سایت علمی و پژوهشی آسمان - مطالب ارسال شده توسط asemankafinet2

اين مطلب در تاريخ: سه شنبه 26 اسفند 1393 ساعت: 14:39 منتشر شده است
برچسب ها : راه های تشویق دانش اموزان دردرس زبان,

نويسنده:asemankafinet2

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

خلاقيت و نوآوري در سازمان هاي آموزشي

بازديد: 287

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

خلاقيت و نوآوريدر سازمان هاي آموزشي

زندگي پيچيده ي امروزي، هر لحظه در حال نو شدن است و خلاقيت و نوآوري، ضرورت استمرار زندگي فعال است. انسـان براي خـلق نـشاط و پويايي در زندگي، نيازمند نوآوري و ابتكار است، تا انگيزه ي تنوع طلبي خود را ارضا كند و زمينه ي شكوفائي استعدادها و توانايي هاي خويش را فراهم سازد. جامعه ي انساني براي زنده ماندن و گريز از مركز و ايستايي به تحول و نوآوري نياز دارد.

امروزه شعارر «نابودي در انتظار شما است مگر اينكه خلاق و نوآور باشيد.» در پيش روي مديران همه سازمان ها قرار دارد، اما مسؤوليت سازمان هاي آموزشي، به خصوص آموزش و پرورش كه وظيفه تعليم و تربيـت فرزنـدان و آينده سازان جامعه را بر عهده دارند صيغه اي ديگر به خود مي گيرد. از اين رو، سازمان هاي آموزشي از يك سو وظيفه ي فراهم آوردن زمينه ي رشد و پرورش خلاقيت و نوآوري و همچنين استفاده صحيح و جهت دار از استعدادها و توانايي هاي افراد را به عنوان امري مهم به عهده دارند كه اين خود زمينه ساز توسعه فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي ... در جامعه است و از سوي ديگر براي پويايي خود نيازمند پرورش و بهره مندي از خلاقيت و نوآوري در سطوح سازماني خود هستند.

تعاريف و توصيف خلاقيت

صاحبنظران، تعريفهاي متعددي از خلاقيت و نوآوري به عمل آورده اند. در اينجا برخي از تعاريف مهم را بررسي مي كنيم.

استيفن رابينز (1991): خلاقيت را به معناي توانايي تركيب انديشه ها و نظرات در يك روش منحصر به فرد با ايجاد پيوستگي بين آنان بيان مي كند.

او نوآوري را به معناي فرآيند اخذ انديشه ي خـلاق و تبـديل آن به محصول، خدمات و روش هاي جديد عمليات مي داند.

رضائيان (1374): «خلاقيت به كار گيري توانايي هاي ذهني براي ايجاد يك فكر يا مفهوم جديد است. نوآوري به كارگيري انديشه هاي جديد ناشي از خلاقيت است كه مي تواند به صورت يك محصول جديد، خدمت جديد يا راه حل جديد انجام كارها باشد.»

لوتانز (1992): خلاقيت را به وجود آوردن تلفيقي از انديشه ها و رشهيافت هاي افراد و يا گروه ها در يك روش جديد، تعريف كرده است.

البرشت (1987): خلاقيت و نوآوري و وجه تمايز آنان را به اين صورت مطرح كرده است كه خلاقيت يك فعاليت ذهني و عقلاني براي به وجود آوردن انديشه ي جديد و بديع است. نوآوري تبديل خلاقيت انديشه ي نو به عمل و يا نتيجه (سود) است.

شايد به جرأت بتوان گفت كه جامع ترين تعريف خلاقيت توسط گيلفورد، دانشمند آمريكايي، عرضه شده است. او خلاقيت را با تفكر واگرا (دست يافتن به رهيافت هاي جديد براي مسايل) در مقابل تفكر همگرا (دست يافتن به پاسخ) مترادف دانسته است.

افرادي كه تفكر واگرا دارند در فكر و عمل خود با ديگران تفاوت دارند و از عرف و عادت دور مي شوند و روش هاي خلاق و جديد را به كار مي برند. برعكس، كساني كه از اين خصوصيات برخوردار نيستند. تفكر همگرا دارند و در فكر و عمل خود از عرف و عادت پيروي مي كنند. پس، تفكر واگرا يعني دور شدن از يك نقطه ي مشترك كه همان رسم و سنت و عرف اجتماع است و تفكر همگرا يعني نزديك شدن به آن نقطه.

خلاقيت، فعاليتي فكري و در عين حال مبتني بر اطلاعات است. اگر تفكر را عامل يا جريان اصلي خلاقيت بدانيم، اطلاعات نيز ماده اوليه يا اساسي آن محسوب مي شود. نكته حايز اهميت آن است كه انديشه هاي حاصل از خلاقيت (پردازش متفكرانه اطلاعات) بايد به گونه اي پرورش يابند كه در ارتباط با شرايط دنياي واقعي به نوآوري در سازمان بينـجامد. مـسؤوليت اين امر مهم بر عهده ي مديران است، تا در اين راستا اطلاعات لازم و شرايط مناسب براي تفكر را در سازمان يا واحد سازماني خود به وجود آورند، انديشه هاي نو را جذب و بررسي كنند و پرورش دهند تا از طريق نوآوري در سازمان، خدمات مفيدي انجام دهند.

همه بر اين واقعيت آگاهيم كه تا قرن اخير، بسياري بر اين باور بودند كه ابداع و خلاقيت خصوصيت ذاتي است و برخي افراد با اين توانايي متولد مي شوند. چنين پنداشته مي شد كه استعداد و توان هنرمندان بزرگ، خاص خود آنان است.

امروزه ثابت شده است که اين استعداد در نوع بشر به اندازه حافظه عموميت دارد و می توان آن را با کاربرد اصول و فنون معين و ايجاد طرز تفکرهای جديد و ايجاد محيطی مناسب پرورش داد.

رابرت اپستين می گويد: «من پس از بيست سال تحقيق، بررسی و مطالعه روی اين مسأله به اين نتيجـه رسـيده ام که همـه ی انسـانها از قـوه خلاقيت برخوردار هستند و استثنايی وجود ندارد.» پس می توان موهبت خلاقيت را به کار نگرفتن، پزمرده و يا با مبادرت به فعاليتهايی که بيشترين امکان را برای پرورش خلاقيت به وجود می آورد، آن را توسعه داد.

برای رشد استعداد خلاق، سازمان بايد شرايط و جو لازم را فراهم سازد. هر چند، خود فرد نيز در رشد اين استعداد نقش اساسی دارد. بنابراين، هر نوع آموزش خلاقيت در سازمان های آموزشی بايد بر نکات زير تأکيد داشته باشد:

1- در اغلب آموزشهای سنتی، فراگيران فقط در معرض مطالب و مهارتهای ارائه شده از طرف معلم يا مدير قرار گرفته و مطابق برنامه از پيش تعيين شده حتی در جزئيات به پيش می روند. در آموزش خلاقانه، فراگيرنده خود نقش فعال ايجاد کرده و مربی (رهبر) به جز در کليات و جهت اصلی آموزش، نقش تعيين کننده ای ندارد.

2- برنامه های آموزشی و محتوای مطالب حتی الامکان بايد موجب رشد و توسعه فکر واگرا به جای تفکر همگرا در فراگيرندگان شود.

3- شناخت علايق و انگيزه ی عاطفی و غير عاطفی هر يک از فراگيرندگان برای پيشبرد امر آموزش اساسی و ضروری است.

4- در هر مرحله ی آموزش و پرورش فراگيرندگان، مباحث و فنون مطرح شده بايد کاربردهای ملموس و عملی در زندگی و کار فرد داشته باشد.

5- اميد به آينده و ايمان و اعتقاد به آنچه پس از تلاش و استمرار نصيب فراگير خواهد شد، بايد در دوره های آموزش خلاقيت مورد تأکيد قرار گيرد تا انگيزه بيشتری برای فراگيرنده به وجود آيد.

6- تجسم وضع آينده مـسأله و مـقايسه آن با وضـعيت فعـلی کمک مفيدی در يافتن راه حل های بديع خواهد کرد.

اصولاً، استعدادهای خلاق در محيط های مطلوب شکوفا و متبلور می شوند. بنابراين، يکی از الزامات و روش های مهم متبلور کردن خلاقيت، به وجود آوردن فضای محرک، مستعد و به طور کلی خلاق است. بدين گونه که مسـئولان سـازمان بايد به طـور مـستمر آمـادگی شنيدن انديشه های بديع و نو را داشته باشند و مشوق و ترغيب کننده ی کاوش برای يافتن روش های جديد در انجام کار و نيز حوزه های نو باشند. در سازمان های آموزشی علاوه بر اين که چنين فضايی برای معلمان و مديران بايد مهيا باشد، معلمان نيز بايد زمينه ی لازم را جهت ايجاد فضای مطلوب برای دانش آمـوزان فراهـم آورند. مـعلمی که در چنين فضايی فعاليت می کند می تواند محيطی بسازد که دانش آموزان با استفاده از فرصتهای موجود و آزادی عمل به کشف، اختراع و ساختن چيزهای مختلف بپردازند. محيط آموزشی بايد به جسم و روان فراگيران توجه داشته باشد، تراوشهای فکری آنان را پرورش دهد و توانائی های بالقوه آنان را به فعل تبديل کند.

ارنست ديل (1986) بر اين باور است که به وجود آوردن محيط خلاق و نوآور شايد مهم ترين عامل در تضمين بقای سازمان برای ارائه انديشه های جديد و بکر است. محيط مناسب برای بروز خلاقـيت نه فقـط افراد را بـرای ابراز تفـکر جـديد و خـلاق ترغـيب و برانـگيخته می کند، بلکه سبب می شود که سازمان آسان تر بتواند افرادی را که دارای اين ويژگی ارزشمند هستند بری تقويت کادر تخصصی خود انتخاب کند. بديهی است که انتخاب و استخدام معلمان و مديران مناسب نيز مسأله ای در خور توجه و تمهيدی اساسی برای خلاق کردن محيط آموزش و پرورش است.

يکی ديگر از شيوه های مهم و پرجذبه پرورش خلاقيت و نوآوری، مشورت است. اساساً يکی از نشانه های رشد اجتماعی، شورا و مشورت است و بدون ترديد افرادی که اهل مشورت هستند از عقل و فکر بيشتری برخوردارند و آنان که اهل مشورت نيستند از اين امتياز بی بهره اند.

اسلام انسان را به شورا ترغيب کرده و پيامبر اسلام (ص) از مشورت به عنوان يک اصل تربيتی استفاده کرده است و در سيره ی آن حضرت نمونه های زيبايی وجود دارد که در جنگها و ساير مسائل اجتماعی با ياران خود به مشورت می پرداختند. تأکيد و عمل آن حضرت به اين اصل تربيتی بيشتر به خاطر جنبه ی آموزشی و تأثير آن در رشد افراد بوده است. در واقع هر قدر که مديران در سازمانـهای آمـوزشی از دانش و تجربه کافی برخوردار باشند، باز هم مشورت با ديگران افقهای تازه ای برای آنان می گشايد. حضرت علی (ع) می فرمايند:

«بهترين راه حل ها و صحيح ترين شيوه ها بااستفاده از انديشه های افراد مختلف به دست می آيد.»

پاتريشيا، مک لگان و کريستوفل، برخی از ويژگی های نظام استبداد گرايانه و مشارکتی را به شرح جدول زير مشـخص کـرده اند، که برای ارزيابی وضعيت سازمان ها و جهت دهی اقدام هايی که لازم است يک سازمان مشارکت جو انجام دهيم می تواند مفيد واقع شود.

استبداد گرايی

مشارکت

1- مديران فکر می کنند، کارکنان انجام می دهند.

2- مقامات بالا اعمال مديريت می کنند.

3- انسان های فرادست اهميت بيشتری دارند. بسياری از نظام ها در خدمت آنان و نيازهای اطلاعاتی شان هستند.

4- دانش يک دارايی مهم برای قدرت شخصی و دستيابی به آن است. آموختن از مراتب بالا به پايين صورت ميگيرد.

5- رهبران رسمی افرادی برتر هستند.

1- انسانها با نقش های گوناگون درباره ی يک چيز از زوايای متفاوت فکر می کنند.

2- انسانها در همه جا از عهده ی خود برمی آيند و اين با وجود رهبرانی رسمی است که از نظارت مبتنی بر اقتدار به عنوان آخرين راه چاره استفاده می کنند.

3- حقوق، اعتبار و حرمت همه ی افراد محترم و محفوظ است.

4- فراگيری و سهيم شدن در دانش کليد ارزشهاست انسانها در تمامی جهات به يکديگر آموزش می دهند.

5- رهبران رسمی جزو کارگزاران هستند.

جدول ويژگی های نظام استبدادگرانه و مشارکتی

موانع خلاقيت و نوآوری

خلاقيت و نوآوری و ارائه فکر و نظر جزء خصوصيات فطری همه افراد است که در شرايط و محيط مطلوب با شيوه های مناسب قابل شکوفا شدن و توسعه يافتن است. اما مهم اين است که اين خصيصه و يا حتی نياز به آن در بسياری موارد از طرف بعضی مديران مورد بی توجهی قرار می گيرد. بنابراين، رفتار و عملکرد مدير هم می تواند مانع خلاقيت و هم ايجاد و تقويت کننده آن باشد.

موانع خلاقيت و نوآوری را می توان در سه دسته به شرح زير مد نظر قرار داد.

1) موانع فردی 2) موانع اجتماعی 3) موانع سازمانی

1) موانع فردی خلاقيت:

مهمترين موانع فردی خلاقيت، داشتن اعتماد به نفس و ترس از انتقاد و شکست، تمايل به همگونی و عدم تمرکز ذهنی است.

دکتر الکس اس. اسبورن به بعضی از موانع فردی در راه خلاقيت اشاره می کند و می گويد: تأکيد بر عادت های پيشين، دلسر شدن، کم رويی و عدم تحسين و تشويق به موقع، گل لطيف خلاقيت را می خشکاند.

به طور کلی، موانع فردی خلاقيت را به شرح زير می توان بيان کرد.

· عدم اعتماد به نفس

· محافظه کاری

· متعهد نبودن

· تمايل به همرنگی و همسويی

· عدم توانايی در تحمل ابهام و تضاد

· عدم پيچيدگی ذهنی لازم برای بررسی مسائل

· وابستگی و جمود فکری

· ويژه گری شديد و عدم دانش کافی در مورد علوم مربوط

· عدم استفاده از طرفين مغز

· عدم تمرکز ذهنی

· مقاوم نبودن

· کمرويی

· عدم انعطاف پذيری

مديران بايد بدانند که آزاد ساختن توان خلاقيت و به کار گيری فکرهای نو در گرو پيروزی بر موانع مذکور است؛ هر چند پيروزی برآنان مشکل است و احتياج به زمان دارد.

2) موانع اجتماعی خلاقيت:

موانع اجتماعی آن دسته از موانعی است که به طور مستقيم متأثر از محيط اجتماعی است و فرد خود به تنهايی نمی تواند به رفع آنان اقدام کند. اين موانع بيشتر در محيط های خانوادگی و آموزشی تجلی پيدا می کنند.

الف- خانواده: دوران کودکی نقش بسيار مهمی در شکفتن و بارور شدن استعدادهای مختلف کودکان ايفا می کند. بعضی عقايد تربيتی غلط و عدم آگاهی لازم، شرايط نامساعد، بی توجهی به پرسش های کودکان و به عقايد اصيل غير عادی آنان، ارزش قايل نشدن به عقايد کوکان، انتقاد و سرزنش کردن نابجا از کارهای آنان و قضاوت نادرست در درون خانواده، بعضی از مواردی است که مانع رشد و شکوفا شدن خلاقيت کودکان می گردد.

ب- محيط آموزشی: از آنجايی که نظام های آموزشی نقش اساسی در شکوفايی استعدادهای بالقوه فراگيران دارند و ناکار آمد بودن اين نظام ها خود بزرگ ترين مانع بروز خلاقيت و نوآوری است، برای جلوگيری از خاموشی خلاقيت، بزرگان تعليم و تربيت اصولی را پيشنهاد کرده اند که رعايت آنان در محيط های آموزشی به طور مرتب، مداوم و هماهنگ کمک خواهد کرد تا به جای خاموشی، خلاقيت رشد و توسعه پيدا کند. برای جلوگيری از خاموشی خلاقيت، رعايت اصول زير توضيه می شود.

- برای پرسش های کودکان بايد اهميت قايل شـد و آنان را راهنمايی کرد تا خودشان جواب پرسش ها را بيابند.

- عقايد اصيل غير عادی بايد مورد احترام قرار گيرد و ارزش آنان برای کودکان روشن گردد.

- بايد به کودکان نشان داد که عقايدشان دارای ارزش است و عقايدی را که پذيرش آنان در کلاس ممکن باشد پذيرفتنی هستند.

- گاهی اوقات بدون اين که تهديدی از جهت نمره، ارزشيابی و يا انتقاد در کار باشد، بايد کودکان را آزاد گذاشت تا کارهائی را که خودشان می خواهند انجام دهند.

- هرگز نبايد قضاوتی در مورد رفتار کودکان بدون اين که علل و نتايج آن تشريح گردد، به عمل آورد. همچنين جورج اف. نلر می گويد:

- قبل از هر چيز می توانيم دانش آموزان را به داشتن انديشه های بکر تشويق کنيم؛ انديشه هايی که کم و بيش برای خود آنان بکر است.

- بسياری از جوانان، به طور طبيعی مستعد پذيرش انديشه های تازه هستند. نوجوانان، هوسها و مُدها را با اشتياق و با آغوش باز می پذيرند. نظام آموزشی بايد تلاش کند تا ميل افراد را به ابداع تقويت کند و نگرش های محافظه کارانه و قراردادی را در آنان اعتدال بخشد.

- اگر بخواهيم خلاقيت را پرورش دهيم، بايد بيان خودجوش را مخصوصاً در کودکان کوچک تر، تشويق کنيم. همچنين بايد دانش آموزان را تشويق کنيم تا در ابراز نظرهای خود راحت و روان باشند. در شرايط مساوی، هر چه نظرات بيشتری ارائه دهند، مسائل بيشتری را می توانند حل کنند. اگر در ابراز عقايدشان راحت و روان باشند، با ذهن بارورتری با مطالعات و يافته های خود مواجه می شوند و می توانند آموخته ای خود را به گونه ای وسيع تر به کار گيرند.

- يکی از رسالت های مهم نظام آموزشی برانگيختن کنجکاوی دانش آموز در مطالعات خود و ارتباط آن با دنيای اطراف وی است.

بنابراين، علمای تعليم و تربيت بر اين نکته صحه گذاشته اند که آموزش مبتنی بر خلاقيت، پربارتر از آموزش به وسيله اعمال قدرت است؛ شاگردی که با به کار بستن حداکثر ظرفيت خود انگيزش درونی برای کار کردن پيدا می کند، ديگر نيازی به پاداش و تنبيه ندارد. پس سودمندتر آن است که نظام های آموزشی موقعيتی فراهم آورند تا با رعايت اصول، خود مانع خلاقيت نشوند.

3) موانع سازمانی خلاقيت

موانع سازمانی خلاقيت و نوآوری در ابعاد مديريت، ساختار سازمانی، فرهنگ سازمانی و آموزش قابل بررسی و تأمل است زيرا چنانچه اين ابعاد با اهداف و رسالتی که سازمان های آموزشی دارند هماهنگ نباشند، سازمان، خود مانعی در راه خلاقيت و نوآوری خواهد بود. موانع سازمانی خلاقيت در مقوله های زير قرار می گيرند:

الف) مديريت: در اين زمينه می توان به موارد زير اشاره کرد:

· شيوه های رهبری

· به کارگيری روش های تشويق و تنبيه نادرست

· نگرش منفی نسبت به توان زيردستان

· عدم تحمل انتقاد

· عدم تحمل شکست

· ضرر و زيان محسوب نمودن هزينه های ناشی از خلاقيت و نوآوری

ب) ساخنار سازمانی: در اين حوزه، موارد زير می توانند به عنوان مانع خلاقيت مطرح شوند:

· ارتباطات محدود سازمانی

· پيروی از طبقه بندی مشاغل و شرح شغل ثابتچ

· ارزيابی نادرست عملکرد

· ساختار مکانيکی و انعطاف ناپذير

ج) فرهنگ سازمانی: به عنوان بستر و زمينه اصلی سازمان، نقش بسيار مهمی در بروز خلاقيت و نوآوری بر عهده دارد. برخی موانع که در اين زمينه می توانند مطرح شوند عبارت است از:

· عدم احساس مسئوليت اجتماعی

· تلاش در جهت حفظ وضع موجود

· عدم وجود فضای حمايت از نوآوری و نوآوران

· تأکيد بر اهداف سازمانی بدون توجه به کارکنان

د) آموزش: نيروی انسانی مقوله ای مهم و تعيين کننده در اثر بخشی و کارآيی سازمان ها است. در اين زمينه می توان به موارد زير که به عنوان مانع خلاقيت و نوآوری عمل می کنند اشاره کرد:

· ضعيف بودن آموزش های پايه ای

· عدم آموزش های مستمر در زمينه مسائل کاری و يا در صورت وجود، خلاق نبودن آن

ويژگی های افراد خلاق

سازمان به خودی خود خلاق نخواهد شد مگر اينکه افراد خلاق با خصوصيات و ويژگی های خاص پيکره آن سازمان را تشکيل دهند. آنانند که با تشکيل گروه های مختلف، مجموعه ای را به وجود خواهند آورد که توسط رهبر و مديری خلاق، خوب حمايت شوند و مديران با شناخت افراد خلاق و به کارگيری آنان در پست های مختلف و مناسب می توانند زمينه های لازم جهت خلاقيت و نوآوری را در سازمان برای هميشه فراهم آورند. در اين راستا به برخی ويژگی های افراد خلاق که توسط صاحبنظران بيان شده است اشاره می شود:

تورنس، ويژگی های بسياری را برای افراد خلاق قايل است که از جمله آنها می توان به موارد زير اشاره کرد:

آزردگی از کارهای تکراری، توان فکر کردن و پرداختن به چند موضوع در يک زمان، ايجاد شرايط نشاط و علاقه به موضوع در خويش، فرانگری در انجام تکاليف، تلاش در انجام کارها با روش غير معمول، درک سريع و صحيح از روابط بين پديده ها، مستقل بودن و نگرانی نداشتن از اينکه نسبت به ديگران متفاوت به نظر آيند، خيالی بودن، انعطاف پذيری، کنجکاوی، مخاطره پذيری.

استادين (1974) مطالعات انجام شده درباره ويژگی های افراد آفريننده را مورد بررسی قرار داده و به اين نتيجه رسيده است که افراد آفريننده دارای ويژگی های زير هستند:

1) انگيزه پيشرفت سطح بالا

2) کنجکاوی فراوان

3) علاقه مندی زياد به نظم و ترتيب در کارها

4) قدرت ابراز وجود و خودکفايی

5) شخصيت غير متعارف، غير رسمی و کامروا

6) پشتکار و انضباط در کارها

7) استقلال

8) طرز فکر اعتقادی

9) انگيزه های زياد و دانش وسيع

10) اشتياق و احساس سرشاری

11) زيبا پسندی و علاقه مندی به آثار هنری

12) قدرت تأثير گذاری بر ديگران

13) علاقه ی کم به روابط اجتماعی و حساسيت زياد نسبت به مسائل اجتماعی

در مجموع، بنابر تحقيقات و بررسی زيادی که توسط صاحب نظران مختلف انجام گرفته می توان ويژگی های زير را در خلاقيت مؤثر دانست.

· نداشتن تعصب نسبت به تغيير

· علاقه به يادگيری، کنجکاو بودن

· علاقه به آزمايش و تجربه دايمی

· گرايش به مقوله ها و کارهای پيچيده

· توسعه دامنه دانش و آگاهی خود

· داشتن بينش ژرف تر نسبت به محدوده زندگی

· شوخ طبعی

· قدرت و آمادگی پذيرش افکار نامتعارف و تحمل ابهام

· تبحر بيشتر در استفاده از قوای فکری خود

· جهت دار بودن انگيزه ها و شوق ها

· واقع بينی نسبی

· ميل به ريسک کردن

· اعتماد به نفس بالا

· پشتکار و تلاش مستمر

· وقار و خود انگيختگی

· توجه به زمان و وقت شناسی

· داشتن ظرفيت بالا در تحمل ناملايمات

· دارای استقلال و آزادی عمل و فکر نسبی

· شجاعت در پذيرش عيوب خود، توانايی تشخيص آنان و قدرت در ترک عادت های ناپسند

· قدرت تجسم آينده و برنامه ريزی حتی بلند پروازانه

· توجه توأم به رؤيا و عمل

· اعتقاد به راستی و درستی به عنوان ابزار کار

· داشتن قدرت نسبتاً بالا در کنترل نفس خويش

· تمايل به پيشرفت دايمی

· رک گويی و صراحت بيان

· خوشبينی و اميدوار بودن به آينده

· خودخواه نبودن و داشتن ثبات عاطفی

· داشتن قدرت جمع بندی مسائل و قضايا و نتيجه گيری از آنان

· داشتن روحيه کار پذيری و توليد کنندگی در کار (کار آفرينی) و عدم تمايل صرف به استفاده از حاصل کار ديگران

· حساسيت و اهميت قايل شدن نسبت به سرنوشت ديگران

· نسبت به زندگی خود و ديگران احساس مسئوليت کردن و اعتقاد به اين که در زندگی رسالتی به عهده ی او گذاشته شده است.

· در فکر و عمل از اصالت و نوآوری بيشتری برخوردار بودن

· پيروی کمتر از آن دسته معيارها، رسوم و ارزش های اجتماعی که به نظر قابل قبول نيستند، اتکای بيشتر به قضاوت شخصی خود.

· بيان عقيده خود در جلسات و در عين حال عدم پافشاری در تحميل عقايد خود

· حساس بودن نسبت به مسائل اجتماعی و سياسی جامعه

· صرف بخش عمده ای از وقت و انرژی خود جهت توجه دقيق به پيرامون خود

شناخت، دقت و تأمل در اين ويژگی ها برای مديران سازمان های آموزشی علاوه بر اين که زمينه ی بارور شدن و تقويت هر چه بيشتر توانائی ها را در آنان فراهم می کند، موجب آگاهی و شناخت بهتر و توجه بيشتر به افراد درون سازمان خواهد بود.

نقش مديران در پرورش خلاقيت

سازمان خلاق نيازمند به مدير خلاقی است که در ايجاد و حفظ فرهنگ خلاق در درون سازمان و ترغيب، ترويج و به وجود آوردن انگيزه برای رفتار خلاق در افراد و گروه های درون سازمان کوشا باشد. در اين راستا، مديران سازمان های آموزشی بايد هم از تجربه مفيد در ايجاد چنين فرهنگی برخوردار بوده هم مورد تأيـيد کـارکنان سازمان خود باشند. زيرا، چنين تأييدی علاقه مندی و اشتياق افراد را افزايش می دهد.

لازارسفلد (1963) می گويد: مدير بايد تمهيدات و تدابيری برای رشد، نوآوری و تغيير به کار بندد. در دنيای متحول و متغير، اشخاص و سازمانها بايد بتوانند با تغيير و دگرگونی سازگاری پيدا کنند و اين از وظايف عمده مدير در سازمان می باشد.

در واقع ترويج و ترغيب ويژگی های پيـش گـفته، به عملکرد مدير بستگی دارد و مديران می توانند تسهيل کننده بروز اين ويژگی ها باشند. سؤال عمده اين است که چگونه می توان اين ويژگی ها را ترويج داد و کارکنان را به تفکر واداشت به طوری که خود کارکنان در اين راستا به يادگيری خلاقيت و نوآوری بپردازند.

وارن بنـس (1984) پس از بررسـی های مسـتمر در مـورد الـگوهای رفتاری رهبران سازمان های خلاق به اين عقيده رسـيده است که وجـود چـهار نـوع مـديريت و توانايی در رهبر می تواند در اين رابطه سودمند باشد.

1) مديريت توجه (دقت): به توانايی شکل دادن بينش جمعی و شامل نمودن تمام کارکنان در اين بينش دلالت دارد.

2) مديريت معنی: توانايی بيان اين بينش را به طور محسوس، معنادار و با تأثير احساسی مد نظر قرار می دهد.

3) مديريت اعتماد: توانايی به دست آوردن و نگه داشتن اعتماد کارکنان را شامل می شود.

4) مديريت خويشتن: بر آگاهی از توانايی ها و خصوصيات ويژه خود و استفاده بهينه از آنان با حفظ روحيه موفقيت و دوری از شک و ترديد نسبت به خود دلالت دارد.

کارکنانی که از اين نوع رهبری برخوردار هستند برای دستيابی به اهداف سازمانی تمايل بيشتری به ايفای نقش مؤثر و فعال داشته تلاش بيشتری برای ارائه انديشه های خلاق نشان می دهند.

خلاقيت به دلاليل زير برای مديران آموزشی ارزشمند است:

- با خلاقيت بيشتر مدير و همکاران او کميت و کيفيت تصميمات و فعاليتها افزايش می يابد.

- مديران خلاق به احتمال بيشتری می توانند خود و مدرسه تحت مديريت خود را در مواجهه با مشکلات و بهره گيری از فرصتها سازگار نمايند.

- مديـر و مـعلمان از لـحاظ فـردی احساس چالش و رضايت بيشتری در ارتباط با کار خود می کنند.

- دانش آموزان از آموزش بهتری برخوردار می شوند.

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد

اين مطلب در تاريخ: سه شنبه 26 اسفند 1393 ساعت: 14:36 منتشر شده است
برچسب ها : خلاقيت و نوآوريدر سازمان هاي آموزشي,

نويسنده:asemankafinet2

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

خلاقیت چیست؟

بازديد: 159

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

خلاقیتچیست؟

تواناییدیدنچیزهابهشیوههایجدی،شكستنمرزهاوفراتررفتنازچارچوبها،فكركردنبهشیوهایمتفاوت،ابداعچیزهایجدید،استفادهازچیزهاینامربوطوتبدیلآنبهشكلهایجدید.

برایدركوفهمخلاقیتابتدابایدآنراتعریفكرد. قابلقبولترینتعریفیكهازخلاقیتارائهشدهاستعبارتاستاز«تواناییدیدنچیزهابهشیوههایجدی،شكستنمرزهاوفراتررفتنازچارچوبها،فكركردنبهشیوهایمتفاوت،ابداعچیزهایجدید،استفادهازچیزهاینامربوطوتبدیلآنبهشكلهایجدید».
برخیدیگرازمتخصصان،خلاقیترابعنوانیكتولید،‌ فرایند،یكسریمهارتهاوویژگیهایشخصیتیتوصیفمیكنند.

خلاقیتبهعنوانیكتولید :
ادیسون(بااختراعبرق(وگراهامبل)بااختراعتلفن)هردومولدچیزهایجدیدیبودندكهجامعهبشریترامنقلبكرد. همینطورپیشرفتهایپزشكی،كارهایهنری،اصولوقوانینعلمینیزازجملهتولیداتخلاقمحسوبمیشوند.
خلاقیتبعنوانیكفرایند :
طبقاینتوصیف،خلاقیتفرایندیاستكهفردباآندرگیرمیشودحتیاگربهتولیدچیزخاصیمنجرنگردد. همهافرادمیتوانندعملكردخلاقیداشتهباشند. عملكردخلاقشاملفكركردن،صحبتكردن،بازی،نوشتن،رقصیدن،آوازخواندن، ‌نواختنموسیقی،آزمایشودستكاریكردنایدههاواشیاباشد. بنابراینهرفعالیتهنریكودكخردسالمیتواندخلاقباشد. خلاقیتكودكاندرسالهایاولیهزندگیبیشترمبتنیبرفراینداست. یعنیكودك،یكنقاشیراشروعمیكنداماآنراكاملنكردهورهامیكند. اینعملكردیعنیقرارگرفتنیدرفرایندخلاقیتحتیاگرمنجربهتولیدكیاثرنشود.
خلاقیتبعنوانیكمهارت:
گرچههمهكودكانبالقوهخلاقهستندامااینتواناییبدونتمرینخاموشمیشود.
خلاقیتبرایشكوفایینیازبهتمریندارد. بعنوانمثالمهارتدربازیتنیسبدونتمرین, بهسرعتازبینمیرود. یكبازیكنخوب،دائماًتمرینمیكند. بدونتمرین،توانایینوشتن،موسیقی،آواز،رقص،نقاشیوبسیاریدیگر ... ممكناستمتوقفشود.
▪ خلاقیتبهعنوانیكسریویژگیهایشخصیتی: برخیازمحققانویژگیهاییرابرایافرادخلاقمطرحمیكنند. اینویژگیهاعبارتنداز: جسارت،كنجكاوی،انعطافپذیری،استقلاب،درونگرایی،ناهمنوایی،شوخطبعیگرایشبهتجربهكردنو.... .
خلاقیتبهعنوانیكسریشرایطمحیطی:
منظورازشرایطمحیطی،افراد،مكانها،اشیا،وتجربیاتاست. كودكانازهیچقادربهخلقچیزینیستند. آنهابرایترسیمكردنیاخلقچیزینیازبهتجربهدارند. بعنواننمونه،كودكیكهفرودگاهیامرزهواییراندیدهاستبهسختیمیتوانددربازیهایافعالیتدیگرش،فعالیتخلاقانهایداشتهباشد. بههمینترتیب،دربیانخلاقیت،هرچهزمینهتجربیاتفردیامكانها،اشیاوسایرافرادبیشترباشد،عملكردویدرفعالیتهایخلاقانهبیشتراست.
محیطخانهیكیازعواملمهمدرپرورشخلاقیتمحسوبمیگردد. اگردرمحیطخانهدیدگاهخوشبینانهاینسبتبهاینموضوعوجودداشتهباشد. كودكانبیشتراستعدادهایخودرابروزمیدهند. تحقیقاتنشاندادهاستكهاگر:
والدینبهكودكانشاناحترامبگذارند،
نسبتبهتواناییفرزندشاناعتمادداشتهباشند،
بهكودكانشاناجازهكشفكردنوتصمیمگیریبدهند،
ارزشهایخانوادههمیشهبرمبنایصداقت،شایستگی،منطقوموفقیتباشد،بهپرورشورشدخلاقكودكانخودكمككردهاند.
موانعخلاقیت:
▪ همانطوركهمحركهایمحیطیوعواملخانوادگیمیتوانندخلاقیتراافزایشدهد،شرایطمنفیهممیتواندآنرامحدودكند. ٤نوعشرایطمحیطیكهمانعتواناییخلاقیتمیشوندعبارتنداز:
والدین:
والدیناغلبانتظاراتخاصیازكودكانشاندارند،متأسفانهكودكانخلاقممكناستبااینانتظاراتهماهنگنیاشند. كودكانخلاقاغلباقتدار. محدودیتها،منطقوانتظاراتوالدینرازیرسؤالمیبرند. اینكودكانبصورتمتفاوتیعملورفتارمیكنند. والدینممكناستاینرفتارهایخلاقرانوعیبیادبیقلمدادكنندیارفتارهایكودكشانراخیلیعجیبوغریب،نابالغ،غیرعادییاشیطانیبداند. بنابراینلازماستوالدیناطلاعاتكافیولازمدرخصوصماهیتخلاقیتوفرایندآنداشتهباشند.
مدرسه :
معلمممكناستارزشكودكخلاقرادركنكند. اغلبكودكخلاقبایددرموقعیتمدرسهبراساسهمنواییكاملعملكند . كودكیادمیگیردشبسیاهاستواگردرنقاشیاشازرنگدیگریغیرازآناستفادهكندموردتمسخرقرارمیگیرد.
اخیراًتأكیدبسیاریدراینخصوصوجودداردكهدرمدارسفرصتبسیاركمونامحدودیبرایفعالیتهایخلاقكودكاندرنظرگرفتهمیشود. همچنینبرخیازكودكاندركلاسهایدرسیغیرخلاقزندانمیشوندوبهآنهاگفتهمیشود« بنشینسرجایت». بههمیندلیلیكیازضروریاتنظامآموزشی،توجهبهاستعدادهایخلاقكودكانوپرورشمعلماندرخصوصفراهمآوردنفضایمناسببرایپرورشآناستعدادهاست.

نقشهایجنسی:
درهرجامعهاینقشهایجنسیخاصیوجوددارد،دراغلبمواقعایننقشهاعلاوهبرمحاسنشمحدودیتهاییبرایكودكانفراهممیكند. وقتیماانتظارداریمكودكپسرمانفعال،مستقلوقویباشدوبرعكسدخترمانمنفعل،وابستهوازخودگذشتهوفداكارباشدبااینشیوهبهكودكانمانآسیبمیرسانیماگرنقشهایجنسیبهاینصورتبرایكودكدیكتهشود،پسرهاازرسیدنبهفعالیتهایآرامخودداریمیكنندودخترهاازدستیابیبهفعالیتهاوتجربیاتفعالوزندهدوریمیكنند. درحالیكههردونوعتجربهبرایفرایندخلاقیتضروریاست.
جامعه،سنتوفرهنگ:
مفاهیممتفاوتیهستنداماهریك،رفتارها،ارزشهاونگرشهایخاصیرادیكتهمیكنند،اینهابهشكلانتظاراتمنتقلمیشوند. متأسفانهممكناستكودكانخلاقبایكدستوركارمتفاوتعملكنند. مشكلزمانیبروزمیكندكهبزرگسالهمهپاسخهاراداردوازكودكانتظارداردكهدرقالبچارچوبهارفتاركند. مثلاًاغلبگفتهمیشود : « اینشیوهایاستكهخانوادهمناینطورعملمیكند». بدیهیاستكهاحترامبهانتظاراتجامعه،سنتهاوفرهنگازاهمیتبسیاریبرخورداراستبهشرطآنكهقیدوبندهایدستوپاگیربرایافرادبوجودنیاورد.
چگونهخلاقیتكودكانراافزایشدهیم:
١- محیطیمناسببرایانجامكارهایخلاقآنهافراهمنمایید.
٢- امكاناتووسایلیدراختیارآنهاقراردهیدتابهكمكآنهاخلاقیتهایخودراابرازنمایند.(بهعنوانمثالوسایلموسیقی،نقاشیوطراحیو...)
٣- كارهایخلاقكودكانراتشویقكنیدوآنهارادرمعرضنمایشقراردادهوازارزیابیبیشازحدآنانخودداریكنید.
٤- بهعنوانبزرگسال،خودبهانجامكارهایخلاقبپردازدواجازهدهیدكودكانشماشاهدكارهایخلاقتانباشند.
٥- بهشیوههایآموزشیدرخانوادهخودتوجهداشتهباشید.
٦- برایكارهایخلاقدیگرانارزشقائلشوید.
٧- ازتأكیدبرتصوراتقالبیدرخصوصجنسیتكودكانشدیداًخوددارینمایید. (بهعنوانمثالدخترماشینبازینمیكند،پسرعروسكبازینمیكندیاپسرگریهنمیكند). ٨- امكانشركتدرفعالیتهاوكلاسهایویژهرابرایآنانفراهمنمایید.
٩- اگرمشكلاتیاگرفتاریهایدرخانوادهوجودداردازآنمشكلاتبهشیوهمثبتیاستفادهكنیدوباتشویقبهكودكخوداجازهابرازاحساساتواظهارنظربدهید.
١٠- توجهداشتهباشییدكهاستعدادفقطسهمكوچكیازخلاقیتاستوتمرینونظمبخشیدنبهآنازاهمیتبیشتریبرخورداراست.
١- اجازهبدهیدكودكخودشباشدحتیاگررفتارهایعجیبازاوسربزندوسعیكنیددرحضورجمعكودكخودراخلاقمعرفینكنید؛درغیراینصورتاطرافیانانتظاراتبیشازحدیازكودكشماخواهندداشت.
١٢- باكودكخودشوخطبعومهربانباشید.

فرایندخلاقیت

دررویكردیعمومی،نگاهبهخلاقیت،منظریتوسعهمدارانهوجهت‌گیریاثربخشرابههمراهدارد. خلاقیتازدیربازعنصریتماماًذاتیونهادینهشدهوتقریباًموروثیقلمدادشدهولیآنچهكهامروزبهعنواننگرشخلاقانه،طراحیخلاقانه،استعدادخلاقوبیشترازهمهتفكرخلاقموسوماست،پارادایمیفراترازعنصریبارویكردیدرونیاست. نگاهنوینبهخلاقیت،آنراآموزشمحوروپرورشمدارمی‌داندوتقویتوفعلیتآنرادرچارچوبشئونفكریوحوزه‌هایعملیممكنمی‌شمارد.
تعریفخلاقیت
كارشناسان،خلاقیترا«توانایینگاهجدیدومتفاوتبهیكموضوع»(ورتهایمر۱۹۴۵)فهمبهتروسازماندهیشده«(كلیوراجرز۱۹۶۵)»حدسزدنیامنظمكردنفرضیه‌ها(تورنس۱۹۶۵)»فهمناخودآگاهوهدایتشوندهبهسویبینش‌هایجدید»«توردوریكاردز۱۹۸۸

(تولیدایده‌هایجدیدومفید)آمیلی۱۹۶۶(تفكرجانبیدربرابرتفكرعمودی)ادوارددوبونو۱۹۶۶(تفكرواگرادربرابرتفكرهمگرا)گیلفورد۱۹۶۶(معرفیپدیده‌هایاروش‌هایجدیدوتواناییخلقكردنبانیرویتخیل)گاتلوییس۲۰۰۰(ارائهرهیافت‌هایجدیدوغیرمعمولیواثربخش)پاپالیا۱۹۸۸(وبرقراركردنارتباطاتجدید) استنبرگواوهارا۱۹۹۷)تعریفكرده‌اند.
درنگاهما«خلاقیتبرایندنیروهایتخیلیوتعقلیفرداستكهبااستفادهازدانسته‌هایقبلیوكشفیاتجدید،‏قالب‌هایذهنیومحدودیت‌هایفكریاورادرهممی‌شكندورهیافت‌هایینوبرایحلمسئلهارائهمی‌دهد».
قوهتعقلوقوهتخیلانساندردوسویطیفذهنیانسانقرارداردوخلاقیتمحصولپرورشمتناسبوهمگونایندوقوهاستوچهبسارشدناهمگونیكیازایندوقوهانسانرابهدامجمودفكرییاخیال‌پردازیومالیخولیاییبیندازد.
خلاقیتبردوپایهتصوراتوتعقلاتبنانهادهشدهاستكهبرایندآنهامنجربهتولیدایده‌هایخلاقانهمی‌شودوانسان‌هایخلاقعموماًكسانیهستندكهایندوقوهرابهخوبیدروجودشانپرورشدادهباشندوازبرایندایندودرجهتمقاصدواهدافخوداستفادهكنند.
تصوراتمؤثردرخلاقیت
تصوراتمؤثردرخلاقیت،عبارتنداز:
تصوراتمثبتیاحدسزننده: تصوراتیكهماازچیزهایلذت‌بخشواتفاقاتیكهدوستداریمبرایمانبیفتددرذهنمی‌سازیم. مانندتصوراتبصریكهبهماامكانمی‌دهدهرتصویرفكریدلخواهرادرمغزبهوجودآوریم.
تصوراتبازسازنده:
تصوراتیكهماراقادرمی‌سازندتاتصویرهایگذشتهرابه‌طورغیرارادیدرمغزخودبازسازیكنیم.
تصوراتساختاری:
حسذاتیبرایتجسماشكالسهبعدیوتواناییغریزیبرایساختنتصویریواضحوسهبعدیدرمغزازنقشه‌ایمسطح،مانندقدرتیكههوانوردانرادرفرودآوردنهواپیمابهزمیندرپروازهایبدوندیدیاریمی‌كند.
تصوراتجانشینی:
تصوراتیكهبهوسیلهآنهامی‌توانیمخودرابهجایدیگرانقراردادهودرغم‌هاوشادی‌هایآنهاشریكشویم.
تصوراتپیش‌بینیكنند:
تصوراتیكهانسانراقادرمی‌سازندتادرموردآیندهحدسزدهوآنراپیش‌بینیكند.
فرایندخلاقیت
بعدازتعریفخلاقیتودركچیستیآن،می‌بایستیبافرایندیكهبرایدستیابیبهراه‌حل‌هایخلاقانهطیمی‌شود،آشناشویم. فرایندحلخلاقانهمسائل،دارایالگوییششمرحله‌ایاست.
۱)مرحلهاول: حقیقت‌یابی
حقیقت‌یابیشاملگام‌هایزیراست:
تعریفمسئله: دراینمرحلهفردمسائلیراكهبایدحلكندشناساییوانتخابمی‌كند.
آماده‌سازی:
جمع‌آوریوگزینشداده‌هایمربوطبهموضوعكهاینداده‌هاشاملدانشیكهازقبلدرذهنوجودداشتهبهعلاوهدانش‌هاییاستكهجدیداًبرایحلخلاقمسئلهجمع‌آوریمی‌كنیم.
نكته‌ایكهدرموردجمع‌آوریداده‌هابایدموردتوجهقرارگیردایناستكهجمع‌آوریاطلاعاتدرحجمزیادوباشیوه‌اینامناسب،باعثعدمرشدخلاقیتمی‌شود. جانلیتكسمتخصصعلومتربیتیامریكاگفتهاست «اطلاعاتممكناستقدرتتصورراخفهكند» بههمیندلیل،روشصحیحجمع‌آوریداده‌هابایدموردتوجهقرارگیرد. لذاباید «بهحقایقبرجستهدرزمینهمربوطهپرداختهوبعدشروعبهتدبیرفرضیاتممكنكنیمسپسدوبارهبهمرحلهابتداییبرگشتهوتمامحقایقموجوددرآنزمینهراموردبررسیقراردهیم(ریمونكیویولوكوانكامپنهود۱۹۸۸).
۲)مرحلهدوم: پالایش
داده‌هایجمع‌آوریشدهنیازبهپالایشوطبقه‌بندیاساسیداردتااطلاعاتسرهازناسرهراازهمجداكردهومیاناندیشه‌هاومطالبمناسبوبیهودهتفكیكقائلشویموآنهاییراكهبهدردنمی‌خورنددرسطلزباله‌ایبزرگبریزیم.
۳)مرحلهسوم: تجزیهوتحلیل
دراینمرحله،فرددرعمقاطلاعاتدریافتنیبهكنكاشوجست‌وجومی‌پردازدومطابقبامسئلهوهدفیكهازحلمسئلهدارد،ازاطلاعاتاستفادهمی‌كند. البتهبخشیازاینتلاشبهصورتناآگاهانهبودهوذهنبهطورناخودآگاهبهپردازشاطلاعاتدرذهنمی‌پردازدكهبهآن«دورهكمون»(والاس۱۹۲۶)نیزگفتهمی‌شود.
۴)مرحلهچهارم: ایده‌یابی
دراینمرحله،بهكمكداشته‌هایذهنیكهدرمراحلاولتاسومطیفرایندهایویژه‌ایجمع‌آوریوپردازششده‌اند،فردشروعبهتولیدایده‌هایخلاقانهمی‌كندكهشاملگام‌هایزیراست:
ایجادایده‌ها: تدبیرایده‌هایآزمایشیموقتبهعنوانسرنخ‌هایممكن
پروراندنایده‌ها: اینمرحلهباانتخابمفیدترینایده‌هایحاصلهوافزودنیاتغییروتركیبآنهاكهمنجربهایجادایده‌هایجدیدترومتكامل‌ترمی‌شودانجاممی‌پذیرد.
۵)مرحلهپنجم: راه‌حل‌یابی
اینمرحلهشاملدوگامزیراست:
ارزشیابیفرد: فردازاینطریقبهترینایده‌هایتولیدشدهراانتخابمی‌كند.
گزینش: انتخابراه‌حلنهاییازمیانایده‌هایگزینششدهوپیاده‌سازیآن
۶)مرحلهششم: بازخوردگیری
اینمرحله،پسازپیاده‌سازیایده‌هاییكهدرمرحلهپنجمگزینششد،صورتمی‌گیرد. باگرفتنبازخوردمناسبضعف‌هاوكاستی‌هایایده‌هاموردبررسیقرارگرفتهوبااستفادهازتجربیاتعملی،ایدههامتكامل‌تروعملی‌ترمی‌شوند.
طیاینمراحل،درمرحلهاولتاسومفردبااستفادهازنیرویتعقلبهجمع‌آوریاطلاعاتوبازپروریآنهامی‌پردازد. درمرحلهچهارمكهاوجتعاملقوهتفكروتخیلاستوبایدآنراهنگامهبروزجوانه‌هایخلاقیتدرذهنآدمیدانست،بااستفادهازقدرتتصوروخیال‌پردازیوباكمكداده‌هایپردازشیافتهمراحلقبل،ذهنموفقبهابداعایده‌هایدرخشانمی‌شود. درمرحلهپنجموششمبهكمكقوهداوریوقضاوتكهخودازشئونتفكراستوپیشتردرموردآنتوضیحدادهشد،بهترینوعملی‌ترینراه‌هاراانتخابوباگرفتنبازخوردمناسببهكمكتفكرعلتومعلولیوقضاوتی،یافته‌هایذهنیرابهراه‌حل‌هایعملیوكارامدتبدیلمی‌كنیم.
ویژگی‌هایافرادخلاق
افرادخلاقعموماًویژگی‌هایدارندكهآنهاراازسایرمردممتمایزمی‌كند. اینویژگی‌هاكههمانظهوروبروزنیروهایتفكریوتخیلیانساندرمنظرودیدگاهدیگرانوتحققعملكردهایآنهادرعالمخارجاست،عبارتنداز:
هوش:
افرادخلاق،هموارهبهاندازهكافیازهوشبرخوردارند. یعنیلزوماًانسان‌هایدارایهوشبالا،انسان‌هایخلاقینیستند. بلكهكسانیخلاقهستندكهتوانسته‌اندهوشخودرابهنحومطلوبیتربیتوسازماندهیكنند.
سیالیتفكری:
ازتواناییایجادسریعتعدادزیادیایدهبرخورداراست.
انعطاف‌پذیریادراكی:
تواناییدستكشیدنازیكقاعدهوقانونوچارچوبویافتنچارچوب‌هایجدیدرادارند. بهبیانیدیگر،ذهنآنهابهتروسریع‌ترمی‌تواندقالب‌شكنیكندوبهالگوهایجدیددستیابد.
ابتكار:
تواناییوتمایلبهایجادجواب‌هایغیرمعمولومرسومرادرواكنشبهمحرك‌هایمحیطیدارند. تنوع‌طلبیوبیزاریازانجامكارهابهصورتروتینازدیگرخاصیت‌هایاینویژگیاست.
استقلالرأیوداوری:
بهخودمتكیبودنوسنجشافكاروایده‌هابرمبنایمنطقواستدلالبهدورازوابستگی‌هاوغوغاسالاری‌هاوعدمتمایلبههمرنگیباجماعتازدیگرویژگی‌هایاینافراداست.
اعتمادبهنفس:
بهتواناییخوداعتمادوباوردارندوتصویریواقعیازامكاناتوحدودتوانمندی‌هایخوددارند.
خطرپذیری: ازانتقادوشكستترسیندارندواشتباهاترافرصت‌هاییبراییادگیریتلقیمی‌كنند.
تمركزذهنی:
بهطورفعالوپرتلاش،همازنظرذهنیوهمازنظرعملی،بهایدهمی‌پردازند.
▪ دانش: افرادخلاق،سال‌هایزیادیرابرایكسبدانشوتسلطبرموضوعموردعلاقهخودصرفمی‌كنندوعلاوه‌برآنهموارهدرحالتوسعهدائمیدانشوآگاهیخودهستند.
پیشینهتاریخی:
افرادخلاق،عموماًدرزندگیدچاررخدادهایمتنوعیبوده‌اندوبعضاًفقدان‌هایبزرگینظیروالدینیاامكاناتمالیداشته‌اند. اینفقدان‌هاعموماًموجببرانگیختناحساسنیازشدهوفردراواداشته‌اندتادرجهترفعنیازخودبهراه‌حل‌هایخلاقانهبیندیشد.

نیازبهكسبموفقیت:
افرادخلاقنیازدارنددركسبهدف‌هایخود،بهموفقیت‌هاییدستپیداكنند. ایننیازمنبعیقویودلگرمكنندهبرایتلاشمضاعففرددرزمینهدستیابیبهراه‌حل‌هایتازه،ریسك‌پذیریبیشتروتمركزقوی‌تربررویموضوعاست.
موانعبروزخلاقیت
شایداولینسؤالیكهبعدمطرحشدنبحثخلاقیتوویژگی‌هایانسان‌هایخلاقبهوجودمی‌آید،اینباشدكهبه‌رغماینكهتقریباًتمامانسان‌هادارایدوقوهتفكروتعقلهستند،چراعده‌ایخلاقوسرشارازایده‌هاینووبدیعهستندوگروهیدیگربیابانلمیزرعیهستندخالیازهرگونهنسیمیكهاندكیبویتمایلبرایكارهایجدید،نو،متنوعومتفاوتازگذشتهرادارد؟پاره‌ایازایندلایلعبارتنداز(آبایی۱۳۸۲):
گماناینكهمسئلهتنهایكراه‌حلدرستدارد
سعیبراینكههمیشهمنطقیباشیم
طاعتبیچونوچراازقوانین
ترسازابهاماتوعلاقهبهمشخصبودنهمهچیز
اصراربراینكههمیشهعملیفكركنیم
ترسازشكستوپرهیزازانجامكارهایمخاطره‌انگیز
عدمتفریحوسرگرمی
تخصصپیداكردنتنهادریككار
ترسازاحمقجلوهدادهشدنتوسطدیگران
اعتقادنداشتنبهاینكهمی‌توانیمخلاقباشیم
راه‌هایپرورشخلاقیت
پیش‌ترگفتهشدكهخلاقیت،برایندنیروهایتعقلیوتخیلیانساناستكهقالب‌هایذهنیرامی‌شكندوایده‌هاینوآورانهرابهذهنمتبادرمی‌سازد. بنابراین،بهخاطرپرورشخلاقیتبایدكارهاییانجامدهیمكهازطرفیدانشوتجربهماراكهبه‌عنوانمادهخامخلاقیتهستندبالاببردوازطرفدیگرشیوهتفكرمارااصلاحوهدایتكندوازسوییقدرتتخیلمارابهبودبخشیدهوامكانتصورسازیبهمابدهد.
می‌دانیمكهخلاقیتنوعیتكاپویفكریوذهنیبرایدست‌یابیبهاندیشه‌هایبدیعاست. پسكارهاییكهبتواندذهنرادراینراستابهتكاپوواداردوبهمافرصتاندیشیدنوتبلورآنرادرجهانخارجبدهد،موجبافزایشخلاقیتمی‌شود.
تجربه:
غنی‌ترینمنبعسوختوعاملیاستكهموجبمی‌شودانسانبتواندایده‌هایخلاقانهارائهبدهد.
تجربهرامی‌توانازانجامكارهایمتنوعومخاطره‌انگیز،مسافرتمخصوصاًباشرایطسختومصیبت‌باروبهمكان‌هایدورافتاده،تماس‌هایشخصیبادیگرانبویژهكودكان،خواندنشرححالافراد،تماشاكردنتلویزیون،گوشكردنرادیوو ... به‌دستآورد.
بازی‌هایفكری:
حلمعما،جدول،شطرنج،كلماتمتقاطع،بیستسوالی‌ها،بازیدرهوایآزاد،حلمسائلریاضیبخصوصمسائلهندسهواحتمالكهنوعیورزشذهنیهستنددرتقویتقدرتتفكرموثرند.
كوششزیاد:
آنچهموجبخلاقیتمی‌شود،لزوماًهوشونبوغفوق‌العادهنیستبلكهكوششمضاعفیاستكهافرادخلاقانجاممی‌دهندتامغزرابهتصوروادارند. سخت‌كوشیوعادتكردنبهكاروتلاشمارادرهنگامتولیدایده‌هایخلاقانهیاریمی‌كند.
دانش:
بروزایده‌هاینونیازبهدانشفراواندارد. درحقیقتدانشمادهاولیهتصورسازیاستتوسعهدائمیدانشواطلاعاتوسیعدربروزایده‌هایخلاقانهنقشبی‌بدیلیدارند.
روحیهپرسش‌گری:
تقویتروحیهپرسش‌گریواینكهانسانازطرحسوال‌هایبهظاهركودكانهواهمهنداشتهباشدوسوال‌هایچالشبرانگیزمطرحكند،باعثپرورشكنجكاویدرانسانمی‌شودوساختارشكنیقالب‌هایذهنیراتسریعمی‌كند.

پرورشتفكرخلاقونوآوری ‌آموزشی

هفتادوپنجسالپیشآنتیبیوتیكها،هواپیمایجت،تلویزیونوكامپیوتروجودنداشت . انسانهایبسیارزیادیدراثربیماریهایخیلیسادهجانخودراازدستمیدادند .

هفتادوپنجسالپیشآنتیبیوتیكها،هواپیمایجت،تلویزیونوكامپیوتروجودنداشت . انسانهایبسیارزیادیدراثربیماریهایخیلیسادهجانخودراازدستمیدادند . اماازآنزمانتاكنونسلطهمابرجهانفیزیكیوبیولوژیكبهشدتافزایشیافتهاست . امیدبهزندگیرشدكردهواكثرساكنانهماكنونمحصولاتكشاورزیبرایسیركردنساكنانكرهزمینكهازهفتادوپنجسالپیشتاكنونسهبرابرشدهاند،كافیبهنظرمیرسد . طیاینسالهابشربهكراتپانهاد،اینترنتبهوجودآمدو ....
بازیادامهدارد
درسالهایاخیردانشمنداندررشتههایمختلفبنیانلازمرابرایناتوتكنولوژیفراهمكردهاندواكنونمیتواننددرسطحیبسیارپیشرفتهبهمهندسیدرمقیاساتمیومولكولیبپردازند . میزانوراهنوآوریبرایتعیینوپیشبینیآیندهجهانضروریاست . درواقعداشتنجامعهاینوآوربرایدستیابیبهرشد،ازداشتنمیزانبالایسرمایهوصرفآنمهمترومؤثرتراست . نوآوریهالزوماًنبایدشبیهاینترنت،موفقیتوپیشرفتعظیمتكنولوژیكباشند .
نوآوریمیتواندپیشرفتیكوچكدرونمدرسهیاتغییرساختاررویههایكاریدرسازمان ‌آموزشوپرورشباشد . فرآیندنوآوری،ظریفوشكنندهاست . ظهورورشدخلاقیتونوآوری،مستلزموجودفضاییاستكهدرآنازافكارمختلفوپیشنهادهایسازندهوتحقیقاتبنیادیحمایتشود . نوآوریهرروزازمحدودیتهامیكاهدوغیرممكنهایبیشتریراممكنمیسازد . سازمانهابایدانگیزههاییبرایایجادورشدنو‌آوریپدیدآورند .
حمایتازافرادخلاق،چهمیزانوچگونه؟
بهچهمیزانفرهنگحاكمبرسازمانآموزشوپرورشازتفكرخلاقپشتیبانینمودهاستویامحلهاییایجادشدهكهفعالیتهایخلاقدرآنجاظاهرشودوافرادبتواننددرآنبهسرعتوبهطوردائم،بهآزمودنایدههایشانبپردازند . افرادازلحاظمیزانخلاقیتبسیاربایكدیگرمتفاوتند . باتشخیصنیازبههریكازایننقشهارشددادنافرادبرایتصدیآنها،دادنفرصتبهآنهادراستفادهازمهارتهایشاندرفرآیندهایمهموتشویقكارهایخلاق؛كارآموزشبهمراتببهتراززمانیخواهدبودكهفقطبهروندیتكراریاجازهفعالیتدادهشود . مدیرانیكهمدیریتروندآموزشوپرورشرابرعهدهمیگیرند،بایددارایمهارتهایایجادتفكرخلاق،اهلنظریه،تیزهوشی،تواناییكاربستوهماهنگیایدهها،تولیدعلم،یادگیریوتغییرنگرشباشند .
پرورشتفكرخلاق
یكیازمهمترینمهارتهایمؤثر،تواناییدرتفكروبرنامهریزیاستراتژیكاست . اینگروهازمدیرانداراییكویژگیبرجستههستندوآناهلتفكرخلاقبودناست . آنهادربارهپیامدهایثانویهرتصمیمبااستفادهازذهنوقدرتتفكر،ازخودابتكاراتشایستهایبروزمیدهند . معمولاًدرفواصلزمانیمعین،تغییراتیدربرنامهكاریایجادمیكنند،زیراهرایدهجدیدایدههایدیگررابهذهنمیآورد . ازتفكرخلاقهراسیندارند . آنهاراههایبهتریبرایانجامكارهامییابندومیدانندكههرایدهایرامیتوانتحققبخشیدوگسترشداد . اینمدیرانخارجازشیوههایرایجمیاندیشند،یعنیازنیرویخیالخودبهرهمیبرند . امورجدیدرامیآزمایندوتلاشمیكنندنسبتبهآیندهبینشكسبكنند . آنهاهموارهمراقبهستندكهآیااستراتژیبهكارگرفتهشدهمفید،مؤثروسودبخشهستیاخیر . اگرپسازصرفوقتوانرژیبهایننتیجهبرسندكهاستراتژیخاصیكاراییندارد،بدونتعصب ‌آنراكنارمیگذارندوازتواناییهایخوددرراهاجرایاستراتژیمفیددیگربهرهمیبرند .
مدیرانخلاقزمانیراصرفتجسمآیندهسازمانخویشمیكنند . براینیلبهموفقیتبایدبهتفصیلتمامجزئیاتتحولاتآیندهومراحلرسیدنبهاهدافرادرذهنبهطورزندهتجسمكرد . زیراابتدابایدآیندهراموفقیتآمیزوموردنظرخودرادرذهنتجسمكردوقدرتتخیلبهمیزانزیادیدرراهرسیدنبههدفكمكخواهدكرد .
بنابراینمدیرانبادیدگاهیروشنكارهاییراانجامدهندكهارزشوتأثیربیشتریبراهدافبلندمدتوچشماندازوسیعدرزندگیومحیطكارداشتهتابتواننددیدگاههایایدهآلیخودرابهواقعیتتبدیلكنند .
مفهومخلاقیتونوآوری
خلاقیتبهكارگیریتواناییذهنیبرایایجادیكفكریامفهومجدیداست .
خلاقیتبهمعنایتواناییتركیبایدههادریكروشمنحصربهفردباایجادپیوستگیبینایدههااست .
خلاقیتبرخلقچیزنودلالتداردكهبهحلمشكلفعلییابرآوردهساختنیكنیازمیانجامد .
برایموفقیتدرمسیررشدوتوسعهنیازمندایجادفرهنگخلاقدرتمامابعادتوسعهبهخصوصمبحثآموزشهستیم . برنامهریزیخلاقدرفضاومحیطخلاققابلاجرااستونتایجمفیدیدارد . برایایجادفرهنگخلاق،نیازمندآموزشهستیم .
الف)اصلاحمطالبومندرجاتكتبدرسی
اغلبمطالبمندرجدركتبدرسیمحدودبهقوانیناولیهعلمیبودهودریكچارچوبكلیشهایارائهشودوزمینههایسؤالبرانگیزوخواستنمطالبجدیدرادرذهندانشآموزایجادنمیكنند . میزاناطلاعاتدانشآموزانرادرهمانسطحاولیهنگهداشتهوبامطالبجدیدوكشفیاتبهزورعلمیهمخوانیندارد؛درحالیكهبرایهمگامیباجهانامروزنیازمندتعلیمدانشآموزاندرسطحعلومروزهستیم .
بنابرایندرتدوینمطالبكتبدرسیرعایتایننكاتضروریاست .
ایجادهماهنگیلازممطالبدرسیبامطالبعلمیجدیدوكشفیاتتازه
جلوگیریازارائهكلیهقوانینمربوطبهیكعلموارائهمفاهیمكمكیدرجهتسعیدانشآموزانبرایشناختقوانیناصلیتوسطدانشآموزان .
جذابیتدرمطالبارائهشدهبهجهتبرانگیختنحسكنجكاویبراییادگیریمسائلبعدی .
توجهبهپاسخگوبودنعلومآموزندهبهنیازهایقرنحاضرعلاوهبرپیوستگیمطالبدرسی
ایجادزمینههایلازمبرایقدرتتفكر،تعقلوتخیلدانشآموزان

ب)آموزشمعلمانودبیران
تعلیموتربیتنسلجدیداولینمهمترینقدمدرراهرسیدنبههدفاستوركناصلیآنتعلیموتربیتمعلمانآنهااست . معلمبهعنوانفردیكهنقشراهنمارابرایدانشآموزاندارد،علاوهبرداشتنتخصصوتجربهدررشتهتدریسخود،همگامیبادانشروزآنراتخصصرابایدموردتوجهقراردهدواینوظیفهمسئولانامراستكهبانظارتفنیوتخصصی،اصولآموزشرارعایتكنند؛زیرادركسبعلم،هدفاصلیملكهذهنشدندریافتههایعلمیاست . آنهمیافتههایمفیدنهمطالبعلمیسطحیوكهنه . معلمخلاقازبارشمغزیوذهنیبیشتریبرخورداراست،كمتراحساسكمبودیاناتوانیمیكند،همیشهآمادگیداردباحوصلهواردبحثبادانشآموزشدهوآنانرابهزایشاندیشهوپیدایشفكرنوینوتازهتشویقكند . بنابراینمعلماننكاتزیررامدنظرداشتهباشند :
شناختاستعدادهاوتواناییهایدانشآموزانودرنظرداشتنسرعتیادگیریهردانشآموزهمیشهبهدانشآموزانتوصیهكنیدازآنچهفكرمیكنید،بهترهستیدومیتوانیدبهترباشید
توجهبهمقولهتشویقباتشویقزمینهرشدفكریفردبالامیرودوویاحساسارزشمیكندكهزیربنایموفقیتاستوگونههایمتفاوتاظهارنظرموردتشویققرارگیرد .
جهتدهیذهندانشآموزانبهكمكمطالبدرسیبهسمتعلومجدیدوروزانسانبهسمتیحركتمیكندكهبهآنفكرمیكند .
▪ معلمبایداصولوقوانینمهمنظریههایآموزشویادگیریرابداندوآگاهباشدكهدرچهشرایطیآموزشویادگیریآسانترصورتمیگیرد .
ایجادروحیهاعتمادبهنفسوعدمدلیلتراشیدرفردموفقچیزیبهنامتوجیهكردنوجودندارد .
ایجادحسرقابتمثبتوسازندهمیاندانشآموزان .
برقراریروابطعاطفیبینمعلمودانشآموزان
ایجادفرهنگتفكردرتدریسوتعلیموتربیتاحترامگذاشتنوبهادادنبهافكارنووتازهدرحلمسائلدرسی .
طراحیوایجادكلاسدرسیكهبراساسعلائق،آزادیعملوسلیقهدانشآموزانباشد شریككردندانشآموزاندرامریادگیریوتأكیدبرطرحمسائلواقعی .
دریافتگزارشهایخلاقانه . مثلاًمعلمكلاسچهانتظاریازدانشآموزاندرموضوعموردنظردارد . درموردكنجكاویمطلبجمعآوریكنند .
آموزشسهمهارتخوبدیدن،خوبشنیدنوخوبفكركردن .
دانشآموزانبتوانندآنچهرادرمدرسهیاهرفعالیتتربیتیفرامیگیرند،دربرخوردباموقعیتهایجدیدومسائلتازهبهمعرفیاجرابگذارند .
هدفازآموزشاینباشدكهدانشآموزانتفكرمنطقیپیداكنندومانندیكمورخومحققموضوعرابررسیكنند .
شكستنكلیشههایذهنیدانشآموزانوواردنمودنآنانبهتفكروبیانعقایدعدماستفادهازیكروشقالبی
آشناكردندانشآموزانبامفاهیماساسیواصولموردنیازمهارتهایزندگی
ج)آموزشوپرورشدانشآموزانخلاق
برخیازصاحبنظرانبراینعقیدههستندكهبرایخلاقكردنآموزشوپرورشبایدسراغروشهایپرورشخلاقیترفتوآنهارابهمدیرانومعلمینآموزشدادتاآنهانیزدانشآموزانخودراخلاقكنند . ولیمسألهایناستكههرروشیكهدیروزخلاقبودهامروزكمترخلاقاستوهرروشخلاقامروزینیزفرداممكناستغیرخلاقباشد . بنابراینبایدكاركنانآموزشببینندكهچگونهروشخلاقبیافرینندودربرخوردباتعلیموتربیتدانشآموزانازخودخلاقیتونوآورینشاندهند . معلمومدیرازمجریاناصلیصحنهتعلیموتربیتهستند . آنهاهرطوركهبهانسانبنگرندوبیندیشندبهپرورشاوهمتخواهندگماشت . توجهوعلاقهمدیرومعلمبهمسائلهمهجانبهرشدوشكوفایی،باروشهایفكریوزایشهایاندیشههاینوینوموجبتحققآموزشوپرورشخلاقونوآورمیشود .
دراینراستابایدسرچشمهخلاقیترادرتجربیاتدورهكودكیدانشآموزانجستوجوكرد . بهتفكراتوتخیلاتبچههااهمیتدادتافرصتپیداكنندافكارخودرامطرحنمایند . درآنانمهارت،قدرتاستدلال،اندیشیدنوتفكرانتقادیراتشویقنمود،نهقبولكردنكوركورانهبرایآنانبایدمحیطیمناسبجهتپرورشتفكرخلاقوآموزشمهارتهاییكهاورادرجذباندیشههاینووتجربههایجدیدكمككند،ایجادكرد . خمیرمایهفكروعملبسیاریازدانشمندانبزرگكنجكاویآنانبودهاست . بنابراینبایدپیشبینیتداركفرصتهایخودآموزیوفعالیتهاییادگیریاكتشافیومبتكرانهرافراهمكرد . باتوجهبهاینكهمكاشفهاثریعمیقوماندگاربردانشآموزخواهدداشت . درگیركردندانشآموزانباهمدرامریادگیریواهمیتدادنبهكارگروهیكهمنجربهرقابتدریادگیریبرایانجامكاربهتر،ایجادروحیههمبستگی،تقسیمكاروحسمسئولیتپذیریدرآنانبشود،ضروریاست . مدیرومعلمبایدخلاقیترابهعنوانیكاستعدادعمومیدرنظرگرفتهوتلاشكنندباایجادفرصتهایبرابرجهتاستفادهتمامدانشآموزانآنانرابهسویعملكردآموزشیانعطافپذیر،سیالوغیرتكراریهدایتكنند . بایدكلاسیبهوجود ‌آیدكهدرآنایدههایمتفاوتومتنوعآفریدهشودویادگیریلذتبخشوپایدارازطریقبارشسؤال،طرحمسائلنوینوپاسخهایتازهشكلگیردوبهقولپیاژه : هدفاصلیآموزشوپرورش،پرورشافرادنوآوریاستكهمیتوانندفكركندواهلتحقیقوبررسیباشند .
بنابراین :
۱)نوآوریدرزمینهآموزشیاززمانیمطرحمیشودكهبراثرپیشرفتهایعلمیوفنیجامعهدستخوشتغییراتوتحولاتشود . مدرسهكههدفشپاسخگوییبهمقتضیاتاجتماعی،اخلاقیوانتقادیجامعهاستبایدمتناسببااینگونهتحولاتدگرگونیرابپذیردوباشرایطجدیدسازگارشود .
۲)نوآوریدرشناختدقیقوعلمیافرادوچگونگیرشدذهنیوشخصیتیازطریقتحولوپیشرفتدرروانشناسیكودكانونوجوانان،نقشمؤثریدارد .
۳)تغییردرساختارمدرسهورفتنبهسمتمدرسهمحوریازطریق : نقویضاختیار،برنامهنویسی،بودجهبندی،تجهیزاتآموزشی،روشهاینوینیاددهی- یادگیری،ارزشیابیپیشرفتتحصیلی،اتخاذروشهایتربیتیوآموزشی،توجهبهمشاركتمردمیومدیریتمشاركتی،تغییردربرنامههایآموزشیبهمنظورتوسعههمهجانبهورشددانشآموزانازالزاماتنوآوریآموزشیاست .
۴)برنامههایآموزشیتامراحلپژوهشیوآزمایشهایخودراطیكنند،مدتیوقتلازمدارند . برنامههایآموزشیهمیشهسنگینتروآهستهترازعلوموتكنولوژیحركتمیكنندوتابرنامهایموردتصویبوقبولقرارگیرد،كهنهشدهونیازهایجدیدیمطرحمیشود .
۵)نظامهایآموزشیوعامهمردم،سنتگراهستندونوآوررابهسادگینمیپذیرند . درحالیكهجوانانبهطورذاتیدگرگونطلبندومیخواهندسریعتكنولوژیرابهدستآورند .
۶)نوآوریهمیشهبامقاومتروبرواستلذابایددرطراحینوآوری،بروزمقاومتهامدنظرقرارگیرد .
۷)نوآوریدریكبخشیادرس،روزیبخشهاودروسدیگراثرمیگذاردبرایمثالنوآورییكمدیرباعثتغییروعكسالعملمدیران،منطقهیامدیرانردهبالامیشودویانوآوریدرروشهاییادگیری،روشهایارزشیابیپیشرفتتحصیلیرادگرگونمیسازد .
۸)موفقیتدرنوآوریدرگروقبولباوروهماهنگیهمهعواملدستاندركارمدرسهاست .
مدیرنوآوربایددرسهبعددانایی،تواناییوخلاقیتمهارتداشتهباشد . داناییمدیربهمهارتهایسهگانهادراكی،انسانیوفنیاواشارهدارد . تواناییمدیربهتواناییجسمی،روانی،عاطفیوعقلیبهذهنیتوجهداردوخلاقیتمدیرذهنیتفلسفیوپژوهشخواهیونوآوریرادربرمیگیرد .
ویژگیهایمدیرخلاق
انعطافپذیربودهومیتواندشرایطومقتضیاتونیازهایمحیطهایآموزشیرادرنظرداشتهباشدوتواناییتولیدایدههایفراوانراداراباشد .
روشهایبرقراریارتباطمناسبوافزودنبهایدههاوگسترشآنهارامیشناسد .
بهفكرواندیشهخودودیگراناحتراممیگذارد .
ازنظراتوایدههایدیگراندرتصمیمگیریهااستفادهمیكند
جهتانجاموظایفومشخصنمودنوظیفههمهافراد،گروهبندیمیكند .
بهروشهایحلمسألهواستفادهازرویكردهایمتفاوتدرحلمسائلومشكلاتآشناییدارد .
شرایطمناسبجهتبروزخلاقیتهاوپرورشآنهاوپشتیبانیازافرادخلاقونوآورراایجادمیكند .
تواناییتجزیهوتحلیلمسائلپیچیدهرادارد
توانایینگرشآیندهمحوریراداردزیراقدرتآنراداردكهوظایفخودراباتغییراتجامعهونظامآموزشیبامشاركتهمهعواملدرونیوبیرونیمدرسهبهطورشایستههماهنگنماید .
روحیهخلاقدارد،یعنیروحیهایكهمدیرراازعقایدقالبیوتعصباتجاهلیوازقراردادهاوبخشنامههایبیثمرفراتربردهوبهتعالیفكریبرساند .
كلینگریوتفكرسیستمیبرایتطبیقرفتارفردیبارفتارسازمانیودركامورسازمانیبهطورواحدرادارااست .
درایجادوكسباطلاعرسانیباتكنولوژیهایجدیداطلاعاتیمهارتدارد .
▪ مهارتهایآموزشیشاملمهارتهایبرنامهریزی،راهنماییتحصیلی،شیوههاینوینیادگیری،فنوناداریارزشیابیكاركنان،پیشرفتتحصیلیو .... رادارااست .
شیوهاستفادهازرنگهایشادوتنوعبخشیدنبهفضاوتحولدرزنگهایتفریحرامیشناسد .
دربالابردنامكاناتورزشیدرجهتنشاطبخشیدنبهدانشآموزانكوششمیكند .
درانتقالاطلاعاتروزبهدانشآموزانتلاشمیكند
دراینبینبردنموانعارتباطیبیندانشآموز،معلمومدیركوششمیكند .
فعالیتهایگروهیدانشآموزانراساماندهیمیكند .
درایجادرقابتسالموسازندهدرپكلیهفعالیتهایمدرسهمیكوشد .

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد

اين مطلب در تاريخ: سه شنبه 26 اسفند 1393 ساعت: 14:30 منتشر شده است
برچسب ها : خلاقیت چیست؟,

نويسنده:asemankafinet2

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

تحقیق درباره تکنولوزی اموزشی

بازديد: 169

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

تحقیق درباره تکنولوزی اموزشی

مقدمه و بررسي تكنولوژي آموزشي با ضرورتي براي تحول درآموزش و پرورش

تكنولوژي آموزشي تحول خيلي عميق و گسترده اي درآموزش و پرورش دارد و مي تواند با حرفه تر و كارآمد تر باشد چرا كه عصر امروز عصر ارتباطات و ارائه تكنولوژي پيشرفته و تبادل اطلاعات و نيز انتقال آن به ساير مراكز مي باشد .

تكنولوژي آموزشي به طراحي سيستمهاي آموزشي دراز مدت و جامع كلي كه همه سيستم آموزشي جامع را در برمي گيرد مربوط مي شود . در حالي كه تكنولوژي تدريس و پروژه هاي كوتاه مدت اطلاق مي شود كه فقط قسمتي از سيستم كلي را در بر مي گيرد و تدريس يك واحد درسي را با استفاده از كار افزارها و روشهاي مربوط به تدريس آن درس و واحد مربوط به آن ممكن مي سازد .

قلمرو تكنولوژي آموزشي طراحي ، اجرا ، و ارزيـابي كـل فـراينـد تـدريس و يا دگيري است .

تكنولوژي آموزشي يكي از شاخه هاي جديد علوم تربيتي است كه در مسير تحول خود به گونه هاي مختلفي ظاهر شده است . مانند : تكنولوژي ابزارهاي آموزشي و تكنولوژي مواد آموزشي تجربه هاي بسياري كه در دهه گذشته در زمينه هاي كاربرد تكنولوژي به مفهوم استفاده از وسايل صنعتي در امر آموزش و پرورش بدست آمده و مطالعات و پژوهشهاي سازمانهاي بين المللي در ارزيابي و سنجش موفقيتها و شگفتها منجر با تعيين مفهوم و خطوط كاربرد تكنولوژي و استراتژي آن درامر آموزش و پرورش شده است . در برخي موارد ، تكنولوژي ( آموزشي براي جبران نقايص و نارسائيهاي موجود در نظام آموزشي بكار مي رود .

بزرگان علم و ادب ، همزمان با اجراي آنها روي صحنه بهره مند گردند .

تعريف تكنولوژي آموزشي : تكنولوژي آموزشي عبارت است از روش سيستماتيك طراحي اجرا و ارزشيابي كا فرايند تدريس بياد گيري با توجه به فرمهاي مشخص آموزشي و با استفاده به پژوهشهاي مربوط به ياد گيري انسان و علوم ارتباطات و كاربرد منابع انساني و غير انساني به منظور تدارك آموزشي موثرترند .

دامنه علوم و فنون درجه تحقيقات علمي بخصوص در دهه اخير يعني بعد از انقلاب صنعتي ما كه باعث رشد و توسعه تكنولوژي و گسترش صنايع و علوم و ارتباطات حمل و نقل و خدمات و بازرگاني و نظاير آن توسعه پيدا كرده است و اين دامنه روز به روز نير افزايش زايد الوصف خود را محفوظ داشته و بالاخره باعث گسترش و تنوع نوشتن براي انتقال مفاهيم علمي آنهم با چنين دامنه هاي كافي به نظر مي رسد .

تكنولوژي آموزشي استفاده از تعدادي يا كل وسايل امكانات آموزشي اعم از نرم افزارها با در نظر گرفتن يك برنامه علمي در يك طراحي سيستماتيك در امر تدريس هدف اصلي كار مي باشد . يك معلم امروزه چنانچه از علم تكنولوژي در كار خود بهره نگيرد . حاصل كار او چندان رضايت بخش نخواهد بود . اين علم بايد به كليه معلمان آموزشي انتقال داده شود .

تكنولوژي آموزشي چتري است كه در زير ساير آن گروههاي مختلفي از نرم افزارها و سخت افزارهاي آموزشي تحت برنامه ريزي مشخص و سيستماتيك براي پيشبرد و كيفيت كميت آموزشي به كار گرفته مي شود . تكنولوژي آموزشي هرگز دامنه و محدوديتي ندارد و به شاخه هاي مختلفي انشعاب پيدا كرده است . و به پيشرفتها و ترقيات علوم . گستره اين علم بر مسائل مختلف پهناورتر شده . به عنوان مثال دستگاه ضبط صوت را به صورت برنامه ريزي شده در كلاس زبان بكار مي بريم و آن را نوعي تكنولوژي آموزشي مي ناميم

و در واقع هر گونه عمل يا اقدام مثبت كه از هر طريق براي پيشبرد كميت و كيفيت آموزشي اعمال مي شود را مي توان در زمينه تكنولوژي آموزشي قرار دارد .

نقد و بررسي تكنولوژي آموزشي و كابردهاي آن

تكنولوژي آموزشي يعني ارائه مطالب آموزشي از طريق بكار بردن فناوري اطلاعات و وسايل كمك آموزشي و استفاده بهينه از هر نوع تكنولوژي كه سرعت و يادگيري آموزش را تكميل مي كند و در دقت صرفه جويي مي شود كه اين شيوه به نوبه خود تعامل بين معلم و شاگرد را بيشتر مي كند و به نوعي ترقي در پيشرفت تكنولوژي آموزشي است . فناوري آموزشي و چگونگي كاربرد آن در دهه هاي تحصيلي شاگردي به فراگيران مي آموزد كه چگونه در تكنولوژي از هر نوع دانش و بينش خود استفاده كنند . و فرم الواقع اين اختيار را به دانش آموزي دهه كه در فن آوري آموزشي از خود و از ذهن جوياي كشف مطالب علمي خلاقيت بخرج دهد . و در كل تكنولوژي آموزشي يعني ارائه خدمات دهي و بازدهي بيشتر دركادرآموزش و بهره برداري ار نتايج علمي و كاربردي .

تكنولوژي آموزشي مي تواند به ياد گيري سرعت ببخشد و آن را آسانتر كند . تكنولوژي آموزشي مي تواند فاصله ياد گيري در دنياي خارج و داخل مدرسه را روز به روز كاهش دهد و نيز مي تواند دسترسي به فرهنگ و آموزش را بطور يكسان براي همه ميسر كند از طريق بهره گيري از امكانات تلويزيون و فيلم تقريباً همه فراگيرندگان مي توانند از نعمت ديدن نمايشنامه ها يي درباره زندگي

تكنولوژي آموزشي ، ضرورتي براي تحول درآموزش و پرورش

تكنولوژي آموزشي ، هيچ جاي مناسب و سيستماتيكي در فرايند برنامه ريزي آموزش و پرورش عالي ما ندارد و از اين رشته به عنوان يك تخصص بهره گرفته نمي شود . دكتر هاشم فردانش (( عضو هيات علمي دانشگاه تربيت مدرس )) با اشاره به اين مطلب گفت : تكنولوژي آموزشي مشتمل از دو واژه تكنولوژي و آموزشي است كه تكنولوژي به معناي دانش نحوه انجام هر امري به صورت ماهرانه است كه چنين تعريفي پاسخ بسياري از مشكلات ما در امرآموزش است . يعني اگر ما بدانيم كه آموزشي در هر شرايط خاص ، براي هر شاگرد خاص چگونه بايد انجام شود ، در واقع جلوي اتلاف انرژي هاي ملي را در اين زمينه خواهيم گرفت .

وي ادامه داد : در همه سطوح آموزشي ما ، متاسفانه فقط يك قاعده كلي حاكم است . به طوري كه همه موضوعات را با يك چشم ديده و راه آموزش آنها را هم يكسان ببينيم . در حالي كه تكنولوژي آموزشي ، با دقيق شدن روي مسائل موضوعات ، خصوصيات شاگردان و شرايط حاكم كلي و فرمول ثابت ولايتغير را رد كرده ومعتقد به روشهاي مختلف در امر آموزش است .

دكتر فردانش تصريح كرد : با توجه به چنين تعريفي ، تكنولوژي آموزشي يك ضرورت صد درصد براي تحول درآموزش و پرورش است كه متاسفانه به دلايلي ، مغقول و محتواي آن مهجور مانده است و به هيچ وجه از يافته هاي اين علـم در برنامه ريزي ، اجرا و ارزشيابي برنامه هاي آموزشي استفاده نمي شود .عضو هيات علمي دانشگاه تربيت مدرس در مورد علل مغقول ماندن كاربرد تكنولوژي آموزشي گفت : عدم شناخت اين رشته ، ذهنيتهاي غلطي كه ازآن وجود دارد و تعداد كم فارغ التحصيلان آن باعث شده كه ، تكنولوژيست آموزشي را فقط تزئيني براي امر آموزش دانسته يا به رغم بسياري ازمسئولان آموزش و پرورش و اموزش عالي ، مسئولان انبارها و دستگاههاي سمعي و بصري مدارس بوده و متخصصين اين رشته از لحاظ تشكيلاتي سازماني جايي براي جذب نداشته و در نهايت مجبور به پرداختن به كارهايي غير از اين رشته خود مي شوند . وي همچنين افزود : عليرغم نياز تمامي معلمان به تخصص در اين رشته ، به خاطر تعداد كم متخصين و استفاده از كتابها ومنابع بسيار قديمي و همچنين ارائه موضوعاتي تحت عنوان تكنولوژي آموزشي ، باعث وارد آمدن فشار مضاعف بر اين رشته و عدم به كار گيري صحيح آن شده و همين آموزش غلط ، جلوي دانسته هاي بعدي آنهارا گرفته و اين نياز معلم در عمل بي پاسخ مانده و نتيجه مثبت نداده است.

وي در پايان گفت : رشته تكنولوژي آموزشي مثل بسياري از رشته هاي ديگر از غرب آمده وما در واقع مصرف كننده آن بوده ايم . اما به هر حال به شدت در حال رشد است كه با توجه به اين ، مسئولان كشور مادر آموزش و پرورش ، آموزش عالي و شوراي عالي انقلاب فرهنگي بايد با يك ديد جديد و به عنوان يك ضرورت درامر آموزش به اين رشته پرداخته و حتي مسئوليني كه در زمينه هاي آموزشي ديني و مذهبي فعاليت مي كنند نيز بايد به اين رشته با اين ديد كه مي تواند بسياري از نيازهايشان را برطرف كند ، نگاه كرده و براي آن برنامه ريزي صحيح و منسجم در سطح وزارتخانه هاي مربوط و حتي مجلس شوراي اسلامي داشته باشد .

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد

اين مطلب در تاريخ: سه شنبه 26 اسفند 1393 ساعت: 14:22 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره تکنولوزی اموزشی,

نويسنده:asemankafinet2