اماکن تاریخی در استان اصفهان

اصفهان را می توان یکی از معروف ترین مناطق ایران در جهان دانست که قرن هاست به نصف جهان شهره است. وجود بیش از شش هزار اثر تاریخی در استان اصفهان سبب شده لقب نصف جهان برازنده این خطه ارزشمند از سرزمین ایران باشد. اصفهان آمیزه ای از میراث های فرهنگی باشكوه و طبیعت زیباست كه پیشینه ای به قدمت تاریخ تمدن و فرهنگ ایران دارد. آثار متعدد و با ارزشی که از دوره های مختلف تاریخی در شهرهای مختلف این منطقه برجای مانده، اصفهان را به موزه ای هنری – تاریخی – طبیعی تبدیل کرده که بازدید از آن در لیست آرزوهای گردشگران ایران و جهان قرار دارد.

یادگارهای باارزش منطقه که از دوره های مختلف تاریخی به جای مانده، حاصل موجودیت تاریخی ناحیه ای است که قدمت آن به هزاره سوم پیش از میلاد می رسد. وجود تپه های باستانی و در راس آن ها تپه های تاریخی سیلک گواه این مطلب است. قدمت طولانی و معماری ارزشمند بناهای تاریخی اصفهان سبب شده که برخی از آثار تاریخی منطقه مانند: میدان بزرگ نقش جهان در فهرست آثار ثبت شده، سازمان ملی یونسکو قرارگیرند.

مسجدهای قدیمی با ارزش های تاریخی و معماری بالا بیش ترین آثار استان اصفهان را تشکیل می دهند که در شهرستان های مختلف استان پراکنده شده اند. مسجد شیخ لطف الله یكی از زیباترین آثار تاریخی اصفهان است كه هر تماشا كنندهای را خیره و به اظهار تحسین و اعجاب وا می دارد. مسجد جامع اصفهان مجموعهای از ساختمانها و آثار هنری دورههای بعد از اسلام است كه یادگارهایی از افراد متعدد را در بر دارد و بخشی از تحولات معماری دورههای اسلامی تاریخ ایران را در مدت هزار سال نشان می دهد. محراب الجایتو که در این مسجد قرار گرفته یكی از شاهكارهای هنر گچ بری به شمار می آید.

اوژن فلاندن ـ سیاح و نقاش فرانسوی؛ مسجد بابا سوخته اصفهان را گوهری گران بها در هنر معماری ایران توصیف کرده است. مسجد امام از لحاظ عظمت، جنبه معماری و تزیینات، مهم ترین مسجد دوره صفویه است که در شهر اصفهان واقع شده است. مسجد جامع اردستان از كهن ترین مساجد ایران به شمار می آید كه بنای اولیه آن، مربوط به قرون اولیه اسلامی است. مسجد جامع زواره در 15 کیلومتری شمال خاوری اردستان اولین مسجد چهار ایوانی ایران است كه در دوره سلجوقی ساخته شده و مسجد جامع گلپایگان نیز از آثار با ارزش دوره سلجوقی است.

کاخ های تاریخی با معماری های کم نظیر از دیگر دیدنی های استان اصفهان هستند. کاخ چهل ستون از جمله بناهایی است که اصفهان ملقب به نصف جهان بخش مهمی از شهرت خود را مدیون آن است و عمارت تاریخی هشت بهشت نمونه ای از كاخ های محل سكونت آخرین سلاطین دوره صفوی است. کاخ عالی قاپو نمونه منحصر به فرد و یکی از عجایب معماری كاخهای عهد صفوی است.

باغ های باشکوه استان اصفهان با شهرت های جهانی نیز از دیگر آثار باارزش این منطقه به شمار می آیند که همواره نظر جهانگردان را به خود جلب نموده است. باغ فین کاشان از دوره صفویه برجای مانده و از لحاظ باغ آرایی و آب رسانی دارای اهمیت ویژهای است ضمن آن که از نظر گردشگری از منابع بسیار ارزشمند ایران به شمار می آید. چهار باغ مجموعه ای عظیم و زیبا است که از باغ های مختلف تشکیل شده و تعداد ی از آن ها هم اکنون نیز بر جاست.

مراکز عبادی غیر اسلامی چون آتشکده ها و کلیساها نیز از جاذبه های تاریخی استان اصفهان به شمار می آیند. کلیسای هاکوپ اولین كلیسایی است كه ارامنه در جلفای اصفهان بنا كردهاند ولی مشهور ترین كلیسای تاریخی جلفا از نظر معماری و تزیینات نقاشی، كلیسای سن سور است كه به كلیسای وانک شهره است و در سال 1065 میلادی بنا شده است. مهم ترین كلیسای تاریخی جلفا از دوره شاه عباس اول نیز كلیسای مشهور بیدخم یا بیت اللحم است كه در میدان جلفا و در مجاورت كلیسای مریم واقع شده است. آتشگاه كوه سنگی كهنترین میراث پیشینه اصفهان است كه هم اكنون بقایای بنای آن در كوه سنگی درارتفاع 1680 تر واقع شده است. شاید بتوان قدیمی ترین مركز اجتماعی انسانها در منطقه را حول و حوش این كوه سنگی جستجو كرد. آتشكده باستانی نیاسر نیز بر فراز صخره بلندى به نام تالار نیاسر در كنار چشمه آبی برپاست و از اهمیت زیادی برخوردار است.

مناره های قدیمی با معماری های خاص از دیگر جاذبه های تاریخی استان اصفهان هستند. منار جنبان یكی از نمونههای ابنیه سبک مغولی ایران است كه از آن دوره، كاشی كاری هایی نیز به یادگار دارد. جالب ترین نکته این بنای تاریخی آن است كه با حركت دادن یكی از مناره ها نه تنها مناره دیگر به حركت در می آید، بلكه تمامی این ساختمان مرتعش می شود. مناره گلپایگان نیز از بلندترین منارههای دوره سلجوقی است که به سده 5 ه ـ . ق تعلق دارد.

خانه های اعیانی و عمارت های قدیمی نیز از دیگر دیدنی های استان اصفهان هستند که نظیر آن ها در دیگر مناطق ایران کم تر یافت می شود. عمارت های زیادی در سراسر شهرستان ها ی استان پراکنده هستند ولی مهم ترین آن ها را در شهرستان کاشان و اصفهان می توان دید.

خانه بروجردی ها در کاشان یكی از نمونههای تكامل یافته ساختمانهای كاشان است كه شكل و حجم و پوشش آن در میان سایر خانهها نمونه است و عمارت عباسیان نیز یكی از جالب ترین نمونهها است که به لحاظ تنوع و تعدد فضاهای خانه قابل اهمیت است. خانه وثیق انصاری در شهر اصفهان حدود 150 سال پیش ساخته شده و از زیباترین خانههای دوره قاجار به شمار می آید. خانه ها و عمارت های زیادی در گوشه و کنار شهرستان های استان اصفهان واقع شده اند که هر یک از آن ها از اهمیت معماری و تاریخی قابل توجهی برخوردار هستند.

 تاریخچه عمارت چهل ستون

عمارت چهلستون در اوایل قرن 11 هـ .ق در میان باغ و مجموعه بناها و کاخهای محوطه دولتخانه صفوی ساخته شده است . این عمارت عمدتاً به منظور پذیرائی رسمی از میهمانان و سفرای خارجی ، طی سه مرحله و طبق یک طرح واحد ساخته شده است . مرحله اول ـ تالار اصلی و بزرگ . مرحله دوم ـ ایوان آئینه و اطاقهای طرفین آن . مرحله سوم ـ ایوان ستون دار که از هجده عدد ستون و سقف چوبی تشکیل شده است . نام چهلستون به نشانه کثرت ستونها و انعکاس تصویر بیست ستون در آب استخر است

نقاشی های دیواری چهلستون زیر نظر هنرمند نامدار عصر صفوی ، رضا عباسی با خصلت بزرگ نمائی به شیوه مینیاتورهای ایرانی انجام گرفته است . چهار تابلو بزرگ داخل سالن ، صحنه هایی از میدانهای جنگ و مجالس پذیرائی پادشاهان صفوی را نشان می دهد . دو تابلو بزرگ میانی از الحاقات بعدی با موضوعات مشابه است که به قلم صادق نقاش باشی (هنرمند دوره قاجار) ترسیم شده است . متأسفانه بسیاری از نقاشی های دوره صفوی در زمان حکومت ظل سلطان ، تخریب گردیده است . از اشعار دلپذیر نجیب کاشانی که به (خط محمد صالح اصفهانی) بر پیشانی ایوان ستوندار مرقوم گردیده ، چنین مستفاد می گردد که این عمارت بی نظیر در اوایل قرن 12 هـ.ق دچار آتش سوزی گردیده و در زمان شاه سلطان حسین صفوی تعمیر شده است .

یکی از زیباترین میدانهای جهان به طول حدود 512 متر و عرض 160 متر است که در اطراف آن اطاق هائی در دو طبقه با یک اندازه و شکل احداث شده است . تعداد چهار اثر تاریخی بی نظیر در اطراف میدان قراردارد . عمارت عالی قاپو ـ مسجد امام ـ مسجد شیخ لطف اله و سر درب بازار قیصریه ، در وسط میدان اصلی ، زمین و دو دروازه سنگی چوگان بوده است . میدان امام امروزی یکی از مراکز خرید صنایع دستی و همچنین محل برگزاری بسیاری از مراسم ملی و مذهبی می باشد . در هر هفته نماز پرشکوه جمعه در این میدان برگزار می گردد .

سردرب قیصریه در شمال میدان امام (نقش جهان) ساخته شده است . این سردرب ، یکی از زیباترین نقاشی های مربوط به دوران صفویه را نشان می دهد . از این سردرب ، وارد یکی از زیباترین بازارهای جهان می شویم . این بازار در دوران صفویه مرکز فروش کالاهای گران قیمت بوده است و نمایندگان شرکتهای خارجی در این مکان دارای حجره هائی بوده اند . بازار اصفهان یکی از بزرگترین بازارهای ایران است که دارای قسمتهای مختلف می باشد و در هرقسمت کالاهای خاصی را به فروش می رسانند . برای مثال قسمت صنایع دستی ، طلا و نقره ، قالی ، کفش و غیره . بازدید از همه قسمتهای بازار ساعتها به طول می انجامد

 اصفهان، گنجينه زنده دنيا از نگاه مسافران نوروزی
بسياري از مهمانان و مسافران نوروزي، اصفهان را موزه هميشه زنده دنيا و سفر به اين شهر تاريخي را آرزوي هر گردشگري مي دانند. بسياري از مهمانان نوروزي در اصفهان معتقدند که مجموع آثار طبيعي و جاذبه هاي کم نظير و متعدد تاريخي اين خطه بر ارزش، اعتبار و شهرت جهاني اصفهان افزوده است. "مينا صالحي" يکي از مهمانان مريواني در اين خصوص گفت: اصفهان يکي از شهرهاي ارزشمند ايران در طول تاريخ بوده و هست. وي که با اطلاع کامل از تاريخچه اصفهان به اين شهر سفر کرده است، افزود: اصفهان از معدود مراکز باستاني ارزشمند ايران و جهان محسوب مي شود. "علي نوروزي"مهمان ديگر از شهر انديمشک نيز گفت: اصفهان که به "نصف جهان" شهرت دارد يکي از شهرهاي قديمي است که موجوديت تاريخي اش به هزاره سوم قبل از ميلاد بازمي گردد. وي در توصيف اصفهان و دليل سفرش به اين شهر گفت: اصفهان منطقه اي به قدمت تاريخ تمدن و فرهنگ ايران است که آثار بديعي ازهمه ادوار را با خود دارد و به همين دليل سفر به اصفهان آرزوي هر گردشگري است. وي اظهار داشت:علاوه بر آثار ارزشمند تاريخي،باوجود خشکسالي اخير باز هم اين شهر در فصل بهار طبيعت دل انگيز خود را حفظ کرده است. وي که در مدت چهار روز اقامت خود در اصفهان موفق به بازديد از چهار بناي تاريخي اين شهر شده است، گفت: اصفهان، يادگارهاي با ارزش تاريخي زيادي از اقوام مختلف را در دل خود دارد. "شيرين بيدري"مسافري از شهر زابل نيز گفت:اصفهان موزه هميشه زنده دنياست وهر يک از آثارش دردوره اي ساخته شده که يادآور عظمت آن دوره است. وي که روز گذشته از بناي تاريخي"چهل ستون" اصفهان بازديد کرده است، گفت: براساس مطالعاتي که پيش از سفر به اصفهان داشتم متوجه شدم که اين بناي تاريخي از جمله بناهايي است که بخش مهمي از لقب نصف جهان مديون آن است. وي که تحصيل کرده در زمينه کارشناسي ميراث فرهنگي است، افزود: اثرتاريخي کاخ "عالي قاپو" نمونه منحصر به فرد و يکي ازعجايب معماري کاخهاي عهد صفوي و"منارجنبان"يکي ازبناهايي است که ازمعماري شگفت انگيزي برخوردار مي باشد. وي همچنين "بازار بزرگ اصفهان" را يکي از زيباترين بازارهاي ايران و حتي جهان اسلام و پل تاريخي و معروف سي و سه پل "الله وردي خان" را به همراه ده ها مکان ديگر تنها گوشه اي از زيبايي هاي تاريخ اصفهان دانست. در زمان حاضر بيش از يکهزارو 400 بناي تاريخي اصفهان در آثار ملي به ثبت رسيده که از اين تعداد 391 باب خانه تاريخي، 221 باب مسجد، 29 مدرسه، 44 امامزاده، 32 بقعه، ‌64 حمام ،
 45کاروانسرا، 19 مناره،12 پل، 71آب انبار ، 76 برج کبوتر و 331 مورد ساير بناهاي عمومي به ثبت رسيده است.

تاريخچه

از مراجعه به منابع موجود تاريخي چنين بر مي آيد كه كلمه ” اسپاران “ بطلميوس, ” سپاهان “ پهلوي و”اصفهان“ عرب و ” اصفهان “ امروز لفظي قديمي است و به احتمال قريب به يقين كلمه اي پهلوي است و ريشه قديمي تر از پهلوي آن مكشوف نيست . در عهد اشكانيان اصفهان مركز و پايتخت يكي از ايالت هاي وسيعي بود كه تحت فرمان ملوك اشكاني قرار داشت . در دوره ساسانيان, اصفهان محل سكونت و قلمرو و نفوذ ”اسپوهران“ يا اعضاي هفت خانواده بزرگ ايراني كه مشاغل عمده و مناسب سلطنتي در اختيار داشتند, بود. بعد از اسلام, اصفهان مانند ديگر شهرهاي ايران تا اوايل قرن چهارم تحت سلطه اعراب بود و در زمان منصور خليفه عباسي, مورد توجه قرار گرفت و به حاكم اين شهر دستور داده شد در عمران و آباداني آن كوشا باشد. در سال 319 هـ. ق. مرداويج زياري اصفهان را متصرف شد و آن را به پايتختي برگزيد و جشن سده را هرچه باشكوه تر در اين شهر برپا كرد. در سال 327 هـ .ق. اصفهان به تصرف ركن الدوله ديلمي در آمد و آن را به پايتختي انتخاب كرد و اصفهان دوباره رونق خود را گرفت. در سال 443 هـ . ق. اصفهان به دست طغرل پادشاه سلجوقي فتح شد. در سال 639 هـ. ق. تحت سلطه مغولها قرار گرفت. پس از بازگشت سپاه مغول شهر اصفهان مجدداُ رونق يافت. سقوط شهر اصفهان و انقراض سلسله صفويه كه پس از 6 ماه محاصره به دست محمود افغان, انجام گرفت . با سقوط شهر اصفهان سلسله صفوي نيز منقرض شد و اصفهان دچار انحطاط شد. در دوران زنديه و قاجاريه پايتخت كشور به شيراز و تهران انتقال يافت در زمان قاجار پسر ناصرالدين شاه, ظل السطان زمين و مصالح و آثار تاريخي شهر را به مردم مي فروخت و مي خواست به هرترتيبي كه شده مخارج قشون خود را كه از واحدهاي بسيار قوي و منظم كشور بود, تاْمين كند .از ويژگي هاي اقتصادي شهر اصفهان در دوره قاجار, درآمد ناچيز زمين و عدم امنيت ملاكين بود. در دوره پهلوي با توجه به شرايط تاريخي و جغرافيايي,  شهر اصفهان موردتوجه قرار گرفت, دربازسازي آثار تاريخي آن كوشش هايي به عمل آمد و توسعه صنعتي شهر و منطقه آغاز شد. اصفهان يكي از شهرهاي بزرگ و سياحتي ايران است.

گردشگاه و باغ هاي تاريخي چهارباغ  

اصفهان در سال 1006 هجري رسماُ به پايتختي شاه عباس اول انتخاب شد و بنا به دستور شاه عباس از محل دروازه دولت تا دامنه كوه صفه, خيابان طويل و عريض مشجري تحت عنوان چهارباغ احداث شد تا به عنوان گردشگاه خانواده سلطنتي ودرباريان استفاده شود. باغ هاي مشهور چهارباغ عبارت بودند از : باغ تخت , باغ طاووس خانه , باغ كاج , باغ پهلوان , باغ بابا امير , باغ توپخانه , باغ نسترن , باغ چهل ستون , باغ بلبل يا بهشت

كاخ چهل ستون

باغ چهل ستون كه بالغ بر 67000 متر مربع مساحت دارد , در دوره شاه عباس اول احداث شده است و در وسط اين باغ , عمارت چهل ستون قرار دارد . در زمان شاه عباس دوم در اين بنا تغرات كلي پديد آمد و تالار آينه و تالار هجده ستون و دو اتاق شمالي و جنوبي تالار آينه و ايوان هاي طرفين سرسراي پادشاهي و حوض بزرگ مقابل تالار با كليه تزئينات نقاشي و آينه كاري و كاشي كاري ديوارها و سقف ها به آن افزوده  شده است. قسمت هاي جالب وديدني كاخ چهل ستون به شرح زير است :

ـ سقف باشكوه نقاشي شده تالار هجده ستون و سقف آينه كاري تالار آينه و مدخل آينه كاري تالار جلوس شاه عباس دوم

ـ ستون هاي عظيم تالارهاي هجده ستون و تالار آينه

ـ شيرهاي سنگي چهارگوشه حوض مركزي تالار و ازاره هاي مرمري منقش اطراف كه معرف صنعت حجاري دوره   صفويه است .

ـ تزئينات عالي طلاكاري سرسراي پادشاهي و اتاق هاي طرفين تالار آينه و تابلوهاي بزرگ نقاشي تالار پادشاهي كه تصوير شاهان صفوي را نشان ميدهد.

ـ تصويري از شاه عباس اول باتاج مخصوص و مينياتورهاي ديگري در اتاق گنجينه كه در مرمت سال هاي 1334 و 1335 خورشيدي از زير گچ خارج شده است .

ـ آثار پراكنده اي از دوران صفويه مانند سردر ” مسجد قطبيه “‌و سردرهاي ” زاويه دركوشك “ و آثاري از ”مسجد درب جوباره “ يا ” پير پينه دوز ”  و ”مسجد آقاسي “ كه بر ديوارهاي ضلع غربي و جنوب غربي باغ نصب شده است .  كاخ چهل ستون به موجب اشعاري كه در جبهه تالار از زير گچ خارج شده به ” مبارك ترين پتجمين سال سلطنت شاه عباس دوم بنا شده است . شير ها و مجسمه هاي سنگي اطراف حوض و داخل باغچه ها تنها آثاري است كه از دو قصر با شكوه ديگر دوره صفوي يعني آينه خانه و عمارت سرپوشيده باقي مانده و بعد ها به اين محل آورده شده است .اگرچه انعكاس ستون هاي بيست گانه تالارهاي چهل ستون در حوض مقابل عمارت مفهوم چهل ستون را القا ميكند ولي در حقيقت واژه چهل در نام اين عمارت نشانه كثرت است و وجه تسميه عمارت مزبور به علت تعدد ستون هاي آن است .

كاخ هشت بهشت

عمارت تاريخي هشت بهشت نمونه اي از كاخ هاي محل سكونت آخرين سلاطين دوره صفوي است كه در دوره ” شاه سليمان “ ( 1080 هـ . ق ) بنا شده است. ازباغ وسيع ( هشت بهشت ) وسعت زيادي باقي نمانده, ولي قصر تاريخي آن هنوز اثري ارزنده و جالب توجه است .

از آثار قابل توجه اين قصر كه نماهاي خارجي را تزيين كرده است كاشي كاري هايي است كه انواع حيوانات و پرنده و درنده و خزنده را نشان ميدهد .

در دهه اخير پارك مجلل و زيبايي به همت شهرداري اصفهان در اطراف اين كاخ تاريخي طراحي و ساخته شده است كه در حال حاضر از گردشگاههاي مشهور شهر اصفهان است . 

عمارت عالي قاپو  

اين قصر كه درعهد صفويه ( قصر دولتخانه يا دولتخانه مبارك نقش جهان ) نام داشت نمونه منحصر به فردي از معماري كاخ هاي عهدصفوي است كه در اوايل قرن يازدهم هجري به امر شاه عباس اول ساخته شده است. شاه صفوي, سفيران و شخصيت هاي عاليقدر را در اين‌كاخ به‌حضور مي پذيرفت .

عالي قاپو داراي پنج طبقه ساختمان است و هر طبقه تزئينات ويژه اي دارد . با آنكه بعد از دوره صفويه به تزئينات بناها خرابي ها و لطمات جبران ناپذيري وارد آمده است ولي هنوز شاهكارهايي از گچبريها و نقاشيهاي عهد صفويه را در بر دارد و تماشاكنندگان را به تحسين وا ميدارد .

مينياتورهاي هنرمندانه رضا عباسي, نقاش معروف عهد شاه عباس ( كه آسيب فراوان ديده اند ) نقاشي هاي گل و بوته , شاخ و برگ , اشكال وحوش و طيور و گچ بري هاي زيباي آن به شكل انواع جام و صراحي در تاق ها و ديوارها تعبيه شده است وشاه صفوي و مهمانان او , از تالار همين عمارت مناظر بازي چوگان , چراغاني , آتش بازي ها و نمايش هاي ميداني را تماشا مي كردند.

منار جنبان

اين بنا به صورت يك بقعه و دو مناره است كه بر روي قبر ( عمو عبدالله ) از زاهدان و صلحاي معروف قرن هشتم هجري بنا شده است و سنگ قبر آن تاريخ 716 هـ .ق مقارن با اواخر سلطنت (اوليجاتيو) ايلخان مغول را نشان مي دهد .ايوان منار جنبان يكي از نمونه هاي ابنيه سبك مغولي ايران است كه از آن دوره كاشي كاري هايي نيز به يادگار دارد . مناره ها بعداُ و احتمالاُ در اواخر عصر صفويه به ايوان مزبور اضافه شده است و با حركت دادن يكي از آنها ديگري نيز حركت ميكند .نكته جالب در اين بنا قديمي آن است كه وقتي يكي از مناره هابه حركت در آيد  نه تنها مناره ديگر به حركت در مي آيد بلكه تمامي اين ساختمان مرتعش مي شود . در حال حاضر, از اين اثر تاريخي بشدت مراقبت مي شود.

پل الله وردي خان ( سي وسه پل )

اين پل كه در نوع خود شاهكار بي نظيري از آثار دوره شاه عباس اول صفوي است, به هزينه و نظارت سردار معروف او ” الله وردي خان “‌ بنا شده است. اين پل به نام هاي ”سي و سه چشمه“, ”چهار باغ“ , ” جلفا “ و بالاخره ” زاينده رود “ معروف است . تاريخ بناي اين پل را شيخ علي نقي كمره اي شاعر زمان شاه عباس در يك قطعه شعر به ماه تاريخ , سال 1005  هجري ذكر كرده است. اين سال مقارن ايامي است كه خيابان چهارباغ نيز احداث شده است . اين پل در حدود 300 متر طول و 14 متر عرض دارد و طولاني ترين پل بر روي زاينده رود است . در دوره صفويه مراسم جشن آبريزان يا آبپاشان در كنار اين پل صورت مي گرفت . در سفر نامه هاي سياحان اروپايي آن دوران  به برگزاري اين جشن اشاره شده است . ارامنه جلفا هم مراسم  خاج شويان خود را در محدوده همين پل برگزار مي كرده اند . اين پل يكي از شاهكارهاي معماري و پل سازي ايران محسوب ميشود و از زيبايي و عظمت منحصر بفردي برخودار است .

پل خواجو

پل خواجو يا ” پل شاهي “ كه از اواخر دوره تيموري شالوده هايي داشته است, به امر شاه عباس دوم درسال 1060 هجري به صورت امروزي آن ساخته شد. غرفه هاي آن با تزئينات كاشي كاري و نقاشي پوشيده شده است. پل خواجو به هنگام طغيان آب زاينده رود, منظره اي ديدني مي يابد. براي اقامت موقتي شاه صفوي و خانواده او در وسط پل ساختمان مخصوصي كه به نام ” بيگلر بيگي “ شهرت دارد, بنا شده است. اين ساختمان هم اكنون نيز وجود دارد. اتاق هاي آن داراي تزئينات نقاشي است. نام اصلي اين پل در مآخذ دوران صفوي, پل شاهي آمده است. و خواجو نامي است كه طي دو قرن اخير به مناسبت مجاورت با محله خواجو به آن اطلاق شد

نام اين پل هيچ ارتباطي به نام شاعر قرن هشتم هجري يعني خواجوي كرماني ندارد. اين پل در سالهاي نه چندان دور به نامهاي ” پل شيراز “ و “ پل بابا ركن الدين “  معروف بوده است .

مسجد جامع عباسي (مسجد شاه) 

ساختمان مسجد جامع عباسي , درضلع جنوبي ميدان تاريخي اصفهان در سال 1020 هجري قمري به فرمان شاه عباس اول در بيست و چهارمين سال سلطنت وي شروع شد . كتيبه سردر مسجد به خط ثلث ” عليرضا عباسي“ در سال 1025 نگاشته شده و حاكي از آن است كه شاه عباس اين مسجد جامع را از مال خالص خود بنا كرده وثواب آن را به روح جد اعظم خود ” شاه طهماسب “‌ اهدا نموده است, در ذيل اين كتيبه, كتيبه ديگري است كه از استاد علي اكبر اصفهاني ( مهندسي معمار مسجد ) تجليل شده است.

مسجد شيخ لطف الله

اين مسجد بي نظير شاهكار ديگري از هنر معماري و كاشي كاري قرن يازدهم هجري قمري است كه به فرمان شاه عباس اول در مدت 18 سال ساخته شده است . ساخت سردر معرق آن در سال 1011 هـ . ق اتمام يافت و ساختمان تزئينات آن در سال 1028 هجري قمري به اتمام رسيده است . كتيبه سردر آن به خط ثلث عليرضا عباسي و به تاريخ سال 1012 هجري قمري است معمار و بناي مسجد ” استاد محمدرضا اصفهاني “ است كه نام او در داخل محراب زيباي مسجد در لوحه كوچكي ذكر شده است . باستان شناسان خارجي در مورد عظمت معماري اين مسجد گفته اند : ” به سختي مي توان اين بنا را محصول دست بشر دانست . “ شيخ لطف الله از علماي بزرگ شيعه واز مردم ” ميس “‌ از قراء ” جبل عامل “‌ در لبنان امروزي بود كه به دعوت شاه عباس اول در اصفهان اقامت گزيد. اين مسجد به منظور تجليل از او احداث گرديد.

مسجد و مناره برسيان

اين مسجد در 42 كيلومتري شرق اصفهان واقع شده و يك اثر خالص سلجوقي است. مناره آن را در سال 491 و محراب آن را در سال 498 هجري قمري ساخته شده است. تزئينات آجري داخل مسجد شبيه به گنبد تاج الملك در مسجد جمعه اصفهان است و به احتمال قوي معمار هردو بنا يكي بوده است .

اثر سبوس گندم  بر روی خواص خمیر

•          به کمک دستگاه فاینوگراف می توان میزان  جذب آن آردی  را که مورد نیاز  است  برای رسیدن به غلظت  مناسب خمیر  اندازه گیری کرد.

•          درصد سبوس  اضافه شده و اندازه ذرات سبوس  بر روی پارامترهای  فارینوگراف تاثیر می گذارد .

•          در نتیجه افزایش  سبوس (بخصوص ذرات سبوس ریزتر )  به طور معمول  منجر به افزایش  جذب آن خمیر شده (به میزان 5/0)  در واقع بدلیل  پنتوران های موجود در سبوس  و در نتیجه شماربزرگتر  گروههای  هیدروکسید در ساختار فیبر می باشد که اجازه می دهد  آب بیشتری  از طیق باند شدن با گروههای هیدروکسید احاطه شود . .

•          در ضمن  اندازه ذرات سبوس کوچکتر  باعث شد افزایش سطح  ذرات  سبوس و افزایش گروههای OH  در سطح وافزایش  پیوند با آب مربوط می شود .

•          در طول در آ»دن خمیر یک MAX  درمقاومت  خمیر دیده شده ، سپس  خمیر توانایی این را داشت  تا برای چند لحظه در برابر  تغییر شکل مقاومت کند  که در واقع این امر پایداری خمیر را مشخص می کند .

•          کنسانتره سبوس گندم اثرات مثبتی  را بر روی زمان  رسیدن به مقاومت  MAX نشان داد د رحالیکه اندازه ذرات سبوس اثر منفی بر روی این پارامتر داشتند.

•          علت اینکه  کنسانتره  سبوس اثر مثبتی داشت  مربوط می شود به اثر متقابل بین فیبرها گلوتن که از هیدراته شدن PR ها جلوگیری می کنند و ذرات سبوس کوچکتر جذب سریع ترآب را باعث می شوند در نتیجه  زمان ورآمدن کوتاهتر می شود .

اثر سبوس گندم روی پارامتر های proofing  خمیر

•          تولید گازوباقی مانده  گاز در نتیجه تخمیر از طریق  رفرنتومتر ضبط شده  بود .

•          ورآمدن  خمیر از طریق MAX  خمیر مشخص شده بود ، همچنین کاهش اندازه ذرات سبوس منجر به اثر مثبتی در ورآمدن خمیر شد .

•          علاوه بر این ترافدهای بین PR ها  از انبساط  آزاد خمیر در طول proofing  جلوگیری کرد و همچنین  این امر ارتفاع خمیر را هم کاهش می داد .

•          به طور کلی دریافتند یکی از عوامل کاهش ارتفاع خمیر مربوط به ترافدبین مواد سبوس  در دیواره های سلولهای گازی خمیر می شد  در ضمن مشخص  شد که سبوس ها مانع ا زتخمیر معمولی و توسعه ساختار  سلولهای گازی شده و احتمالاً محدودیتی ایجاد کرده و به سلولهای گازی فشار می آورند .

اثر اضافه  کردن سبوس گندم بر روی درجات اسید فیتیک

•          در نتیج افزایش سبوس  به تنهایی هیچ  مهمی در هیدرولیز اسید فیتیک نشان نداده است همچنین مشاهده شد در میزان کم سبوس  هیدرولیز اسید فیتیک به میزان بالاتری اتفاق افتاده بود نسبت  به افزودن مقادیر بیشتری  سبوس گندم .

•          این نتیجه بیانگر این است که فعالیت فیتاره از طریق کنستانتره  سبوس ممانعت  شده بود .

•          بعلاوه یک اثرمثبت مهمی (در حدود  90/0  مذاکرات ) از اندازه ذرات سبوس روی گسترش هیدرولیز اسید فیتیک دیر شده است .

•          آنزیم اگزورنه نیک، فیتازها را در دسترس می کند ، در ضمن این آنزیم  می تواند از طریق  ذرات سبوس شکسته نشده و بزرگ محدود  شود .

•          بر اساس نتایج فوق  هیدرولیز به اندازه  ذرات سبوس وابسته است ، ولی اندازه  ذرات کوچکتر به تنهایی نمی تواند دلیلی  برای نابودی کامل فیتات باشد .

اثرات غنی سازی با سبوس برنج بر روی خواص شیمیایی وعملکردی نان .

1-        خواص کاربردی RBHB  دهمی سلولز سبوس برنج RBDF  فیبررژیمی نامحلول سبوس برنج 

2-        RBHB   حاوی مقادیر بالای فیبر رژیمی  (%94/82)  / (%59%)  چربی /(%69/2) PR  /(%17/3 ) خاکستر می باشد .

3-       RBDF  حاوی مقادیر بالای فیبر  رژیمی  (%73/62 ) /(%88/2) چربی (%35/8 ) PR و (85/10% ) نشاسته /(21/4%) خاکستر می باشد .

4-       این فیبر ها خواص مطلوب زیادی داشتند از جلمه تواتایی بالای پیوند با آب و توانایی تورم (جدول 2 توانایی  اتصال با آب را نشان می دهد )

بر طبق جدول RBHB  ، RBDF ، WBC، SC بالایی دارند .

1-        بر طبق جدول RBHB  ، WBC و FBC بزرگتری از RBDF داشت  .

2-        در ضمن  RBHB  باعث شد VIS پایین بیاد VIS محلول 2% بود 8/7

ارزیابی حسی نان های تکمیل شده با فیبر رژیمی

جدول 3 حجم  قرص نان و Firmnes  نان های حاوی فیبر رژیمی  را نشان  می دهد .

•          بر طبق جدول  همه نان های تکمیل شده  با فیبر رژیمی  یک کاهش  حجمی را نسبت به نان بدون  فیبر دارابودند که پیشنهادی می شود این کاهش حجم  از طریق  محتوای گلوتن  رقیق شده و تغییر  ساختار مغز نان باشد / برطبق  جدول Firmnes  افزایش یافت .

جدول 4 منابع حسی  (رنگ  ، طعم ، بو ، بافت  نان های تکمیل شده با فیبر رژیمی  را نشان  می دهد .

•          بر طبق جدول  ، رنگ و مزه ، و بو چندان تفاوتی با نان بدون فیبر نداشت (زمانیکه (3-1/0)  فیبر RBHB  به نان  اضافه شده بود .

•          تیرگی مغزنان  مستقیماً  در ارتباط با افزایش محتوای فیبر بود ، میزان بو نان های تکمیل  شد متفاوت بود  نان (حاوی 6-2%  RBDF  ، عطر  و طعم برنجی داشت .

•          نرمی و قابلیت جویدن نان  قابل قبول ارزیابی شد .

•          به طور کلی ارزیابی حسی نشان داد که نان ها ی حاوی %1، 2%،%3RBHB و %2، 4% RBDF به طور کلی مورد قبولند .

3-       نقش فیبر رژیمی  در پایان  محصولات

جدول 5 محتوای فیبر رژیمی نان  و محصولات  پایانی نشان می دهد .

•          بر طبق جدول  حاوی مقادیر زیادی فیبر رژیمی  بودند (87/3% )برای 3% RBHB اضافه شده به نان

•          علاوه بر این نتایج نشان داد که محتوای  فیبر رژیمی  در محصولات  پایانی کمتر  از مقادیر مورد انتظارند که احتمالاً  می کند تعدادی  ار فیبرهای رژیمی  از طریق  آنزیم مخمرهای  هیدرولیز  شوند و یا از طریق دمای پخت   بالا(200)  از بین روند بر طبق گفته VARO ، Laine ( 1983 )  تعدادی از فیبرهای قابل حل در آب خصوصاً از RBHB  می کند در طول  پخت از بین روند.

•          ولی به طور کلی مقدار فیبر رژیمی  که از RBHB، RBFD  باقی مانده است  و د ر نان ها ترکیب شده اند ممکن است در سلامت انسان شرکت کنند  و باعث افزایش  faecal  bulk   و یا کاهش کلسترول پلاسما گردند .

بهبود  خواص تغذیه ای chaptti  با استفاده از سبوس سویا

•          دانه سویا فاکتورهای تغذیه ای متفاوتی دارد که می تواند  به عنوان یک نوع  غذا مورد استفاده  قرار می گیرد تا سلامتی را بهبود بخشد ، غیر قابل  دسترس بودن  املاح سویا هنوز مورد بررسی می باشد که احتمالاً  مربوط به محتوای بالای اسید فیتیک آن  می باشد .

جدول 1: نتایج آماری محتوای املاح  آردهای ترکیبی  را نشان داده است .

•          بر طبق جدول با افزایش کنستانتره  پوسته های  سویا در آردهای یک افزایشی  د رمیزان املاح  نشان داده شده است .

•          همچنین  کمترین محتوای آهن در آرد  شاهد (T )  دیده شده است  در حالیکه MAX  مقدار آهن  در ( t5)  دیده شده بود .

•          همچنین  بر طبق جدول  31% آهن بیشتری  در دسترس بود زمانیکه  5/7/0  پوسته سویا   اضافه شده بود د رضمن تغییرات کمی برای محتوای کنستانتره  CA/MG /ZN /MG /CU  در نتیجه آنالیز املاح پوسته سویا و آرد گندم  نشان داده بود .

•          بر طبق گزارشات  Rawat    محتوای مواد معدنی آرد گندم به طور کلی از طریق مکمل ها افزایش یافته بود در ضمن چاپاتی  باسویا میزان بالاتری fe,ca  داشت و در مقایسه با چاپاتی  تهیه شده از آرد و گندم  .

جدول 4: بر طبق جدول کمترین  میزان اسید فیتیک  در آردها و چاپاتی  شاهد (T) دیده شده  بود در حالیکه  بالاترین کنستانتره  اسید فیتیتک در آردهاو چاپاتی  (t5 )  دیده شده بود .

•          در ضمن یک کاهش (78/22/0)  در محتوای اسید فیتیک چاپاتی  موجود بود  در مقایسه با آردهای ترکیبی  که بیان می کند در ضمن پروسه  ساخت نان فیتات کاهش یافته بود که در نتیجه کاهش (p6 ) هگزانیوزیتول فسفات ، p5 (پنتااینوزیتول فسفات ) که به p4 و p3 توانایی کمتری برای باندشدن  با املاح در مقایسه  با p6و p5  داشتند .

•          به طور کلی چاپاتی تکمیل شده بابیش از 5/4/0  از پوسته سویا  اغلب از نظر  اکثر خواص مورد قبول  بود بجز از نظر مقدار کمی  تیرگی  در رنگ .

 خواص فیزیکوشیمایی سبوی جو

•          سبوس جو همچون با سایر سبوس  غلات به عنوان  یک منبع فیبر غذایی  در تولیدات غذایی مورد استفاده قرار می گیرد .

•          به منظور جداسازی  سبوس جو، بایستی  جو در یک روض تجاری  (نه به طور سنتی )  آسیاب شود  تا پوسته و آرد به طور جداگانه  بدست آید .

•          کیفیت آسیاب جوتحت  تاثیر فاکتورهای زیادی قرار می گیرد از جمله سختی دانه ؛ درضمن  سختی دانه درجه نشاسته  آسیاب شده  را تعیین کرده بود که جذب  آن را تحت تاثیر قرار میدهد  و قدرت گازی را در طول  پروسه  تخمیر تعیین کرده بود .

•          نشاسته آرد گندم سخت بیشتر مورد قبول  آنزیمهای  قابل هضم  است نسبت به نشاسته آرد گندم نرم .

جدول 1: سختی دانه  در 16 نوع جورا نشان می دهد که مبنای اندازه گیری  سختی در زمان آسیاب  بود که از 64-20 ثانیه متفاوت بودند .

بر طبق جدول : جوهایی نشاسته نرمالی داشتند (7=8) سفت تر بودند ( زمان آسیاب sec 20-42 ) و آنمائیکه نشاسته و آسی داشتند ( آرمیلو پایین ) (5=8) نرم تر بودند ( زمان آسیاب 39 – 64 sec ) ، در ضمن جوهای حاوی نشاسته وآسی مقادیری بیشتری B گلوکان نسبت به جوهای حاوی نشاسته نرمال داشتند .

( دقیقاً مشخص نیست که آیا B گلوکان تاثیر مستقیمی بر روی سختی دانه جو دارد یا نه

•          جدول 1 : همچنین ارزیابی ( سبوس جو و آردجو )را نشان می دهد .

•          بر طبق جدول : تنوع بزرگی در رنگ سبوس نسبت به رنگ آرد موجودست .

•          سبوس 2 جو مالتی بدلیل وجود fragment های پوست در سبوس تیره تر بود .

•          سبوس SB88490 تیره ترین بود .

•          رنگ سبوس و آرد تحت تاثیر پیگمانه ای آنتوکسیانین در پری کارپ بود این پیگمانما بنفش ، آبی یا ملانین های تیره هستند .

•          جدول 3 : ارقامی در زمینه خواص فیزیکوشیمیایی سبوس جو وآرد برای مقایسه سبوس جو و سر تجاری و آرد گندم ارائه دار است .

•          به طور کلی مقایسه سبوس جو با سبوس جو دو سر و آردجو با آرد گندم لازم است به خاطر اینکه سبوس جو و آرد جو می توانند جایگزین شوند و یا اینکه قسمت اعظم اینا می توانند در تعدادی از غذاها به کار گرفته شوند .

•          بدلیل وجود کنسانتره روغن بالاتر، جو دوسر مثل جو یا گندم آسیاب نمی شود جو دو سر به طور تجاری آسیاب شده بود تا 5060% سبوس بدست آید .

•          بر طبق جدول ، سبوس جو سفید تر بود از سبوس جو دو سر که مربوط به تفاوت در رنگ دانه و شرایط آسیا می کنند .

•          از آنجایکه پیمانه ممکن است در تولید عطر و طعم شرکت کنند مقادیر کم سبوس ها ممکن استترجیح داده شود تا در غذاها استفاده شود .

•          گزارش شده است تولید نان از طریق افزودن 15% آرد سبوس جو عطر و طعم را تحت تاثیر قرار می دهد .

•          سبوس جو و سبوس جودوسر در زمندر WHC مشابه بودند ، WHC از طریق pr تاثیر می پذیرد ولی به میزان وسیعی در ارتباط با محتوای B گلوکان (7/7 % ) بالای سبوس جوو جودوسر بود .

•          سبوس جو ، جذب روغن بالاتری از سبوس جودوسر داشت که به نظر می آمد مربوط به محتوای روغن کمتر Indigenaos شود اگرچه دلایل دیگری هم می تواند باشد از جمله اندازه کوچکتر ذرات

•          سبوس جو و سبوس جو دو سر از نظر محتوای pr مشابه بودند (6/18 – 7/18% ) pr سبوس تحت تاثیر pr دانه و میزان استخراج سبوس قرار گرفته بود .

•          سبوس جو محتوای خاکستر بالاتر و نشاسته پایین تری از سبوک جو دو سر داشت .

•          اکثر تفاوت های قابل توجه بین 2 سبوس در فیبرهای رژیمی بود . سبوس جو 4/20% TDF

•          سبوس جو مثل سبوس جو دوسر کنسانتره B گلوکان قابل شناسایی داشت ولی سبوس جو SF و TDF  بالاتری داشت که مربوط به آرابینوگزیلان بالاترش می شود .

•          فسفر و پتاسیم از جمله املاح اصلی سبوس بودند و آهن روی هم املاح اصلی Trace بودند

•          همچنین در بررسی درگیری sf و TDF سبوس و آرد جو را بررسی کردند .

•          دریافتند که B گلوکان  و پنتوزان ها از جمله ترکیبات اصلی بودند و مقاومت نشاسته و پکتین کمترین ترکیبات SF و TDF آرد و سبوس بودند .

•          تاثیر آرد سبوس جو بر روی کیفیت نان مورد بررسی قرار گرفته است در نتیجه افزودن آرد سبوس جو محتوای PR  و خاکستر نان ها افزایش یافت .

•          رنگ مغز نان و سطح پوسته تیره تراز نان شاهد (نانی گرفت با آرد گندم خالص ساخته شده بود )

•          محتوای فیبر رژیمی در نان ساخته شده از 5% آرد سبوس جو بالاتر از نان شاهد بود .

•          سختی نان افزایش یافت و حجم قرص نان کاهش یافت

•          کیفیت حسی نان ساخته شده با 5% سبوس جو چندان تفاوت مهمی با نان شاهد نداشت .

•          ولی   "             "         "        " 10-15 % سبوس جو ، ظاهراً تفائتهای بریمی و آشکاری را نشان داده .

•          ارزیابی تغذیه ای و ارگانولپتکی نان های گندم تکمیل شده با آرد سویا و آرد جو .

•          از آنجائیکه آرد گندم منبع خوب انرژی و دیگر مواد غذایی از جمله Pr املاح و vit های b کمپکس می باشد ارزان همانند غلات و حبوبات به بهبود کیفیت تغذیه ای محصولات گندم کمک می کند .

•          آردجو کنسانتره بالایی از B-D گلوکان دارد ( علی الخصوص B– گلوکلن قابل حل که برای اثرات هایپوکلسترولمیکا در حیوانات و انسان ها مفید باشد .

•          آرد دانه سویا PR ، چری و لیزین بالایی دارد که به منظور غلبه بر اثر هئو تغذیه ای PR ای به کار می رود .

•          بنابراین آرد سویا و آرد جو را به میزان 15020 ، 5010% به آرد گندم اضافه کردند تا اثرات تغذیه ای و حسی نان تکمیل شده را آزمایش کنند .

•          ارزیابی حسی ( بر طبق جدول 1 )

•          ارزیابی حسی نان آشکار کرد زمانیکه میزان آرد سویا و آرد جو افزایش یافت رنگ مغز نان تغییر پیدا کرد و از سفید کرمی به قهوه ای تیره تغییر یافت ، که در میزان 10% آرد سویا و آرد جو تفائتی دیده نشد ولی در بقیه میزان ها تفاوت آشکار بود .

•          عطر و طعم نان افزایش یافته بود زمانیکه میزان S وb افزایش یافته بود ( بالای 10%)

•          زمانیکه آرد سویا مخلوط شده بود نان ها ممکنه تحت تاثیر عطر و طعم لوبیای آرد سویا قرار گیرند .

•          بافت نان و تظاهرات سطح نان در مقایسه با نان شاهد ( 62/7 ) کاهش یافته بود .

•          ارزیابی تغذیه ای ( بر طبق جدول 2 )

•          نان گندم 5/1 % pr داشت که این میزان از طریق نان های تکمیل شده جو کاهش یافت ولی در نان های حاوی سویا افزایش به میزان 7/13 % در نان های (full-fgatsoy) و (8/13% ) در نان های حاوی cleffatedsoy .

•          محتوای چربی نان گندم 44/5% بود که در مخلوط نان تکمیل شده با آرد full-fgatsoy به میزان 10% بالاترین بود (83/6%) در ضمن هیچ تفاوتی در محتوای چربی نان های ساخته شده از دیگر آردها دیده نشد قابلیت هضم pr و محتوای لیزین ( بر طبق جدول 3 )

•          نان گندم 74% pr قابل هضم داشت ، که تغییری در میزان pr نان گندم تکمیل شده با آردجو در همه میزان ها دیده نشد .

•          ولی میزان pr آرد سویا کاهش یافت که این کاهش می تواند مربوط به افزایش try pisin inhibitar و دیگر مواد ضد تغذیه ای در آرد دانه هیویا باشد . try pisin inhibitar از فعالیت آنزیم های پروتئولیتک جلوگیری کرد و همچنین اسید فیتیک و پلی قندها با pr ها به فرم کمپکس نامحلول تجمع یافته و برروی قابلیت هضم pr تاثیر یم گذارند .

•          محتوای کل لیزین نان گندم 36/2 بود که در نان های تکمیل شده با با جو تا حدودی بالاتر

ولی در نان های تکمیل شده با Detattedsoy  و fullfatsoy به ترتیب 02/3  05/3 بود

که این ممکن است مربوط به محتوای لیزین بالای آرد سویا شود

مقدار کلی و در دسترس fe,ca روی (بر طبق جدول 5 )

نان گندم حاوی 1/57 (a) و 17/8 آهن 75/3 روی می باشد

•          در نان های تکمیل شده با جو کمترین محتوای ca آهن ، روی را در مقایسه با نان گندم دارا بودند کد مربوط به محتوای اسید فیتیک و پلی فنرها به مقدار جزئی بالاتر از گندم می باشد .

•          ولی در نان های تکمیل شده با ca ، آهن حاوی مقدار بالاتر آهن و ca بودند که احتمالاً مربوط به محتوای ca و آهن آرد دانه سویا می شود .

•          در ضمن تفاوت چندان مهمی در محتوای نان های تکمیل شده دیده نشده بود

•          علاوه بر این میزان ca در دسترس هر چقدر میزان آردهای تکمیلی بیشتر می شد کاهش می یافت که ممکنه مربوط به فاکتورهای ضد تغذیه ای جو و دانه سویا باشه

فاکتورهای ضد تغذیه ای ( بر طبق جدول 1 )

•          فاکتور های ضد تغذیه ای در نان گندم شامل تریپسین اینهبیتور رآمیلازا اینهیبیتور پلی فنرها و اسیدفیتیک می باشه و با افزایش میزان آرد جو و سویا افزایش می یابد

•          افزایش میزان فاکتورهای ضدتغذیه ای نان ها به نظر می رسه که تاثیر مستقیمی بر روی جانشینی آرد گندم با آرد جو و آرد سویا داشته است که بالاترین مقدار فاکتوهای ضدتغذیه ای را دارا بودند .

فیبر رژیمی و b گلوکان ( بر طبق جدول 7 )

•          محتوای کلی فیبر رژیمی نان گندم 9/8% ، فیبر رژیمی محلول 9/3% و فیبر رژیمی نامحلول 95/4% بود

•          که در میزان 15% جایگزینی آرد جو یک افزایش به میزان 10 ، 13 ، 7 % در محتوای فیبر رژیمی کلی ، محلول و نامحلول دیده شده بود .

•          ولی نان ساخته شده از 10% آرد سویا یک کاهشی در محتوای فیبر کلی ، نامحلول داشت و یک افزایش در محلول داشت که احتمالاً مربوط به استفاده از سویای بدون پوست می شود چون فیبرهای نامحلول اساساً در پوست موجودند ولی فیبرهای محلول در coty ledons محلولند .

•          بر طبق گزارشات فیبرهای محلول در ارتباط با کاهش کلسترول و بیماری های دیابتیک موثرند و فیبرهیا نامحلول در بهبود عملکردهای رودای موثرند .

•          می توانیم اینگونه نتیجه گیری کنیم که نان های تکمیل شده با آرد سویا و آرد جو به میزان 15% به بالا ارزش های تغذیه ای قابل قبولی دارند .

منزلت آدم و حواء

وجه تسميه و آغاز آفرينش آن ها

پرستش فرشتگان پيرامون خلقت آن ها

مقصود از آفرينش آدم (ع) جانشيني او در زمين بر گروهي از جنيان است که پيش از اودر آنجا مي زيستند و نه اين که آفرينش او به جهت سکونت در بهشت باشد. بلي بهتر اين مي بود که او با عمل خويش باعث نمي گشت تا از بهشت خارج گردد و با عزت و کرامت مي زيست و خود و همسرش در خلعت بهشتيان از هدايا و کرنش فرشتگان بهره مي جستند.

انسان آفريده شده را وراي سه نيروي «شهوت»، «غضب» و «عقل» مي دانستند که دو نيروي اول او را به سمت فساد و خونريزي و نيروي سوم او را به سمت فرمانبرداري و شناخت سوق مي داد لکن آن ها فلسفه ي آفرينش انسان را در غالب و اعتبار در نيروي اول محصور ساخته و اصولا اص خلقت او را مقتضي حکمت ندانستند و به اعتبار نيروي عقل نيز خود را بدون آن که در مقام معارضه با مفاسد بدانند شايسته تر از آدم تشخيص دادند و بين گونه از امتيازات و فضيلت هاي منبعث از دو نيروي ديگر که ممکن بود در خدمتعقل درآيد و در مسير خير و نيکي پرورش يابد، غافل ماندند. هم چنين آن ها نتوانستند تشخيص دهند که ممکن است ترکيب و جمع بين آحاد و جزئيات بتواند نتيجه مطلوب تري را به ارمغان آورد هم چون از قوه به فعل رسيدن منافع بيشماري که در عالم هستي وجود دارد که خود فلسفه ي اصلي جانشيني انسان در روي زمين است. و نحوه ي تعليم اسماء به آدم (ع) يا به صورت «آفرينش علمي» که ضروري و لازمه ي خلقت او بوقوع پيوسته و با اين که به شکل «القايي رحماني»م در نفس آدم شکل گرفته است.

از امام صادق (ع) روايتي است که فرمودند: دليل ناميدن آدم به اين اسم بدان خاطر است که اواز اديم و پوسته و قشر زمين آفريده شده است. و شيخ صدوق عيه الرحمه مي فرمايد: «اديم نام چهارمين لايه ي دروني زمين است و آدم ابوالبشر از آن خلق شده است. و از امام صادق (ع) روايتي است که فرمودند: حواء را بدين اسم ناميدند چرا که او از حي يعني آدم آفريده شده است.

در اصل اشتقاق اسم آدم (ع) اختلاف نظر وجود دارد بعضي گفته انداسمي غير عربي است و بدون اشتقاق مانند آزر و گروهي معتقدند که آن مشتق از «ادمه» است به معناي گندمگون بودن و بعضي قائلند که مشتق از آدم و به معناي الفت و اتفاق است. اما حواء مشتق از حي يا حيوان است و از اشتقاقات نادر و يا جعلي است مانند لاين و تامر.

از اميرالمومنين (ع) روايتي است که فرموده اند: خداوند تعالي به جبرئيل امين فرمان داد تا از پهنه ي زمين و دشت ها و بلندي هاي آن چهار نوع گل را فراهم سازد، گل سفيد و سرخ و سياه و خاکي رنگ سپس فرمان داد تا چهار نمونه از آب هاي زمين يعني آب گوارا، آب شور، آب تلخ و گنداب را به آن گل ها بيافزايد، آن گاه آب گوارا را در گلوي آدم، آب شور را در چشمان او، آب تلخ را در گوش هايش و آب متعفن را ميان بيني او تعبيه و جاري سازد.

در توحيد مفضل از قول امام صادق (ع) و در بيان علت اين امر آمده است: قرار دادن آب گوارا در حلق آدم بدين جهت بود تا تناول غذا براي او لذت بخش باشد و علت قراردادن آب شور در چشمان آدم براي اين بود که باعث بقا و صحت مردمک چشم است و نيز بودن آب تلخ در گوش باعث عدم ورود حشرات به مغز انسان خواهد شد چرا که به محض ورود در ميان لايه هاي آن خواهند مرد و در مواردي نادر نيز خواهند توانست از ميان آن عبور کرده و به سيستم عصبي مغز رخنه نمايند.

خداوند در قرآن مي فرمايد: «و خلق الانسان من عجل» انسان از شتاب آفريده شده است چرا که طبيعت او بدين صورت است و هنگامي که خداوند روح را از سر انگشتان پاي آدم در او بدميد و آن روح به زانوي وي رسيد، کوشش کرد از جاي برخيزد اما نتوانست و خداوند فرمود: «خلق الانسان من عجل» و زن را «امراه» ناميدند چون از «مرء» يعني مرد و آدم آفريده شده است و نيز زن را «نساء» ناميدند چرا که براي آدم انيس و همدمي غير حواء وجود نداشت.

«حضرت عبدالعظيم حسني» روايت مي کند که از امام جواد پرسشي پيرامون علت بوي کريه مدفوع انسان نمودم و ايشان پاسخ فرمودند: هنگامي که خداوند آدم را خلق نمود جسمي پاک و طيب داشت و مدت چهل سال فرشتگان الهي براي تکريم به نزد او مي آمدند و اظهار مي داشتند تو براي ماموريتي خاص آفريده شده اي و ابليس از دهان او وارد و از دبرش خارج مي گشت و بدين جهت است که احشاء انسان کريه و نامطبوع است.

از «طاووس» و «مجاهد» روايت شده است که «ابليس» قبل از ارتکاب گناه در زمين اقامت داشت و در زمره ي فرشتگان بود و عزراييل ناميده مي شد و کلا ملائکه ساکن در روي زمين جن ناميده مي شدند و در ميان فرشتگان عرصه ي زمين کسي به مرتبه ي علمي او نمي رسيد و چون به نافرماني خداوند برخاست مورد غضب واقع شده و خداوند او را ابليس نام نهاد و «و کان من الکافرين» چرا که در علم خداوند و از ازل او به اين وصف شناخته شد.

«علي بن ابراهيم» طاب ثراه مي گويد: اولين معصيت بر خداوند تکبر و خودبيني بود که ابليس بدان اقدام ورزيد و گفت: خدايا مرا از سجده بر آدم معاف دار و در قابل تو را به گونه اي بندگي خواهم کرد که هيچ فرشته مقرب و نبي مرسلي عبادت نکرده باشد. خداوند در جواب ابليس فرمود: مرا به بندگي تو نيازي نيست من مي خواهم آن چه را فرمان داده ام همان شود و چون ابليس خودداري ورزيد خداوند به او گفت «اخرج منها فانک رحيم» ابليس معترضانه پرسيد: چگونه ممکن است و توخداوند عادلي هستي پس پاداش اعمال من باطل خواهد شد؟ خداوند فرمود: اين گونه نيست تو مي تواني آن چه پاداش دنيوي مي خواهي از من طلب نمايي و ابليس نيز ابتدا زندگي تا روز قيامت و سپس تسلط بر ذريه آدم و نفوذ در رگ و پي او را خواستار شد که خداوند به او عطا نمود و پي آمد آن از خداوند خواست تا در برابر هر مولود جديدي به او قدرت مضاعف بخشد و قادر باشد انسان ها را ببيند و به صورت هاي مختلف بر آن ها ظاهر شود لکن انسان ها از ديدن او ناتوان باشند و اين خواسته نيز مورد استجابت واقع شد. سپس ابليس حوائجي افزونتر را طلب کرد و خداوند فرمود: سينه آن ها را جولانگاه تو قرار دادم و شيطان به اين مقدار اکتفا نمود و گفت: «فبعزتک لاغوينهم اجمعين الا عبادک المخلصين ثم لاتينهم من بين اديهم» به عزتت سوگند تمام انسان ها را گمراه خواهم ساخت مگر بتدگاني را که براي خود خالص گردانيدي آ گاه از پيش رو به سوي آن ها خواهم آمد.

امام صادق (ع) مي فرمايند: هنگاميکه خداوند بر ابليس نيروي تسلط بر انسان را عنايت کرد آدم خطاب به خداوند فرمود: بار خدايا تو ابليس را بر ذريه من نيرو بخشيدي در مقابل به من و فرزندانم چه عطا خواهي کرد؟

خداوند فرمود: هر گناهي را معادل همان گناه و هر حسنه اي را ده برابر پاداش خواهم داد. آدم فزونتر از آن را طلب کرد خداوند توبه را تا آخرين دقائق حيات از انسان قبول فرمود. آدم باز هم بر خواهش خويش افزود و خداوند فرمود: بي حساب خواهم آمرزيد و آدم به همين ميزان اکتفا نمود.

آنگاه از امام علي(ع) سؤال شد به چه علت ابليس مستوجب عنايت خداوندي واقع گشت؟ ايشان فرمودند: بواسطه آن دو رکعت نمازي که در مدت چهار هزار سال در آسمان بجاي آورد در نهج البلاغه اميرالمؤمنين (ع)، اين مدت شش هزار سال قيد شده است لکن مشخص نيست که منظور سالهاي دنيوي است يا اخروي. و بد نيست بدانيم گروهي از اهل تصوف ابليس را بخاطر خودداريش از سجده بر آدم مي ستايند و از اين جهت او را «سيدالموحدين» ناميده اند.

تحقیق درباره کبک

مقدمه:

دردنیا گونه های متعددی از کبک وجود دارد که معروفترین آنها عبارتند از: کبک چوکر (Alectoris Chukar) ،

کبک صخره ای (Alectoris graeca) و کبک پاقرمز اروپایی (Alectoris rufa) . البته همه کبک ها پاقرمر هستند.

گونه های موجود در کشور ما بیشتر از نوع چوکر (Chukar) میباشند.

از دیرباز در بسیار ی از کشور ها پرورش و نگهداری پرندگانی از قبیل قرقاول، بوقلمون و کبک، علاوه بر پرورش مرغ جهت تامین گوشت مصرفی انسان به ویژه جهت سلیقه های خاص متداول بوده است.

در پاره ای از کشور ها نیز پرورش متراکم تعدادی از پرندگان وحشی نظیر کبک متداول شده است. صنعت تولید و تکثیر و پرورش کبک در ایران حدود سه سال است که توسط تعداد انگشت شماری از دوستداران شکار و طبیعت آغاز شده و دوستان پرورش دهنده موفق به تولید و تکثیر کبک ایرانی نیز گسته اند، و تجارب خوبی در این زمینه کسب کرده اند. در حال حاضر مزارعی در استانهای فارس، کرمان، سمنان، گلستان و اصفهان به این فعالیت مشغول میباشند.

خصوصیات ظاهری:

کبک پرنده ای است زیبا و خوش خوان که در طبیعت، در دامنه کوهها و شیب های کوهستانی، صخره ها و تپه ماهور ها زندگی میکند.

به هنگام احساس خطر، از کوهها به سرعت بالا می دود و معمولا این کار را به پرواز ترجیح میدهد. گوشت این پرنده بسیار خوشمزه و به لحاظ ارزش غذایی نسبت به دیگر طیور از موقعیت ممتازی برخوردار است.

این پرنده معمولا دارای پوششی با پرهای خاکستری است و گلولی نخودی رنگ با نوار حاشیه های پهن سیاه بوده و از زیر شکم و پهلو ها خالهای کشیده زیبایی به چشم می خورد. پاها و منقارش سرخ رنگ است و نر و ماده لحاظ شکل ظاهری تفاوت چندتنی با یکدیگر ندارند.

کبک نر به طور عمومی بزرگتر از ماده میشود، در حالی که سر ماده بیضی شکل میباشد، هم کبک ماده و هم نر در پشت پاها بر آمدگی شبیه میخ دارند که در نرها برآمدگی بزرگتر میباشد.

وزن پرنده نر حدود 540 گرم و وزن ماده حدود 500 گرم میشود.

در طبیعت حدود 15-12 عدد تخم میگذارد اما با پیش بینی های خاص این تعداد در بستر به حدود 40 عدد میرسد و این امر از اهمیتی ویطه در پرورش این پرنده و تولید آن برخوردار است.

قد پرنده حدود 35 سانتیمتر است و در اواخر زمستان جفت گیری میکند. در این هنگام گله از هم متلاشی شده و هر نر وماده با هم بصورت جفت زندگی میکنند و تا پایان ایام جوجه کشی باهم میمانند و حتی گاهی پرنده نر روی تخم ها میخوابد.

گوشت کبک:

گوشت این پرنده از گوشتهای بسیار سودمند و لذیذ است اگرچه دسترسی به آن حد اقل در حال حاضر درکشور ما برای همه مهیا نیست. ویژگیهای گوشت این پرنده به شرح زیر است :

در هر صد گرم گوشت کبک 24.5 گرم آلبومین، 1.4 گرم چربی و حدود 1 تا 1.5 گرم مواد معدنی وجود دارد.

وجود مقدار زیادی از مواد معدنی در گوشت کبک نشان دهنده ارزش حیاتی آن است. مقدار پتاسیم این گوشت زیاد است و کلسیم، فسفر، منیزیم، آهن و گوگرد موجود در آن نیز بدن را تامین میکند.

کانی های موجود در گوشت کبک به خوبی جذب بدن میشود و به همین جهت در این زمینه مواد مورد نیاز بدن را در دسترس سلول قرار میدهد.

گوشت کبک برای همه افراد اعم از کودک و سالمند، غذایی سالم و سلامت بخش است. گوشت کبک کمتر تولید اسید اوریک میکند، فعالیت کلیه را افزون میسازد و به دفع سموم بدن یاری فراوان میرساند. باتوجه به این ویژگی ها برای همه افراد و در مورد همه بیماریها، غذایی خوب و موثر است.

 تکثیر و پرورش:

تکثیر کبک بطور کلی آسان میباشد. در صورتی که پرنده های سالمی در اختیار داشته باشیم و مدیریت معقولی اعمال شود.

اولین نکته گرفتن پرنده هایی است که جهت همین امر در مزارع تکثیر و پرورش تولید شده اند. مطلوب ترین زمان برای علامت گذاری جهت تربیت در طول 72 ساعت نخست خارج شدن از تخم است. اولین مراحل جوجه کشی تربیت الگوهایی هستند برای رام کردن یا پرواز کردن . رام کردن در مورد پرنده های گوشتی نیز صادق میباشد.

تشخیص جنسیت:

در نظر اول کبک نر وماده در رنگ، نشانه و ظاهر عمومی یکسان به نظر میرسند. اما تفاوتهای آشکار اندکی نیز وجود دارند :

پاها اندکی متفاوت هستند. کبک نر پای قویتر و پولکهای منظم تری نسبت به ماده دارد. هر دوی آنها برآمدگی سیخ مانندی در پشت پا دارند ولی این برآمدگی در جنس نر بزرگتر از ماده است. نر ها به طور عمومی بزرگتر از ماده ها هستند. سر نرها گرد و ماده ها بیضی شکل میباشد. گردن کبک نر معمولا باریکتر و سخت تر از کبک ماده است.

اگر با راههای فوق موفق به تعیین جنسیت پرنده نشده اید میتوانید به تفاوت آنها از نظر منافذ جنسی متوسل شوید.

جفتگیری:

دو سبک برای جفتگیری کبک ها وجود دارد، آنها میتوانند دو به دو در قفسهای جداگانه جفتگیری نمایند. راه حا ساده تر که زحمت نگهداری را به حد اقل میرساند نگهداری پرندگان نر و ماده به نسبت 1 به 3 یا 1 به 4 و بطور جمعی است. ناگفته نماند که در سیستم جفتگیری دو تایی تعدتد تخم ها حدود 60 عدد و در جمعی حدود 40 عدد در فصل تخم گذاری میباشد.

جمع کردن و ذخیره سازی تخم ها:

در صورت استفاده از آشیانه های دسته جمعی، تخم کبکها باید حد اقل 4 بار در روز جمع آوری شود. تخمها پس از تمیز کردن حد اکثر تا دوهفته در دمای 15 درجه سانتی گراد و رطوبت حدود 75% نگهداری میکنند. و بهتر است روزی دو بار آنها را تحت زاویه 45 درجه بچرخانید. تخمهایی که بیش از 14 روز نگهداری میشوند امکان جوجه شدن کمتری دارند و دو روز دیرتر از تخم بیرون می آیند. طول دوره جوجه کشی پرنده مذکور 25-23 روز می باشد، شرایط ماشین جوجه کشی باید مطابق جدول زیر باشد:

پس از در آمدن جوجه ها از تخم معمولا 24 ساعت در داخل دستگاهها نگهداری میشوند تا کاملا خشک شوند.

پس از انتقال جوجه ها به مکانهایی که قبلا بطور کامل ضد عفونی شده است، ابتدا با استفاده از لامپهای حرارتی دمای محل را برای سه روز اول حدود 33 درجه سانتی گراد نگه میداریم و هر سه روز دما را یک درجه کم می کنیم تا به دمای 21 درجه برسد و این دما را تا هنگام جوجه بودن حفظ میکنیم.

نور مورد نیاز در طول روز توسط پنجره های تعبیه شده در سالن تامین میشود و در هنگام شب به ازای هر متر مربع 3 – 5/2 وات نور استفاده میشود.

دوره رشد پرنده از روز تولد به طور متوسط 5 ماه می باشد که نسبت به مرغ و بلدرچین به 3 برابر میرسد و به همین دلیل قیمت/ظرفیت واحد آن نسبت به دیگر طیور تجاری بالاتر خواهد بود.

بعد از 5-4 هفتگی امکان انتقال جوجه به فضای باز سرپوشیده وجود دارد.

دوران جوجه بودن:

جوجه های کبک در نوزادی مانند جوجه های بلدرچین و قرقاول می باشند. جوجه کبکها برای ابتلا به بیماریها و انگلها مستعد هستند. جای غذا و محفظه های آبخوری باید در اولین روز مهیا و بهداشتی شده باشد.

آنتی بیوتیک ها و دارو های پیشگیری کننده بسیار مفید هستند. دارو ها را میتوان در آب و غذا و حتی در آبخوری های اتوماتیک و برابر با نسبت های داده شده از سوی تولید کننده مخلوط نمود.

جوجه ها برای توده شده بسیار مستعد هستند. این مسئله باید مورد توجه مدیریت مزرعه باشد که دلیل روی هم جمع شدن آنها چیست؟

جوجه ها اگر سردشان باشد یا ترسیده باشند، روی هم جمع میشوند. توجه زیادی به پرنده کنید و ببینید که آنه منطقه راحت خود را بدون ازدحام و تجمع انتخاب کنند. حمام خاک برای اهداف مهمی کارآمد است. این کار به آراستن و صاف کردن پر ها و برطرف کردن انگلهای خارجی کمک میکند. اگر پرندگان از انگلهای خارجی در رنج هستند میتوانید پودر های مخصوص به خاک اضافه کنید.

تغذیه:

کبکها باید نخستین تغذیه خود را با 28% پروتئین آغاز کنند. این جیره غذایی در طول  سه تا شش هفتگی به تدریج تبدیل به 24% میشود. و سپس تا مرحله بلوغ و دوران نگهداری به 17% میرسد.

این پرندگان پس از 24 ساعت خروج از تخم، باید تغذیه را شروع کنند. جیره غذایی مشابه جیره مرغ گوشتی است. میزان احتیاجات غذایی پرنده در جیره پیش دان از لحاظ میزان انرژی حدود kg3100 است.

احتیاج غذایی در سنین مختلف:

میزان مواد معدنی مورد نیاز:

یک نمونه جیره پیش دان در نظر گرفته شده برای پرنده به شرح زیر میباشد:

واکسیناسیون:

معمولا در مراکز تولیدی که در حال حاضر مشاهده میشود تنها از دو نوع واکسن B1 و لاسوتا به شرح زیر استفاده میکنند :

·       واکسن B1 در سن یک هفتگی از طزیق آب آشامیدنی ( پس از تشنگی 4 ساعته) خورانده میشود.

·       واکسن لاسوتا در سن 30 روزگی داده میشود و پس از آن به صورت ماهیانه تکرار میشود.

منابع:

1-رعایت اصول بهداشت وامنیت زیستی در پرورش طیور –دکتر علیر ضا پایدار-سال 1382

2-اینترنت

سيب

سيب ( دقيقا" يک ميوه شفتدار) ميوه درختي ازطبقه Malus است که عضوي از خانواده گل سرخيان بوده ( روزاسيا) و در طول تاريخ کشت مي شده است . بيشتر گروه سيبها به گونه M. domesticaيا پيونديهاي آن تعلق دارند.

اجداد وحشي سيبها احتمالا" درختي به نام Malus sieversii ( که فاقد اسم همگاني است) بود که هنوز هم در قزاقستان يافت مي شود.محققان در حال مطالعه روي M. sieversii که در برابر بسياري از بيماريها و آفات مقاوم است مي باشند تا بتوانند يک سيب مقاوم تر در برابرسرما بوجود آورند.

تاريخچـــــه

در کليه مناطق آب و هوايي خنک ، سيب غذاي بسيار مهمي بوده است . نسبت به سايرميوه هاي درختي ( احتمالا" بجز مرکبات) سيب را مي توان براي ماهها انبار نمود درحاليکه همچنان ارزش غذايي خود را حفظ مي کند. سيبهاي زمستاني که در اواخر پاييز چيده شده و در دماي بالاي انجماد در سردخانه يا اتاق سيب نگهداري مي کنند از سال 1800 غذاي مهمي در اروپا و آمريکا به شمار مي رفته است .

گونه هاي سيب

بيش از 7500 گونه سيب شناسايي شده است . اين گونه ها در نقاط فراشمالگاني ، نيمه حاره و معتدل وجود دارند. چون درختان سيب به شرايط خنک کننده( chilling requirement) نيازدارند در آب و هواي استوايي گل نمي دهند.

 در بين رايج ترين گونه هاي تجاري سيب مي توان به اين موارد اشاره کرد Braeburn( نيوزيلند) ، سيب نارنجي cox «بريتانيا – گونه قديمي که امروزه محبوبيت گذشته را ندارد) ، فوجي ( آسيا، استراليا) ، گالا( نيوزيلند) ، سيب طلائي( آمريکا ، اروپا) ، گراني اسميت ( استراليا و کاليفرنيا) ، جونا گلد( آمريکا) ، جوناتــــان ( آمريکا) ، مکين تــاش ( کانــادا) ، سيب قرمـز( آمريکا) و نوعي سيب زمستاني ( آمريکا). تمامي اين سيبها بجز نوع آخر شيرين و رنگين هستند. گراني اسميت ترش است و بعضي از مردم آنرا بصورت تازه مي خورند در ضمن براي آشپزي هم مطلوب هستند. پوست آن سبز روشن خالدار است . اين گونه سيب براي رشد کامل نيازمند آب و هوايي گرم بوده و فصل رشد طولاني مدتي دارد اگرچه ميوه هاي نامرغوب تر در مناطق نامناسب رويش مي کنند. ] تصوير معروفي از سيب گراني اسميت بر روي آرم Apple Records وجود دارد) يک شرکت سازنده ترانه که آهنگهاي گروه Beatlesرا منتشر مي کند .

پرورش سيب

سيبها مانند بيشتر گياهان چند ساله معمولا" بصورت لقاح غير جنسي واز طريق پيوند تکثير مي شوند. سيبهاي بذري گاهي اوقات بطور اساسي با درخت مادرتفاوت دارند. بيشتر گونه هاي جديد سيب بصورت سرچشمه بذري دارند که يا شانسي رشد کرده اند ويا از طريق باروري عمدي گونه هاي پرآتيه پرورش يافته اند. اصطلاحات بذري ، دانه سيب و تخم که در نان گونه سيب وجود دارد بيانگر منشاء بذري سيب مي باشد. همچنين سيبها مي توانند جوانه هايي غيرعادي بوجود آورند( جهشهايي بر روي يک شاخه مجزا) . بعضي از جوانه هاي غيرعادي منجر به نسلهايي بهتر از گونه هاي مادريشان مي شوند. بعضي از آنها به قدري از درخت مادر متفاوت مي شوند که ديگر گونه هايي جديد به حساب مي آيند.

بعضي از پرورش دهندگان سيبهاي معمولي را با سيبچه يا سيبهاي غير عادي مقاوم در برابر سرما پيوند مي زنند تا گونه هاي مقاوم تري بوجود آورند. مثلا" از دهه 40 مرکز آزمايشات Excelsior در دانشگاه مينه سوتا و ويسکانسين پيشرفت دائمي را در سيبهاي مقاوم مهم که هم از نظر تجاري و هم باغداري خانگي رشد گسترده اي دارند در سراسر مينه سوتا و ويسکانسين ايجاد کرده اند . مهمترين ابداع آنها شامل Haralson فراوان ترين سيب کشت شده در مينه سوتا ، Wealthy،Honeygold و Honeycrisp مي باشد. شيريني و ساختار Honeycrisp به قدري مورد علاقه مصرف کنندگان است که باغداران مينه سوتا درختان پاگرفته و پربار خود را قطع مي کنند تا براي اين نوع سيب انبار احداث کنند – عملي که تاکنون انجام نشده بود.

  طرح هاي كاشت درختان:

 فاصله هاي درختان در باغ ها به كوچكي و بزرگي تاج آن ها و وضعيت ريشه ها در دل خاك بستگي دارد. بايد به اين نكته توجه داشت كه در صورت رشد درخت، شاخه هاي بالاتر مانع رسيدن نورد هوا به شاخه هاي پائين نشوند و ريشه ها به رقابت غذايي با يكديگر نپردازند.

نكته ديگر، اين كه فاصله درختان بايد به گونه اي باشد كه پس از رشد، مانع عبور ماشين آلات كشاورزي ، براي شخم، سم پاشي و ... نشود.

اغلب وضع قرارگرفتن درختان را نسبت به يك ديگر، طرح هاي كاشت درختان مي نامند. درختان را در طرح هاي مربع ،‌مستطيل ، اريب ، مثلثي و ... مي كارند.

شروع به احداث باغ

باغهاي سيب را با کاشت درختان دو يا سه ساله احداث مي کنند. اين درختان کوچک معمولا" از گلخانه که در آنجا درختان را با روش پيوند جوانه توليد مي کنند تهيه مي شود. ابتدا با استفاده از کشت بافت يا خوابانيدن شاخه يک گياه پيوندي بصورت بذري يا کلون شده بعمل مي آورند که براي رشد آن ، يک سال وقت لازم است . سپس بخش کوچکي از شاخه يک درخت بالغ ( قلمه) از گونه مورد نظررا تهيه مي کنند. ساقه بالايي و شاخه هاي گياه پيوندي را بريده و به جاي آن قلمه را قرار مي دهند. دير يا زود اين دو قسمت با هم رشد کرده و درخت سالمي را بوجود مي آورند.

گياهان پيوندي دراندازه نهايي درخت تاثير دارند . در حاليکه بسياري براي پرورش دهندگان ،داراي گياهان پيوندي زيادي هستند ، اين گياهان پيوندي به صاحبان خانه فروخته مي شود که فقط به داشتن چند درخت از يک يا دو گونه مختلف تمايل دارند : گياه پيوندي بذري معمولي که يک درخت کامل بوجود مي آورد يا گياه پيوندي نيمه کوتاه که درخت تاحدي کوچکتربه بار مي آورد. گياهان پيوندي کوتاه عموما" در برابر آسيبهاي ناشي از سرما و باد آسيب پذيرترهستند. درختان کوتاه کامل اغلب بوسيله پايه و داربست تثبيت شده و در باغهاي چگالي بالا کاشته مي شوند اين باغات براي کشت آسانتر بوده و و حاصلخيزي هر واحد از زمين را تا حد زيادي افزايش مي دهد.

بعضي از درختان از طريق پيوند" بين ساقه اي" بين گياه پيوندي راست ساقه و درخت که نتيجه رشد هر دو پيوند است بوجود مي آيند.

پس از کاشت درخت کوچک درباغ ، بايد قبل ازکسب توانايي تحمل مقدار زيادي غذا 3 تا 5 سال ( نيمه کوتاه) يا 4 تا 10 سال ( درختان معمولي) بزرگتر شوند .در طول اين مدت پرورش مناسب شاخه هاي بزرگ و چيدن جوانه هايي که رشد نا درست دارندازاهميت زيادي برخوردار مي باشد همچنين ساخت داربستي مناسب که در آينده سنگيني بار ميوه را تحمل کند.

موقعيـت

درختان سيب نسبتا" به شرايط خاک بي تفاوت هستند و در دامنه گسترده اي ازمقادير PH و سطوح حاصلخيزي رشد مي کنند. آنها حتما" بايد در مقابل باد مراقبت شده ونبايد در مناطق پست که در معرض آخرين سرماهاي بهاري مي باشند کاشته شوند. براي اين درختان زهکشي مناسب ضروري بوده و خاکهاي سنگين يا زمين مسطح بايد به گونه اي محکم شود تا از عدم قرار گرفتن سيستم ريشه ها درخاک اشباع شده با آب مطمئن شويم.

گرده افشانـــــــي

درختان سيب با خود آميزش پذير نيستند ونيازبه گرده افشاني بصورت دگرگشني دارند. مديريت گرده افشاني بخش مهمي از پرورش درخت سيب محسوب مي شود. قبل از کاشت درخت مرتب کردن توليد کنندگان گرده بسيار مهم است ( گونه هاي سيب يا سيبچه که تامين کننده گرده هايي فراوان ، رستني و آميزش پذير هستند). ممکن است باغهاي ميوه داراي رديفهاي يک در ميان گونه هاي گشني پذيريا درختان سيبچه متناوب ويا شاخه هاي پيوند خورده سيبچه باشند. بعضي گونه ها گرده هاي بسيارمعدود يا گرده هاي نابارورتوليد مي کنند بنابراين گرده افشانان خوبي به حساب نمي آيند. پرورشگاههاي گل و گياه خوب داراي ليست گشني پذيري گرده افشانان هستند.

گاهي اوقات پرورش دهندگاني که داراي باغستانهاي قديمي با يک گونه درخت هستند براي گرده افشاني ، دسته هايي از گلهاي سيبچه را درون بشکه يا سطلهايي فراهم مي کنند. پرورش دهندگان خانگي که داراي يک درخت بوده و فاقد گونه هاي ديگر در همسايگي اشان هستند نيز مي توانند از اين روش البته در مقياس کوچک تر استفاده کنند.

پرورش دهندگان درخت هر سال هنگام گل دادن معمولا" از گرده افشانهايي را براي جابجايي گرده تهيه مي کنند. عموما"از کندو زنبور عسل استفاده مي شود و انجام اين کار توسط زنبورداراني صورت مي گيرد که در ازاء مزد به تهيه کندو مبادرت مي ورزند. در باغات تجاري از زنبورهاي کارگر باغي نيزبعنوان گرده افشانهــــــاي مکمل استفاده مي شود. چون آنها نيش نمي زنند احتمالا" پرورشدهندگان خانگي در مناطق حومه ازاين زنبورها استفاده مي کنند. بعضي زنبورهاي وحشي مثل زنبورهاي درودگر و زنبورهاي تک زي ديگر ممکن است به اين امر کمک کنند. بعضي مواقع ملکه هاي زنبورهاي درشت در باغات حضور دارند اما معمولا" تعدادشان به قدري نيست تا گرده افشانهاي با اهميتي به حساب آيند.

گرده افشاني ناکافي علائمي بسيارکم داشته و براي سيبها ناگوار است و موجب کندي رسيده شدن ميوه مي گردد. براي ارزيابي گرده افشاني بايد دانه ها را شمرد. سيبهايي که به خوبي گرده افشاني شده اند داراي 7 تا 10 دانه بابهترين کيفيت مي باشند. سيبهايي که کمتر از 3 دانه دارند معمولا" نمي رسند و در اوايل تابستان از روي درخت خواهند افتاد. گرده افشاني نا مناسب يا نتيجه کمبود گرده افشانها و يا کمبود گرده توليد شده ويا به سبب شرايط آب و هوايي نامناسب براي گرده افشاني در زمان گلدهي مي باشد.

سرما هنگام گل دهي

يک مشکل کلي ، سرماي ديرهنگام است که موجب نابودي ساختارخارجي ظريف گل مي شود. بهتر است براي فيلتر سازي هوا درختان درزمينهاي شيبدارکاشته شوند اما شيب نبايد رو به جنوب باشد ( در نيمکره شمالي) چون اين کار موجب گل دادن زودرس درخت ودرنتيجه افزايش آسيب آن در برابرسرما خواهد شد. اگر سرما زياد جدي نباشد مي توان صبح قبل از تابش خورشيد روي شکوفه ها روي درخت آب پاشيد با اين کار امکان نجات شکوفه ها وجود دارد. آسيبهاي ناشي از سرما را مي توان 24 ساعت پس از سرما تخمين زد. اگر مادگي گياه به سمت عقب برگشته بود نشان دهنده ازبين رفتن گل و عدم توليد ميوه خواهد بود.

وجود منبع آب در نزديکي محل پرورش سيب موجب تاخير گرماي بهار مي شود که نتيجه اين مزيت به تاخيرافتادن شکوفايي تا زمان به حد اقل رسيدن احتمال سرما مي گردد. مناطقي از آمريکا مثل ساحل شرقي درياچه ميشيگان ، ساحل جنوبي درياچه انتاريو و اطراف برخي درياچه هاي کوچکتر که اين تاثير خنک کنندگي آب به همراه خاک مناسب و خوب زهکشي شده وجود دارد پرورش سيب را در اين نواحي ممکن ساخته است .

پرورش دهندگان خانگي سيب احتمالاً امکان استفاده از منبع آب را ندارند اما آنها مي توانند از شيبهاي رو به شمال يا ساير ويژگيهاي جغرافيايي براي تاخيراندازي شکوفايي در بهار استفاده کنند. درختان سيب ( يا هر ميوه ديگر) که در آمريکا در شيبهاي رو به جنوب کاشته شوند خيلي زود شکوفه داده و دربرابر سرماي بهار بسيار آسيب پذير خواهند بود.

کاستن از بار درخت

درختان سيب هر دوسال مستعد باردهي است. اگر ميوه را در مواقعيکه درخت محصول زيادي دارد ،بار آن را کم نکنند موجب کاهش گل دهي در سال بعد خواهد شد. کم کردن از بار درخت حتي خارج از زمان آن ، به برداشت محصول قابل توجه درهرسال کمک مي کند.

آفــــــــــات

درختان سيب در مقابل تعداد از بيماريهاي قلرچي و باکتريايي و آفات حشره اي آسيب پذير هستند. تقريباً در تمامي باغات ميوه برنامه هاي فعال سمپاشي براي حفظ کيفيت خوب ميوه ها ، سلامتي درخت و محصول زياد انجام مي شود. يکي از جريانات در حال انجام در مديريت باغها ، استفاده از IPM يا کنترل يکپارچه آفات است که سمپاشيهاي غير ضروري را هنگام عدو وجود آفت يا ( محتمل تر) هنگام کنترل طبيعي آنها کاهش مي دهد.

سمپاشي براي آفات حشره اي نبايد زمان شکوفه دهي انجام شود چون اين امرموجب مرگ گرده افشانها مي شود. و نيز در باغاتي که در آنها ازآفت کشها استفاده مي شود نبايد اجازه رشد گياهاني که مورد توجه زنبورها هستند داده شود. شبدر سفيد هلندي يکي از انواع فراوان علفها هستند که بسياري از زنبورها در زمان تماس با گلهاي آن در سطح باغات مسموم مي شوند.

از بين بيشترين بيماريهـــــاي خطرناک مي توان به fireblight ( بيماري باکتريايــي (و دو بيماري قارچي به نامــــهاي black spot وخال زدگي سيب ( cedar-apple rust ) اشاره کرد.

plum curlico جدي ترين آفت حشره اي محسوب مي شود. ساير اين آفات عبارتند از : کرم حشره و کرم سيب .

پرورش سيب بدون استفاده از مواد شيميايي بسيار دشوار است اگرچه در تعداد معدودي باغ با استفاده از گونه هاي مقاوم در برابربيماري و کنترلهاي پرورشي بسيارخوب اين کاربصورت تجاري موفق ، انجام شده است. آخرين ابزاردر پرورش طبيعي ، اسپري کردن لايه نازکي ازخاک معدني کائولين است که موجب تشکيل مانعي طبيعي در مقابل بعضي آفات شده و مانع آفتاب سوختي سيب مي گردد.

برداشت

بيشتر درختان بالغ هر سال معمولاً 10-5 بوشل ( 200-100 کيلوگرم) محصول سيب دارند. سيبها را با استفاده از نردبانهاي سه شاخه که بگونه اي طراحي شده اند تا بين شاخه ها ثابت شوند، برداشت مي کنند. گونه هاي کمي که چيده نمي شوند ضمن رشد بسيار زياد محصول فراواني مي دهند که تقريباً برداشت آن ممکن نيست. درختان کوتاه هر سال تقريبا" 5-3 بوشل ( 100-50 کيلوگرم) محصول ببار مي آورند.

گونه هاي مختلف براساس محصولشان و اندازه نهايي درخت متفاوتند حتي اگرپيوند يکساني داشته باشند.

تجـــــــارت

45 ميليون تون ( سنجه وزن برابر 1000 کيلو) سيب در سال 2002 به ارزش تقريباً 10 بيليون دلار آمريکا در جهان پرورش يافته است که تقريباً نيمي از آنرا چين توليد نموده است. آمريکا با توليد 10 درصد محصول جهان دومين توليد کننده عمده سيب مي باشد. ترکيه هم يکي از توليد کنندگان بزرگ اين محصول محسوب مي شود. فرانسه ، ايتاليا ، آفريقاي جنوبي و شيلي در بين صادر کنندگان عمده سيب قرار دارند .