دانشگاه آزاد اسلامي واحد ورامين، پيشوا

دانشكده ادبيات و علوم انساني

عنوان مقاله:

پوشش در شعر گويندگان پس از مشروطه

مقدمه و پيشگفتار

از دوران كهن، شخصيت و خلق و خوي زن توجه دانشمندان و فلاسفه هر عصري را هميشه به خود جلب كرده است. در فرهنگ اسلامي و شرقي ما، زن در اجتماع مقامي بس والا دارد. در تاريخ و فرهنگ ما، زنان بسيار ارجمند و عاليمقامي وجود دارند و شخصيت بزرگ آنان اصولاً در قالب فرهنگ غربي نمي گنجد و يكي از آن موارد كه زن مسلمان را از زن غربي ممتاز مي نمايد حجاب و پوشش اسلامي اوست. حجابي كه دين او آن را تائيد مي‌كند و كتاب آسمانيش بر آن صحه مي گذارد.

نوع پوشش در كشور و فرهنگ ما از ديرباز به عنوان يك امر فقهي و تكليف شرعي بر شمرده مي شد و هيچگونه بحث و اظهار نظر خاصي در باب آن نمي شد و البته حدود پوشش مورد بحث فقها بود ولي اصل آن از طرف طوايف مسلمان مورد تائيد و قبول بوده است.

ولي بحث از حجاب در كشور‌ما، همزمان با آشنايي ايران و ايراني با عالم تجدد بوده است. احساس شكست در برابر غرب، روشنفكران ما را كه ساده انگاراني بيش نبودند در باب نوع لباس و آرايش و زينت به فكر انداخت كه شايد پيروزي غربي‌ها به علت همين تفاوت در ظواهر بوده است و نظريه‌اي بدنبال آن مطرح شد مبني بر اينكه اگر به غربي‌ها تشبه جوييم مي توانيم به پايه و مرتبة آنان برسيم.

اين تفكر بر اقشار مختلف جامعه تأثير خود را نهاد از جمله در جامعة ادبي كشور و نويسندگان و شعرا. حجاب در شعر شاعران پس از مشروطه به دو صورت مطرح گرديد. يكي به حالت دفاع از پديدة كشف حجاب و ديگر به صورت دفاع از حجاب و جواب به كساني كه پديدة كشف حجاب را ستوده‌اند.

آنچه را بايد بدان توجه داشت آن است كه شعر گفتن دربارة زن، سابقه طولاني در ادب فارسي دارد. در دوره مشروطه نيز، اشعار فراواني گفته شد كه در برخي موارد به انتقاد كلي از برخوردي كه بازن در طول تاريخ صورت گرفته، مي پرداخت. از جمله مسائل مربوط به آموزش زنان، موقعيت اجتماعي آنان و …

از جمله مباحث مطرح در شعر پس از مشروطه مسأله حجاب و كشف حجاب است كه در اين مقاله سعي مي‌شود تا به بررسي اشعار شاعران اين دوره پرداخته گردد. شاعراني كه به دفاع از دين و ديانت به توصيف حجاب و پوشش و محسنات آن پرداخته‌اند و يا در پاسخ‌گويي بر اشعار گويندگان كشف حجاب پرداخته‌اند.

حجاب از ديدگاه قرآن و اسلام

انعكاس مسأله حجاب و پوشش در شعر شعرا و ادبيات معاصر ما ريشه در همان باور‌هاي ديني و مذهبي دارد. آنجا كه گويندگان پس از مشروطيت به دفاع از حجاب پرداخته‌اند برخاسته از باور‌هاي ديني و تعاليم قرآني دارد. بنابراين لازمست كه با نگاهي گذرا حجاب را از ديدگاه قرآن و اسلام بررسي كنيم.

در باب محجوبيت معنوي و حفظ عفاف مردان و زنان آيه‌هاي سي‌ام و سي و يكم از سوره نور تعيين تكليف كرده است.

ترجمة آيات چنين است:

«اي پيغمبر به مومنان بگوي چشمان خود را از ديدن نامحرم فروبندند و عفاف خود را حفظ كنند. اي پيغمبر به زنان مومنه بگو: تا چشمان خود را از ديدار نامحرمان بپوشند و عفاف خود را نگاهدارند و زينت خود يا مواضع زينت خود را جز براي محارم و زنان مسلمان، تابعان فاقد شهوت و اطفال غير بالغ ظاهر نسازند و روسري‌هاي خود را برگريبان خويش استوار كنند و به قصد اظهار زينت و نشان دادن خلخال، پاي بر زمين نكوبند و از آرايش‌هاي جاهليت خودداري كنند.»

با توجه يه اين آيات ارزش و مقام حجاب از ديدگاه قرآن ثابت مي‌شود. (1)

در سخن بزرگان دين نيز مسأله پوشش و حجاب انعكاس يافته است:

پيامبر گرامي اسلام مي فرمايند: از بهترين زنان شما آن زني است كه بسيار با محبت و با حجاب كامل و نزد خانواده‌اش محترم و با شخصيت باشد.

و نيز در جاي ديگر مي فرمايند: به زنان سورة نور را بياموزيد.(2)

و حضرت علي (ع) مي فرمايند: حفظ (حجاب و عفت) زن به حال خودش سودمند تر و موجب پايداري بيشتر زيبايي اوست.

و امام باقر (ع) نيز فرمودند: همان‌گونه كه مردان دوست دارند زينت و آراستگي را در زنانشان ببينند، زنان نيز دوست دارند زينت و آراستگي را در شوهرانشان ببينند.

امام صادق (ع) مي فرمايند: پيامبر، مرد را نهي مي كرد كه شبيه زنان شود و زن را نهي مي نمود كه در لباس پوشيدن شبيه به مردان باشد. (3)

حال كه با ديدگاه قرآن و بزرگان دين در باب حجاب آشنا شديم مي‌توان نتيجه گرفت كه چرا در دورة مشروطيت در دفاع ازحجاب اينهمه شعر سروده شده است و شاعران ما زنان را به حفظ حجاب ترغيب مي نمودند.

پديدة كشف حجاب

اهميت نوع «پوشش» همانند «رنگ و شكل» به عنوان يك نماد براي سنت‌هاي ملي و ديني، از ديرباز شناخته شده بود. براستي پوشش و شكل و ماهيت آن در آغاز فقط به عنوان يك ضرورت زندگي يا ضرورت مذهبي تلقي مي شد. هرگاه پوشش به عنوان يك ضرورت مذهبي تلقي شود ديگر نمي توان به راحتي در نوع و شكل آن تغيير ايجاد كرد. بلكه هر نوع تغيير علامت نوعي تحول فرهنگي به حساب مي آيد.

گاه قضية پوشش اينگونه اهميت مي يابد كه ملتي با پوششي خاص، تقليد از فرهنگ و لباس ملتي ديگر را آغاز مي‌كند. مسأله لباس، خود به تنهايي اهميت ندارد، اما زماني كه تفاوت فرهنگي و ميل به پيروي و تقليد كوركورانه و گاه متضاد با فرهنگ آن ملت پيش مي آيد حساسيت و اهميت لباس را پديد مي آورد.

در پاره‌اي از موارد پس از حادثة جنگ و رويارويي دو ملت با هم و مغلوب شدن يكي از ديگري سبب مي‌گردد كه قوم شكست خورده، به دنبال تقليد از آداب و رسوم و مذهب و فرهنگ و لباس قوم غالب برآيد.(4)

اين غلبه را در موارد ديگر جامعه نيز مشاهده مي كنيم به ويژه در ادب فارسي. براي نمونه رشيد ياسمي در اين زمينه چند نمونه شعر دارد. (5) اشعاري كه در واقع از شاعران كهن كه تعابير بدبينانه‌اي دربارة زنان دارند، انتقاد كرده است. اما پس از چندي اين مسائل به حجاب و آزادي زنان كشيده شد. شاعران متجدد دورة مشروطه، مسائل مختلفي را در هم آميختند، در حالي كه با اندكي دقت، روشن مي شد كه هدف اساسي آنها برداشتن حجاب است. سه شاعر دورة مياني مشروطه تا رسمي شدن كشف حجاب، يعني عارف، عشقي و ايرج ميرزا، در اين مسأله پيشگام بودند. اما در مقابل شاعران ديندار، كوشيدند تا افزون بر استفاده از تعابير ادبي، شرعي بودن حجم حجاب و نيز فوايد اجتماعي آن را در شعر خود گوشزد كنند. شيخ يوسف گيلاني با اشاره به آن كه زن اردشير تا چه اندازه به عفت و حجاب خويش پاي بند بود،به شعر ايرج ميرزا شاهزاده اشاره مي‌كند كه :«اما شاهزادگان امروزي، شعر مي گويند و برخلاف ديانت افسانه مي‌بافند.»

با بالا گرفتن نهضت مشروطه و رواج روزنامه نگاري به سبك غربي، حجاب مورد توجه قرار گرفته و كساني به آن حمله آوردند اما بيست و پنج سال طول كشيد تا رضا شاه كه مجري طرح كشف حجاب بود آن را به صورت قانون درآورد. در مقابل شاعران ديندار به دفاع از مسئله حجاب پرداخته و بخشي از ادبيات فارسي آن دوره از ايران شامل اين مبحث گرديد.

پوشش در شعر شعراي مدافع حجاب پس از مشروطه

1-   اشرف الدين حسيني و شعر حجاب

اشرف الدين حسيني (م 1313ش/1352ق) معروف به نسيم شمال از شاعراني است كه در برزخ سنت و تجدد سير مي‌كند. وي اشعاري دارد كه نشانگر داغ بودن بحث حجاب در روزگار وي است و او طبعاً به عنوان فردي روحاني و ديندار، از حجاب جانبداري مي‌كند كه چند بيت از اشعار وي را ذكر مي كنيم:

…

2-   وافي عراقي

يكي از شعراي مدافع حجاب در دورة پس از مشروطه وافي عراقي است كه به چند بيت از اشعار وي اشاره مي كنيم:

…

3-   دكتر محمود افشار

دكتر افشار غزلي در باب حجاب دارد و آن شعري است كه در سال 1300 ه.ش. در شهر يزد سروده و در آنجا، براساس ظاهر شعر، از نقاب و حجاب و عصمت زنان دفاع كرده است. غزل وي در زمان آغاز تبليغات كشف حجاب بوده است، مورد استقبال هواخواهان حجاب واقع شده و آنان شعر وي را در مطبوعات و كتاب‌هاي خويش آورده و برخي هم به دفاع از آن شعر سرودند و ابياتي از غزل وي چنين است:

…

4-   سناد الاسلام

يكي از شعراي دورة مشروطه كه درباب حجاب اشعار چندي سروده است كه در اينجا چند بيت از آن را نقل مي كنيم:

5-   طلوعي

يكي از شعراي اين دوره كه به اشعار شعراي مدافع كشف حجاب پاسخ مي گفت و آنان را مرتد و بي دين معرفي مي كرد، آقاي طلوعي بود كه اشعارش در نشريه‌هاي مختلف از جمله نشرية دعوت اسلامي كرمانشاه چاپ شد. از جمله:

6-   غراي نجف آبادي

در نشريه ‌محلاتي، اين قصيده در دفاع از حجاب از شاعري به نام غراي نجف آبادي نقل شده است.

7-   نجفدري فيروزكوهي

او نيز شعري دربارة حجاب سروده است:

8-   اميري فيروز كوهي (1288-1363)

استاد سيد كريم اميري فيروز كوهي متخلص به «امير» از شاعران و نويسندگان به نام ايران اسلامي دورة اخير است از كارهاي وي دو جلد ديوان است مشحون از غزليات و قصايد و مثنوي. دينداري و تعهد و عشق به امامان، به ويژه امام رضا وحضرت صاحب الامر (ع) در اشعار او موج مي زند.

مثنوي عفاف نامة وي در اين باب بسيار معروف است كه ابياتي از آن را نقل مي كنيم:

9-   عصمت ايزدي

بانو عصمت ايزدي شعري در دفاع از حجاب دارد:

          (14)

10-           اقبال لاهوري

اقبال به رغم ستايشي كه در برخي از آثارش از رضاخان دارد، به طور اصولي مخالف با تقليد كوركورانة شرقي‌ها، به ويژه مسلمانان از غرب است و در اين باب اشعار فراواني دارد. يك مصداق آن، اشعاري است كه در اين باره با لطافت تمام سروده است:

11-           آيت الله صافي

آيت الله ملامحمد جواد صافي گلپايگاني منظومه‌اي با عنوان كلمة الحق سروده است كه بخشي از آن چنين است:

…

در اينجا به اشعار كوتاهي از چند شاعر ناشناخته اشاره مي‌گردد كه دربارة حجاب سروده شده است.

مهر انگيز نامي اشعاري در ستايش بي حجابي سخت وقيحانه سرود كه زني عفيفه و محجبه جواب اشعار كفر مهر انگيز را داده و آن اشعار اين است:

…

يا شاعري ديگر دبارة حجاب و عفت چنين سروده است:

(18)

…

اما در اين ميان شاعراني هم بودند كه بخاطر موقعيت اجتماعي و سياسي خود يا تحت تأثير محيط جامعه يا به علل شخصي در مذمت از حجاب و دفاع از كشف حجاب اشعاري سروده‌اند، كه به اسامي آنان اشاره مي‌گردد:

در اوج مسأله كشف حجاب عارف قزويني، ميرزاده عشقي و ايرج ميرزا، فاني، نصيري بروخي، غلامرضا روحاني، سليم ايزدي، امير الشعراء نادري، جهانگير خليلي، مرتضي شكسته، عباس فرات و زندخت اشعاري سروده‌اند.

نتيجه:

يكي از ابزار‌هاي مهم طرفداران حجاب در مقابل پديدة كشف حجاب و ترويج بي حجابي، استفاده از ادبيات منظوم است. در اين زمينه شاعران ديندار در مقابل شاعران نوگرا و متجدد، اشعار زيادي در ستايش حجاب سرودند و كوشيدند تا با زمينة ادبي، حجاب را جزئي از دين و قرآن در كلام منظوم نشان دهند. طبيعي است كه دامنة نفوذ شعر و ادبيات مي تواند تأثير عميقي بر تودة مردم و مخالفان حجاب باقي گذارد. در مقابل هجوم اشعار در نفي حجاب و همكاري مطبوعات و دولت كار بسيار سختي به نظر مي رسيد؛ اما همان طور كه بررسي گرديد جامعة ادبي ما به خوبي در آن دوران بحراني از عهدة اين مهم برآمد.

دشتي در سالگرد هفدهم دي در روزنامة اطلاعات خبر از «نظم و نثر» فراواني مي دهد كه در ستايش از اقدام كشف حجاب نوشته و منتشر شده است. همين طور، شيخ ابوالفضل خراساني كه نمونه‌اي از اشعار حجاب و ضد حجاب را مي آورد، به فعاليت متجددين در اين باره اشاره كرده، مي نويسد «اگر بدانيد لا مذهبان ايران و شعراي بيدين از ايشان زماني كه براي كشف حجاب زنان بر ميان بستند، چه شعر‌ها بهم بافتند و چه مقاله‌ها كه نوشتند! خدادادِ مشتي از دوشيزگان و عفايف از زنان را به زودي بگيرد و زمين را از لوث وجود اين قبيل جنايت كاران پاك نموده، و هر يك را به كيفر و جزاي خود برساند.»(19)

اما با بررسي اشعار شعراي مدافع كشف حجاب به پاره‌اي از اعتقادات آنان مي‌توان پي برد كه آنان اغلب به مفهوم اسلامي و ملي پوشش و عفاف توجهي نداشتند و در مقابل گويندگان مدافع حجاب به حمايت از دستورات الهي و تعاليم قرآني آن را ارج نهادند و در كلام خود انعكاس دادند.

پانوشت

1-   اعلام قرآن خزائلي ص 61-62

2-   همان گونه كه ذكر شد در سورة نور حدود پوشش اسلامي در آيات 30-31 بيان شده است.

3-   مكارم الاخلاق، ترجمة سيد ابراهيم مير باقري، جلد اول.

4-  ابن خلدون مي گويد: در نهاد انسان اعتقاد به كمال قوم غالب بر ملت شكست خورده حاصل مي‌شود و منشاء آن احترام به قوم غالب است و هر گاه چنين پندار غلطي پيش آيد سرانجام به اعتقادي مبدل مي‌شود. اين اعتقاد به پيروي از طرز لباس و رفتار آنان مي انجامد. مقدمه ابن خلدون (ترجمة گنابادي)، ج 1، ص 281.

5-   ديوان رشيد ياسمي، انتشارات امير كبير، صص 43-45.

6-   كشف الغرور، صص 112-113

7-   احسن الحكايات، ص 134؛ كشف الغرور، ص 43.

8-   وسيلة العفائف، ص 141

9-   كشف الغرور، صص 8-10

10-           همان منبع، صص 17-18

11-           همان منبع، صص 49-50

12-           همان منبع – ص 56

13-           همان منبع ، مثنوي عفاف نامه.

14-           هفدهم دي ماه مناظرة جوان دانشجو و دهقان پير، صص 117-119. به نقل از سيد جلال كاشاني.

15-           كليات اشعار فارسي مولانا اقبال لاهوري، (به كوشش احمد سروش،تهران، سنائي) ص 465.

16-     كلمة الحق يا تاريخچة منظوم دوره منحوس رضا خان پهلوي (محمد جواد صافي، به كوشش علي صافي گلپايگاني) قم، انتشارات هادي، صص 43-47

17-           احسن الحكايات، صص 131-132، كشق الغرور، ص 30

18-           همان منبع، ص 142-143 ، همان منبع صص 140 – 141

19-           داستان حجاب، صص 159-160 به نقل از احسن الحكايات في حجاب السافرات، ص 70

فهرست منابع و مآخذ

1-   قرآن مجيد، به خط طاهر خوشنويس، انتشارات اسلاميه

2-   احسن الحكايات في حجاب السافرات، ابوالفضل خراساني، تهران 1365 ق.

3-   اعلام قرآن، محمد خزائلي، انتشارات اميركبير، تهران 1371.

4-   داستان حجاب در ايران پيش از انقلاب، رسول جعفريان، مركز اسناد انقلاب اسلامي، تهران 1383

5-   ديوان رشيد ياسمي، تهران، اميركبير، 1362.

6-   كشف الغرور، تهران، دارالكتب الاسلاميه آخوندي، 1368ق

7-  كلمة الحق (تاريخچه منظوم دوره منحوس پهلوي)، محمد جواد صافي، به كوشش علي صافي، قم، هادي، 1358 ش.

8-   كليات اشعار فارسي مولانا اقبال لاهوري، به كوشش احمد سروش، تهران، سنايي.

9-   مكارم الاخلاق، تأليف رضي الدين الطبرسي، ترجمه سيد ابراهيم مير باقري، انتشارات فراهاني.

10-           وسيلة الفعايف يا طومار عفت، شيخ يوسف گيلاني، رشت، 1346 ق.

11-           هفدهم دي، مناظرة جوان دانشجو و دهقان پير، تهران 1329 ش.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                              صفحه

مقدمه و پيشگفتار.................................................................................................. 1

حجاب از ديدگاه قرآن و اسلام ............................................................................ 2

پديدة كشف حجاب................................................................................................. 4

پوشش در شعر شعراي مدافع حجاب................................................................... 6

-         اشرف الدين حسيني........................................................................................ 6

-         وافي عراقي ..................................................................................................... 7

-         دكتر محدود افشار.......................................................................................... 7

-         سناد الاسلام.................................................................................................... 8

-         طلوعي.............................................................................................................. 8

-         غراي نجف آبادي ........................................................................................... 9

-         نجفدري فيروزكوهي....................................................................................... 9

-         اميدي فيروزكوهي........................................................................................... 10

-         عصمت ايزدي.................................................................................................. 10

-         اقبال لاهوري................................................................................................... 11

-         آيه الله صافي.................................................................................................... 11

-         نتيجه گيري...................................................................................................... 14

-         پانوشت............................................................................................................ 16

-         فهرست منابع و مآخذ ..................................................................................... 18

آثار رواني و كاركردهاي روانشناسي تبليغات

تبليغات چيست؟ در چه مواردي بايد تبليغ كرد؟ نقش تبليغات در جهان امروز چيست؟ تأثير رواني تبليغات بر ذهن انسان چگونه است.

مقدمه:

امروز ما در عصر ارتباطات بسر ميبريم، دوراني كه مشخصه بارز آن تلاش براي باور هاي همگاني است. زماني كه با حضور شبكه هاي ماهواره اي و كامپيوتري فاصله نقاط كره زمين نامفهوم شده است با وجود شبكه هاي كامپيوتري مي توان از همين جا به طرف ديگر كره خاكي رفت. وارد كتابخانه اي در محله كوچكي در فلان شهر شد و سراغ يك جلد كتاب را گرفت. اكنون در هر دقيقه هزاران كالاي نو در سطح جهان وارد بازار مي شودكه تكميل تر و كار آمد تر از قبل بوده است و توليد كنندگان مي كوشند تا بازار هايي براي محصولات خود پيدا كنند ولي چگونه و در كجا شاهد هستيم كه شبكه هاي ماهواره اي علاوه بر پيامدهاي فرهنگي، سياسي، اجتماعي و ابزار ارزان در سطح وسيعي براي كالاهاي تجاري نيز مي باشد و كشورهاي غربي با آوردن ماهواره ها به مشرق زمين علاوه برفرهنگ و علم،بازار فروش خوبي براي كالاهاي خود پيدا كرده اند بطوري كه كمپاني هاي بزرگ مثل تويوتا بايد براي تبليغ خود در اين شبكه ها آگهي بدهند، زيرا در كشور ژاپن پديده هاي شبكة ماهواره اي بيشتر از شبكه هاي داخلي است. امات در كشور ما تبليغات حيطه و شكلي ديگر دارد و قابل مقايسه با كشور هاي قبلي نيست. در اين نوشته ابتدا به تعريف تبليغات، شرايط تبليغ و سپس به بررسي روانشناسي تبليغات، حيطه و انواع تبليغات در جهان مي پردازيم و در انتها توجه شما را به نظر چندين توليد كننده در مورد تبليغات كالاهاي خود و در مقابل، نظر افراد را در مورد كالاهاي تبليغاتي جلب مي نمائيم.

تبليغات چيست؟

ساده ترين تعريفي كه مي توان براي آن داشت اين است كه بگوييم رساندن پيام يا خبر است. تبليغات يعني انتشار و ترويج منظم و برنامه ريزي شده در يك كالا يا يك نظر ويا عمل و فرايند اشتغال دانش يا مهارت. تبليغ در غرب چنين تعريف شده. ايجاد تغييرات مطلوب در افكار عمومي به منظور رسيدن به اهداف مشخص و در كنار تعريف تبليغ بايد گفت كه مكان آن اغلب در نشريات شبكه هاي تلويزيوني و راديويي و ماهواره اي و پوستر هاي سطج شهر است. همنچنين بايد گفت كه در حيطة سياست. سينما و تجارت كاربر فراواني دارد كه آن را مي توان در چهار مورد زير خلاصه كرد:

1-   منبع پيام: يعني چه كسي بيان كننده تبليغ است.

2-   خود پيام: يعني چه چيزي را تبليغ مي كنيم.

3-   زمينه ارائه پيغام: چگونه و در چه وضعيتي تبليغ مي شود.

4-   پيغام براي چه گروهي: مخاطبين پيغام تبليغي چه كساني هستند.

    ·منبع پيام آن كسي است كه به بيان و توصيف كالا مي پردازد. لحن بيان. وضع ظاهر، لباس، تخصصي كه گوينده دارد و محبوبيت آن شخص در اجتماع همه باعث مي شود تا افراد به خريد كالا ترغيب شوند.

    ·خود پيام كه مي تواند كالا و عقيده باشد، به تنهايي بسيار مهم است. پيام بايد موضوعي باشد كه عواطف، هيجانات و احساسات مخاطبين را برانگيزد. مثلاً احساس ترس در پذيرفتن واكسن ها مؤثر مي باشد يا احساس ميهن دوستي و مبارزات سياسي يك فرد مي تواند بيشترين توجه را جلب كند.

    ·محتواي پيام: پيام بايد با عقايد و باور هاي قومي و ملي و جامعه بسيار نزديك باشد و بطور مداوم ارائة شود تا دوام بيشتري در ذهن مخاطب داشته باشد. همچنين زمينه. تصوير و محيطي كه در آن تبليغ مي شود بسيار مهم است. رنگها و موسيقي حروف و كلمات در كنار يكديگر تعداد بيشتري از افراد را بسوي خود جلب مي كند و محرك و تحريك چشم و گوش و ذهن افراد بايستي از حروف درشت و رنگي عكسهاي زمينه بسيار زيبا، نورهاي رنگي، تصاوير كامپيوتري، صداي افراد محبوب، آهنگهاي شاد و روح بخش، اشعار و احاديث بزرگان استفاده مي كنند.

مخاطبين هدف تبليغات هستند.

آگهي ها برحسب جنس وسن و گروههاز اجتماعي مخاطب پيدا مي كتتد و اشكال متفاوتي به خود مي گيرد. بايد متذكر شد كه سطح هوشي و آگاهي افراد جامعه و تجارب قبلي آنان در پذيرش و يا رد پيام و كالا بسيار مؤثر است.

مي توان تقسيم بندي مخاطبان را چنين بيان كرد:

افراد نوباور، زود پذيرندگان ، پذيرندگان اوليه، پذيرندگان ثانويه، دير باوران.

نوباوران كساني هستند كه پيش از ديگران آمادگي پذيرش و پيروي از پيامهاي نو و پديده هاي جديد را دارند.

زود پذيرندگان افرادي هستند كه هيمن كه مشاهده كردند كه ديگران اقدام كردند. اين دسته هم به تبعيت از آنان اقدام مي كنند.

پذيرندگان اوليه دسته اي از افراد هستند كه جمعيت نسبتاً زيادي را تشكيل مي دهند و هنگامي اقدام به پيروي و پذيرش علمي پيام مي كنند كه از نتيجه كار و حركت گروههاي زود پذيرنده آگاه شوند.اما پذيرندگان ثانويه هنگامي پذيرش مي كنند كه مطمئن شوند حدود نيمي از افراد جامعة مخاطب، پيام را پذيرفته اند و لذا با اتكاء به حركت اسن گروه اقدام به پيروي مي كنند. ديرباوران هنگامي پذيرش دارند كه تقريباً اكثريت قريب به اتفاق پيام گيرندگان پيام را پذيرفته و به كار بسته اند.

بررسيها نشان ميدهد كه زنان نسبت به مردان بيشتر و جوانان و كودكان نيز بيشتر از پيران تحت تأثير تبليغات قرار مي گيرند.

افراد درون گرا و باهوشتر ديرتر تحت تأثير تبليغ هستند. تجربه مثبت قبلي از خريد كالاها از عوامل موثر است و بر اعتبار و سرنوشت كمپاني ها در بين افكار عمومي مي‌افزايد. گذشته از تمام موارد فوق زمان و مكان آگاهي نيز مهم است. فصل و ماه و روزي كه كالا ارائه مي شود كه آيا مخصوص تابستان باشد و در فصل گرما ارائه شود نه در سرماي زمستان نيز موثر مي باشد.

تأثير روانشناسي تبليغات بر ذهن انسان

اساساً مبلغين با تاثيرگذاري بر ذهن انسان او را وادار به خريد كالاي غيرضروري مي كنند و همچنين افراد را وادار به پذيرش نظر غيرقابل قبول مي نمايند. چنانكه غربي ها معتقدند مي توان با تبليغات، فريزر را به مردم اسكيموي قطب فروخت و بخاري را هم به مردم خط استوا.

تبليغات در غرب بر اين اساس هستند كه تا حد امكان بهتر و بيشتر جلب توجه كنند، فريب بدهند و افكار عمومي را تحت تأثير خود قرار دهند و آن را بسيار هيجان زده كنند.

در تبليغات از چندين روش روانشناسي براي تاثيرگذاري بيشتر استفاده مي كنند. مانند روش نفي و اثبات، روش شرطي سازي كلاسيك (پاولوفي)، روش طرح ناگهاني، روش استدلالي و تداعي كه هر يك را به اختصار بيان مي داريم.

در روش نفي و اثبات، مبلغ سعي مي كند همه شيوه هاي مشابه و پيامهاي رقيب و كالاهاي قبلي نفي و پيام جديد و مطلوب را اثبات كند. بدين ترتيب كه ابتدا كار نفي پيامهاي رقيب صورت مي پذيرد تا زمينه رواني براي اثبات پيام مطلوب پديدار شود و سپس تبليغات كاذبي را به صورت اصول منطقي ارائه مي كند. در روش شرطي سازي كلاسيك (پاولوف) همزماني محركهاي شرطي و غيرشرطي (طبيعي) از طريق تبادل امواج مغزي، ميان مراكز عصبي اين دو، پيوند برقرار مي گردد و سبب مي شود يكي، ديگري را برانگيزد. به طور مثال با تكرار اين روش القايي، استعمال مواد مخدر به عنوان مظهر زندگي و روشنفكري و علامت فهم و شعور برتر اجتماعي در كشورهاي استعمار زده قلمداد مي شود و از اين طريق سودهاي سرشار اقتصادي و سياسي نصيب كمپانيها مي‌گردد و يا شرطي سازي هدف، جوامع جهان سوم به شدت دگرگون خواهند شد و همچنين ميزان شخصيت افراد را در گرو ميزان مصرف نشان خواهد داد و براي توليدات فرد بازار فروش ايجاد مي شود.

روش طرح ناگهاني،‌ بسته به ميزان پيام و زمينه اجتماعي آن استفاده مي شود. مثل قطع ناگهاني فيلم و تبليغ يا قطع برنامه راديويي براي اعلام خبرهاي مهم. در اين روش سعي مي شود كه زمينه طرح مورد علاقه و توجه شديد مخاطب باشد. مثل قطع گزارش مسابقات ورزشي (فوتبال) براي پخش پيامهاي تبليغي.

روش استدلالي براساس تعقل و تفكر است و باعث رشد جامعه، ارتقاء سطح فرهنگ ملي، افزايش سطح دانش عمومي، كاهش بيسوادي، رشد فرهنگ و حقانيت پيام مورد تبليغ مي‌شود.

روش استدلالي يكي از مهمترين روش هاي تبليغات مي باشد.

در روش تداعي، همزماني دو پديده يا رويداد در يك مكان و زمان باعث مي شود كه بعد از گذشت مدتي روبرو شدن با يكي از آن دو رويداد. ديگري را در ذهن به ياد مي آورد. در اين روش كالاي موردنظر را با وقايع و لحظات مطلوب و خوشايند مانند عشق، محبت، ازدواج، داستان تاريخي، پيروزي، ضرب المثل، خنده و تولد همراهي مي كنند تا همزماني آنها با افراد جامعه كه با اين رويدادهاي خوشايند برخورد مي كنند يك تداعي با كالاي موردنظر ايجاد شود تا فرد با ديدي مطلوب و روحيه اي شاد به خريد آن كالا بپردازد.

مي توان حيطه تبليغات را در سطح دنيا شامل سينما، تجارت، عقيده، سياست، مذهب و … دانست. مثلا در مورد تبليغات سياسي نيز چنين است كه با ايجاد تداعي، علاقه انسانها را به شخص موردنظر افزايش داده و او را محبوب نشان دهند. تبليغات كالاها نيز در «تيزر» تلويزيوني بهترين و موثرترين نوع مي باشد و چنانكه تجار غربي معتقدند كه «اگر 100 دلار داشته باشي بايد 99 دلار آن را خرج تبليغات كني وحتي يك دلار باقي مانده را نيز صرف تبليغات كرد». آنان تمام كالاي خود را در جهان تنها از طريق تبليغات مي فروشند. زيرا مقدار درصدي كه از فروش كالاهاي تبليغ شده بدست مي آورند خيلي بيشتر از هزينه تبليغي آن كالا مي باشد. تبليغات در حيطه سينماي غرب از زمان توليد فيلم با ايجاد انگيزه كاذب و تعمدي درباره فيلم و روابط پشت صحنه آن تبليغ را آغاز مي كنند تا زماني كه فيلم احتمالاً در اكران عمومي قرار گيرد و از افراد هنرپيشه ستاره سازي مي كنند. در فيلمهاي سينمايي و داستانهاي ادبي معمولاً در فرازهاي حساس داستان سعي مي شود قهرمان داستان با استفاده از سيگار و نشريات الكلي خوانندگان كتاب يا بينندگان را نسبت به سيگار و مشروبات الكلي شرطي سازد به گونه اي كه پس از مشاهده فيلم يا كشيدن سيگار و يا نوشيدن الكل افراد احساس كنند در موقعيت قهرمان داستان بوده اند و مي توان امكانات تبليغاتي را از رسانه هاي چاپي اعم از روزنامه هاي كثيرالانتشار گرفته تا مجلات پرتيراژ و از ديوارهاي شهر و اتوبوسهاي شركت واحد و شهرستانها از پوسترهاي تبليغاتي تا بيل بوردهاي عظيم و تا كارتهاي ويزيت شركتها دانست. نمايش ليزري و آموزش فيلم، سطح وسيعي از ديوار ساختمانها تا اعلان دستي، تقويم روميزي، آفتابگير، پاكت نامه، ساك دستي، خودكار، جاسوئيچي، پيراهن، برنامه دستي را نيز شامل مي گردد. علاوه بر آن تبليغات و برنامه هاي تلويزيوني و راديويي كه از جمله مهمترين ها هستند و هر جامعه بر اساس مخاطبين خود آنرا ارائه مي دهد و اينكه تا چه اندازه موثر است جاي بحث دارد. در اينجا به گفت و گو با افرادي نشستيم تا از اهميت تبليغات و استفاده در پيشبرد فعاليتهايشان آگاه شويم:

توليد كننده صنايع چوب فلز: بالاترين تبليغ سابقه محصول توليدي مرغوب است. من سالانه هيچ تبليغي نمي كنم. زيرا 30 سال سابقه كار دارم. تمام خريدارهاي محصولات خودم را دارم و به اندازه توليدم مصرف كننده دارم.

توليد كننده رختشوي خانه هاي صنعتي: خيلي كم تنها چند برگ تقويم ديواري حدود 100 برگ كه آنچنان خريداري برايم آورد. با ارائه محصول خوب و يك بار خريد از طرف من خودش تبليغي است كه چهار نفر را برايم مي آورد. تازه من سالانه در حد توليدم فروش دارم و بيشتر از آن نيز نياز ندارم.

توليد كننده كيك هاي صبحانه و كلوچه: تنها در فصل پاييز يعني ابتداي سال تحصيلي بروشوري از انواع كيكها براي مدارس و مغازه ها مي فرستيم و به اندازه توليدمان تبليغ مي كنيم نه بيشتر.

پزشك متخصص پوست: آنقدر بيمار دارم كه وقت براي چند ماه بعد مي دهم زيرا كه هركس با يكبار آمدن اينجا براي يك نسخه سلامت و طراوت خود را به دست مي آورد و خودش 10 نفر را مي آورد و بهترين تبليغ خود بيماران من هستند. بهترين و ارزانترين و رايگان ترين تبليغ خود مراجعين هستند.

دانشجوي مهندسي شيمي 26 ساله: تبليغات در كشور ما نوپاست و بايد روي اين مقوله كار شود. مثلا در مورد «كتاب اول» چقدر جالب بود كه از يك حرف شروع شد و در طي چند ماه كه جلب توجه كرد، تازه نام كالا معرفي شد و بعد همه خود مشتاق اين كالا شدند. من تصور مي كنم در سطح تهران كمتر شركتي باشد كه اين كتاب يا ديسكتهاي كامپيوتري را نداشته باشد. جالب اينكه من شاهد شرط بندي هايي بودم كه بر سر اين كالا بود، يكي مي گفت نام شاگردان اول، ديگري مي گفت نام كتابي است كه اولين مخترعين و مكتشفين را معرفي مي كند. ديگري مي گفت تاريخ روز را از سالهاي قبل تعريف مي كنند و بسيار شكها و هيجانات مختلف در مورد آن … .

ليسانسيه زبان انگليسي 24 ساله تاجر: من فكر مي كنم بيشتر جوانان كه دوست دارند زندگي نو و تازه اي را شروع كنند بايد دنبال كالاهاي جديد بروند و از كالاهاي قديمي كه بيشتر اتلاف وقت در آن است دور شوند و سرعت در كالاها را مقدم بر كيفيت قديمي بدانند.

مهندس كامپيوتر شركت 30 ساله:

با مطالعه به روي كامپيوتر خواهيم ديد كه در ابتدا كارخانه هاي توليدي آن را چقدر ساده ساختند و سپس با رقابتي كه بين كارخانه هاي توليدي پيش آمد هر كارخانه تلاش كرد كامپيوتري مجهزتر و سبكتر بسازد كه اين رقابت در سطح وسيعي بود. اكنون همين كالا سبك ترين و بالاترين كيفيت كاري را دارد و اين تمامش به نفع مصرف كننده است. تبليغات پشتوانه محكمي براي كالاهاست و وسعتي به بزرگي سطح دنيا دارد. از غرب تا شرق در تمام دنيا، كامپيوتر به عنوان يك كالاي مصرفي نمود پيدا كرده و حتي كشورها را نيز تحت تسلط خود گرفته است. من فكر مي كنم تا 10 سال ديگر در شهر تهران اگر كسي با كامپيوتر آشنا نباشد نمي تواند به بانك و سينما برود، سوار اتوبوس و قطار شود، از مغازه هاي بزرگ خريد كند و از بزرگراهها عبور كند.

توليدي و فروشنده پوشاك: به قول معروف مردم گفتار آدمهاي نيك را كاملتر و آسانتر از ديگران باور مي كنند. تبليغات در مورد كالايي انجام مي گيرد كه روي دست مانده است و بازار فروشي ندارد. هر كالا با كيفيت خود، تبليغات خود را انجام مي دهد و من نيز هيچ نيازي به تبليغات ندارم.

فروشنده مواد غذايي: كالاهايي كه در اين فروشگاه موجود است، خود يك مبلغ هستند. كالاي من مورد نياز همگان است و مردم براي نياز هم آنها را مي خواهند و مي دانم كه هميشه كارخانه هايي كه در حال ورشكستگي هستند بيشترين تبليغ را براي كالايشان مي كنند.

نتيجه آنكه تبليغات در كشور ما هنوز جاي خود را باز نكرده است و جز در نمايشگاهها تبليغات صحيحي عرضه نمي شود و بايد به امر تبليغات مثل يك صنعت و علم نگاه كرد و ابزار آن را هنر گرافيك و موسيقي و فيلم دانست. بايد در كنار تبليغات صحيح كيفيت كالاها را بيش از اين در نظر گرفت و كالاهاي مرغوب را تبليغ كرد تا تعبير از كالا و حس بدبيني از افراد جامعه دور شود.

رشد شهرنشيني و تقسيم كار اجتماعي، باعث ايجاد تحولاتي در جامعه گرديده و اين تحولات سرانجام به انقلاب صنعتي ختم شد پس از انقلاب و بروز پديده توليد انبوه، معرفي كالاها و ايجاد نياز براي مصرف آنها به صورت يك ضرورت درآمد و از همين جا بود كه كاركرد عمده تبليغ به عنوان وسيله اي براي ايجاد احساس نياز آغاز شد. تاريخ اولين فعاليت تبليغاتي به اوايل قرن 19 برمي گردد كه موسسه اي در بوستون به عنوان واسطه اي بين خريدار و فروشنده تاسيس شد. در اين مورد كه تبليغات امري ضروري است هيچ ترديد وجود ندارد. اما بحث در مورد نحوه اجرا و ارائه پيامهاي تبليغاتي مي باشد. به طور كلي دو نوع پيام تبليغاتي وجود دارد.

تبليغات مركزي: پيام بر جنبه هاي كليدي كالاي مورد تبليغ تمركز دارد و گيرنده به صورت فعال درگير محاسبات دقيق و تعمق در مورد صحت اطلاعات ارائه شده مي‌گردد.

تبليغات پيراموني: نكات مورد تأكيد در اين نوع پيامها جذابيت فرستنده پيام فضايي كه در آن تبليغ مي شود، لحن گفتار فرد و … هستند. در چنين شرايطي گيرنده پيام، وادار به تفكر در مورد نكات اساسي كالاي موردنظر نمي شود.

مطابق يك نمونه گيري از پيامهاي تبليغاتي طي شهريور ماه 1378، بيش از 80% پيامهاي تبليغاتي تلويزيون پيراموني بوده اند. نكتة مهمتر در اين نوع بررسيها وجود ادعاهايي از سوي سازندگان برخي كالاها است كه قبول آنها دشوار مي نمايد. از آن جمله كنترل وزن با استفاده از يك وسيله خاص يا تنها برخورد يك قطره از نوعي مايع ظرفشويي باعث برطرف شدن حجم عظيمي از چربي ظروف است.

براي پيشرفت هر جامعه اي بايد برخي باورهاي عمومي وجود داشته باشد. مثلاً اعتقاد عمومي به صحت رابطه علت و معلول و باور به لزوم كار و تلاش براي نيل به نتيجه زيربناي همه فعاليتهاي جامعه است. چنانچه اين باور دچار خدشه شود كاركرد سالم جامعه با مخاطره مواجه شده و افراد سعي مي كنند از راههاي ديگري به اهداف خود دست يابند. به نظر مي رسد تبليغ وسيع يك شبه پولدار شدن آن هم با وسايل ساده اي از قبيل خريد برگه هايي خاص يا افتتاح حساب در يك بانك مشخص نوعي مبارزه با اعتقاداتي باشد كه زيربناي يك جامعه سالم را تشكيل مي دهند. نكته مهم در بررسي اين مسئله، وضعيت كودكان است. در تحقيقات مختلف مشخص شده است كه به طور كلي كودكان قبل از 8 سالگي در تشخيص يك ادعاي كاذب مشكل دارند. همچنين معلوم شده است كه به فاصله اندكي، ادعاهاي تبليغاتي را به خاطر نداشته اما نامهاي تجاري تبليغ شده را به خاطر مي آورند. به مطالب فوق اين آمار بايد افزوده شود تا ابعاد مشكل بيشتر آشكار شود. كودكان و نوجوانان بخش عمده مخاطبان تلويزيون را تشكيل مي‌دهند و بيش از 90% آنان اوقات فراغت خود را با تماشاي تلويزيون سپري مي كنند.

همچنين بايد توجه كرد كه طي دوره كودكي، فرد قادر به تفكيك واقعيت تو تخيلات نيست. و از آنجا كه آموخته هاي اين دوره نقش مهمي در تكوين شخصيت فرد ايفا مي كند آثار سوء تبليغات و بد آموزشهاي ناشي از آن بيشتر نمايان مي شود.

همچنان كه گفته شده خاطرات دوران كودكي نقش مهمي در طرز تفكر بعدي فرد دارند و به صورتي روشن در ذهن نقش مي بندند. البته تجارب فردي با اين موضوع هماهنگ است. با توجه به اين موضوع، هنگامي كه دو سوم مادران مي گويند كه كودكانشان آوازهاي تجاري تلويزيون را به خاطر سپرده و به كرات زمزمه مي كنند، جاي نگراني وجود دارد، به خصوص كه به ياد آوريم كه كودكان مورد بررسي بين 4-3 سالگي بوده‌اند. همچنين در اين بررسي معلوم شد كودكاني كه بينندگان پروپا قرص تلويزيون بوده اند بيشتر احتمال داشت فرآورده هاي تبليغ شده را طلب كنند و رغبت بيشتري به خريد و مصرف اين اقلام داشته اند.

در مورد بزرگسالان وضع تفاوت دارد. تقريباً همه افراد نمونه مورد بررسي در پيمايش فوق، اظهار داشته اند كه تبليغات به منظور متقاعد كردن آنها صورت مي پذيرد و آنان هيچگاه حاضر نيستند، پولي را كه به زحمت درمي‌آورند، براي خريد كالاهاي تبليغ شده صرف كنند. اما واقعيت چيست. مطالعات حاكيست در شرايط برابر احتمال انتخاب كالايي بيشتر است كه آشنايي بيشتري با آن داريم، به عبارت ديگر هر چه كالايي بيشتر تبليغ شود احتمال مصرف آن افزايش مي يابد. شرايطي را تصور كنيد كه فرد در فروشگاه قصد خريد مايع ظرفشويي يا دستمال كاغذي دارد. با توجه به تنوع اين كالاها كداميك را انتخاب مي كند، احتمال خيلي كمي دارد انتخاب را به فروشنده بسپاريم چون اين كار با خود پنداره فرد مبني بر استقلال و تصميم گيري فردي، در تضاد است. در چنين شرايطي خيلي ساده اولين اسمي كه به ذهن فرد مي رسد، تكرار مي شود. معمولاً اولين اسم، تكراري ترين آنها نيز هست و اين با اظهارات قبلي فرد در مورد عدم تاثيرپذيري از تبليغات در تضاد است.

گفته شد كه كاركرد اصلي تبليغات ايجاد احساس نياز است. ولي در شرايطي كه امكان ارضاي اين نياز ايجاد شده وجود نداردد چه وضعي به وجود مي آيد. مهمترين نتيجه حاصل از اين ناتواني،‌ سرخوردگي و ناكامي است. هنگامي كه در جامعه به تبليغ موضوعي (اعم از كالا، شعار و …) پرداخته شود اما لوازم نيل به آن وجود نداشته باشد، فرد به مباني ارزشي جامعه بي اعتقاد شده و سعي در يافتن راههايي مغاير با آنچه در جامعه پذيرفته شده است دارد. انجام اين راهها بستگي به نوع شخصيت و محيط زندگي فرد دارد. ممكن است برخي افراد با انجام اعمال خلاف قانون مانند: سرقت، قاچاق و … سعي كنند به امكانات و كالاهاي تبليغ شده دست يابند. اما برخي افراد ديگر با نااميدي و واكنشهاي رواني به اين تضاد پاسخ مي دهند.

به قول «خوزه دوكاسترو» اكثر افراد جامعه محكوم به شكنجه تنتال شده اند و تنها مجاز هستند، به اين امكانات و مواهب نگاه كنند.

كلام آخر، اهميت جنبه آموزشي تبليغات است كه براي فعاليتهايي از قبيل حفظ فضاي سبز، حضور در كلاسهاي سوادآموزي، پيشگيري از بيماريها، شركت در فعاليتهاي پيشگيري از آلودگي هوا، مصرف بي رويه آب و برق، اهميت خاص دارد و به عنوان نمونه اي از تبليغ مناسب كه همه جنبه هاي اطلاع رساني در آن رعايت شده است، پيامهاي تبليغاتي پيشگيري از مصرف بي رويه آب را مي توان نام برد.

پيشنهادات

اولين گام در راه نظم دادن به امر تبليغات تشكيل كميته اي براي نظارت بر توليد و پخش پيامهاي بازرگاني است. در برخي از كشورهاي ديگر چنين كميته اي وجود دارد و وظايف آنها عبارتند از:

مشخص كردن احتمالي جنبه هاي بدآموزي پيام، تعيين صحت ادعاي مطرح شده در پيام كه در صورت درخواست كميته، شركت يا فرد مدعي بايد به اثبات آن بپردازد و در صورت ناتواني از اثبات موظف مي شود طي پيامهايي به صورت رسمي، نادرستي ادعاي مطرح شده را اعلام نمايد.

در مورد تركيب اعضاي كميته فوق بايد با پرسش از صاحبنظران تصميم گيري شود. كميته بايد در مورد ساعات و زمان پخش آگهي ها اظهار نظر كند. به عنوان مثال كميته مي تواند در مورد تبليغات ميان برنامه ها و تبليغات آخر هفته كه كودكان بيشتر تلويزيون تماشا مي كنند، محدوديتهايي اعمال كند.

مطابق برخي تحقيقات مدت زمان بهينه تماشاي تلويزيون بين يك تا دو ساعت در هر 24 ساعت است. روانشناسان توصيه مي كنند والدين همراه با بچه ها به تماشاي تلويزيون پرداخته و پس از پايان برنامه در مورد مطالب به بحث و بررسي بپردازند. اين امر در مورد آگهي هاي تجاري بيشتر صدق مي كند.

مركز تحقيقات و مطالعات و جرم شناسي اداره كل زندانها و اقدامات تاميني و تربيتي استان خوزستان

آذر 1378

دانشگاه آزاد اسلامي

واحد تهران جنوب

موضوع تحقيق:

باسالت‏‏، خواص و كاربردها

نام استاد:

نام دانشجو:

شماره دانشجويي:

موادي براي قرن 21

باسالت سنگي است كه تقريباً در سرتاسر جهان يافت مي شود. مورد استفادة اصلي آن در ساخت و ساز و مهندسي و موارد صنعتي و نيز شاهراهها (اتوبانها) است. با وجود اين عموماً افراد نمي دانند كه از باسالت مي شود در امر توليد استفاده كرد و آنرا به صورت الياف نازك، خيلي نازك و بسيار بسيار نازك درآورد. از نظر پايداري گرمائي و حرارتي و ويژگي هاي عايقسازي صدا، مقاومت در مقابل ارتعاش و دوام الياف باسالتي عذاب نسبت به ساير مواد خام تك جزئي مزاياي فراواني دارند.

عموماً الياف پيوسته باسالت گروه كاملاً جديدي از مواد كمپوزيت و محصولات را شكل مي دهند. باسالت هيچ گونه واكنش سمي با آب يا هوا نمي دهد و غير قابل اشتعال بوده و ضد انفجار است. هنگام تماس با ساير مواد شيميايي، باسالت هيچ گونه واكنش مضر براي سلامتي و محيط زيست صورت نمي دهد. باسالت تقريباً مي تواند جاي تمام كاربردهاي آزبست را بگيرد و از نظر خواص ايزوله كردن (عايقسازي) حرارتي سه برابر بيشتر از آزبست عملكرد خوبي دارد. كامپوزيت هاي مبتني بر باسالت مي توانند جاي پلاستيك هاي تقويت شده شناخته شده و فولاد را بگيرند (يك كيلوگرم تقويت با باسالت مساوي 6/9 كيلوگرم فولاد است). عمر لوله هاي باسالتي كه براي بسياري از كاربردها طراحي شده‌اند، بدون نياز به نگهداري شيميايي و يا الكتريكي و فني حدود 50 سال است.

الياف باسالتي همراه با الياف كربني يا سراميكي و نيز ساير فلزات است در پيشرفته ترين كاربردهاي فعلي در حال استفاده اند و مي توانند مواد كمپوزيتي هيبريدي جديد و فن آوريهاي جديدي را در اين مورد توسعه دهند.

خواص ويژة باسالت باعث كاهش هزينه و قيمت محصول مي شود و عملكرد آنرا ارتقاء مي دهد. در روسيه بيش از يكصد كاربرد جديد ساخت و توليد منحصر به فرد با استفاده از مواد فيبر باسالتي توسعه يافته و به صورت اختراع ثبت شده است.

توضيح:

-   باسالتها از زمره مواد معدني هستند كه از سنگهاي مذاب زيرزميني به صورت طبيعي ساخته شده اند. آنها فشرده شده‌ي سنگهاي خوب آسياب شده هستند كه رنگ سبز بسيار تيره يا مشكي دارند و وقتي سنگهاي مذاب زيرزميني از بخشهاي عميق به پوسته زمين مي رسند و جامد مي گردند، بوجود مي آيند.

-   صفحات قديمي قدري نامرغوب تر هستند و حالا تقريباً در وضعيت هشدار هستند، اما همچنان رنگ تيره اي دارند و از دهانه آتشفشان در مقادير زياد فوران مي كنند، در اثر فشار مي شكنند و به عنوان «دام صخره» فروخته مي شوند. باسالت سخت، فشرده،‌سنگ مذاب آتشفشان كه به طور اصلي تشكيل شده از olivin , pyroxene, plagioclase و اغلب ظاهري شيشه اي دارند.

تركيبات شيميايي موجود:

الف) pyroxene , plagioclase

ب) رشته هاي قطع شده بوسيله يك ابزار اندازه كردن، كه آنها به طور زيادي با epoxy و رزين هاي phenolic سازگار مي كند.

تركيبات فيزيكي موجود:

الف) اساساً به عنوان تكه هاي فشرده شده و بريده شده يا رشته هاي دراز

ب) طول رشته بريده شده: mm2

ج) قطر رشته بريده شده: microns 9

خواص اسمي:

-        قدرت انعطاف بالا

-        مقاومت مادة شكل دهنده نمك هاي شيميايي در تركيب با اسيدها

-        هدايت دمايي بالا

-        بدون خطرات براي سلامتي

-        كاملاً مقاوم در مقابل ريسك هاي محيطي

-        مقاوم در برابر اسيدها و محرك هاي شيميايي

-        بخش E برتر، نتايج عالي در كار در محيط هايي با شرايط مختلف، سه برابر فولاد

-        مقاومت خستگي خوب

-        خاصيت الكترومغناطيسي

خاصيت هاي فيزيكي اسمي

Nominal Physical Constants:

Density (lbs.cu.ft.)                                      100 to 110

Tensile Strength (psi)                        500k to 550k

Sintering Temperature (^oC)               1050

Operating Temperature (^oC)             -265 to +600

Modulus of Elasticity (kg/ mm3)       9100-1100

Creep                                                          None

Mohs Hardness                         5 to 9

Melting Point (deg.C)                        1450

Elongation At Break (%)                            3.15

Refractive Index                                1.62

Elastic Modulus                                89

كاربردهاي نوعي

·    سنگ هاي ساختماني، مخلوط بتن، بالاست راه آهن، توليد الياف نساجي با كيفيت بالا، كاشي هاي كف، مواد مقاوم در برابر اسيد براي استفاده هاي صنعتي شديد، پشم شيشه، لوله هاي پلاستيك باسالتي، ايرانيت هاي فيبر باسالتي، لايه هاي باسالتي به عنوان پوشش محافظ، باسالت عايقساز گرما براي استفاده هاي صنعتي، پشم شيشه و …

·          باسالت بهترين تقويت كننده براي بتن است چون مقاومت كششي بالائي داشته و در مقابل قلياها مقاومت دارد.

·    تقويت براي كمپوزيت ها، رزينهاي اپوكسي/ پلي استر و پلاستيك هاي مورد استفاده در صفات اصطكاكي مانند لنت هاي ترمز و آسترها.

·          ساخت mat / felt باسالتي

·          كاربردهاي ايزولاسيون دماي بالا

·          مواد فيبري حفاظتي غيرفعال

·          پركننده براي گچ و لايه هاي بين ديوارها

·          پركنندة muffler مورد استفاده براي صنايع اتومبيل با عملكرد بالا.

نوع بسته بندي:

شيشه اي،‌ به صورت طبلك،‌ كيسه هاي كاغذي چند لايه، كيسه هاي بزرگ توده اي و كانتينرهاي fiberboard.

زمينه هاي كاربرد:

مهندسي برق، قطعات پيچيده اي كه نيازمند ويژگي هاي دي الكتريك زياد مي باشند. ساخت و ساز: قطعات ساخته شده از باسالت- پلاستيك در مقابل رطوبت، برف، دما و تابش خورشيد و محيط هاي اسيدي و قليايي مقاومند.

ماشين سازي، قطعات يا بلوكهايي كه تحت دما يا جريان گاز بالا كار مي كنند. براي مثال سپر حرارتي يك شاتل فضايي در هنگام برگشت به زمين.

واشرها و قطعات و ضمائم غيرفلزي

عايقسازي حرارتي و صوتي كاملاً غيرقابل اشتعال براي كابين ها، محفظه هاي موتور، ترن هاي مترو، كشتي ها و هواپيماها.

صفحات مدار الكتريكي و الكترونيكي، لنت هاي ترمز ماشين ها، هواپيما و قطعات كابين‌ها و ترنهاي مترو.

صفحات (ديسك) هاي اختصاصي براي تأسيسات ماشين و تراكتور.

تقويت لاستيك صنعتي و ساير محصولات و مواد.

تسمه براي نوار نقاله هاي با بار زياد.

ايمني محيطي

صفحات محافظتي در مقابل تابش الكترومغناطيسي و خوانده شدن اطلاعات.

زره بندي نسل جديد براي حفاظت فردي و دسته جمعي.

لباسهاي كاري ضد آتش و محافظ در مقابل گرما

كانتينر براي دفن مواد بسيار سمي و زايد.

هيترهاي باسالت كربن براي لباسها، اتاقها، انكوباتورها و …

لوله هاي باسالت- پلاستيك

اين لوله هاي كمپوزيتي فيبر- باسالت با مخلوط كردن فيبرهاي باسالتي، فابريك ها و prepegs به همراه يك پيوند دهنده (چسب) بدست مي آيند.

اين لوله ها به عنوان آستر شفت ها، اجزاء ساختماني براي انتقال مايعات خورنده و گازها در خدمات صنعتي و تجاري و كشاورزي مورد مصرف دارند.

ساير زمينه هاي كاربرد احتمالي لوله هاي باسالتي عبارتند از: پايه هاي آنتن ها براي مقاصد ساختماني و مخابراتي.

در حال حاضر اختلاف قيمت بين لوله هاي فلزي و كمپوزيتي رفته رفته كمتر مي شود و بنا به مزاياي بسيار زياد لوله هاي كمپوزيتي تعويض لوله هاي فرسودة قديمي با لوله‌هاي كمپوزيتي جديد در حال افزايش است.

1-  وزن به ازاء واحد طول لوله هاي باسالت- پلاستيك حدود 3 تا 4 برابر كمتر از لوله هاي فولادي است. بنابراين در هزينه نصب و نگهداري تا حد زيادي صرفه جويي مي‌شود.

2-  مقاومت اين لوله هاي پلاستيك- باسالتي چندين مرتبه بيشتر از لوله هاي فايبرگلاس و بيشتر لوله هاي فولادي است. بنابراين مي توان به راحتي از آنها در فشارهاي زياد مثلاً 1000 اتمسفر استفاده كرد كه در اين حالت استفاده از لوله هاي فولادي عملي نمي باشد.

3-  مقاومت زياد در برابر محيط خورنده باعث مي شود كه از آنها بتوان براي انتقال هيدروژن سولفيد، اسيد و باز و … استفاده كرد.

4-   بنابر دلايل فوق نيازي به استفاد از عايقسازها يا مواد ضد خوردگي وجود ندارد.

5-   لوله هاي باسالتي در مقابل قارچها و عوامل ميكروارگانيزمي مقاومت دارند.

6-  لوله هاي باسالتي هدايت گرمايي پاييني دارند. بنابراين از رسوب نمكها و پارافين ها در 50 لوله جلوگيري مي شود و هيچ نيازي به عايقسازي گرمايي بعدي وجود ندارد.

7-  چون اين لوله ها عايق هستند بنابراين احتمال خوردگي الكتروشيميايي وجود ندارد. بنابراين عمر كاري لوله هاي باسالتي تا حد 80-66 سال يعني دو تا سه برابر بيشتر از لوله هاي فلزي بالاتر مي رود.

8-  از دستگاه هاي توليد لوله هاي پلاستيكي فايبر گلاس مي توان براي توليد لوله هايي با قطرها و ضخامت هاي ديوارة متفاوت استفاده نمود.

Prepeg هاي بادوام باسالتي

اينها عبارتند از الياف باسالتي پيوسته يا گسسته كه بارزين اصلاح شدة پلي استري براي توليد محصولات مختلف پلاستيك- باسالت آميخته مي شوند.

عمر اين محصولات زياد است (حداقل 4 سال) و تحت شرايط نگهداري در زير  مي‌توان به خوبي از آنها محافظت كرد.

Febotex يكي از اين محصولات است كه روي فيبرهاي باسالتي توليد شده و براي فرآوري و توليد محصولات توسط پيچش و به دنبال آن پرس كردن اتوكلاو مستقيم و قالبگيري در خلاء مفيد است.

Febonite بر پاية نخهاي گسسته يا فيبر توليد مي شود و براي توليد محصولات با قالبگيري عبوري و دايكاست مفيد است.

مشخصات شيميائي فيزيكي prepegهاي بادوام

چسب  %45-32                            چسب محلول %8-85

مواد فرار  %3-7                          قابليت شارش  %25-3

خواص مكانيكي باسالت ها  

Physical- mechanical properties of basalt- plastics, based on long- lasting prepegs Characteristics                                            Febotex       Febonite

Ultimate bending strength, Mpa:                          238.0           83.0

Bonding modulus, Mpa x 10:                               1.95             0.8

Ultimate compressive strength                  

(along the reinforcement), Mpa                                      86.0             126.0

Compressive modulus, MPa x 10                         2.31             0.88

Ultimate tensile strength, Mpa                                       302.0           23.0

Tensile, modulus, Mpa x 10                                 2.10             0.8

Thermal conductivity, W (m x K)                        0.26             0.25

Density, g/cm³                                                      2.0               1.82

Bending strength, after heat treatment       

For 3.5 h (+850 c), Mpa                                        75

Volatile evolution under heating up to 350 C, %  10

Volatile evolution under heating up to 850 C, %  15-20

·          مقاومت رشته ها

رشته هاي غيرمستقيم تركيبات باسالت، به طور موفقيت آميزي جايگزين فلزات مقاوم شده‌اند. در مقاومت و قدرت معين بالاتر برابر يك حجم يك كيلويي از رشته هاي مقاوم باسالت با 6/9 كيلوگرم از فلزات جايگزين مي شود.

آنها در توليد بخشهاي ساختمانها، پنل هاي بلوك هاي كناره راه، پياده رو، وجه هاي صاف كننده و بسياري سازه هاي ساختماني ديگر به كار مي روند.

با توجه به خواص عايق الكتريكي بالا، رشته هاي باسالت براي ساخت عايق براي خطوط ولتاژ بالا استفاده مي شوند.

يك كاربرد موفق رشته هاي باسالت براي مقاوم سازي سطح سيماني در مهندسي و ساخت و ساز در ناحيه هاي خطرخيز، با توجه به خاصيت شيميايي پايداري، مقاوم سازي باسالت براي سيمان كه PH متفاوتي دارد، به خوبي سازگار است و هيچ گونه تغيير شكلي تحت شرايط و فشارهاي زياد ندارند.

·          اطلاعات فني

Technical data

Density, g/cm³                                            1.95

Thermal conductivity, kcal/ m x h x deg     0.3

Ultimate strength, Mpa:

Tensile                                                        1200

Compressive                                               420

Bending                                                      800

Mass fraction of polymer binder                20- to 25

·          ساختمان

-        مقاوم سازي پل ها، تونلها

-        توليد پنل هاي ساندويچي مبتني بر باسالت و رشته هاي باسالت- كربن

-        ايزوله كردن داخلي و خارجي گرما و صدا

-        ايزوله پنل هاي مقاومتي نقاط اتصال

-        مقاوم سازي مستقيم سيمان و بتن

-        تعميرات شكافها، صدمات محلي به ساختمانها و پل ها، ساختن بناها.

-        پوشاندن سقف بوسيله مواد ضد احتراق.

-        پوشاندن ثابت سقف

-        سايه بان هاي مجدداً قابل استفاده

-        لوله هاي داخلي فاضلاب

-        مقام سازي بناها

-        سيستم هاي گرمايشي

-        ساختمان هاي هيدروليك

·          راه سازي:

-        مقاوم سازي سيمان و بتن و پوشاندن پياده روها و محل هاي دويدن.

-        ساختن عايق هاي صدا براي بزرگ راه ها، راه آهن ها و خطوط متروي زيرزميني

-        خط هاي پياده رو

-        شكل دهنده هاي كوچك

·          شبكه هاي مهندسي:

-        خطوط لوله براي بخار، آب داغ

-        خطوط لوله براي گرمايش

-        كاناليزه كردن

-        خطوط لوله نفت و گاز

-        محافظت از سيستمهاي تلفن در مقابل محيط هاي الكترومغناطيسي و اطلاعات

-        پردازش از ميان كنترلرهاي الكتريكي

-        علامت گذاري و خط كشي روي خطوط لوله

-        لوله براي محصولات شيميايي و جابجايي مواد خورنده

-        محفظه هاي نگهداري مواد خورنده

·           سازه هاي زيرزميني:

-        لنگر، ناقوس، گاو صندوق

-        خطوط لوله جهت موارد مختلف

-        پي سازي براي ساختمان ها و سازه. (كمترا ز خطوط لوله سازي)

·          ماشين سازي:

-        بخش برنده محفظه ها

-        بخش هاي حامل حرارت (موتور)

-        فريزرها

·          رشته هاي باسالت- ايمن براي اكولوژي بر مبناي گفته هاي قبلي مواد عايق حرارتي

BASALT FIBERS – ECOLOGICALLY SAFE MATERIALS AND ARTICLES BASED THEREON BASALT HEAT- INSULATING MATERIALS

Basalt carpets , stitched mats , soft, semirigid and right boards and plates, cords- an energy- efficient vibration- resistant heat and sound insulation for:

                                                                                                                                                                 ·            civil, agricultural , municipal , industrial building;

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     ·            engineering;

                                                                                                                                                                                                                                                                                      ·            aircraft engineering;

                                                                                                                                                                                                                                                                                  ·            automotive industry;

                                                                                                                                                                                                                                                                                                              ·            ship building;

                                                    ·            insulating pipeline and thermal units, refrigerators and coolers , hydroponics.

فرش هاي باسالت، روكش پوشش زمين، سطوح نيمه ثابت و ثابت، بهينه ساز انرژي- مقاوم گرما و صدا براي:

-        عمران، باستان شناسي، ساختمان هاي صنعتي

-        مهندسي

-        مهندسي هوا

-        صنايع ماشين سازي

-        كشتي سازي

-        ايزوله كردن خطوط لوله و واحدهاي حرارتي، فريزرها و خنك كننده ها

مشخصات باسالت ايزوله كننده گرما

PROPERTIES OF BASALT HEAT- INSULATING MATERIALS

Density, kg / m³                                                    20-450

Thermal conductivity , W/m^*                               0.027-0.05

Operating temperatures, o!                                  -260 …. + 700(900)

Normal sound absorption coefficient 260 to 2600 Hz    up to 0.99

Service life at least 70 years

لوله هاي پلاستيكي باسالت به منظور:

BASALT- PLASTICS PIPES

INTENDED FOR:

                     ·            transportation of petroleum and petroleum products , gases, aggressive liquids, loose materials;

                                                                                                                                                                                                                                                          ·            hot and cold water supply;

                                                                                                                                                                                                                                                                         ·            cable- conduit systems;

                                                                                                                                                                                                                                                        ·            amelioration and irrigation.

-        حمل و نقل سوخت و توليدات سوختي، گازها و مايعات خورنده و از بين رونده

-        تامين كننده هاي آب سرد و گرم

-        سيستم هاي كابل لوله هاي انتقال نفت و گاز

-        پمپ ها

لوله هاي پلاستيكي باسالت به هيچ نگهداري دقيق نياز ندارند و آنها دي الكتريك هايي هستند كه به علت خاصيت الكترومغناطيسشان، كاملاً مقاومند و مقاومت طبيعي بسيار بالايي از خود نشان مي دهند.

خواص لوله هاي پلاستيكي باسالت

PROPERTIES OF BASALT- PLASTIC PIPES

Tensile                                              > 300

Compressive                                     > 250

Bending                                             > 230

Thermal conductivity, W/m^*             0.2 … 0.3

Pressure, atm                                    0 . 250

Service life , years                                       60 … 100

A technology for laying and repair of basalt- plastic pipes has been developed.

عمر زياد به منظور:

LONG- LIFE PREPREGS INTENDED:

-        براي سقف ها، لوله ها، پنل ها، بخش هاي تركيبي و …

-        براي تعمير و مقاوم سازي خطوط لوله گرما، گاز، نفت به ويژه در ميدان ها و تحت شرايط دشوار، مقاوم سازي، مكان هاي بارگيري، سازه هاي ساختمان ها، پل ها، ديوارها و پشتيباني سازه هاي زيرزميني

دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي علامه طباطبايي

موضوع تحقيق

 عوامل موثر بر مهاجرت نخبگان

استاد محترم:

آقاي دكتر فرخي

گردآورنده:

عذرا يوسفي

زمستان 84

موضوع تحقيق: عوامل موثر بر مهاجرت نخبگان در 10 سال گذشته

متغير مستقل در اين موضوع عوامل موثر است كه درباره اين عوامل بحث خواهد شد.

متغير وابسته: مهاجرت نخبگان

متغير كنترل: 10 سال گذشته

متغيرهاي تعديل كننده: جنس: سن، مدرك تحصيلي

از آنجائيكه پرسشنامه داريم و مقادير كمي است نوع مقياس فاصله اي مي باشد و بنابراين متغيرها كمي و پيوسته مي باشد.

مقدمه:

باروري، مرگ و مير و مهاجرت از مهم ترين موضوع هاي جمعيتي هستند كه نقش تعيين كننده اي در ميزان رشد و ساخت سني و جنسي ژئوپليتيك انساني هر جامعه دارند . در اين راستا، پديده مهاجرت يكي از عوامل اساسي تغييرات در شاخص ها و اولويت هاي ژئوپليتيكي جمعيت بوده و در مطالعه هاي جمعيتي نقش اساسي را ايفا مي كند، تاريخ جمعيت جوامع گوياي تحرك و جابجايي انسانها از محلي به محل ديگر است كه اين مسأله از اولين روزهاي زندگي بشر در كره خاكي وجود داشته است.

مهاجرت يعني فرايند رفتن از جايي به جاي ديگر براي زندگي كردن و نخبگان يعني اشخاص و گروههايي كه در نتيجه قدرتي كه به دست مي آورند تاثير به جاي مي گذارند كه يا به وسيله تصميماتي كه اتخاذ مي نمايند يا به وسيله ايده ها، احساسات و هيجاناتي كه به وجود مي آورند در كنش تاريخي جامعه اي موثر واقع مي شوند.

پديده مهاجرت يا كوچيدن براي اقامت از شهر يا كشوري به شهر يا كشور ديگر يكي از عوامل اساسي تغييرات در شاخص هاي جمعيت بوده است.

يكي از انواع مهاجرت كوچيدن افراد نخبه و ممتاز و برگزيده از كشور خود به كشور ديگر است.

عواملي كه تاثير گذار بر اين مهاجرت هستند فضاي سياسي و فرهنگي مسائل اقتصادي و مالي، نبود مديريت صحيح در كشور، كمبود امكانات لازم براي فعاليت هاي سياسي، فرهنگي و علمي، شركت ندادن نخبگان در كنفرانسهاي بين المللي، علمي و تحقيقاتي در ساير كشورها.

البته نمي توان از نظر دور داشت كه مهاجرت يكي از خصوصيات ذاتي انسان است. در تحليلي به رساله فرار مغزها، اداره كل امور فرهنگي ايران خارج از كشور آمده در پژوهشي كه در مورد 61 كشور كمتر توسعه يافته انجام شده بيشترين نرخ مهاجرت مربوط به افراد با تحصيلات عالي بوده است.

«اهميت و ضرورت تحقيق»

كشورهاي پيشرفته و فرا صنعتي با برنامه ريزي هاي بسيار دقيق و فراهم آوردن امكانات وسيع اقتصادي، اجتماعي، سياسي سعي در جذب نخبگان كشورهاي ديگر را دارند. منابع مختلف، مقدارسودي را كه با «فرار مغزها» نصيب كشورهاي جذب كننده آنها مي شد نشان داده اند، بعضي برآوردها حاكي از آن است كه ايالات متحده در طول 30 سال بيش از 100 ميليارد دلار از اين راه سود برده و در بين سالهاي 1970 تا 1977 بيش از 5 ميليارد دلار در هزينه هاي آموزش نيروهاي متخصص موردنياز خود صرفه جويي كرده است.

جمهوري اسلامي ايران در كل برنامه هاي توسعه اقتصادي و اجتماعي خود بالغ بر يكصد ميليارد تومان صرف آموزش و تربيت نيروي انساني خود كرده است اما به علت بي سياستي و بي برنامه بودن در جذب متخصص و نيروي انساني كارآمد و علي رغم تحمل ميلياردها تومان هزينه‌ي آموزش و تحقيقات، اين نيروي عظيم و خلاق را مفت و مجاني تقديم كشورهاي پيشرفته صنعتي كرده است. بنابراين با شناخت ابعاد موضوع و درك هماهنگ مسئولين و تصميم گيرندگان اقتصادي، سياسي، پيش نياز تنظيم ساز و كارهاي جديدي شد تا شرايط بازگشت متناوب و تداوم يافتن حضور نخبگان را در ايران اسلامي فراهم ساخت از آنجا كه نيروي انساني كارآمد و متخصص يكي از اساسي ترين شاخص هاي توسعه يافتگي كشورها محسوب مي شود و هر چقدر كه يك كشور از غناي نيروي انساني متخصص و متفكر برخوردار آن كشور توان بالاتري در ارائه‌ي خلاقيت، نوآوري و ابتكارات را دارا مي باشد.

با توجه به نقش مهمي كه نخبگان و متخصصان در توسعه و پيشرفت كشور دارند با شناسايي علل واقعي (مهاجرت نخبگان) و رفع آنها براي جلوگيري از فرار مغزها چاره اي انديشيد يا دست كم آن را كاهش داد و اين نيروها را به خدمت گرفت و خسارتهاي اقتصادي و علمي بوجود آمده را جبران كرد.

اهداف تحقيق

هدف اصلي: بررسي عوامل موثر بر مهاجرت نخبگان

اهداف فرعي:

مقايسه عوامل موثر بر مهاجرت نخبگان زن و مرد

مقايسه عوامل موثر بر مهاجرت نخبگان در سنين متفاوت

مقايسه عوامل موثر بر مهاجرت نخبگان با مدرك تحصيلي متفاوت

مقايسه عوامل موثر بر مهاجرت نخبگان با توجه به فرهنگ خانواده

«بيان مسأله»

براساس پژوهشي كه در اداره كل امور فرهنگي ايرانيان خارج از كشور انجام شده است ايران از نظر فرار مغزها در بين 91 كشور در حال توسعه و توسعه نيافته جهان مقام اول را از آن خود كرده است. به نحوي كه روزانه تعداد 18 نفر با مدرك كارشناسي ارشد و دكتري از كشور خارج مي شوند.

سؤال اصلي: چه عواملي بر مهاجرت نخبگان موثر است؟

سؤالهاي فرعي:

آيا عوامل موثر بر مهاجرت نخبگان در زنان و مردان متفاوت است؟

آيا عوامل موثر بر مهاجرت نخبگان در سنين متفاوت يكسان است؟

آيا عوامل موثر بر مهاجرت نخبگان با مدارك تحصيلي متفاوت موثر است؟

تعريف عملياتي:

مهاجرت نخبگان: يعني بيرون رفتن مغزها يا متفكران و دانشمندان از يك سرزمين به سرزمين ديگر در حالي كه كشور به وجود آنها نيازمند است.

براي انتخاب متغير مستقل از طريق پرسشنامه اقدام مي كنيم و اطلاعات لازم درباره عوامل موثر كه همان متغير مستقل است را جمع آوري مي كنيم: از جمله در مورد فضاي بسته سياسي و فرهنگي، مسائل اقتصادي و مالي، مديريت صحيح امكانات جهت فعاليت هاي سياسي، اقتصادي، فرهنگي، علمي.

فرضيه تحقيق:

«عوامل مشخصي بر مهاجرت نخبگان موثر است.»

مثلاً «مسائل اقتصادي بر مهاجرت نخبگان موثر است.»

فرضهاي آماري:

«روش نمونه گيري»

از روش غيراحتمالي هدفدار استفاده مي كنيم و به اساتيدي كه در اين مورد اطلاعات دارند پرسشنامه مي دهيم.

جامعه آماري اساتيد دانشگاه

نمونه: 40 نفر از استادان دانشگاه هاي دولتي و آزاد استان تهران

تحقيق از نوع كاربردي و غير آزمايشي مي باشد.

طرح تحقيق: چون تحقيق از نوع طرحهاي پس از وقوع است.

از طرح مطالعه يك مرحله اي استفاده مي كنيم.

ابزار اندازه گيري در اين تحقيق پرسشنامه مي باشد.

از روش توصيفي در تجزيه و تحليل آماري استفاده مي شود.

با تهيه و تنظيم جدول توزيع فراواني و محاسبه شاخص آماري درصد

«نتيجه گيري»

با تجزيه و تحليل كامل اين مسأله در مي يابيم فضاي بسته سياسي و فرهنگي، مسائل اقتصادي و مالي، نبود مديريت صحيح در كشور نبود امكانات لازم براي فعاليت هاي سياسي، فرهنگي مسائل اقتصادي و مالي، نبود مديريت صحيح در كشور نبود امكانات لازم براي فعاليت هاي سياسي،‌ فرهنگي، اقتصادي و علمي، شركت ندادن نخبگان در كنفرانسهاي بين المللي، علمي و تحقيقاتي در ساير كشورها همگي به طور موثري در فرار نخبگان نقش دارند.

پيشگيري و مقابله با اين معضل، مستلزم عزم ملي، درك بحران توسط شبكه مديريت كشور، ايجاد ساز و كار مديريتي لازم براي پيگيري مساله، تدوين راهبردها و سياستهاي مشخص و هماهنگ و انجام مقدمات مستمر و حساب شده است. در اينجا به نمونه اي از مكانيسم ها و تدابير موردنياز براي جلوگيري از فرار نخبگان اشاره مي شود.

1-  ايجاد سازمان و موسسات خاصي براي ساماندهي امور متخصصين و دانشمندان و محققان و اقدام در جهت شناسايي اين افراد، رفع دغدغه ها و مسائل مبتلا به استفاده بهينه از توان علمي و تخصصي آنان.

2-   ايجاد انگيزه از طريق ارتقاء سطح دستمزدها و ايجاد فرصتهاي شغلي مناسب.

3-   اصلاح نظام آموزش عالي

4-   بهره برداري مفيد از دانش، تجربيات علمي و توانمندي علمي، فني و تخصصي و نيروهاي متخصص و محقق

منابع:

بررسي عوامل موثر در فرار مغزها- يوسف قديمي- دانشگاه زنجان

دي 1378 تحليلي به رساله فرار مغزها، اداره كل امور فرهنگي ايرانيان خارج از كشور

عباس زادگان، سيد محمد، مساله فرار مغزها در ايران، روزنامه همشهري 26/2/1379

آسيب شناسي نخبه گريزي / هفته نامه سازمان مديريت و برنامه ريزي.

فلسفه حجاب

بدون شك در عصر ما كه بعضي نام آن را عصر برهنگي و آزادي جنسي گذارده اند و افراد غربزده، بي بند وباري زنان را جزئي از آزادي او مي دانند، سخن از حجاب گفتن براي اين دسته ناخوشايند و گاه افسانه اي است متعلق به زمانهاي گذشته. ولي مفاسد بي حساب و مشكلات و گرفتاريهاي روز افزون كه از اين آزادي هاي بي قيد و شرط به وجود آمده، سبب شده كه تدريجاً گوش شنوايي براي اين سخن پيدا شود. مسأله اين است كه آيا زنان (با نهايت معذرت) بايد براي بهر ه كشي از طريق سمع و بصر و لمس – جز آميزش جنسي – در اختيار همة مردان باشند و يا بايد اين امور مخصوص همسرانشان گردد؟

اسلام مي گويد كاميابيهاي جنسي، اعم از آميزش و لذت گيرهاي سمعي و بصري و لمسي مخصوص به همسران است و غير از آن  گناه و ماية آلودگي و ناپاكي جامعه مي باشد كه جمله «ذلِكَ اَزوكي‌لَهم‏‏‏ْ» در آيه 30 سوره نور اشاره به آن است[1]. فلسفه حجاب امر مكتوم  و پنهاني نيست زيرا:

1- برهنگي زنان كه طبعاً پيامدهايي همچون آرايش و عشوه گري و امثال آن را به همراه دارد؛ مردان خصوصاً جوانان را در يك حال تحريك دائم قرار مي‌دهد؛ تحريكي كه سبب كوبيدن اعصاب آنها وايجاد هيجان هاي بيمار گونة عصبي و گاه سرچشمة امراض رواني مي گردد. مخصوصاً توجه به اين نكته كه غريزة جنسي نيرومندترين و ريشه دارترين غريزة آدمي است و در طول تاريخ سرچشمة حوادث مرگبار و جنايات هولناكي شده تا آنجا كه گفته اند: «هيچ حادثة مهمي را پيدا نمي كنيد مگر اينكه پاي زني در آن در ميان است.» آيا دامن زدن مستمر از طريق برهنگي به اين غريزه و شعله ور ساختن آن بازي با آتش نيست؟ آيا اين كار عاقلانه اي است؟

2- آمارهاي قطعي و مستند نشان مي‌دهد كه با افزايش برهنگي در جهان، طلاق و از هم گسيختگي زندگي زناشويي در دنيا به طور مداوم بالا رفته است، زيرا در «بازار آزاد برهنگي» كه عملاً زنان به صورت كالاي مشتركي «لااقل در مرحله غير آميزش جنسي» در آمده اند قداست پيمان زناشويي مفهومي نمي تواند داشته باشد.

3- گسترش دامنة فحشاء و افزايش فرزندان نامشروع از دردناكترين پيامدهاي بي حجابي است و دلائل آن مخصوصاً در جوامع غربي كاملاً نمايان است.

4- مسالة «ابتذال زن» و «سقوط شخصيت او» در اين ميان نيز حائز اهميت فراوان است، هنگامي كه جامعه زن را با اندام برهنه بخواهد طبيعي است روز به روز تقاضاي آرايش بيشتر و خودنمايي افزون تر از او دارد و هنگامي كه زن را از طريق جاذبه جنسيتي وسيلة تبليغ كالاها و دكور اطاقهاي انتظار و عاملي براي جلب جهانگردان و سياحان و مانند اينها قرار بدهد، در چنين جامعه اي شخصيت زن تا سر حد يك عروسك يا يك كالاي بي ارزش سقوط مي‌كند و ارزشهاي والاي انساني او به كلي به دست فراموشي سپرده مي شود و تنها  افتخار او جواني و زيبايي و خود نمايي اش مي شود و به اين ترتيب مبدل به وسيله اي خواهد شد براي اشباع هوسهاي سركش يك مشت آلودة فريبكار و انسان نماهاي ديو صفت، در چنين جامعه اي چگونه يك زن مي تواند با ويژگيهاي اخلاقي اش، علم و آگاهي و دانايي اش جلوه كند و حايز مقام والايي گردد[2].

چرا اسلام حجاب را بر زنان واجب كرده است؟

زيرا حجاب بهتري حافظ و حصاري است كه زن را از خطر بيگانه حفظ مي‌كند و زن بي حجاب همچون ميوة درختي است كه شاخة از ديوار باغ به بيرون آويزان است و هر رهگذري به سوي آن دست دراز مي‌كند يا مانند گلي است كه هركس به چيدن آن تمايل دارد[3].

پوشيده بودن  زن در جامعه نه تنها موجب تقويت بنيان خانواده است بلكه سبب حفظ ارزش زن و جلوگيري از ابتدزال و تباهي او نيز مي باشد.

آثار بي حجابي

1-   عقده مند كردن مردان

2-    سقوط شخصيت

3-    تزلزل خانواده ها

4-    بلوغ زودرس جنسي جوانان

5-    تكذيب آيات الهي

6-   احساس پوچي

7-    ايجاد غفلت

8-    عقاب آخرت

9-    بد آموزي

ريشه هاي بي حجابي

1-  هوسراني: امير مومنان علي (ع) مي فرمايند: «كسي كه بر شهوات پيش گيرد آفت ها بر او سرعت مي گيرند» و در جاي ديگر فرمودند: «اگر از هواي نفس خود اطاعت كني كر و كورت مي‌كند و آخرت تو را تباه مي گرداند و هلاكت مي سازد»[4]

2-    كسب موقعيت

3-    ضعف ايمان

4-    ديگر آزاري ريشه خود نمايي و بد حجابي بسياري از زنان عقده، ديگر آزاري است .

5-    ارضاي تمايلات

6-    صيد دل هاي مردان

7-    غرب زدگي

8-   زيبايي

9-    ازدواج

10-            ضعف حيا: اين صفت از سستي اعتقاد به مبدأ و معاد سرچشمه مي گيرد.

امام صادق (ع) فرموده است: «ايمان ندارد كسي كه حيا ندارد[5]»

بي حجابي از مصاديق بارز بي حيايي است كه از ضعف ايمان ناشي مي شود.

امام صادق (ع) فرمود: «بي شرمي مركز نفاق و سنگدلي و كفر است[6]».

 پيامبر اكرم (ص) فرموده است: «خدا حيا و پوشيدگي بندگانش را دوست دارد[7].»

11-           اظهار غناي مالي

12-            سر سپردگان دشمنان اسلام

13-            تبليغات استعماري

14-            وسوسه هاي شيطاني

15-            مد گرايي

16-            ضعف غيرت

17-            خانواده

18-           تقليد

راه هاي مبارزه با بي حجابي  و بد حجابي

1-   مبارزه بي امان با استعمار غرب و غرب زدگي

2-   آگاهي بخشي در مورد تقسيم آزادي به آزادي صحيح و غلط و سوق دادن انسانها به خصوص نسل جوان به گزينش آزادي صحيح و مفيد نه آزادي  غلط و زيان بخش.

3-   تقويت باور فكري و عملي زنان بر اين اساس كه حجاب اسلامي هرگز در مورد كار و تلاش در عرصه هاي مختلف زندگي.

4-    نشان دادن ارزش هاي والا و راستين انساني و اسلامي.

5-   تربيت و تزكيه نفوس با برنامه هاي اخلاقي اسلامي و ارضاء و اشباع هوس ها و غرايز از راه هاي صحيح و معقول اسلامي.

6-    احياي فرهنگ اصيل اسلامي.

7-    نشان دادن الگوهاي كامل و سالم و جايگزيني آنها به جاي الگوهاي دروغين.

8- تقويت اعتماد به نفس و استقلال فكري و دوري از خود باختگي.

9- تقويت نيروي تفكر و فراخواني زنان به تفكر و تعقل و تجزيه و تحليل هاي منطقي كه موجب استقلال فكري و زيست محتوايي گردد.

10-تقويت اراده در پرتو ايمان و عبادات و اعتقاد به خدا و دوري از هر گونه عوامل سستي و بي ارادگي نيز تا حد زيادي مي تواند موجب نجات انسان از پرتگاهها گردد.

عذاب  سخت زنان بي عفت

امام علي (ع) فرمودند: «همراه حضرت زهرا (س) به حضور پيامبر (ص) رفتيم، ديديم گريه شديد مي‌كند. عرض كردم پدر و مادرم به فدايت چرا گريه مي كني؟»

فرمود: «اي علي ! در شب معراج زناني را در عذابهاي گوناگون ديدم از اين رو گريه مي كنم. از جمله فرمود:

1-   زني را ديدم كه به مويش آويزان است و مغز سرش از شدت گرما مي جوشد.

2-    زني را ديدم كه با دو پايش آويزان شده است.

3-    زني را ديدم كه با قيچي گوشت بدن خود را تكه تكه مي كرد.

4-    زني را ديدم كه گوشت بدن خود را مي خورد.

5-    زني را ديدم كه صورت و بدنش مي سوخت و او روده هاي خود را مي خورد.»

حضرت زهرا (س) عرض كرد: «اي حبيب و نور چشمم به من بگو عمل آن زنها در دنيا چه بود كه اينگونه مجازات مي شدند؟»

حضرت فرمود:

1-  زني كه به مويش آويزان شده بود و مغز و سرش از شدت گرما مي جوشيد به خاطر آن بود كه در دنيا موي سرش را از نامحرمان نمي پوشيد.

2-    زني كه به دو پايش آويزان شده بود به خاطر آن بود كه در دنيا بدون اجازة شوهرش از خانه بيرون مي رفت.

3-   زني  كه با قيچي گوشت بدنش را مي بريد به خاطر آن بود كه او در دنيا خود فروشي مي كرد و خود را براي كامجويي عياشان در معرض تماشاي آنها مي گذاشت.

4-    زني كه گوشت بدنش را مي خورد به خاطر آن بود كه در دنيا اندام خود را براي نامحرمان آرايش مي كرد.

5-   زني كه صورت و بدنش مي سوخت و او روده هاي خود را مي خورد به خاطر آن بود كه بين زن و مرد نامحرم رابطه نامشروع برقرار مي نمود و در اين جهت دلالي مي كرد.

فهرست مطالب

فلسفه حجاب............................................................................................................ 1

چرا اسلام حجاب را بر زنان واجب كرده است؟..................................................... 3

آثار بي حجابي......................................................................................................... 3

ريشه هاي بي حجابي............................................................................................... 4

راه هاي مبارزه با بي حجابي  و بد حجابي............................................................. 5

عذاب  سخت زنان بي عفت...................................................................................... 7

دانشگاه آزاداسلامي

واحدتهران جنوب

موضوع:

فسلفه حجاب

نام استاد:

سركار خانم زهرا آيت اله زاده شيرازي

نام دانشجو:

فاطمه زينلي

بهار 87