار می‌گیرند.

هدف این سازمانها این است که برای دانشمندان و دست‌اندرکاران در روان‌شناسی ورزش هویتی ملی و بین‌المللی حاکی از نظام علمی ایجاد کنند همچنین فرصتی فراهم می‌کنند تا اعضایشان سالانه ملاقات کنند تا 1- ایده‌های خود را مبادله کنند 2- تجارب پژوهشی خود را توضیح دهند 3- با دانشمندان و دست اندرکاران شناخته شده ای که کارها و تخصص‌هایشان در زمینه‌های قابل کاربرد در رفتار ورزشی است صحبت و تبادل نظر کنند 4- دربارة موضوعهای بحث انگیز بحث کنند و شاید تصمیم بگیرند 5- به کلاسها و بخش های مربوطة خود ایده‌های جدید و مهیجی ببرند که از زمینة مورد نظر سرچشمه می‌گیرند از این سازمانها نشریه‌های علمی جدیدی پا گرفته‌اند که نیازهای این زمینة پژوهشی گسترش یابنده را بر طرف می‌کنند روان شناسی ورزش اکنون توسط اعضای جامعه دانشگاهی به عنوان علمی معتبر شناخته می‌شود.

اکنون باید روشن شده باشد که روان‌شناسی در بردارندة زمینة علمی چند بعدی ازمطالعه و عمل است روان‌شناسی ورزش از بسیاری از علوم سنتی روان‌شناسی مشتق و بنابراین در برگیرندة روانشناسی اجتماعی (مطالعه رفتار گروهی و عوامل محیطی موقعیتی که بر عواطف و اعمال شخص اثر می‌گذرارند.) روان شناسی شناختی (ارتباط بین اندیشه ها عواطف و اعمال شخص اثر می‌گذارند روان شناسی شناختی ارتباط بین اندیشه‌ها عواطف و عملکرد روان شناسی رشد (تغییرهای شناختی و رفتاری همراه با افزایش سن) روانشناسی تربیتی (عواملی که بر یادگیری و یادآوری راهبردها و مهارتهای ورزشی اثر می‌گذارند.

روان‌شناسی بالینی (بررسی موضوها شخصی که نیازمند مشاورة حرفه‌ای است به گونه‌ای که احساس رضایت شخصی در ورزش به رسیدن به حداکثر عملکرد به دست آید) و بسیاری دیگر است این شاخه‌های علمی روان شناسی در نگارة 2-1 نشان داده شده اند روان شناسی تمرین تنها شاخه‌ای است که در روان‌شناسی جنبة سنتی ندارد اگرچه از نزدیک با روان‌شناسی بهداشت ارتباط دارد.

خلاصه

اهداف عمدة روان‌شناسی ورزش توصیف تبیین و پیش‌بینی نگرشها احساسها و رفتارهای شرکت کنندگان در ورزش است از جمله ورزشکاران مربیان ورزش و حتی تماشاگران اشخاص آشنا با عواملی که زیرساز رقابت ورزش هستند را روان‌شناس ورزش می‌نامند روان شناسان ورزش بالینی در کنش متقابل مستقیم با ورزشکاران و با استفاده از یافته‌های پژوهشی به آنها کمک کنند تا با موانعی که مانع رسیدن آنها به عملکرد بالقوه‌شان می‌شود مقابله کنند از سوی دیگر روان شناسان تربیتی ورزش مهارتهای روانی را آموزش می‌دهند تا ورزشکاران مربیان ورزش و دانشجویان را دربارة برطرف کردن این موانع آگاه کنند روان شناسان پژوهشی ورزش اثرهای رفتارهای درمانی مختلف و موقعیت‌های محیطی بر وضع روانی ورزشکار توانایی اجرای مهارتهای ورزشی یا هر دو را بررسی می‌کنند شاخه‌های جدیدتر مطالعه در بردارندة‌ و روان فیزیولوژی و روان شناسی تمرین هستند که هر دو رهیافتهای گسترده و پچیده تری را برای مطالعه عملکرد انسانی ارائه می‌کنند.

به تازگی سازمانها و انتشارات حرفه‌ای گوناگونی موجودییت یافته‌اند که اطلاعات جدید به دست آمده از پژوهش و عمل روان‌شناسی ورزش را افزایش داده و منتشره می‌کنند اشخاصی که علاقمند به یادگیری بیشتر دربارة این شاخة علمی هستند می‌توانند عضوی از سازمانی شوند در کنفرانسها شرک جویند و نوشتار علمی حرفه‌ای و کاربردی را مطالعه کنند.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                            صفحه

روانشناسی ورزش ............................................................................... 1

ورزشکار.............................................................................................. 3

مربی ورزش......................................................................................... 6

صحبت تحریک آمیز قبل از بازیها............................................................... 9

محیط.................................................................................................. 13

روانشناسان ورزش چه می‌کنند............................................................... 16

خدمات بالینی...................................................................................... 19

خدمات آموزشی................................................................................... 19

خدمات پژوهشی.................................................................................. 20

تاریخچه مختصر روانشناسی ورزش........................................................... 20

خلاصه................................................................................................ 25

دوپینگ چیست؟

وقتی سروم عادی و تماشاگران به ورزشگاه استادیوم ورزشی می‌ایند تا بیشترین احساسات و تشویق‌های خود را نثار قهرمانان کنند هرگز از عمق و اندازه رقابت سنگین که در میدان ورزشی جریان دارد آگاه نیستند آنچه که در صحنه رقابت ورزشی می‌گذرد و هیچ چیزی کمتر از یک جنگ واقعی و تمام عیار ندارد. وقتی که چند سانتیمتر ، چند کیلو ، چند گرم و چند ثانیه اختلاف می‌تواند یکی را قهرمان و دیگری را مغلوب کند، اینجاست که معلوم می‌شود چرا شعار «پیروزی به هر قیمت» هدف ورزشکاران قرار می‌گیرد و مصرف انواع داروهای زیانبخش و مهلک رواج می‌یابد این موضوع بدیهی است که هر ورزشکاری الزاماً قهرمان نیست ولی چون امروزه فقط قهرمان را تحویل می‌گیرند. و برای آنها ارزش قائل می‌شوند و نه بازندگان را، لذا به هر قیمتی که شده سعی در قهرمان شدن دارند و قیمتی که وزشکاران به شوق قهرمان شدن می پردازند بسیار گران است و چه بسا جان خود را نیز در این راه از دست می‌دهند.

تعریف دوپینگ: طبق تعریف کمیته بین المللی ، دوپینگ عبارت است از تجویز یا استعمال هر نوع ماده خارجی و یا هرگونه مادة فیزیولوژیک خود بدن با مقادیر غیر طبیعی یا راههای غیر معمول توسط ورزشکار مسابه دهنده با هدف انحصاری افزایش کاذب کارایی و توانایی‌های خویش در مسابقه.

تقسیم بندی و انواع دوپینگ

الف- دوپینگ خون:

در وقایع ورزشی یا فعالیت‌های شدیدی که بیش از یک دقیقه به طول می‌انجامد روش غالب تولید انرژی ، مکانیسم هوازی است. این بدان معنی می‌باشد که کارایی متناسب با میزان اکسیژنی است که به عضلات فعال رسیده و مصرف می‌شود. زمانیکه عضلات کاملاً‌ ورزیده باشند. عوامل تعیین کننده در حداکثر برداشت اکسیژن عبارتست از : برون ده قلبی و قابلیت حمل اکسیژن خون می ‌باشد.

ظرفیت حمل اکسیژن خون بر اساس محتوای هموگلوبین تعیین می‌گردد. که به اتصال اکسیژن در گلبولهای قرمز کمک می‌کند. میزان هموگلوبین بدن بیش از غلظت نسبی آن با حداکثر برداشت اکسیژن  مرتبط است زمانیکه سطح هموگلوبین افت می‌نماید کارایی ورزش کاهش می‌یابد.

این مطلب نیز بخوبی برای دست‌اندرکاران ورزش مشخص شده که تقویت خونی (Blood boosting) می‌تواند کارآیی استفاده را افزایش دهد . همچنین راههای مصنوعی برای افزایش ظرفیت حمل اکسیژن در خون ورزشکاران پیشنهاد شده است این روشها عبارت است عملیات مرسوم به دوپینگ خون و نیز تمرین در ارتفاعات می‌باشد.

روش انجام دوپینگ خون:

بطور کلی روش دوپینگ خون بدین ترتیب است که چند روز قبل از مسابقه، ورزشکار به ارتفاع بلندتری بوده می‌شود و به علت بلندی و کاهش فشار اکسیژن خون شریانی ماده‌ای به نام اریتروپوپتین آزاد می‌شود این ماده که در حقیقت نوعی هورمون است در فرد بالغ توسط کلیه‌ها ساخته می‌شود و با تأثیر روی مغز انسان تولید گلبولهای قرمز را افزایش می‌دهد. و بدین ترتیب تولید گلبولهای قرمز که عمل انتقال اکسیژن را به عهده دارند زیاد می‌شود تا اینکه اکسیژن رسانی به بافتهای بدن مختل نگردد. در این حال که تعداد گلبولهای قرمز زیاد شده است. از ورزشکار حدود یک لیتر خون می‌گیرند و آنرا غلیظ و منجمد می‌نمایند و برای روز مبادا نگه می‌دارند و درست پیش از مسابقه همین خون دوباره به بدن ورزشکار تزریق می‌شود و در نتیجه این عمل، ظرفیت اکسیژن گیری خون تا 20 درصد افزایش می‌یابد و به علت افزایش اکسیژن رسانی شخص دیرتر خسته می‌شود. بنابراین دوپینگ خونی ذخیره اکسیژه بدن را زیاد می‌کند و در نتیجه کار دوندگان مسافتهای طولانی و دوچرخه سواران را آسان می‌کند.

دوپینگ خون را با هیچ ازمایشی نمی‌توان اثبات نمود زیرا هیچگونه ماده خارجی یا متابولیکی و نمونه‌های مدرن آزمایش یافت نمی‌شود ولی در روشهای جدید از طریق اندازه‌گیری سطح هورمون اریتر پویتین می‌توان دوپینگ خون را تشخیص داد.

خطرات و عوارض دوپینگ خون:

تجویز حجم بالای گلبول قرمز سبب افزایش غلظت سلولی و در نتیجه افزایش ویسکوزیته خون می‌گردد افزایش ویسکوزیته خون موجب کاهش برون ده قلبی ، کاهش جریان خون و تقلیل اکسیژن محیطی می‌شود که همه این موارد سبب کاهش ظرفیت هوازی می‌گردند. قلب انسان برای پمپاژ غلظت بالایی از هماتوکریت طراحی نشده است و افزایش بیش از حد ممکن است مشکلات متعددی را ایجاد کند.

عفونت سپس از انتقال خون منجمله HIV ، هپاتیت C ، CMW و مالاریا از جمله عوامل فوق است

امکان دارد در اثر افزایش غلظت خون و افزایش چسبندگی خون باعث می‌شود. خون در رگها لخته شود به خصوص در سیاهرگهای پا که در این صورت این لخته‌ی خون توسط سیاهرگ به قلب و از آنجا به ریه بوده می‌شود که این حالت را آمبولی ریه می‌گویند.

ب- دوپینگ سودا:

سودا نام تجاری جوش شیرین است. مصرف بی‌کربنات سدیم یا جوش شیرین موجب قلیایی شدن خون می‌شود و قلیایی شدن خون باعث می‌شود که اسید لاکشیک دیرتر تشکیل گردد و همن امر موجب می‌شود که ورزشکار دیرتر خسته شود در تمرینات شدید ورزشی میزان اسیدلاکشیک عضلات افزایش یافته و سیستم انرژی عضله را از کار می‌اندازد و در نتیجه این امر ضعف و ناتوانی در عضلات و در کل ایجاد خستگی می‌کند. مقدار جوش‌شیرین که ورزشکار باید بخورد تا خون وی قلیایی می‌شود ایجاد عوارض شدیدی مانند دل پیچه و اسهال شدید می‌کند. بنابراین خوردن جوش‌شیرین بدین منظور عملی نیست. به روش تغذیه‌ای نیز می‌توان خون را قلیایی کرده و تشکیل اسید کوکتیک را به تأخیر انداخت بسیاری متخصصین طب ورزش عقیده دارند که اکثر مواد غذایی قلیایی کننده کارآیی ورزش را بالا می‌برد.

اکثرا توافق دارند که بهتر است 20 درصد انرژی ورزشکار از غذاهای اسیدی کننده و 80 درصد دیگر از غذاهای قلیایی کننده تامین شود.

ج- دوپینگ از طریق دارو:

رده داروهای غیر مجاز در پنج گروه قرار می‌دهند:

A : محرکها

B : داروهای مخدر

C : عوامل آنابولیک

D : دیورتیک

E: هومفلهای پلیتیدی

A: محرکها:

اولین گروه از داروهای ممنوعه داروهای محرک‌اند و تاکنون متجاوز 40 نوع داروی محرک در ورزش ممنوع اعلام شده است که تعدادی از آنها عبارتند از:

1- آمفتامین (Amphetamin)

آمفتامین قویترین داروی محرک اعصاب است این دارو در اواخر سال 1920 تهیه و در سال 1936 وارد دنیای طب گردید آمفتامین از گونه داروهایی است که به شدت مورد استعمال ورزشکاران رشته‌های مختلف بویژه دومیدانی،‌ دوچرخه‌سواری و فوتبال می‌شود.

مکانیسم اثر:

تئوریهای گوناگونی برای شرح اثرات مرکزی و محیطی آمفتامین‌ها ارائه شده است که به شرح ذیل می‌باشد:

1- افزایش آزاد سازی دوپامین، نورآدرنالین یا سروتونین از پایانه‌های عصبی مربوطه (احتمالاً مهمترین مکانیسم است.)

2- جدا کردن کاغذ کولامین‌های متصل

3- مهار فعالیت آنزیمی مونوآمین اکسیداز

4- تداخل در بازجذب مجدد کاته کولامین

5- تولید نوروگرانستیدهای کاذب

اثرات آمفتامین:

1- قلبی و عروقی: افزایش فشار خون سیستولی و دیاستولی ، کاهش تعداد ضربان قلب ، با دوزهای درمان برون‌دهی قلب بیشتر نمی‌شود.

2- اثرات روانی: افزایش هوشیاری و انگیختگی ، کاهش زمان عکس العمل ، کاهش حس خستگی ، بالارفتن خلق ، افزایش اعتماد به نفس و تمرکز همراه با سرخوشی، افزایش فعالیت حرکتی و پرحرفی.

تحقیقات روی ورزشکاران نشان می‌دهد که مدت و قدرت اجرایی عمل را قبل از خستگی طولانی می‌کند یعنی تجمل ورزشکار را بالا برده و به او امکان می‌دهد که ساعات بیشتری را به تمرین و ورزش بپردازد بدون اینکه احساس خستگی نماید و به همین دلیل توسط ورزشکاران مصرف می‌شود و در نهایت خستگی عارض می‌گردد . کسی که آمفتامین را با مقادیر بالا مصرف می‌کند، اگر آن را قطع کند دچار افسردگی شدید خواهد شد.

3- مهار اشتهاء : آمفتامین به طور شایع در درمان چاقی به کار می‌رود اگرچه هنوز این امر سوال بوده و برای شک و تردید دارد ولی کاهش وزن در افراد چاق تحت درمان با آمفتامین عمداً به علت کاهش دریافت مواد غذایی و تا حدودی به علت افزایش متابولیسم بدن می‌باشد.

4- اثرات گوارشی: آمفتامین باعث تهوع، اسهال، بی‌اشتهایی، خشکی دهان و احساس نمره فلز در دهان شده و همانند سایر داروهای آنتی کلنیرژیک سرعت تخلیه‌ی مواد غذایی را از معده به روده کاهش می‌دهد.

عوارض جانبی:

1- سیستم عصبی مرکزی : تحریک پذیریب ، بی‌قراری، آشفتگی ، اغتشاش شعور، وحشت ، بی‌خوابی‌، کابوس شبانه ،‌ اعتیاد با منشاء روانی، لرزش اندام‌ها، اضطراب، گیجی، پرحرفی ، عصبانیت و خونریزی مغذی

2- قلبی و عروقی : کاهش آستانه‌ی آرتیمی و زمینه سازی آئرین صدری،  تاکیکاردی ،افزایش یا گاهی کاهش فشار خون ، کاردیومیوپائی

3- تحمل و وابستگی: نسبت به تعداد زیادی از اثرات آمفتامین به سرعت تحمل ایجاد می‌شود به عبارتی دیگر برای حفظ پاسخ مشابه دورباید افزایش یابد. شواهد زیادی وجود دارد که آمفتامین‌ها باعث وابستگی دارویی می‌شود. فرد وابسته به آمفتامین ممکن است حالت تهاجمی و ضد اجتماعی پیدا کند، محرومیت از آمفتامین‌ها با افت ذهن فیزیکی همراه است.

4- آمفتامین‌ باعث اختلال در سیستم تنظیم حرارت و احتمال پیدایش گرمازدگی، تندشدن تنفس ، سردرد، کدامپ‌های شکمی و سایر اختلالات گوارشی، تعریق، تغییر میل جنسی ، ناتوانی جنسی و گشادشدن مردمک‌ها می‌شود.

2- کوکائین:

کوکائین یک آلکالوئید طبیعی است که از برگهای گیاه Erythroxylen coca مشتق می‌شود اگرچه این ماده بی‌حس کننده موضعی است ولی اثراتی به عنوان محرک سیستم عصبی مرکزی هم دارد. این امر باعث شد که ورزشکاران به عنوان عامل کمکی نیروزا از آن استفاده کنند.

اثرات کوکائین:

مهمترین اثرات کوکائین در طب بالینی است که این دارو می‌تواند پس از احتمال موضوعی از انتقال امواج عصبی جلوگیری کند بارزترین اثر سیستمیک کوکائین تحریک سیستم عصبی است.

1-      سیستم عصبی مرکزی: کوکائین معمولا سیستم عصبی مرکزی را تحریک می‌کند و در انسان اولین اثر آن احساس سرحالی و نشئه است.

کوکائین مرکز استفراغ را تحریک کرده و به شخص استفراغ دست می‌دهد پس از تحریک ابتدایی سیستم عصبی مرکزی توسط کوکالین، سیستم عصبی ضعیف شده و در نهایت مراکز حیاتی واقع در بصل النخاع تضعیف  و به علت فلج تنفسی، مرگ روی می‌دهد.

2-      سیستم قلبی عروقی: کوکائین در مقادیر کم از طریق تحریک مرکزی عصب واگ تعداد ضربان قلب را پائین می‌آورد ولی مقادیر متوسط آن ضربان قلب را افزایش می‌دهد و علت آن احتمالاً تحریک عصب سمپاتیک می‌باشد.

3-      دمای بدن: کوکائین تب زاست، این دارو به طور مستقیم روی مرکز تنظیم دما تاثیر می‌گذارد و به همین دلیل قبل زا شروع تب کوکائین لرز روی می‌دهد. تب کوکائینی یکی از علام بارز مسمومیت با کوکائین است.

4-      اثرات بی حس کنندگی موضعی: مهمترین اثر موضعی کوکائین این است که می‌تواند از هدایت امواج عصبی جلوگیری نماید.

5-      کوکائین همانند آمفتامین احساس خستگی را کم کرده و کارآیی فرد را افزایش می‌دهد از لحاظ بالینی تظاهرات مسمومیت با کوکائین از آمفتامین قابل استراق نیست. مصرف کنندگان اظهار می‌دارند که بدنبال مصرف کوکائین حالت نشئه‌ای شبیه به استعمال آمفتامین به آنها دست می‌دهند اثرات کوکائین کوتاه بوده و نیمه عمر آنها 50 دقیقه است در حالیکه نیمه عمر آمفتامین به 10 ساعت می‌رسد.

مکانیسم اثر کوکائین:

مکانیسم اثر کوکائین کامل شناخته نشده است بر اساس تحقیقات انجام شده این دارو اجزاء مربوط به مراکز لذا مغز و دائی مغز را که در سراسر سیستم لیمبیک مغز پخش می‌باشند و سیستم‌های مزوکورتیکال و مزولیمبیک غنی از دوپامین هستند، تحریک می‌کند.

عوارض استعمال از کوکائین:

به طور کلی خطرات و عوارض کوکائین عبارتند از : کاهش اکسیژن رسانی به قلب، سکته قلبی ، اختلال ریتم قلب ، التهاب قلب، نارسایی قلبی از برون ده بالا، کاردیومیوپاتی ،‌دیلاته ، اسپاسم ، عروق مغز، سکته مغزی، خونریزی داخل جمجمه‌ای پارگی و شکافتگی آئورت، نارسایی کبد و کلیه و تشنج.

افزایش شدید درجه حرارت بدن وضعف تنفسی، اگرچه این عوارض به دنبال مصرف مقادیر بالای کوکائین دیده می‌شود ولی پس از مصرف مقادیر کم یا حتی پس از استنشاق آن از راه بینی گزارش شده است.

استعمال کوکائین در ورزش

احساس سرخوشی، کاهش خستگی، افزایش اعتماد به نفس و افزایش کارآیی ورزش از جمله عواملی‌اند که یک ورزشکار را به سوی استفاده از کوکائین سوق می‌دهد و ورزشکار خیال می‌کند که کارآیی‌اش افزایش یافته می‌تواند قویتر و سریعتر عمل کند ولی در حقیقت این مسئله از احساس غیر واقعی و از خودش و از محیط اطراف سرچشمه می‌گیرد.

B- داروهای مخدر:

داروهای مخدر عبارتند از متادون (Methaclone) ، مورفین (Morophin)، نیتازیمین (Pentazocine) و پتی دین (Pethedine)

این داروها معمولاً شامل مشتقات طبیعی شیره خشخاش و فرآورده‌های نیمه صناعی و صناعی آنها می‌باشند که عملکردی شبیه به مورفین دارند و به آنها ترکیبات شبه تریاک گفته می‌شود.

اثرات داروهای مخدر

1-      از بین بردن حس درد: این داروها قویترین داروهای موجود برای از بین بردن  درد هستند.

2-      آرامبخش و نشئگی:

3-      تضعیف تنفسی: اثرات این داروها رد بصل النخاع به مهار مرکز تنفسی و کاهش پاسخ این مرکز به افزایش دی اکسید کربن منتهی می‌شود.

4-      اثرات ضد سرفه : مهار رفلکس سرفه با مکانیسم ناشناخته

5-      تهوع و استفراغ

6-      اثر بر حرکات دستگاه گوارش: یبوست ناشی از کاهش حرکات دودی روده

7-      اثر بر عضلات صاف: انقباض عضلات صاف مجاری ، افزایش تون اسفنکتر مثانه و حالت و کاهش تون رحم

8-      تنگی مردمک

9-      تحمل: تحمل نسبت به اثرات فوق ممکن است قابل توجه باشد (بدون اثر بر موارد 8 و 6

10- وابستگی : وابستگی روانی و جسمی یکی از دلایل مهم استفاده نابجا از بسیاری از داروهای این گروه است وابستگی جسمی در پی قطع ناگهانی دارو به صورت سندرم ترک اعتیاد تظاهری می‌کند که علائم آن عبارتند از آبریزش بینی ، ریزش اشک ، لرز، سیخ شدن موها، دردهای عضلانی ، اسهال ، اضطراب و حالت تهاجمی.

سوء مصرف در ورزشکاران:

ضد دردهای مخدر با اثر بر روی مغز ، میزان احساس درد ناشی از جراحت یا بیماری  را کاهش می‌دهند در ورزش استفاده از داروهای ضد درد و ممکن ورزشکار قادر سازد تا فراتر از آستانه درد فعالیت کند  . این حالت خطرات زیادی را برای ورزشکار در پی خواهد داشت که عبارت است از :

1-       به ورزشکار اجازه می‌دهد با وجود صدمه وارده به قسمتی از بدن مسابقه را ادامه دهد و لذا باعث آمدن صدمات و خطرات جدی‌تر به بدن می‌شوند.

2-       اعتیاد و وابستگی به این داروها

هیچ مدرک قاطعی دال بر اثرات نیروزای داروهای مخدر وجود ندارند.

C: استروئیدهای آنابولیک:

استروئیدهای آنابولیک شایعترین داروهایی‌اند که به منظور نیروزایی (افزایش کارآیی) در آزمون دوپینگ کشف شده‌اند از سوی دیگر متاسفانه شیوع مصرف این داروها در بین وزرشکاران کشورمان نیز بسیار زیاد است.

نستوسترون یک هورمون مردانه طبیعی است و عمدتاً توسط یک هرمون مردانه طبیعی است و عمدتا توسط بیضه‌ها ساخته می‌شود این هورمون ابتدا در سال 1935 از نظر شیمیایی شناخته شد و مسئول اثرات عضلانی کردن (آندروژنیک) و ساخت نسوج (آنابولیک) در دوران بلوغ و بزرگسالی مردان می‌باشد . از آن زمان تاکنون بسیاری از کارخانجات داروسازی در تلاش ساخت یک عامل استروئیدی بوده‌اند که تنها اثر آنابولیک داشته باشد.

مکانیسم اثر:

مکانیسم اثر این داروها دقیقا مشخص نیست ولی چنین به نظر می‌رسد که مکانیسم‌های ذیل در ظهور آثار نیروزای این دارو دخیل است.

1- نظر اکثر هورمونهای استروئیدی دیگر، نستوسترون و آنالوگهای آن اثر اصلی خود بر روی بافت را از طریق تغییر بیوشیمی سلول در هسته سلول اعمال می‌کند ، نستوسترون در داخل سلول منتشر می‌شود چرا که در چربی محلول است و به سهولت از غشاء سلول عبور می‌کند سپس نستوسترون در داخل هسته بر روی یک کروموزوم خاص اثر می‌گذارد و سنتزیک یا چند پروتئین را که ممکن است آنزیم یا پروتئین‌های ساختمانی خاص می‌باشند فعال می‌کند.

2- این داروها تعادل نیتروژن را به سمت مثبت سوق می‌دهند تا اینکه مصرف پروتئین خورده شده بهتر شود و نیتروژن افزایش یابد.

3- استروئیدهای آنابولیک ممکن است یک اثر آنتی کاتابولیک داشته باشند. این بدان معنی است که دارو احتمالاً از کاتابولیسم عضله که معمولا با تمرین ورزشی شدید همراه است جلوگیری می‌کنند.

4- به طور معمول یک حالت سرخوشی و رفتار تهاجمی‌تر توسط استفاده کنندگان احساس می‌شود که باعث تحریک آنها به تمرین بیشتر و بدون خستگی برای مدت طولانی‌تر می‌گردد.

استروئیدهای آنابولیک در ورزش

استروئیدهای آنابولیک پر مصرف‌ترین داروهای غیر مجاز در میان ورزشکاران می‌باشد استروئیدهای آنابولیک با این تصور که قدرت و کارآیی ورزش را افزایش می‌دهند به کرات توسط ورزشکاران مورد استفاد ه قرار می‌گیرند استفاده غیر مجاز از استروئیدهای آنابولیک در دهه 1950 توسط وزنه برداران و بدن‌سازان آغاز گردید و سپس در تمام رشته‌های ورزشی گسترش یافت در حال حاضر این مشکل همچنان باقی مانده و استفاده روز افزون از این داروها در رقابت‌های ورزشی توجه عدة زیادی را به سوی خود جلب کرده است.

عواقب و عوارض مصرف استروئیدها:

الف- عوارض جسمی:

1-      قیافه ظاهری ورزشکار و فیزیک بدنی: شایعه‌ترین عارضه جانبی استروئیدهای آنابولیک در ورزشکاران آکنه می‌باشد و ممکن است اثر این جوش‌ها پس از بهبودی روی صورت باقی بماند یکی دیگر از عوارض، تغییرات رشد موهاست ، بصورت افزایشی موهای تنه و طاسی زودرس مردانه – بزرگی پستان ها در مردان یا کوچک شدن بافت پستان در زنان در اثر جانبی ناخواسته هستند.

2-      آسیب ‌های عضله و استخوان: به طور کلی شایعترین آسیب وارده به عضله و استخوان ورزشکاران تاندون‌ها و رباط‌ها است. گزارشات موجود حاکی از آن است که با مصرف استروئیدهای آنابولیک توده عضلانی افزایش یافته و نیروی آن بیش از محل اتصال عضله به استخوان شده و در نتیجه در محل اتصال عضله به استخوان آسیب ‌هایی رخ می‌دهد.

3-      عقیمی و نازایی: معرف استروئیدهی آنابولیک در مردان همانند قرص ضدحاملگی در زنان عمل می‌کنند و این عقیمی قابل برگشت است در صورتی که زیاد مصرف شود دائم می‌شود.

4-      بیماریهای قلبی: مصرف نابجای استروئیدهای آنابولیک برای مدت طولانی احتمال بیماریهای قلبی را افزایش می‌دهد. تغییراتی که به دنبال مصرف استروئید در بدن ورزشکاران روی داده و آنها را مستعد بیماریهای قلبی می‌کنند عبارتند از:  تغییر سطح چربی خون که باعث کاهش HD2 می‌شود ، عدم تحمل گلوکز،‌افزایش،‌فشار خون ،‌ تغییر بافت قلب

5-      سکته مغزی: مصرف استروئید آنابولیک ورزشکار را در معرض سکته مغزی قرار می‌دهد. نوعی سکته مغزی قرار می‌دهد. نوعی سکته مغزی که عامل لخته خون است.

6-      بیماریهای پروستات :  ورزشکارانی که استروئید آنابولیک مصرف می‌کنند خطر سرطان پروستات بیشتر از حد عادی است و به طور کلی در مصرف کنندگان استروئیدها با افزایش سن خطر سرطان پروستات بیشتر می‌شود.

7-      بیماریها و سرطان کبد: استروئیدها بر روی کار کبد تاثیر منفی شدید می‌گذارند که جای تعجب نیست زیرا محلی اصلی سوخت و ساز آنها در بدن، کبد است و کبد وظیفه دارد استروئیدها را از بدن برداشته و آنها را تخریب نماید. در ورزشکارانی که استروئید آنابولیک مصرف می‌کنند در اثر اسنداد مجاری صفرا وی یرقان دیده می‌شود. مصرف استروئیدهای آنابولیک احتمال ابتلاء به سرطان کبد را افزایش می‌دهد این سرطان در اغلب موارد خوش خیم است ولی این سرطان خوش خیم می‌تواند حیات فرد را به مخاطره بیندازد

ب- عوارض روانی:

عوارض روانی این دارو عبارتند از

1-     افزایش هوشیاری ذهنی: سرحال شدن بهتر شدن حافظه و قدرت متمرکز و کاهش احساس خستگی است

2-     پرخاشگری: تحریک پذیری : تحریک پذیری و پرخاشگری ممکن است به قدری تدریجی ظاهر می‌شوند که ورزشکار به زحمت به آنها توجه می‌کند.

3-     افسردگی: استروئیدهای آنابولیک ایجاد اعتیاد روانی می‌شود و زمانیکه ورزشکار استروئید را قطع می‌کند و سایز بدن کوچک شود، افسردگی و سایر نشانه‌های ترک اغلب باعث می‌شود که فرد مجدداً مصرف آنها را از سر گیرد.

4-     اعتیاد و وابستگی: مصرف کنندگان استروئید آنابولیک ممکن است نسبت به آنها وابستگی پیدا کنند و پس از قطع مصرف، علائم ترک یا محرومیت را نشان دهند.

D: دیورتک:

دیودتیک‌ها به مکانیسم‌های مختلف باعث افزایش حجم ادرار می‌شوند که عبارتند از

الف- مهار کننده های کربنیک انهیدارز؟

استازولامید سر دسته این گروه است استازولامید دارویی است که به طور مقابل برگشت آنزیم کربنیک انیدراز را مهار می‌کند این آنزیم در حالت عادی به مقدار زیادی در بافت‌های بدن یافت می‌شود. با مهار این آنزیم در کلیه توسط استازولامید باز جذب بی‌کربنات در لوله خمید ه تا حدود 80 درصد کاهش یافته و دفع آن از راه او را افزایش می‌یابد و بدین ترتیب ادار قلیایی شده و بر حجم .

اثرات این مکانیسم :

1-     دفع بی کربنات سدیم و کاهش بی‌کربنات بدن و در نتیجه ایجاد الیدوز متابولیک

2-     اتلاف شدید پتاسیم

3-     اثر مهاری استازولامید در سراسر بدن وجود دارد

4-     در سیستم عصبی مرکزی اسیدوز CFS و هپیرونتیلاسیون ایجاد می‌شود.

عوارض جانبی

خواب آلودگی ، پارسنزی ، زمینه سازی رسوب املاح کلسیم و تشکیل سنگهای کلیوی (به خاطر قلیایی شد)

ب- دیو تیک‌های موثر بر قوس هنله:

این دارو (فوروزماید و اتاکربنیک اسید) عمدتاً در قسمت صعودی قوس هنله اثر کرده و با جذب الکترولیت‌ها را مهار می‌کند. بدین ترتیب که از باز جذب کلریدسدیم جلوگیری کرده و دفع پتاسیم افزایش می‌یابد.

اثرات این مکانیسم

1-     دیوز شدید کلرید سدیم

2-     افزایش قابل ملاحظه دفع کلسیم

3-     اتلاف قابل توجه پتاسیم و دفع پروتون و در نتیجه آلکالوز هیپوکالمیک

4-     اتساع شدید عروق ریوی

عوارض جانبی

آلکالوز متابولیک هیپوکالمیک ، اتلاف شدید پتاسیم ، کاهش حجم خون ، مشکلات قلبی وعروقی و اثرات سمی بر گوش.

ج- دیودتیک‌های تیازیدی:

هیدروکلروتیازید سردسته این گروه دارویی است این دارو با تاثیر بر کلیه دفع کلرید سدیم، آب و پتاسیم را افزایش می‌دهد و در نتیجه حجم ادرار زیاد می‌شود مکانیسم دقیق این دارو در پایین آوردن خون مشخص نیست.

اثرات:
1- دیوزمتوسط و بی دوام کلرید سدیم

2- آلکالوز متابولیک هیپوکالمیک

3- افزایش باز جذب کلسیم از ادرار و در نتیجه کاهش محتوای کلسیمی ادرار.

4- کاهش فشار خون

عوارض جانبی:

دیورز شدید سدیم و پیدایش هیپوفاتومی، اتلاف پتاسیم ،‌ افزایش سطح اسیداوریک و لیپیدسرم در بعضی بیماران

ج- دیورتیک‌های نگهدارنده پتاسیم:

اسپیرونولاکتون سردسته این گروه است. اسپیرونولاکتون اثر ضد الا و شروفی دارد یعنی در کلیه باعث دفع سدیم و آب و احتباس سدیم می‌گردد.

اثرات:

1-     افزایش کلیرانس سدیم

2-     کاهش دفع هیدروژن و پتاسیم

3-     ایجاد اسیدوز متابولیک هیپوکلومیک

عوارض:

افزایش پتاسیم خون، آریتیم قلبی ، تهوع ، استفراغ، سردرد، ضعف ، خستگی ،‌ اختلال گوارش ، سرفه و تنگی نفس است.

ن) دیورتیک‌ها جیوه‌ای

این داروها مشابه دیورتیک‌های قوس هنله بیشتر روی قسمت ضخیم قوس هنله اثر می‌گذارند و دفع سدیم کلرید و آب را افزایش می‌دهند.

سوء مصرف دیووتیک در ورزشکاران

دیورتیکها به 3 علت مورد استفاده ورزشکاران قرار می‌گیرد:

1-     این مواد در کاهش سریع وزن رسیدن ؟ وزنی مورد نظر موثر می‌باشد. این امر بویژه در رشته‌های ورزشی مانند کشتی ، وزنه‌برداری و ....

2-     دیورتیکها برای رفع احتباس مایع ناشی از استروئیدهای آنابولیک بکار می‌رود این اقدام در ورزشکاران پرورش اندام که می‌خواهند هرچه بیشتر عضلانی به نظر برسند، سودمند است.

3-     ورزشکاران ممکن است از دیووتیکها استفاده کنند تا میزان دفع ادرار را تغییر دهند و باعث تغییر غلظت داروهای غیر مجاز در ادرار شوند.

مهمترین خطر معرف این داروها در ورزشکاران دفع بیش از حد اب بدن است که کاهش آب بدن و ناکافی بودن آن می تواند موجب بروز گرفتگی عضلانی، غش، سردرد و تهوع شود. همچنین فقدان مایع به میزان بسیار زیاد ممکن است به اختلال عملکرد قلب کلیه منجر شود.

E: هورمونهای پیلتیدی

موارد ممنوعه این رده عبارتند از:

1-     گنادوتروفین جفتی انسان یا HCG

2-      گنادوتروفین هیپوفیزی و صناعی H

3-     کودتیکوتروفین

4-     هورمون رشد

5-     فاکتور رشد شبه انسولین

6-     انسولین

7-     اریترویوبتین

8-     مهارکننده های آروماتوز

و ترکیباتی که فقط در مردان ممنوع است عبارتند از:

1- گنادوتروپیلن جفتی

2- هورمون CH

3- کلومیفن

4- سیکوفینل

5- تاموکسی فن

از میان این گروهها و ترکیبات ممنوعه در ورزش مصرف هورمون رشد، هورمون اریتروپیسین و انسولین شایعترین مواد را تشکیل می‌دهند.

الف- هورمون رشد:

این هورمون در بدن انسان توسط سلولهای سوماتوتروف غده هیپوفیز ترشح می‌شود و در حقیقت نوعی پروتئین با 191 آمینواسید و وزن مولکولی 21500 دالتون است این هورمون از بدوتولد تا سن 20 سالگی ادامه می‌یابد.

اثرات هورمون رشد:

واضح ترین اثر هورمون رشد آن است که رشد پیکری را در سنین پیش از بلوغ تحریک می‌کند ولی دارای اثرات متابولیک هم می‌باشد.

1- اثر بر روی عضلات : اگرچه به نظر می‌رسد هورمون رشد (HGH) اثر بر رشد داشته باشد ولی اثر سوماتورین C بیشتر است. البته در مورد اثرات هورمون رشد بر روی عضلات مطالعاتی زیادی شده است و به این نتیجه رسیده‌اند که  HGH  میزان متابولیسم باید سنتز پروتئین را افزایش می‌دهد، ولی این را نیز نشان دادند که میزان متابولیسم باید سنتز پروتئین با توجه به میزان کار عضلانی تعیین می‌شود پیش بینی قابلیت HGH در افزایش عناصر انقباض و بهبود کارآیی عضله طبیعی در افراد عادی دشوار است.

2- اثر بر روی استخوانها: HGH رشد طولی استخوان در سنین پیش از بلوغ را هم به طور مستقیم و هم از طریق سوماتومدین تحریک می‌کند.

3- اثر بر روی متابولیسم: اثرات HGH بر روی متابولسیم هم در سطح سلولی و هم در سطح ارگانها پیچیده‌ هستند و ظاهرا دوفازی می‌باشند در فاز نخست یا حاد که به نظر می‌رسد تنها در اثر عمل HGH باشد، برداشت اسید آمینه به داخل عضله و کبد تحریک می‌شود و افزایش برداشت گلوکز به داخل عضله و سنج حیر بی همراه یا کاهش متابولسیم چربی وجود دارد. در فاز دوم یا مزمن که با واسطه سوماتومدین‌ها صورت می‌پذیرد لیپوسیز سنج چربی افزایش می‌یابد که به ازدیاد غلظت پلاسمایی اسیدهای چرب و افزایش مصرف اسید چرب و در نتیجه مصرف نشدن گلوکز می‌انجامد .

اثرات ورزش بر ترشح هورمون رشد HGH

ظرف 20 دقیقه پس از آغاز ورزش تا شدت 90-75 درصد هورمون رشد افزایش می یابد ورزش شدید باعث ترشح سریع HGH و وزرش استقامتی باعث به اوج رسیدن تولید HGH در میان این مدت می‌گردد.

استعمال هورمون رشد در ورزش:

اخیرا استفاده از این هورمون در میان ورزشکاران رواج زیادی پیدا کرده است.زیرا این هورمون می‌تواند بسیاری از اثرات مفید استروئیدهای آنابولیک را برای بهبود کارآیی ورزشی داشته باشد و این هورمون با افزایش پروتئین‌سازی و تجزیه چربیها و در نتیجه ایجاد یک منبع انرژی برای بدن بطور واقعی قدرت و کارآیی ورزش را بالا می‌برد ولی به علت هزینه‌های بالا مصرف این هورمون (برای یک دوره 8  هفته‌ای حدود 1500-1000 دلار برآورد می‌شود.) تمایل مصرف این هورمون کاهش یافته است.

عوارض جانبی

1-      آکرومگالی: در اثر افزایش هورمون رشد ایجاد می‌شود که عوارض آکرومگالی عبارتند از دیابت، آرتربت، میوپاتی، برآمدگی استخوان آرواره و پیشانی ، عریض شدن انگشتان دست و پا

2-      عوارض جانبی در بیماران مبتلا به کمبود هورمون رشد عموما ناچیز است که بضی از آنها عبارتند از افزایش فشار داخل جمجمه ، هیپوگلیسمی و گلیکوزوری

3-      در بیماران بزرگسالان که از HGH استفاده می‌کنند. احتباس مایع، درد مفصلی، ژنیکوماستی و احتمالا سندرم تونل کاپ مشاهده شده است.

4-      بیماری کروتز فلدو جاکوب است.

ب) اولیتروپویتین (EPO):

اریتروپویتین نوعی هورمون است که از کلیه ترشح می‌شود و با تاثیر روی مغز استخوان تولید گلبولهای قرمز خون را افزایش می‌دهد. با افزایش توده گلبولهای قرمز قدرت اکسیژن گیری ورزشکار افزایش می‌یابد و به همین دلیل یک عده آنرا نوعی دوپینگ خون می‌دانند.

طرز مصرف هورمون اریتورپویتین:

هورمون ‌EPO را می‌توان به صورت وریدی ، زیر جلدی مصرف کرد. این هورمون از طریق خوراکی جذب ناچیزی دارد نیمه عمر پلاسمایی آن به طور متوسط 8/4 ساعت است.

ج) انسولین:

سولهای جزایر روانگرهانس لوزالمعده انسولین را از یک پیش ساز تک زنجیره‌ای به نام پروانسولین می‌سازند

اثرات انسولین:

انسولین تقریبا بر تمام بافتهای بدن اثرات مهمی دارد که عبارتند از

1- کبد: انسولین در کبد گلیکوژنولیز را مهار می‌کند، تبدیل اسیدهای چرب و اسیدهای آمینه به کتواسیدها را مهار می‌نماید و مانع تبدیل اسیدهای آمینه به گلوکز می‌شود و همچنین انسولین موجب افزایش ذخیره سازی گلوکز به صورت گلیکوژن می‌شود.

2- عضله: انسولین در عضله از طریق افزایش نقل و انتقال اسیدهای آمینه و ازدیاد سنتز رپیوز ولی پروتئن، باعث افزایش پروتئین می‌شود.

3- بافت چربی: انسولین با القاء و فعال نمودن لیپوپروتئین لیپاز باعث هیدرولیز لیپوپروتئینها و تشکیل تری گلیسیرید می‌شود.

سوء مصرف در ورزشکاران

انسولین به دلیل اثراتی که دارد مورد توجه ورزشکاران می‌باشند.

1-     انتقال گلوکز به درون سلول جهت تولید انرژی

2-     تشدید گلیکوژنز و افزایش ساخت گلیکوژن (شکل ذخیره‌ای انرژی در بدن)

3-     افزایش ساخت پروتئین در بدن (داشتن خاصیت آنابولیکی)

عوارض جانبی

1-      هیپوگلسیمی: شایعترین عارضه جانبی انسولین است- هیپوگلیسمی می‌تواند از دوزهای بالا و نامتناسب، عدم مطابقت زمان اوج اثر انسولین و خورد غذا یا اضافه شدن عوامل اضافی که بر حساسیت نسبت به انسولین می‌افزایند.

2-      آلرژی و مقاومت نسبت به انسولین

3-      لیپواتروفی و لیپوهیرتروفی

4-      ادم انسولین.

حرکات کششي قبل از مسابقه يا تمرين در تنيس

اين حرکات که درورزش تنيس بسيار مهم و داراي اهميت زيادي مي باشد به قسمت هاي زير تقسيم بندي مي شود :

·         گرم کردن بدن قبل از بازي وسرد کردن بدن بعد از بازي

هر زمانکه بازيکني وارد زمينتنيس مي شود و ياتمريناتخود را شروع مي کند ،بايد 15 تا 20دقيقه خود را گرم کند .اين عمل کار کرد عضلات را افزايش و در صد آسيب آنها را کاهشمي دهد و بدن را از لحا ظ فيزيکي و رواني براي فعاليتي که در شرف انجام دادن آن استآماده مي سازد.
اولين کاري که هر بازيکن بايد انجام دهد افزايش درجه حرارتعضلات قبل از شروع کشيده شدن عضلات است. تا مي توانيدتمريناتبدنسازي در رابطه باورزش مورد علاقه خود را انجام دهيد: اين يک اصل بسيار مهم در برنامه بدنسازي شما است .

·         وضعيتهاي مختلف براي کشش عضلات قدام مچ پا

هدف از اينحرکت ، کشش و يا کشش بيش از حد ( Overstretch ) مچ پا است.

·         وضعيتهاي مختلف براي کشش عضلات خلف مچ پا

هدف از آن ، عضلاتخلف مچ پا نبايد مانع انعطاف طبيعي مچ باشند. کوتاهي عضلات خلف مچ موجب ازدياد تنشدر عضلات قدام ساق پا گرديده که نهايتا منجر به پويوستيت مي گردد.

·         وضعيتهاي مختلف براي کشش عضلات قدام ران و زانو

هدف از آن ،افزايش توانايي ورزشکار جهت شروع حرکت پا به طرف جلو بخصوص در مواردي که در وضعيتشروع حرکت پا در پشت تنه قرار دارد.

·         وضعيتهاي مختلف براي کشش عضلات خلف زانو و ران(همسترينگ)

هدف: افزايش انعطاف بدن جهت خم شدن تنه به جلو در مفصل ران و نيزجلوگيري از بالا رفتن غير ضروري پشت. کوتاهي عضلات خلف ران موجب بروز کمر دردهاي ميگردد.

·         وضعيتهاي مختلف براي کشش عضلات خارجي مفصل ران) دور کننده ها(

هدف از آن ، افزايش انعطاف پذيري ران و ايليوتي بيال باند يا نوار خاصرهدرشت نئي (نوار تاندوني که از ستيغ استخوان هيپ تا سطح خارجي مفصل زانو امتداددارد.

·         وضعيتهاي مختلف براي کشش عضلات داخلي ران ) نزديک کننده (

هدف؛افزايش انعطاف پذيري جلوگيري از ضايعات عضلات نزديک کننده کشالهران.

·         وضعيتهاي مختلف براي کشش عضلات خلف و قدام تنه (عضلات پشت و عضلات شکم)

هدف؛افزايش انعطاف پذيري در خم شدن به طرف جلو.

·         وضعيتهاي مختلف براي کشش عضلات خم کننده هاي طرفي و چرخاننده هاي تنه

·         وضعيتهاي مختلف براي کشش عضلات شانه

هدف افزايش انعطاف پذيريشانه که جهت انجام برخي از رشته ها نظير تنيس، گلف، شنا ضروري است.

·         وضعيتهاي مختلف براي کشش عضلات مچ دست

چگونه نيروي خود را در ورزش تنيس به بالاترين حد خود برسانيم؟

درورزش تنيس يک ضربه آغازين قدرتمند مي تواند نتيجه بسيار خوبي را براي شما در مقابلحريفتان در بر داشته باشد . ضربه شديد ( غير هوازي ) ، حريف شما را در حالت تدافعيقرار مي دهد . قدرت در هر فعاليت ورزشي و بخصوصورزش هايي که در زمينانجام مي شود ، مثل تنيس بسيار مهم است .

در ورزش تنيس سه منبع قدرت وجود دارد : راکت،مکانيزم ضربه،سيستم عضلاني
براي دستيابي به بالاترينحد قدرت بايد بر روي اين سه عامل تمرکز کنيد .

راکت

راکت نيروهايي را که شما در طول ضربات مکانيکي و سيستم عضلانيمشخص توليد کرده ايد ، آزاد مي کند اما راکت هم يک منبع نيرو مي باشد . يکي ازپيشرفتهاي اخير درتکنولوژيراکت افزايش طول آن مي باشد . اينامر باعث مي شود مقدار نيرويي که شما به سر راکت وارد مي کنيد افزايش يابد . قوسزياد سر راکت در مسافت بيشتري حرکت مي کند و به مفهوم نيروي گشتاوري بيشتر مي باشد .

زه يک راکت مي تواند در نيروي آن موثر باشد . در زه راکت دو نکته بايد در نظرگرفته شود، سفتي زه و اندازه آنها . سفتي کمتر ، قدرت بيشتر را بدنبال دارد . فشارکمتر زه به توپ اجازه مي دهد که تماس بيشتري با راکت داشته باشد و ما طبققوانين مکانيکمي دانيم که هر چه زماننيرويي را که به يک جسم وارد مي کنيم طولاني تر شود ، جسم از نيروي بيشتري بهره مندمي شود . به همين ترتيب زه هاي شل تر به راکت اجازه مي دهند که در تماس طولاني تربا توپ باشند و مي توانيد نيروي بيشتري را به توپ وارد کنيد . بنابراين اگر شماتوان افزوده مي خواهيد ، نياز به کاهش فشار زه هاي راکت داريد .

مکانيزم ضربه

مکانيزم ضربه شامل شکل چرخش ( حرکت قوسي)سرويس،فورهندوبک هندمي باشند . عقيده بر اين است که بادقت بيشتر ، حداکثر سرعت راکت و حداکثر جهش توپ ، افزايش مي يابد
حرکت قوسي  چرخش  سه مرحله دارد : مقدماتي  بک سوئينگ  حرکت قوسي سرعتي  فوروارد سوئينگ  و مرحله کاهش سرعت  براکينگ.

مرحله مقدماتي باعث کششماهيچه هايسرعتي در بالاترين حد مي شوند. يک اصلفيزيولوژيماهيچه اين است که بيشترين نيرورا در حداکثر طول بافت ماهيچه اي بوجود مي آيد . اين امر در چرخش به عقب بسيار مهماست . ماهيچه ها بيشترين کشش را دارند و راکت بيشترين فاصله را طي کرده است و اينحداکثر توان را به شما مي دهد .

در مرحله سرعتي ، ماکزيمم سرعت سر راکت توليدمي شود. ماهيچه هاي درگير شامل : عضلات دو سر،عضلات بازويي،عضلات خم کننده آرنج، عضلات شکمي ، عضلاتباز کننده زانو . به اين دليل يک برنامه کششي عضلات براي ماهيچه ها در درجه اولقرار دارند . (حرکات کششي قبل از مسابقه و تمرين).

در مرحله کاهش سرعت ، حرکتآرام و متوقف مي شود و مفصل را از آسيب دور نگه مي دارد . ماهيچه هاي سرعتي در اينمرحله بکار مي آيند . طول اين جفت ماهيچه بايد تقريبا يکسان باشد ( براي مثال قدرتزرد پيپشت زانو بايد حداقل 3/2 ماهيچهبازکننده زانو باشد. (

بهترين پيش بيني براي آسيب عضلاني ، عدم توازن در کششاين جفت ماهيچه است . آسيبهاي زرد پي پشت زانو اغلب زماني رخ مي دهد که بطور نامتوازن ضعيفتر از عضلات جلوي زانو باشد . جنبه ديگر مکانيزم ضربه مربوط به وضعيت پامي باشد . وضعيت پا در ميزان چرخش باسن موثر است و در نتيجه در افزايش توان داراياهميت مي باشد . علاوه بر موقعيت پا ، پايداري آن نيز مهم است شما نمي توانيدماکزيمم نيرو را روي يک سطح لغزنده يا کفش هاي لغزنده داشته با شيد . از اندازه کفشخود و وضعيت سطح آن اطمينان حاصل کنيد .

حرکت سر راکت بايد تا جائيکه ممکن استوسيع باشد . وقتي شما به توپ ضربه مي زنيد ، حرکت راکت شما بايد اين امر را منعکسکند . در ابتداي مرحله مقدماتي توان شما شروع به افزايش مي کند . بسياري ازبازيکنان چرخش و حرکت قوسي خود را در پايان مرحله ( بک سوئينگ ) فقط براي دقت بيشترمتوقف مي کنند اما اين مسئله قدرت را کاهش مي دهد .

سيستم عضلاني

مهمترين عامل در قدرت ، نيروي ماهيچه اي است و برنامههاي مختلف تربيتي مثل فعاليت هاي ورزشي براي افزايش آن صورت مي گيرد .

مطالعهاين برنامه ها نشان مي دهد که تنها عامل مهم پرورش نيروي عضلاني با وزنه است . شمابايد بدانيد نيرو چيست و چکونه بايد آنرا پرورش داد .

نيرو به مفهوم حداکثرنيروي توليد شده در يک انقباض است . از نظربيوشيمي نيرو از فسفاته شدن بالاي انرژي مي آيد ، در ماهيچه نيرو از انقباض سريع بافتهايماهيچه مي آيد ، بافتهاي ماهيچه که بسيار سريع و قوي هستند با پرورش نيرو مندميشوند ، البته شما نمي توانيد ماهيچه هاي بزرگي داشته باشيد .

پرورش نيرو نيازبه استفاده از حد اکثر نيرو با حداقل تکرار دارد . براي مثال يک تيم وزنه برداريالمپيک، از حداکثر انقباض در هر تمرين برايبالا بردن نيرو استفاده مي کند . آنها اين تمرين را چند بار در طول روز تکرار ميکنند اما هر بار با حداکثر ميزان مقاومت. اين نوع تمرين زمان بسيار کمي مي خواهد و 3-2 بار در هفته انجام مي شود .

وقتي شما راکت را مي چرخانيد نيروي زيادي رابوجود مي آوريد و با آن نيرو به توپ ضربه مي زنيد بايد حرکت را آهسته کنيد تا آسيبيبه مفاصل نرسد . ( مرحله براکينگ) بيشترين صدمات در اين مرحله بوجود مي آيد . فعاليت ورزشي تاثير زيادي بر روي ماهيچه هاي سرعتي دارد . همواره بايد ماهيچه هايمربوط به يک مفصل همزمان پرورش داده شوند .

·         عضلات دو سر - سه سر

·         عضلات شانه وزير بغل

·         عضلات سينه اي - عضلات لوزي شکل

·         عضلات شکمي و پشت

·         عضلات چهار گوش - زردپي پشت زانو

در حال حاضر شما اکثر اسرارتنيس قدرتيرا داريد . مکانيزم ضربه بعلاوهراکت جديد و ماهيچه شکل گرفته مساوي است با قدرت !!!

وقتي مي خواهيد در موردقدرت خود در بازي تصميم بگيريد همه موارد فوق را در نظر بگيريد .

استاندارد هاي ورزش قهرماني (آزمون آمادگيجسماني)

·         ضربان قلب

در شرايط عادي و استراحت با قرار دادن انگشتان سبابه و وسطبر روي يکي از نبض هاي بدن مانند ناحيه مچ دست و ياشريانگردن در قسمت انتها و تحتانياستخوان فک پائين تعداد ضربانقلب شخص مورد آزمايش را درمدت يک دقيقه مي توان شمارش نمود . اين عمل را در شرايطي که ورزشکار در اوج شدتتمرينبدني مي باشد تکرار مي کنيم . مشخصکردن تعداد ضربان قلب در حالت استراحت و در شرايط حد اکثر فشار تمرين هاي جسمانييکي از روشهاي تعيين ميزانآمادگي جسمانيافراد مي باشد . براي سهولت ودر عين حال صحت عمل مي توان تعداد ضربان قلب را در 15 ثانيه شمارش کرده و در عدد 4ضرب نمود . تعداد کمتر ضربان قلب در شرايط استراحت و تمرين بيانگر آمادگي شخص است . واحد اندازه گيري در اين آزمون تعداد ضربان قلب در مدت يک دقيقه مي باشد .

·         ظرفيت حياتي

تعيين حداکثراکسيژن مصرفي هنگام تمرين هاي بدني در زمان يک دقيقه معياري است براي سنجش و آمادگي دستگاهتنفس بدن انسان . هر قدر توانائي مصرف اکسيژن بيشتر باشد ، قابليت انجام و تداومفعاليت هاي جسماني بهتر خواهد بود . براي اندازه گيري مصرف اکسيژن جهت تعيين ظرفيتحياتي به روش ساده ، از يکدوچرخهثابت استفاده مي شود . در اين آزمونورزشکار به مدت 5 دقيقه بر روي دوچرخه نشسته و در حد توانائي به رکاب ها فشار آوردهو پا مي زند . قبلا درجه دوچرخه به مقدار مورد نياز ثابت مي شود . واحد اندازه گيريدر اين آزمون ليتر در دقيقه است .

·         ضخامت چربي

اندازه گيري چربي بدن انسان به روشهاي نسبتا مشکل قابلاجرا است ، ولي با توجه به تحقيقات انجام شده مبني بر اينکه مجموع اندازه هاي سطحيسه ناحيه مشخص شده بدن نسبت مستقيم با در صد چربي دارد ، لذا با اين روش سادهمقايسه لازم بين ورزشکاران مختلف صورت مي گيرد .
براي اين منظور با استفاده ازيک دستگاهکاليپريا اندازه گيرنده پوست و ناحيه سطحيبدن ، سه قسمت شامل عضله سه سر بازوئي ، ناحيه کتف و ناحيه شکمي را بطور دقيقاندازه مي گيريم . مجموع سه اندازه گيري را يادداشت کرده و آن را با اعداد داخلجدول استاندارد مقايسه مي کنيم . براي اندازه گيري ناحيه عضله سه سر بازوئي نقطه ايدر وسط فاصله بين مفصلآرنجومفصل شانه مشخص کرده وبا دو انگشت شست و سبابه محل فوق را گرفته سپس با کاليپر اندازه گيري مي نمائيم . همين روش در دو ناحيه ديگر نيز صورت مي گيرد بطوري که نقطه بعدي يک سانتيمتر يابيشتر از راس تحتاني استخوان مثلثي شکل کتف و در امتداد يکي از ا ضلاع آن بوده ونقطه سوم در ناحيه شکمي بين ناف و قسمت فوقاني و قدامياستخوان خاصرهمي باشد . واحد اندازه گيريبر حسب ميليمتر است .

·         دوها

دو 45 متر ، بر اساس زمان صرف شده بر حسب ثانيه و دو هاي 540متر و 1600 متر بر حسب دقيقه و ثانيه مشخص شده اند . در دو 12 دقيقه مسافت طي شدهبر حسب کيلو متر محاسبه مي گردد .

·         دو 9 +4 متر

با مشخص کردن يک فاصله 9 متري و کشيدن دو پاره خط درابتدا و انتهاي اين فاصله دو قطعه چوب کوچک را در يک سو قرار داده و فرد موردآزمايش در سوي ديگر مي ايستد . با فرمان شروع ، ورزشکار مي بايد با حداکثر سرعتفاصله 9 متر را دويده و با برداشتن يک قطعه چوب آن را به سمت مقابل آورده و حرکت رابراي حمل چوب دوم نيز ادامه دهد . به همين ترتيب فاصله 9 متر تعيين شده را 4 بار باحداکثر سرعت و در حد توانائي خود طي مي کند . زمان شروع تا پايان اين حرکت بر حسبثانيه ثبت مي گردد.

·         دو مار پيچ

در يک مسير تعيين شده 10 متري ، 4 مانع را با فاصله 3 متراز يک ديگر طوري قرار مي دهيم که مانع اول تا چهارم هر کدام به فاصله نيم متر از خطشروع و خط پايان فاصله داشته باشند . با شروع حرکت ورزشکار مورد آزمايش با حداکثرتوان و سرعت خود سعي مي کند ابتدا يک بار فاصله 10 متر را بطور رفت و برگشت طي کرده، سپس با عبور از پشت اولين مانع بطور مارپيچ از ميان بقيه مانع ها عبور نمايد . درپايان مجددا فاصله 10 متر را بطور رفت و برگشت يک بار ديگر طي کرده و به خط پايانمي رسد . زمان صرف شده بر حسب ثانيه ، معيار اندازه گيري اين حرکت است .

·         پرش طول در جا

پاره خطي روي زمين رسم کرده و شخص مورد آزمايش در پشتآن قرار مي گيرد . او مي بايد در حد توان خود به جلو و بطور طولي پرش نمايد . محلفرود پاشنه ها تا پاره خط رسم شده ميزان پرش را مشخص مي کند . اين حرکت در دو نوبتانجام شده و بيشترين طول پرش ثبت مي گردد. مقياس تعيين شده ، پرش طول نسبت به قدشخص در نظر گرفته شده است .

·         پرش ارتفاع در جا

ورزشکار مورد نظر در کنار ديواري مدرج ايستاده ويکي از دست هاي خود را بدون اينکه کف پاهايش از زمين جدا شود بطور کاملا کشيده بالامي برد و محل برخورد انتهاي انگشت وسط با ديوار اندازه گيري مي شود ، سپس به حالتاوليه برگشته سعي مي کند بدون دور خيز ، در حد اکثر توانائيخود بطور عمودي به بالاجهش کرده و انگشت وسط دست خود را به بالاترين نقطه ممکن بزند . اختلاف فاصله دونقطه بدست آمده ، ارتفاع پرش را به سانتيمتر مشخص مي کند . اين حرکت در دو نوبتصورت گرفته و بهترين نتيجه درج مي گردد.

·         پرش جفت دو طرف

قطعه چوب يا مانع کوچکي به طول 50 و به عرض 20 وارتفاع 10 سانتيمتر بر روي زمين قرار مي دهيم . فرد مورد آزمايش مي بايد با فرمانشروع به مدت يک دقيقه با هر دو پا به دو طرف اين مانع پرش نمايد . تعداد دفعات پرشهاي انجام شده در يک دقيقه ، واحد اندازه گيري اين آزمون مي باشد .

·         کشش ميله

اين آزمون که به حرکتبارفيکسمعروف است توانايي بالا کشيدن بدنبه کمک دستها و با استفاده از يک ميله افقي را مشخص مي کند . در هر بار مي بايدناحيه چانه تا حد ميله بالا آمده و مجددا به حالت اوليه با دستهاي کاملا کشيده بازگشت نمايد . تعداد دفعات انجام گرفته در حد توانائي هر فرد واحد اندازه گيري در اينآزمون محسوب مي شود .

·         فشار موازي

آزمون فوق با استفاده از دستگاهپاراللکه يکي از وسايل مورد استفاده درورزش ژيمناستيکاست به مورد اجرا گذارده مي شود . شخص در حالي که دو ميله موازي پارالل را در دستهاي خود گرفته است ، بطور عمودي وبين دو ميله بدون حرکت مستقر مي شود . بايد توجه داشت که مفاصل آرنج هاي دو دستکاملا باز و هيچگونه خميدگي نداشته باشد . با فرمان شروع ، شخص مورد آزمايش ، ميبايد بدن را کاملا پائين برده و مجددا با فشار به حالت اوليه باز گرداند . با شمارشاين حرکت تعداد دفعات انجام شده در حد توانائي ملاک ارزشيابي خواهد بود .

·         قدرت پنجه

بوسيله نيرو سنج دستي که در تصوير مشخص شده است ، قدرتپنجه بر حسب کيلو گرم بدست مي آ يد . اعداد قيد شده در جدول هاي استاندارد بيانگرنسبت نيروي اعمال شده به نيروسنج بر وزن بدن فرد مورد آ زمايش مي باشد .

·         توانائي دستها

در حالي که ورزشکار روي نيمکت به پشت خوابيده و کفپاها روي زمين مستقر هستند ، ميله وزنه ها را با دست ها گرفته و بر روي سينه ميآورد ، سپس با فشار آن را بالا برده بطوري که مفاصل آرنج هاي هر دو دست کاملا بازشوند . اين حرکت مي بايد تنها در يکبار و در حد اکثر توانائي شخص انجام پذيرد . مقدار وزنه مورد استفاده مقياس تعيين کننده اين آزمون است .
واحد تعيين شده درجدول هاي استاندارد بر اساس نسبت وزنه قابل حمل بر وزن بدن شخص مورد آزمايش مي باشد .

·         توانائي پاها

در دستگاهبدنسازي و در قسمت پرس پاها ، وزنه اي انتخاب مي شود که شخص مورد آزمايش با فشار پاها تنهايک بار قادر به جابجائي آنها باشد . مقدار وزنه جابجا شده مقياس اين آزمون است . واحد تعيين شده ، نسبت وزنه جابجا شده به وزن بدن شخص مي باشد .

·         دراز و نشست

در اين آزمون ،ورزشکاربه پشت دراز کشيده و با فرمان شروعکه همزمان با فشار دکمه زمان سنج مي باشد ، در حالي که دستهاي خود را به پشت سرگذاشته و مفصل زانو را در حد زاويه 90 درجه تا نموده است ، سر را بالا آورده تا حدامکان به پاها نزديک و مجددا به حالت اوليه باز مي گردد . اين حرکت در مدت يک دقيقهتکرار شده و تعداد دفعات انجام شده به عنوان مقياس سنجش ثبت مي گردد.

·         آزمون پله

جعبه اي مکعب شکل به ارتفاع 40 سانتيمتر يا پله اي با همينارتفاع انتخاب مي کنيم و از شخص مورد آزمايش مي خواهيم که بطور متناوب بر روي پلهرفته و دوباره پائين بيايد . حرکت به اين ترتيب انجام مي گيرد که اول يک پا روي پلهقرار گرفته سپس با پاي ديگر مي بايد به بالاي جعبه يا پله رفت . پس از اينکهورزشکار کاملا در روي پله ايستاد مجددا همان پاي اول را پائين گذاشته سپس با پايبعدي به حالت اوليه بر مي گردد . اين بالا و پائين رفتن ها مي بايد بدون مکث و درزمان 3 دقيقه انجام گيرد . پس از پايان زمان تعيين شده فرد مورد نظر روي پله نشستهو بلافاصله بعد از 10 ثانيه استراحت تعداد ضربان قلب او براي مدت يک ذقيقه محاسبهمي شود .

·         عکس العمل

خط کشي را از انتها در نقطه صفر نگهداشته و از شخص موردآزمايش خواسته مي شود که انگشت شست و سبابه يکي از دستان خود را در نقطه 50 ( 50سانتيمتري ) خط کش قرار دهد . در حالي که شخص به خط کش خيره شده است مي بايد بدوناطلاع قبلي آن را رها کرد . با گرفتن خط کش شماره محل تماس انگشتان ثبت مي گردد.

·         انعطاف تنه به جلو

فرد مورد نظر در روي زمين نشسته بطوري که پاهاکاملا کشيده شده باشد . نيمکتي را در مقابل او به پهلو قرار داده و کف پا ها با سطحنيمکت تماس پيدا مي کند . سپس خط کشي را طوري روي نيمکت قرار مي دهيم که نقطه 15سانتيمتري آن در لبه سطح نيمکت قرار گرفته و صفر آن به طرف فرد مورد آزمايش قرارگيرد . انتهاي انگشتان وسط دستهاي شخص در حالي که حد اکثر سعي خود را در خم کردنبدن و دور کردن دستها دارد ، بر روي خط کش اندازه گيري کرده و نقطه مشخص شده را باواحد سانتيمتر ثبت مي کنيم .

·         انعطاف تنه به پشت

در اين آزمون شخص به طرف سينه بر روي زمين درازکشيده و در حالي که مچ پاهايش بوسيله فرد يا مانعي نگهداشته شده است ، سعي مي کندتا حد امکان سر و گردن و سينه و حتي ناحيه شکم خود را از زمين جدا کند . در حدنهائي اين حرکت در صورتي که بتواند به مدت 2 ثانيه در آن حالت باقي بماند ، فاصلهزمين تا نوک بيني وي اندازه گيري شده و بر حسب سانتيمتر درج مي گردد.

·         دامنه حرکتي مفصل شانه

در اين آزمون ورزشکار بر روي سينه کاملا درازکشيده و سعي مي کند يکي از دستهاي خود را بدون تا کردن آرنج بطور مستقيم تا حدامکان بالا آورده و حداقل به مدت 3 ثانيه در حالت نهائي نگهدارد . نسبت فاصله مچدست تا سطح زمين به اندازه طول دست از مفصل مچ تا مفصل شانه مقياس اندازه گيري ميبا شد . نوک بيني مي بايد در تمامي طول اين حرکت با زمين تماس داشته با شد .

·         دامنه حرکتي مفصل ران

فرد مورد آزمايش سعي مي کند در حالي که امتدادسر و تنه بطور طبيعي و عمود بر سطح ايستادگي باشد ، در حداکثر توانائي خود و بدونگرفتن کمک پاها را به سمت پهلو از يکديگر دور کند . نسبت فاصله بين انتهاي اتصال دواستخوان خاصره تا سطح زمين نصف فاصله دو پا مقياسي براي سنجش اين قابليت جسماني ميباشد .

دوازده دليل خوب براي دويدن

دويدن،سلامتي ، افتخار

 
با اطمينان از اينکه قلبي سالم داريد ، بدويد . بنابر اين قبل از شروع ، اجازه دهيد قلب شما را يک پزشک متخصص معاينه کند و اجازهدويدن را به شما بدهد.

بهبود فعاليت فکري

آرام بدويد تامغز شما همراه با خون بيشتر ، اکسيژنبيشتري دريافت کند وگردش خون شما بيشتر و انتقال اکسيژن جذب شده از شش هايتان بهتمام بدن تسهيل گردد.

افزايش بافت استخواني

به مدت 30 دقيقه آرام بدويد تا تعادل بين ساخت وتخريب استخوان حفظ شود ( زيرا استخوانبندي انسان، پيوسته تحت تاثير عمل سلول هايياست که بافت استخو اني را مستحکم يا تخريب مي کنند ) . همچنين وزن مخصوص ( تراکم)بافت استخواني از 30 تا40 در صد نسبت به افرادي که نمي دوند افزايش يابد .

افزايش طول عمر

سه بار در هفته بدويد تا با يک برنامه منظم ( دويدنآرام و طولاني ) احساس لذت کنيد و عمر خود را افزايش دهيد . حتي فردي که در سن 80سالگي به طور منظم به ورزش  پياده رويبپردازد ، بيش از دو سال نسبتبه شخصي کهورزش نکرده است يابهندرت ورزش مي کند ، به عمرش افزوده مي گردد.

غلبه بر افسردگي

باتمرين منظم دويدن آرام و طولاني بر ضعف اعصاب خودفائق شويد و حالت طبيعي سر شار از نشاط و شادابي را بدست آوريد .

تقويت سيستم تنفسي

توجه : عضلات تنفسي به دليل کاهش تعداد حرکات ششيدر دقيقه ، کار کمتري انجام مي دهند . غالبا افراد مبتدي هنگام دويدن در پهلوي خوداحساس درد مي کنند . علت اين امر عدم آمادگي دستگاه تنفسي است . با کم کردن شدتتمرين ، درد بر طرف مي شود . بنابر اين جاي نگراني نيست. به زودي به تمرين عادت ميکنيد و ديگر دردي احساس نخواهيد کرد . هنگام ورزش هر مقدار که لازم است هوا بگيريد. ابتد ا از بيني و اگر کافي نبود از دهان هم هوا بگيريد .

بهبود عمل گوارش

با اين نوع دويدن ( دويدن آرام و طولاني ) گوارشآسانتر و اشتها بيشتر مي شود . يک دونده غذاي بيشتري رادر مقايسه با کسي که فعاليتدويدن ندارد مصرف مي کند ، زيرا بدن او مواد غذائي را بطور کامل جذب مي کند .

به افرادي که دچار ناراحتي يبوست هستند ، به خصوص خانمها توصيه مي گردد که بايک برنامه منظم دويدن آرام و طولاني ، خود را از اين ناراحتي نجات دهند .

تقويت قلب

براي تقويت و بهبود کار سيستم قلبي - عروقي ، دويدن آرام وطولاني توصيه مي شود ، زيرا با اين دويدن : ضربان قلب شما آهسته و قوي مي گردد. قلببايستي بتواند به مدت طولاني و بدون خستگي به کار خود ادامه دهد .

ميزان ضربانقلب بعد از دويدن به سرعت به حالت اوليه خود بر مي گردد، چون قلب شما کار بيشتري رابا خستگي کمتر انجام مي دهد . تجمع چربي در قلب کاهش پيدا کرده و ازحمله قلبيجلو گيري مي شود . فشار خون پايينمي آيد و اکسيژن گيري از خون بهتر انجام مي گيرد .

خواب راحت و عميق

با يک دويدن آرام و لذت بخش ، مي توانيد عضلاني راکهبعد از يک روز فعاليت پر دغدغه تحت فشارهاي کار روزانه قرار مي گيرند ، شب هادروضعيت استراحت و آرامش قرار دهيد . عمق خواب هر کس متناسب با ميزانانرژي مصرف شدهاو در طول روز است . بنابر اين هر چه بيشتر تمرين کنيد ، خواب عميق تري خواهيد داشت . براي رفع خستگي جسماني حاصل از کار زياد ، با دوي آرام و طولاني احساس آرامشخواهيد نمود .

تنظيم فشار خون

دويدن آرام و طولاني موجب اتساع عروق داخل عضلات و زيرپوست شده و در عين حال باعث کاهش مقاومت عروق و در نتيجه کاهش فشار جريان خون ميگردد. اگر برنامه دويدن و يا پياده روي خود را به صورت منظم دنبال کنيد ، بهبود کاراين سيستم به طور دائم ادامه پيدا خواهد کرد .

کاهش چربي خون تا حد طبيعي

چربي هاي اصلي خون شاملکلسترولوتري گليسريدهستند که دوي آنها احتمال بروزامراض قلبي - عروقي را افزايش مي دهند . با دوي آرام و طولاني مي توانيد تريگليسريد و کلسترول بيش از حد خون را کاهش داده و مقدار آن را در حد طبيعي نگه داريد .

بهبود گردش خون در ساق پا

هنگامي که مي ايستيم ، خون بايد از پايين بهبالابر خلاف جاذبه زمين در ساق پا گردش کند . براي اين کار دو عامل مطرح مي شود :

·         ارتعاش لايه قابل ارتجاع که در کف کفش به شکل يک اسفنج عمل مي کند . لذا، حفظشکل ظاهري کف پا در کارآيي بيشتر نقش مهمي دارد ( پاي صاف نسبت به پاي معموليکارآيي کمتري دارد ) .

·         انقباض عضلات ساق پا: راه رفتن و دويدن باعث انقباض عضلات ساق پا مي شود وجريان خون را با شدت بيشتري به طرف قلب هدايت مي کند .

کاهش اضافه وزن

اگر در هر هفته سه بار و هر بار به مدت 30 دقيقه اقدامبه دويدن آرام و طولاني نماييد مي توانيد وزن خود را کم کنيد . به هيچ وجه در فکرچاقي ناخواسته خود نباشيد . در اين مدت مقدار مصرف غذاي شما نه تنها کم نخواهد شد ،بلکه اشتهاي بيشتري به خوردن پيدا خواهيد کرد . رژيم غذايي بدون ورزش محکوم به شکستاست . پس براي بر خوردار شدن از برنامه موثر کاهش وزن ، تصميم جدي و تمرين منظمدويدن هاي آرام و طو لاني راپيش بگيريد .

فهرست مطالب

    چراباید ورزش کنیم

    نکاتی جهت حفظ سلامتی در هنگام ورزش

    چه مدت وچگونه باید ورزش کرد

    نقش ورزش درجلوگیری ازپوکی استخوان

    منابع

چراباید ورزش کنیم؟

هر چقدر كه چاق باشيد باز هم مي‏توانيد فعاليت جسماني انجام دهيد.
شما ممكن است نتوانيد مثل افراد ديگر فعاليت بدني داشته باشيد و شايد فراهم كردن وسايل و تجهيزات مناسب برايتان دشوار باشد. ورزش كردن با ديگران سبب مي‏شودكه احساس نشاط بيشتري پيدا كنيد، مواجه شدن در اينگونه رقابتها سخت است اما قابل انجام است. اين مطالب به شما كمك مي‏كند كه براي سالم ماندن ورزش و فعاليت نمائيد، اگرچه خيلي چاق‏هم باشيد. ورزش به افزايش طول عمر شما كمك كرده و شما را از بيماريهاي زير محافظت مي‏كند كه شامل:

•ديابت
•بيماريهاي قلبي- عروقي
•افزايش فشار خون
•پوكي استخوان
•التهاب مفاصل

اگر شما يكي از مشكلات فوق را داريد، با ورزش كردن مي‏توانيد آنرا كنترل نماييد.

ورزشهاي منظم در بهتر شدن روحيه شما مؤثر است زيرا:

•نسبت به خودتان نگرشي بهتر پيدا مي‏كنيد.

•سبب كاهش استرس مي‏شود.

•ظرفيت يا حوصله شما را بيشتر مي‏كند.

•اعتماد به نفس را در شما تقويت مي‏كند.

•كمك مي‏كند كه خواب بهتري داشته باشيد.

•توانايي جسمي و رواني شما را افزايش مي‏دهد.

•ورزش كردن مي‏تواند براي شما لذت بخش باشد.

نکاتی جهت حفظ سلامتی در هنگام ورزش:

چه موقع بايد ورزش را قطع كنيم؟

•اگر احساس درد يا فشار در قفسه سينه، شانه يا بازوي خود مي‏كنيد.
•احساس سرگيجه يا ضعف

•عرق شديد
•گرفتگي عضلات

•درد در مفاصل، پاها و زانوها: اگر شما به درد توجه نكنيد صدماتي در بدنتان ايجاد مي‏شود. اگر هر كدام از علائم فوق را داريد با پرسنل بهداشتي در ميان بگذاريد.

•نفستان را به آرامي خارج كنيد، شما بايد هنگام ورزش كردن بتوانيد صحبت كنيد بدون آنكه مشكل تنفسي داشته باشيد.
•در طي ورزش و قبل و بعد از آن مايعات زياد بنوشيد تا بدين ترتيب آبي كه بخاطر عرق كردن از دست داده ايد را تأمين كنيد.
•نيم ساعت بعد از صرف غذا مي‏توانيد ورزش كنيد.

چه لباسي براي ورزش مناسب است؟

•سبك بوده و طوري باشد كه بتوان با آن براحتي حركات را انجام داد.
•خانمها بايد لباس زير مناسب بپوشند.
•از لباسهايي كه جاذب عرق هستند و پوست براحتي مي‏تواند تنفس كند استفاده كنيد.
•هرگز از لباسهاي پلاستيكي و پلي‏استر استفاده نكنيد زيرا عرق را جذب نمي‏كند و سبب گرماي بيش از حد بدن مي‏شوند.
•لباسها بايد مناسب فصل انتخاب شوند ( محافظت از سرما و گرما)
•از همين حالا شروع به ورزش كنيد (به هر شكل و اندازه‏اي كه هستيد)
•براي اينكه زندگي سالمي داشته باشيد در انجام ورزش مداومت داشته باشيد.

براي اينكه ورزش‏ها مؤثر باشند و بتوانيد با سلامت و راحتي آن را انجام دهيد بايد آنها را به آرامي و ملاميمت شروع كنيد و اگر تعداد تنفس‏هايتان خيلي زياد شد و يا دچار آسيبي شده‏ايد فوراً ورزش را متوقف كنيد و در سطحي كه مناسب با توانمندي شما است ورزش كنيد. هميشه در شروع ورزش از ورزش‏هاي گرم كننده استفاده كنيد. بعد از ورزش‏هاي گرم كننده، ورزش‏هاي كششي را انجام دهيد. براي انجام ورزش بتدريج از حالت ايستاده، به نشسته روي صندلي و بعد نشسته روي زمين وخوابيده درآييد. در ابتدا ورزش‏هايي كه براي شما انجامش آسانتر است انتخاب كنيد. همه نوع ورزش‏هاي افزايش دهنده توده استخوان (لگن، ستون فقرات، ساعد) را انجام دهيد. در طول ورزش تنفس (دم و بازدم) را بطور طبيعي و ملايم انجام دهيد. براي انجام حركات سخت، نفس خود را حبس نكنيد زيرا ماهيچه‏ها نياز به اكسيژن دارند، اگر در زمان اوج تلاش خود هستيد چند لحظه‏اي صحبت كنيد، اين كمك مي‏كند تا تنفس حبس شده خود را خارج كنيد.
 هميشه بعد از انجام ورزش‏هاي افزايش دهنده توده استخوان، ورزش‏هاي پشت و شكم را نيز انجام دهيد. در پايان ورزش‏ها چند دقيقه استراحت كرده و عضلات را شل كنيد.

چه مدت وچگونه باید ورزش کرد؟

جدول زماني زير يك راهنمايي است تا به كمك آن بتوانيد در سطحي مناسب با توانمندي خود ورزش كنيد: مبتدي متوسط پيشرفته

*گرم كننده  1 دقيقه  3 دقيقه  4 دقيقه

*كششي  1 دقيقه  3 دقيقه  4 دقيقه

*افزايش دهنده توده استخواني  5 دقيقه  10 دقيقه  15 دقيقه

*پشت و شكم  2 دقيقه  3 دقيقه  5 دقيقه

*شل كننده  1 دقيقه  1 دقيقه  2 دقيقه

*جمع  10 دقيقه  20 دقيقه  30 دقيقه

براي اينكه ورزش‏هاي افزايش دهنده توده استخوان مؤثر باشد بايد حداقل هفته‏اي سه بار انجام شود.

بهترين روش براي آنكه بدانيد ورزش‏ها به سلامتي شما خدشه‏اي وارد نمي‏كنند آن است كه فشارخون خود را كنترل كنيد و يك نوار الكتروكارديوگرام در حالت استراحت و يك نوار هم در زمان انجام ورزش از شما گرفته شود و آزمايش خون نيز انجام دهيد.

ورزش سبب افزايش ضربان قلب مي‏شود قبل از شروع ورزش لازم است كه تعداد نبض خود را در دقيقه شمارش كنيد. اين كار آساني است كه با فشردن 3 انگشت درمحل نزديك مچ دست قابل انجام است براي يك فرد متوسط در حالت استراحت تعداد 80-70 ضربان در دقيقه طبيعي محسوب مي‏شود.

سرد كردن يا شل كردن بدن: سرد كردن بدن بعد از انجام ورزش همانند گرم كردن قبل از انجام ورزش اهميت دارد چرا كه به ماهيچه‏ها استراحت داده و ضربان قلب را كم مي‏كند و باعث برگرداندن آن به ريتم طبيعي‏اش مي‏شود.

با توجه به محرك‏ها و استرس‏هايي كه در دنيا وجود دارد كه مي‏تواند شخص را از كارهايش باز دارد لازم است هر فردي نه فقط در زمان ورزش بلكه در هر وضعيتي براي آرام نگه داشتن خود از ورزش‏هاي سرد كننده استفاده نمايد. در واقع حركات سرد كننده، يك عمل ضد استرسي كه بر روي زمين و با صرف كردن 1 الي 2 دقيقه وقت قابل انجام است.

الف) روي زمين دراز بكشيد و پاها را اندكي از هم فاصله داده و بازوها را در كنار بدن و كف دست را به سمت بالا قرار دهيد، چانه‏تان را به سمت قفسه سينه برده و گردن را اندكي روي بالش يا كف زمين فشار دهيد، پاها را به سمت داخل و خارج بچرخانيد. اگر انشگتان پاي شما سفت و سخت است، آنها را نيز شل كنيد و اين احساس را درتمام پايتان منتشر كنيد. بازوها را به داخل و خارج بدن بچرخانيد (بطور متقاطع) و احساس شل بودن را در كل بازو و دست منتشر كنيد.
يك مقداري پشت لگن را چرخانده و فكر كنيد كه ستون فقرات به حالت شناور درآمده يا روي شن قرار دارد.

ب) چشم‏هايتان را ببنديد و سرتان را به آرامي به طرفين بچرخانيد. ابتدا چانه را محکم بفشاريد و بعد بگذاريد فك شما حالت شلي به خود گرفته و آرواره و گونه شما كشيده مي‏شود.گاهی تنفس سبك و آرام دهيد و فكر كنيد كه بدنتان شل شده است اگر هنوز به حالت شلي ((Relax)) در نيامده‏ايد و عضلات انقباض دارند، فكر كنيد كه روي سطح يك رودخانه دراز كشيده‏ايد و بدنتان در حالت راحت و آرامي قرار گرفته است.در اين وضعيت حداقل يك دقيقه بمانيد.

نقش ورزش در جلوگیری از پوکی استخوان:

ورزش احتمال پوکی استخوان و شکستگی های مربوط به آن را کاهش می دهد.یکی از بهترین راهها برای ساختن و حفظ استخوانهای سالم ورزش است.

موضوع روز جهانی پوکی استخوان به نقش ورزش اختصاص داشت. محققان امیدوارند این پیام مثبت به زنان و مردان کمک کند تا دریابند آنها می توانند مسئولیت سلامت استخوانهایشان را بر عهده بگیرند و در آینده جزء قربانیان پوکی استخوان نباشند.

بیماری پوکی استخوان که در آن استخوانها شکننده شده و براحتی دچار شکستگی می شوند ، یکی از بیماری های شایع و حاد در همه جوامع است.
از هر سه زن بالای 50 سال یک نفر (بیش از سرطان سینه) و یک نفر از هر پنج مرد (بیش از طریان پروستات) به آن مبتلا می شوند.

توجه به برخی توصیه ها برای جلوگیری از ابتلا به پوکی استخوان حائز اهمیت است که در اینجا به برخی از آنها اشاره می شود :

* بدلیل آنکه استخوان بافت زنده است ، که بطور دائم خود را بازسازی می کند ، نیازمند تحریک مرتب از طریق فعالیت بدنی است.
استخوان ها نیز مانند عضلات باید مرتبا بکار گرفته شوند در غیر اینصورت رو به زوال می گذارند.

*در دختران بافت استخوانی تجمع یافته طی سنین 11 تا 13 سالگی تقریبا برابر با میزان تراکم استخوانی است که طی 30 سال پس از یائسگی از دست می رود.

*یک مطالعه انجام شده در فنلاند نشان می دهد تراکم بافت استخوانی در فعالترین دختران جوان از لحاظ بدنی حدود 40 درصد بیش از دخترانی است که حداقل میزان فعالیت بدنی را دارند.

*ورزش کمر در دوران میانسالی می تواند از تضعیف مهذه ها یا شکستگی آنها بهنگام پیری جلوگیری کند.

*ورزش همچنین به تعادل و جلگوگیری از افتادن کمک می کند. این حائز اهمیت است زیرا هرسال دو فرد بالای 65 سال حداقل یکبار دچار زمین خوردگی می شود. زمین خوردن یکی از علل شکستگی هاست.

*احتمال شکستگی استخوان ران در زنانی که بیش از 9 ساعت در روز می نشینند ، بیشتر است.

*پس از شکستگی ، ورزش می تواند به پیشگیری از شکستگی های بعدی و کاهش درد کمک کند.

*انجام ورز شهای مفید مانند پیاده روی و دوی آهسته برای تحریک استخوان سازی ضروری است.

لذا با رعایت شیوه مناسب زندگی و بویژه برخورداری از فعالیت بدنی مناسب تا حد زیادی می توان از احتمال ابتلا به پوکی استخوان کاست.پوکی استخوان دارای دو بخش اصلی است که برای دوگروه متفاوت است که عبارتند از:

بخش اول: اين بخش بطور عمده براي خانم‏هاي 35 سال به بالا و بخصوص براي آنها كه بي‏تحرك و يا كم‏تحرك مي‏باشند بسيار مناسب است كه شامل ورزش‏هاي آئروبيك و غيرآئروبيك مي‏باشد.
 ورزش‏هاي آئروبيك ورزش‏هايي هستد كه روي قلب و ريه اثر مي‏گذارند و سبب استقامت بدن مي‏شوند.

 ورزش‏هاي غيرآئروبيك با تحمل وزن و ايجاد مقاومت باعث افزايش قدرت عضلات مي‏شوند و بعضي از ورزش‏ها هم سبب بهبود انعطاف‏پذيري و تعادل مي‏شوند كه مهمترين ورزش‏ها، ورزش‏هايي هستند كه وضعيت استخوان را بهبود مي‏بخشند.

پنج گروه ورزش در نظر گرفته شده است:

1. ورزش‏هاي گرم كننده.
2. ورزش‏هاي كششي.
3. ورزش‏هاي افزايش دهنده توده استخوان.
4. ورزش‏هاي شكم و پشت .
5. ورزش‏هاي شل كننده.

كه احتمالاً لازم است قبل از انجام ورزش‏هاي افزايش دهنده توده استخواني از ورزش‏هاي گرم كننده و كششي استفاده كنيد تا احتمال صدمان بافتي ناشي از ورزش را كم نمايد.
ورزش‏هاي افزايش دهنده بايد به ترتيب از حالت ايستاده، به حالت نشسته روي صندلي، بعد نشسته روي زمين، بعد خوابيده انجام شود. اين عمل از اهميت زيادي برخوردار است زيرا با تغيير حالت تدريجي، از حالت افت فشار خون جلوگيري مي‏شود.

در پايان هر ورزش افزايش دهنده توده استخوان بايد يك ورزش شل كننده انجام دهيد، اين كار كمك مي‏كند تا قلب شما به آرامي به وضعيت طبيعي برگردد و براي انجام كارهاي روزمره با نشاط باشيد.

بخش دوم: ورزش براي افراد 60 سال به بالا

ورزش سبب افزايش قدرت استخوان‏ها و كند كردن روند پيشرفت پوكي استخوان مي‏شود و همچنين قدرت عضلات را افزايش مي‏دهد كه اين امر كمك مي‏كند تا مفاصل حفظ شده و حركات به آساني انجام شود و انعطاف‏پذيري تاندون‏ها و ليگامان‏ها نيز بهتر شود. در نتيجه از زمين خوردن جلوگيري مي‏كند.

برنامه ورزشي بايد مناسب با توانايي و نياز فرد باشد. برنامه ورزشي زير در سه سطح مختلف تنظيم شده است. وقتي موفق شده‏ايد كه همه ورزش‏هاي سطح اول را بطور كامل انجام دهيد، مي‏توانيد مرحله بعدي را انجام دهيد. بخاطر داشته باشيد كه ممكن است تا چند ماه فقط از ورزش‏هاي سطح اول استفاده كنيد.

هر شخصي با هر اندازه سني كه دارد و يا هر سطح ورزشي كه مي‏خواهد انجام دهد لازم است كه به بدنش آمادگي بدهد. قبل از انجام ورزش بايد بدن گرم شود، براي گرم شدن بدن لازم است كه فعاليت‏هاي منظم و آرام مثل قدم زدن انجام شود و به تدريج اين حركات با شدت بيشتر انجام شود بطوريكه سرعت نبض و تنفس افزايش يابد. همچنين توصيه مي‏شود كه قبل از انجام فعاليت‏هاي ورزشي، حركات كششي انجام دهيد.

 يكي از ورزش‏هاي تحمل كننده وزن كه براي شما مناسب است، پياده‏روي مي‏باشد. اين ورزش در بهبود گردش خون قلب و تقويت عضلات پا كمك مي‏كند. يك زمان مناسب براي پياده‏روي انتخاب كنيد (زماني كه تازه غذا خورده‏ايد و يا وقتي هوا خيلي گرم است ورزش نكنيد) در دو هفته اول به اندازه 400 متر و در هفته سوم هر روز 100 متر و در هفته چهارم 1200 متر و در هفته پنجم 1600 متر پياده‏روي كنيد. در هفته ششم ديگر هدف را بر پياده‏روي 1600 متر در روز براي 5 روز هفته8 قرار دهيد.

 اگر قادر به انجام انواع ورزش‏ها نيستيد پياده‏روي بهترين جايگزين براي انواع ورزش‏ها بخصوص جلوگيري از پوكي استخوان و زمين خوردن خواهد بود. پس حداقل ورزش براي شما پياده‏روي است كه سه بار در هفته به مدت 20 تا 30 دقيقه انجام شود.

منابع:

وب سایت روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران"مرکزتحقیقات غدد   ومتابولیسم"

وب سایت پژوهشگاه علمی،اطلاعات وفناوری جمهوری اسلامی ایران

www.irandoc.com.ir