دانش‌آموزان چندین ساعت از روز را در مدرسه می‌گذرانند و اگر فضاسازی مناسبی در مدارس انجام شود، به شاد زیستن فرزندان خود کمک کرده‌ایم.‏

 

شاداب سازی مدارس را باید در ابعاد ظاهری و ابعاد معنوی جست و جو کرد. همچنین برای دستیابی به تحقق آرمان‌های مربوط به شاداب سازی مدارس باید تحولی جدی در نگرش مدیران و مسئولان نظام آموزش و پرورش ایجاد شود.‏

 

براى این که سلامت جسمانى و روانى کودکان، دانش‌آموزان، اطرافیان و خودمان حفظ شود، باید سعى کنیم با شناسایى عوامل مؤثر بر شادى، موجبات تقویت عوامل مثبت و تقلیل عوامل منفى مؤثر بر شادى را فراهم کنیم.

 

از آن جا که شادى بزرگترها عامل مؤثر در شادى و نشاط کودکان است و اولیا و مربیان غمگین نمى توانند فرزندان و دانش‌آموزانى شاد تربیت کنند، با ارائه نظام اعتقادى درست براى دستیابى به شادى، مى توان به افزایش شادى در میان افراد جامعه کمک کرد. به این ترتیب مردم مى توانند تغییرى مثبت در زندگى خود به وجود آورند، احساس پیشرفت و لذت در زندگى داشته باشند و به شادى دائمى دست یابند و فقط در این صورت است که مى توانند شادى را در وجود فرزندانشان نیز پرورش دهند.

 

سیراب نشدن فرزندان از محبت و عاطفه کافی، بی تعادلی روحی و روانی را به‌دنبال دارد. ناآشنایی خانواده‌ها با روش‌های مؤثر تعلیم و تربیت را می‌توان با آموزش احساس مسئولیت در برابر خود، خانواده، واقع بینی همراه با نگرش مثبت، تقویت روحیه همکاری و کار گروهی، آموزش مهارت‌های زندگی، تقویت مهارت ادراکی و..... به کمک تمامی دست‌اندرکاران محیط آموزش تا حدود زیادی حل کرد تا در نهایت محیطی شاداب و البته قانونمند ایجاد شود و فرزندانی مفید، هدفمند و کاربردی پرورش یابند.‏

 

مدارس، تامین‌کننده نیروی کیفی جامعه‌اند، نه فقط تامین‌کننده تعداد زیادی نیروی انسانی که به‌عنوان تحصیل کرده، روانه جامعه می‌شوند. پس شناسایی و ایجاد زمینه برای رشد خصایل ممتاز بشری، اولین دغدغه دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت در فعالیت‌های علمی یا فرهنگی است که باید با تمام وجود، خود را وقف ایفای این وظیفه سنگین کنند.

 

‏نشاط و شادابی در مدرسه باعث رشد و تکامل همه ابعاد وجودی یک دانش‌آموز در بعد جسمانی، شناختی، عاطفی، اخلاقی و معنوی می‌شود. چنانچه یک بعد از این ابعاد دچار صدمه شود، یا مورد غفلت قرار گیرد، دانش‌آموز به توانایی‌ها و شایستگی‌های کامل دست نخواهد یافت.‏

 

شاد زیستن برای کودک به همان اندازه مهم است که تغدیه خوب، محبت کردن و حفاظت از او اهمیت دارد. زیرا سلامت روحی، روانی و جسمانی او را تامین می‌کند.

 

میزان شادی و خنده در مدارس ما بسیار پایین است. در مدرسه خالی از شادی، سخن‌گفتن از شادی قدری مشکل خواهد بود. یکی از مشکلات هر جامعه، غفلت از شادی و نشاط و در نتیجه افزایش بیماری‌های مختلف روانی از قبیل اضطراب و افسردگی است. زندگی با شادی و نشاط معنا پیدا می‌کند و در پرتو آن دانش‌آموزان به ویژه در دوران نوجوانی و جوانی می‌توانند پله‌های ترقی را بپیمایند. جامعه زنده و پویا جامعه‌ای است که عناصر شادی‌آفرین در آن فراوان باشد.‏

 

در گذشته به‌نظر می‌رسید که وظیفه آموزش و پرورش، تولید عده‌ای فارغ التحصیل است که فقط بتوانند امرار معاش کنند، اما چنین می‌نماید که در قرن جدید نظام‌های آموزش و پرورش این مرحله را پشت سر گذاشته‌اند و سرلوحه تعلیم و تربیت در یک جمله خلاصه شده است: «شوق زندگی کردن را به دانش‌آموزان بیاموزیم». پس باید معتقد باشیم که درحقیقت رشد پایدار ما در گرو شادی پایدار است.‏

 

در آموزش و پرورش مدرن، افزون بر مهارت‌های خواندن، حساب کردن و نوشتن، نیازهای جدیدی در قالب کسب مهارت زیستن و حل مسأله و چگونگی رویارویی با چالش‌های هزاره سوم مطرح شده است. هرگونه ارتباط و تعلیمی که بدون روح تحرک، پویایی و شادی باشد، به شکست منتهی می‌شود. ‏

تعریف شادی از دیدگاه روانشناختی ‏

 

روانشناسی به نام دیوید مایرز، سلامت روانی فرد را در میزان داشتن سرخوشی فرد می‌داند و سرخوشی (خوشحالی) را چنین تعریف می‌کند: «نوعی احساس امنیت. احساس این که زندگی به طور کلی به خوبی می‌گذرد»‏.

 

این حالت خوشی و نشاط،زودگذر نیست و دارای دوام نسبتا پایداری است که بستگی به عوامل متعددی دارد.‏

 

به گفته « مایرز» خوشحالی به سن یا میزان درآمد، مرد یا زن بودن بستگی ندارد، ولی به بعضی خصوصیات شخصیت فرد و مهارت‌های او، داشتن روابط نزدیک با دیگران و برخورداری از اعتقادات مذهبی و عمل کردن به آنها مربوط است.‏

 

معلم شاد و با روحیه

 

اگر قرار باشد روح دانش‌آموز پرورش و رشد یابد، باید این روند از روح معلم آغاز شود. چنانچه روح معلم افسرده و ناتوان باشد، شانس ناچیزی برای تقویت و مراقبت از روح دانش‌آموزان وجود خواهد داشت.

 

معلمانی که نمی‌توانند حضور توانمند خود را هر روز در کلاس درس نمایش دهند، از لحاظ انتقال فکر با دانش‌آموزان هماهنگ نیستند و برای پاسخگویی به نیازهای دانش‌آموزان آمادگی ندارند. معلم باید با توجه به هرگونه نقص در درک و دریافت دانش‌آموز، تلاش کند تا توانایی روش‌های جدید تدریس و گرداندن كلاس را در خود کشف كند.

 

اگر دانش‌آموزان آگاه شوند که چه باید بخوانند، چرا باید بخوانند، درسی که می‌خوانند چه سودی در آینده نزدیک و آینده دور برای آنها دارد و مورد کاربرددرس در جامعه کجاست و چگونه مورد استفاده قرار خواهدگرفت، اهداف برای شان روشن خواهد شد.

 

باکسب این اطلاعات است که دانش‌آموز به كلاس، درس و معلم خود رغبت پیدا می‌كند و محیط كلاس و مدرسه برای او شاد و نشاط آفرین می‌شود.‏

 

مدرسه نیز خود از یک روح سرشار برخوردار است. این موضوع به ندرت مورد تایید قرار می‌گیرد. برخی مدرسه را به عنوان یک ماشین یا کارخانه می‌شناسند.

 

در حالی كه می‌توان شرایطی را در مدرسه به وجود آورد كه اجازه پرورش روح را بدهد و ایجاد نشاط كند.

 

روش‌هایی برای فعال کردن مدرسه و کلاس در زیر ارائه می‌شود. امید است که این روش‌ها باعث شود شوق و انگیزه بیشتری در دانش‌آموزان به وجود آید.‏

 

برخی از اقدام‌هایی که کارکنان مدارس می‌توانند انجام دهندعبارتند از:

 

- تشخیص اهمیت مطالب غیرکلامی

 

‏-توجه به زیبایی محیط آموزشگاه و کلاس‌های درس

 

- نقل داستان‌هایی درباره مدرسه

 

- برگـــزاری جشـــن‌هــا ومراسم مذهبی

 

‏- پرورش روح دانش‌آموزان

 

- شناسایی علت‌ها به جای توبیخ‌ها

 

چگونگی ایجاد فضای شاداب‏

 

داشتن بهداشت روانی سالم نیازمند رعایت اصولی است که هم جنبه مادی و هم جنبه معنوی دارد. در واقع شاداب‌سازی را باید در ابعاد ظاهری و همچنین معنوی جست‌وجو کرد که هر یک از این موارد شامل بررسی موضوعات و مواردی مهم است که با در نظر گرفتن آن‌ها می‌توانیم روان و جسم نوجوان را شاد کنیم. چون نوجوان باید ابتدا از درون وجودش احساس شادمانی داشته باشد و این احساس شادمانی همان حس رضایت از زندگی است که باید در تمامی ابعاد وجودش رخنه کند.‏یکی از شاخص‌های بهداشت روانی احساس رضایت و شادابی است. فردی که احساس می‌کند نیازهایش بدون برخورد با موانع در حال تامین است، به زندگی خود امید پیدا می‌كند و به درجه‌ای از رضایت درونی می‌رسد که همواره او را شاد نگه می‌دارد.‏

 

در این حالت فرد به زندگی دیگران علاقه مند می‌شود و به آنها عشق می‌ورزد.

 

احساس رضایت و شادی سبب پیدایش حالات روانی مختلفی می‌شود که دوستی، عشق، محبت، امید، خوش بینی، همراهی، همدلی و پذیرش از نمونه‌های آن است.‏

 

‏ راهکارهای مناسب‏

 

‏ - تبادل تجربیات موفق مدیران در رابطه با شادسازی مدارس‏

 

‏- تغییر در وضع فیزیکی مدارس و توجه به نیازهای دانش‌آموزان و تنوع برنامه‌ها‏

 

‏- توجه جدی به امور معیشتی و رفاهی معلمان به منظور حضور شاداب‌تر آن‌ها در مدارس‏

 

‏- بها دادن به دانش‌آموزان پرتحرک، کنجکاو و پرسشگر‏

 

‏- ایجاد فضای سبز و استفاده از رنگ‌های شاد و جذاب درمحیط مدرسه‏

 

‏- شناسایی افراد خلاق و تشویق آنان در زمینه تغییر واصلاح مدارس‏

 

‏- ایجاد انگیزه در مدیران برای مطالعه درباره شادی و جایگاه آن در تعلیم و تربیت

 

‏- توجه به زیبا سازی مدارس‏

 

‏- توجه به وضع بهداشت محیط مدرسه‏

 

‏- ایجاد فضای مناسب برای تفریحات سالم دانش‌آموزان‏

 

‏- توجه به نیازهای عاطفی، روحی و روانی دانش‌آموزان‏

 

‏- مشارکت دانش‌آموزان در اداره مدرسه‏

 

‏- استفاده از تابلو‌ها و پیام‌های بهداشتی شاد و شعر‌های شادی آفرین

 

‏- تهیه امکانات و مکان‌های ورزشی در داخل مدرسه وبیرون از مدرسه‏

 

‏- برگزاری جشن‌ها به مناسبت‌های مذهبی و اعیاد ملی با کمک دانش‌آموزان‏

 

‏- برگزاری مسابقات ورزشی - تفریحی - علمی در بین مدارس و بین دانش‌آموزان‏

 

‏- برگزاری نمایشگاه نقاشی، شعر، خط و مسابقه قرآن به صورت گروهی

 

- دعوت از افراد محبوب و موفق دانش‌آموزان برجسته مثل هنرمندان و ورزشکاران

 

‏- اجرای برنامه‌های صبحگاهی بانشاط و پربار‏

 

‏- استفاده از مشاوران مجرب و دلسوز برای حل مشکلات تحصیلی و تربیتی دانش‌آموزان‏

 

‏- نمایش فیلم و تئاتر نمایش‌های عروسکی - موسیقی زنده مورد علاقه دانش‌آموزان

 

‏- بردن دانش‌آموزان به موزه، تئاتر، سینما، پارک و اردوگاه با کمک اولیای مدرسه و خانه‏

 

‏- تشکیل نمایشگاه کتاب‏

 

‏- افزایش مدت زنگ‌های تفریح

 

‏- برگزاری مسافرت‌ها و اردو‌های تفریحی - سیاحتی

 

- تشکیل گروه‌های درسی با حضور فعال دانش‌آموزان‏

 

‏- کنترل عوامل بازدارنده نشاط و تقویت عوامل تسهیل‌دهنده‏

 

‏- جلوگیری از هر نوع برخورد لفظی و بی احترامی به دانش‌آموزان‏

 

‏- ممنوعیت جدی هر گونه تنبیه بدنی

 

- پربار شدن ساعات ورزش‏

 

‏ - پذیرایی در اعیاد و مناسبت‌های مذهبی و غیرمذهبی

 

- توجه به وسایل صوتی و تصویری در مدارس مخصوصا کامپیوتر

این افراد می‌توانند شریک زندگیتان، اعضای خانواده، دوستان و...باشند. اگر فردی که به او به‌شدت علاقه دارید دیگر با شما نباشد یا نتوانید با یکی از دوستانتان صحبت کنید، دچار افسردگی شوید، گریه کنید و احساس کنید که درون گرداب مهلکی گرفتار شده‌اید، با حالتی از وابستگی عاطفی روبه‌رو هستند.زمانی‌که در وابستگی عاطفی به‌سر می‌برید، هر شب هنگام خواب، دستخوش تشویش و نگرانی زیادی می‌شوید.

حاضرید برای خوشبختی طرف مقابل همه کار انجام دهید. به محض آنکه یک جای کار بلنگد، زنگ خطر به صدا درمی‌آید. با این‌حال، حتی زمانی هم که با بی‌علاقگی آشکار طرف مقابل روبه‌رو می‌شوید، باز هم متقاعد می‌مانید که رابطه همچنان امکان‌پذیر است.زمانی‌که در وابستگی عاطفی به‌سر می‌برید، تلفن بهترین دوست شماست! تقریبا به‌طور مرتب نیاز دارید با چیزی که فکر و خیال شما را مشغول کرده در ارتباط باشید.

وابستگی عاطفی اعتماد به نفس شما را «تخریب می‌کند» و نمی‌گذارد که حقیقتا خودتان باشید! وابستگی عاطفی با احساس خشم، تردید نسبت به‌خود، ترس از طردشدن، ترس از تنهایی، حس عدم‌امنیت، شرم، حقارت یا ترس از اینکه دیگر شما را دوست نداشته باشند یا از شما قدردانی نکنند همراه است.فردی که از وابستگی عاطفی رنج می‌برد، فقط برای دیگران زندگی می‌کند و خودش را نادیده می‌گیرد: زمانی‌که با دوستانش است، خودش را فراموش می‌کند، زمانی‌که مشغول کاری می‌شود، خودش را تمام و کمال وقف آن کار می‌کند تا مورد پسند و قبول دیگران قرار گیرد و یا ذره‌ای از او قدردانی کنند.

آیا جملاتی از این دست به گوشتان نخورده است:
«تو همه چیز من هستی.» (عدم ‌عزت ‌نفس).
«بدون تو، من هیچی نیستم.» (پایین‌آوردن ارزش خود).
«باشه، باشه قبول»(ترس از مورد پسند واقع نشدن).
«منو ترک نکن.»(ترس از تنهایی).
«ببین برات چی کار کردم.» (نادیده‌گرفتن نیازهای خودتان).
«اگه تو بخواهی....»(ترس از تصمیم‌گیری و مسئولیت‌پذیری).

این جملات در حقیقت بیانگر این هستند «من هیچ ارزشی ندارم یا اگر تو من را دوست داشته باشی، در آن‌صورت من هم خودم را دوست خواهم داشت... .»اما خوب است بدانیم میل به نادیده گرفتن خود به نفع دیگران از کجا ناشی می‌شود؟ مطمئنا آن‌را از جایی یاد گرفته‌ایم، اینطور نیست؟شاید یکی از دلایل آن والدینی هستند که محبت چندانی نسبت به فرزندانشان نشان نداده‌اند و یا هیجانات و احساسات آنها را سرکوب کرده‌اند.

زمانی‌که کودک جمله‌ای تأثیرگذار به پدر یا مادرش می‌گوید:« دوستت دارم» به او می‌گوییم «دست از سرم بردار، خسته‌ام می‌کنی.»«مامان بیا می‌خوام بغلت کنم... .» «نه، نه، عجله دارم! کار دارم!باید به کارهای خونه برسم! عجله دارم، عجله دارم!»کودک احساس می‌کند که طرد شده است؛ حس رها شدن، حس آزردگی. از آن گذشته، مطالعه‌ای حاکی از آن است که برخی از کودکان از سن 4سالگی عزت نفس خود را از دست می‌دهند و احساس آزردگی خاطر می‌کنند. تصور کنید نتیجه آن در سنین بزرگسالی چه خواهد شد!

مهم نیست چه مدتی را با فرزندتان سپری می‌کنید بلکه مهم کیفیت زمانی است که با آنها می‌گذرانید. ازاین‌رو، برخی از دلایل وابستگی‌های شدید عاطفی به دوران کودکی بازمی‌گردد. دلایل دیگری هم وجود دارند مثلا می‌توان از ناهنجاری‌های خانوادگی و خانه‌هایی که خشونت، اعتیاد، بی‌توجهی و عدم‌برقراری ارتباط در آن حکمفرماست نام برد که بستر مناسبی برای وابستگی‌های عاطفی را به‌وجود می‌آورد. همچنین درصورت نبود پدر یا مادر نیز احتمال آنکه فرد به‌طور ناخودآگاه در طول زندگی‌‌اش به‌دنبال پر کردن خلأ زندگی‌‌اش باشد زیاد است.برای آنکه سرنوشتتان را در دست گیرید و از نظر عاطفی و احساسی فرزندانی مستقل پرورش دهید، شادی بیشتری را به زندگی خود فرا خوانید و احساس خوبی نسبت به‌خود داشته باشید، ارتباط بهتری با خودتان و با دیگران برقرار کنید و ترس‌هایتان را کنارگذارید.

 

8 ترفند برای پشت سرگذاشتن وابستگی‌های شدید عاطفی

1-متوجه مشکل باشید.

انسان زمانی‌که دشمنش را نمی‌شناسد به میدان جنگ نمی‌رود! آگاهی نسبت به‌وجود وابستگی، خود قدم بزرگی است که در این راه برمی‌دارید و با وجود همه مشکلاتی که دارید، همه ترس‌ها و نگرانی‌هایتان شما همواره روی پاهای خودتان می‌ایستید. شما قوی هستید و هم‌اکنون با استفاده از این قدرت ترس‌هایتان را پشت سر می‌گذارید. همین قدرت است که به مدد آن دنیایی شخصی بنا می‌نهید؛ دنیایی که در آن خودتان را دوست دارید و با خودتان در آرامش به‌سر خواهید برد.

2-احساسات و نیازهای خود را ابراز کنید.

زمانی‌که مشکلی برایتان پیش می‌آید در مورد آن با همسرتان صحبت کنید. این امر به شما کمک می‌کند تا احساس خیلی بهتری داشته باشید. همسرتان نزدیک‌ترین فرد به شماست؛ فردی که می‌توانید به او اعتماد کنید و نخستین کمک و همراه شما به‌شمار می‌رود.همچنین می‌توانید احساسات‌تان را روی یک کاغذ آورید؛ تشویش‌ها، ترس‌ها و نگرانی‌ها. به راحتی تمام چیزهایی که موجب عصبانیت، آزردگی و خشم شما می‌شوند را روی کاغذ آورید این عمل باعث می‌شود تا چیزهایی که باعث ناراحتی شما می‌شوند، فشار کمتری روی شما بیاورند. همچنین با این کار ذهنتان را رها می‌کنید و روشی است تا از طریق آن زباله‌های فکری‌تان را تخلیه کنید. این عمل مانع شکنجه‌های ذهنی شما می‌شود. این تمرین را به فردا موکول نکنید، هم‌اکنون آن‌را انجام دهید و اثر آن‌را خواهید دید.

3-سطح عزت نفستان را افزایش دهید.

وابستگی عاطفی همواره با عدم‌عزت نفس ارتباط دارد. غیرممکن است که در عین وابستگی‌های شدید احساسی، از عزت نفس بالایی برخوردار باشید. اولین راه حل برای غلبه بر وابستگی عاطفی، آن است که بدون شکنجه و عذاب و تخریب فکری، با مهربانی عمیقا به‌خودتان عشق بورزید.

برای آنکه دوباره به عزت نفس دست یابید نکات زیر می‌توانند مفید باشند:
هر روز ساعتی را برای خوشحال کردن خودتان اختصاص دهید.
روی نکات مثبت و موفقیت‌هایتان تمرکز کنید.
«نه» گفتن را یاد بگیرید.
به خواسته هایتان توجه کنید .
برای آنکه مورد پسند دیگران قرار بگیرید، سعی نکنید خودتان را تغییر دهید.
به‌نظر خودتان اهمیت دهید.
در ذهنتان تصویر مثبتی از خود داشته باشید.
با افراد مثبت نشست و برخاست کنید.
از خودتان مواظبت کنید.

4-از تنها ماندن لذت ببرید

درست است که دوست دارید دوستانتان دور و برتان باشند و به امید آن هستید که دوستان و اعضای فامیل را ببینید اما زمانی‌که آنها پیش شما نیستند یا نمی‌توانید آنها را ببینید احساس غم و تنهایی و همچنین احساس فقدان عشق و محبت می‌کنید. به این مسئله فکر کنید که تنهایی نیز می‌تواند شادی‌آفرین باشد! می‌توانید از این فرصت استفاده کنید و کارهای مورد علاقه‌تان را انجام دهید: کتاب‌خواندن، گوش دادن به موسیقی، ورزش کردن، یادگیری چیزهای جدید و یا کمک به افراد نیازمند... .اگر تنها هستید، لحظات کوچکی که در تنهایی با خودتان می‌گذرانید، می‌توانند لحظات ناب شادی بخشی باشند.

5-چگونه بحران وحشت را به‌طور مؤثر اداره کنید.

برای آنکه به‌طرز چشمگیری ترس و وحشت خود را کاهش دهید، چشم‌هایتان را ببندید و نفس‌های عمیقی بکشید. در واقع، زمانی‌که تنفستان عمیق و طولانی باشد، فعالیت ذهنی‌تان کاهش می‌یابد و بدن آرام می‌شود. غیرممکن است زمانی‌که آرام و عمیق نفس می‌کشید، عصبانی شوید.با انجام این عمل متوجه خواهید شد که بعد از چند دقیقه، آرامش به شما بازخواهد گشت.«خشم و اضطراب دارای نیرو هستند اما نیروی آرامش از آنها بیشتر است.»

6-بر ترس مورد پسند واقع‌نشدن غلبه کنید.

جملات مثبت زیر را با خود تکرار کنید:
«حق دارم بدون آنکه عشق و توجه دیگران را از دست دهم، به دیگران «نه» بگویم. 
«هر روز که می‌گذرد برایم آسان‌تر می‌شود که افکارم را بیان کنم و مردم من را به راحتی درک می‌کنند.»
«نمی توانم مورد پسند همه مردم قرار بگیرم و همه را از خود راضی نگه دارم و این امری طبیعی است.»
«حق دارم که تصمیم‌گیری کنم.»
«می‌دانم چه می‌خواهم و آن‌را به‌وضوح بیان می‌کنم.»

7-خود را از احساس گناه رها کنید.

خانمی را در نظر بگیرید که وقتی صبح‌ها از خواب بیدار می‌شود احساس می‌کند شوهرش از دنده چپ بلند شده است، به‌طورناخودآگاه از خودش می‌پرسد «چه‌کار کرده‌ام؟» زمانی‌که پیش دوستانش می‌رود و آنها روی خوش نشان نمی‌دهند، احساس می‌کند که تقصیر اوست که دوستانش در چنین حالتی قرار دارند و حضور او موجب رنجش آنها شده است. باید بدانید که چنین احساسی اغلب موجب می‌شود فرد سکوت کند و احساساتش را ابراز نکند.

همچنین احساس گناه همانند دور باطل عمل می‌کند و اثر گلوله برف را دارد؛ از خود می‌پرسیم که چرا چنین چیزی برایمان پیش آمده است و در نهایت متقاعد می‌شویم که مطمئنا کار بدی انجام داده‌ایم و بعد در وجودمان به‌دنبال نقص‌ها و خطاهای خیالی می‌گردیم و باز هم احساس گناه بیشتری می‌کنیم... .احساس گناه به کلسترول خون شباهت دارد؛ کلسترول خوب و کلسترول بد. احساس گناه بد به‌طور پیوسته از شما یک گناهکار می‌سازد و بدون آنکه بتوانید این احساس را به یک خطای مشخص ربط دهید، دچار احساس مبهم گناه می‌شوید. از این نوع احساس گناه باید دوری کنید!
در عوض، احساس گناه خوب، به احساس مسئولیت ربط دارد. این احساس به امور مشخص و واقعی مربوط می‌شود که وجدانتان به شما ندا می‌دهد؛ دروغ، غیبت، نیش زبان... . ویژگی احساس گناه خوب آن است که می‌توانید به آن خاتمه دهید. ازاین‌رو باید بین احساس گناه خوب و بد مرز مشخصی بگذارید.

8-از افراد موفق و قوی الگو بگیرید.

چنانچه مشکل‌تان را با افرادی که مثل شما دچار وابستگی شدید عاطفی هستند درمیان بگذارید، هیچ دردی از شما دوا نمی‌شود. احتمالا افرادی را در دور و برتان می‌شناسید که دچار این مشکل بوده‌اند اما موفق شده‌اند از پس آن برآیند. آنها را از نزدیک زیرنظر بگیرید و از آنها به‌عنوان یک راهنما استفاده کنید. به آنها نزدیک شوید و از آنان بپرسید معیارها، دستورالعمل‌ها و انگیزه، رفتار و رمز و راز موفقیت آنها چیست. این ارزش‌ها را وارد ذهنتان کنید و آنها را به‌کار گیری

يكي از متداول ترين ترس هايي كه تاكنون شناخته شده ترس حين حضور و صحبت يا اظهار وجود در جمع يا درمقابل گروهي ازافراد است. بسياري از مردم دراين شرايط حس بدي دارند، درست مثل اينكه يك گنجشك در قلب آنها بال بال مي زند! و برخي از اين افراد مي گويند انگار در دلم رخت مي شويند! اگر قبل از حضور در جمع و صحبت در آن يا از سخنراني در جمع و يا ارائه كنفرانس و يا حتي طرح سوالي در كلاس درس كمي اضطراب داريد طبيعي است، چون همين دل نگراني باعث مي شود استحكام مطلبي كه بيان مي كنيد بيشتر باشد و يا وقتي قرار است براي اولين بار در مهماني اي شركت كنيد كه اكثر افراد شما را براي اولين بار مي‌بينيد، بالاخره كمي دل شوره وجود دارد و البته يك فرد طبيعي تمام اين موقعيت ها را بدون مشكل طي مي‌كند. اما اگر فردي نتوانست اين موقعيت ها را بدون مشكل طي كند، ترس از اجتماع كه در اصطلاح روانشناسان به آن «فوبي اجتماعي» گفته مي شود با علائم و نشانه هاي جسمي و عاطفي زير بروز مي كند.

 

 

علائم و نشانه هاي عاطفي و روحي شامل اين موارد است : 
1) ترس شديد ازموقعيت هايي كه درآن افراد غريبه و نا آشنا وجود دارند.
2) ترس ازحضور درمكان هايي كه حس مي شود فرد مورد قضاوت قرار مي گيرد.
3) اضطراب از اينكه ممكن است سايرين به فرد بخندند و يا او را ناراحت كنند.
4) ترس از اينكه سايرين علائم جسمي اضطراب را در فرد متوجه شوند.
5) اضطرابي شديد در حدي كه زندگي روزمره، كار، مدرسه و ساير فعاليت هاي فرد را كاملا فلج كند.

 

علائم و نشانه هاي جسمي شامل اين موارد است : 
برافروختگي، تعريق شديد، لرزش، تهوع، درد در شكم و بروز مشكلات گوارشي، بروز مشكل درصحبت كردن، احساس گرفتگي عضلات، گيجي، تپش قلب و اسهال. به عبارتي فرد در اجتماع حضور پيدا نمي كند تا به چنين علائمي مبتلا نشود.
معمولا ترس از اجتماع در اواسط نوجواني شروع مي شود ، البته امكان بروز آن در كودكي هم وجود دارد. بندرت ممكن است شروع اين اختلال در بزگسالي باشد. اين مشكل هم مثل بسياري مشكلات ديگر در اثر تلفيقي از علل محيطي و ژنتيكي بوجود مي‌آيد.

 

علل محيطي : علل محيطي و تربيتي كه اكتسابي هستند، مهم ترين عامل در ايجاد فوبي اجتماعي مي باشد و مهم ترين روش براي درمان ترس و فوبي اجتماعي، تاثير گذاري بر همين قسمت است كه بتدريج آموخته شده و در رفتار انعكاس پيدا كرده است، كه در پايان به ذكر آن خواهيم پرداخت.

 

ژن ها : بعضي ژن ها ممكن است در بروز اضطراب و ترس نقش داشته باشند كه البته ژن دقيق مسئول ايجاد اين اختلال هنوز مشخص نشده است. ترس از اجتماع ريشه وراثتي هم دارد يعني معمولا در خانواده و يا فاميل فردي كه اين مشكل را دارد، چندين نفر ديگر به اين مشكل مبتلا هستند.

 

علل بيوشيميايي : محققان براين باورند كه مواد شيميايي طبيعي موجود در بدن، ممكن است در ترس از اجتماع نقش داشته باشند. مثلا عدم تعادل ماده اي درمغز به نام سروتونين، يك عامل محسوب مي شود، چون درتنظيم خلق و عواطف نقش دارد. به علاوه بعضي دانشمندان معتقدند كه ساختاري در مغز كه آميگدال نام دارد در كنترل پاسخ به ترس نقش ايفا مي كند. در افرادي كه اين قسمت مغز فعاليت بيش ازحد دارد پاسخ به ترس بسيار شديدتر است و باعث اضطراب آنها در شرايط اجتماعي مي شود. شرم و يا حالت نگراني مختصر در موقعيت هاي جديد اجتماعي طبيعي است و ترس از اجتماع محسوب نمي شود.
اما اگرحس كرديد اين اضطراب زندگي شما راتحت تاثير منفي قرار داده، بايد درمان شويد. به هرحال اين مشكلي است كه بوجودآمده و بايد برطرف شود، در غير اين صورت بسياري ازموقعيت هاي اجتماعي را ازدست مي دهيد و روز به روز منزوي ترخواهيد شد. 

و اما روشهاي مقابله :

يك روش درماني روش رفتار درماني شناختي است كه بسيار هم موثر عمل مي كند. دراين روش اساس كار، تفكرات خود شماست، بدون اينكه به ساير افراد يا موقعيت ها توجه شود. دراصل تفكرات اصلي و ريشه اي شما محور قرارداده مي شود و بعد از شما مي خواهند خود را در شرايط ناخواسته اي كه قابل تغيير نيست فرض كنيد و حال با همان تفكرات اصلي، رفتاري صحيح و مثبت تعريف كنيد. در مواردي هم در مراحل خاصي از درمان، فرد را بتدريج در شرايط اجتماعي اضطراب ساز قرار مي دهند تا بتواند در اين شرايط با مهارت كافي و اعتماد به نفس لازم برخورد کند. درمانگر معمولا مهارت هاي اجتماعي فرد را بالا مي برد و با او تمرين هاي مختلفي انجام مي دهد تا فرد بتواند اعتماد به نفس لازم در برخورد با شرايط مختلف را بدست بياورد. علاوه بر ادامه روش هاي درماني خودتان هم بايد روش هايي را بكار ببنديد تا بتوانيد از پس اين مشكل برآييد :
- از بيني نفس عميق بكشيد و از دهان بيرون بدهيد. به حسي كه موقع وارد كردن و خارج كردن هوا در بدن شما ايجاد مي شود دقت كنيد. وقتي هوا را بيرون مي دهيد اضطراب را هم بيرون بدهيد.
- به نگراني تان فكر نكنيد؛ چون ممكن است نگران تر شويد. فكر شما بايد لذت بردن از سخنراني باشد. اگر فكرسخنراني دائم در ذهن شما مي چرخد، اسم اين حالت را هيجان بگذاريد نه نگراني.
- هيجان زيادي براي سخنراني نداشته باشيد. شما قادر هستيد اين كار را انجام دهيد. بدانيد كه مي توانيد. به چيزهاي مثبت فكر كنيد.
- اگر افكار منفي مثل اين فكر که من نمي توانم اين كار را انجام دهم يا من از شدت نگراني مي ميرم به ذهن تان هجوم آورد به خودتان بگوييد ايست، بعد به اين افكار مثبت فكر كنيد که من ياد گرفتم سخنران خوبي باشم يا من مي توانم نگراني ام را كنترل كنم و به خوبي سخنراني كنم.
- با اطمينان عمل كنيد. حتي اگر احساس اطمينان نمي كنيد؛ با اطمينان عمل كردن ممكن است واقعاّ شما را قانع كند كه نگران نيستيد. حتي اگر نگران هم باشيد، وقتي خود را مطمئن نشان مي دهيد سخنراني شما به بهترين وجه انجام مي شود.
- وقتي با يك جمع صحبت مي كنيد، فكر كنيد كه داريد با يكي ازآنها صحبت مي كنيد نه همه آنها.
- به جاي اينكه به خودتان و احساسي كه داريد توجه كنيد، به مطالبي كه بيان مي كنيد يا حضار توجه كنيد. هيچ وقت به حضار نگوئيد كه مضطرب هستيد. اين حالت شماست، نه حالت آنها.
- وقتي كه افكار بد به شما هجوم آوردند، عرق كرديد يا ديگر علائم بدني را داشتيد، از آنها استقبال كنيد. به خودتان بگوئيد كه اين احساس ها باعث افزايش انرژي مثبت در شما مي شود.
- اگر هنوز مضطرب هستيد روش هاي آرميدگي(ريلكسيشن) را بكار ببريد. اگر به خوبي اين تمرين ها را انجام داده ايد بايد بتوانيد به سرعت استرس خود را با انجام آنها كاهش دهيد.
- افكارمنفي درمورد خودتان نداشته باشيد و اين جور تفكرات رادور بريزيد.
- ازتمرين هاي شل كننده يا ريلكسيشن استفاده كنيد.
- ياد بگيريد چطور با استرس مقابله كنيد.
- در اوايل با افرادي كه حس مي كنيد با آنها راحت تريد رابطه برقراركنيد.
- وقتي اضطراب داريد درفعاليت هاي لذت بخش و سرگرمي هاي موردعلاقه شركت كنيد.
- اهداف واقعي داشته باشيد و آرزوهاي دست نيافتني راكنار بگذاريد.
- هيچ گاه از موقعيت هايي كه شما راناراحت مي كنند فرارنكنيد، بلكه سعي كنيد بتدريج با اين موقعيت ها روبرو شويد تا مهارت كافي پيدا كنيد.
- با دوستان يا بستگان قرار بگذاريد كه بعضي اوقات ناهار را درمكان عمومي صرف كنيد.
- تماس چشمي داشته باشيد و اولين كسي باشيد كه به ديگران سلام مي كنيد و يا موفقيتي راتبريك مي گوييد.
- مكالمه راشما آغازكنيد، اما اطلاعات خود را با مراجعه به اینترنت و دیدن تلویزیون و مطالعه کتاب و روزنامه و يا ساير رسانه ها افزايش دهيد تا حرفي براي گفتن داشته باشيد.
-ازديگران تقدير و تشكركنيد.
- برروي خصوصيات شخصيتي خودتان كه به آنها علاقه داريد بيشتر متمركز شويد.
- نسبت به ديگران علاقه نشان دهيد و درمورد منزل، فرزندان، ،سرگرمي ها يا مسافرت هايشان با آنها صحبت كنيد.
- ازافراد غريبه و ناآشنا آدرس بپرسيد تا تمرين بيشتري كرده باشيد.
- با خود قرار بگذاريد روزي با سه نفر غريبه در خیابان ، اتوبوس و .... احوالپرسي و صحبت مختصري نماييد.
- البته هيچگاه اهداف را طوري انتخاب نكنيد كه نتوانيد به آنها دست يابيد زيرا شكست مي خوريد و من بي كفايت در شما شكل گرفته و يا تقويت مي شود.

 

گفتگو يکي از چند نياز مهم احساسي ما را برآورده مي‌سازد و آن هم نياز به صحبت کردن با فردي ديگر است. زماني که شما مي‌دانيد که چگونه اين نياز همسرتان را برآورده سازيد مي‌توانيد بر محبت ميان خود و همسرتان نيز بيفزاييد.

 

وقتي به جايي برسيد که احساس کنيد تمام حرف‌هاي شما و همسرتان براي ديگري تکراري شده چه مي‌کنيد؟ و از آن بدتر همسرتان شما را به خاطر منظوري که هرگز نداشته‌ايد مقصر مي‌داند و مسائل جور ديگري تفسير مي‌شوند چه مي‌کنيد؟

 

اين مورد در بين بسياري از زوج‌ها اتفاق مي‌افتد و گفتگوها جذابيت و مفهوم خود را از دست مي‌دهند.

 

شما و همسرتان به دلايلي مرتب حالت دفاعي به خود مي‌گيريد و احساس مي‌کنيد نه تنها ديگر حرف‌ها بلکه احساسات يکديگر را نيز درک نمي‌کنيد. پس سعي مي‌کنيد هر چه ممکن است کمتر حرف بزنيد.

 

آنچه که بايد بدانيد اين است که ويژگي‌هاي يک گفتگوي خوب چيست؟ دشمن يک گفتگوي خوب چيست؟ و چه چيزهايي مي‌تواند گفتگو را به جاهاي بدي بکشاند؟

 

ما در اين بخش به موارد فوق خواهيم پرداخت:

 

اگر خوب فکر کنيد خواهيد ديد که يکي از راه‌هايي که مي‌توانيد براي همسرتان مطلوب باشيد اين است که در گفتگوها از او حمايت کرده و به تحسين و تمجيد او بپردازيد. درک متقابل و همدلي اهميت بسياري دارد و انگيزه گفتگو را افزايش مي‌دهد.

 

از طرفي شما نياز داريد که از محبت و توجه همسرتان به خود مطمئن شويد تا بتوانيد عقايد و احساسات خود را با او در ميان بگذاريد.

 

وقتي با يکديگر صحبت مي‌کنيد در واقع قصد داريد يکي از نيازهاي مهم خود که نياز به گفتگو ست را بر آورده سازيد. پس اگر اينکار را آموخته باشيد هم گفتگوي دلنشيني خواهيد داشت که طرف مقابل را خسته نمي‌کنيد و هم اينکه نيازتان به بهترين شکل برطرف مي‌شود.

 

اين که از چارچوب فکري يکديگر آگاه باشيد باعث مي‌شود که بتوانيد بال‌هاي پرواز خود را بسازيد بدون اينکه بال‌هاي طرف مقابل را با شکستن حريم‌هايش بشکنيد!

 

جنبه اخباري و درک متقابل

 

يکي از ويژگي‌هاي گفتگوي خوب دادن اطلاعات به طرف مقابل و درک وي مي‌باشد. شما و همسرتان همه چيز را در باره يکديگر نمي‌دانيد اما گاهي اوقات به دلايلي مانع از دادن اين اطلاعات نيز مي‌شويد و اين امر موجب کسل کننده شدن بحث مي‌شود.

 

شما مي‌توانيد در مورد گذشته خودو خاطراتي که داشته ايد يا در مورد تجربياتي که در زمان حال کسب مي‌کنيد و يا حتي برنامه‌هايي که براي آينده داريد با همسرتان صحبت کنيد و واکنش‌ها و عکس‌العمل‌هاي وي را در مورد اين برنامه‌ها ديده و از احساسي که نسبت به آنها دارد آگاه شويد. شما با بستن پيوند ازدواج نسبت به يکديگر متعهد مي‌شويد پس براي اين تعهد نياز به آموختن مهارت‌هاي همکاري و رابطه تعامل مي‌باشيد.

 

اين که از چارچوب فکري يکديگر آگاه باشيد باعث مي‌شود که بتوانيد بال‌هاي پرواز خود را بسازيد بدون اينکه بال‌هاي طرف مقابل را با شکستن حريم‌هايش بشکنيد!

 

خب. حالا شايد اين سوال پيش آيد که چرا صرفا اطلاعات ندهيم؟

 

اکثر افراد اطلاعاتي که مي‌دهند فقط راجع به خود و احساسات عميقشان نيست. زيرا طرف مقابل علاقه و رغبتي نشان نمي‌دهد. پس اگر شما نسبت به همسرتان کنجکاوي نشان ندهيد او نيز تمايلي به دادن اطلاعات به شما نخواهد داشت و روند گفتگو مختل مي‌شود.

اعتماد بسيار مهم است

 

اعتماد در روابط ميان افراد به ويژه همسران نقش قابل توجهي ايفا مي‌کند. فرد قبل از اينکه راجع به خود و احساساتش با شما صحبت کند بايد به شما اعتماد داشته باشد.

 

البته وقتي پاي گفتگوي موثر در ميان باشد هر دو طرف بايد در مورد مسائل تفکرات برنامه‌ها و تجربيات خود با يکديگر صحبت کنند؛ و هر دو نيز بايد نسبت به شنيده‌ها واکنش مناسب نشان دهند. در غير اين صورت صميميت لازم ايجاد نشده و نياز احساسي به گفتگو تامين نخواهد شد.

 

درک و همدلي

 

پس از رغبت داشتن به شنيدن اطلاعات طرف مقابل و ردو بدل کردن اطلاعات نوبت به احساس همدلي و درک مي‌رسد. اين درک دو طرفه احساسات پايه گذار انگيزه و محبت بيشتر خواهد بود. بدين ترتيب موانع احتمالي از بين رفته و از نظر روحي بيشتر به يکديگر نزديک خواهيد شد. زيرا هيچ يک از شما دليلي براي پنهان کردن مسائل و حتي نقطه ضعف‌هاي خود از طرف مقابل نداريد.

 

پرداختن به نکات مورد علاقه همسر

 

اگر دقت کرده باشيد جهت اصلي هر گفتگويي را موضوع و عنوان آن مشخص مي‌کند و همه ما برخي موضوعات را بيشتر از برخي ديگر مي‌پسنديم.

 

وقتي صحبت مي‌کنيم با علاقه و واکنش همسرمان مي‌توانيم دريابيم که از طرح چه موضوع‌هايي بيشتر لذت مي‌برد و با گفتگو در مورد آنها بحث را لذت بخش‌تر مي‌کنيم.

 

اما نکته اينجاست که اين علايق نيز تغيير مي‌کنند. شايد موضوعاتي که چند سال يا حتي چند وقت قبل براي همسرتان جالب بوده حالا ديگر بنا بر شرايط يا وضعيت حاکم جذابيتي برايش ندارد. يا شايد موضوعاتي که زماني برايتان چندان جالب نبوده يا حتي خسته کننده به نظر مي‌رسيدند حالا شما را به سمت خود جذب مي‌کنند. پس نمي‌توان انتظار داشت موضوعي که در اوايل ازدواج همسرمان را خوشحال مي‌کرده حالا پس از گذشت چندين سال باز هم قابل توجه وي باشد. از اين رو بايد مرتب از علايق و مشغوليت‌هاي همسرمان آگاه باشيم.

 

وقتي همسرمان ببيند که ما از آنچه دوست دارد اطلاع داريم و به آن مي‌پردازيم خوشحال شده و اين انرژي مثبت بر صميميت ميان ما مي‌افزايد

 

اما اگر با وجود اينکه مي‌دانيم طرف مقابل به چه موضوعاتي علاقه‌مند است وقتي راجع به آن صحبت مي‌کنيم باز هم گفتگويي خسته کننده داشته باشيم چه بايد کرد؟

 

صدها عامل در اين ميان دخيل است پس بهتر است در اين صورت به مسائلي بپردازيد که براي هر دو جذاب باشد تا هردوي شما نسبت به آن هيجان و واکنش مناسب نشان دهيد. توافق و هماهنگي در اين ميان بسيار اهميت دارد و بايد از طرح مسائلي که فقط به دلايل کاري يا شغلي براي خودتان اهميت دارد به پرهيزيد.

 

تعادل در گفتگو

 

گفتگو مانند يک خيابان دو طرفه است پس سعي در يک طرفه نمودن آن نکنيد. چنانچه هر يک از زوجين بخواهند صرفاً گوينده يا صرفاً شنونده باشند اصل گفتگو دچار مشکل مي‌شود.

 

يکي از مسائل مهم اين است که هرگز صحبت طرف مقابل را قطع نکنيد. منتظر شويد تا حرفش تمام شود سپس شما صحبت کنيد؛ و زماني که يکي از شما احساس مي‌کند که مدام در حال صحبت است و به عبارتي پر حرفي مي‌کند بهتر است خودش مکثي کند تا طرف مقابل نيز فرصت ابراز عقيده و اظهار نظر پيدا کند. وقتي هر دو طرف در گفتگو شرکت کنند برايشان لذت بخش تر خواهد بود.

هرگز سعي نکنيد که وقتي مشغول کاري هستيد به صحبت‌هاي همسرتان گوش دهيد. زيرا ارتباط چشمي يکي از عوامل مهم در برقراري ارتباط موثر است. وقتي همسرتان مي‌خواهد با شما صحبت کند و شما کاري را که مشغول آن بوده‌ايد کنار مي‌گذاريد و به صحبت‌هايش گوش مي‌دهيد در واقع به وي پيام مي‌دهيد که او برايتان مهم است و اين امر به صميميت ميان شما کمک مي‌کند.

 

اگر هم بسيار مشغول هستيد حداقل مي‌توانيد در طول هفته زماني را فقط به همسرتان اختصاص دهيد تا راجع به مسائل‌تان با يکديگر گفتگو نماييد. اين زمان اگر به طور موثر اعمال شود حتي مي‌تواند ?? دقيقه در هفته باشد تا تأثير مناسب بگذارد.

 

البته اين حداقل زمان است و در صورتي موثر است که با توجه محبت و علاقه همراه باشد. در بخش آينده در مورد آفت‌هاي يک گفتگوي خوب ميان همسران صحبت خواهيم کرد.