شبيه سازی (ژنتيک)

شبيه سازي باز توليدي بسيار گران است و اميد انجام مطلوب آن بسيار كم است. علاوه برآن رشد تومورها در آن به سرعت انجام مي شود و كوچكترين بيماري براي اين نوع حيوانات، مي تواند منجر به مرگ شود. اكثر اين حيوانات رشد غيرطبيعي دارند و گاه به دلايل نامشخص به يك باره مي ميرند 
شبيه سازي(cloning)يكي از پيشرفته ترين دست يافته هاي بشر در زمينه علم پزشكي و مهندسي ژنتيك است كه هر مرحله پيشرفت آن جنجال هاي بسيار زيادي را به همراه دارد. صرف نظر از پيامدهاي اخلاقي شبيه سازي كه در اين مجال مورد بحث ما نيست، در اين مقاله سعي شده است بيشتر به خود شبيه سازي و روش هاي آن پرداخته شود. روش هايي كه شبيه سازي انسان فقط بخشي از آنهاست و حوزه بسيار گسترده اي را شامل مي شود.
امكان شبيه سازي انسان زماني مطرح شد كه دانشمندان اسكاتلندي در مؤسسه روسلين، «دالي» را توليد كردند. «دالي» كه به «دالي گوسفنده» شهرت داشت گوسفندي بود كه توليد آن در سراسر دنيا با عكس العمل هاي متفاوتي از لحاظ علمي و اخلاقي مواجه شد. اين كار كه در سال 1997 از سوي مجله نيچر به عنوان مهم ترين تحقيق علمي سال برگزيده شد، در كنار نگراني هاي اخلاقي بسيار زيادي كه در برداشت- چه از سوي علماي مسيحيت و اسلام و چه از سوي مقامات كشورهاي مختلف- افق جديدي در علم ژنتيك پيش روي دانشمندان گشود و اميدواري هاي زيادي براي بهبود زندگي بشر ايجاد كرد. به دليل حساسيتي كه توليد دالي در برداشت، رسانه ها توجه خاصي به پديده شبيه سازي نشان دادند، اما اين نوع شبيه سازي تنها يك نوع خاص از چندين روش شبيه سازي موجود در علم پزشكي و ژنتيك است كه به شبيه سازي بازتوليدي مشهور است. علاوه بر اين نوع شبيه سازي، چند نوع ديگر شبيه سازي هم وجود دارد كه مي توان از آن ها علاوه بر باز توليد يك ارگانيزم خاص در انجام ديگر تحقيقات پزشكي هم استفاده كرد.
در اين مقاله به طور كلي در مورد سه نوع شبيه سازي بحث خواهيم كرد:
۱ - شبيه سازي دي ان اي يا فناوري دي ان اي باز تركيب شده
۲ - شبيه سازي باز توليدي
۳ - شبيه سازي درماني

a3d6f825101aaa4ee79f1d4ee669cfc9

در اين قسمت مي توان فناوري دي ان اي باز تركيب شده، شبيه سازي دي ان اي، شبيه سازي مولكولي يا شبيه سازي ژني را در كنار هم دسته بندي كرد، چون همه از يك پروسه مشترك پيروي مي كنند. انتقال دستواره (تكه اي از دي ان اي اصلي كه براي تكثير از آن جدا مي شود) از يك ارگانيزم به يك عنصر ژنتيك خود همانندساز مانند پلازميد باكتريايي. دانشمنداني كه بر روي يك ژن خاص كار مي كنند معمولاً از پلازميد باكتريايي براي توليد كپي هاي چند گانه همان ژن استفاده مي كنند. پلازميدها كروموزوم هاي اضافي خود همانندساز مولكول دايره اي دي ان اي هستند كه جدا از ژنوم هاي معمولي باكتريايي هستند. پلازميدها و ديگر گونه هاي ناقل شبيه سازي، توسط محققان ژنوم انسان براي تكثير ژن ها و ديگر تكه هاي كروموزوم كه مواد شناسايي كافي براي تحقيق بيشتر توليد مي كنند استفاده مي شوند. براي شبيه سازي يك ژن، يك تكه از دي ان اي كه ژن مورد نظر را شامل مي شود از دي ان اي كروموزومي توسط آنزيم هاي محدود كننده جدا مي شود و سپس با يك پلازميد كه توسط همان آنزيم هاي محدود كننده جدا شده است، تركيب مي شود. هنگامي كه يك تكه از دي ان اي كروموزومي به ناقل شبيه سازي در آزمايشگاه وصل مي شود، به آن مولكول دي ان اي بازتركيب شده گفته مي شود. با انتقال اين مولكول به سلول ميزبان مناسب، دي ان اي باز تركيب شده در كنار دي ان اي سلول ميزبان باز توليد مي شود. 
شبيه سازي باز توليدي شبيه سازي بازتوليدي فناوري است براي توليد يك حيوان كه از همان هسته دي ان اي بهره مي برد كه حيواني ديگر در همان زمان يا پيش از آن، آن هسته دي ان اي را داشته يا دارد. دالي گوسفند معروف اسكاتلندي ها با همين روش شبيه سازي شده بود. در اين پروسه كه انتقال هسته سلول تكثير شونده نام دارد، دانشمندان مواد ژنتيك هسته يك سلول بالغ اهدا كننده را به يك تخم كه هسته و همين طور مواد ژنتيك آن جدا شده اند منتقل مي كنند. اين تخم كه دي ان اي يك سلول اهدا كننده را در خود دارد بايد با جريان هاي شيميايي يا الكتريكي مراقبت شود تا براي تقسيمات سلولي تحريك شود. هنگامي كه جنين شبيه سازي شده به سطح مناسبي از پيشرفت مي رسد به رحم يك ميزبان مؤنث منتقل مي شود جايي كه تا تولد به پيشرفت خود ادامه مي دهد. موجودي كه با روش انتقال هسته توليد مي شود، نمونه شبيه سازي شده واقعي حيوان اهدا كننده نيست و فقط دي ان اي كروموزومي و هسته اي آن همانند حيوان اهدا كننده است. در اين زمينه موفقيت پروژه دالي بسيار چشمگير است چرا كه اثبات كرد مواد ژنتيك يك سلول بالغ مي توانند براي توليد يك ارگانيزم جديد كامل مورد استفاده قرار گيرند. پيش از اين دانشمندان بالاتفاق تصور مي كردند هنگامي كه سلولي به كبد، قلب، استخوان يا هر نوع ديگري از بافت هاي بدن تخصيص داده مي شود، ديگر استفاده از آنها در بافت هاي ديگر امكان ندارد و ديگر ژن هايي كه در سلول بودند و نيازي به آنها نبود غيرفعال مي شوند. برخي محققين براين باورند كه اشتباه يا كامل انجام ندادن پروسه باز برنامه ريزي، سبب مرگ، نقص عضو و معلوليت حيوانات شبيه سازي شده خواهد شد.

• شبيه سازي درماني

اين شبيه سازي كه به شبيه سازي جنيني هم معروف است در واقع توليد جنين هاي انساني براي استفاده در تحقيقات است. هدف از انجام اين شبيه سازي توليد انسان هاي شبيه سازي شده نيست، بلكه هدف كشت سلول هايي است كه مي توانند در تحقيقات پيشبردي انسان و همچنين درمان بيماري ها مورد استفاده قرار گيرند. اين سلول ها براي محققان بيومكانيك بسيار با اهميت هستند براي اين كه مي توان از آن ها براي توليد هر نوع سلولي كه در بدن انسان وجود دارد استفاده كرد. اين سلول ها پس از گذشت 5 روز از تقسيم تخم، از آن استخراج مي شوند. پروسه استخراج باعث از بين رفتن جنين مي شود كه اين مسأله نگراني هاي اخلاقي فراواني را در پي دارد. محققان اميدوارند روزي اين سلول هاي ساختگي، جايگزين مناسبي براي سلول هايي شوند كه بر اثر بيماري هايي نظير آلزايمر، سرطان و… از بين رفته اند. پس از آشنايي جزيي با روش هاي مختلف شبيه سازي، اين سؤال مطرح مي شود كه اصلاً چرا انسان بايد شبيه سازي شود؟ و يا اين كه آيا تا به حال هيچ انساني شبيه سازي شده است؟ در مورد شبيه سازي انسان بايد گفت كه تا به حال هيچ انساني از كشت سلول هاي يك انسان ديگر توليد نشده است. اما در مورد اين كه چرا انسان بايد شبيه سازي شود، اين گروه از دانشمندان موارد ذيل را ذكر مي كنند. يكي از كاربردهاي شبيه سازي مي تواند براي زوج ناباروري اتفاق بيفتد كه تمايل بسيار زيادي به بچه دارند. اين بچه كه از يكي از والدين شبيه سازي مي شود، مسلماً در دوران كودكي فشارهاي فيزيولوژيكي بسيار زيادي را متحمل خواهد شد. كاربرد ديگر شبيه سازي مي تواند شبيه سازي استعدادهاي بشري براي چند نسل باشد. مثلاً مي توان با استفاده از دي ان اي اينشتين، وي را شبيه سازي كرد، اما هيچ تضميني نيست كه اينشتين جديد همانند آلبرت با هوش ما همان راهي را برگزيند كه اينشتين به خاطر آن به شهرت رسيده است. يكي ديگر از موارد شبيه سازي، توليد جنين هاي تحقيقاتي است كه پيش تر بدان اشاره شد. با همه علاقه اي كه بشر به شبيه سازي دارد، اين پديده داراي خطرات و ايراداتي است كه به صورت مختصر به آنها اشاره خواهد شد. شبيه سازي باز توليدي بسيار گران است و اميد انجام مطلوب آن بسيار كم است. نزديك به 90 درصد اقدام هاي شبيه سازي در اين زمينه به نتيجه نمي رسند و براي انجام يك شبيه سازي موفق، بايد نزديك به 100 بار انتقال هسته اي صورت گيرد و در همين يك مورد موفق هم، حيوان شبيه سازي شده نسبت به عفونت ها بسيار غيرمقاوم است. نمونه آن هم دالي بود كه بر اثر عفونت ريه مرد. علاوه برآن رشد تومورها در آن به سرعت انجام مي شود و كوچكترين بيماري براي اين نوع حيوانات، مي تواند منجر به مرگ شود. اكثر اين حيوانات رشد غيرطبيعي دارند و گاه به دلايل نامشخص به يك باره مي ميرند.
از ميان حيواناتي كه تاكنون شبيه سازي شده اند، مي توان به گوسفند ها، موش ها، گاو ها و حيوانات خانگي از قبيل گربه اشاره كرد. اما يكي از وسوسه انگيزترين شبيه سازي ها، شبيه سازي حيوانات ما قبل تاريخ مانند دايناسورها است، بدين ترتيب كه با استفاده از دي ان اي بازمانده از آنها در سنگواره ها، آن ها را شبيه سازي كرد. هنگامي كه اين فرضيه مطرح شد، موافقت ها و مخالفت هاي زيادي با آن شد، اما اين التهابات به زودي فروكش كرد، چون اين موجودات بيش از 65 ميليون سال پيش از بين رفته اند و اين در حالي است كه دي ان اي، فقط 10 هزار سال عمر مي كند. نظريه بعدي شبيه سازي ماموت ها بود كه كمتر از 10 هزار سال پيش زندگي مي كرده اند. با اين حال پيدا كردن دي ان اي مناسب ماموت ها غيرممكن به نظر مي رسد. با اين تفاسير شبيه سازي موجودات منقرض شده فعلاً امكان ناپذير است. البته شايد روزي فرزندان شبيه سازي شده دانشمندان امروزي بتوانند دايناسورها را هم اهلي كنند.

نويسنده: جواد نصرتي

منبع : سايت پارس بيولوژيک

شبيه سازی (ژنتيک)

شبيه سازي باز توليدي بسيار گران است و اميد انجام مطلوب آن بسيار كم است. علاوه برآن رشد تومورها در آن به سرعت انجام مي شود و كوچكترين بيماري براي اين نوع حيوانات، مي تواند منجر به مرگ شود. اكثر اين حيوانات رشد غيرطبيعي دارند و گاه به دلايل نامشخص به يك باره مي ميرند 
شبيه سازي(cloning)يكي از پيشرفته ترين دست يافته هاي بشر در زمينه علم پزشكي و مهندسي ژنتيك است كه هر مرحله پيشرفت آن جنجال هاي بسيار زيادي را به همراه دارد. صرف نظر از پيامدهاي اخلاقي شبيه سازي كه در اين مجال مورد بحث ما نيست، در اين مقاله سعي شده است بيشتر به خود شبيه سازي و روش هاي آن پرداخته شود. روش هايي كه شبيه سازي انسان فقط بخشي از آنهاست و حوزه بسيار گسترده اي را شامل مي شود.
امكان شبيه سازي انسان زماني مطرح شد كه دانشمندان اسكاتلندي در مؤسسه روسلين، «دالي» را توليد كردند. «دالي» كه به «دالي گوسفنده» شهرت داشت گوسفندي بود كه توليد آن در سراسر دنيا با عكس العمل هاي متفاوتي از لحاظ علمي و اخلاقي مواجه شد. اين كار كه در سال 1997 از سوي مجله نيچر به عنوان مهم ترين تحقيق علمي سال برگزيده شد، در كنار نگراني هاي اخلاقي بسيار زيادي كه در برداشت- چه از سوي علماي مسيحيت و اسلام و چه از سوي مقامات كشورهاي مختلف- افق جديدي در علم ژنتيك پيش روي دانشمندان گشود و اميدواري هاي زيادي براي بهبود زندگي بشر ايجاد كرد. به دليل حساسيتي كه توليد دالي در برداشت، رسانه ها توجه خاصي به پديده شبيه سازي نشان دادند، اما اين نوع شبيه سازي تنها يك نوع خاص از چندين روش شبيه سازي موجود در علم پزشكي و ژنتيك است كه به شبيه سازي بازتوليدي مشهور است. علاوه بر اين نوع شبيه سازي، چند نوع ديگر شبيه سازي هم وجود دارد كه مي توان از آن ها علاوه بر باز توليد يك ارگانيزم خاص در انجام ديگر تحقيقات پزشكي هم استفاده كرد.
در اين مقاله به طور كلي در مورد سه نوع شبيه سازي بحث خواهيم كرد:
۱ - شبيه سازي دي ان اي يا فناوري دي ان اي باز تركيب شده
۲ - شبيه سازي باز توليدي
۳ - شبيه سازي درماني

a3d6f825101aaa4ee79f1d4ee669cfc9

در اين قسمت مي توان فناوري دي ان اي باز تركيب شده، شبيه سازي دي ان اي، شبيه سازي مولكولي يا شبيه سازي ژني را در كنار هم دسته بندي كرد، چون همه از يك پروسه مشترك پيروي مي كنند. انتقال دستواره (تكه اي از دي ان اي اصلي كه براي تكثير از آن جدا مي شود) از يك ارگانيزم به يك عنصر ژنتيك خود همانندساز مانند پلازميد باكتريايي. دانشمنداني كه بر روي يك ژن خاص كار مي كنند معمولاً از پلازميد باكتريايي براي توليد كپي هاي چند گانه همان ژن استفاده مي كنند. پلازميدها كروموزوم هاي اضافي خود همانندساز مولكول دايره اي دي ان اي هستند كه جدا از ژنوم هاي معمولي باكتريايي هستند. پلازميدها و ديگر گونه هاي ناقل شبيه سازي، توسط محققان ژنوم انسان براي تكثير ژن ها و ديگر تكه هاي كروموزوم كه مواد شناسايي كافي براي تحقيق بيشتر توليد مي كنند استفاده مي شوند. براي شبيه سازي يك ژن، يك تكه از دي ان اي كه ژن مورد نظر را شامل مي شود از دي ان اي كروموزومي توسط آنزيم هاي محدود كننده جدا مي شود و سپس با يك پلازميد كه توسط همان آنزيم هاي محدود كننده جدا شده است، تركيب مي شود. هنگامي كه يك تكه از دي ان اي كروموزومي به ناقل شبيه سازي در آزمايشگاه وصل مي شود، به آن مولكول دي ان اي بازتركيب شده گفته مي شود. با انتقال اين مولكول به سلول ميزبان مناسب، دي ان اي باز تركيب شده در كنار دي ان اي سلول ميزبان باز توليد مي شود. 
شبيه سازي باز توليدي شبيه سازي بازتوليدي فناوري است براي توليد يك حيوان كه از همان هسته دي ان اي بهره مي برد كه حيواني ديگر در همان زمان يا پيش از آن، آن هسته دي ان اي را داشته يا دارد. دالي گوسفند معروف اسكاتلندي ها با همين روش شبيه سازي شده بود. در اين پروسه كه انتقال هسته سلول تكثير شونده نام دارد، دانشمندان مواد ژنتيك هسته يك سلول بالغ اهدا كننده را به يك تخم كه هسته و همين طور مواد ژنتيك آن جدا شده اند منتقل مي كنند. اين تخم كه دي ان اي يك سلول اهدا كننده را در خود دارد بايد با جريان هاي شيميايي يا الكتريكي مراقبت شود تا براي تقسيمات سلولي تحريك شود. هنگامي كه جنين شبيه سازي شده به سطح مناسبي از پيشرفت مي رسد به رحم يك ميزبان مؤنث منتقل مي شود جايي كه تا تولد به پيشرفت خود ادامه مي دهد. موجودي كه با روش انتقال هسته توليد مي شود، نمونه شبيه سازي شده واقعي حيوان اهدا كننده نيست و فقط دي ان اي كروموزومي و هسته اي آن همانند حيوان اهدا كننده است. در اين زمينه موفقيت پروژه دالي بسيار چشمگير است چرا كه اثبات كرد مواد ژنتيك يك سلول بالغ مي توانند براي توليد يك ارگانيزم جديد كامل مورد استفاده قرار گيرند. پيش از اين دانشمندان بالاتفاق تصور مي كردند هنگامي كه سلولي به كبد، قلب، استخوان يا هر نوع ديگري از بافت هاي بدن تخصيص داده مي شود، ديگر استفاده از آنها در بافت هاي ديگر امكان ندارد و ديگر ژن هايي كه در سلول بودند و نيازي به آنها نبود غيرفعال مي شوند. برخي محققين براين باورند كه اشتباه يا كامل انجام ندادن پروسه باز برنامه ريزي، سبب مرگ، نقص عضو و معلوليت حيوانات شبيه سازي شده خواهد شد.

• شبيه سازي درماني

اين شبيه سازي كه به شبيه سازي جنيني هم معروف است در واقع توليد جنين هاي انساني براي استفاده در تحقيقات است. هدف از انجام اين شبيه سازي توليد انسان هاي شبيه سازي شده نيست، بلكه هدف كشت سلول هايي است كه مي توانند در تحقيقات پيشبردي انسان و همچنين درمان بيماري ها مورد استفاده قرار گيرند. اين سلول ها براي محققان بيومكانيك بسيار با اهميت هستند براي اين كه مي توان از آن ها براي توليد هر نوع سلولي كه در بدن انسان وجود دارد استفاده كرد. اين سلول ها پس از گذشت 5 روز از تقسيم تخم، از آن استخراج مي شوند. پروسه استخراج باعث از بين رفتن جنين مي شود كه اين مسأله نگراني هاي اخلاقي فراواني را در پي دارد. محققان اميدوارند روزي اين سلول هاي ساختگي، جايگزين مناسبي براي سلول هايي شوند كه بر اثر بيماري هايي نظير آلزايمر، سرطان و… از بين رفته اند. پس از آشنايي جزيي با روش هاي مختلف شبيه سازي، اين سؤال مطرح مي شود كه اصلاً چرا انسان بايد شبيه سازي شود؟ و يا اين كه آيا تا به حال هيچ انساني شبيه سازي شده است؟ در مورد شبيه سازي انسان بايد گفت كه تا به حال هيچ انساني از كشت سلول هاي يك انسان ديگر توليد نشده است. اما در مورد اين كه چرا انسان بايد شبيه سازي شود، اين گروه از دانشمندان موارد ذيل را ذكر مي كنند. يكي از كاربردهاي شبيه سازي مي تواند براي زوج ناباروري اتفاق بيفتد كه تمايل بسيار زيادي به بچه دارند. اين بچه كه از يكي از والدين شبيه سازي مي شود، مسلماً در دوران كودكي فشارهاي فيزيولوژيكي بسيار زيادي را متحمل خواهد شد. كاربرد ديگر شبيه سازي مي تواند شبيه سازي استعدادهاي بشري براي چند نسل باشد. مثلاً مي توان با استفاده از دي ان اي اينشتين، وي را شبيه سازي كرد، اما هيچ تضميني نيست كه اينشتين جديد همانند آلبرت با هوش ما همان راهي را برگزيند كه اينشتين به خاطر آن به شهرت رسيده است. يكي ديگر از موارد شبيه سازي، توليد جنين هاي تحقيقاتي است كه پيش تر بدان اشاره شد. با همه علاقه اي كه بشر به شبيه سازي دارد، اين پديده داراي خطرات و ايراداتي است كه به صورت مختصر به آنها اشاره خواهد شد. شبيه سازي باز توليدي بسيار گران است و اميد انجام مطلوب آن بسيار كم است. نزديك به 90 درصد اقدام هاي شبيه سازي در اين زمينه به نتيجه نمي رسند و براي انجام يك شبيه سازي موفق، بايد نزديك به 100 بار انتقال هسته اي صورت گيرد و در همين يك مورد موفق هم، حيوان شبيه سازي شده نسبت به عفونت ها بسيار غيرمقاوم است. نمونه آن هم دالي بود كه بر اثر عفونت ريه مرد. علاوه برآن رشد تومورها در آن به سرعت انجام مي شود و كوچكترين بيماري براي اين نوع حيوانات، مي تواند منجر به مرگ شود. اكثر اين حيوانات رشد غيرطبيعي دارند و گاه به دلايل نامشخص به يك باره مي ميرند.
از ميان حيواناتي كه تاكنون شبيه سازي شده اند، مي توان به گوسفند ها، موش ها، گاو ها و حيوانات خانگي از قبيل گربه اشاره كرد. اما يكي از وسوسه انگيزترين شبيه سازي ها، شبيه سازي حيوانات ما قبل تاريخ مانند دايناسورها است، بدين ترتيب كه با استفاده از دي ان اي بازمانده از آنها در سنگواره ها، آن ها را شبيه سازي كرد. هنگامي كه اين فرضيه مطرح شد، موافقت ها و مخالفت هاي زيادي با آن شد، اما اين التهابات به زودي فروكش كرد، چون اين موجودات بيش از 65 ميليون سال پيش از بين رفته اند و اين در حالي است كه دي ان اي، فقط 10 هزار سال عمر مي كند. نظريه بعدي شبيه سازي ماموت ها بود كه كمتر از 10 هزار سال پيش زندگي مي كرده اند. با اين حال پيدا كردن دي ان اي مناسب ماموت ها غيرممكن به نظر مي رسد. با اين تفاسير شبيه سازي موجودات منقرض شده فعلاً امكان ناپذير است. البته شايد روزي فرزندان شبيه سازي شده دانشمندان امروزي بتوانند دايناسورها را هم اهلي كنند.

نويسنده: جواد نصرتي

منبع : سايت پارس بيولوژيک

درمان گردن درد

الهام اسمعیلی

نشستن متمادی بر پشت میز كار آن هم حدود هفت الی هشت ساعت كاری بس دشوار است كه اغلب كارمندان به آن مشغول هستند. حال تصور كنید كه اگر شرایط محیطی به خصوص میز و صندلی با وضعیت جسمانی فرد مطابقت نداشته و اساسا استاندارد نباشد، چه میزان می تواند در ایجاد دردهای ستون فقراتی نقش داشته و در نتیجه بر كارایی فرد نیز تاثیرگذار باشد در میان دردهای ستون فقرات یكی از شایع ترین دردهایی كه در میان كارمندان و اصولا افرادی كه به جهت شرایط شغلی شان مدت زیادی با گردن خمیده كار می كنند بسیار دیده می شود، گردن درد است. 
شاید برایتان جالب باشد كه بدانید سر هر انسانی حدود چهار الی پنج كیلوگرم وزن دارد. وظیفه تحمل این وزن نسبتا سنگین را مهره های قسمت فوقانی ستون فقرات و ماهیچه های اطراف آن بر عهده دارند. هنگامی كه این بار سنگین به حالت عمودی قرار گیرد این وزن بین ماهیچه ها و مهره ها به میزان مساوی تقسیم می شود ولی در صورتی كه به مدت طولانی وضعیتی متفاوت و خمیده به جلو داشته باشد، این فشار وزن بر روی ساختار نسبتا ظریف و كوچك گردن افزایش یافته و در نتیجه دردهای گردنی حادث می شود. در حالی كه حتی با وجود شرایط شغلی نامناسب و فشارهای ناشی از آن نیز شما می توانید با تغییر در عادت های بد نشستن و انجام تمرین های بسیار ساده، در طول مدت كار از بروز مشكلات گردن خود تا حد زیادی جلوگیری كنید. در ضمن لازم به ذكر است بسیاری از سردردهای تنشی نیز از وضعیت نامطلوب گردن و شانه ها نشات می گیرد. با بهبود این وضعیت سردردهای به ظاهر بدون دلیل شما نیز درمان می شود. در همین راستا به پیشنهادات و نكات زیر توجه كنید:

۱- انتخاب میز و صندلی مناسب برای انجام كار: میز و صندلی ای كه قرار است یك كارمند و یا هر فرد دیگری مدت طولانی بر روی آن نشسته و به كار مشغول شود، می بایست از استانداردهای لازم به لحاظ ارتفاع سطح میز نسبت به زمین و نسبت به كف صندلی برخوردار باشد. این ارتفاع استاندارد با توجه به قد كاربر نسبت به زمین ۵۸ الی ۷۱ سانتی متر است. در ضمن صندلی انتخابی برای كار كردن طولانی مدت باید دارای شرایط زیر باشد: 
الف كف و پشتی آن متحرك باشد تا با توجه به قد فرد ارتفاع آن نسبت به میز تنظیم شود. 
ب از پشتی بلند و در واقع تكیه گاه مناسبی برای حمایت از ستون فقرات و گردن برخوردار باشد. 
نكته: برای حمایت بیشتر گردن در صورت ابتلا به دردهای آن ناحیه، از بالشتك های مخصوص و یا تكه حوله ای كه به صورت لوله ای درآمده استفاده كنید. این بالشتك و یا حوله حمایت مضاعفی برای گردن خواهد بود. 
این كار را در هنگام مسافرت های طولانی مدت در ماشین و هواپیما نیز انجام دهید.

۲- به خودتان استراحت دهید: همچنان كه پاهای شما پس از ایستادن در مدت زیاد به استراحت نیاز دارد، در نشستن طولانی مدت و پی درپی نیز ستون فقرات به طور كلی از ناحیه گردن گرفته تا كمر به استراحت و تجدید قوا نیازمند است. 
بنابراین پس از حداكثر یك ساعت نشستن پیاپی پشت میز و یا حتی پشت فرمان اتومبیل، محل خود را ترك كرده و با انجام تمرینات مناسب، عضلات را تقویت كنید. 
پیش از این همه افراد برای ورزش دادن گردنشان حركاتی چرخشی و خم كردن هایی ناگهانی و سریع به طرفین را انجام می دادند و انتظار نیز داشتند با این حركات، عضلات به اصطلاح خشك شده آنها نرم شده و درد آرام شود. حال آن كه امروزه ثابت شده است این قبیل تمرین های سریع نه تنها از دردهای گردن نمی كاهد بلكه می تواند صدمات جدی به مهره های آن وارد كند. لذا متخصصین مربوطه تمرینات خاصی را به عنوان ورزش های گردن به افراد عادی و حتی مبتلایان به گردن درد توصیه می كنند كه به مهم ترین آنها در زیر خواهیم پرداخت: 
الف صورت خود رابه سمت شانه راست برگردانده و به آرامی حركت نیم دایره ای را به سمت شانه چپ ادامه دهید. 
این كار را در مدت زمان ۲۰ الی ۲۵ ثانیه و ۱۰ بار در روز انجام دهید. 
ب حركات كششی گردن: ابتدا سر را به طرف پایین خم كرده به صورتی كه چانه به قفسه سینه برسد. در این حالت تا شماره ۱۰ بشمارید سپس سر را به طرف بالا خم كرده و سقف را نظاره كنید. در این حالت نیز تا ۱۰ شماره كنید. 
حال سر را به طرف یك شانه برگردانده و با دست طرف مقابل با فشار بر روی چانه، سر را به طرف شانه هل دهید تا در واقع چانه به موازات قرار گیرد. این كار را با طرف دیگر نیز تكرار كنید. فقط به خاطر داشته باشد به هنگام قرار گرفتن در هر یك از این وضعیت ها شمردن تا عدد ۱۰ الزامی است. 
در حركت دیگر كششی سر را به طرف یك شانه خم كرده به صورتی كه گوش به شانه نزدیك شود. حال دست همان سمت را بر روی گیجگاه سمت مقابل قرار داده و با فشار اندك، به خم شدن و نزدیك تر شدن گوش به شانه كمك كنید. 
۱۰ ثانیه صبر كنید سپس نوبت به خمیده شدن سر بر روی شانه دیگر است. برای این منظور نیز همان روش قبلی را با دست مقابل انجام دهید. 
ج حركات مقاومتی: دست را بر روی پیشانی قرار داده و آن را به سمت عقب برده و همزمان سر را به سمت جلو فشار دهید. بدون آن كه سر حركتی كرده و تغییر وضعیت پیدا كند. سپس دست را در ناحیه پشت سر قرار داده و آن را به جلو و سر را به عقب هل دهید.در حركت بعد دست را در یك طرف ناحیه گیجگاهی قرار داده و دست و سر را به طرف یكدیگر فشار دهید.این كار را در دو طرف سر انجام دهید. لازم به ذكر است قرار گرفتن در هر یك از وضعیت های فوق به مدت ۱۰ ثانیه ضروری است. این حركات را روزی سه بار و هر بار شش دفعه انجام دهید. 
نكته: در كلیه تمرین های فوق هدف انقباض و كشش و در نهایت تقویت عضلات ناحیه گردن است و مزیت اصلی آنها این است كه برای انجام دادنشان به هیچ فضای خاصی نیاز نبوده و در هر شرایطی حتی پشت میز كار نیز انجا م پذیر است.

منيع : شرق

آنچه برای قلب مفید است

بهاره مهرنژاد

تاثیراتی كه زندگی ناسالم روی بدن می گذارد بیش از همه متوجه قلب است. افزایش آمار مرگ و میر ناشی از سكته و بیماری های عروق كرونر در سراسر جهان گواه خوبی بر این موضوع است. در میان عوامل بسیاری كه در بروز بیماری های قلبی عروقی نقش دارد، نوع رژیم غذایی آدم ها كه امروز بسیار تغییر كرده است، بیش از همه بر سلامت قلب تاثیر می گذارد. در اینجا به معرفی خوراكی هایی می پردازیم كه گنجاندن آنها در برنامه غذایی روزانه كمك بزرگی به سلامت قلب می كند. 
سویای خام: مصرف روزانه ۲ وعده سویای خام به شكل آجیل سویا یا شیر سویا كلسترول بد خون LDL را ۹ درصد كاهش می دهد. براساس تحقیقات انجام شده در دانشگاه شیكاگو مصرف پروتئین سویا ارتباط مستقیمی با كاهش LDL كه نقش مهمی در بروز تصلب شرائین ایفا می كند، دارد. خوردن ۵۷ گرم سویای خام و یا ۳۴۰ میلی لیتر شیر سویا در روز با تاثیر بر روی فعالیت گیرنده های LDL كمك بزرگی به كاهش بروز بیماری های قلبی می كند. 
میوه های خشك: خوردن میوه های خشك شده مثل برگه هلو، انجیر و سیب به دلیل نقشی كه در كاهش LDL دارد، بسیار توصیه می شود. نتایج یك تحقیق در دانشگاه رم نشان می دهد خوردن روزانه ۲۰ تا ۵۰ گرم میوه خشك خطر بروز سكته را ۵۰ درصد و بیماری های عروق كرونر را ۳۰ درصد كاهش می دهد. ضمن اینكه میوه های خشك به دلیل دارا بودن قند طبیعی بدن را در برابر خوردن مواد قندی مثل كیك خامه ای و آب میوه های قندی محدود كرده و از افزایش وزن كه خود عامل مهمی در امراض قلبی است، جلوگیری می كند. 
چای سبز: چای سبز آنتی اكسیدان خالص است و نوشیدن روزانه پنج فنجان آن تاثیر فوق العاده ای در جلو گیری از بروز تصلب شرائین خواهد داشت. براساس یك تحقیق كه در ژورنال طب تغذیه آمریكا منتشر شد، ژاپنی ها در میان تمامی ملت ها به دلیل مصرف بیش از اندازه چای سبز از سلامت قلبی بهتری برخوردارند. به طوری كه تا قبل از ۷۰سالگی كوچك ترین علامتی از بروز بیماری های قلبی در آنها دیده نمی شود. 
برگ چای حاوی موادی است كه كنترل كننده LDL بوده و به همین دلیل در كاهش بیماری های عروق كرونر مفید است. علاوه بر این سوزاننده چربی نیز بوده و نوشیدنی سودمندی برای آدم های چاق به شمار می رود. 
انگور: تا تابستان تمام نشده همه جور انگور در بازار میوه یافت می شود، از خوردن آن غافل نشوید. انگور حاوی مقادیر فراوانی فلاونوئید است كه موجب كاهش فشار خون شده و از افزایش LDL كلسترول بد خون جلوگیری می كند. 
بادام وگردو: در میان تنقلات بادام و گردو بیش از همه در سلامت قلب مفیدند. این تنقلات به دلیل دارا بودن اسید چرب غیراشباع نقش مهمی در جلوگیری از ابتلا به تصلب شرائین ایفا می كنند. بررسی ها نشان می دهد خوردن روزانه ۲۰ گرم بادام و گردو خطر ابتلا به بیماری های قلبی را حدود ۳۵ درصد كاهش می دهد. 
بادام و گردو همچنین به دلیل اینكه حاوی اسید آمینه ای به نام Arginin هستند، مانع از صدمه رسیدن به پلاكت ها و در نهایت بروز مشكلات خونی می شود. 
شكلات: دیگر از خوردن شكلات نهراسید. یافته های جدید در آلمان حاكی از آن است كه شكلات تلخ نه تنها نقشی در بروز بیماری های قلبی ندارد كه در سلامت قلب بسیار مفید است. 
محققان دانشگاه كلن پس از دو هفته خوراندن شكلات تلخ و شكلات شیری به دو گروه داوطلب بین سنین ۵۵ تا ۶۴ سال به این نتیجه رسیدند كه پس از اتمام ۱۴ روز فشارخون این افراد تا حد زیادی كاهش یافت. آنها كه شكلات تلخ مصرف كرده بودند ۵۰ میلی متر جیوه و افرادی كه تحت آزمایش با شكلات شیری بودند ۲۰ میلی متر جیوه دچار كاهش فشار خون شدند. 
با توجه به اینكه شكلات شیری كمترین تاثیر را در كاهش فشار خون دارد، مصرف شكلات قهوه ای بیشتر از نوع سفید آن توصیه می شود. ضمن اینكه شكلات تلخ از میزان فلاونوئید بالایی برخوردار است و مقادیر قابل توجهی منیزیم، مس و منگنز دارد كه موجب كاهش فشار خون شده، از لخته شدن خون در رگ ها جلوگیری می كند و با كاهش LDL سلامت قلب را بهبود می بخشد. 

منيع : شرق

نقش تغذیه در سلامت دهان

دکتر رضا آمری نیا

آشامیدنى ها و تعداد وعده هاى غذایى با تاثیرى که بر روى میکروب هاى موجود در محیط دهان مى گذارند، نقش مهمى را درتکامل دندان و لثه و همین طور نسوج و ساختار استخوانى محیط دهان و همچنین پیشگیرى از انواع بیمارى هاى دهاندارند که عمدتاً این تاثیرات به شکل سیستمیک است. کمبود ویتامین هاى B ،B12، C، ریبوفلاوین، فولات ها و مواد معدنى چون روى، آهن و در کاهش روند ترمیم نسوج دهانى موثرند. به همان نسبت که کمبود مواد یادشده در شکل گیرى و سلامت دهانموثر است متقابلاً شکل و سلامت حفره دهان نیز در دریافت مواد فوق و استفاده از آنها نقش دارند یا به عبارتى مى توان گفت این دو وضعیت به گونه اى به هم وابسته اند. بیمارى هاى دهان عمدتاً در پى پوسیدگى دندان ها ایجاد مى شود. فقدان یک یا چند دندان و یا بى دندانى کامل در بیماران بالاى ۶۵ سال رایج است که این خود تاثیر بسزایى در تغذیه این دسته از افراد دارد که علاوه برآن باعث اخلال در رشد، تکامل، بقا و ساختار حفره دهانى مى شود. جزئیات اشاره شده در ذیل بخشى از این مشکلات را مطرح مى سازد. بیمارى هاى پریودنتال به صورت یک بیمارى موضعى و سیستمیک محسوب مى شود. کمبود موادى مانند ویتامین هاى A ،C، E، فولات ها و بتاکاروتن و املاح معدنى چون کلسیم، فسفر و روى در ایجاد بیمارى یادشده نقش موثرى دارند. سرطان هاى دهان که اغلب در اثر استفاده بیش از حد در مصرف تنباکو و الکل رخ مى دهد با اینکه از سویى باعث افزایش نیاز به کسب انرژى و مصرف مواد غذایى در بیمار مى شود از طرف دیگر مشکل توانایى در خوردن و تغذیه را براى وى به ارمغان مى آورد که این عمدتاً مى تواند ناشى از روش هاى درمانى مانند جراحى ها، رادیوتراپى، شیمى درمانى و سایر موارد درمانى باشد. از بیمارى هاى حاد و مزمن دیگرى که مى توانند در توانایى خوردن تاثیر منفى داشته باشند مى توان به دیابت کنترل نشده اشاره کرد که توام با سندرم سوزش زبان، برفک و خشکى دهان است همچنین مشکلات دهانى ناشى از نقص سیستم ایمنى از قبیل سندرم اکتسابى نقص ایمنى (ایدز) است.

• نقش تغذیه در تکامل دندان 
تکامل دندان هاى شیرى در ماه دوم و سوم جنینى آغاز مى شود و معدنى شدن آنها در ماه چهارم جنینى تا دهه اول زندگى فرد ادامه دارد. مواد غذایى که جنین از مادر دریافت مى نماید نقش موثرى در تشکیل و تکامل ساختار دندان ها در مرحله قبل از رویش آنها دارد. تشکیل دندان ها با معدنى شدن ماتریکس پروتئینى آنها همراه است. در عاج، پروتئین به صورت الیاف کلاژن هستند که براى ساخت آنها وجود ویتامین C ضرورى است و یتامین D جزء اساسى جهت تشکیل بلور هاى هیدروکسى آپاتیت از کلسیم و فسفر است، فلوراید نیز با اضافه شدن روى بلور هاى هیدروکسى آپاتیتیک لایه مقاوم به پوسیدگى را روى دندان ها ایجاد مى کند. تغذیه و رژیم غذایى در تمام مراحل تکامل، رویش و بقاى دندان موثر است. پس از رویش تغذیه نقش موثر و مداومى در تکامل و تقویت و معدنى شدن مینا و بقیه اجزاى دندان دارد. نقش موضعى مواد غذایى مصرفى به ویژه از طریق کربوهیدرات هاى تخمیرشدنى و تعداد دفعات مصرف غذا که در پى آن تولید اکسید هاى آلى توسط باکترى هاى دهان از این مواد موجب پوسیدگى مى شود را نباید فراموش کرد که در طول زندگى فرد رژیم غذایى نقش موثرى را در دندان ها، استخوان ها، پایدارى نسوج دهان و مقاومت در مقابل عفونت و افزایش عمر دندان ها دارد.

• پوسیدگى دندانى 
پوسیدگى دندان یکى از رایج ترین بیمارى هاى عفونى است و براساس گزارشات پنج برابر رایج تر از آسم است. در نتیجه تقریباً ۲۰درصد تا ۵۰درصد بچه هاى ایالات متحده ۸۰درصد دندان هایشان پوسیده است. بررسى پوسیدگى دندان ها نشان مى دهد که بچه هایى که والدین آنها حداقل تا لیسانس تحصیل کرده اند کمتر از بچه هایى که والدین آنها کمتر از لیسانس هستند به پوسیدگى دندان ها مبتلا هستند. ایجاد پوسیدگى به عواملى چون ترکیبات مینا و عاج، محل قرارگیرى دندان ها، نوع و میزان بزاق، وجود شیارها و حفرات در تاج دندان بستگى دارد و ترکیبات بزاق را هم باید به آن اضافه کرد. بزاق هاى الکالوئیدى اثر پیشگیرانه دارند به همان میزان که بزاق اسیدى موجب افزایش خطر پوسیدگى مى شود روش زندگى نیز در این پدیده موثر است. اینکه نقش جداگانه اى براى عوامل تغذیه خانوادگى، الگوى تغذیه با عوامل ژنتیکى در عین مطرح بودن قائل باشیم کار دشوارى است. باکترى ها عامل اساسى در ایجاد پوسیدگى هستند.

• عوامل تغذیه اى موثر بر ایجاد پوسیدگى 
تعداد دفعات مصرف کربوهیدرات هاى قابل تخمیر، نوع تغذیه، تعداد دفعات غذا خوردن، ترکیبات مواد غذایى و آشامیدنى، مدت زمان تماس دندان با مواد غذایى و آشامیدنى. کربوهیدرات هاى قابل تخمیر ماده ایده آل براى باکترى ها هستند و فرآورده هاى اسیدى ناشى از آنها موجب کاهش PH بزاق به پایین تر از ۵/۵ مى شوند که زمینه مناسب را براى تولید پوسیدگى فراهم مى آورند. مواد قندى تخمیر شونده در چهار گروه از شش گروه مواد غذایى موجود هستند. ۱- حبوبات۲- میوه ها۳ - فرآورده هاى لبنى۴ - مواد قندى. با وجود اینکه بعضى سبزیجات نیز شامل مواد قندى تخمیر شدنى هستند ولى گزارشى مبنى بر پوسیدگى زایى آنها ارائه نشده است. موادى چون نشاسته که بالقوه داراى قابلیت تخمیر هستند موجب کاهشPH بزاق به کمتر از ۵/۵ مى شود. بیسکویت، کراکر، چیپس، نان و انواع میوه ها (تازه، خشک و کمپوت) و همچنین آب میوه ها نیز پوسیدگى زا هستند.

تمایز بین مواد پوسیدگى زا، متوقف کننده پوسیدگى و ضدپوسیدگى بسیار بااهمیت است. نتایج مطالعات نشان داده است که میزان اسیدى که از تخمیر مواد غذایى توسط باکترى ها ایجاد مى شود به اندازه قندى که در آن ماده وجود دارد بستگى دارد. پوسیدگى زایى همچنین مى تواند تحت تاثیر عوامل دیگرى مانند حجم و میزان بزاق تولید شده در فرد، تعداد وعده هاى مصرف غذا، ترکیبات مواد غذایى مورد استفاده، میزان تشکیل پلاک میکروبى و میزان استعداد ژنتیکى فرد قرار گیرد. مواد غذایى متوقف کننده پوسیدگى یا آن دسته که توسط میکروب هاى پلاک قابل سوخت و ساز نیستند PH بزاق را به پایین تر از ۵/۵ کاهش نمى دهند این مواد شامل پروتئین هایى چون تخم مرغ، ماهى، گوشت، بعضى سبزیجات و آدامس هاى بدون قند هستند. شیرین کننده هاى غیرکربوهیدراتى از قبیل ساخارین، سیکلامات ها و اسپارتام نیز جزء این گروه هستند. بعضى از شواهد دال بر این است که گروه اخیر به علت اینکه مواد مورد نیاز را در اختیار استرپتوکوک قرار نمى دهند متوقف کننده پوسیدگى هستند.مواد غذایى ضدپوسیدگى، موادى هستند که هنگام استفاده از آنها جذب غذا هاى اسید و ژنتیک توسط باکترى ها مختل مى شود. الکل هاى پنج قندى جزء این دسته محسوب مى شوندزیرا توسط آمیلاز بزاق تجزیه نمى شوند. مکانیسم عمل آنها شامل فعالیت هاى ضدمیکروبى علیه استرپتوکوک موتان است. تاثیر آدامس از طریق ترشح بزاق است که منجر به افزایش فعالیت خنثى سازى بزاق و در پى آن افزایش زدودن کربوهیدرات هاى تخمیر شونده از سطح دندان مى شود. آدامس هاى بدون قند از طریق افزایش جریان بزاق در کاهش پوسیدگى موثر هستند. توصیه مى شود پس از غذا هاى حاضرى یا وعده هاى غذایى مورد استفاده قرار گیرند تا احتمال پوسیدگى را کاهش دهند در عین حال امکان معدنى شدن مجدد بخش هاى تخریب شده دندان نیز افزایش مى یابد. در واقع مکانیسم ضدپوسیدگى گزیلیتول موجود در آدامس جایگزین شدن آن به جاى کربو هیدرات هاى تخمیرشونده رژیم غذایى است. استرپتوکوک موتان قادر به متابولیزه کردن گزیلیتول نیست. از دیگر مواد ضدپوسیدگى پنیرها مى توان از پنیرچدار و سوئیسى نام برد.

• عوامل موثر بر پوسیدگى زایى مواد غذایى 
مواد حاوى کربوهیدرات هاى تخمیر شونده نقش عمده اى در عملیات تخریبى باکترى ها در تولید پوسیدگى دارند. پوسیدگى زایى به اجزاى تشکیل دهنده ماده غذایى وابسته است به عبارتى به شکل ترکیبات ماده غذایى و اینکه همراه با چه ماده دیگرى مورد استفاده قرارگیرد و مدت زمان تماس آن با دندان و تعداد دفعات مورد استفاده بستگى دارد. 
شکل و فرم ماده غذایى و پایدارى آن نقش مهمى در میزان پوسیدگى و کاهش PH دارد. شکل و فرم ماده غذایى مشخص کننده مدت زمان تماس آن در دهان با دندان ها است که تاثیرگذار بر مدت کاهش PH یا روند تولید اسید است. مایعات به سرعت از دهان شسته مى شوند و قابلیت چسبندگى کمترى دارند و بالعکس مواد غذایى جامد مانند کراکر، چیپس، شیرینى ها و دانه هاى خوشبو کننده دهان که حاوى قند هستند موجب افزایش زمان تماس دهان با قند مى شود. قوام ماده غذایى بر چسبندگى آن موثر است. مواد جویدنى مانند آدامس گرچه حاوى میران قند بالایى است ولى تحریک تولید بزاق، چسبندگى کم نسبت به مواد جامد یا غذا هاى چسبنده مثل اسنک ها و کراکرها و چیپس ها که ساکاروز کمى دارند، از ضرر کمترى برخوردارند. مواد غذایى حاوى درصد فیبر بالا به علت اینکه کربوهیدرات تخمیر شونده کمى دارند نیز متوقف کننده پوسیدگى هستند مانند پاپ کورن (ذرت بوداده) و سبزیجات خام. 
مواد نشاسته اى که توسط آمیلاز بزاق قابل تخمیر هستند هرچه مدت ماندگاریشان در دهان بیشتر شود میزان پوسیدگى زایى آنها افزایش مى یابد. هنگامى که این مواد بین دندان ها گیر مى کنند فرصت بیشترى دارند تا توسط آمیلاز بزاق هیدرولیز شوند. تکنیک هاى بررسى شده بیانگر آن است که برخى از باکترى ها نشاسته ها را سریعاً تخمیر مى کنند و از طریق هیدرولیز ناقص یا با کوچک کردن اندازه قطعات آنها باعث ایجاد پوسیدگى مى شوند. اگر چه آب نبات هاى حاوى قند باعث افزایش سریع در میزان قند حفره دهانى مى شود که توسط باکترى ها هیدرولیز مى شود، ولى اثر اینها کوتاه مدت است. مواد غذایى حاوى کربوهیدرات ساده و دسرها (مانند چیپس سیب زمینى، نان خشک، شیرینى، کیک، نان روغنى شیرین )براى مدت طولانى غلظت قند دهان را به مرور افزایش مى دهند زیرا این غذاها اغلب به سطوح دندان ها مى چسبند و نسبت به آب نبات ها مدت طولانى ترى دردهان باقى مى مانند. 
در ترکیبات غذایى محصولات لبنى به خاطر کلسیم، فسفر، قابلیت پوسیدگى پایینى دارند. مطالعات نشان داده است که پنیر و شیر وقتى با موادپوسیدگى زا مصرف مى شود به بافر کردن PH اسید کمک مى کند. پنیر بخصوص پنیر چدار خصوصیات ضد پوسیدگى زایى دارد و ترشح بزاق را تحریک مى کند که پلاک راکم کند. خوردن پنیر با کربوهیدرات هاى قابل تخمیر مثل دسر در انتهاى یک وعده غذا ممکن است پوسیدگى زایى غذا را کم کند. حبوبات که مقدار قابل ملاحظه اى کربوهیدرات قابل تخمیر ندارند و چربى و فیبر آنها زیاد است پوسیدگى را متوقف مى کنند. غذا هاى پروتئینى مثل غذا هاى دریایى ماهى، گوشت و تخم مرغ و مرغ، همچنین چربى هایى مثل روغن مارگارین و کره نباتى پوسیدگى را متوقف مى کنند. 
ترتیب خوردن و ترکیبات غذایى روى پتانسیل ایجاد پوسیدگى موثر است. موز به علت اینکه حاوى کربوهیدرات قابل تخمیر است با توجه به چسبنده بودن آن پوسیدگى زا است ولى وقتى با غلات و شیر خورده مى شود کمتر ایجاد پوسیدگى مى کند. شیر قابلیت چسبندگى میوه را کمتر مى کند. کلوچه خشک وقتى با پنیر خورده مى شود کمتر پوسیدگى زا است تا زمانى که به تنهایى خورده مى شود. مصرف پنیر و شیر در انتهاى وعده غذایى و یا چنانچه توام باکربوهیدرات استفاده شود به علت قابلیت بافرى آنها ضمن مطبوع کردن غذا موجب کاهش پوسیدگى مى شود. مصرف مواد غذایى پوسیدگى زا توام با نوشابه احتمال تولید اسید را افزایش مى دهد. زمانى که یک کربوهیدرات قابل تخمیر مصرف مى شود کاهش PH باعث تسریع در فعالیت تخریبى مى شود که در ظرف ۱۵-۵ دقیقه شروع شده و تا ۳۰دقیقه اثر آن باقى مى ماند. وعده هاى خوراکى بین غذایى عمدتاً حاوى کربوهیدرات هاى قابل تخمیر بالایى است که این امر احتمال میزان پوسیدگى زایى آنها را به مراتب بیشتر از وعده هاى اصلى غذا در بردارد. خوردن چندین شیرینى در یک زمان که به دنبالش مسواک بزنید و دهان را با آب شست وشو دهید کمتر پوسیدگى زاست تا این که در طول روز چندین بار و هر بار یک شیرینى بخورید.

پروسه پوسیدگى با تولید اسید شروع مى شود و ناشى از متابولیسم باکترى ها در پلاک دندانى است. پلاک یک توده بى رنگ و چسبناک از میکروارگانیسم ها و پلى ساکاریدها است که در اطراف دندان تشکیل مى شود و به دندان ها و لثه ها مى چسبد و این خود باکترى تولید کننده اسید را مى پرورد و محصولات آلى ناشى از سوخت و ساز آنها را در تماس با سطح دندان نگه مى دارد. چندین دسته از نوشیدنى ها شامل نوشیدنى هاى سبک، نوشابه هاى انرژى زا، آب میوه و نوشابه هاى حاوى مکمل هاى حاوى ویتامین C داراى میزان بالایى از اسید است. بنابراین مى تواند یک PH اسیدى ایجاد کند.

• انواع پوسیدگى 
اگر چه در کل شیوع پوسیدگى در ایالات متحده کاهش یافته ولى با این حال بیش از ۱۷ درصد بچه هاى سنین ۲ تا ۴ سال پوسیدگى دندان دارند. مطابق بررسى هاى تغذیه اى و معاینات ادوارى بیش از ۵۰ درصد کودکان تا ۸ سالگى پوسیدگى داشتند. از پوسیدگى هاى ریشه روى سطح ریشه دندان هاى دائمى به دنبال عقب نشینى لثه رخ مى دهند که این مسئله در معاینات افراد مسن به چشم مى خورد. فاکتور اولیه در ایجاد پوسیدگى ریشه عقب نشینى لثه است که اغلب ناشى از بیمارى لثه است که در این حالت ریشه هاى عریان بسیار مستعد به پوسیدگى هستند. فاکتور هاى دیگرى که به افزایش شیوع این پوسیدگى ارتباط دارد، سن، فقدان فلوراید موجود در آب، بهداشت ضعیف دهان و خوردن مکرر کربوهیدرات هاى قابل تخمیر است. درمان پوسیدگى ریشه شامل ترمیم دندان و مشاوره تغذیه است. پوسیدگى ریشه یک بیمارى عفونى دندان است که در بالغین مسن تر بیشتر مشاهده مى شود زیرا این جمعیت دندان هاى طبیعى خود را در مدت بیشترى نگه داشته اند.

• فلوراید 
فلوراید ماده اولیه ضد پوسیدگى است که به صورت سیستمیک و موضعى به کار مى رود و به عنوان یک معیار مطمئن و موثر جوامع بشربراى کاهش شیوع و وقوع پوسیدگى هاى دندان است. در سال ۱۹۴۶تا ۱۹۷۹ افزودن فلوراید به آب به تنهایى ۴۰ درصد تا ۶۰ درصد موجب کاهش شیوع پوسیدگى در افرادى که از این آب استفاده کرده اند، شد. افزودن فلوراید به آب از سال ۱۹۷۹تا ۱۹۸۹ ۳۰،درصد شیوع پوسیدگى را کاسته است. به کارگیرى فلوراید روى پیشگیرى از پوسیدگى به صورت افزودن فلوراید به آب، خمیر دندان ها و دهانشویه ها همچنین استفاده ازنوشیدنى هایى با آب داراى فلورید انجام مى شود. 
سه مکانیسم اولیه عمل فلوراید روى دندان ها به این قرار است. اولاً وقتى با مینا و عاج تماس مى یابد با کلسیم و فسفر موجود در آنها فلوروآپاتیت را تشکیل مى دهد و این ترکیبى است که نسبت به هیدروکسى آپاتیت به اسید مقاوم تراست. فلوراید همچنین ترمیم و معدنى شدن مجدد سطح دندان هاى پوسیده را تسریع مى کند و کمک مى کند که روندتخریب معکوس شود و موجب افزایش مقاومت سطح دندان در برابر پوسیدگى شود. در نهایت، فلوراید موجب کاهش اثر تخریبى باکترى ها در حفره دهان از طریق تداخل در تشکیل و عملکرد میکرو ارگانیسم ها مى شود. فلوراید ممکن است به صورت موضعى و سیستمیک به کار رود. وقتى در غذا و نوشیدنى مصرف مى شود فلوراید وارد جریان خون سیستمیک مى شود و در استخوان ها و دندان ها تجمع مى کند. گردش خون سیستمیک با فراهم کردن فلوراید در بزاق اثر موضعى هم دارند. مقدار کمى از فلوراید وارد بافت نرم مى شود و باقى مانده آن در بزاق ترشح مى شود. منبع اولیه فلوراید سیستمیک آب فلوریده شده است. غذا و نوشیدنى ها مقدار کمترى فلوراید دارند. منابع فلوراید موضعى شامل خمیر دندان، ژل ها، دهانشویه که روزانه توسط مصرف کننده ها استفاده مى شود و فلوراید غلیظ شده توسط متخصصان دندان بیشتر به صورت هاى ژل ها _ خمیرهابه کار مى رود.

• افزودن فلوراید به آب 
افزودن فلوراید به عنوان یک اقدام بهداشت عمومى توسط انجمن دندان پزشکان آمریکا و انجمن تغذیه آمریکا مورد تائید قرار گرفته است. این انجمن ها بهداشت دهانو نیز ارزش افزودن فلوراید به آب را در زمینه پیشگیرى از بیمارى هاى دندانى و حفاظت از دندان ها مورد تاکید قرار مى دهند. اما به رغم این حمایت، استفاده گسترده از فلوراید مورد مخالفت ضدفلورایدافزاها، واقع شده است که آنها مدعى اند فلوراید افزایى آزادى انتخاب هر فرد را محدود کرده و خطر ابتلا به ایدز و سرطان را افزایش مى دهد. خطر هاى مربوط به بیمارى ناشى از فلوراید بى پایه و اساس است.

• مراقبت هاى پیشگیرانه 
در برنامه هاى پیشگیرى از پوسیدگى دندان، رژیم غذایى متعادل، اصلاح منابع و مقادیر کربوهیدرات هاى قابل تخمیر و تلفیق اعمال بهداشت دهانبا شیوه هاى زندگى افراد مورد توجه قرار مى گیرند. بعد از وعده هاى غذایى و غذاى سبک باید مسواک زد، دهان را با آب شست یا آدامس(بدون قند) را به مدت ۲۰- ۱۵ دقیقه جوید. عادات مثبت شامل خوردن خوراک هاى سبک، جویدن آدامس بدون قند بعد از خوردن یا آشامیدن موادى که موجب پوسیدگى مى شوند. 
با برنامه ریزى مناسب و بهداشت مناسب دهانو یک رژیم غذایى متعادل، خطر پوسیدگى زایى به شدت کاهش مى یابد. اعمالى که باید از آنها پرهیز کرد عبارتند از استفاده از نوشیدنى هاى گازدار طى دوره هاى ممتد، خوردن متناوب غذا هاى سبک و نگه داشتن مقادیر زیادى از مواد قندى یا آب نبات هاى خوشبو کننده دهان طى دوره هاى ممتد. دارو هاى جویدنى یا مایع بدون نسخه پزشک و ترکیبات ویتامینه هم ممکن است مواد قندى داشته باشند مانند ویتامین C که قند موجود در اسید آن موجب پوسیدگى دندان مى شود و خواندن دقیق برچسب به منظور جلوگیرى یا کاهش استفاده از چنین محصولاتى مهم است. کربوهیدرات هاى قابل تخمیر مانند آب نبات، بیسکویت ها، کلوچه، چوب شور و چیپس بایستى همراه وعده هاى غذایى خاصى خورده شود. یک تکه پنیر در یک وعده غذایى نمونه اى از تدبیر هاى کاهش پوسیدگى دندان است. چیپس ها و بیسکویت هاى سبک، میوه ها و آب میوه ها احتمالاً نسبت به همتا هاى چربى دار خود از تراکم قندى بیش ترى برخوردارند. اعمال مربوط به بهداشت دهاناز قبیل مسواک زدن و دهان شویى و جویدن آدامس بدون قند بعد از خوردن غذا مى تواند خطر پوسیدگى دندان را کاهش دهد. ترکیب کردن میوه ها و پنیر در وعده هاى غذایى موجب کاهش پوسیدگى زایى غذا هاى مذکور مى شود.

تمایز بین مواد پوسیدگى زا، متوقف كننده پوسیدگى و ضدپوسیدگى بسیار بااهمیت است. نتایج مطالعات نشان داده است كه میزان اسیدى كه از تخمیر مواد غذایى توسط باكترى ها ایجاد مى شود به اندازه قندى كه در آن ماده وجود دارد بستگى دارد. پوسیدگى زایى همچنین مى تواند تحت تاثیر عوامل دیگرى مانند حجم و میزان بزاق تولید شده در فرد، تعداد وعده هاى مصرف غذا، تركیبات مواد غذایى مورد استفاده، میزان تشكیل پلاك میكروبى و میزان استعداد ژنتیكى فرد قرار گیرد. مواد غذایى متوقف كننده پوسیدگى یا آن دسته كه توسط میكروب هاى پلاك قابل سوخت و ساز نیستند PH بزاق را به پایین تر از ۵/۵ كاهش نمى دهند این مواد شامل پروتئین هایى چون تخم مرغ، ماهى، گوشت، بعضى سبزیجات و آدامس هاى بدون قند هستند. شیرین كننده هاى غیركربوهیدراتى از قبیل ساخارین، سیكلامات ها و اسپارتام نیز جزء این گروه هستند. بعضى از شواهد دال بر این است كه گروه اخیر به علت اینكه مواد مورد نیاز را در اختیار استرپتوكوك قرار نمى دهند متوقف كننده پوسیدگى هستند.مواد غذایى ضدپوسیدگى، موادى هستند كه هنگام استفاده از آنها جذب غذا هاى اسید و ژنتیك توسط باكترى ها مختل مى شود. الكل هاى پنج قندى جزء این دسته محسوب مى شوندزیرا توسط آمیلاز بزاق تجزیه نمى شوند. مكانیسم عمل آنها شامل فعالیت هاى ضدمیكروبى علیه استرپتوكوك موتان است. تاثیر آدامس از طریق ترشح بزاق است كه منجر به افزایش فعالیت خنثى سازى بزاق و در پى آن افزایش زدودن كربوهیدرات هاى تخمیر شونده از سطح دندان مى شود. آدامس هاى بدون قند از طریق افزایش جریان بزاق در كاهش پوسیدگى موثر هستند. توصیه مى شود پس از غذا هاى حاضرى یا وعده هاى غذایى مورد استفاده قرار گیرند تا احتمال پوسیدگى را كاهش دهند در عین حال امكان معدنى شدن مجدد بخش هاى تخریب شده دندان نیز افزایش مى یابد. در واقع مكانیسم ضدپوسیدگى گزیلیتول موجود در آدامس جایگزین شدن آن به جاى كربو هیدرات هاى تخمیرشونده رژیم غذایى است. استرپتوكوك موتان قادر به متابولیزه كردن گزیلیتول نیست. از دیگر مواد ضدپوسیدگى پنیرها مى توان از پنیرچدار و سوئیسى نام برد.

منيع : ايران ارتو