دانش آموزی - 772

عوارض پس از مصرف اكستاسي:

مي پسندم 5 نمي پسندم 0

اين مطلب در تاريخ: پنجشنبه 15 خرداد 1393 ساعت: 7:26 منتشر شده است
برچسب ها : معرفی رشته ها,رشته های دانشگاهی,تحقیق در باره رشته مکانیک,

نويسنده:مدیریت سایت

نظرات(0)

تحقیق درباره عوامل مستعد کننده اعتیاد

بازديد: 339

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

عوامل مستعد كننده اعتياد

اعتياد يك بيماري زيست شناختي، روانشناختي و اجتماعي است عوامل متعددي در اتيولوژي سوء مصرف و اعتياد موثر هستند كه در تعامل با يكديگر منجر به شروع مصرف و سپس اعتياد مي شوند. عوامل موثر بر فرد، محيط فرد و كليه علل و عوامل درهم بافته اي هستند كه بر يكديگر تاثير مي گذارند. درك كليه علل و عوامل زمينه اي موجب مي شود تا روند پيشگيري، شناسايي، درمان و پيگيري به طور هدفمند طرح ريزي شود.

بنابراين، آشنايي با عوامل زمينه ساز مستعد كننده در مقابل آن از دو جهت ضرورت دارد:

1- شناسايي افراد در معرض خطر اعتياد و اقدامهاي پيشگيرانه لازم براي آنان؛

2- انتخاب نوع درمان و اقدامهاي خدماتي، حمايتي و مشاوره اي لازم براي معتادان.

عوامل مخاطره آميز

عوامل مخاطره آميز مصرف مواد شامل عوامل فردي، عوامل بين فردي و محيطي و عوامل اجتماعي است.

عوامل مخاطره آميز فردي

□ دوره نوجواني □ استعداد ارثي

□ صفات شخصيتي:

● صفات ضد اجتماعي ● پرخاشگري ● اعتماد به نفس پايين

□ اختلالهاي رواني:

● افسردگي اساسي ● فوبي

□ نگرش مثبت به مواد

□ موقعيتهاي مخاطره آميز:

● ترك تحصيل ● بي سرپرستي

□ تاثير مثبت مواد بر فرد

در اينجا به شرح هر يك از عوامل فوق مي پردازيم:

دوره نوجواني

مخاطره آميز ترين دوران زندگي از نظر شروع به مصرف مواد دوره نوجواني است. نوجواني دوره انتقال از كودكي به بزرگسالي و كسب هويت فردي و اجتماعي است. در اين دوره، ميل به استقلال و مخالفت با والدين به اوج مي رسد و نوجوان براي اثبات بلوغ و فرديت خود ارزشهاي خانواده را زير سوال مي برد و سعي در ايجاد و تحليل ارزشهاي جديد خود دارد. مجموعه اين عوامل، علاوه بر حس كنجكاوي و نياز به تحرك، تنوع و هيجان، فرد را مستعد مصرف مواد مي نمايد.

ژنتيك

شواهد مختلفي از استعداد ارثي اعتياد به الكل و مواد وجود دارد. تاثير مستقيم عوامل ژنتيكي عمدتاً از طريق اثرات فارماكوكينتيك و فاركوديناميك مواد در بدن مي باشد كه تعيين كننده تاثير ماده بر فرد است. برخي از عوامل مخاطره آميز ديگر نيز تحت نفوذ عوامل ژنتيكي هستند مانند برخي اختلالهاي شخصيتي و رواني و عملكرد نامناسب تحصيلي ناشي از اختلالهاي يادگيري.

صفات شخصيتي

عوامل مختلف شخصيتي با مصرف مواد ارتباط دارند. از اين ميان، برخي از صفات بيشتر پيش بيني كننده احتمال اعتياد هستند و به طور كلي فردي را تصوير مي كنند كه با ارزشها يا ساختارهاي اجتماعي مانند خانواده، مدرسه و مذهب پيوندي ندارد و يا از عهده انطباق، كنترل يا ابراز احساسهاي دردناكي مثل احساس گناه، خشم و اضطراب بر نمي آيد. اين صفات عبارتند از: عدم پذيرش ارزشهاي سنتي و رايج، مقاومت در مقابل منابع قدرت، نياز شديد، احساس فقدان كنترل بر زندگي خود، اعتماد به نفس پايين، فقدان مهارت در برابر پيشنهادهاي خلاف ديگران، فقدان مهارتهاي اجتماعي و انطباقي. از آنجا كه اولين مصرف مواد، معمولاً از محيطهاي اجتماعي شروع مي شود هر قدر فرد قدرت تصميم گيري و مهارت ارتباطي بيشتري داشته باشد، بهتر مي تواند در مقابل فشار همسالان مقاومت كند.

اختلالهاي رواني

در حدود 70 درصد موارد، همراه با اعتياد اختلالهاي ديگر روانپزشكي نيز وجود دارد. شايع ترين تشخيصها عبارتند از: افسردگي اساسي، اختلال شخصيت ضد اجتماعي، فوبي، ديس تايمي، اختلال وسواسي- جبري، اختلال پانيك، مانيا، اسكيزوفرني.

نگرش مثبت به مواد

افرادي كه نگرشها و باورهاي مثبت و يا خنثي به مواد مخدر دارند، احتمال مصرف و اعتيادشان بيش از كساني است كه نگرشهاي منفي دارند. اين نگرشهاي مثبت معمولاً عبارتند از: كسب بزرگي و تشخص، رفع دردهاي جسمي و خستگي، كسب آرامش رواني، توانايي مصرف مواد بدون ابتلا به اعتياد.

موقعيتهاي مخاطره آميز فردي

بعضي از نوجوانان و جوانان در موقعيتها يا شرايطي قرار دارند كه آنان را در معرض خطر مصرف مواد قرار مي دهد. مهمترين اين موقعيتها عبارتند از: در معرض خشونت قرار گرفتن در دوران كودكي و نوجواني، ترك تحصيل، بي سرپرستي يا بي خانماني، فرار از خانه، معلوليت جسمي، ابتلا به بيماريها يا دردهاي مزمن. حوادثي مانند از دست دادن نزديكان يا بلاياي طبيعي ناگهاني نيز ممكن است منجر به واكنشهاي حاد رواني شوند. در اين حالت فرد براي كاهش درد و رنج و انطباق با آن از مواد استفاده مي كند.

تاثير مواد بر فرد

اين متغير وقتي وارد عمل مي شود كه ماده حداقل يك بار مصرف شده باشد. چگونگي تاثير يك ماده بر فرد، تابع خواص ذاتي ماده مصرفي و تعامل آن با فرد و موقعيت فرد مصرف كننده است. تاثير مواد بر فرد مصرف كننده، به ميزان قابل توجهي، به مشخصات او بستگي دارد. اين مشخصات عبارتند از: شرايط جسمي فرد، انتظار فرد از مواد، تجربيات قبلي تاثير مواد و مواد ديگري كه هم زمان مصرف شده اند. مواد مختلف نيز تاثيرهاي متفاوتي بر وضعيت فيزيولوژيك و رواني فرد دارند، مثلاً: هروئين و كوكائين سرخوشي شديد، الكل آرامش و نيكوتين مختصري هشياري و آرامش ايجاد مي كند.

عوامل مخاطره آميز بين فردي و محيطي

□ عوامل مربوط به خانواده:

● غفلت از فرزندان ● وجود الگوي نامناسب در خانواده ● خانواده آشفته

□ عوامل مربوط به دوستان:

● دوستان مصرف كننده مواد

□ عوامل مربوط به مدرسه:

● فقدان محدوديت ● فقدان حمايت

□ عوامل مربوط به محل سكونت:

● شيوع خشونت و اعمال خلاف

عوامل مربوط به خانواده

خانواده اولين مكان رشد شخصيت، باورها و الگوهاي رفتاري فرد است. خانواده علاوه بر اينكه، محل حفظ و رشد افراد و كمك به حل استرس و پاتولوژي است، منبعي براي تنش، شكل و اختلال نيز مي باشد. نا آگاهي والدين، ارتباط ضعيف والدين و كودك، فقدان انضباط در خانواده، خانواده متشنج يا آشفته و از هم گسيخته، احتمال ارتكاب به انواع بزهكاريها مانند سوء مصرف مواد را افزايش مي دهد. همچنين والديني كه مصرف كننده مواد هستند باعث مي شوند فرزندان با الگوبرداري از رفتار آنان مصرف مواد را يك رفتار بهنجار تلقي و رفتار مشابهي پيشه كنند.

تاثير دوستان

تقريباً در 60 درصد موارد، اولين مصرف مواد به دنبال تعارف دوستان رخ مي دهد. ارتباط و دوستي با همسالان مبتلا به سوء مصرف مواد، عامل مستعد كننده قوي براي ابتلاي نوجوانان به اعتياد است. مصرف كنندگان مواد، براي گرفتن تاييد رفتار خود از دوستان، سعي مي كنند آنان را وادار به همراهي با خود نمايند. گروه«همسالان» به خصوص، در شروع شروع مصرف سيگار و حشيش بسيار موثر هستند. بعضي از دوستيها، صرفاً حول محور مصرف مواد شكل مي گيرد. نوجوانان به تعلق به يك گروه نيازمندند و اغلب پيوستن به گروههايي كه مواد مصرف مي كنند، بسيار آسان است. هر چند پيوند فرد با خانواده، مدرسه و اجتماعات سالم كمتر باشد، احتمال پيوند او با اين قبيل گروهها بيشتر مي شود.

عوامل مربوط به مدرسه

از آنجا كه مدرسه بعد از خانواده، مهم ترين نهاد آموزشي و تربيتي است، مي تواند از راههايي زير زمينه ساز مصرف مواد در نوجوانان باشد:

بي توجهي به مصرف مواد و فقدان محدوديت يا مقررات جدي منع مصرف در مدرسه، استرسهاي شديد تحصيلي و محيطي، فقدان حمايت معلمان و مسئولان از نيازهاي عاطفي و رواني به خصوص به هنگام بروز مشكلات و طرد شدن از طرف آنان.

عوامل مربوط به محل سكونت

عوامل متعددي در محيط مسكوني مي تواند موجب گرايش افراد به مصرف مواد شود: فقدان ارزشهاي مذهبي و اخلاقي، شيوع خشونت و اعمال خلاف، وفور مشاغل كاذب، آشفتگي و ضعف همبستگي بين افراد محل و حاشيه نشيني از جمله اين عوامل هستند.

عوامل مخاطره آميز اجتماعي

□ فقدان قوانين و مقررات جدي ضد مواد مخدر

□ بازار مواد

□ مصرف مواد به عنوان هنجار اجتماعي

□ كمبود فعاليتهاي جايگزين

□ كمبود امكانات حمايتي، مشاوره اي و درماني

□ توسعه صنعتي، محروميت اجتماعي- اقتصادي

مشخصات فردي و عوامل محيطي بخشي از علل اعتياد هستند و بخش ديگر را بازارهاي بين المللي مواد و عوامل اجتماعي- اقتصادي حاكم بر جامعه تشكيل مي دهند. اين عوامل عبارتند از:

قوانين

فقدان قوانين جدي منع توليد، خريد و فروش، حمل و مصرف مواد، موجب وفور و ارزاني آن مي شود.

بازار مواد

ميزان مصرف مواد، با قيمت آن نسبت معكوس دارد. هر چه قيمت مواد كاهش يابد، تعداد افرادي كه بتوانند آن را تهيه كنند افزايش مي يابد. همچنين سهل الوصول بودن مواد به تعداد مصرف كنندگان آن مي افزايد.

مصرف مواد به عنوان هنجار اجتماعي

در جوامعي كه مصرف مواد نه تنها ضد ارزش تلقي نمي شود، بلكه جزيي از آداب و سنن جامعه و يا نشان تمدن و تشخيص و وسيله احترام و پذيرايي است، مقاومتي براي مصرف مواد وجود ندارد و سوء مصرف و اعتياد شيوع بيشتري دارد.

كمبود امكانات فرهنگي، ورزشي، تفريحي

كمبود امكانات لازم براي ارضاي نيازهاي طبيعي رواني و اجتماعي نوجوانان و جوانان از قبيل كنجكاوي، تنوع طلبي، هيجان، ماجراجويي، مورد تاييد و پذيرش قرار گرفتن و كسب موفقيت بين همسالان، موجب گرايش آنان به كسب لذت و تفنن از طريق مصرف مواد و عضويت در گروههاي غير سالم مي شود.

عدم دسترسي به سيستمهاي خدماتي، حمايتي، مشاوره اي و درماني

در زندگي افراد، موقعيتها و مشكلاتي پيش مي آيد كه آنان را از جهات مختلف در معرض خطر قرار مي دهد. فقدان امكانات لازم يا عدم دسترسي به خدماتي كه در چنين مواقعي بتواند فرد را از نظر رواني، مالي، شعلي، بهداشتي، اجتماعي حمايت نمايد، فرد را تنها و بي پناه، بدون وجود سطح مقاومت اجتماعي رها مي كند.

توسعه صنعتي جامعه، مهاجرت، كمبود فرصتهاي شغلي و محروميت اقتصادي- اجتماعي

توسعه صنعتي، جوامع را به سمت شهري شدن و مهاجرت از روستاها به شهرها سوق مي دهد. مهاجرت باعث مي شود تا فرد، براي اولين بار، با موانع جديدي برخورد نمايد. جدايي از خانواده، ارزشهاي سنتي و ساختار حمايتي قبلي به تنهايي، به انزوا و نااميدي فرد مي انجامد. كم سوادي، فقدان مهارتهاي شغلي، عدم دسترسي به مشاغل مناسب و به دنبال آن محدوديت در تامين نيازهاي حياتي و اساسي زندگي و تلاش براي بقا، فرد را به مشاغل كاذب يا خريد و فروش مواد مي كشاند و يا براي انطباق با زندگي سخت روزمره و شيوه جديد زندگي به استفاده از شيوه هاي مصنوعي مانند مصرف مواد سوق مي دهد( رحيمي موقر، آفرين؛ و همكاران، 1376).

انواع مواد مخدر

:اين مواد كند كننده فعاليتهاي سيستم اعصاب مركزي، جزو گروه مواد سستي زا، مسكن درد و شديدا اعتياد آور مي باشند. معمولا ايجاد حالت سرخوشي و نشاط مي كنند. برخي از اين مواد به صورت طبيعي وجود دارند، مانند ترياك كه از بوته خشخاش بدست مي آيد. بقيه به طور مصنوعي و شيميايي در آزمايشگاهها ساخته مي شود. برخي از مخدرها مانند كديين ارزش استفاده پزشكي و درماني دارند، ولي مصرف بي رويه و نابجاي آنها بدون تجويز پزشك، خطراتي را به دنبال دارد. به علت اينكه مصرف اين گونه مواد مشكلات جدي فردي و اجتماعي را موجب مي گردد، اين داروها تحت كنترل شديد قانوني مي باشند.

مواد مخدر افيوني و تركيبات آن عبارتند از:

الف- تريـــاك ب- كديين پ- مرفين ت- هروئين ث- متادون ج- پتيدين (دمرول)

چ- پيركدان ح- ديلاوديد خ- دارون د- ديفن اكسيلات (لوموتيل) ذ- هيدرو مرفين

ر- هيدرو كديين و كليه داروهايي كه هيدرو كديين دارند

هروئين

هروئين كه نام شيميايي آن "دي استيل ـ مورفين" است و در سال 1900 به عنوان وسيله‌اي براي درمان مؤثر اعتياد به مورفين ارائه شد. اما افسوس كه اين اميد واهي خيلي زود به يأس مبدل گشت. زيرا متوجه شدند، گرچه هروئين خواب‌آوري كمتري دارد، اما قدرت مسموم كنندگي آن پنج برابر مورفين است.

هروئين با عمل تقطير از مرفين استخراج مي‌شود. هروئين پودر كريستالي سفيد رنگي است كه در سال 1874 توسط دانشمند انگليسي در بيمارستان سنت مري كشف شد. دانشمند قوي اين ماده را تترااستيل مرفين خواند تا اينكه در حدود سال 1890 دانشمند آلماني بنام درسر و چند دانشمند ديگر مطالعات بيشتري روي آن انجام دادند و دريافتند كه اين مشتق دي استيله است و آن را براي معالجه اشخاص مبتلا به سل و ساير بيماريهاي جهاز تنفسي و همچنين براي ترك اعتياد به مرفين پيشنهاد و عمل كردند.

كارخانه باير آلمان دست به تهيه تجارتي آن زد و به آن نام هروئين داد شايد باير كلمه هروئين را از كلمه كه در زبان آلماني به معني‌ عامل بسيار قوي و بسيار موثر كه مقدار كم آن اثر زياد دارد، اقتباس كرده است. از طرفي شايد چون مصرف هروئين مي‌تواند اثر اعتياد مرفين را از بين ببرد (چون يك مخدر قوي‌تر مي‌تواند اثرارت فيزيولوژيكي داروي مخدر قبلي را از بين ببرد و خود جانشين آن بشود)در ضمن چون پس از مصرف هروئين البته فقط در شروع و اوايل مصرف آن اعمال رواني و جسماني به شدت تقويت مي‌شود و شخص مي‌تواند كار چند روزه را در يك روز تمام كند به اين ماده نام هروئين مشتق از كلمه به معني قهرمان دادند.

پودر هروئين در رنگ سفيد

Heroin-(whit-powder).jpg Heroin-(brown-powder).jpg

پودر هروئين در رنگ قهوه اي

هروئين اعتياد شديد فيزيكي را در كمتر از 21 روز در 97 درصد اشخاصي كه آن را مورد مصرف قرار داده بودند، به وجود آورد. هروئين ماده مخدري قوي است، كه آخرين پله نردبان اعتياد را در مصرف مواد مخدر به خود اختصاص داده است و شخص را به سفري مي برد كه كمتر كسي از آن به سلامت بازگشته است!

فردي كه پس از سير در مصرف انواع مواد مخدر به هروئين روي مي‌آورد. ابتدا آن را استنشاق مي‌كند، اما كمي بعد جهت تأثير فوري و افزايش دادن اثر آن، به سرنگ روي مي‌آورد و در رگ تزريق مي‌كند.

هروئين تزريق شده احساس لذت عمومي و سريع و شديد را توليد مي‌كند. متخصصان اين حالت را شبيه اوج در جماع توصيف نموده ولي در اصطلاح، معتادان آنرا فلش (Flash) يعني چيزي شديد و آني همانند نور فلش دوربين عكاسي مي‌نامند.

فلش عكس‌العملي است ناگهاني، زنده و عميق كه ارگانيسم نسبت به ورود ماده نشان مي‌دهد. اين حالت كه حداكثر در حدود 10 ثانيه طول مي‌كشد براي معتاد هميشه عالي است. هروئين كه قدرت خواب‌آوري كمتري دارد، توليد برانگيختگي‌هاي شديد و خشني مي‌كند، ليكن سهولت تفكر و تصور ترياك را توليد نمي‌نمايد،شايد به همين علت است که مصرف اين ماده بيشتر در بين مردها متداول است. بررسي‌هاي آماري نشان مي‌دهد كه در برابر هر 5 مرد معتاد فقط يك زن معتاد وجود دارد.

هروئين از مورفين مستبدتر است و كمبود آن زودتر احساس مي شود. به طوريكه معتاد را مجبور مي‌سازد در فواصل زماني مشخص ( 3 تا 5 ساعت براي هروئين و 8 تا 12 ساعت براي ترياك) از اين ماده استفاده كند، تا اضطراب غيرقابل تحمل ناشي از كمبود را از بين ببرد.

مضافا اينكه پس از مدتي، مصرف هروئين به جز رفع احتياج، اثر ديگري ندارد و مكانيسم وابستگي، ريتم تزريق و مقدار مصرف را رفته رفته افزايش مي‌دهد و زوال و نابودي فرد را سرعت مي‌بخشد.
اعتياد به هروئين بندگي مطلق است و معتاد فقط براي هروئين و توسط آن زنده است. شخص معتاد به علت آگاهي از اعتياد خود رنج فراوان مي‌برد، اما ظاهرا كاري از دستش بر نمي‌آيد.

بايد دانست هروئين برخلاف الكل كه بعضي از رفتارهاي سركوب شده را آزاد مي‌سازد، تعدادي از رفتارهاي پايه، مانند رفتارهاي جنسي، خشونتي و تهاجمي و حتي رفتارهاي رفع گرسنگي را سركوب كرده و از قدرت اصلي آن مي‌كاهد. ايجاد حالت كرخي در معتاد باعث مي گردد كه فشار مختلف و دردهاي جسماني خصوصا دلواپسي و اضطراب وي بهبود يابد.

وابستگي فيزيكي بسيار شديد است، معتاد مي‌بايست حداقل هر 8 تا 12 ساعت يكبار از اين ماده مصرف كند تا از بروز علائم كمبود جلوگيري نمايد.

تجربيات حاصله نشان مي‌دهد كه مصرف روزانه 60 ميلي‌گرم هروئين مي‌تواند در مدت دو هفته فرد را كاملا معتاد سازد. زيرا در اين مدت ارگانيسم بدن خود را با ماده مخدر وفق داده و با آن سازگار مي‌گردد، و وقتي شخص از نظر فيزيكي كاملا معتاد شد، كمبود مصرف يا عدم دستيابي باعث بروز علائمي ‌مي‌شود. تقريبا 12 ساعت بعد از آخرين مصرف، معتاد خود را بدحال حس مي‌كند، احساس ضعفي به او دست داده و خميازه مي‌كشد، مي‌لرزد و عرق مي‌كند، از بيني و چشمهايش ترشحات زيادي خارج مي‌شود. اين علائم توام با حالت آشفتگي به مدت چند ساعت ادامه يافته و پس از آن معتاد به خوبي ناآرام فرو مي‌رود. در موقع بيداري يعني 18 تا 24 ساعت بعد از آخرين تزريق فرد معتاد وارد عمق جهنم زندگيش مي‌شود. خميازه ها آنچنان شديد مي گردد كه مي‌توانند فكهايش را از هم جدا سازند. ترشحات بيني همچنان ادامه مي‌يابد، موهاي بدن سيخ مي‌شود و انقباضات شديدي در معده و روده‌ها پديد مي‌آيد، كه باعث ايجاد اسهال و استفراغ شديد مي‌شود.
حدود 36 ساعت بعد از آخرين تزريق، معتاد خود را با پتوهاي متعدد مي‌پوشاند. زيرا بدنش به شدت مي‌لرزد و پاهايش بي‌اختياد دچار لرزشهاي شديدي مي گردد. به طوري كه قادر به خوابيدن نيست، بلند مي‌شود، راه مي‌رود، روي زمين دراز مي‌كشد و فرياد مي‌زند.

ريزش ترشحات از بيني همچنان ادامه مي‌يابد و سرعت و ميزان آن باور نكردني است، زيرا فقط تعريق او باعث خيس شدن دائم لباسها و رختخوابش مي‌شود.

در اين مرحله ضعف جسماني به حدي است كه فرد قادر به بلند كردن سر از روي بالش نمي‌باشد و گاهي متخصصان از بيم جان بيمار به هراس مي‌افتد و مقداري هروئين به وي تزريق مي‌كنند. تزريق مقدار كمي هروئين تقريبا تمام علائم را به سرعت از بين مي‌برد.

هاريس ايزبل در اين مورد مي‌نويسد "منظره شگفت انگيزي است، زيرا شخصي كه به شدت مريض است، نيم ساعت پس از تزريق به صورت آدمي سالم، خنده رو، خوشحال و مرتب در مي‌آيد."
البته اگر تزريق انجام نگيرد تمام علائم فوق پس از 6 تا 7 روز از بين مي‌رود، زيرا بدن پس از اين مدت دوباره قابليت عدم نياز به هروئين را باز مي‌يابد.

حشيش چيست؟

حشيش صمغ چسبناك از بوته كانابيس است كه معمولا به صورت تكه هاي جامد مكعبي شكل فروخته مي شود و در رنگهاي مختلف از قهوه اي كم رنگ تا سياه ديده شده، در ساختمان تركيبي اش به صورت انواع مختلف از خشك و سخت گرفته تا نرم و شكننده ديده مي شود. معمولا آن را خرد و ريز كرده و در پيپ و يا سيگارهايي كه با دست درست مي كنند، مي پيچند و با ماري جوانا يا توتون مصرف مي كنند. حشيش به صورت خشت پخته مي شود.

نامهاي خياباني آن (Pot, Smoke, grass, Hash) مي باشد. از نظر طبقه بندي فارماكولوژي، تضعيف كننده يا محرك سيستم اعصاب مركزي است.

مصرف پزشكي:

حشيش به عنوان مسكن و ماده رفع بي خوابي كه ايجاد آرامش مي كند و THC و ديگر مشتقات براي درمان برخي از بيماريها از جمله آسم و صرع مي تواند مورد استفاده قرار گيرد، ولي در حال حاضر فقط در درمان حالت تهوع و استفراغ ناشي از شيمي تراپي در درمان سرطان، استفاده مي شود.

اثرات كوتاه مدت:

بايد دانست كه اثرات حشيش با توجه به مقدار و نوع استفاده (كشيدن يا خوردن) متفاوت است. وضعيت جسمي و سلامت فرد از جمله وزن، اندازه، خلق و خوي فرد، درجه تحمل و ... فرق مي كند. اثرات كشيدن حشيش در عرض چند دقيقه پس از مصرف ظاهر مي شود و 2 تا 4 ساعت باقي مي ماند. در صورت خوردن هضم آن به طور بطي و كند صورت مي گيرد. لذا اثر آن به تدريج و طولاني تر مي گردد، معمولا فرد پس از مصرف حشيش احساس آرامش و راحتي مي كند، قوه درك و احساس او افزايش مي يابد، رنگها به نظرش شفاف تر و روشن تر مي آيند، صدها به نظر از فاصله دورتر به گوش مي رسد. به هر حال در ادراكات حسي به خصوص بينايي و شنوايي تحريف به وجود مي آيد، اشتها افزايش مي يابد، مخصوصا در مورد غذاهاي شيرين.

حشيش روغن حشيش:

از اثرات كوتاه مدت ديگر مصرف حشيش عبارتند از: خواب آلودگي ، قرمز شدن چشمها، افزايش ضربان قلب، خشكي دهان و گلو، گشادگي مردمك چشم، مختل شدن قوه حافظه و تمركز فكري به طور موقت، اختلال درك زمان و مكان، اضطراب، افسردگي، هيجان، تحرك زياد، تحريك پذيري، تند مزاجي، بي قراري، پر حرفي، خنده هاي بي دليل، احساس طرد شدگي، ترس و وحشت، دگرگوني و تغيير شكل فضا و زمان – اختلال در هماهنگي و تعادل در راه رفتن، احتمالا اوهام كه اغلب توام با حالت پارانويايي به خصوص در مصرف مقدار زياد آن همراه است. دوز معمولي آن، مهارتهاي كاربردهاي ماشيني را لطمه مي زند، از اين رو به خصوص رانندگي در حين مصرف حشيش بسيار خطرناك است ، ماده T. H. C. كه تركيب فعال حشيش است در بدن افرادي كه تصادفات شديد رانندگي داشته اند و منجر به جراحات سختي گرديده، ديده شده است.

اثرات عمده بلند مدت:

تحقيقات نشان مي دهد كه اثرات سوء مصرف حشيش به خصوص در بين جوانان و بزرگسالان حتمي است از جمله: از دست دادن انگيزه و علايق، آسيب به حافظه و تمركز فكر، عدم قابليت رانندگي، كاهش قواي دفاعي بدن در برابر عفونتها و بيماريها، گيجي و سردرگمي، فقدان انرژي و ... در اثر استفاده مرتب و مداوم حشيش پيش مي آيد.

هم چنين خطر ابتلا به برونشيت مزمن، سرطان ريه و بيماريهاي دستگاه تنفسي در مصرف كنندگان منظم حشيش بيش از ديگر گروههاست. كشيدن سيگار ماري جوانا و حشيش آسيب شديدي به دستگاه تنفسي مي زند، زيرا تار موجود در آن، دو برابر قوي تر از تار موجود در سيگار معمولي است. هم جنين عوامل ايجاد كننده سرطان در تار موجود در حشيش خيلي بيش از سيگارهاي معمولي است.

مطالعات و تحقيقات نشان مي دهد كه رشد طبيعي بك نوزاد به وسيله مصرف مرتب حشيش يا ماري جوانا به وسيله مادر، در دوران بارداري مي تواند به طور جدي آسيب ببيند. آزمايشات بر روي حيوانات نشان داد كه نوزادان حيوانات آزمايشگاهي كه در دوران بارداري تحت مصرف اين ماده قرار گرفته بودند، داراي برخي از ناهنجاريها و رفتار غير عادي بودند، در اثر مصرف مداوم وابستگي رواني و تحمل ايجاد مي شود، نشانه هاي ترك شامل اضطراب، عصبانيت، از دست دادن اشتها و بي خواب و بد خوابي است.

روغــــن غليظ سبزه تيره يا قهوه اي مايـــــل به قرمز است كه از تصفيه حشيش با يك ماده محلل ارگانيك بدست مي آيد و معمولا آن را به توتون داخــــل سيگار ماليده و به صورت دود كردني مصرف مي شود.

تي. اچ. سي. (T. H. C.)

يك تركيب حلال در حشيش است و به طور خالص، يك تركيب شيميايي است. THC به ندرت در خيابان قابل دسترسي و خريد و فروش است و آنچه كه به نام THC فروخته مي شود، معمولا پي. سي. پي يا ال. اس. دي است.

THC مخفف (Tetra Hydro Cannabinol) يكي از عناصر فعال شاهدانه است. THC يك ماده قوي توهم زاست، و اثرات شيميايي آن شباهتهايي به L. S. D. دارد كه عبارتند از تغييرات در رفتار، اختلال در حس زمان و حواس بينايي و شنوايي، از خود بي خود شدن. با اين همه شواهدي وجود دارد كه نشان مي دهد احتمالا اين دو دارو از طريق مكانيسم هاي بيوشيميايي مختلفي عمل مي كنند و اثرات آنها روي عملكرد مغز متفاوت است.

آيا تا بحال نام اکستاسي را شنيده ايد؟ آيا تا به حال در ميهمانيهائي موسوم به اکس پارتي شرکت کرده ايد؟ احتمالاً در بين دوستان شما کساني هستند که اسم اين ماده را شنيده اند يا آنرا مصرف کرده اند ؟! اکستاسي در قالب قرص هاي شادي بخش به طاعون خفتۀ عصر ما تبديل مي شود.
ايدۀ ابتدائي نوشتار اين مطالب نگراني جمعي از دانشجويان پزشکي است که با توجه به شيوع مصرف اين ماده در بين جوانان بر آن شدند تا تحقيقي جامع در اين زمينه از بررسي عوارض مصرف تا بررسي ميزان مصرف انجام دهند. آنچه در اين نوشتار مشاهده مي کنيد نتيجۀ تحقيقات اين جمع است که به منظور اطلاع رساني عمومي خدمتتان عرضه مي شود.

● آيا مي دانيد در صورت دستگيري فرد مصرف کننده يا توزيع کننده قرصهاي اکس اين فرد به دادگاه انقلاب ارجاع مي شود و در اين موارد حکم تعزيري صادر مي شود ؟

قرص اكس

اکستاسي چيست ؟

تركيب MDMA يا 3 و 4 متيلن دي اكسي مت امفتامين كه به نامهاي اكستاسي، اكستازي، XTC ، E (اي) ،X (اکس) هم معروف است. در ايران به نام قرص شادي هم شناخته مي‌شود. اين ماده در 1914 در آلمان به عنوان كم كننده اشتها مورد استفاده قرار گرفت كه به علت اثرات آن از رده مصرف خارج شد. در دهه 70 ميلادي اين دارو كاربرد مجدد يافت و در روان درماني براي كمك به بيان احساسات بيماران استفاده شد كه در 1984 با اثبات اثرات آن روي مغز حيوانات آزمايشگاهي، از رده خارج شد. در 1985 در آمريكا، مصرف آن ممنوع اعلام شد. در سالهاي اخير مصرف آن در آمريكا، در پارتي‌هاي شبانه موسوم به Raves به شدت افزايش يافته است كه باعث نگراني دولت امريكا شده است. در دوره زماني خاصي در اروپا، مصرف اين مواد انرژي زا و شادي‌بخش براي كاهش مصرف ساير مواد مخدر مثل هروئين تشويق شده است بطوري كه مصرف آن در اروپا در 1995 از 500 هزار قرص در سال به 30 ميليون قرص در دو سال بعد رسيده است.

2 درصد مردم امريكا حداقل يكبار اين تركيب را مصرف كرده‌اند. حداقل يازده و هفت دهم درصد دانش‌اموزان كلاس آخر دبيرستان در آمريكا يكبار “اكس” مصرف كرده‌اند مصرف اين قرصها در ايران به خصوص در يكسال اخير در پارتي‌هاي شبانه به شدت افزايش يافته است. جوانان تحصيل كرده و مرفه مصرفكنندگان اصلي اين داروها هستند. لازم است عموم مردم و پزشكان با اثرات سوء مصرف اين دارو آشنا شوند ميزان مراجعه به اورژانس‌ها در امريكا در اثر سوء مصرف اين دارو به شدت افزايش يافته است. (از 1143 مورد در 1998 به 4511 مورد در سال 2000)
همچنانكه ذكر خواهد شد مشكل اصلي در مصرف اين مواد عوارض مزمن آن مي‌باشد. عوارض حاد مصرف بيشتر در مرتبه اول مصرف و در صورت تداخل با بعضي داروهاي ضدافسردگي پيش مي‌آيد.

ترکيب شيميائي

3 , 4 MethylendioxyMethAmphetamine يا N, Alpha, DiMethyl 1,3 Benzodiazoxide 5 Ethamine با فرمول C11H15N2O که بنامهاي MDMA يا اکستاسي معروف است.

اشکال رايج داروئي

دارو در امريكا بصورت قرصهاي خوراكي و جويدني، كپسول و مواد تدخيني و تزريقي موجود است. قيمت هر قرص بين 10 تا 30 دلار است در ايران قيمت قرص بين 4 تا 20 هزار تومان (متوسط 10 هزار تومان) است كه با ماركهاي مرسدس بنز و ميستوبيشي، $ ، KO ، صليب، موجود است و به علت قابليت ساخت آن كه براحتي انجام مي‌شود در لابراتورهاي داخلي هم ساخته مي‌شود كه خطر وجود مواد اضافي در آن و عوارض آن است. هر قرص خوراكي حاوي 80 تا 160 ميليگرم MDMA است. پس از بلعيدن اثرات قرص پس از 20 تا 90 دقيقه بعد ظاهر شده و حدود 2 تا 3 ساعت اثرات آن در يك حد حفظ شده و بعد افت مي کند و از 3 تا 24 ساعت اثرات آن باقيست.

اپيدميولوژي

ميزان مصرف اين قرص‌ها در آمريكا به شدت ميان جوانان و نوجوانان در حال افزايش است طبق آخرين آمار تعداد كساني كه براي حداقل يكبار از اين ماده استفاده كرده‌اند بين دانش‌آموزان كلاس آخر دبيرستان در آمريکا از نه درصد به دوازده درصد افزايش يافته است.
دو درصد از کل حمعيت ايالات متحده حداقل يکبار اکستاسي مصرف کرده اند.
نحوۀ اثر در مغز

آمين‌هاي مغز – بويژه نوراپي نفرين و سرتونين نوروترانسيمترهاي مسيرهايي هستند كه كارشان بروز خلق است. با توجه به فرضيه آميني، كاهش عملكرد اين آمين‌ها باعث افسردگي خواهد شد و افزايش فعاليت‌ آنها باعث بالا رفتن خلق مي‌شود.

MDMA از طرقي كه ذكر خواهد شد باعث افزايش خلق و احساس نشاط مي‌شود.

فرضيه تاثير MDMA (اکستاسي) بر مغز:

1 - افزايش آزادسازي سروتونين در سيناپس‌هاي مغزي 2 - بلوك بازجذب سروتونين
3 - افت ميزان سروتونين مغز 4 - اثرات غيرمستقيم بر ميزان دوپاين مغز

●● اثرات مثبت:

● افزايش شديد احساس خوب بودن در فرد   ● افزايش انرژي در فرد
● احساس تمايل براي ارتباط با ديگران و احساس تعلق و نزديكي به ديگران
● احساس عشق و سرخوشي   ● دست و دلبازي   ● افزايش هوشياري و درك موسيقي
● افزايش حسهاي بويايي و چشايي   ● احساس تجربيات و حالات روحي جديد در زندگي
● احساس روشنايي   ● تمايل براي آغوش گرفتن و بوسيدن ديگران
● به علت افزايش انرژي در افراد مصرف كنندگان تمايل براي فعاليت شديد و رقصهاي طولاني دارند.
● يك تجربه: الكساندر شوگيلين بيوشيميت آمريكايي كه براي اولين بار روي عوارض اين دارو كار مي‌كرد پس از يكبار مصرف اكستاسي مينويسد كوهي كه نزديك منزلم بود و هر روز آنرا مي‌ديدم پس از مصرف اكستاسي طوري به نظرم مي‌آمد كه دوست داشتم ساعتها آنرا تماشا كنم؟!

●● اثرات منفي:

● كاهش اشتها ● تغييرات بينايي

● گشاد شدن مردمكها (ميدرياز) افراد مصرف كننده در محل‌هاي مصرف مثل پارتي‌ها با وجود كم بودن نور مجبور به استفاده از عينكهاي آفتابي در شب هستند كه علت آن تحريك‌پذيري با نور است.
● حركات غيرطبيعي چشم (نيستاگموس)

● توهم بينايي (هالوسيناسيون)

● افزايش ضربان قلب و فشار خون (تاكي‌كاردي و هيپرتانسيون)

● تغيير در نظم حفظ دماي بدن

● فك زدنهاي طولاني (افراد مصرف كننده براي جلوگيري از حالت قفل شدن فك مجبور به مصرف آدامس هستند، تا ساعتها پس از مصرف اين حالت فك زدنهاي غير طبيعي موجود است).
● لرزيدن، عصبي شدن، عدم تمايل براي استراحت
● تمايل شديد براي مصرف مجدد اين ماده پس از افت تاثير اوليه
●● اثرات منفي شديد:

● اثرات شديد احساسي، اختلال خواب، كابوسهاي شبانه حملات ناگهاني اضطراب (Panic Attack)، ديوانگي (Psychosis)

● انقباض شديد فك و پارگي زبان در اثر فك زدنهاي طولاني (Trisma){در صورت بروز اين حالت بايد از آمپول ديازپام و يا قرصهاي خوراکي آن استفاده کرد.
● عدم تمركز، فراموشي، اختلال در يادگيري (Confusion)
● افزايش دماي بدن و كاهش آب بدن (در پارتي‌هايي كه اين دارو مصرف مي‌شود افراد مجبور به مصرف آب فراوان و مكرر هستند و اين مساله خطرات خاص خود را به دنبال دارد).
● اختلال در مكانيسم نعوظ و نرسيدن به اوج لذت جنسي (ارگاسم)

● تهوع و استفراغ      ● كاهش سديم خون در اثر مصرف زياد مايعات (هيپوناترمي)
● سردرد و سرگيجه و تشنج    ● آنمي آپلاستيک (سرکوب شديد خونسازي مغز استخوان)
● افت شديد خلق در روزهاي پس از مصرف   ● خستگي و افسردگي شديد تا يك هفته پس از مصرف

● احتمال اعتياد جسمي كم است ولي احتمال اعتياد رواني بسيار زياد است.

● احتمال سميت كبدي ● صدمه به اعصاب مغزي

● بزرگ شدن پستان در آقايان (ژنيكوماستي) ● احتباس ادراري (Retension)
● تخريب عضلات مخطط (رابدوميوليز) که در نتيجۀ افزايش دماي بدن رخ مي دهد و مي تواند بعلت رسوب مواد حاصل از اين تخريب در کليه باعث آسيب به اين ارگان شود.
● ميزان بروز مرگ در اثر مصرف اكستاسي 2 در 100000 مصرف كننده است.
●● دختران جوان بعلت اثرات هورمونهاي جنسي زنانه، در صورت مصرف اكستاسي در معرض خطر بيشتري براي ابتلا به افت سديم خون و بدنبال آن تشنج هستند. (ميزان بروز SIADH در ارتباط با استروژن خون افزايش مي‌يابد).

●● موارد منع مصرف:

با توجه به اثرات اكستاسي در افزايش فشار خون و تعداد نبض و با توجه به اينكه گروهي از مردم پاسخ و واكنش بيشتري نسبت به اين ماده نشان مي‌دهند افراد با سابقه فشار خون بالا، مشكلات قلبي (اختلالات ضربان قلب و…) يا افراد با سابقه سكته قلبي نبايد از اين ماده استفاده كنند. افراد با سابقه مشكل كبدي و كليوي نيز منع مصرف قطعي دارند.

كساني كه از داروهاي ضد افسردگي مثل فنلزين، ترانيل سيپرومين و ضد افسردگي‌هايي مثل پروزاك و زولوفت (Zoloft) هم استفاده مي‌كنند به هيچ‌وجه نبايد از اكستاسي استفاده كننده موارد مرگ ناشي از مصرف همزمان اين داروها با اكستاسي گزارش شده است.
علائم مسموميت با اكستاسي (مربوط به بالا رفتن بيش از حد غلظت دارو در خون) به شكل افزايش شديد ضربان قلب، فشارخون، خستگي، گرفتگي عضلاني يا حملات حاد ترس (Panic Attack) مي‌باشد. در صورت بروز علائم فوق شخص بايد فعاليت را كنار گذاشته، بنشيند و مايعات (آب و آب ميوه) به ميزان كافي مصرف كند. در صورت بروز علائم مثل تشنج، كاهش سطح هوشياري و … هرچه سريعتر به مراكز درماني مراجعه شود. در صورت مصرف همزمان قرص‌هاي اكستاسي با الكل عوارض ناشي از دهيدراتاسيون و كاهش آب بدن تشديد مي‌‌شود و در عين حال عوارض اكستاسي بر خلق كاهش مي‌يابد

●● نتايج آخرين تحقيقات:

در يك بررسي انجام شده يا كمك اسكن(PET (Positron Emission Tomography كه روي 2 گروه 14 نفري از مصرف كنندگان اكستاسي (حداقل 3 هفته مصرف) كه هيچ داروي روان‌گردان ديگري مصرف نكرده‌اند و 15 نفر كه هيچ دارويي مصرف نمي‌كنند نشان داده شد كه ميزان سروتونين در مغز بشدت كاهش يافته است و سلولهاي عصبي حاوي سروتونين آسيب ديده‌اند. لازم به ذكر است كه افراد مورد مطالعه از لحاظ سن و تعداد زن و مرد مشابه بوده‌اند.

●● در مقاله اي که در مجله نوروساينس در 15 ژوئن 1999 به چاپ رسيد، نتايج يك تحقيق بر روي ميمونها به چاپ رسيد. در بررسي اين ميمونها كه براي مدت 4 روز و روزي 2 بار قرص Ecstasy محلول در مايعي را مصرف كرده بودند و ميمونهاي كه فقط همين مايع را استفاده كرده بودند و پس از 7 سال كالبد شكافي شده بودند مشاهده شد كه تغييراتي در سلولهاي سروتونيني مغز ايجاد شده است كه در لوب فرونتال و نواحي مربوط به فكر كردن، ناحيه هيپوكامپ و نقاط عمقي مغز مربوط به حافظه بوده است. پس مشاهده مي‌شود كه مصرف اكستاسي در دراز مدت باعث ايجاد اختلال در قوه تفكر و حافظه و قابليت يادگيري در فرد مي‌شود. در تحقيقي ديگر مشاهده شد كه پس از مصرف دارو، ميزان سروتونين در مغز به ميزان بيست تا شصت درصد كاهش مي‌يابد و مشاهده شد كه اثرات مخرب مغزي غيرقابل بازگشت است و تغييراتي در نورونهاي دوپامينرژيك مشاهده شد.

درمان اعتياد:
شامل پرهيز از مصرف و حمايت رواني فرد مي‌باشد.از داروهاي ضد اضطراب و ضدافسردگي نيز استفاده مي‌شود.

کوکائين و کراک چيستند؟
كوكايين، آلكالوئيد اصلي برگ كوكا است كه از برگهاي بوته اي به نام (Ergthroxglom Coca) بدست مي آيد، كه مركز اصلي رويش آن آمريكاي جنوبي است. كوكايين به عنوان ماده موثر در سالهاي 60- 1859 م. از برگ كوكا (تصوير 1) مجزا و استحصال شد. كراك را نيز از كوكايين تهيه و در اواخر تابستان و اوايل پاييز سال 1985 م. به بازار شهر نيويورك عرضه كردند. كراك خطرناكترين ماده اعتياد آوري است كه تا كنون به بازار آمده و به حدي وابستگي آور است كه يك بار مصرف آن، فرد را معتاد مي كند. از نظر طبقه بندي فارماكولوژي، محرك سيستم اعصاب مركزي است.

كوكايين پودر سفيد نرم شفاف كريستالي با طعمي تلخ است كه اغلب با پودر تالك، يا ملين ها يا شكر مخلوط مي شود و معمولا به صورت استنشاق، تزريقي، خوراكي يا دود كردن و گاهي هم به طريق پاشيدن روي دستگاه تناسلي مصرف مي كنند.

دود معمولي آن براي انفيه و استنشاق 30 تا 100 ميلي گرم است و 10 تا 25 ميلي گرم آن براي تزريق استفاده مي گردد. كوكايين بي حس كننده موضعي است و به ندرت براي برخي از اعمال جراحي استفاده مي شود.

نامهاي خياباني آن Coke مخفف كلمه كوكايين (Cocaine)، Candy (شيريني) ، Nose (بيني) ،Snow (برف) ، Happy (خوشحال، خوشبخت) و Dust (مواد گردي، گرد و خاك) مي باشد.
تصوير1- گياه کوکا

استعمال كوكا قرنها است در كشورهاي هند، پرو و بوليوي معمول بوده، برگهاي رنگ كوكا را براي لذت و خوش بودن مي جوند، مردم اين كشورها براي قادر شدن به انجام كارهاي سخت و جدي و راه رفتن و تحمل گرسنگي و تشنگي از جويدن كوكا ياري مي گيرند.
تا آنجا كه به تاريخچه كوكا مربوط مي شود، اين عادت در ميان ساكنان كوه هاي آند رايج بوده است. در تابوت هاي (Huacas) باستاني پرو، مجسمه هاي در حال استعمال كوكا كشف شده اند. روشن ترين علامتي كه بر چهره معتادان كوكا ديده مي شود فرو رفتگي گونه هاست كه در اثر مكيدن برگ كوكا به وجود مي آيد.

پودر کوکائين

کراک
اثرات كوتاه مدت:

اثرات كوتاه مدت آن مشابه آمفتامين است ولي با مدت زمان كوتاهتر، احساس افزايش انرژي، چابكي و سرخوشي زياد مي كند، از جمله اثرات آن پس از مصرف عبارت است از: افزايش ضربان قلب، نبض، تنفس، درجه حرارت بدن، فشار خون، گشادگي مردمك چشم، پريدگي رنگ، كاهش اشتها، تعرق شديد، تحريك و هيجان، بي قراري، لرزش به خصوص در دستها، توهمات شديد حسي، عدم هماهنگي حركات، اغتشاش دماغي، گيجي، درد پا، فشار قفسه سينه، تهوع، تيرگي بينايي، تب، اسپاسم عضله، تشنج و مرگ.

در حالت قطع ماده نيز افسردگي شديد حادث مي شود. ناخالصي كوكايين خيابان اغلب موجب حساسيت و آلرژي شديد مي شود كه معمولا با آب ريزش بيني و بي خوابي شديد همراه است. در مسموميت حاد با كوكايين، فرد مصرف كننده دچار بي قراري و تشويش، هيجان، شوريدگي فكر و اختلال تنفسي مي گردد. ضربان، تنفس و فشار خون فرد افزايش مي يابد.

اثرات دراز مدت:

از جمله اثرات بلند مدت آن از دست دادن وزن بدن، يبوست، بي خواب، ضعف جنسي، دپرسيون تنفسي، اشكال در ادرار كردن، تهوع، كم خوني، رنگ پريدگي، تعرق شديد، دردهاي شكمي و اسهال، اختلالات در هضم و دستگاه گوارشي، سردرد، لرزش دست ها، لرزش و تشنج، پريدن عضلات و سفتي آنها، هپاتيت، آب ريزش دائمي بيني، ايجاد زخم، آماس و جوشهاي پوستي به خصوص اطراف مخاط گوش و بيني، زخم مخاط بيني (در مصرف به صورت انفيه)، اضطراب، بي قراري، تشنج پذيري شديد، سوء ظن، گيجي، اختلالات درك زمان و مكان، رفتار تهاجمي، تحريك پذيري شديد، افسردگي، پرخاشگري، تمايل به خود كشي، توهمات و اختلال در حواس (به خصوص بينايي، شنوايي، و لامسه)، افكار هذياني، و گاهي اشتهاي كاذب و سرانجام ناراحتي جدي دماغي و رواني به نام سايكوز و كوكايين.

تحمل و ايجاد وابستگي كوكايين مشابه آمفتامين است وابستگي شديد رواني ايجاد مي كند كه اين وابستگي در عصاره كوكايين يعني كراك شديدتر مي باشد.

در آزمايشاتي كه براي تحقيق پيرامون اثر كوكايين بر روي موش و ميمون انجام شده، پس از قطع مصرف آن، نشانه هاي ترك از جمله ضعف شديد، بد خوابي، افسردگي، تحريك پذيري، گرسنگي زياد ديده شده است.

مصرف كننده، كراك را چه به طريق استنشاق يا پاشيدن روي توتون و ماري جوانا و چه از راه كشيدن با پيپ استعمال كند، ديگر نمي تواند از مصرف آن خودداري كند و بايد پي در پي آن را استعمال نمايد. خيلي سريع جذب ريه گشته و به مغز مي رسد و حالت تهاجمي به مصرف كننده دست داده، باعث بزرگ شدن قلب، افزايش فشار خون مي شود، به گونه اي شديدتر از كراك پديدار مي گردد. اصولا فردي كه كراك مصرف مي كند، ديگر بر خود تسلط ندارد و گويا خودي خود را گم كرده است.

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

مي پسندم 2 نمي پسندم 0

اين مطلب در تاريخ: چهارشنبه 14 خرداد 1393 ساعت: 12:53 منتشر شده است
برچسب ها : عوامل مستعد كننده اعتياد,ژنتیک و اعتیاد,عوامل موثر بر اعتیاد,عوامل موثر بر معتاد شدن,

نويسنده:مدیریت سایت

نظرات(0)

تحقیق و مقاله درباره اسیب های اجتماعی

بازديد: 17975

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

مقدمه

اي خداي پاك و بي انباز ويار دست گير وجرم ما را در گذار

«مولوي»

انسانها در فراز و نشيبهاي تاريخ هميشه از دردها و آسيبهاي اجتماعي بسياري رنج برده اند و همواره در جستجوي يافتن علل و انگيزه هاي آنها بوده اند تا رهها و شيوه هايي را براي رهايي ازآنها بيابند. از مجموعه اين آگاهيها و تجربه ها و آموخته ها، توانسته اند زمينه هاي مطالعاتي و رشته هاي مختلفي را براي تبيين بي هنجاريها و نابسامانيهاي زندگي اجتماعي پي ريزي كنند. حاصل اين كار پيدايي دانش آسيب شناسي اجتماعي (جامعه شناسي انحراف) است. آسيب شناسي اجتماعي مطالعه بي نظميها و آسيبهاي اجتماعي همراه با علل و انگيزه هاي پيدايي آنها و نيز شيوه هاي پيشگيري و درمان اين پديده ها، به انضمام مطالعه شرايط بيمار گونه اجتماعي است؛ زيرا خاستگاه اصلي تبهكاري را بايد در كل حيات اجتماعي از قبيل: فقر، تورم، گراني، بيكاري، فقدان امنيت مالي و حقوقي و ديگر عواملي كه باعث محروميت مي شوند. زمينه مساعدي را براي انواع مختلف آسيبهاي اجتماعي چون: خودكشي، سرقت، اعتياد به مواد مخدر، الكليسم، طلاق، گدايي و… فراهم مي آورند. از اين رو مفهوم آسيب شناسي گسترده وسيعي پيدا مي كند و از ابعد ارزشي و كاربردي فراواني برخوردار مي گردد.

تعريف آسيب شناسي اجتماعي

آسيب شناسي عبارت است از مطالعه و شناخت ريشه بي نظيمها در ارگانيسم در پزشكي به فرآيند به علت يابي بيماريها، آسيب شناسي گويند. در مشابهت كالبد انساني با كالبد جامعه مي توان اسيب شناسي اجتماعي را مطالعه و ريشه يابي بي نظمي هاي اجتماعي تعريف كرد.

در واقع، آسيب شناسي اجتماعي، مطالعه ناهنجاريها و آسيب هاي اجتماعي نظير بيكاري، اعتياد، فقر، خودكشي، روسپيگري، طلاق. ولگردي، گدايي و... همراه با علل و شيوه هاي پيشگيري و درمان آنها به انضمام مطالعه شرايط بيمارگونه و نابسامان اجتماعي است.

اعتياد چيست؟ معتاد كيست؟

اعتياد چيست؟ اعتياد را به عادت كردن خود گرفتن، خوگر شدن، و خود را وقف عادتي نكوهيده كردن معني كرده اند. به عبارت ديگر، ابتلاي اسارات آميز به ماده مخدر كه از نظر جسمي يا اجتماعي زيان آور شمرده شود اعتياد نام دارد.

اصطلاح اعتياد به سهولت قابل تعريف نيست، اما عواقب آن به صورتهاي مختلف نظير كم شدن تحمل و وابستگي بدني هويدا مي شود.

در طب جديد به جاي كلمه اعتياد، وابستگي به دارو به كار مي رود كه داراي همان مفهوم ولي دقيق تر و صحيح تر است. مفهوم اين كلمه آن است كه انسان بر اثر كار برد نوعي ماده شيميايي از نظر جسمي و رواني به آن وابستگي پيدا مي كند، به طوري كه بر اثر دستيابي و مصرف دارو، احساس آرامش و لذت به او دست مي دهد؛ در حالي كه نرسيدن دارو به خماري، دردهاي جسماني و احساس ناراحتي و عدم تامين دچار مي شود(فدائي و سجاديه، 1365: 19).

معتاد كيست؟

معتاد كسي است كه در اثر مصرف مكرر و مداوم، متكي به مواد مخدر يا دارو شده باشد، يا به عبارت ديگر قرباني هر نوع وابستگي دارويي يا رواني به مواد مخدر معتاد شناخته مس شود. (برژره، 1368:5) از نظر آسيب شناسي هر دارويي كه پس از مصرف چنان تغييراتي را در انسان به وجود آورد كه از نظر اجتماعي قابل قبول و پذيرش نباشد و اجتماع نسبت به آن حساسيت يا واكنش نشان دهد، آن دارو مخدر است و كسي كه چنين موادي را مصرف مي كند معتاد شناخته مي شود.

عوارض جسمي

1. ترياك و مشتقات آن دندانها را كثيف و آسيب پذير كرده، مخاط دهان را ملتهب مي سازد و موجب نقصان ترشحات غدد بزاقي مي گردد.

2. ورود مرفين يا هروئين به بدن، كار دستگاه عصبي را در سطوح مختلف تغيير مي دهد و در صورت تداوم، آن را به بدكاري مزمن و دايمي سوق مي دهد. (تقوي: 1370: 97).

3. مواد فيوني موجب تنبل شدن كبد گرديده، راه ريختن صفرا به روده را منقبض و تنگ مي كند و چون ترشحات پانكراس به خوبي در روده ها نمي ريزد، يرقان ايجاد مي شود و اثرات ناگواري بر دستگاه گوارش دارد.

4. كليه ها در اثر مصرف مواد مخدر دچار ورم يا نفريت مي گردد و اين اثرات منجر به تكرر ادرار از يك سو و اشكال در دفع ادار يا ادرار ادارار توام با درد از سوي ديگر مي شود.

5. استعمال مواد مخدر سبب كم يا متوقف شدن ميل جنسي مي شود. زنان معتاد خيلي زود نازا مي شوند و در زمان بار داري با احتمال سقط جنين مواجه خواهند بود.

6. مواد مخدر، تارهاي صوتي حنجره را تحريك كرده، به التهاب مزمن مي انجامد و در نتيجه آهنگ صوتي معتاد غير طبيعي مي شود به علاوه، گاه بيماري بر نشيت مزمن و آسم را در پي داشته، ريه ها به محيط سازگاري براي بروز سل تبديل مي شود.

7. چنانچه دود ترياك ريه را پر كرده باعث شود كه اكسپژن لازم به خون نرسد، تپش قلب، تنگي نفس، و دوران سر ايجاد مي شود. (آذرخش، 1334: 422)

8. از عوارض ديگر مي توان خشكي پوست، قرمز شدن، بالا رفتن حرارت پوست در نقاط مختلف بدن و شكننده شدن ناخنها و به طور كلي ضعف عمومي را نام برد.

مثال: زندگي نامه و مصاحبه باليني يك معتاد

عباس 26 سال داشت ـ در خانواده اي محروم در جنوب تهران به دنيا آمد ـ روابط او با ديگر اعضا خانواده نه تنها گرم و صميمي نبود؛ بلكه در خانواده اي طرد كننده زندگي مي كرد. ـ مرگ برادر بزرگ و عقب ماندگي ذهني خواهرش، او را سخت ناراحت كرده بودـ در تعدادي از دروس دوره راهنمايي ضعيف بود. اما علاقه بسياري به ورزش داشت؛ ولي خانواده او را از رفتن به باشگاه منع مي كرد ـ رابطه گرمي با شوهر خواهر خود داشت و گاهي از سيگارهاي حشيش دار او استفاده مي كرد. در سال سوم راهنمايي با 6 مورد تجديدي روبرو شد ـ همين امر موجب شد كه به هم سن و سالهاي خود روي آورد ـ اكثر دوستانش دچار انواع بزهكاري بودند و دزدي و اعتياد ميانشان رواج بسيار داشت. در 17 سالگي بعد از مردود شدن در سوم راهنمايي به سيگار وحشيش روي آورد و داماد خانه نيز به اين مساله دامن زد و عرصه را براي او باز تر كرد و او را براي به اين امر تشويق نمود...

مصاحبه باليني:

در مصاحبه باليني كه از عباس به عمل آمد، وي مضطرب و افسرده بود و با تكيه كلامهاي خاص خود صحبت مي كرد و تا حدودي تيكهاي عصبي در نقاط مختلف صورتش قابل مشاهده بود. البته از اعتياد خود اظهار ناراحتي مي كرد؛ ولي خود را در چنگال آن اسير مي ديد و مي گفت كه به هيچ عنوان نمي تواند آن را ترك كند. شخصيت مايل به نوروتيك او با گرايشهاي شديد و افسردگي از طرز و محتواي كلامش مشخص بود. با نااميدي صحبت مي كرد و خود را بازنده اي مي پنداشت. بازنده اي كه به علل مبهم نتوانسته است از چيزهايي كه ميخواسته برخوردار باشد. نااميدي شديدي نسبت به آينده و سردرگمي در زندگي را مطرح مي كرد. عين گفته او چنين است. گاه گاهي گيج گيجم رو هوام. به علاوه بيزاري نسبت به فعاليتهاي روزمره را عنوان مي كرد و خود به يكي از علائم افسردگي اش كه اختلال در خواب و كم اشتهايي است اشاراتي داشت.

روابط نادرست خانوادگي سبب شده كه داراي روحيه اي خجول و آن طور كه خودش مي گويد همواره از پايين بودن اعتماد به نفس در رنج باشد.

علل و انگيزه هاي اعتياد را مي توان در موارد ياد شده برشمرد:

1ـ زندگي در گذر جواني به زمزمه اي پايان ناپذير مي ماند، رازها و جاذبه هاي اين برهه از عمر آدمي به گونه اي است كه بسياري را به ورطه تباهي مي كشاند. نتايج بررسي ها نشان داده است كه 16% از معتادان كمتر از 19 درصد سن دارند و 28 درصد آنان بين 20 تا 24 سال، حدود 4% از معتادان در سنين 46 تا 50 سالگي و 3% از معتادان را افراد بين 51 تا 59 سالگي تشكيل مي دهند.

2ـ افراد سست عنصر و بي اراده

3ـ عوامل رواني و فشار عصبي

4ـ نابساماني هاي زندگي، بيكاري، فرار از مشكلات و عدم توانايي فرد از رو به رو شدن با مسائل اجتماعي

5ـ ماده اي است عده اي از افراد تصوري نادرست براي پيدا كردن آرزوهاي گم شده خود مي پندارند.

6ـ اختلالات خانوادگي و تضاد و كشمكش بين والدين

7ـ فراواني مواد مخدر و تهيه آسان آن

8ـ در نزد فرد معتاد، ترس و وحشت، بزدلي، جانشين شجاعت، شهامت و از خود گذشتگي مي شود.

اصلي ترين راه مبارزه با مواد مخدر و خشكاندن ريشه اعتياد، برچيدن زمينه و انگيزه اعتياد در نزد جوان است. آموزش عمومي و پيشگيري از اعتياد بايد به عنوان يك فرهنگ همگاني شود. و مقدم بر همه بايد با شناخت دقيق نيازهاي جوانان كه متاسفانه بيشتري شمار معتادان را تشكيل مي دهد به علل و ريشه هاي اعتياد پي برد. و خانواده به عنوان اساسي ترين واحد جامعه نقش به سزايي در دور نگه داشتن فرزندان از مواد مخدر را دارد.

تعريف طلاق

طلاق مهمترين عامل از هم گسيختگي ساختار بنيادي ترين بخش جامعه يعني خانواده است طلاق در لغت به معني رها شدن از عقد نكاح و فسخ كردن عقد نكاح بوده و پديده اي است قرار دادي كه به زن و مرد امكان ميدهد تا تحت شرايط پيوند زناشويي خود راگسيخته و از يكديگر جدا شوند.

طلاق بر انحلال يك ازدواج رسمي در زماني كه طرفين آن هنوز در قيد حياتند و بعد از آن آزادند تا دوباره ازدواج كنند دلالت مي كند. يا به عبارت ديگر طلاق شيوه نهادي شده اختياري پايان يك ازدواج است.

متفكران و جامعه شناسان طلاق را يكي از آسيبهاي اجتماعي به شمار آورده بالا رفتن ميزان آن را نشانه بارز اختلال در اصول اخلاقي و به هم خوردن آرامش خانوادگي در مجموع دگرگوني در هنجارهاي اجتماعي محسوب مي دارند.

انواع طلاق

1. طلاق رجعي: آن است كه بعد از طلاق و قبل از سر آمدن مدت عده مرد مي تواند بدون عقد به زن خود رجوع كند.

2. طلاق بائن: طلاقي است كه مرد بعد از طلاق حق رجوع به زن خود بدون عقد مجدد را ندارد.

3. طلاق خلع: به طلاقي مي گويند كه زن به شوهرش مايل نيست و با گرفتن مال يا بخشيدن كابين خود از شوهر مي خواهد تا او را طلاق دهد.

4. طلاق مبارات: آن است كه زن و شوهر كه از يكديگر بيزار شده اند در نتيجه، قرار مي گذارند كه زن قسمتي از مهر و كابين خود را به مرد ببخشد و طلاق بگيرد و مرد نيز از آنچه قبلاً به زن داده صرف نظر كند. بر خلاف طلاق خلع كه در آن زن براي تحقق طلاق مي تواند همه داراييش را ببخشد. در طلاق مبارات فقط مي تواند از مهريه خود صرفنظر كند.

طلاق در ايران

اگر در گذشته در باره طلاق و عواقب و پيامدهاي آن كمتر سخن رفته شايد يكي از دلايل اين باشد كه تعداد موارد طلاق به اندازه امروز نبوده است. زندگي اجتماعي امروزه طوري شكل گرفته كه بيش از پيش موجبات جدايي و تفرقه و از هم گستن پيوند هاي خانوادگي را فراهم آورده است. مجله نيوزويك مي نويسد: طلاق گرفتن در آمريكا به آساني تاكسي گرفتن است. تهديدهاي مختلف عليه خانواده در ايالات متحده آمريكا نيست به جاهاي ديگر شكل حادتري دارد.

افزايش طلاق منحصر به آمريكا نيست؛ بلكه اين پديده از بيماريها و آسيبهاي قرن معاصر است. شواهد نشان مي دهد هر جا فرهنگ غربي رسوخ بيشتر يافته، نرخ طلاق هم فزوني داشته است. در ايران نيز مانند ديگر جهان، طلاق سابقه اي طولاني دارد و مي توان گفت كه سابقه اين امر به نخستين روزهاي تشكيل خانواده و ايجاد جوامع انساني باز مي گردد. همچنين، ناگفته پيدا است كه در ادوار مختلف تاريخي براي طلاق در ايران مقررات و قوانين متعددي وجود داشته كه معرف نگرش جامعه نسبت به اين امر بوده است. از سوي ديگر، در بررسيهاي مختلف، طلاق به صورتهاي متعدد بررسي شده و ديدگاههاي متفاوتي نسبت به آن وجود داشته و دارد. به اين ترتيب دامنه اين موضوع بسيار گسترده است و طبعاً در فصل حاضر امكان بررسي و تجزيه و تحليل اين پديده وجود ندارد. بنابر اين فقط به بررسي چند آمار نمونه اكتفا مي شود.

مطالعه آماري طلاق در 6 سال مورد بررسي حاكي از آن است كه از سال 1365 تا سال 1370 بيشترين ميزان طلاق مربوط به سال 1370 (39336 مورد) و كمترين تعداد مربوط به سال 1367 (33114 مورد) بوده است.

ميزان وقوع طلاق را به شيوه ديگري نيز مي توان بررسي كرد و آن مقايسه نسبت طلاق به ازداوج در طي يك سال است. براساس جدول 1ـ12 نسبت طلاق به ازدواج در سالهاي 1365 تا 1370 به ترتيب 3/10،6/9،1/9،4/7،3/8 و 8/8 در صد بوده است. اين شاخص گوياي آن است كه نرخ طلاق نسبت به از دواج در سال 1368 با 4/7 در صد كمترين است. اين روند در سالهاي بعد تغيير مي كند؛ چنانچه در سال 1369 برابر 3/8 در صد و در سال 1370 برابر 8/8 در صد مي شود. مقايسه ارقام فوق، افزايش نسبت طلاق به ازدواج را در سالهاي مذكور نشان مي دهد.

براساس جدول 2ـ12 در مناطق شهري، استان هرمزگان با 6/18 در صد بالاترين ميزان طلاق و استان چهار محال بختياري با 7/1 درصد كمترين ميزان طلاق را در بين سالهاي 70ـ65 دارا بوده اند. در نقاط روستايي استان لرستان 7/17 درصد، با لاترين ميزان طلاق و استان كهكيلويه و بوير احمد و استان بوشهر با صفر در صد كمترين ميزان طلاق را داشته اند. در بين مناطق شهري و روستايي، استان تهران با 9/15 درصد بالاترين و استان يزد با 3/2 در صد كمترين ميزان طلاق را دارا بوده اند.

عواملي كه به افزايش احتمال وقوع طلاق كمك مي كند.

1. ازدواج در سنين پايين به ويژه در مناطق شهري؛

2. كوتاه بودن طول مدت آشنايي قبل از ازداوج؛

3. زندگي در خانواده هايي كه در آنها، والدين ازدواج موفقي نداشته اند؛

4. عدم تاييد ازدواج توسط خانواده، خويشاوندان و دوستان؛

5. عدم شباهت محلي و فرهنگي در سوابق زندگي زوجها:

6. داشتن مذهب متفاوت؛

7. داشتن عقايد و ديدگاههاي متفاوت مذهبي، اجتماعي و سياسي؛

8. عدم تفاهم زن و شوهر نسبت به ايفاي نقشها و وظايف خود؛

9. سابقه زندگي شهري؛

عواقب و پيامدهاي طلاق

عواقب و پيامدهاي احتمالي طلاق يا تاثير ضمني طلاق در پديده هاي رواني و اجتماعي را مي توان چنين برشمرد:

1ـ بزهكاري كودكان و نوجوانان، ناسازگاريها و رفتارهاي ضد اجتماعي آنان

2ـ فحشا به ويژه در نتيجه فقر و ناآگاهي

3ـ اعتياد زنان، مردان و كودكان و استفاده از كودكان در توزيع مواد مخدر و ديگر فعاليتهاي غير مجاز

4ـ پرخاشگري و ناسازگاري كودكان فراز از منزل و ولگردي آنان

5ـ افت تحصيلي، خودكشي زن يا شوهر و حتي كودكان

6ـ كاهش ميل به ازدواج در ديگر افراد خانواده به ويژه بچه هاي طلاق

7ـ اهمال و مسامحه والدين در تعليم و تربيت فرزندان، ايجاد آسيبهاي رواني و اجتماعي براي آنان

8 ـ فرزندان پسر طلاق در همانند سازي مردانه دچار اشكالات زيادي خواهند شد و در بسياري از موارد تمايلات هم جنس گرايانه از خود بروز مي دهند و اتكاي به نفس آنان نيز به شدت كم مي گردد. اصولاً ميزان افسردگي و خودكشي در آنان شيوع بيشتري پيدا مي كند.

9ـ بچه هاي طلاق با گذشت پنج سال به هيچ وجه نمي توانند ثبات هيجاني و عاطفي خود را به دست بياورند. از آنجا كه هستة مركزي شخصيت افراد به نظر بسياري از پژوهشگران روان شناسي در دوران كودكي شكل مي گيرد، اين گونه كودكان در بسياري از موارد دچار اختلالات شخصيتي خواهند شد.

10ـ و بالاخره بچه هاي طلاق آينده اي خوبي را براي خود تصور نمي كنند و اطمينان خود را به اركان زندگي از دست مي دهند و از آنجا كه عدم توجه خانواده را به مسايل و نيازهاي خود لمس مي نمايند. در آينده نسبت به افراد پيرامون خود و در مقياس بالاتر، اجتماع، به نوعي بي اعتنايي و بي توجهي كشيده مي شوند.

عواملي كه به كاهش احتمال وقوع طلاق كمك مي كند

1ـ ازدواج در سن 25 و بالاتر براي مردان و 20 سال و بالاتر براي دختران

2ـ مدت زمان لازم براي شناخت طرفين قبل از ازدواج به ويژه در شهرها

3ـ زندگي در خانواده هايي كه در آنها، والدين ازدواج موفقي داشته اند

4ـ تأييد ازدواج توسط خانواده، خويشاوندان و دوستان

5ـ شبيه بودن سوابق زندگي زوجها

6ـ دارا بودن مذهب يكسان

7ـ شركت در مراسم و مناسك مذهبي

8 ـ توافق زن و شوهر نسبت به تعهدات و نقشهاي خود

9ـ سابقة زندگي در مناطق روستايي

تعريف خودكشي

دست يافتن به تعريفي جامع و مانع براي خودكشي كار ساده اي نيست. ملاك كار اكثر كساني كه از خودكشي تعريف كرده اند، براساس «تعريف» دوركيم بوده است. دوركيم در سال 1897 تعريف زير را ارائه داد: «خودكشي به هر حالتي از مرگ اطلاق مي شود كه نتيجة مستقيم يا غير مستقيم عملي باشد كه شخص قرباني آن را انجام داده و از نتيجة عملش آگاه بوده است».

علل و انگيزه هاي خودكشي

تا كنون مطالب بسياري دربارة انگيزه هاي خودكشي نوشته شده است. غالباً دلايلي كه قربانيان خودكشي ارايه مي دهند به قدر كافي قابل درك است، اما به طور معمول هيچگاه اين مشكلات آن قدر با اهميت نيست كه خودكشي تنها چارة آن به نظر برسد.

به دست آوردن اطلاعات دربارة انگيزه هاي خودكشي غالباً مشكل است، زيرا مهمترين عامل دستيابي به اطلاعات يعني شخص قرباني در اختيار نيست تا بتوان از او سئوال كرد و از اين طريق به انگيزه هاي اقدام او پي برد.

بدين ترتيب، بايد گفت عوامل بسياري دست اندر كارند كه به عنوان مثال عواملي چون جنس، ازدياد سن، بيوگي، مجرد يا مطلقه بودن، نداشتن فرزند، تمركز جمعيت، اقامت در شهرهاي بزرگ، بالا بودن هزينه هاي زندگي، بحرانهاي اقتصادي، اعتياد، سابقة اختلافات خانوادگي در دوران كودكي، اختلال رواني و بيماريهاي جسماني را مي توان نام برد.

شخصيت و تجربه هاي مراحل اولية كودكي

عوامل فرهنگي

يگانگي اجتماعي

شرايط اقتصادي

تجدد طلبي (نوگراي)

خودكشي در ميان ملل مختلف جهان

خودكشي در جهان صنعتي

خودكشي در ايران

تا كنون مطالعة دقيقي دربارة خودكشي در كشور ما انجام نگرفته. زيرا آمار پزشكي قانوني و ديگر مراجع گويا نيست و تنها مطالب منتشر شده در برخي از روزنامه ها و مجله ها تا حدي به بررسي پديده خودكشي كمك مي كند.

علاوه بر آن، تعداد زيادي از خانواده هاي ايراني خودكشي افراد خانواده را كتمان مي كنند و آن را ننگ مي شمرند. در سال 1342 تحقيقي به وسيله خسرو خسروي انجام شد كه مأخذ اصلي بررسي وي مطالب روزنامه ها بود.

بر اساس اين تحقيق، از سال 1335 تا 1340 مجموعاً 568 نفر اقدام به خودكشي كرده بودند كه از اين عدد 367 نفر مرد و 176 نفر زن بودند ضمن اينكه از جنس و سن 25 نفر اطلاع درستي نبود.

در مقايسه با كشورهاي صنعتي، ميزان خودكشي، در ايران كمتر بوده هر چند در دو دهة اخير روندي رو به افزايش داشته است. مهمترين عاملي كه قضاوت دقيق را در اين مورد غير عملي مي سازد، نبود آمارهايي از نقاط مختلف كشور است. به علاوه، اگر آماري هم از طرف پزشكي قانوني اعلام شده، مربوط به شهر تهران است. طبق آمار سازمان بهداشت جهاني (جدول 1ـ 13) ميزان خودكشي در مردان 16 و در زنان 4 در هر ميليون نفر در سال 1987 بوده است كه اين آمار فزوني تعداد خودكشي در مردان را نسبت به زنان نشان مي دهد. بر اساس مجموع تحقيقاتي كه تا كنون انجام شده است.

علل و انگيزه هاي خودكشي را در ايران

1ـ اختلافات زناشويي و نامناسب بودن شرايط زندگي خانوادگي

2ـ ناراحتيهاي رواني، شكست در عشق و اختلالات رواني و شخصيتي

3ـ فقر، بيكاري، اعتياد و شرايط نامساعد اقتصادي

4ـ شرايط خاص زندگي شهري به ويژه شهرهاي بزرگ و صنعتي

5ـ از هم پاشيدگي و جدايي گروههاي اجتماعي

بر اساس گزارش مركز آمار ايران تعداد خودكشيها و مرگهاي اتفاقي در حوزه استحفاظي شهرباني جمهوري اسلامي ايران در طي سالهاي 1365 تا 1369 به شرح (جدول 2ـ13) بوده است.

منابع:

سایت اطلاع رسانی دانشنامه رشد :

www.daneshnameh.roshd.ir

سایت اطلاع رسانی آفتاب :

www.aftab.ir

سایت اطلاع رسانی تبیان :‌

www.tebyan.net

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

مي پسندم 76 نمي پسندم 0

اين مطلب در تاريخ: چهارشنبه 14 خرداد 1393 ساعت: 12:48 منتشر شده است
برچسب ها : :آسيب شناسي اجتماعي اعتياد چيست؟ تعريف آسيب شناسي اجتماعي رشته دانشگاهی روانشناسی روانشناسی مطالعه ناهنجاريها معتاد كيست؟ مقالات رشته روانشناسی مقالات روانشناسی مقاله آسيب شناسي اجتماعي درباره‌ی محمد طالبی,

نويسنده:مدیریت سایت

نظرات(8)

تحقیق و مقاله درباره افسردگی

بازديد: 405

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

افسردگی

افسردگیاختلالیاستکهبرتفکر،خلق،احساسات،رفتاروسلامتجسمیشماتأثیرمیگذارد.
پیشازاینعقیدهبراینبودکه « تمامآندرسرشماست » واگرواقعاًتلاشکنیدمیتوانیدخودراازآنرهاکنید. امروزهپزشکانمیدانندکهافسردگینوعیضعفنیستوشمابهتنهایینمیتوانیدآنرادرمانکنید. افسردگییکاختلالپزشکیبازمینهشیمیایییازیستشناسیاست .گاهیاوقاتیکزندگیپراسترسمحرکیبرایافسردگیمیشود. درسایرمواردبهنظرمیرسدکهافسردگیبدونیکعلتتعیینشدهمشخصوبطورخودبخودیرویمیدهد.

افسردگی،بدونتوجهبهعلتآنچیزیبیشازیکحالتمحزونویایکخمودگیدرآماتیکاست .

افسردگیمیتواندتنهایکباردرزندگیفرداتفاقبیفتد . بههرحالاغلببهصورتحملاتتکراریدرطولزندگیبادورههایبدونافسردگیدربینآنهااتفاقمیافتدیامیتواندوضعیتیمزمنباشدکهنیازمندیکدرمانپیوستهدرطیزندگیباشد.ایناختلالبیشاز۱۸میلیونآمریکاییرادرتمامسنینونژادهامبتلاکردهاست.
داروهاییکهدردسترسهستند،حتیدرموردافسردگیهایبسیارشدیدایمنومؤثرهستند. بادرمانمناسب،بسیاریازافرادیکهافسردگیشدیددارند،درعرضچندهفتهبهبودیمییابندومیتوانندبهفعالیتهایطبیعیروزانهخودبازگردند .
●● علایمونشانهها

● دونشانهشاخصافسردگیکهنشانههایکلیدیبرایتشخیصمحسوبمیشونددرزیرآوردهشدهاند .

● ازدستدادنعلاقهبهامورروزمرهطبیعی

شماعلاقهوخوشحالیخودرادرفعالیتهاییکهقبلاًازآنهالذتمیبردیدازدستمیدهید. اینمورد « بیلذتی » نامیدهمیشود .

● خلقافسرده

شمااحساسغمیاناامیدی،بیفریادرسیمیکنیدوامکانداردنوبتهایگریهداشتهباشیدازدیدپزشکانیاسایرمراقبینبهداشتیکهافسردگیراتشخیصمیدهند،علاوهبرمواردفوقبیشترعلائمونشانههاییکهدرزیرآوردهشدهاندنیزمیتوانددربیشترروزهاویاتقریباًهرروز،بهمدتحداقلدوهفتهدرفردوجودداشتهباشند .
● ختلالاتخواب

خوابزیادیامشکلاتحینخوابمیتواندعلامتیباشدمبنیبراینکهشماافسردههستید. بیدارشدندرنیمهشبیاصبحزودوناتوانیدربهخوابرفتندوبارهمعمولهستند .
● اختلالدرفکرکردنیامتمرکزشدن

ممکناستبرایتمرکزکردنیاتصمیمگرفتندچارزحمتشویدومشکلاتیباحافظهخودداشتهباشید .

● کاهشوزنیاوزنگیریقابلتوجه

کاهشیاافزایشوزنووزنگیرییاکاهشوزنبدونتوجیهمیتواندنشاندهندهافسردگیباشد .
● پرخاشگرییاکاهشحرکاتبدن
ممکناستبیقرار،پرخاشگر،تحریکپذیروزودرنجبهنظربرسید. یاممکناستاینطوربهنظربرسدکهکارهایتانراباسرعتآهستهانجاممیدهیدوبهسوالاتبهآهستگیوباصداییکنواختپاسخمیدهید .
● خستگی
ممکناستاحساسکسالتوفقدانانرژیراتقریباًهرروزداشتهباشید . ممکناستصبحهنگامبهاندازهزمانیکهدرشبقبلبهرختخوابمیرفتیداحساسخستگیکنید .
● اعتمادبهنفسپایین
ممکناستاحساسبیارزشیکنیدواحساسگناهشدیدداشتهباشید .
● کاهشعلاقهبهفعالیتجنسی
اگرپیشازظهورافسردگیازنظرجنسیفعالباشید،ممکناستکاهشقابلتوجهیدرسطحعلاقهخودبهداشتنارتباطجنسیاحساسکنید .
● افکارمرگ
ممکناستدیدگاهمنفینسبتبهخود،موقعیتخودوآیندهخودداشتهباشید . ممکناستافکارمرگ،مردنوخودکشیداشتهباشید .
افسردگیمیتواندشکایاتجسمیگستردهایرانیزمانندخارشعمومی،تاریدید،افزایشتعریق،دهانخشک،مشکلاتگوارشی) سوءهاضمه،یبوستواسهال( سردردوکمردردایجادنماید .
کودکان،نوجوانانوبالغینممکناستبهطورمتفاوتیبهافسردگیواکنشدهند. دراینگروههاممکناستنشانههااشکالمختلفداشتهباشدیابادیگروضعیتهاپوشاندهشود .
●● انواعاصلیافسردگیشاملمواردزیراست :
● افسردگیاساسی
ایننوعازاختلالخلقبیشازدوهفتهپایدارمیماند . نشانههامیتواند،شامل : احساسعظیمغموسوگ،ازدستدادنعلاقهوخوشحالیدرفعالیتهاییکهمعمولاًبرایتانلذتبخشاستواحساسگناهوبیارزشیباشد. ایننوعافسردگیمیتواندباعثکمخوابی،تغییراشتها،خستگیشدیدومشکلشدنتمرکزشود. فسردگیشدیدمیتواندخطرخودکشیراافزایشدهد.
● دیستایمی Dysthymia
نوعخفیفترامامداومترافسردگیاست. ایننوعحداقلدوسالواغلببیشاز۵سالدواممیآورد. علایمونشانههامعمولاًناتوانکنندهنیستندودورههایدیستایمیمیتواندبادورههایکوتاهمدتاحساسطبیعیبودنجابهجاشود. ابتلابهدیستایمیشمارادرخطربیشتربرایافسردگیاساسیقرارمیدهد .
● اختلالاتتطابقی
اگرفردیکهمحبوبشماستفوتکند،شغلتانراازدستبدهیدیاتشخیصسرطانبرایشماگذاشتهشودبسیارطبیعیاستکهاحساسفشار،غم،عصبانیتیالبریزشدنکنید . درنهایتبسیاریافرادباپایاناسترسهایزندگیبهحالتاولیهبازمیگردند. امابعضیخیر،اینچیزیاستکهبناماختلالتطابقیخواندهمیشود. زمانیکهپاسخشمابهیکحادثهیاواقعیتپراسترسباعثایجادعلائمافسرگیمیشود . بعضیافراددرپاسخبهیکحادثهمنفرددچاراختلالتطابقیمیشوند. بهنظرمیرسداینمشکلدردیگرانازترکیبیازعواملاسترسزاریشهدارد. اختلالتطابقیمیتواندحادباشد) کمتراز۶ماهدوامبیاورد( یامزمنباشد) بهمدتطولانیتریباقیبماند( .
پزشکاناختلالاتتطابقیرابراساساینکهعلایمونشانههایاولیهبهصورتافسردگییااضطرابباشندطبقهبندیمیکنند .
● اختلالاتدوقطبی
داشتندورههایعودکنندهافسردگیوسرخوشی)مانیا = شیدایی( مشخصکنندهاختلالدوقطبیاست.ازآنجاکهاینوضعیتاحساساترادرهردوسرطیف)قطبها( درگیرمیکند،اختلالدوقطبییااختلال A افسردگیشیدایینامیدهمیشود . شیداییبرقضاوتاثرمیکندوباعثگرفتنتصمیماتغیرهوشمندانهمیشود . بعضیافرادمراحلیازافزایشخلاقیتونوآوریدرطیمرحلهشیداییدارند. تعدادحملاتهرحملهدرهریکازقطبهاممکناستمساوینباشد .
بعضیافرادممکناستچندینحملهافسردگیپیشازمرحلهشیداییداشتهباشندیابالعکس. ● اختلالاتخلقیفصلی
اختلالاتخلقیفصلیشکلیازافسردگیاستکهبهتغییراتفصلوفقدانتماسباآفتابمربوطاست . ممکناستباعثبروزسردرد،تحریکپذیریوسطحپایینانرژیشود .
بسیاریافرادباافسردگیعلایماضطرابراهمنشانمیدهند . اضطرابیکهبعدازسن۴۰سالگیایجادشوداغلببهافسردگیمربوطاستتایکمشکلمستقل .
● علتها
هیچعلتمنفردیبرایافسردگیوجودندارد. اینبیماریغالباًشکلخانوادگیدارد . کارشناسانمعتقدندکهیکحساسیتژنتیکیدرترکیبباعواملمحیطیماننداسترسیابیماریجسمیمیتواندباعثایجادیکعدمتعادلدرموادشیمیاییمغزبانامنوروترانسمیترهاشودکهموجبافسردگیمیشود . بهنظرمیرسدعدمتعادلبینسهنوروترانسمیتر سروتونین،نوراپینفرینودوپامین باافسردگیمرتبطباشد.
دانشمندانکاملاًنمیدانندکهچگونهعدمتعادلدرنوروترانسمیترهامیتواندعلائمونشانههایافسردگیراایجادکند. بهطورقطعمشخصنیستکهآیاتغییراتنوروترانسمیترهاعلتافسردگیاستیانتیجهآن .

دانشگاه علوم پزشکی بوشهر

●● عواملیکهباافسردگیمربوطهستندشاملمواردزیراست :
● ارث : محققینچندژنراکهممکناستبااختلالاتدوقطبیمربوطباشندرامشخصکردهاند،آنانبهدنبالژنهاییمیگردندکهباسایراشکالافسردگیمرتبطباشند . اماهمهافرادیکهسابقهفامیلیافسردگیرادارندبهایناختلالدچارنمیشوند .
● استرس : وقایعپراسترسزندگی،بهویژهازدستدادنیاتهدیدبهازدستدادنیکفردمحبوبباشغلمیتواندمحرکافسردگیباشد .
● داروها : استفادهطولانیمدتازبرخیداروهامانندداروهاییکهجهتکنترلفشارخوناستفادهمیشوند،قرصهایخوابیاقرصهایجلوگیریازبارداریمیتوانندعلائمافسردگیرادربعضیافرادایجادکنند .
● بیماریها : ابتلابهیکبیماریمزمن،مثلبیماریقلبی،سکتهمغزی،دیابت،سرطانیاآلزایمرباعثمیشودکهشمادرخطربیشتریبرایافسردگیقراربگیرد. مطالعاتیکارتباطثابتنشدهبینافسردگیوبیماریقلبیرانشانمیدهد . افسردگیدربسیاریافرادیکهحملهقلبیداشتهانداتفاقمیافتد . افسردگیدرماننشدهمیتواندشمارادرخطربیشتریبرایمرگدرسالهایاولپسازسکتهقلبیقراردهد . ابتلابهکمکاریتیروئیدحتیاگرخفیفباشدهممیتواندباعثبروزافسردگیشود .
● شخصیت : صفاتشخصیتیخاصیماننداعتمادبهنفسپایینووابستگیشدید،بدبینیوحساسیتدربرابراسترسهامیتواندشمارامستعدافسردگینماید .
● افسردگیپساززایمان : احساسخفیفناراحتیکهمعمولاًچندروزتاچندهفتهپساززایماناتفاقمیافتددرمادرانمسئلهشایعیاست. دراینزمانممکناستاحساسناراحتی،عصبانیت،اضطراب،تحریکپذیریوکاهشظرفیتکنید. فرمشدیدتریاز baby blues افسردگیپساززایماننامیدهمیشودکهآنهمتازهمادرانراگرفتارمیکند .
● الکل،نیکوتینوسوءاستفادهازمواد : کارشناسانتصورمیکردندافرادافسردهالکل،نیکوتینوداروهایتغییردهندهخلقرابهعنوانراهیبرایکاهشافسردگیاستفادهمیکنند . امادرواقعاستفادهازاینموادمیتواندباافسردگیواختلالاظطرابیمرتبطباشد .
● رژیمغذایی: کمبودهایاسیدفولیکوویتامین B۱۲میتواندباعثایجادنشانههایافسردگیشود. سطوحپایینهردومادهمغزیباپاسخضعیفتریبهداروهایضدافسردگیهمراههستند .
● عواملخطر
افسردگیتمامسنینوتمامنژادهارامبتلامیکند. میزانافسردگیدرمیانافرادمتأهل،بخصوصمردانمتأهلوافرادیکهارتباطاتطولانیمدتدارندکمتراست. اینمیزاندربینافرادمطلقهوکسانیکهتنهازندگیمیکنندبیشتراست . احتمالعدمتشخیصافسردگیدرافرادسنبسیاربیشتراست .
زناندوبرابربیشازمردانافسردگیراتجربهمیکنند. گرچهمرداناحتمالکمترینسبتبهزنانبرایافسردگیدارند،ایناختلالبین۳تا۴میلیونمردآمریکاییرامبتلاساختهاست. تفاوتهایجنسیتیتاحدیمیتواندناشیازعللبیولوژیکمثلهورمونهاوتغییراتمتفاوتسطحوروترانسمیترهاباشد .
● چهوقتبایدبهدنبالتوصیهپزشکیرفت
اگرعلاقهکمیبهفعالیتهایلذتبخشدرخوداحساسمیکنید،اگراحساسغم،ناامیدی،خستگییابیارزشیمیکنیدواگرعاداتخوابوخوراکشمابهمیزانزیادیتغییرکرده،پزشکخودراببنیدتامشخصکنیدکهآیاافسردگیداریدیاخیر. اگرکسیرامیشناسیدکهشخصاتافسردگیرانشانمیدهد،اوراتشویقبهدریافتکمککارشناسانهکنید .
● غربالگریوتشخیص
برایتشخیصافسردگی،پزشکمعاینهبالینیشامل: آزمایشاتیبرایردکردنوضعیتهاییکهمیتوانندعلایمتقلیدکنندهافسردگیراایجادکنندانجامدهد .
اگرپزشکشماعلایمافسردگیشدیدرامیبینیدیابهاحتمالخودکشیمشکوکاستمیتواندشمارابهمتخصصروانپزشکارجاعکندیاحتیبستریفوریراتوصیهکند .
پزشکیاروانپزشکتشخیصافسردگیرابراساسعلائمونشانههایمشخصبیماریبعلاوهحضورعلائمونشانههاییکهمعمولاًهمراهباافسردگیهستندمیگذارند.
● عوارض
افسردگییکبیماریجدیاستکهمیتواندآثاروخیمیبرفردوخانوادهبهجاگذارد. افسردگیدرماننشدهمیتواندمنجربهمارپیچنزولیناتوانی،وابستگیوخودکشیشود. میزانخودکشیدرمردان۴برابربیشتراززناناست،گرچهزنانبیشتراقدامبهخودکشیمیکنند. میزانخودکشیپساز۷۰سالگیدرمردانافزایشمییابد،واینمیزانپساز۸۵سالگیبیشتراست .
علایمهشدارخاصیمیتواندنشاندهندهافسردگیشدیدواحتمالخودکشیباشند. باجدیتهردرمانیرابرایپیشگیریازخودکشیبهکارگیریدحتیاگرفردتحتدرمانافسردگیاست. اگرهریکازعلائمخطرزیررامشاهدهکردیدبایکپزشکیادرمانگاهروانیتماسبگیرید. ▪ (pacing ) آرامش،رفتارپرخاشگرانه،تغییراتخلقیزیادوبیخوابیبرایچندشبمتوالی.
▪ تهدیدیاعملبهآسیبجسمییاخشونت .
▪ تهدیدیاصحبتدرموردمرگیاخودکشیمانند: A دیگربرایماهمیتندارد@ یا A دیگرنیازینیستبیشازایننگرانمنباشی .
▪ افتفعالیتهاوارتباطات .
▪ کارهاییمانندخداحافظیبادوستان،نوشتنوصیتنامهیا ... .
▪ بهبودناگهانیخلقپسازیکدورهافسردگی .
▪ رفتارخطرناکغیرطبیعیمانندخریدیاحملاسلحهیارانندگی ... .
● درمان
ساختداروهایضدافسردگیوداروهایتثبیتکنندهخلقدرمانافسردگیرابهبودبخشیدهاست. داروهامیتوانندعلائمافسردگیرابرطرفکنندودربسیاریازانواعبیماریتبدیلبهخطاولدرمانشدهاند. رواندرمانیهممیتواندبخشیازدرمانباشدکهبهشماکمکمیکندبامشکلاتدائمیخودکهافسردگیراتحریکمیکندیابهآندامنمیزندکناربیایید. ترکیبیازداروهاویکدورهکوتاهرواندرمانیدرصورتیکهافسردگیخفیفیامتوسطداشتهباشید،معمولأبادارویادرمانالکتروشوکآغازمیشود. بهمحضاینکهبهترشویدرواندرمانیمیتواندمؤثرترواقعشود.
پزشکانعموماًافسردگیرادردومرحلهدرمانمیکنند. درمانحادداروییبهبرطرفکردنعلائمتاآنجاکهشمااحساسخوببودنپیداکنیدکمکمیکند. بهمحضاینکهعلائمتانبرطرفشود،رماننگهدارندهمشخصاًبامدت۶تا۱۲ماهبرابپیشگیریازعودادامهدادهمیشود.
حتیاگراحساسمیکنیدحالتانخوباستوبهفعالیتهایمعمولتانبازگشتهاید،بسیارمهماستکهداروهایتانرامصرفکنید. درافرادبسیاریکهیکحملهداشتهاند،حملهمجددافسردگیاتفاقمیافتد،اماادامهدرمانبهمدتحداقل۶ماهبهمیزانزیادیخطرعودفوریراکممیکند،اگردربیشازدوموردحملهقبلیافسردگیداشتهاید،امکانداردکهپزشکتاندرمانطولانیمدتباضدافسردگیهاراپیشنهادبدهد .
●● مراقبتازخود
● باآغازدرمانضدافسردگیشماهمچنانبایدبهطورروزانهکنترلشویددراینجاچندرهنمودآوردهشدهاست .
▪ مرتبأپزشکخودراببینید: پزشکپیشرفتشماراارزیابیمیکند،شماراحمایتوتشویقمیکندوداروهایشمارادرصورتلزومتعدیلمیکند.
▪ داروهایخودرادریافتکنید: پیداکردنداروییکهبرایشمابهترینباشد،ممکناستنیازبهچندینبارامتحانداشتهباشد. امکانداردچندهفتهطولبکشدتانتیجهراببینید. وقتیاحساسبهتربودنکردیدهمبهمصرفداروهایتانهمانگونهکهتوصیهشدهاستادامهدهید.
▪ تنهانمانید: سعیکنیددرفعالیتهایطبیعیشرکتکنید .
▪ ازخودمراقبتکنید: یکرژیمسالمداشتهباشیدومیزانمناسبیخوابوورزشداشتهباشید . ورزشمیتواندبهدرمانبعضیاشکالافسردگی،برطرفشدناسترسوآرامشدنشماکمککند.
▪ ازالکلوداروهایتفریحیپرهیزکنید: سوءاستفادهازالکلوداروهاازبهبودشماجلوگیریمیکندیاسرعتآنراکندمینماید.

همانطورکهانسانسرتاپاشادمی‌شود،دچاراندوههمهجانبههممی‌گردد.

- چهوقتبهپزشکمراجعهکنیم؟
- احساسغم،نگرانی،یابیهودگیمداومدارید.
- بهخودکشیفکرمی‌کنید.
- روابطوفعالیت‌هائیکهشادی‌بخشبودندلذتخودراازدستداده‌اند.
- نمی‌توانیدبخوابید،زیادمی‌خوابید،یاصبحخیلیزودقدممی‌زنید.
- احساسغممی‌کنیدودرتمرکز،یادآوری،وتصمیم‌گیریدچاراشکالشده‌‌اید.
- دچارگریه‌هایدوره‌ایشده‌اید.

- افسردگینشانهٔچیست؟
همانطورکهانسانسرتاپاشادمی‌شود،دچاراندوههمهجانبههممی‌گردد. غصهوغمازدستدادنعزیزی،ونیزگرفتاری‌هایفردیمثلطلاقیابیکارشدنبخشیاززندگیانساناست. افسردگیناشیازاینشرایط)حتیبه‌مدتچندینماه( چیزیطبیعیاست.
اگراعتمادبهنفسخودراازدستداده‌ایدیاباهرتنشروانیازپادرمی‌آئید،ممکناستگرفتارافسردگیشوید. افسردگیممکناستعلتجسمانینیزداشتهباشد. محققاندریافته‌اندکهبسیاریازافراددچارافسردگیشدید،اغلبدچارعدمتعادلدرموادشیمیائیمغزهستند.

- درمانافسردگی
علتهرچهباشد،راه‌هائیبرایکاهشافسردگیوجوددارد.
احساسگناهنکنید. اگرافسردگیشماناشیازاحساساشتباهاست،سرزنشکردنخودکمکینمی‌کند. البتهبهعهدهگرفتناشتباهمهموناراحتیباآنهمراهاست،امااحساسگناهیاشرمندگیشدیدخودشخصراعاملاصلیقلمدادمی‌کند.
برنامهمنظمیداشتهباشید. چرخهٔخواب - بیداریخودراتنظیمکنید. درطولروزچرتنزنیدتاتنظیمبرنامهٔخوابوبیداریآسان‌ترشود. بیشترکارکنید،چوناعتمادبهنفسشمارازیادترمی‌کند. امااگردرآنواحددرسهجاکارمی‌کنید،آنراکمکنید،چونتنشروانیراتشدیدمی‌کند.
صبحانهٔمناسببخورید. یکفنجانقهوهٔشیرینممکناستافسردگیرادوبرابرکند. شکروکافئینکمتربخورید. کسانیکهاین‌هاراکنارگذاشته‌اندظرفچندروزتغییراثرآنرادرخوداحساسکرده‌اند.
الکلنخورید. برخلافاثرکوتاهمدتالکلدرایجادنشاط،دربلندمدتباعثافسردگی ‌می‌گردد.
ورزشکنید. ورزشاثرضدافسردگیخوبیدارد. به‌طورمنظمبهورزشیکهبرایتانمناسباستبپردازید.
دانشتانرازیادکنید. کتاب‌هایمناسبدربارهٔافسردگیوراه‌هایمبارزهباآنبخوانید.
کمترتلویزیوننگاهکنید. تماشایتلویزیوناثررخوت‌زاداردوافسردگیراتشدیدمی‌کند. رخوتوکمبودتحرکیکیازعلائماولیهافسردگیاست. تماشایزیادتلویزیوندرمانافسردگیرامشکلمی‌کند.
سیگارنکشید. سیگارکشیدننیزباعثتشدیدافسردگیمی‌شود. بهتراستآنراترککنید. اگرنمی‌توانید،ازپزشککمکبگیرید. ترکسیگاربهدرمانافسردگیکمکزیادیمی‌کند. تصمیم‌هایمشکلنگیرید. درهنگامیکهدچارافسردگیهستید،تصمیم‌هایسختنگیرید. تصمیمبهتغییرشغل،ازدواجوطلاقرابهبعدازدورانافسردگیموکولکنید. بهبودازافسردگیطولمی‌کشدونبایدتغییرسریعراانتظارداشت.
ازبوهاکمکبگیرید. تحقیقاتنشاندادهاستکهرابطهٔقویونزدیکیبینبویائیوهیجانوجوددارد. حتیمقادیرکمعطرمی‌تواندامواجمغزیراتغییردهد. مثلاًعطرگلیاسعملاًتحرکفردافسردهرابالامی‌برد.
وقتیافسردگیازبیننمی‌رود. اگرباهمهٔاینهاهنوزافسردههستید،بازکارهایدیگریمی‌توانیدبکنید. برایانجامهریکازمواردزیرازپزشکخودراهنمائیبخواهید.
داروهایتانراتغییردهید. برخیداروهایضدفشارخون،ضدحساسیت،واستروئیدکهبرایآسمتجویزمی‌شودممکناستافسردگیراتشدیدکنند. پرکارییاکمکاریغدددرونریز،مثلتیروئید،نیزمی‌تواندباعثافسردگیشود. ازپزشکخوددربارهءتغییراینداروهاکمکبخواهید.
مشاورهروانیکنید. یکدرمانگرمتخصصمی‌تواندمشکلاتشمارابررسیکندوروابطیراکهبهکاهشافسردگیکمکمی‌کندبرقرارکند. درمانگرهایرفتاریروش‌هایمنفیتفکرورفتارراکهباعثافسردگیمی‌شوندتغییرمی‌دهند.
داروبخورید. پزشکممکناستبرایشمادارویضدافسردگیتجویزکند. دونوعدارویمعروفضدافسردگیسهحلقه‌ای‌هاومهارکننده‌هایمونوآمیناکسیداز (MAOI) هستند. داروهایدیگرینیزوجوددارندکهعوارضجانبیاینهاراندارند.
ویتامین B بخورید. تحقیقاتاخیرنشاندادهاستکهافزایشویتامین‌های B۲,B۱و B۶اثرداروهایضدافسردگیسه‌ حلقه‌ایرادرسالمندانبیشترمی‌کند. ولیمثلهردارویدیگر،ویتامین‌هارانیزبایدبانظرپزشکمصرفکرد. خوردنمقادیرزیادویتامین B۶می‌تواندسمیشود.

انواعافسردگی

احساساتافسردگیشماكاملاًشخصیومنحصربهخودشمامی‌باشد،اماپزشك،مشاورویاسایرمتخصصینرشتهروانشناسییاروانپزشكیمی‌توانندبینانواعبیماریهابراساسعلتایجادآنها،علایمشانومدتزمانطولكشیدنشانتمایزقابلشوند.
طبقه‌بندیافسردگی
خفیف، ‌متوسط،شدید
افسردگیخفیف: درافسردگیخفیف،خلقپایینممكناستایجادشودوبعدازمدتیازبینبرود. اینبیماریاغلببعدازیكواقعهاسترس‌زابروزمی‌كند. شخصممكناستبهغیرازاحساسخلقپایین،احساساضطرابونگرانیهمداشتهباشد. تغییردرنحوهزندگی،اغلبتمامآنچیزیاستكهبرایدرمانایننوعافسردگیلازماست.
افسردگیمتوسط: درافسردگیمتوسط،خلقپایینطولكشیدهوباقیمی‌ماندوشخصدچارعلایمجسمینیزمی‌گردد. گرچهاینعلایمازفردیبهفرددیگرفرقمی‌كند. درچنینمواردی،فقطتغییردرنحوهزندگیبهندرتباعثبهبودیمیشودونیازبهدرمانداروییهموجوددارد.
افسردگیشدید: افسردگیشدیدیكبیماریتهدیدكنندهزندگیمی‌باشدكهدارایعلایمشدیدیمی‌باشد. بیماردچارعلایمومشكلاتجسمی،هذیان‌هاوتوهماتشدهومراجعهبهپزشكدراولینفرصتازاهمیتزیادیبرخورداراست.
سایراصطلاحاتافسردگی
سایراصطلاحاتیكهبطوررایجدرپزشكیبرایتوصیفانواعافسردگیبكارمیروندعبارتنداز: افسردگیواكنشی،افسردگیدرون‌زاد،افسردگیعصبی، ‌افسردگیروانی،افسردگیدوقطبی،افسردگییكقطبی،افسردگیتهییجی،افسردگیتاخیری،افسرده‌خویی،افسردگیپنهان،افسردگیعضوی،افسردگیراجعبهكوتاهمدتوافسردگیمفصلی.
افسردگیواكنشی: پزشكانازاصطلاحافسردگیواكنشی (Reactive Depression) دردومورداستفادهمی‌كنند. درمورداول،بهافسردگی‌هاییكهبهعلتیكحادثهاسترس‌زاایجادشدهاست،واكنشیاطلاقمیشودكهمدتاینافسردگی‌هاهممعمولاًزیادنیست. چنینافسردگی‌هاییرامی‌توانبهصورتیكپاسخطبیعیتشدیدیافتهدرمقابلناملایماتزندگینیزدرنظرگرفت.
انجاممشاوره،حمایتخانواده،كنترلاسترسوبعضیازاقداماتعملی،ممكناستتمامآنچیزهاییباشندكهبرایدرماناینبیماریلازمهستند.
بااینحال،یكحادثهاسترس‌زامی‌تواندباعثشروعافسردگیشدیدیشودوافرادیكهمستعدبهاینبیماریهستندمی‌توانندبعدازشروعبیماریشان،زندگیپراسترسیراداشتهباشند. درصورتوقوعچنینوضعیتی،بسیارمشكلاستكهدقیقاً‌ بگوییمكهاینافسردگی،واقعاًواكنشیبهاسترسبودهاست.
اصطلاحواكنشافسردگیراهمچنینبرایمواردیكهیكشخصهنوزمی‌تواندبهموقعیتهایاجتماعیواكنشنشاندادهوازآنلذتببردنیزبكارمی‌برند.
افسردگیدرون‌زاد: افسردگیدرون‌زاد: (Endogenous Depression) بدونهیچدلیلیایجادمیشود. اینافسردگیمعمولاًشدیدبودهوبیماراحتمالاًدچارعلایمجسمیافسردگیهمچونازدستدادناشتهاوكاهشوزن،صبحخیلیزودازخواببیدارشدن،بدترشدنخلقدرهنگامصبحوكاهشمیلجنسی،می‌باشد. ایننوعافسردگیمعمولاًفقطبادرمان،بهبودمی‌یابد.
اشكالیكهاستفادهازایننوعروشهابرایتوصیفانواعافسردگیوجودداردایناستكههمینعلایمبیماریمی‌توانددربعضیافرادبهعلتحوادثاسترس‌زاایجادشود. بعلاوه،فقطبخاطراینكهشماقادرنیستیدكهروییكحادثهاسترس‌زاانگشتبگذاریدوانرامشخصنماییدكهباعثبروزافسردگیشدهاستبهاینمعنینیستكهچنینحادثهاسترس‌زاییوجودنداشتهاست.
افسردگیعصبی: اصطلاحافسردگیعصبی (Neurotic Depression) برایتوصیفنوعخفیفیازافسردگیبكارمی‌رودكهدرآن،دربعضیروزهاحالبیمارخوباستودربعضیروزهاحالشبدمیشود. چنینبیمارانیمعمولاًعصرهابیشتراحساسافسردگیمی‌كنند. درچنیننوعیازافسردگی،بیمارممكناستشبهادربخوابرفتنمشكلداشتهباشدودرنیمه‌هیشبهمازخواببیدارمیشود،امااینافرادصبح‌هایزودبیدار
نمی‌شوند. بعضیازاینبیمارانبیشازحدمی‌خوابندوبعضینیزاحساسمی‌كنندكهبیشترازمعمولتحریك‌پذیرشده‌اند.
افسردگیروانی: افسردگیروانی (Psychotic Depression) یكافسردگیشدیدبودهوبیمارانیكهبهچنینافسردگیدچارمیشوندبهعلایمجسمیآننیزمبتلاشدهوممكناستارتباطشانراباواقعیتازدستبدهند. آنهاممكناستبههذیانهاویاتوهماتنیزدچارشوند. بیمارانمبتلابهافسردگیروانیهمیشهبهدرمانپزشكینیازدارند.
افسردگیدوقطبی: افسردگیدوقطبی (Bipolar Depression) نامدیگربیماریشیدایی- افسردگی)مانیك- دپرسیو( می‌باشد. افرادمبتلابهبیماریشیدانی- افسردگیدربعضیمواقعدچارخلقبالاهستندودردوره‌هایینیزبهخلقپاییندچارمی‌شوندكهمی‌تواندافسردگیآنخفیفویاشدیدباشد. وقتیچنینبیمارانیدرحالتخلقبالا(شیدانی)قراردارندآنهااحتمالاًاحساسخوشحالیوسرخوشیدارند،بهخوابوخوراككمترازحدمعمولنیازدارندواحساسمی‌كنندكهحالعمومی‌شانخیلیخوباست. آنهادرچنینمواقعیدارایانرژیزیادیمی‌باشند،خیلیسریعوتندحرفمی‌زنندواحساسمی‌كنندكهانگارافكاردرمغزآنهادرحالمسابقهدادنهستند. قضاوتآنهامختلفوبدشدهوممكناستدچارهذیانهاویاتوهماتنیزبشوندامااینهذیانهاوتوهماتباآننوعیكهدرافسردگیروانیدیدهمیشودفرقداردومحتوایآنهابسیارمثبت‌تراست. درچنینمواقعیبعضیازبیمارانفكرمی‌كنندكهخیلیپولدارهستندوآدممعروفیشده‌اندویااینكهازقدرتزیادیبرخوردارند. اینخلقبالانیزهمانندخلقپایینمی‌تواندبهبیمارآسیببرساند. گاهیاوقاتقضاوتهاینادرستوتوهماتآنهامنجربهایجادمسایلمالیمیشود. دربعضیموارد،اینبیمارانخرجهاوولخرجی‌هایزیادیانجاممی‌دهند.
افسردگییكقطبی: افسردگییكقطبی (Unipolar Depression) اصطلاحیاستكهبرایتوصیفافسردگی‌ایكهدراكثریتافرادایجادمیشودبكارمی‌رودونشان‌دهندهایناستكهدرایننوعافسردگی،فقطخلقپاییندیدهمیشودوخلقبالادرآنرخنمی‌دهد.
افسردگیتهییجی: افسردگیتاخیری (Retarded Depression) نیزتوصیفعلایمنوعیافسردگیاستكهفرآیندهایجسمیوذهنیبیمار،كندوآهستهشدهواشكالدرتمركزحواسنیزاغلبوجوددارد. وقتیكهاینبیماریخیلیشدیدمیشود،بعضیازاینافرادحتینمی‌توانندحركتكرده،حرفبزنندویاغذابخورند.
افسردهخویی: اصطلاحافسردهخویی (Dysthymia) بهافسردگیخفیفوطولكشیدهاطلاقمی‌گردد. پزشكاندرمواردیكهدریكدورهدوسالهبهمدتبیشازدوماه،افسردگیدرفردیایجادشود،چنینتشخیصیرامطرحمی‌سازند. علایماصلیاینبیماران،تردیدوبی‌تصمیمیوكمشدنباعثطبعمی‌باشد. درچنینبیمارانی،رواندرمانیممكناستبهترازدارودرمانیجواببدهد.
افسردگیپنهان: افرادمبتلابهافسردگیپنهان (Masked Depression) اظهارمی‌دارندكهاصلاًاحساسافسردهبودنندارند)حتیباوجودیكهسایرعلایمافسردگیرادارامی‌باشند(. درچنینافرادیممكناستقبلازاینكهتشخیصافسردگیدادهشود،آزمایشاتومعایناتمتعددیبرایپیداكردنمشكلشانانجامشود. علایمجسمیمثلدردسینهیامشكلاتخوابیدناینبیماریبامصرفداروهایضدافسردگیبهبودمی‌یابد.
افسردگیعضوی: افسردگیعضوییاارگانیك (Organic Depression) نامیاستكهبهنوعیافسردگیدادهشدهاستكهبهعلتیكبیماریجسمیویامصرفبعضیازداروهاایجادشدهاست.
افسردگیراجعهكوتاهمدت: اصطلاحافسردگیراجعهكوتاهمدت (Brief Recurrent Depression) بهنوعیازافسردگیگفتهمیشودكهافسردگیشدیدفقطبهمدتچندروزایجادمیشودوسپسبرطرفمی‌گردد.
افسردگیفصلی: اصطلاحافسردگیفصلیبهنوعیافسردگیگفتهمیشودكهبهعلتكمتابیدننورخورشیددرروزهایكوتاهزمستانایجادمی‌گردد. اینبیمارانممكناستمیلزیادیبهخوردنچیزهایشیرینویاشكلاتداشتهباشندودرطیماههایزمستان،نیازآنهابهخوابیدنافزایشمی‌یابد.

افسردگی‌ واعتیاد: كاربردمقیاس‌ SCL۹۰درسنجش‌ میزان‌ افسردگی ‌ معتادانخودمعرف‌ به‌ مراكزترك ‌اعتیادوبازپروری‌

اعتیادبه‌ موادمخدروالكلبیماری‌ دوره‌ای‌ یامزمنی‌ است‌ كه‌ توسطسایقی‌ نابهنجاروممتدبرای‌ برخی‌ نوروتروپهامشخص‌ می‌شود . اگرسوژه‌ ازماده‌ مخدركه‌ به‌ آن‌ معتادشده‌ محروم‌ گردد،حالت‌ نیازدراوروبه‌ تزایدخواهدگذارد.

مقاله‌ حاضربااستعانت‌ ازمباحث‌ نظری‌ واطلاعات‌ تجربی‌ به‌ دست‌ آمده‌ ازبررسی‌ تأثیرات‌ اختلالات‌ همراه‌ (كوموربیدیتی‌)،نظیرافسردگی ‌وبرخیمتغیرهای‌زمینه‌ای‌ بررفتاراعتیادیوتمایلات ‌به‌ سوءمصرف‌ مواددرمعتادان‌ خودمعرف‌ به‌ مراكزترك‌ اعتیادوبازپروری‌ تهران‌،می‌كوشدضمن‌ آزمون‌ (تست‌)تجربی‌ مدل‌ نظری‌ ارایه‌ شده‌ ازسوی‌برخی‌ ازصاحب‌ نظران‌ معاصر(گلانتز۱۹۹۶،هارتل‌ ۱۹۹۶،كسلر۱۹۹۳،سودنسن ‌ ۱۹۹۶،نلسون‌ ۱۹۹۶،ساندرزوفیلیپس ‌ ۱۹۹۴ودیگران)درخصوص‌ نقش‌ اختلالات‌ همراه (‌ Comorbidity)،نظیراضطراب‌،افسردگی‌،اختلال‌ دوقطبی‌،اختلال‌ سلوك‌ واختلال‌ شخصیت‌ ضداجتماعی‌ ونظایرآن‌ دررفتاراعتیادی‌ وآمادگی‌ جهت‌ سوءمصرف‌،به‌طوراخص‌ به‌ سنجش‌ میزان‌ افسردگی‌ ازطریق‌ كاربردآزمون‌ SCL۹۰درنمونه‌ای‌ ازمعتادان‌ خودمعرف‌ به‌ مراكزترك‌ اعتیادوبازپروری‌ درتهران‌ دردومقطع‌ زمانی‌ قرنطینه‌ ومرحله‌ اصلی‌ بازپروری‌ بپردازدومیزان‌ تمایل‌ به‌ سوءمصرف‌ رابراساس‌ آزمون ‌ APSدرآنان‌ دردومقطع‌ زمانی‌ فوق‌ بسنجد.
باكاربردروش‌ پیمایشی‌ وبااستفاده‌ ازتكنیك‌ پرسشنامه‌ ومصاحبه‌ از۱۵۳معتادنگهداری‌شده‌ درمراكزبازپروری‌ وترك‌ اعتیاددرتهران‌ - كه‌ به‌ طریق‌ نمونه‌گیری‌ طبقه‌ای (‌ (Stratified بادقت‌ احتمالی‌ مطلوب‌(d=۰/۰۵)وضریب‌اطمینان ‌%۹۵( t=۱/۹۶%)انتخاب‌ شده‌ بودند - اطلاعات‌ موردنیازجمع‌آوری‌ شد.
براساس‌ نتایج‌ به‌ دست‌ آمده‌ به‌ رغم‌ كاهش‌ نسبی‌ درمیزان‌ افسردگی‌ ورفتاراعتیادی‌ آزمودنی‌هادرمرحلهٔاصلی‌ بازپرورینسبتبهمرحلهقرنطینه‌،میزان‌ بیماری‌ افسردگی‌ وتمایلات‌ به‌ سوءمصرف‌ مواد)آمادگی‌ به‌ اعتیاد( همچناندرآنان‌ بالابوده‌ است‌.
ازطرفی‌،براساس‌ نتایج‌ به‌ دست‌ آمده‌،ازكاربردالگوی‌ تبیینی‌ تحلیلی‌ واستفاده‌ ازرگرسیون‌ چندمتغیره‌ وتحلیل‌مسیر،می‌توان‌ استدلال‌ كردكه‌ میل‌ به‌ مصرف‌ موادمخدردرمعتادان‌ خودمعرف‌ به‌ مراكزترك‌،متأثرازعوامل‌ متعددی‌ است‌ كه‌ درشبكه‌ای‌ ازروابطعلی‌ بایكدیگربه‌ سرمی‌برندوكل‌ تغییرات‌ آن‌ رامجموع‌ متغیرهایی‌ كه‌ علت‌ درنظرگرفته‌ شده‌اندنشان‌ می‌دهند. دراین‌ الگوسندروم‌ افسردگی‌،سابقه‌ اعتیاد،نوع‌ ماده‌ مخدرمصرفی‌، SES وسابقه‌ ترك‌ اعتیادبرتمایلات‌ فردبه‌ سوءمصرف‌ ورفتاراعتیادی‌ تاثیرمی‌گذارد. این‌ یافته‌ ضمن‌ تائیدمدل‌ هایی‌ كه‌ برتاثیرات‌ اختلالات‌ روانی‌ درگرایش‌ به‌ سوءمصرف‌ تاكیدمی‌كنند،ضرورت‌ توجه‌ به‌ آزمون‌ مدل‌های‌ آلترناتیوراتوصیه‌ می‌كند.
اعتیادبه‌ موادمخدروالكل]۱[ بیماری‌ دوره‌ای‌ یامزمنی‌ است‌ كه‌ توسطسایقی‌ نابهنجاروممتدبرای‌ برخی‌ نوروتروپهامشخص‌ می‌شود . اگرسوژه‌ ازماده‌ مخدركه‌ به‌ آن‌ معتادشده‌ محروم‌ گردد،حالت‌ نیازدراوروبه‌ تزایدخواهدگذارد. سندرم‌ ابستیننس‌ یاپرهیز]۲[كه‌ دراثرمحرومیت‌ سوژه‌ ازماده‌مخدرحادث‌ می‌شودغالبابااختلالات‌ جسمی‌ وروحی‌ همراه‌ است‌ (كوركینا [۳]،تسیومیكو [۴]،كوسودا [۵]،۱۱۵:۱۹۸۹) مثلاالكلیسم‌ مزمن‌ (اتیلیزم‌)بانیازغیرقابل‌ مقاومت‌ دربرابرالكل‌ وباظهوروابستگی‌روانی‌ وجسمانی‌ نسبت‌ به‌ الكل‌ وبراساس‌ سیندروم‌ پرهیزنمایان‌ می‌گردد.
برخی‌ ازموادمخدرها،اعتیادهای‌ خاصی‌ ایجادمی‌كنندكه‌ باتوسعه‌ وگسترش‌ داروسازی(فارماكولوژی‌)،برمقداراین‌ موادافزوده‌ می‌شود؛امادراین‌ میان‌،بیش‌ ازهمه‌ می‌توان‌ به‌ موادافیونی‌ نظیرتریاك‌،مرفین‌،دیامرفین‌ یاهروئین‌،پانتوپون‌ یاانوپون‌،كدئین‌ یامتیل‌ مرفین‌ وهمچنین‌ به‌ مشتقات‌ مرفین‌ نظیرتری‌مه‌ پریدین‌ یاپرومدول‌ اشاره‌ كرد. داروهای‌ خواب‌آورنیزمی‌توانندایجاداعتیادكنندمثلاباربیتوریك‌هاوبرخی‌ موادتحریك‌ كننده‌ نظیركافئین‌،آمفتامین‌ یافنامین‌،متامفتامین‌ یاپروتئین‌ خصلت‌ وابسته‌ كننده‌ واعتیادآوردرمصرف‌ كننده‌ دارند. (ال‌. اس‌. دی‌ L.S.D ۲۵)،كه‌ سابقابه‌صورت‌ داروی‌ محرك‌ استعمال‌ می‌شد،اینك‌ به‌ عنوان‌ ماده‌ مخدرموردمصرف‌ پیداكرده‌ است‌. این ‌ماده‌ كه‌ تأثیری‌ نشاطآوردارد،اعتیادآوراست‌ ومصرف‌ آن‌،چون‌ سایرموادتوهم‌زا،به‌ ایجادحالت‌ روان‌ پریشی‌،حالات‌ اوهامی‌،خطای‌ بصری‌ وایده‌های‌ هذیانی‌ منجرمی‌شوداین‌ اختلالات‌ اغلب‌ ممكن‌ است‌ خصلتی‌ قطعی‌ وبرگشت‌ ناپذیرپیداكنند.
درصورتی‌ كه‌ فردمعتادازماده‌ مخدری‌ كه‌ مصرف‌ می‌كنددورشوددچارعوارض‌ روحی‌ وجسمی‌ گوناگون‌ همراه‌ باسردرد،ضعف‌ وعلایم‌ عصبی‌ ـنباتی‌ می‌شودودرنقاطمختلف‌ بدن‌ احساس‌ دردمی‌كند،یادلش‌ می‌خواهدبدون‌ علت‌ به‌ زیرگریه‌ بزند. درمواردی‌ نیزحالت‌ تهوع‌،اسهال‌،افسردگی‌وتحریك‌پذیری‌ درفردظاهرمی‌گردددراین‌ حالت‌ است‌ كه‌ فردمعتادزمین‌ وزمان‌ رابه‌ هم‌ می‌زندتاموادیاماده‌ موردنیازرابه‌ دست‌ آورداو،دراین‌ احوال‌،قادربه‌ انجام‌ هركاری‌ می‌شودوحتی‌ ممكن‌ است‌ دست‌ به‌ جنایت‌ هم‌ بزندواكنش‌ های‌ افسردگی‌ اغلب‌ بابیقراری‌ ودلهره‌ همراه‌ است‌ و،درمواردی‌ نیز،تمایل‌ به‌ خودكشی‌ وآرزوی‌ مرگ‌ درمعتادفزونی‌ می‌گیرد. خطاهاواشتباهات‌ بصری‌ ـحسی‌ همراه‌ باتوهم‌ وتیرگی‌ شعوردرفردآشكارمی‌شودكه‌،به‌ زعم‌ برخی‌ ازروانپزشكان‌،این‌ مواردرادردرمان‌ معتادان‌ به‌ موادمخدرحتمابایدمدنظرداشت(كوركینا،تیومیكو،كوسووا،۱۹۸۹ :۱۲۰ـ۱۲۱)
● طرح‌ وبیان‌ مسأله‌:
كوموربیدیتی]‌۶[ یااختلال‌های‌ همراه‌ درمطالعات‌ همه‌گیرشناختی]‌۷[ وسبب‌شناختی]۸[‌ اعتیادوسوءمصرف‌ موادبیش‌ ازپیش‌ موردتوجه‌ محققان‌ وصاحب‌نظران‌ مسایل‌ اعتیادقرارگرفته‌ است‌.
این‌ تحقیقات‌ نشان‌ داده‌اندكه‌ اختلال‌های‌ مصرف‌ موادمخدردراغلب‌ مواردبراساس‌ مشاهدات‌ بالینی]‌۹[ بابرخی‌ ازاختلالات‌ روانی‌،نابهنجاری‌ هاونابسامانی‌ های‌ روحی‌،عاطفی‌،خلقی‌ ورفتاری‌،نظیراختلال‌ سلوك‌ واختلال‌ شخصیت‌ ضداجتماعی [‌۱۰]،اختلال‌ دوقطبی [‌۱۱] ،اختلالات‌ افسردگی [‌۱۲]،اختلالات‌اضطراب [‌۱۳]،ضربه‌ واختلال‌ فشارروانی‌ پس‌ ازآسیبی [‌۱۴]،احساس‌ ازخودبیگانگی [‌۱۵]،احساس‌ بی‌قدرتی [‌۱۶] ونظایرآن‌ همبستگی‌ وهمخوانی‌ دارند ( بروین [‌۱۷] ۱۹۹۲،وین‌استاین [‌۱۸] ۱۹۹۳،برونر [۱۹] ۱۹۹۶،كیدروف [‌۲۰] ۱۹۹۶،كوهن [‌۲۱] ۱۹۹۱،كسلر [۲۲] ۱۹۹۶،نلسون [‌۲۳] ۱۹۹۶،گلاسنی‌ وكامینر[۲۴] ۱۹۹۲،سوندسن [‌۲۵] ۱۹۹۸،كلارك‌ وهجندوس [‌۲۶] ۱۹۹۷).
یكی‌ ازاختلال‌های‌ همراه‌ كه‌ دراعتیادواختلال‌های‌ مربوطبه‌ سوءمصرف‌ موادمخدر،روان‌گردان‌هاوالكل‌ دیده‌ می‌شود،اختلالات‌ مربوطبه‌ افسردگی‌ است. گرچه‌ دراغلب‌ تحقیقات‌،افسردگی‌ به‌ عنوان‌ شایع‌ترین‌ اختلال‌ همراه‌ دراعتیادمطرح‌ است‌،برخی‌ ازمحققان‌ وصاحب‌نظران‌ (هیل [‌۲۷] ۱۹۹۱،ساندرز [۲۸] ۱۹۹۴وفیلیپس [‌۲۹] ۱۹۹۶و (افسردگی‌ راهم‌ یكی‌ ازعلت‌های [‌۳۰] گرایش‌ به‌سوءمصرف‌ وهم‌ معلول‌ ویكی‌ ازپیامدهاوآثار [۳۱] سوءمصرف‌ عنوان‌ نموده‌اند.
مطالعات‌ وتحقیقات‌ همه‌گیرشناسی‌ این‌ ملاحظات‌ بالینی‌ رابه‌ اثبات‌ رسانده‌اندكه‌ اختلال‌های‌مصرف‌ موادمخدرمعمولابااختلال‌ افسردگی‌ هم‌ درنوجوانی‌ وهم‌ دربزرگسالی‌ همراه‌ است ) گرین‌بام [‌۳۲] ۱۹۹۶،كسلر۱۹۹۴،اندروز [۳۳] ۱۹۹۳ودیگران).
ازطرفی‌،كیدروف ( ‌ ۱۹۹۶) ونلسون ( ‌ ۱۹۹۶) عنوان‌ كرده‌اندكه‌ وجودیك‌ نوع‌ اختلال‌،نظیرافسردگی‌،درمعتادان‌ به‌ الكل‌ وموادمخدرملاك‌ تشخیصی‌ مهمی‌ برای‌ انواع‌ اختلالات‌ دیگرخواهدبود. ازاین‌ رو،شیوع‌ گسترده‌ این‌ همبودی‌ تلویحات‌ ضمنی‌ بسیاری‌ داردوافرادمعتاددرعمل‌،علاوه‌ براعتیاد،بابیماری‌ های‌ همراه‌ مواجهه‌ بوده‌اند،ولذانیازمنددرمان‌های‌ بیشترومراقبت‌های‌ بالینی‌ وپزشكی‌ دقیق‌تروطولانی‌تری‌ هستندكه‌ نه‌ تنهاسیربالینی‌ آنان‌ راوخیم‌،حادوبدجلوه‌ می‌دهد،بلكه‌دوره‌ درمان‌ راطولانی‌ترمی‌سازد (اشمیت [‌۳۴] وبیگلو [۳۵] ۱۹۹۶).
گرچه‌ پیوندوهمراهی‌ اختلالات‌ همراه‌ (كوموربیدیتی‌) ،نظیرافسردگی‌ بااعتیاد [۳۶]،ازلحاظتجربی‌ وبالینی‌ به‌ اثبات‌ رسیده‌ است‌،امادلیل‌ آن‌ همانطوركه‌ برخی‌ محققان‌ (كسلر۱۹۹۵،خانتزیان [‌۳۷] ۱۹۹۷و ) متذكرگردیده‌اندروشن‌ نیست‌.
درمتون‌ جدید،مربوطبه‌ سوءمصرف‌ واختلالات‌ روانی ( ‌ Meyer, Glantz, Hartel, ۲۰۰۲)امروزه‌ سه‌ الگودرخصوص‌ پیوستگی‌ میان‌ اعتیادواختلال‌های‌ همراه‌ مطرح‌ است‌:
الف‌ ـاختلال‌های‌ روانی‌ كه‌ به‌ سوءمصرف‌ موادمنجرمی‌گردند؛
ب‌ ـسوءمصرف‌ مواد (اعتیاد ) كه‌ به‌ پیدایش‌ اختلال‌های‌ روانی‌ می‌انجامد؛
ج‌ ـعوامل‌ خطرسازمشتركی‌ كه‌ منجربه‌ هردومی‌گردند.
مطالعات‌ وتحقیقات‌ انجام‌ شده‌ نشان‌ دهنده‌ نوعی‌ حمایت‌ ازهریك‌ ازالگوهای‌ فوق‌الذكراست‌. به‌ هرحال‌،اغلب‌ محققان‌ براین‌ اصل‌ تاكیدمی‌كنندكه‌ ارتباطمیان‌ اختلال‌ مصرف‌ موادمخدرواختلال‌های‌ روانی‌،نظیرافسردگی‌،نسبت‌ به‌ آنچه‌ كه‌ درهریك‌ ازاین‌ الگوهامطرح‌ شده‌ است‌پیچیده‌تر،تبادلی‌تروچندعاملی‌تراست‌.
اخیراگلانتز [۳۸]،واینبرگ [‌۳۹] ومینر [۴۰] (۲۰۰۲) ازالگوی‌ چهارمی‌ سخن‌ رانده‌اندكه‌ سه‌ الگوی‌ پیشین‌ رابه‌ یكدیگرپیوندمی‌دهدوبرای‌ هریك‌ ازمواردبروزبیماری‌ های‌ همراه‌ توضیحی‌ وتفسیری‌ دارد.بنابراین‌ الگو،دربرخی‌ ازافراد،سوءمصرف‌ موادوآسیب‌ روانی‌ خاص‌ همراه‌ یكدیگررشدمی‌كنند. ازطرفی‌،هریك‌ گام‌های‌ سبب‌ شناختی‌ دیگری‌ راازطریق‌ تعامل‌های‌ چندگانه‌ تشدیدمی‌كند،احتمال‌تداوم‌ هردوراافزایش‌ می‌دهدوپیامدوعواقب‌ هردوراوخیم‌ترمی‌سازند (Glantz, Weinberg Miner, ۲۰۰۲: ۱۴-۱۶). باوجودآنكه‌ همبستگی‌ های‌ میان‌ مصرف‌ موادمخدرودیگراختلال‌های‌روانی‌،نظیرافسردگی‌ بسیارقوی‌ هستند،معهذابایددراستنباطات‌ علی‌ خوددراین‌ خصوص‌ محتاطبود. یك‌ دلیل‌ آن‌ این‌ است‌ كه‌ متغیرهای‌ مشخص‌،بویژه‌ عوامل‌ ژنتیكی‌،وسایرعوامل‌ زیست‌شناختی‌ دربسیاری‌ ازمطالعات‌ وتحقیقات‌ تجربی‌ موردسنجش‌ واندازه‌گیری‌ قرارنگرفته‌اند. بسیاری‌ ازتحقیقات‌ ومطالعات‌ برگزارش‌های ‌ گذشته‌نگر درباب‌ شروع‌ زمانی‌ اختلال‌هاتكیه‌ می‌كنندكه‌ می‌تواندسوگیرانه‌ وغیردقیق‌ باشدمضافاآنكه‌ نشانگان‌ وپیش‌نشانه‌هایی‌ كه‌ برای‌ تشخیص‌ اختلالات‌ بالینی‌لازم‌ هستندبروزمی‌كنندازطرفی‌،هم‌ گرایش‌ بهسوءمصرف‌ موادمخدروهم‌ حالت‌های‌ مخصوص‌ به‌ترك‌ موادتوأماًاختلال‌های‌ روانی‌ خاصی‌ رابروزمی‌دهندكه‌ به‌ پیچیدگی‌ امرخصوصادرفرایندهای‌ درمان‌ ومداخلات‌ بالینی‌ می‌افزاید.
مقاله‌ حاضردرپرتونتایج‌ یك‌ تحقیق‌ پیمایشی [۴۱] برروی‌ معتادان‌ خودمعرف‌ ودستگیرشده‌ درمراكزترك‌ اعتیادوبازپروری‌ تهران‌ وباهدف‌ سنجش‌ میزان‌ افسردگی‌ درآنان‌ به‌ عنوان‌ یك‌ اختلال ‌همراه‌ تحریروتنظیم‌ گردیده‌ است‌ (محسنی‌ تبریزی‌،وثوقی‌،بررسی‌ وضعیت‌ معتادین‌ درمراكزبازپروری‌ تهران‌،۱۳۷۶)

دراین‌ تحقیق‌،وضعیت‌ بیماری‌ افسردگی‌ درآزمودنی‌ های‌ دارای‌ سابقه‌ سوءمصرف‌ دردومرحله‌ بازپروری‌ یعنی‌ مرحله‌ قرنطینه‌ ومرحله‌ اصلی‌ بازپروری‌ بررسی‌ ومیزان‌ آن‌ سنجیده‌ شده‌ است‌.همچنین‌ حالات‌ افسردگی‌ درآزمودنی‌های‌ معتادبرحسب‌ متغیرهایی‌ نظیرطول‌ مدت‌ اعتیاد،نوع‌ ماده‌ مصرفی‌،سن‌،( SES( Socio - Economic Status ،منشاءجغرافیایی‌ وسابقه‌ ترك‌ اعتیادبررسی‌ وسنجیده‌ شده‌ است‌.
● مبانی‌ نظری‌ وتجربی‌ تحقیق‌:
باعنایت‌ به‌ ارتباطمعنی‌دارمیان‌ اختلالات‌ همراه‌،نظیرافسردگی‌،اضطراب‌،اختلال‌ دوقطبی‌ واختلال‌ شخصیت‌ ضداجتماعی‌ ونظایرآن‌ بااعتیاد،دربخش‌ مربوطبه‌ مباحث‌ نظری‌ وتجربی‌ نخست‌ مختصرابه‌ تشریح‌ وتوصیف‌ سندروم‌ افسردگی‌ پرداخته‌ می‌شودوسپس‌ مبانی‌ تجربی‌ موضوع‌ مرورمی‌شود.
الف‌:سندروم‌ افسردگی‌:
سندروم‌ افسردگی‌ ازانواع‌ سندروم‌های‌ پسیكوپاتولوژیك‌ است‌ كه‌ درآن‌ حالات‌ وتظاهرات‌ كلینیكی‌ نشانگریك‌ حالت‌ غمگینی‌،دلتنگی‌،بی‌تحركی‌ وآشفتگی‌ ادراك‌ است‌ دراختلال‌ افسردگی‌ ،فردغالبادرگوشه‌ای‌ بی‌حركت‌ می‌نشیندوحالت‌ ونگاهی‌ مغموم‌ وبیروح‌ دارد. دراین‌ بیماری‌،بیماربه‌ نقطه‌ای‌ خیره‌ می‌شود،به‌ پرسش‌هاغالبانامفهوم‌ پاسخ‌ می‌دهداغلب‌،گرفته‌ وغمزده‌ است‌ وناله‌ وفغان‌ سرمی‌دهد. حالت‌ افسردگی‌ اغلب‌ باایده‌های‌ هذیانی‌ خصوصابااحساس‌ بی‌اعتمادی‌ به‌ خود،عدم‌ اعتمادبه‌ نفس‌،ناتوانی‌ وفتور،خودرابی‌مقدارشمردن‌،وآسیب‌ وگزندونفی‌ وانكارهمراه‌ است‌.
هنگامی‌ كه‌ افسردگی‌ عمیق‌ می‌شودمی‌توان‌ سیمپتوم‌ موسوم‌ به‌ بی‌هوشی‌ روانی‌ دردناك‌ راملاحظه‌ كردوآن‌ زمانی‌ است‌ كه‌ بیماران‌ به‌ عاطفه‌ دوست‌ داشتن‌ واحساس‌ بی‌اعتنامی‌شوندودرموردمحیطاطراف‌ خودعكس‌العمل‌ نشان‌ می‌دهنددرمرحله‌ افسردگی‌ مالیخولیایی‌،كه‌ درآن‌ بیماردچارخلق‌ وخوی‌ گرفته‌ وكندی‌ فرایندهای‌ همخوانی‌ ووقفه‌ حركتی‌ است‌،بااحساس‌ اندوه‌ عمیق‌ ودلهره‌ همراه‌ است‌. بیماران‌،دراین‌ مرحله‌،همه‌ چیزرابه‌ رنگ‌ تیره‌ می‌بینندواحساس‌ حقارت‌ پیدامی‌كنندوقیافه‌ای‌ مشخص‌ دارند:حالی‌ دردمندانه‌،صورتی‌ بی‌ حال‌ ومنجمدباچشمانی‌ اندوهگین‌ وپس‌ نشسته‌ وگوشه‌های‌ لبهاآویزان‌.
درافسردگی‌ خفیف‌،بیماراغلب‌ می‌گریددرمواردحادبیماری‌،این‌ روش‌ تسكین‌ دردازبین‌می‌روددرچنین‌ حالاتی‌،بیماران‌ اظهارمی‌دارندهمه‌ چیزدرباطن‌ آنهافلج‌ شده‌ است‌. دراین‌ بیهوشی‌روانی‌ دردناك‌،بیماران‌ احساس‌ گذشته‌ خودرابه‌ اطرافیان‌ ازدست‌ می‌دهندوازاین‌ حیث‌ رنج‌می‌كشنددراین‌ حالت‌،آنان‌ خودرابدوبیهوده‌ وبی‌طرف‌ می‌پندارندوزندگی‌ درنظرشان‌ پوچ‌ وبی‌مقدارجلوه‌ می‌كندوافكارخودكشی‌ به‌ ذهنشان‌ راه‌ می‌یابدبه‌ همین‌ علت‌،بایدآنهارادربخشهای ‌مراقبت‌ ویژه‌ بستری‌ كرد.
فكردرعارضه‌ افسردگی‌ دچاروقفه‌ وركودمی‌شودوبااشكال‌ تداعی‌ همراه‌ است‌ بیماران‌ باصدای‌ آهسته‌ گفتگومی‌كنندوكم‌ حرف‌ می‌شوندبه‌ سؤالات‌ جواب‌ نمی‌دهندو،درصورت‌ اضطرار،به‌ گفتن‌ آری‌ یانه‌ قناعت‌ می‌كنندبندرت‌ قادرندجمله‌ای‌ راتمام‌ كنندوبین‌ كلمات‌ وعبارات‌ مكث‌های‌طولانی‌ دارند. ازاینكه‌ نمی‌توانندافكارشان‌ رامتمركزسازندناله‌ سرمی‌دهنددراوج‌ افسردگی‌ ممكن‌ است‌ دچاراختلالات‌ تفكربه‌ شكل‌ هذیانی‌ (اتهام‌ بستن‌ به‌ خود،خودرامجرم‌ انگاشتن‌،هیپوكندری‌،سندروم‌ كوتار) شوند (محسنی‌ تبریزی‌،۱۳۷۲ : ۱۷۰).
وقفه‌های‌ حركتی‌ باكم‌ تحركی‌ خودرانشان‌ می‌دهد؛بیماران‌ ازرختخواب‌ دل‌ نمی‌كنندوبسختی‌ازخواب‌ بیدارمی‌شوند؛حوصله‌ هیچ‌ كاری‌ راندارندومدت‌ هادرهمان‌ حال‌ افسردگی‌ می‌مانندودرهیجانات‌ خودغرق‌ می‌شوند.
سندروم‌ افسردگی‌ اغلب‌ بااضطراب [‌۴۲] همراه‌ است‌ بیماردرآن‌ حالت‌ نگران‌ وبی‌قرارمی‌شودودست‌ هاایش‌ رابه‌ هم‌ می‌پیچدوباصدای‌ بلندآه‌ می‌كشد (افسردگی‌ همراه‌ بابی‌قراری‌ ) زمانی‌ كه‌اضطراب‌ درحالت‌ افسردگی‌ نمایان‌ می‌شودممكن‌ است‌ به‌ بی‌ قراری‌ روانی‌ وحركتی‌ منجرگردد. درآن‌حال‌،بیمارعادت‌ به‌ پرسه‌ زدن‌ می‌یابدوباالتماس‌ وزاری‌ تقاضای‌ كمك‌ می‌كندواظهارمی‌داردكه‌دیگرقادرنیست‌ دردورنجش‌ راتحمل‌ كند. حتی‌ ممكن‌ است‌ به‌ خودزخم‌ هم‌ بزندیاسرخودرابه‌دیواربكوبدوبرای‌ خودكشی‌ تلاشهای‌ مأیوسانه‌ای‌ به‌ عمل‌ آورد [۴۳] (همان‌،ص‌ ۱۷۱).
دیكسترا [۴۴] حالات‌ افسردگی‌ مفرطراباخصوصیات‌ زیرمشخص‌ می‌كند:
ـماندن‌ دریك‌ وضعیت‌ روحی‌،فكری‌ ورفتاری‌ ثابت‌ به‌ طوردائم‌ وپایدار (مدت‌ هافرددروضعیت‌ روحی‌ ورفتاری‌ ثابتی‌ قراردارد)؛
ـبدبینی‌ مفرطبه‌ همه‌ چیز؛
ـگوشه‌گیری‌ وانزوا؛
ـبی‌اشتهایی‌؛
ـعدم‌ تحرك‌ وفعالیت‌؛
ـعدم‌ تمایل‌ به‌ شركت‌ درجمع‌؛
ـگذراندن‌ اوقات‌ فراغت‌ به‌ بطالت‌ وبدون‌ هدف‌ درخلوت‌ خود؛
ـدرفكرفرورفتن‌ وبه‌ نقطه‌ای‌ خیره‌ شدن‌؛
ـعدم‌ رسیدگی‌ به‌ ظاهرخود (لباس‌،آرایش‌،استحمام‌،نظافت‌ و ...)؛
ـبی‌تفاوتی‌ به‌ هرآنچه‌ درپیرامون‌ است‌؛
ـدرجمع‌ نبودن‌ به‌ طورفكری‌،دركی‌،شناختی‌ واحساسی‌؛
ـفرارازخانه‌ یامدرسه‌ (درنوجوانان‌)؛
ـناخشنودی‌ ازروابطجنسی‌ (درمتأهلان‌)؛
ـاحساس‌ ناتوانی‌ وفتور؛
ـرفتارجنسی‌ غیرعادی‌؛
ـبشدت‌ كسی‌ رارنجاندن‌ یاازكسی‌ رنجیدن‌؛
ـناتوانی‌ درایجادارتباطبادیگران‌؛
ـغمگینی‌ وغم‌ زدگی‌ مفرطهمراه‌ باآه‌ وناله‌ وگریه‌؛
ـبی‌نظمی‌ مفرطدربرنامه‌ خواب (خواب‌ كم‌ یاخواب‌ زیاد)
ـبی‌نظمی‌ مفرطدربرنامه‌ غذایی‌ ( پرخوری‌ یاكم‌ خوری‌)؛
ـكم‌ حرفی‌؛
ـشك‌ وتردیدوعدم‌ باورنسبت‌ به‌ هرچیزی‌؛
ـاحساس‌ خستگی‌ ودرماندگی‌؛
ـبروزرفتارهای‌ تند،سریع‌،غیرارادی‌ وبدون‌ دلیل‌؛
ـنافرمانی‌ ،سركشی‌ وعدم‌ اطاعت‌؛
ـعدم‌ وقت‌شناسی‌؛
ـدروغ‌گویی‌؛
ـتمایل‌ به‌ دزدی‌؛
ـپنهان‌كاری‌؛
ـاحساس‌ بی‌یاوری‌ وناامیدی‌ مفرط (دیكسترا،۱۹۸۵ :۱۷۶ - ۱۷۸).
ب‌ : مبانی‌ تجربی‌
تحقیقات‌ متعددی‌ نشان‌ داده‌اندكه‌ چگونه‌ اعتیادبه‌ موادمخدروالكل‌ - مخصوصادرشكل‌الكلیسم‌ مزمن‌ - به‌ فسادتدریجی‌ شخصیت‌،نابسامانی‌های‌ روانی‌ واختلالات‌ رفتاری‌ منجرمی‌شود. دگرگونی‌ محسوس‌ خلق‌ وخوی‌ معتادرفته‌ رفته‌ نمایان‌ می‌شودوبااختلالات‌ حافظه‌ وافت‌ ظرفیت‌ كاروازبین‌ رفتن‌ روحیه‌ مشخص‌ می‌شود. دراین‌ حالت‌،بیماربه‌ خشونت‌ ودروغ‌ می‌گرایدورفتارغیراجتماعی‌ پیدامی‌كند (كوركینا،تسیومیكو،كوسودا،۱۹۸۸: ۱۱۶).
تحقیق‌ پیمایش‌ ملی‌ درباب‌ بیماری‌ های‌ همراه [‌۴۵] (NCS) درایالات‌ متحده‌ امریكانشان‌ داده‌ است‌كه‌ بالغ‌ بر۴۰درصدكسانی‌ كه‌ نشانه‌های‌ افسردگی‌ رادردوران‌ زندگی‌ خودداشته‌اندواجدنشانه‌های‌اختلال‌ مصرف‌ موادمخدردردوران‌ زندگی‌ خودنیزبوده‌اند. ازطرفی‌،بیش‌ از۲۶درصدازكسانی‌ كه‌ پیشینه‌ اختلال‌ مصرف‌ موادمخدرداشته‌اند،ازملاك‌های‌ تشخیصی‌ سندروم‌ افسردگی‌ درگذشته‌ خودبرخورداربوده‌اند. درمطالعات‌ متعددانجام‌ شده‌ دربرخی‌ جوامع‌ درخصوص‌ نوجوانان‌،رابطه‌ میان‌افسردگی‌ واعتیاد (اختلال‌ مصرف‌ مواد) مشاهده‌ شده‌ است‌ (بوكستاین [‌۴۶]،گلسنی‌وكالینر،۱۹۹۲). بااین‌ حال‌،تشخیص‌ زمان‌ شروع‌ این‌ اختلال‌ دشواراست‌. ازسوی‌ دیگر،به‌ علت‌ تأثیرات‌ افسرده‌سازبرخی‌ ازموادمخدرومحرك‌،تعیین‌ یك‌ توالی‌ خاص‌ بسیاردشواراست (كلارك‌ونیبرز [۴۷]،۱۹۹۶).
ازطرفی‌،هرچندافسردگی‌ می‌تواندمستقل‌ ازمصرف‌ موادمخدرظاهرشودوشایدبتوان‌ ثابت‌كردكه‌ عاملی‌ خطرسازبرای‌ اعتیادواختلال‌ مصرف‌ موادمخدراست‌،امابایددانست‌ كه‌ افسردگی‌ به‌مثابه‌ اختلالی‌ ثانوی‌ نیزمی‌تواندمطرح‌ گردد،به‌ طوری‌ كه‌ درباره‌ برخی‌ بیماران‌ درابتلابه‌ افسردگی‌مزمن‌،نشانه‌های‌ تمایل‌ به‌ سوءمصرف‌ مواددیده‌ نمی‌شود. این‌ حالت‌ درباره‌ معتادان‌ غیرافسرده‌ نیزصادق‌ است (كسلر،نلسون‌،مك‌ گانیگل [‌۴۸] ولیو [۴۹] ،۱۹۹۶).
مع‌الوصف‌،مطالعات‌ متعددی‌ درجوامع‌ مختلف‌ شواهدوقرائن‌ متقنی‌ دال‌ بروجودرابطه‌معنی‌دارمیان‌ افسردگی‌،فشارروانی‌ ووقایع‌ فشارزای‌ زندگی‌ ومصرف‌ سیگار،الكل‌ وموادمخدرارایه‌نموده‌اند (گاتلیب [‌۵۰] وگرین [‌۵۱] ۱۹۸۴،فرگوسن [‌۵۲]،لنوكس [‌۵۳] وكلام [‌۵۴]،۱۹۸۲). كوهن (‌ (۱۹۹۱ولكس [‌۵۵] (۱۹۹۳)،سابقه‌ اختلالات‌ وتعارض‌های‌ زناشویی‌،بیماری‌ افسردگی‌،ومصرف‌ زیادسیگار،الكل‌ وموادمخدررادرتحقیق‌ خودگزارش‌ كرده‌اند.
طبق‌ گزارش‌ كوهن‌ وهمكاران (‌ (۱۹۹۱،احتمال‌ مصرف‌ سیگار،ماری‌جوانا،والكل‌ دربین‌ زنان‌ مبتلابه‌ افسردگی‌ به‌ ترتیب ‌ ۹۰درصد،۱۰۰درصدو۱۲۰درصدبیشتراززنانی‌ است‌ كه‌ سابقه‌ ابتلابه‌بیماری‌ افسردگی‌ نداشته‌اند.
لكس (‌۱۹۹۱) نشان‌ داده‌ است‌ كه‌ رابطه‌ بین‌ فشارهای‌ روانی‌،افسردگی‌،اضطراب‌ وگرایش‌ به‌مصرف‌ الكل‌ وموادمخدردرافرادمتعلق‌ به‌ گروه‌های‌ كم‌ درآمدوفقیرمعنی‌ دارتراست‌. تایلور [۵۶]،هندرسون [‌۵۷] وجكسون [‌۵۸] طی‌ مطالعه‌ای‌ كه‌ درسال ‌ ۱۹۹۱درامریكاانجام‌ دادنددریافتندكه‌ رویدادهای‌ فشارزای‌ زندگی‌ - همچون‌ مواجهه‌ بافقراقتصادی‌،تبعیض‌ نژادی‌،خشونت‌،اجبار،احساس‌ اجحاف‌،احساس‌ اختلاف‌ طبقاتی‌ وبی‌ عدالتی‌ - ازعوامل‌ موثردربروزافسردگی‌ ازیكسووگرایش‌ به‌ مصرف‌موادمخدروالكل‌ ازسوی‌ دیگراست‌. آنهااحساس‌ اجحاف‌،سرخوردگی‌ وناكامی [‌۵۹] وتبعیض‌ نژادی‌ نهادینه‌ شده [‌۶۰] راباافسردگی‌ ومصرف‌ الكل‌ زیاددرگروه‌های‌ قومی‌ ونژادی‌ واقلیت‌هاهمبسته‌ ومرتبطمی‌دانند (Glantz & Hartel, ۲۰۰۲:۱۹۸) .یافته‌های‌ براون [‌۶۱]،گری [‌۶۲]،گرین‌ومیلبرن [‌۶۳] (۱۹۹۳) درایالات‌متحده‌ امریكانشان‌ می‌دهندكه‌ بین‌ نژادپرستی‌ نهادینه‌ شده‌ ومصرف‌ الكل‌ درزنان‌ سیاه‌پوست‌ همبستگی‌ مثبتی‌ وجوددارد. آنان‌ نشان‌ داده‌اند (۱۹۹۲) كه‌ باافزایش‌ مشاركت‌های‌ اجتماعی‌ زنان‌سیاه‌پوست‌ خصوصاشركت‌ درفعالیت‌های‌ مذهبی‌،عضویت‌ درانجمن‌های‌ داوطلبانه‌،شركت‌ دركلیساونظایرآن‌،احساس‌ نژادپرستی‌ نهادینه‌ شده‌ است‌؛احساس‌ تبعیض‌ نژادی‌ واجحاف‌ ونارضایتی‌درآنهاتقویت‌ می‌شودوزمینه‌ راجهت‌ بروزافسردگی‌ وگرایش‌ به‌ مصرف‌ بی‌رویه‌ الكل‌ فراهم‌ می‌سازد.
● الگوی‌ نظری‌ تحقیق‌:
باعنایت‌ به‌ مبانی‌ نظری‌ اختلالات‌ همراه‌ واعتیاد،ودرپرتونتایج‌ تحقیقات‌ انجام‌ شده‌ ونیزبراساس‌ اعتبارمتغیرهایی‌ كه‌ درجریان‌ تحلیل‌ دومتغیره‌ محققان‌ پیشین‌ (كسلر۱۹۹۶،كوهن‌ ۱۹۹۱،لكس‌ ۱۹۹۱،ساندرز۱۹۹۴،كیدورف‌ ۱۹۹۶نلسون‌ ۱۹۹۳ودیگران‌ ) معنی‌دارشناخته‌ شده‌ بودند،می‌توان‌ باارایه‌ الگویی‌ نظری‌،رفتاراعتیادی [‌۶۴] وتمایل‌ به‌ مصرف‌ موادراتحت‌ تاثیرافسردگی‌ به‌ عنوان‌یك‌ اختلال‌ همراه‌ وچندمتغیرزمینه‌ای[‌۶۵] فرض‌ كرد:
درالگوی‌ نظری‌ ارایه‌ شده‌،متغیرهای‌ افسردگی‌، SES ،نوع‌ ماده‌ مخدر،طول‌ مدت‌ اعتیاد،سابقه‌ترك‌ ومنشاءجغرافیایی‌ بررفتاراعتیادی‌ یاتمایلات‌ فردبه‌ مصرف‌ موادتاثیرگذاراست‌. متغیرافسردگی‌،هم‌ به‌ طورمستقیم‌ وهم‌ ازطریق‌ SES ،نوع‌ ماده‌ مخدروطول‌ مدت‌ اعتیادبرمتغیروابسته (رفتاراعتیادی‌) تأثیرمی‌گذارد.
درمدل‌ ارایه‌ شده‌،همچنین‌ متغیرهای‌ SES ،نوع‌ ماده‌ مخدر،سابقه‌ اعتیاد،سابقه‌ ترك‌،سن‌ ومنشاءجغرافیایی‌ نیزبررفتاراعتیادی‌ مؤثرهستند. چنانكه‌ مشاهده‌ می‌شود، SES هم‌ ازطریق‌متغیرهای‌ افسردگی‌،طول‌ مدت‌ اعتیاد،ونوع‌ ماده‌ مخدربرگرایش‌ به‌ مصرف‌ موادتأثیرگذاراست‌ (ساندرزوفیلیپس‌ ۱۹۹۴،لكس‌ ۱۹۹۳،هندرسون‌ ۱۹۸۱)وهم‌ به‌ طورمستقیم‌ بررفتاری‌ اعتیادی‌ اثرمی‌گذارد. نوع‌ ماده‌ مخدرمصرفی‌ نیزهم‌ به‌ طورمستقیم‌ بامتغیروابسته‌ وهم‌ ازطریق‌ متغیرهای‌افسردگی‌، SES ،سابقه‌ اعتیادوسن‌ بارفتاراعتیادی‌ مرتبطاست‌ (هیل‌ ۱۹۹۱،كوهن‌ ۱۹۹۱،كسلرونلسون‌ ۱۹۹۶).
متغیرسابقه‌ اعتیادوطولانی‌ مدت‌ اعتیادنیزهم‌ به‌ طورباواسطه‌ ازطریق‌ متغیرهای‌ افسردگی‌،نوع‌ ماده‌ مصرفی‌ SES وهم‌ به‌ صورت‌ بی‌ واسطه‌ ومستقیم‌ برمتغیررفتاراعتیادی‌ اثرمی‌گذارد (براون‌۱۹۹۳،گری‌ ۱۹۹۲،گرین‌ ۱۹۹۲،وین‌ اشتاین‌ ۱۹۹۳،راكوفسكی‌ ۱۹۸۷) متغیرسابقه‌ ترك‌ نیزهم‌ ازطریق‌ متغیرنوع‌ ماده‌ مخدروهم‌ به‌ طورمستقیم‌ بررفتاراعتیادی‌ تاثیرمی‌گذارد (هندرسون‌ ۱۹۹۱،ساندرزوفیلیپ‌ ۱۹۹۴) متغیرسن‌ نیزهم‌ مستقیماوهم‌ ازطریق‌ متغیرهای‌ نوع‌ ماده‌ مخدربررفتاراعتیادی‌ موثراست‌ )ساندرزوفیلیپس‌ ۱۹۹۴،بكس‌ ۱۹۹۱(.

● متدلوژی‌
۱ـروش‌ مطالعه‌
باتوجه‌ به‌ ماهیت‌ موضوع‌ موردمطالعه‌ واهداف‌ تحقیق‌ وطبیعت‌ متغیرهای‌ مورداندازه‌گیری‌ وتنوع‌ آنها،ازروش‌ پیمایشی [‌۶۶] ومشاهده [‌۶۷] استفاده‌ شده‌ است‌. علاوه‌ براین‌،ازاسنادومدارك‌ موجودازقبیل‌ پرونده‌های‌ مددجویان‌،بیماران‌ وتاریخچه‌ زندگی‌ متعادان‌ نگهداری‌ شده‌ درمراكزبازپروری‌ بهره‌گرفته‌ شده‌ است‌.
۲ـجامعه‌ آماری‌ وروش‌ نمونه‌یابی‌
جامعه‌ آماری‌ این‌ پژوهش‌ رامعتادان‌ خودمعرف‌ ومعتادان‌ نگهداری‌ شده‌ درمراكزبازپروری‌تهران‌ (درطی‌ دوره‌ جمع‌آوری‌ اطلاعات‌،تابستان‌ وپاییز۱۳۷۶) تشكیل‌ می‌دهند. این‌ جمعیت‌ مشتمل‌بودبر۱۵۰نفرمعتادنگهداری‌ شده‌ درمرحله‌ قرنطینه‌ و۱۵۶معتادنگهداری‌ شده‌ دربخش‌ اصلی‌بازپروری‌ كه‌ - درمجموع‌ - ۳۰۶مددجوراشامل‌ می‌شد.
درنمونه‌یابی‌ باكاربردروش‌های‌ متداول‌ تعیین‌ حجم‌ نمونه [‌۶۸] (شارپ‌،۱۹۹۲) ازجامعه‌ آماری‌،۱۵۳نفربه‌ عنوان‌ جامعه‌ نمونه‌ بادقت‌ احتمالی‌ مطلوب ‌ d=%۵وضریب‌ اطمینان‌ ۹۰% (t=۱/۹۶) به‌دست‌ آمد. نتایج‌ به‌ دست‌ آمده‌ ازاین‌ نمونه‌ باكمتراز۵درصدخطابه‌ جمعیت‌ كل‌ تعمیم‌ پذیربود. بادرنظرگرفتن‌ دوصفت‌ طول‌ مدت‌ اعتیادونوع‌ ماده‌ مصرفی‌،به‌ انتخاب‌ جامعه‌ نمونه‌ ازجامعه‌ كل‌ اقدام‌ شد. دراین‌ روش‌،بامنظوركردن‌ نسبت‌ توزیع‌ صفات‌ وخصوصیات‌ موردنظردرجامعه‌ كل‌،به‌ تعیین‌همان‌ نسبت‌ درجامعه‌ نمونه‌ پرداخته‌ می‌شود)شارپ‌،همان‌،۱۲۱(.
۳ـتكنیك‌ جمع‌آوری‌ اطلاعات‌ وابزارسنجش‌
پرسشنامه‌ كتبی‌ ـحضوری‌،مصاحبه‌ ومشاهده‌ مستقیم‌ ازعمده‌ترین‌ ابزارگردآوری‌ اطلاعات‌ دراین‌ پیمایش‌ بودند.ازپرسشنامه‌ نظرسنجی‌ برای‌ شناخت‌ وضع‌ رفتار،انگیزش‌ها،تمایلات‌ وخصوصیات‌ شخصیتی‌،وازتكنیك‌ مصاحبه‌ ومشاهده‌ جهت‌ جمع‌آوری‌ پاره‌ای‌ ازاطلاعات‌ مربوطبه‌تاریخچه‌ زندگی‌،تمایلات‌،وضعیت‌ ظاهری‌،صفات‌ ونشانه‌های‌ بارزونظایرآن‌ استفاده‌ شد.
باتوجه‌ به‌ ضرورت‌ كاربردشاخص‌ ومقیاس‌های [‌۶۹] سنجش‌ برای‌ متغیرهاوحالات‌ وكیفیاتی‌ نظیرافسردگی‌،تمایلات‌ وگرایش‌های‌ سوءمصرف‌ ورفتاراعتیادی‌ ازآزمون ‌ SCL۹۰برای‌ تعیین‌ میزان ‌افسردگی‌ درپاسخگویان‌،وازمقیاس APS [۷۰] جهت‌ وقوف‌ به‌ تمایلات‌ وآمادگی‌ های‌ مددجویان‌ به‌سوءمصرف‌ درمرحله‌ بازپروری‌ وشناسایی‌ افرادمستعداستفاده‌ شد.
مقیاس‌ یاطیف‌ افسردگی‌ یكی‌ ازمقیاسهای‌ اندازه‌گیری‌ ابعاددهگانه‌ بیماری‌ های‌ روانی‌ درآزمون ‌"اس‌ سی‌ ال‌ ۹۰" است‌. این‌ مقیاس‌ متشكل‌ از۱۳گویه (‌ ITEM) است‌ كه‌ درفرم‌ لیكرت (‌ LICKERT) به‌ صورت‌ مدرج‌ تنظیم‌ گردیده‌ است‌. هرگویه‌ دارای ‌ ۵موردپاسخ‌ ( هیچ‌،كمی‌،تاحدی‌،زیاد،بشدت) است‌ وآزمودنی‌ یكی‌ ازمواردراكه‌ باوضعیت‌ وی‌ تناسب‌ داردانتخاب‌ وعلامت‌ می‌زند.
متن‌ گویه‌هاپس‌ ازبرگردان‌ به‌ فارسی‌ وتعدیل‌ وتطبیق‌ باوضعیت‌ جامعه‌ موردمطالعه‌ دردومرحله‌ قرنطینه‌ ومرحله‌ اصلی‌ بازپروری‌ درخصوص‌ مددجویان‌ اعمال‌ گردید. گویه‌های‌ این‌ مقیاس‌ عبارتنداز:
۱.آیانسبت‌ به‌ روابطومناسبات‌ اجتماعی‌ بی‌میل‌ شده‌اید؟
هیچ‌ □ كمی □ ‌ تاحدی‌ □ زیاد □ بشدت□
۲. آیااغلب‌ احساس‌ ضعف‌ وكندی‌ می‌كنید؟
هیچ‌ □ كمی □ ‌ تاحدی‌ □ زیاد □ بشدت□
۳. آیاگاهی‌ فكرخودكشی‌ به‌ سرتان‌ می‌زند؟
هیچ‌ □ كمی □ ‌ تاحدی‌ □ زیاد □ بشدت□
۴.آیازودبه‌ گریه‌ می‌افتید؟
هیچ‌ □ كمی □ ‌ تاحدی‌ □ زیاد □ بشدت□
۵.آیااحساس‌ می‌كنیدطوری‌ گیرافتاده‌ایدكه‌ نه‌ راه‌ پیش‌ داریدنه‌ راه‌ پس‌؟
هیچ‌ □ كمی □ ‌ تاحدی‌ □ زیاد □ بشدت□
۶.آیاخودرابرای‌ هركاری‌ سرزنش‌ می‌كنید؟
هیچ‌ □ كمی □ ‌ تاحدی‌ □ زیاد □ بشدت□
۷.آیااحساس‌ تنهائی‌ می‌كنید؟
هیچ‌ □ كمی □ ‌ تاحدی‌ □ زیاد □ بشدت□
۸. آیااحساس‌ غمگینی‌ می‌كنید؟
هیچ‌ □ كمی □ ‌ تاحدی‌ □ زیاد □ بشدت□
۹. آیاهراتفاق‌ كوچك‌ شمارانگران‌ ومضطرب‌ می‌سازد؟
هیچ‌ □ كمی □ ‌ تاحدی‌ □ زیاد □ بشدت□
۱۰. آیانسبت‌ به‌ همه‌چیزبی‌علاقه‌ شده‌اید؟
هیچ‌ □ كمی □ ‌ تاحدی‌ □ زیاد □ بشدت□
۱۱.آیانسبت‌ به‌ آینده‌ ناامیدهستید؟
هیچ‌ □ كمی □ ‌ تاحدی‌ □ زیاد □ بشدت□
۱۲.آیاانجام‌ هركاری‌ رامشكل‌ وپرزحمت‌ می‌بینید؟
هیچ‌ □ كمی □ ‌ تاحدی‌ □ زیاد □ بشدت□
۱۳.آیااحساس‌ پوچی‌ وبی‌ارزشی‌ می‌كنید؟
هیچ‌ □ كمی □ ‌ تاحدی‌ □ زیاد □ بشدت□
ازمجموع‌ نمرات‌ به‌ دست‌ آمده‌ ازهرگویه‌ براساس‌ ارزشهای‌ داده‌ شده‌ به‌ مواردپاسخ‌ می‌توان‌ به‌میزان‌ افسردگی‌ آزمودنی (‌ Subject) واقف‌ شد. برای‌ طبقه‌بندی‌ نمرات‌ به‌ دست‌ آمده‌ ازآزمودنی‌هاوتعیین‌ شدت‌ وضعف‌ بیماری‌ افسردگی‌،نرم‌ جامعه‌ باتوجه‌ به‌ وضعیت‌ افسردگی‌ نفوس‌ عمومی‌ تعیین‌شدندوپس‌ ازنرم‌گیری‌ آزمودنی‌هابراساس‌ نمرات‌ كسب‌ شده‌ درپنج‌ طبقه‌ كاملاسالم (VH) ،سالم‌(H) ،درآستانه‌ بیماری (‌ (BL ،بیمار (S) وكاملابیمار (SS) قرارگرفتند.
مقیاس ‌ ASP نیزكه‌ جهت‌ سنجش‌ میزان‌ تمایلات‌ وگرایش‌های‌ مددجویان‌ به‌ رفتاراعتیادی‌ مورداستفاده‌ قرارگرفت‌ مشتمل‌ بودبر۳۸سوال‌ بسته‌ به‌ صورت‌ بلی‌ وخیركه‌ پس‌ ازهنجاریابی‌ آزمون‌ درخصوص‌ پاسخگویان‌ مددجوبه‌ كاررفت‌. برای‌ احتساب‌ روائی‌ مقیاس‌های‌ سنجش‌ ازآلفای‌ كرونباخ‌ بادامنه‌ صفرتایك‌ استفاده‌ شد. باتوجه‌ به‌ مقادیرآلفای‌ كرونباخ‌،مقدار &#۹۴۵; برای‌ همه‌ شاخص‌هامحاسبه‌شد.
به‌ دلیل‌ مدخلیت‌ عوامل‌ متعدددرالگوی‌ نظری‌ كه‌ بررفتاراعتیادی‌ موثرندونیزبه‌ منظورسنجش‌ تاثیرات‌ جمعی‌ وهمزمان‌ متغیرهای‌ مستقل (‌ (X برمتغیروابسته (‌ (Y،ازتحلیل‌ چندمتغیره [۷۱] استفاده‌ شد. رگرسیون‌ چندمتغیره‌ امكان‌ می‌دهدكه‌،علاوه‌ برتعیین‌ میزان‌ تاثیرهریك‌ ازمتغیرهای‌مستقل‌،میزان‌ كلی‌ تغییرات‌ متغیروابسته‌ (تمایل‌ به‌ سوءمصرف‌ ) هم‌ كه‌ مجموع‌ متغیرهانشان‌ می‌دهند،بررسی‌ شود.
ازتحلیل‌ مسیر [۷۲] نیزبرای‌ بررسی‌ آلفای‌ مستقیم‌ وغیرمستقیم‌ هریك‌ ازمتغیرهای (‌ X) برروی‌متغیروابسته (‌Y) استفاده‌ شد.
● یافته‌ هاونتایج‌
۱ـخصوصیات‌ معتادان‌
نتایج‌ حاصل‌ ازبررسی‌ خصوصیات‌ فردی‌،خانوادگی‌،اعتقادی‌،شخصیتی‌ ورفتاری‌ معتادان‌تحت‌ مطالعه‌ درمراكزبازپروری‌ درتهران‌،كم‌ وبیش‌ مشابهت‌ آنهارابامعتادان‌ مطالعه‌ شده‌ درجوامع‌دیگرنشان‌ می‌دهند. به‌ این‌ ترتیب‌،نتایج‌ به‌ دست‌ آمده‌ ازاین‌ پیمایش‌ درباره‌ ویژگی‌ های‌ معتادان‌مطالعه‌ شده‌،ضمن‌ حمایت‌ ازیافته‌های‌ پیشین‌ (ساندرز۱۹۹۴،فیلیپس‌ ۱۹۹۶،كسلر۱۹۹۶،لكس‌۱۹۹۱،فرگوسن‌ ۱۹۸۲،هیل‌ ۱۹۹۱،كیدورف‌ ۱۹۹۶،نلسون‌ ۱۹۹۳،وین‌ اشتاین‌ ۱۹۹۳،گلنتز۲۰۰۲وهارتل‌ ۲۰۰۲ودیگران‌)،نشان‌ دهنده‌ ومؤیدآن‌ است‌ كه‌ معتادان‌ یك‌ تیپ‌ یاگروه‌ واجدویژگی‌ های‌ فردی‌،شخصیتی‌،خانوادگی‌،احساسی‌،اعتقادی‌ ورفتاری‌ مختص‌ به‌ خودهستندكه‌ آنان‌راازافرادغیرمعتادممتازومتمایزمی‌سازد.
براساس‌ نتایج‌ به‌ دست‌ آمده‌،ازحیث‌ توزیع‌ سنی‌،اكثریت‌ قریب‌ به‌ اتفاق‌ آنها (۸۶درصد) درگروه‌ سنی‌ جوان‌ ومیانه (‌ ۱۸ـ۲۹ ) سال‌ و (۳۰ـ۴۹ )سال‌ قرارداشتند. بیش‌ ازنیمی‌ ازآنان‌ مهاجر(۵۲/۵درصد ) وبالغ‌ بر۶۳درصددارای‌ منشاءشهری‌ (متولدشهر) هستند. ازلحاظسطح‌ تحصیلات‌،قریب‌ به ‌ ۸۰درصددارای‌ تحصیلاتكم‌ترازدیپلم‌ بوده‌اندوحدود۵۲درصدقبل‌ ازورودبه‌ دوره‌راهنمایی‌ ترك‌ تحصیل‌ كرده‌اند. ازاین‌ رو،آنان‌ ازنظرموفقیت‌ تحصیلی ‌۸۵جزوافرادناموفق‌ وسرخورده‌جامعه‌ به‌ حساب‌ می‌آیند. بالغ‌ بر۷۰درصدمددجویان‌ تحت‌ مطالعه‌ دارای‌ والدینی‌ بی‌سوادیاكم‌ سوادبامشاغلی‌ درسطوح‌ پایین‌ وبامیزان‌ درآمدودستمزداندك‌ وقلیل‌ هستند،به‌ طوری‌ كه‌ بااحتساب (‌ SESپایگاه‌ اجتماعی‌ ـاقتصادی‌) خانواده‌ وخودافرادبالغ‌ بر۶۴درصدآنان‌ در SES پایین‌ قرارمی‌گیرند.
نتایج‌ تحقیق‌ همچنین‌ نشانگرآن‌ است‌ كه‌ حدود۳درصدآنان‌ مجردوبالغ‌ بر۶۷درصدفرزندان‌والدین‌ ناموفق‌ درزندگی‌ زناشویی‌ ومتعلق‌ به‌ خانواده‌هایی‌ ازهم‌ پاشیده‌اند. حدود۳۹درصدازاین‌افراددوران‌ كودكی‌ ونوجوانی‌ خودرادرمحیطهای‌ بدون‌ سرپرستی‌ وحمایت‌ روحی‌،عاطفی‌ ومادی‌ والدین‌ اصلی‌ خودودرخانه‌های‌ ناپدری‌ ،نامادری‌ مراكزتربیت‌،زندان‌هاوپرورشگاه‌هاونظایرآن‌گذرانده‌اند. محیطزندگی‌ آنان‌ مملوازتجارب‌ نامطلوب‌ وزمینه‌هاوشرایطمساعدبرای‌ تربیت‌ وپرورش‌ شخصیت‌های‌ كجروونژنداست‌. ۳۶درصدازآنان‌ دارای‌ والدینی‌ معتاد،۴۱درصددارای‌والدینی‌ باسابقه‌ مجرمیت‌ و۷۴درصددارای‌ دوستانی‌ باسابقه‌ اعتیادوبزهكاری‌ بوده‌ و۴۸درصدآنان‌دردارودسته‌هاوگروه‌های‌ بزهكاروتبهكارعضویت‌ داشته‌اند. بالغ‌ بر۴۱درصدمعتادان‌ تحت‌ مطالعه‌ درزندگی‌ زناشویی‌ ناموفق‌ بوده‌ وهمسران‌ خودرارهاكرده‌ یاطلاق‌ داده‌اند.
نتایج‌ حاصل‌ ازاعمال‌ آزمون ‌ SCL۹۰درآزمودنی‌ های‌ موردمطالعه‌ ودردومقطع‌ زمانی‌ قرنطینه‌ومرحله‌ اصلی‌ بازپروری‌ نشان‌ می‌دهندكه‌،به‌ رغم‌ تفاوت‌ نسبی‌ درمیزان‌ افسردگی‌ مددجویان‌ دردومرحله‌ قرنطینه‌ واصلی ‌(بهبودنسبی‌ دروضعیت‌ بیماری‌ افسردگی‌ آنان‌ درمرحله‌ اصلی‌ بازپروری‌مشهوداست‌)،درصدزیادی‌ ازآنان‌ دروضعیت‌ بیماروكاملابیمارقراردارند.
نتایج‌ حاصل‌ ازاعمال‌ آزمون( APS مقیاس‌ آمادگی‌ اعتیاد) درمددجویان‌ دردومرحله‌ قرنطینه‌ ومرحله‌ اصلی‌ بازپروری‌ (زمان‌ ترخیص‌) نشان‌ می‌دهندكه‌،به‌ رغم‌ كاهش‌ نسبی‌ درمیزان‌ تمایلات‌معتادان‌ به‌ مصرف‌ موادمخدر(رفتاراعتیادی‌)،درصدزیادی‌ ازآنان‌ بالقوه (‌ (Potentially مستعدبه‌ سوءمصرف‌ هستند،وآمادگی‌ استفاده‌ ازماده‌ مخدررادارند.
۲- برازشالگویتحلیلی
● رگرسیونچندمتغیرهوتحلیلمسیر
باعنایت‌ به‌ مبانی‌ نظری‌ اختلالات‌ همراه‌ وسوءمصرف‌ موادمخدرودرپرتودیدگاه‌های‌ مطروح‌شده‌ (گلاتتز۲۰۰۲،هارتل‌ ۲۰۰۲،كسلر۱۹۹۶،نلسون‌ ۱۹۹۶،برداین‌ ۱۹۹۲،وین‌ اشتاین‌ ۱۹۹۳،برونرز۱۹۹۶،كیدرف‌ ۱۹۹۶،كوهن‌ ۱۹۹۱،گلسنی‌ وكامینر۱۹۹۲،ساندرز۱۹۹۴ودیگران‌ ...) ونیزاعتبارمتغیرهایی‌ كه‌ درجریان‌ تحلیل‌ دومتغیره‌ معنی‌دارشناخته‌ شدند،متغیروابسته‌ (رفتاراعتیادی‌ یاگرایش‌ به‌ سوءمصرف‌) تحت‌ تأثیرعوامل‌ زیردرنظرگرفته‌ شد:
افسردگی‌،طول‌ مدت‌ اعتیاد (سابقه‌ اعتیاد)،نوع‌ ماده‌ مصرفی‌،سن‌، SES ،سابقه‌ ترك‌ اعتیادومنشاءجغرافیایی‌.
درجریان‌ تحلیل‌ رگرسیون‌ چندمتغیره، ‌ ۵متغیردرسطح a=۵% درمعادله‌ باقی‌ ماندندومعنی‌دارتشخیص‌ داده‌ شدندودومتغیرسن‌ ومنشاءجغرافیایی‌ ازمعادله‌ حذف‌ گردیدند.
نتایج‌ اجمالی‌ معادله‌ رگرسیونی‌ متغیروابسته‌ باتوجه‌ به‌ ضرایب‌ Beta (ضریب‌ تاثیرمتغیرمستقل) R ( ضریب‌ همبستگی‌ رگرسیون‌ چندمتغیره‌)، R۲ (ضریب‌ تعیین‌) وآزمون‌ معنی‌داری‌ حضورهرمتغیرمستقل‌ درمعادله (‌ (T وسطح‌ معنی‌داری (‌ Sig T) به‌ شرح‌ زیرند:
متغیرافسردگی‌ تعیین‌ كننده‌ترین‌ عامل‌ تاثیرگذاربررفتاراعتیادی‌ درجامعه‌ موردمطالعه‌ است‌.این‌ عامل‌ به‌ میزان‌ ۴۶درصد (Beta = ۰.۴۶) برمتغیروابسته‌ تأثیرداشته‌ ودرسطح‌ معنی‌داری (‌Sig. = ۰.۰۰۰) باصددرصداطمینان‌ ازنظرآماری‌ تأییدگردیده‌ است‌.

طول‌ مدت‌ اعتیاددومین‌ عامل‌ تعیین‌ كننده‌ بررفتاراعتیادی‌ وتمایل‌ فردبه‌ سوءمصرف‌ است‌.تأثیراین‌ عامل‌ رابه‌ میزان‌ ۳۷درصد (Beta = ۰.۳۷) باصددرصداطمینان‌ ازنظرآماری‌ می‌توان‌ تأییدكرد.
SES یاوضعیت‌ اجتماعی‌ ـاقتصادی‌ فردسومین‌ متغیرتأثیرگذاربررفتاراعتیادی‌ ویاآمادگی‌ فردجهت‌ استفاده‌ ازماده‌ مخدراست‌. این‌ متغیربه‌ میزان‌ ۳۳درصد (Beta= ۰.۳۳) باصددرصداطمینان‌ ازنظرآماری‌ تأییدگردیده‌ است‌. سپس‌ به‌ ترتیب‌ نوع‌ ماده‌ مخدربه‌ میزان ‌ ۲۹درصدوسابقه‌ ترك‌ اعتیادبه‌میزان‌ ۲۷درصدتعیین‌ كننده‌ترین‌ عوامل‌ اثرگذاربررفتاراعتیادی‌ وتمایلات‌ به‌ سوءمصرف‌ درجامعه‌موردمطالعه‌ مطرح‌ شده‌اند.
علاوه‌ بربررسی‌ میزان‌ تأثیرهریك‌ ازعوامل‌ ومتغیرهای‌ مستقل‌ برمتغیروابسته‌ وتعیین‌ میزان‌ كل‌تغییرات‌ پرفتاری‌ اعتیادی‌ یاتمایل‌ به‌ سوءمصرف (متغیرY ) كه‌ مجموع‌ متغیرهای‌ مستقل‌ نشان‌می‌دهند،بارسم‌ نمودارتحلیل‌ مسیر،آثارمستقیم‌ وغیرمستقیم‌ هریك‌ ازمتغیرهای‌ علت (‌X) رابرروی‌متغیرمعلول (‌Y) بررسی‌ وازاین‌ طریق‌ میزان‌ متناسب‌ بودن‌ الگوراارزیابی‌ كرده‌ایم‌.
نمودارتحلیل‌ مسیرارایه‌ شده‌ مبین‌ آن‌ است‌ كه‌ متغیرهای‌ افسردگی‌،سابقه‌ اعتیاد، SES ،نوع‌ ماده‌مخدرمصرفی‌ وسابقه‌ ترك‌ اعتیادبه‌ طورمستقیم‌ وبیواسطه‌ برمتغیروابسته‌ (رفتاراعتیادی‌) تأثیرمی‌گذارد.
متغیرافسردگی‌،درعین‌ حال‌ كه‌ بامتغیرهای‌ سابقه‌ اعتیاد، SES ونوع‌ ماده‌ مخدرهمبستگی‌ داردوبه‌ طورغیرمستقیم‌ برمتغیروابسته‌ اثرمی‌گذارد،به‌ طوربی‌واسطه‌ بررفتاراعتیادی‌ نیزتأثیرگذاراست‌.
ازطرفی‌،متغیرهای‌ SES ،نوع‌ ماده‌ مخدرمصرفی‌،سابقه‌ اعتیادوسابقه‌ ترك‌ نیزكه‌ بایكدیگروبامتغیرافسردگی‌ همبستگی‌ معنی‌داری‌ دارند،مستقیمابرمتغیررفتاراعتیادی‌ (متغیروابسته) اثرمی‌گذارند.
●● نتیجه‌گیری‌:
براساس‌ نتایج‌ به‌ دست‌ آمده‌ ازكاربردالگوی‌ تبیینی‌ ـتحلیلی‌ واستفاده‌ ازرگرسیون‌ چندمتغیره‌ وتحلیل‌ مسیر،می‌توان‌ استدلال‌ كردكه‌ میل‌ به‌ مصرف‌ ماده‌ مخدردرآزمودنی‌های‌ این‌ تحقیق‌ متاثرازعوامل‌ متعددی‌ است‌ كه‌ درشبكه‌ای‌ ازروابطعلی‌ بایكدیگربه‌ سرمی‌برندوكلیه‌ تغییرات‌ آن‌ رامجموع‌ متغیرهایی‌،كه‌ علت‌ درنظرگرفته‌ شده‌اند،نشان‌ می‌دهند. دراین‌ الگو،سندروم‌ افسردگی‌،سابقه‌ اعتیاد،نوع‌ ماده‌ مصرفی‌، SES وسابقه‌ ترك‌ اعتیاد،تمایلات‌ فردبه‌ سوءمصرف‌ ورفتاراعتیادی‌تأثیرمی‌گذاردوگرایش‌ اورابه‌ استفاده‌ ازماده‌ مخدرتقویت‌ می‌كند. دراین‌ الگو،رفتاراعتیادی‌ بازتابی‌ازتأثیرات‌ متقابل‌ افسردگی‌ به‌ عنوان‌ اختلالی‌ همراه‌ ونیزمجموعه‌ای‌ ازعوامل‌ ومتغیرهای‌ زمینه‌ای‌است‌. این‌ یافته‌ ضمن‌ تأییددیدگاه‌هاومدل‌هایی‌ كه‌ معتقدنداختلال‌های‌ روانی‌ به‌ سوءمصرف‌ موادمنجرمی‌گردند (گلانتروهارتل‌ ۲۰۰۲،نلسون‌ ۱۹۹۲،ركسلر۱۹۹۶،كیدرف‌ ۱۹۹۲،ساندرز۱۹۹۴،هیل‌ ۱۹۹۱و ) ضرورت‌ توجه‌ به‌ آزمون‌ مدل‌هایی‌ راكه‌ برنقش‌ اعتیاددربروزاختلالات‌ روانی‌ ونیزمدل‌هایی‌ كه‌ برنقش‌ عوامل‌ خطرسازمشترك‌ دربروزاعتیادواختلالات‌ روانی‌ ونیزمدل‌های‌ تركیبی‌ تأكیددارند،توصیه‌ می‌كنند.

دكترعلیرضامحسنی‌ تبریزی‌
دانشیارگروه‌ جامعه‌شناسی‌ دانشكده‌ علوم‌ اجتماعی‌ دانشگاه‌ تهران‌
منابع‌ :
- كوركینا،تسیویلكو،كوسووا؛روانكاوی‌،روان‌ درمانی‌؛ترجمه‌ رزم‌ آزما،تهران‌،نشرنی‌،۱۳۶۸.
ـمحسنی‌ تبریزی‌،علیرضا؛خودكشی‌ دراستان‌ ایلام‌؛موسسه‌ مطالعات‌ وتحقیقات‌ اجتماعی‌ دانشگاه‌تهران‌،۱۳۷۲.
ـمحسنی‌ تبریزی‌،علیرضا،وثوقی‌،منصور؛بررسی‌ وارزیابی‌ وضعیت‌ معتادان‌ درمراكزبازپروری‌،موردمركزبازپروری‌ قرچك‌؛تهران‌،۱۳۷۶.
- Clark, D. B., Leshick, L., Hegedus, A.M, )۱۹۹۷(; "Traumas and other adverse life eventsin adolescents with alcohol abuse and dependence"; Journal of the American Acdademyof Child and Adolescent Psychiatry, ۳۶)۱۲(, ۱۷۴۴-۱۷۵۱.
- Cohen, P.)۱۹۹۳(; "An Epidemiological Study of Disorders in Late Childhood andAdolesence"; journal of Child Psyohology and Psychiatry, ۳۴(G), ۸۵۱-۸۶۷.
.- Diskstra, Rene;)۱۹۸۵(. Suicide in Adolescence; MA, Hingham
- Glantz, M, Hartel, C.,)۲۰۰۲( Drug Abuse, Origins and Interventions; AmericanPsychological Association, W.D.
- Green, R.W. )۱۹۹۷(; "Comorbidity of Eating Disorders and Substance Abuse ReviewLiterature"; International journal of Eating Disorders, ۱۶(۱), ۱-۳۴.
.- Kessler, R., )۱۹۹۵(; Epidemiology of Psychiatric Comorbidity; New York: Wiley-Liss
- Kessler, R., Nelson, C.B., McGonagle, K.A. )۱۹۹۶(; the Epide Miolog of CoocuringAddictive and Mental Disorders; American journal of Orthopsychiatry, ۶۶)۱(, ۱۷-۳۱.
- Swendsen, J.D. )۱۹۹۸(; "The Comorbidity of Alcoholism with Anxity and DepressiveDisorders in four Geographic Communities"; Comprehensive Psychiary, ۳۹)۴(, ۱۷۶-۱۸۴.
۱-Toxicomanie
۲- Abstinence
۳- Kourkina
۴- Tessiomikoo
۵- Koussoda
۶- Comorbidity
۷- Epidemioligical
۸- Etiological
۹- Clinical
۱۰- Conduct Disorder and Antisocial Personality Disorder
۱۱-Bipolar Disorder
۱۲- Depreesive Disorders
۱۳- Anxity Disorders
۱۴- Trauma and PTSD
۱۵- Self-Alienation
۱۶- Powerlessness
۱۷- Burdine
۱۸- Weinstein
۱۹- Brooner
۲۰-Kidorf
۲۱-Cohen
۲۲- Kessler
۲۳- Nelson
۲۴- Glancy and Kaminer
۲۵ - Swendsen
۲۶- Clark and Hegendus
۲۷- Hill
۲۸- Sanders
۲۹- Phillips
۳۰- Causes
۳۱- Effects
۳۲- Greenbaum
۳۳-Anderews
۳۴- Schmit
۳۵- Bigelow
۳۶- Addiction
۳۷- Khantzian
۳۸- Glantz
۳۹- Weinberg
۴۰- Miner
۴۱- Survey
۴۲- Anxity
۴۳-افسردگی‌ بی‌ قراری‌
۴۴- Diekstra
۴۵- National Comorbidity Survey
۴۶- Bukstein
۴۷-Neighbors
۴۸- McGonagle
۴۹- Liu
۵۰- Gottlieb
۵۱- Green
۵۲-Ferguson
۵۳- Lennox
۵۴- Kellam
۵۵- Lex
۵۶-Taylor
۵۷- Henerson
۵۸- Jackson
۵۹- Frustration
۶۰- Internalized Kacisim
۶۱ - Brown
۶۲- Gary
۶۳- Milburn
۶۴- Addictive Behavior
۶۵- Contextual Studies
۶۶- Survey
۶۷- Observation
۶۸- L. n = p.q.t۲N / Nd۲ + p.q.t۲
۶۹-Scales
۷۰- Addicition Potential Scale
۷۱-Multiple Regression
۷۲- Path Analysis

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد