تحقیق درباره خسارات نوين ناشي از زلزله

در اثر توسعه اقتصادي ساليان گذشته، خصوصاً 20 سال اخير، كشورهاي در حال توسعه به طور چشمگيري تغيير نموده اند. تمركز جمعيت و اطلاعات در شهرهاي بزرگ به طور محسوسي پيشرفت داشته است. امكانات جديدي كه تاكنون در مورد يك زلزله قوي تجربه شده اند، در حال رشد و توسعه است: آسمان خراشها، ساختمانهاي با سيستم هاي هوشيار، پلهاي معلق عظيم، بزرگراههاي زيرزميني، مراكز خريد زيرزميني، مترو، انواع و اقسام كامپيوترها و … در نتيجه اين پيشرفتها وضعيت و آثار ناشي از خرابي هاي زلزله هم تغييراتي نموده است.

مقدمه اي بر توسعه شهرها و افزايش خسارات اقتصادي

جالب است بدانيم كه اكثريت مردم جهان معتقدند هر چه زمان پيش مي رود زلزله هاي بيشتر و قويتري روي مي دهد. اين عقيده گرچه از نظر فيزيكي و توجيه وقوع زلزله ها ممكن است منطق درستي نداشته باشد؛ ليكن با توجه به سه مطلب زير بطور منطقي درست مي باشد:

الف- ظهور شهرها و شهركهاي جديد در مناطق مختلف، كه اين امر باعث مي شود تا زلزله هايي كه قبلاً در بيابان و در مناطق عاري از سكنه روي مي دادند، اين بار پس از دوره بازگشت خود در منطقه اي روي دهند كه تاسيسات مختلفي در آن درست شده و جمع زيادي در آن زندگي مي كنند.

ب- گسترش جمعيت و تاسيسات شهري كه خود عامل ديگر افزايش خسارات و تلفات مي باشد. هر چه شهرها مدرن تر شوند، خسارات بيشتري از نظر ارزش بوجود مي آيد. مثلاً در سال 1995 شهر مدرني مانند كوبه ژاپن و شهرهاي حومه آن بواسطه خسارت (مستقيم و غيرمستقيم) تاسيسات پيشرفته آنها متحمل هزينه بسيار سنگيني بالغ بر 150 ميليارد دلار آمريكا گرديد.

ج- پيشرفت دانش بشر در زمينه لرزه شناسي قادرست لرزه هاي زيادي در اقصي نقاط جهان ثبت نمايد، در حاليكه در قديم خيلي از زلزله ها ثبت نمي شد. لذا به نظر مي رسد كه زلزله ها افزايش يافته اند.

تقسيم بندي خسارات اقتصادي

پس از وقوع زلزله، خسارات اقتصادي را به طور كلي بهتر است به دو قسمت تقسيم نمود:

1-    خسارات مستقيم

اينگونه خسارات بطور عمومي عبارتند از خسارات ناشي از خراب شدن ساختمانها و تاسيسات، جاده ها، پلها، راه آهن، لوله هاي آب و گاز، خطوط برق و مخابرات و تاسيسات آنها. خسارت مستقيم تقريباً هزينه آن چيزي است كه در اثر خرابي از دست رفته است و از سرويس خارج مي گردد. اين مثل آن است كه بطور مستقيم بايستي براي برگشت مجدد آنها هزينه نمود.

2-    خسارت غيرمستقيم

وقتي تاسيسات و ساختمانها آسيب ببينند، نمي توانند مورد بهره برداري قرار گيرند. عدم امكان بهره برداري از آنچه كه در زلزله آسيب ديده است، قطع گردد. در واقع در خسارتهاي غيرمستقيم عايدي ناشي از بهره برداري قطع مي گردد كه مي تواند رقم بسيار قابل ملاحظه اي و گاهي اوقات برابر يا حتي بيشتر از خسارات مستقيم شود. معطل ماندن سرمايه گذاريها، فرار سرمايه ها از مناطق آسيب ديده، بيكاريها، ورشكستگيها و نظاير آنها از جمله مهمترين مصاديق خسارات غيرمستقيم هستند.

خسارات اقتصادي و آسيب هاي وابسته

تاكنون، تمامي كوشش ها مصروف كاهش دادن تلفات جاني تا حداقل ميزان ممكن، در يك زلزله بوده است. در واقع اين امر هنوز هم مساله اساسي محسوب مي شود و وضعيت كنوني شهرهاي بزرگ، كه شرايط پيچيده اي دارند، از عوامل آن است. امروزه در كلان شهرها حجم بالايي از پول و اطلاعات، صرف تهيه و تنظيم بهترين مكانيسم ممكن مي شود. مكانيسمي كه در آن نه تنها حداقل تلفات جاني رخ دهد، بلكه ميزان آسيبهاي اقتصادي نيز به حداقل ممكن كاهش يابد.

خسارات ناشي از عدم بهره برداري

ماشينهايي كه از آنها جهت تنظيم و اداره مكانيسم هاي مذكور استفاده مي شود، به راحتي خراب مي شوند و تعميرات مجدد آنها به راحتي امكان پذير نيست. در مورد وسايل الكتريكي كه اخيرا ساخته مي شود، اگر يك قسمت وسيله خراب شود، بجاي تعويض كل وسيله مي توان آن قسمت را با يك قسمت سالم تعويض و جابجا نمود. اما در مورد شهرها چنين نيست و نمي توان قسمتهاي مختلف شهري را به راحتي عوض نمود. يكي از مشكلاتي كه در مورد خسارات ناشي از زلزله وجود دارد، جابجايي گسل ها و آثار آن براي يك شهر مي باشد. در اين باره مي توان گفت كه حتي اگر جان افراد به خطر نيفتد و كسي هم كشته نشود، اما آثار و خسارات وابسته به آن در شهري مانند تهران كه داراي جايگاه مهمي از نظر موقعيت كليدي آن در منطقه مي باشد، (از نظر ايجاد مشكلات ترافيكي و يا ارتباطاتي) در حدي است كه منجر به فلج شدن امور شهري مي گردد و عدم بهره برداري از منابع انساني و مادي مي گردد.

حتي اگر زماني برسد كه قادر باشيم زمان وقوع زلزله را پيش بيني نماييم، آسيب هاي فيزيكي امري غيرقابل اجتناب است. به دليل تمركز بالاي جمعيت در يك شهر تعداد آسيب هاي معمولي ممكن است به هزاران برسد. همچنين هزينه ها و خسارات اقتصادي ناشي از تعمير ساختمانها و يا وسايل آسيب ديده ممكن است بسيار زياد گردد. در ابر شهرهايي همچون توكيو و تهران مجموعه هاي نفيس و گرانقيمت و موزه هاي زيادي از اشياء باارزش وجود دارد كه احتمال آسيب ديدگي آنها هم وجود دارد.

پيشتر، ژاپنيها اين تصور را داشتند كه خسارات اقتصادي هر قدر هم كه بزرگ شد در صورتي كه تلفات جاني در پي نداشته باشند و افراد بتوانند زنده بمانند، قابل تحمل و قبول هستند. همچنين در گذشته نگرش ساده اي نسبت به بازسازي وجود داشت. اما از آنجا كه هم اكنون ژاپن يك كشور صنعتي محسوب مي شود، ميزان خسارات اقتصادي ناشي از زلزله بسيار مهم مي باشند.

زلزله اي كه خسارتي در حدود 200 ميليارد دلار در پي داشته (26 تريليون ين) بسيار جدي بوده و مي توانست كشور ژاپن را در شرايطي قرار دهد كه ديگر نتواند پذيراي سرمايه گذاريهاي خارجي باشد و باعث مشكل سرمايه گذاريهاي اين كشور در خارج گردد. اگر اين اتفاق رخ مي داد، بي شك اثرات قابل توجهي بر بازارهاي مالي كشورهاي ديگر هم اعمال مي گرديد. لذا هم اكنون در مطالعات محققين، كنترل خسارات اقتصادي نيز بايد كاملا لحاظ گشته و تنها به كنترل تلفات جاني بسنده نشود.

براستي آيا 26 تريليون ين حجم هنگفتي از سرمايه هاي كشور را شامل نمي شود؟

هم اكنون در حدود 20% از مردم كشور ايران در تهران زندگي مي كنند و اين شهر نه تنها به عنوان قطب اقتصادي كشور، بلكه دربرگيرنده تعداد زيادي از مديران، متخصصان و صاحبنظران رشته هاي مختلف مي باشد. بروز زلزله اي حتي با سطح پائيني از خسارات، مي تواند لطمات جبران ناپذيري بر اقتصاد و مديريت كشور ايفا نمايد. آسيبي كه شايد جبران آن به راحتي ممكن نباشد. بررسي شرايط اقتصادي كشور و همچنين نحوه مديريت آن در صورت بروز زلزله در اين شهر، نياز به بررسي جامع و هماهنگي كامل بين كليه نهادهاي مديريتي كشور دارد.

چرا شريانهاي حياتي براي بروز زلزله مستعد مي باشند؟

مهمترين امكاناتي كه ضروريات زندگي روزمره مردم را تامين مي كنند، همانند انرژي برق، گاز، سيستم هاي آبرساني و جمع آوري فاضلاب، ترافيك، سيبستم هاي ارتباطي و … را «شريانهاي حياتي» مي گويند. با وجودي كه اين موارد پس از بروز زلزله براي حفظ جان مردم فوق العاده مهم اند، اما در اثر خسارات ناشي از زلزله به آساني دچار خرابي و ناكارآمدي مي شوند و توان عملكرد مناسب را نخواهند داشت. براي مثال نيروي برق را در نظر مي گيريم: برق رساني شامل مراحل مختلف و متعددي نظير توليد، انتقال، تغيير فشار، توزيع و … مي باشد كه تمامي اين مراحل بايد انجام شود تا برق به دست مشتركين برسد. در صورتي كه حتي اگر يكي از مراحل آسيب ببيند، سرويس دهي براي كل سيستم ناممكن مي گردد.

فرض كنيد، “ n " شماره تاسيساتي باشد كه به صورت سري به يكديگر متصل مي باشند و احتمال بروز اشكال در آنها “ p " مي باشد، در نتيجه درجه ايمني كلي قابل محاسبه است. اين رقم براي هر يك از تاسيسات “ (1-p) “ مي باشد. تمامي تاسيسات بايد سالم باقي بمانند تا ايمني كل سيستم فراهم گردد، در نتيجه درجه ايمني كلي از ضرب مقادير ايمني هر يك از تاسيسات سيستم به دست مي آيد (1-p)ⁿ .

هنگامي كه تعداد تاسيسات اندك است، درجه ايمني كلي چندان افت نمي كند، اما هنگامي كه تعداد آنها به حدود عدد 100 يا 1000 افزايش مي يابد درجه ايمني كل سيستم كاهش يافته و به راحتي خرابي و ناكارآمدي در سيستم پديد مي آيد.

براي مثال شبكه لوله هاي آبرساني شهري را در نظر بگيريد كه در زيرزمين قرار دارند. معمولاً لوله هاي آب در محل اتصالات دچار شكستگي مي شوند. از آنجايي كه به طور ميانگين به ازاء هر 4 متر طول لوله يك اتصال وجود دارد؛ در نتيجه به ازاء يك كيلومتر طول لوله در حدود 250 اتصال وجود خواهد داشت. فرض كنيد كه تنها يك درصد از اتصالات در طول زلزله دچار شكستگي شوند. (كه البته اين مقياس از آسيب يعني 100/1=01/0 براي يك ساختمان عدد خيلي ناچيزي است.) در نتيجه ضريب اطمينان هر اتصال برابر خواهد شد با 99/0=(01/0-1) و ضريب اطمينان كل سيستم با حدود 250 اتصال برابر مي شود با ²⁵⁰(01/0-1)-1

مشاهده مي شود كه حتي زلزله اي كه درجه بالايي ندارد و خسارت جدي نيز به ساختمان وارد نمي آورد و در اثر آن حتي در ديوارها ترك هم ايجاد نمي گردد، باعث بروز ناكارآمدي در شريانهاي حياتي مي گردد. مانند اختلال در توزيع برق، توقف در آبرساني شهري، عدم سرويس دهي راه آهن و مشكلاتي از اين دست. همچنان كه در قسمتهاي قبل بيان شد دليل اين امر همان گستردگي طول شبكه شريانهاي حياتي مي باشد. هرگونه خسارتي كه به يكي از بخشهاي ضعيف اين شبكه وارد آيد بر تمامي مجموعه اثر مي گذارد و باعث ناكارآمدي كل سيستم مي گردد.

بنابراين مي توان فهميد كه بروز مشكلات جدي در شبكه توزيع برق (حتي اگر فقط در حد 1 يا 2 ساعت پس از زلزله باشد) پس از بروز يك زلزله امري حتمي و مشكل ساز است. در واقع حتي زلزله هاي كوچك هم باعث وارد آمدن خساراتي به روند توليد برق مي‌شوند.

بعد از يك زلزله بزرگ، حتي اگر امكانات و وسايل مخابراتي به سختي آسيب نبينند، باز هم امكان برقراري ارتباط تلفني با مناطق زلزله زده نخواهد بود، زيرا ترافيك شديدي از تلفنهاي افرادي كه مي خواهند از وضعيت بستگان و آشنايانشان در مناطق زلزله زده اطلاع يابند، ايجاد مي شود.

كمانش در خطوط راه آهن به علت نشست خاكريز

عموماً زلزله باعث مي شود كه خطوط دچار خم شدگي شوند؛ كه اين قبيل خم شدگي ها به قطارها اجازه عبور نمي دهند. در مورد تصوير اين حالت بايد گفت كه خاكريز (كه از خاكريزي يك گودال در اطراف پايه بوده است.) نشست كرده و سنگ شكسته ها، ديگر مهاري‌ها را تحمل ننموده و باعث كاهش مقاومت جانبي شده اند.

اين احتمال هست كه تنش فشاري در طول ريلهاي طويل (در حدود 2 كيلومتر) زياد شده و ريلها شروع به خم شدن و يا كمانش نموده اند. (كه اين امر بيشتر در تابستان ها اتفاق مي افتد.)

(زلزله مياگي- كن- اكي، ژاپن، 1978)

در اكثر مواقع تهيه و توليد نيروي برق در اثر بروز زلزله براي مدت زماني متوقف مي گردد. هر چند كه نسبت به ساير شريانهاي حياتي مانند گاز و يا آبرساني شهري، انرژي برق سريعتر قابليت برگشت به حالات نخستين را دارد. يكي از دلايل وارد آمدن آسيب ديدگي به روند توليد نيروي برق خرابي و شكستگي مقره هاي چيني مي باشد. مقره ها ترد و شكننده بوده و از رس پخته درست مي شوند و يكي از ضعيفترين مصالح در برابر زلزله ها محسوب مي شوند.

(زلزله مياگي- كن- اكي، ژاپن، 1978)

مطالعات انجام شده در رابطه با پست KV340 بم، نشان مي دهد كه در پستهاي برق سازه هايي كه داراي قسمت فوقاني سنگين هستند، بيشتر دچار آسيب مي شوند. همچنين مهار نمودن ترانسفورماتورهاي عظيم در محل ريل جابجايي از اهميت به سزايي برخوردار است.

آسيب پذيري لرزه اي پستهاي انتقال نيرو

پست KV240 شهر بم در اثر زلزله 5 ديماه 1382 به شدت آسيب ديد و اين مسئله در عمليات برق رساني بعد از زلزله به اين شهر مشكلات جدي ايجاد كرد. زلزله هاي گذشته آسيب پذيري تجهيزات پست ها را در مقابل زلزله نشان داده است و بروز مجدد خسارات در تجهيزات اين پست لزوم اتخاذ تدابير پيشگيرانه در مقابل زلزله را گوشزد مي نمايد.

طي تحقيقات انجام شده توسط مركز تحقيقات وزارت نيرو (متن) عمده علل آسيب ديدگي اين پست بررسي شده كه در اين خصوص موارد ذيل حائز اهميت مي باشد:

تاكنون رويكرد اصلي در طراحي پستهاي انتقال برق معطوف به حفظ سازه ها بجاي رويكرد معطوف به حفاظت از تجهيزات بوده است كه اين امر مهمترين عامل آسيب پذيري تجهيزات پست ها مي باشد.

افزايش ارتفاع تجهيزات (به دليل افزايش ولتاژ) تمركز جرم در قسمت هاي فوقاني، تردشكني مقره هاي اتكايي (موضوع تصوير قبل)، اندركنش تجهيزات مجاور به واسطه كابلهاي متصله از مواردي هستند كه آسيب پذيري تجهيزات را افزايش مي دهد.

فرايندهاي طراحي مناسب:

1-    انتخاب تجهيزات مناسب (مثلا عدم استفاده از تجهيزات با قسمت فوقاني سنگين)

2-    مهار تجهيزات (مثلا مهار ترانسفورماتورهاي عظيم در ريل هاي خود)

3-    استفاده از ادوات جاذب انرژي

4-    توجه به افزايش پديده ارتعاش مجموعه سازه- تجهيزات (ايزولاسيون پايه)

ايجاد شكستگي در خط لوله مدفون در اثر نشست خاكريز

فونداسيون پلها معمولاً خيلي محكم هستند به طوري كه حتي در طول زلزله ها هم نشست نمي كنند. اما خاكريز مجاور پايه پلها به راحتي دچار نشست مي شود و دليل آن مشكل بودن متراكم كردن محل اتصال مي باشد. اين نشست معمولاً باعث قطع سيم تلفنها مي گردد كه دليل آن برآمدگي موجود در محل اتصال بين خاكريز و پايه مي باشد. برآمدگي تصوير روبرو اين شكل را نشان مي دهد.

(زلزله مياگي- كن- اكي، ژاپن، 1978)

تحقیق درباره ميكرو ويو  (Micro waves)و اثرات آن بر ارگانيسم بدن

امواج الكترومغناطيسي:

امواج الكترومغناطيسي اساساً نوسانهاي متوالي الكترومغناطيسي هستند كه از تغييرات ميدان الكتريكي يا ميدان مغناطيسي بوجود مي آيند. اين امواج براي انتشار به محيط مادي نياز ندارند و در خلاء نيز منتشر مي‎شوند.

اين امواج بر اساس طول موج و فركانس طبقه بندي مي‎شوند.

ميكرو ويو قسمتي از طيف امواج الكترومغناطيسي كه داراي فركانس 0/03-300GHz و طول موج بين 1 الي 1000 ميلي متر مي‎باشد.

اشعه ميكروويو در برخورد با جسم به 3 حالت تأثير مي گذارد:

1- جذب مي‎شوند.                2- عبور مي‌كنند.                   3- انعكاس مي يابند.

موادي كه قطبي هستند در نتيجه تابش ميكروويو دو قطبي هاي الكتريكي تشكيل شده، قادر به جذب امواج ميكروويو مي‎شود (در آب انرژي جذب شده به حرارت تبديل مي‎شود)

مواد غيرمغناطيسي كه مقاومت الكتريكي كم دارند انرژي تابش را منعكس مي‌كنند و اجازه نمي دهند كه امواج عبور كنند (اكثر فلزات و يا آلياژهاي فلز)

موادي كه مقاومت الكتريكي بالا دارند نسبت به ميكروويو شفاف هستند (مواد سراميكي و بعضي پلاستيك ها)

-         كاربردهاي ميكروويو

مهمترين كاربرد ميكروويو، كه طول موج از چند ميلي متر تا حدود يك متر دارد ارسال امواج راديويي هدايت شده مي‎باشد. از اين امواج در ارتباطات دور راداري و تلويزيون و ارتباطات خارج از جو استفاده مي‎شود. اين امواج در لوله هاي الكترونيكي مخصوص با استفاده از اندركش بين يك باند الكتريكي و يك موج الكترومغناطيسي ساطع شده از مولد توليد مي‎شود.

يكي ديگر از كاربردها، در عمليات حرارتي و ذوب فلزات و آلياژها از سيستم القاء حرارت توسط امواج ميكروويو استفاده مي‎شود. اين دستگاه شامل يك يا چند سيم پيچ به اندازه مناسب است كه در آن جريان متناوب با فركانس معين جريان مي يابد و فلزي كه بايد حرارت ببيند در داخل اين سيم پيچ ها قرار مي گيرد، گرمايي كه در اين حالت ايجاد مي‎شود ناشي از اثر ژول است كه در نتيجه وجود جريان هاي گردابي شديد (كه جريان فوكو خوانده مي‎شود) به ميدان مغناطيسي القاء مي‎شود.

تأثيرات امواج ميكروويو بر روي ارگانيسم بدن موجود زنده:

تأثير اين امواج بر بدن در كل منفي است و در كارخانجاتي كه با اين امواج سروكار دارند، كارگران بايد تحت مراقبت هاي خاص باشند. مسئوليت كنترل خطرات ناشي از امواج الكترومغناطيسي به عهده اداره بهداشت USL(Unita Sanitarie Lacali) مي‎باشد. امواج ميكروويو داراي اثرات منفي تر از مادون قرمز مي باشند.

در هر ارگانيسم زنده مكانيزم طوري است كه در مقابل انرژي حرارتي ورودي سيستم تنظيم كننده وارد عمل مي شود، حال اگر اين حرارت بيش از حد توان باشد سبب ايجاد ضايعات و يا زخم و حتي مرگ ارگانيسم را دارد كه اشعه ميكروويو داراي چنين گرمايي است.

عدسي چشم و بيضه ها بيش از هر عضوي در مقابل گرماي شديد آسيب پذير هستند.

علاوه بر اثرات حرارتي، اثرات غيرحرارتي نيز ممكن است به وجود بيايد كه به پديده پيچيده فيزيكي شيميايي بستگي دارد كه اثرات و مشخصات آن هنوز به صورت تجربي مورد بررسي قرار نگرفته است.

براساس اطلاعاتي كه تاكنون به دست آمده است تعداد ضايعاتي كه بر اثر تابش زياده از حد ميكروويو به وجود مي‎آيد عبارتند از:

-         آسيب ديدن عدسي چشم

-         آسيب ديدن غده تناسلي در مرد (ايجاد اختلال در اسپرماتوزئيدها و نامتعادل شدن هورمون ها)

-         ازدياد لنفوسيت ها در خون

-         ظهور اختلالات نوروتيك

حال براي كاهش اين اثرات مخرب بايد به طريق زير عمل كرد:

اگر يك موج الكترومغناطيسي به فصل مشترك بين دو محيط مادي كه مشخصات الكترومغناطيسي متفاوتي دارند برخورد نمايد، بخشي از انرژي اين موج منعكس شده و قسمت ديگر آن وارد جسم دوم مي‎شود. حال اگر جسم دوم قابليت جذب انرژي را داشته باشد، موج قسمتي از انرژي خود را به آن داده و به تدريج تحليل مي رود. انرژي انتقالي بصورت مقابل كاهش مي يابد.  

كه S₀ عبارت است از شدت انرژي موج تابش (z=0).  عمق نفوذ مي‎باشد و برابر است با فصل مشترك تا محلي كه ميدان الكترومغناطيسي به حدود 37 درصد و مقدار انرژي به حد كمتر از 14 درصد، كه در مقايسه با مقادير آن‌ها در هنگام برخورد كاهش يافته است.

عمق نفوذ اشعه طبق رابطه پيچيده با فركانس موج نسبت عكس دارد و در بافت بيولوژيكي كه آب و الكتروليت‌ها و مولكول‌هاي گوناگون هستند. عمق نفوذ اشعه با توجه به مقدار آبي كه در خود بافت وجود دارد اندكي متفاوت است به طور كلي، براي انرژي يكسان براي موج تابش، هر چه فركانس كمتر باشد، يعني طول موج آن بزرگتر است و عمق نفوذ بيشتر خواهد بود.

در كل ميكرويوهاي كه مصارف خانگي براي پخت دارند مقدار ميانگين چگالي توانشان در فاصله 5 سانتي‌متري سطح خارجي دستگاه نبايستي از 50 بيشتر باشد. البته در رستوران‌ها و ديگر اماكن غذاخوري عمومي، با توجه به مقدار تابش زياد، كارگران آن‌ها را مي‌توان در گروه كارگران اشعه ديده دسته‌بندي كرد.

اجاق‌ها با امواج ميكرويو                                          Micro Wave Oven

بيش از 90 درصد مردم در ايالت متحده براي پخت و پز از ماكرويو استفاده مي‌كنند زيرا بي‌زحمت‌تر و پرانرژي‌تر از اجاق‌هاي متداول مي‌باشد و داراي سرعت بالايي نيز مي‌باشد.

پرتوهاي سازنده اجاق ميكرويو را پرتوهاي اُون گويند.

در ميكرويوهاي تنوري، ماكرويو ايجاد بمباران مغناطيسي بر روي غذا مي‌نمايد كه باعث چرخش قطبين مولكول‌ها با همان فركانس به تعداد ميليونها بار در ثانيه مي‌شوند. در اين اجاق‌ها، اشعه ميكرويو با طول موج‌هاي كوتاهي ايجاد مي‌گردد كه در حدود 2.45 GHz يا (MHz) 2450 مي‌باشد. اين پرتوها فعل و انفعالاتي بر روي مولكول ايجاد مي‌كنند.

امواج ميكرويوي كه از خورشيد مي‌آيند براساس جريان مستقيم هستند. اين امواج ايجاد گرماي اصطكاك نمي‌كنند. در حالي كه فرهاي ميكروويو براساس جريان متناوب هستند و باعث ايجاد گرما بر اثر اصطكاك مي‌شوند.

بطوري كه اتم، مولكول‌ها و سلول‌هايي كه با پرتو شديد آن برخورد نمايند بصورت پشت‌سر هم (100-1 ميليارد بار در ثانيه) تغيير قطبيت مي‌دهند.

حدوداً 5 ميلي‌وات اشعه از هر سانتي‌متر مربع سطح ماكروويو تنوري تا 2 اينچ آن ساطع مي‌شود. براي مثال شخصي كه در 50 سانتي‌متري يك ماكروويو ايستاده       اشعه را نسبت به شخصي كه در 5 سانتي‌متري ايستاده دريافت مي‌كند.

مايكرو چگونه غذا را گرم مي‌كند

ميكرويو بوسيله يك ماگنترون توليد مي‌شود كه در زمان جنگ جهاني دوم و همزمان با توسعه فن‌آوري رادار اختراع شد. ماگنترون استوانه‌اي توخالي است كه ميدان مغناطيسي نعلي شكل قرار دارد. در مركز استوانه‌ ميله‌اي كاتدي قرار دارد و ديواره استوانه هم به عنوان آند عمل مي‌كند. وقتي استوانه گرم مي‌شود، كاتد الكترون گسيل مي‌كند كه آنها هم به سوي ديواره استوانه حركت مي‌كنند. نيروي حاصل از ميدان مغناطيسي نيز سبب مي‌شود تا الكترونها در مسيري دايره‌اي بچرخند. اين حركت ذرات باردار با بسامد 45/2 گيگاهرتز (⁹ 10*45/2 هرتز) ميكروموجي مناسب پخت توليد مي‌كنند. يك هدايت كننده موج ميكروموج‌ها را به سوي محفظه پخت هدايت مي‌كند و پره‌هاي يك بادبزن هم سبب پخش ميكروموج‌ها به تمام قسمت‌هاي اجاق مي‌شود.

عمل پخت در اجاق ميكرو موج ناشي از برهم كنش مولفه ميدان الكتريكي تابش با مولكول‌هاي قطبي- عمدتاً آب- موجود در غذاست. تمام مولكولهاي در دماي اتاق مي‌چرخند اگر بسامد تابش و بسامد حاصل از چرخش مولكولي مساوي باشد. انرژي مي‌تواند از ميكروموج به مولكول قطبي منتقل شود و در نتيجه، مولكول مي‌تواند سريعتر بچرخد. بسامد 45/2 گيگاهرتز براي افزايش انرژي چرخشي مولكول‌هاي آب بسيار مناسب است. اصطكاك ناشي از چرخش سريع مولكول‌هاي آب سرانجام سبب گرم شدن مولكولهاي غذايي احاطه كننده مولكول‌هاي آب مي‌شود.

دليل گرم شدن غذاها: تابش به وسيله مولكول‌هاي غيرقطبي جذب نمي‌شود، بنابراين مي‌تواند همزمان به قسمت‌هاي مختلف غذا برسد (ميكروموجها، بسته به مقدار آب موجود در غذا مي‌توانند تا عمق چند سانتي‌متر در غذا نفوذ كنند).

برهم كنش ميان مؤلفه ميدان الكتريكي ميكروموج و يك مولكول دوقطبي

الف) انتهاي منحني در پي جهت انتشار موج (ناحيه مثبت) مي‌آيد و ساعتگرد مي‌چرخد.

ب) اگر پس از چرخش مولكول به وضعيت جديد، تابش نيز به دوره بعد حركت كرد، انتهاي مثبت دوقطبي به سمت ناحيه منفي موج، حركت خواهد كرد در حالي كه انتهاي منفي به سوي بالا فشار داده خواهد شد. بنابراين مولكول سريعتر خواهد چرخيد. چنين برهم‌كنشي با مولكول‌هاي غيرقطبي نمي‌تواند رخ دهد.

تأثير اجاق‌هاي ميكرو و بر روي انسان و غذاي پخته شده

آنچه مسلم است. ماكرويو مي‌تواند بافت‌هاي بدن را همانطور كه بر روي غذا اثر مي‌گذارد- بسوزاند.

از اين رو توصيه شده است كه در مدت زماني كه ماكرويو در حال پختن غذا مي‌باشد فاصله طبق آنچه گفته شد از آن رعايت گردد.

اما تأثير ماكرويو بر روي غذاهايي كه درون آن پخته مي‌شود طبق تحقيقات مختلف هنوز به طور كامل شناخته شده نيست.

در زير به بررسي چند مورد از اين تحقيقات و نتايج آن‌ها مي‌پردازيم.

1- تحقيقات هيستولوژي بر روي نوعي گل‌كلم و هويج نشان داد كه ساختار مولكولي و خواص غذايي آنها تغيير يافته و فاسد مي‌شود و واژگوني قطبي صورت مي‌گيرد. در اين دو ديواره سلول تخريب شده كه در مقايسه با پخت معمولي كه ديواره دست نخورده باقي مي‌ماند يك اثر كاملاً مخرب است. تحريك واژگوني قطبي سبب مي‌شود كه سلول ماده مغذي تخريب شود. مسئله ديگر ايجاد راديكال‌هاي آزاد مي‌باشد. اين راديكال‌ها گرايش قوي دارند و سبب واكنش مي‌شوند آنها مي‌توانند با آنزيم‌ها واكنش دهند و بدين سبب مي‌توانند مراحل بيولوژي را تخريب كنند.

در سال 1973، 2 دانشمند آمريكائي به نام‌هاي P. Czerski و w.m. Leach ثابت نمودند كه ماكرويو باعث ايجاد سرطان در حيوانات مي‌شود. (2)

يك گروه از دانشمندان در دانشگاه stanford و پزشكان كاليفرنيا، كشف كردند كه شير در دماي بالا (98⁰c تا 72⁰c) فعاليت عوامل ضد باكتري گندزدا كاهش مي‌يابد و در دماي بالا E. Coli, (98⁰c) شروع به رشد كردن مي‌نمايد. به اين پرتوهاي ماكرويو با افزايش به شدت زياد دما ضررهاي مهمي به سيستم انيولوژي پروتئين‌هاي شير وارد مي‌كند و گرماي آن بطور يقين براي شير مناسب نيست (3)

- در مطالعاتي ديگر در يك درمانگاه سوئيس Dr. Hans Ulrich Hetter,. از دانشمنداني بوده كه بر روي غذاهاي پخته شده در ميكروويو كار كرده است. Dr. Hetter كه متخصص در كارخانجات غذايي سوئيس مي‌باشد و دريافت كننده اسكال جهاني نيز هست، در سال‌هاي اخير استاد و پروفسور Lausanne university است. مقاله تبليغاتي در مورد مواد غذايي ميكروويو در سال 1991 چاپ كرد‌ه‌اند. در يك فصل از اين نشريه در مورد اثرات سرطاني اين غذاها در خون بحث شده است.

دكتر Hetter اولين دانشمندي بود كه در مورد تأثير پرتوميكرويو بر روي مواد مغذي غذا و تغييرات فيزيولوژي خون بدن انسان مطالعه كرده است. مطالعات او نشان داد كه نيروهاي فاسد‌كننده‌اي بر روي غذا توليد مي‌شود و اين تغييرات ايجاد اختلال‌هايي در سيستم بدن مي‌كنند.

در سال 1991 در طي يك دعوي كه به دادگاه ارائه شده بود مبني بر اينكه تزريق خون در يك بيمارستاني سبب گرفتگي قسمت عضله پا و ايجاد اختلالات فيزيولوژي در خون بيمار شده بود. تحقيقات مشخص كرد كه پرستار براي گرم كردن خون قبل از تزريق، از ميكروويو اسفتاده كرده است. اين اتفاق آشكار ساخت كه گرم كردن خون با اين روش سبب اثرات جبران ناپذيري بر روي آن مي‌شود.

از آنجائيكه بدن داراي يك شرايط طبيعي و نرمال شيميايي است. هر نيرويي كه اين حالت طبيعي را بر هم بريزد بر روي فيزيولوژي اثرات مخربي خواهد داشت.

- تحقيقات در مؤسسه تكنولوژي و مؤسسه دانشگاهي Biochemstry

در يك تحقيق، اثر غذاهاي ذيل را بروي چندين داوطلب بررسي نمودند (در حالتي كه معده آنها خالي بود)

1)     شيري كه به روش معمولي گرم مي‌شود.

2)     شيري كه پاستوريزه است

3)     شيري كه در مايكروويو داغ مي‌شود.

4)     سبزي كه به روش معمولي پخته مي‌شود.

5)     سبزي كه منجمد است و از ميكروويو براي يخ‌زدايي آن استفاده مي‌شود.

6)     سبزي كه در ميكروويو پخته مي‌شود.

خون اين داوطلبان در 3 مرحله: قبل از خوردن اين موارد، بلافاصله بعد از خوردن، با مدتي فاصله از خوردن غذاها، بطور جداگانه، مورد نمونه‌برداري قرار گرفت. آنهايي كه غذاهاي پخته شده در ماكرويو را خورده بودند بعد از مدتي تغييراتي مهم در نمونه خونشان يافته شد.

اين تغييرات شامل كاهش ميزان هموگلوبين و كلسترول به خصوص LDL, HDL و كاهش لنفوسيت‌ها بود. كه خود نشانه‌اي بر خطر بوده است.

به علاوه، باكتري‌هاي شب‌تاب (ساطع كننده نور) نيز در خون آنها فعال شده بود.

در كل مشخص گرديد كه در نمونه خون اين افراد مواد ناشناخته‌اي وجود دارد كه سيستم بدني بعضي انسانها به اين موارد حساسيت نشان مي‌دهند اما حضور اين مواد ناشناخته و در كل آنچه در خون افراد دستخوش تغيير قرار گرفته است در اكثريت موارد داراي اثرات مخرب قابل چشم‌پوشي مي‌باشد.

- نقش غذاهاي پخته شده در ميكروويو در ايجاد سرطان

دكتر Dr. lita، در مقاله‌اي در مورد تأثيرات مايكرويو برروي غذا مطالبي بيان نمود. در نشريه‌اي كه در مارس و سپتامبر 1991 به نام نشريه Ear thletter، او توضيح داد كه پرتوهاي الكترومغناطيسي ساطع شده از دستگاه بر روي غذا مواد غذايي را به مواد سمي خطرناك و سرطان‌زا‌ تبديل مي‌نمايد.

در طي يك تحقيقاتي نيز روسي‌ها ماده مولد سرطان، ناشي از اين غذاها را آزمايش كردند اين سبب بوجود آمدن ماده به نام Nitrosodien thanol amines در معده مي‌شود كه گفته مي‌شود سرطان‌زا مي‌باشد.

در صورتي كه ريشه گياهان (آنهايي كه ريشه‌خوراكي دارند) تحت تأثير اين امواج قرار گيرند، ايجاد راديكال‌هاي آزاد سرطاني مي‌نمايد.

2- ترجيحاً بايد براي پخت موادي كه داراي آب زياد هستند از ماكرويو استفاده نكرد (مثل چاي يا جوشاندن آب).

3- در حين پختن غذا، غذا با قطعات كوچكتر در فر پخته شود.

4- از اين روش براي پختن غذاهاي كودكان و گرم كردن شير استفاده نكرد.

6- در هنگام روشن بودن دستگاه فاصله مناسب را از آن رعايت نمود.

- مواد قابل استفاده در ميكروويو

همانطور كه گفته شد موادي كه قدرت عبور دادن اين امواج را دارند براي براي استفاده در آن مناسب هستند از جمله مواد پلاستيكي و مواد پيركس.

البته قابل ذكر است كه مواد پلاستيكي كه در برابر گرما زياد مقاوم نيستند نبايد استفاده نمود.

استفاده كردن از ظروف فلزي يا فويل‌هاي آلومينيومي در داخل ميكرويو بسيار خطرناك مي‌باشد زيرا اين مواد اشعه را منعكس كرده و باعث ايجاد جرقه و آتش‌سوزي مي‌شوند.

محدوديت‌هاي ميكرويو:

1-    ضعيف بودن تكنولوژي اندازه‌گيري درجه حرارت

2-    نامشخص بودن نقطه پايان پخت به علت عدم امكان نمونه‌گيري در حين فرآيند

3-    عدم امكان سرخ كردن غذا (به علت نفوذ امواج در عمق ماده غذايي)

4-    امكان غيرفعال نشدن ميكروارگانيسم‌هاي بيماري‌زا در بعضي فرآورده‌ها

5-  عدم انجام واكنش‌هاي شيميايي كند و مطلوب در كاربرد ميكرويو چون زمان پخت كوتاه است. تغييرات شيميايي كه در برخي غذاها اهميت دارد رخ نمي‌دهد.

نظر FDA در مورد ميكرويو اُون:

سازمان غذا و دارو (FDA) كه وظيفه نظارت بر روي غذاها و داروهاي ارائه شده به جامعه را از نظر حفظ سلامتي دارد، معتقد است كه ماكرويوهايي كه بعد از اكتبر 1971 وارد بازار شدند داراي اشعه‌هايي با استاندارد بالاتر مي‌باشد و از نظر FDA متناقض با اجاق سنتي نيستند و داراي حرارت كافي براي كشتن ميكروب‌ها مي‌باشند و اگر از روي راهنماي پخت آنها غذا پخته شود. هيچگونه مشكلي ايجاد نمي‌نمايد FDA همچنين با استناد به تحقيقات مختلف مزاياي زير را براي غذاهاي پخته شده در ميكروويو بيان مي‌كند.

1-    حفظ ويتامين C بيشتر از روش‌هاي ديگر

2-  حفظ پروتئين بيشتر از روش سنتي، بخصوص پروتئين‌هاي گياهي مثل سويا، به دليل اكسيداسيون كم (طبق تحقيقات Borcher).

3-    كاهش چربي خام و كلسترول كه از نظر تغذيه‌اي حائز اهميت است.

4-    در خشك كردن با ميكروويو كربوهيدرات‌ها بيشتر حفظ مي‌شوند.

طبق تحقيقات مشخص شده است كه پختن بعضي مواد غذايي به هر روشي، مقداري از مواد مغذي آنها به خصوص ويتامين‌هاي گروه B را مي‌كاهد. حال در پخت به روش ميكرويو كاهش ويتامين‌هاي B مقداري بيشتر از روش سنتي است. اما اين مقدار در اكثر موارد قابل چشم‌پوشي است. آنچه طي تحقيقات مهم تلقي شده اين است كه در استفاده از ماكرويو اون دقت لازم به عمل آيد. 1- بطوريكه زمان پخت از روي بروشورها كاملاً‌ درست تنظيم گردد.

5- غيرقابل استفاده براي اشخاصي كه داراي pace makers (دستگاه تنظيم كننده ضربان قلب) هستند. (بيماراني كه تحت هر شرايطي در ارتباط با ميكروويوها يا امواج راديويي مي‌باشند بايد با پزشك خود مشورت كنند. زيرا براي آنها استفاده از اجاق‌‌هاي ميكروويو بسيار خطرناك است. براي اينكه شيوه كار دستگاه تنظيم كننده الكتريكي است و برخورد با هر اشعه‌اي كه منشأ الكتريكي دارد مي‌تواند ايجاد اختلال در كار دستگاه تنظيم كننده شود و اطلاعات اشتباه به مولكول‌هاي قلب بفرستند).

سخن آخر

تحقيقات نشان داده است كه هنوز به طور قطعي نمي‌توان در مورد  كاملاً بي‌ضرر بودن يا مضر بودن اين دستگاه و غذاهاي طبخ شده درون آن نظر قطعي داد و بيان اين مطلب نيازمند تحقيقات بيشتر است و از آنجائيكه نتايج بر روي حيوانات را نمي‌توان به يقين بر روي انسان‌ها شبيه‌سازي كرد، نيازمند تحقيقات بيشتر براي نتيجه‌گيري صحيح‌تر هستيم.

آنچه مسلم است اين است كه استفاده صحيح از دستگاه طبق راهنمايي‌هاي كارخانه سازنده كمك بسيار زيادي در بي‌خطر شدن آن براي انسان را دارد.

References

1-    SCHRUMPF, E/CHARLEY,H, (1975): TEXTURE of BROCCOLI And CARROTS CookEe BY MICROWAVE SCIENCE, 40: 1025-29.

2-    CZERSKI, P. ETAL. (1974): INFLUENCE of MICROWAVE RADIATION ON THE HAEMATOPOETIC SYSTEMATIC EFFECTS AND HEALTHAZARDS of MICROWAVE RADIATION- POLISH MEDICAL PuBLISHERS, WARSCHAU.

3-    QUAN, R. ETAL. (1992): EFFECTS of MICROWAVE RADIATION ON ANTI-IN EFFECTIVE FACTORS IN HUMAN MILK- PEDIARICS.89 (4): 667-69.

1- A:\ shold you be concerned about cooking your food using a microwave oven. htm          2005

2- A:\ Microwave oven Radiation Hazards & Standards. htm          2005

3- A:\ ARE Microwave Ovens A Source of Danger. htm        2005

4- A:\ WWW Mikrowellenterror- Tageting the Human with Directed Energy Weapons. htm          2005

5- A:\ 14374- Microwave oven interior Refelective Materials [california] HTML Document

6- A:\ Radiation ovens the proven Dangers of Microwaves

7- A:\ Hidden Hazard of microwave Cooking. htm

8- A:\ How Dangerous Are the Microwaves used In microwave ovens. htm

9- A:\ Microwave Ovens- safe. htm

10- A:\ Microwave ovens. htm

11- A:\ OSH Answers Microwave Ovens ond their Hazards. htm

این پروژه گزارش کارآموزی رشته شیمی کاربردی- درشركت داروسازي حكيم می باشد- با موضوع کنترل فیزیکی و

شیمیایی دارو-فایل بصورت ورد-درصد وبیست  صفحه- قیمت چهار هزار تومان

چكيده

بشر از ديرباز براي مقابله با معضل درد بدنبال يك درمان و وسيله تسكين خاطر بوده است . در طي قرون و اعصار شيوه هاي مختلف درماني كه برخي از آنها با سحر و جادو و خرافه همراه بوده اند دست به دست يكديگر دادند تا بلكه گره از پاي معضل درد باز كنند ولي اين مهم جزء با سلاح علم و دانش و شناخت حل نگرديد .

با مرور زمان و با گسترش علم و فن و تجهيز وسايل جديد تكنولوژي پيشرفته ،‌انسان به طب نوين و دركنار آن به مقوله ((دارو)) به شكل نوين توجه بيشتري نشان داد . پيشرفتهاي جديد جامعه كنوني ما را قادر ساخته است كه تا حد بالايي توانايي مقابله با درد و آسيبهاي قابل جبران را با توجه به نوع و محل ضايعه و امكانات موجود داشته باشيم .

موجود زنده اي چون انسان ،‌تركيب پيچيده اي از انواع ارگانيسم ها و مكانيسم هاي حياتي عالي است و در واقع بنا به تعبيري شاهكار خلقت است .هر گونه عدم توازن و عدم تعادلي مي تواند منجر به بروز بيماري و اختلال در سيستمهاي بدني و كارآئي كلي انسان گردد ، بنابراين نحوه بكاربردن دارو، ميزان دقيق مصرف تعداد دفعاتي كه مي بايستي مصرف گردد و اينگونه امور معمولاً توسط اولياي امور (پزشكان و مسئولان امور دارويي) در اختيار مصرف كننده قرار مي گيرد ، به غير از آن مسئله مهم ديگر نحوه ساخت و كيفيت دارو مي باشد كه مربوط به امور داروسازي و كارخانجات توليد مواد دارويي مي شود .

بطور كلي هر دارويي به غير از ماده موثر به يك سري مواد جانبي و كمكي احتياج دارد كه اين مواد جانبي براي كمك به پرس كردن قرص ها ، زمان باز شدن قرص و كپسول در محيط داخلي بدن ، كمك به افزايش مقاومت قرص در برابر ضربه يا پايداري دارو و حتي براي كمك به افزايش اثرات درماني دارو به ان افزورده مي شوند .

بعنوان مثال در يك قرص موادي براي چسباندن ذرات ،چرب و روان كردن قرص ، اسانس ، روكش ، رنگ مجاز خواراكي ماده باز كننده و .... به كار مي رود .

قبل از ساختن يك دارو ، معمولاً بر حسب دستور كار مواد اوليه لازم سفارش داده مي شود . سپس آزمايشاتي بر روي نمونه رسيده انجام داده مي شود تا مرغوبيت و استاندارد بودن مواد توسط متخصصين تاييد شود انجام اين آزمايشها توسط آزمايشگاههاي كنترل كيفي صورت مي گيرد هدف نگارنده از نگارش اين سطور صرفاً ارائه يك گزارش و رفع تكليف نيست بلكه اشنا ساختن ديگران با مجموعه فرآيندهايي است كه بطور كلي ديد خواننده را از يك نظر سطحي به نظر كارشناسي تغيير دهد .

برای اطمینان شما عزیزان فایل پی دی اف این گزارش کارآموزی را فقط برای مشاهده در زیر قرار داده شده است . در صورت مشاهده و رضایت فایل ورد این گزارش را از لینک خرید و به قیمت چهار هزار تومان دریافت نمائید .فایل پی دی اف:

در صورت مشاهده و رضایت فایل ورد این گزارش را بصورت ورد و با قیمت بسیار مناسب چهار هزار تومان از لینک زیر دریافت نمائید . بعد از خرید حتما دکمه بازگشت به سایت پذیرنده را بزنید تا فایل را دریافت نمائید.

این پروژه گزارش کارآموزی رشته شیمی کاربردی- در شرکت پاکسان می باشد-با موضوع کنترل کیفیت صابون-فایل بصورت ورد-درهفتاد صفحه- قیمت چهار هزار تومان

چكيده:

صابون يك محصول بهداشتي است و براي جلب رضايت مصرف‌كننده بايستي كيفيت اين محصول مورد بررسي قرار گيرد تا در صورت وجود هرگونه مشكل براي رفع آن اقدام شود.

در اين مجموعه، آزمايشاتي كه در آزمايشگاه كنترل كيفيت بر روي محصول صابون انجام مي‌شود شرح داده شده‌است پس از انجام اين آزمايشات محصول موردنظر تأييد و يا رد مي‌شود.

بنابراين ابتدا بايد روش توليد صابون يا به عبارتي واكنش صابوني شدن و نيز مواد اوليه صابون بررسي و سپس به بحث كنترل كيفيت آن پرداخت.

صابوني كه براي انجام آزمايشات به آزمايشگاه كنترل كيفيت، به عنوان نمونه، آورده مي‌شود به دو شكل است:

صابون پخت و صابون بسته‌بندي:

صابون پخت صابوني است كه از تانك‌هاي پخت متفاوتي نمونه‌گيري مي‌شود و رنگ و اسانس هم ندارد در مورد اين صابون پارامترهايي از قبيل قليائيت، درصد نمك، درصد گلسيرين و TFM (كل مواد چرب) اندازه‌گيري مي‌شود. صابون بسته‌بندي هم يك صابون تكميل شده است و فقط پارامتر قليائيت براي اندازه‌گيري مي‌شود.

در آزمايشگاه كنترل كيفيت علاوه بر آزمايشات انجام شدة بر روي صابون محصولات ديگري هم مورد آزمايش قرار مي‌گيرند كه عبارتند از اسيدهاي چرب، چربي‌ها و محصولات صنعتي از قبيل فوم حفاري، تگزاپون صدفي اسيد استئاريك روغن سبزه و غيره.

برای اطمینان شما عزیزان فایل پی دی اف این گزارش کارآموزی را فقط برای مشاهده در زیر قرار داده شده است . در صورت مشاهده و رضایت فایل ورد این گزارش را از لینک خرید و به قیمت چهار هزار تومان دریافت نمائید .فایل پی دی اف:

در صورت مشاهده و رضایت فایل ورد این گزارش را بصورت ورد و با قیمت بسیار مناسب چهار هزار تومان از لینک زیر دریافت نمائید . بعد از خرید حتما دکمه بازگشت به سایت پذیرنده را بزنید تا فایل را دریافت نمائید.