تخصیص بهینه منابع در آموزش و پرورش کشورهای در حال توسعه

فهرست مطالب:

چکیده

مقدمه

پیشینه

بخش اول: مشکلات کیفی و کمی آموزش و پرورش ایران در قرن 21

- بودجه آموزش و پرورش ایران

- کلاسهای مخروبه و آمو زشگاه ها و فاصله50/ تا حد مطلوب

- محرومیت از تحصیل ترک تحصیل و میزان مردودی

- وضعیت نیروی انسانی در مدارس

- وضعیت تغذیه دانش آموزان

بخش دوم: نیازها ،چالشها وفرصتها

- شرایط ورویکرد های متفاوت

- چالش ها و فر صت های تقاضای اجتماعی آموزش عالی در ایران

نتیجه

منابع و ماخذ

چکیده :

آموزش و پرورش براي دستيابي به هدف نهايي اش كه همان احياي مدرسه زندگي است، طرحي را به دولت ارائه كرده كه در حال بررسي است.

در توضيح باید  افزود: فردي كه از مدرسه زندگي خارج مي شود طبق برنامه ريزي هايي كه بايد صورت بگيرد فردي توانا از لحاظ علمي و حرفه اي، اميدوار و توانمند در زندگي، خلاق، متدين و كارآفرين و درنهايت شهروند نمونه خواهد شد.

   دو راهكار عمده براي اين منظور درنظر گرفته شده  نخست مناسب سازي و بهينه سازي فضاهاي آموزشي كه در آن به دنبال بسط و گسترش امكانات و فضاي آموزشي، به روز كردن آنها و نيز حفظ و مقاوم سازي امكاناتي هستيم كه در اختيار هست در مرحله بعد كه از اهميت ويژه اي برخوردار است، باید  سعي خواهيم كرد تا به عوامل تشكيل دهنده نظام آموزشي كه همان فرهنگيان و معلمان هستند پرداخته شود.

    محدث درباره چگونگي رسيدن به اين هدف، گفت: ما طرحي با عنوان طرح استفاده تمام وقت پيشنهاد شده كه بر مبناي آن سعي در رضايتمندي شغلي و بالا بردن توانايي هاي علمي معلمان شده است، كه در اين باره با دانشگاه پيام نور توافقنامه هايي صورت گرفته است.

پيشنهاد شده براي مدارس دوره هاي راهنمايي و دبيرستان، معلماني با مدارك كارشناسي ارشد و مديران با تحصيلات بالا به كار گرفته شوند، تأمين اين نيروها و جذب آنها از سوي آموزش و پرورش از سوي دو مجتمع دانشگاهي پيامبر اعظم و شهيد رجايي كه زيرنظر اين وزارتخانه است انجام مي شود و براي رضايتمندي شغلي اين دسته از معلمان و مديران با تحصيلات بالا يكسري فوق العاده خاص محسوس درنظر گرفته شده است.

    معاون برنامه ريزي آموزش و پرورش خاطرنشان كرد: تمامي اين قبيل اقدام ها براي رسيدن به هدف احياي مدرسه ای صورت مي پذيرد كه در آن معلمان ديگر دغدغه كمبودهاي مالي و يا فشارهاي زندگي را نخواهند داشت، بنابراين مي توانند با كيفيتي بهتر به آموزش بپردازند كه متعاقب آن دانش آموزان جذب محيط مدرسه مي شوند.

كسري بودجه در  آموزش و پرورش ما  را تأييد مي كنم، ما بيش از ۱۷۰۰ ميليارد تومان كسري بودجه دارد و راهكار حل اين مسأله اين است كه دولت اگر بدهي هاي گذشته خود را كه از سال هاي گذشته به فرهنگيان و معلمان پرداخت نشده و مربوط به ۲ درصد عوارض آموزشي است و به وزارت آموزش و پرورش تعلق دارد، به اين وزارتخانه بپردازد، ما بيش از رقم كسري مورد نظر به دست خواهيم آورد و حتي اگر ۲ درصد عوارض مربوط به سال ۸۵ را به آموزش و پرورش اختصاص دهند مبلغي نزديك به يك هزار ميليارد تومان خواهد بود كه بخش زيادي از كمبود هاي اين وزارتخانه را در سال ۸۵ جبران مي كند.

پيش بيني ها با اختصاص ۲ درصد عوارض سال ۸۶ تمامي كمبودهاي مالی  تأمين مي شود.

در مقايسه نظام آموزش در كشورهاي توسعه يافته با كشورمان می توان  گفت: در كشوري مثل آلمان كارخانه ها و ارگان هايي كه در تعامل مستقيم با نظام آموزش آن كشور براي جذب نيروهاي تربيت شده از سوي آن نظام آموزشي مبالغي به گروه هاي آموزشي مي پردازند و يا به عنوان نمونه در ژاپن در ابتدا تمامي امكانات به مدارس و معلمان اختصاص مي يابد تا رمز موفقيت و پيشرفت اين كشورها برمبناي بها دادن به نظام آموزش آنها تضمين شود.

و در آخر : مسئولان و ملت ما بايد باور كنند كه رسيدن به قله هاي افتخار و پيشرفت بدون توجه به نظام آموزش و پرورش ممكن نيست.

مقدمه

در کشور ما ایران، فراگیرترین نهادی که به امر آموزش و تربیت نیروی انسانیمی‌پردازد، وزارت آموزش و پرورش است که نزدیک به یک‌چهارم جمعیت ایران را تحت پوششخود قرار داده است.هفته گذشته  سال تحصيلي ۸۵- ۸۶، برای حدود ۱۵ ميليون دانش‌آموزمقاطع مختلف، ۶ ميليون نفر در مقطع ابتدايي، ۴ ميليون و ۳۰۰هزار نفر در مقطعراهنمايي تحصيلي و ۴ ميليون و ۶۰۰ هزار نفر در مقطع متوسطه و پيش‌دانشگاهي،  درکنار۱میلیون و , هزار ۱۸۰معلم آغاز شد. که بر اساس اعلام خبرگزاري ايلنا در ۴۸ هزارمدرسه و ۴۵۵ هزار كلاس درسي به امر تحصيل اشتغال دارند. از ميان ۱۵ ميليوندانش‌آموزکشور، يك ميليون و ۲۰۰هزار نفر اختصاص به نوآموزاني دارد كه نخستين سالتحصيلي خود را امسال آغاز کردند.

در قرن ۲۱ ، در نظام ولایت فقیه، یک چهارم از جوانترین مقطع سنی جمعیت ایران ، درشرایطی به امر تحصیل مشغول است که تصور آن نیز برای انسان مشکل و موجبات حیرتاست.

مشکلات کیفی  آموزش در ایران ، در کنار کمبودهایی کمی،  از قبیل وجود  ۳۲هزارمدرسه تخريبي و خطرآفرين و۲۶هزار و ۶۱۰ مدرسه غيرمقاوم و هزینه های آموزشی و شهریههای سر سام آور و نیز  وجود نابسامانیهای از قبیل اعتياد، مواد دخاني ، مسائل جنسي، خشونت  ، فقر و سوء تغذیه  و …از جمله آسيبهايي است که جوانترین قشر جامعه ما  درمعرض آن قرار دارند.

 بودجه آموزش و پرورش ایران

در بخش آموزش و پرورش که در هر كشورى كليد توسعه پايدار و مبناى رشد و پيشرفتجامعه است،  ملاحظه مى شود كه در ایران همواره به دليل كثرت نيروى انسانى و گسترهوسيع دامنه عمليات آن ، بودجه آموزش و پرورش با کسری مواجه است .  در سال ۸۴  آخرینسال حکومت آقای خاتمی این وزارت خانه با  كسرى شديد ۳۳۰۰ ميليارد تومانى مواجه بودو بودجه سال ۸۵ با وجود افزایش تعداد دانش آموزان و بالتبع افزایش نیازها تنها ۱۷۰۰میلیارد تومان از کسری ۳۳۰۰ تومان را تامین کرده است. بنابراین هنوز وزارت آموزش وپرورش با کسری بودجه روبرو است. شایان توجه است درحالی که بودجه وزارت آموزش وپرورش در امسال  تنها ۱۵ درصد افزايش داشته است ،  بودجه برخي نهادهاي مذهبي تا ۲۰۰درصد افزايش يافته است!

محمدرضا محدث  معاون از برنامه‌ريزي و توسعه مديريت وزارت آموزش و پرورش  اعلامکرد: طي سالهاي ‪ ۱۳۷۰تا ‪ ۱۳۷۴اين وزارتخانه از لحاظ اعتباري دوران ركود را گذارندو بدترين دوران سال ‪ ۱۳۸۳بود كه سهم این وزارت آموزش و پرورشاز توليد ناخالص مليبه ‪۲/۵درصد رسيد.  اکنون سهم اين وزارتخانه از توليد ناخالص ملي از ‪به ۳ درصدارتقاء يافته است و محمود رشیدی “وزیر” آموزش و پرورش نیز اعلام کرد که  بودجه سال۸۵  آموزش و پرورش را  قريب به ۶ هزار و ۱۰۰ ميليارد تومان اعلام کرد.برای اینکهوضعیت نابسامان آموزش و پرورش کشور مشخص گردد لازم است خاطر نشان خوانندگان محترمسازم  که در سال ۵۹  در دوران حکومت اولین منتخب آزاد ملت  که برنامه عدم وابستگیبه  فروش نفت و کاستن از حجم آن را به اجرا  در آورده بود و کشور دچار جنگ نیزمیبود و خرانه کشور همچون سال ۸۵ ، از اضافه درآمدهای میلیاردی  از قبل  قیمت ۷۰دلاری هر بشکه نفت  برخوردار نبود،  سهم آموزش و پرورش  را از تولید ناخالص ملیصرفا بعلت اهمیتی که حکومت وقت برای  رشدکیفی نیروی انسانی قائل بود ، ۴.۳ درصدقرار داده  بود.کمبودهای کمی  در مدارس کنونی  زمانی بخوبی آشکار میگردنند کهبدانیم برای نمونه فيروز رضايي رييس سازمان آموزش و پرورش آذربايجان شرقی در مصاحبهبا ايرنا ” متوسط سرانه دانش - آموزي براي مقاطع سه‌گانه تحصيلي دراین استان را‪۱۱۰هزار ريال ذكر میکند ومی افزاید كه اين رقم براي حمل يك بشكه نفت در زمستان بهمدارس روستايي آذربايجان‌شرقي هم كافي نيست!و مجموع ‪ ۸۰ميليارد ريال سرانهدانش‌آموزي این استان در بين ‪ ۷۵۰هزار دانش‌آموز مشغول به تحصیل این استان تقسیممیگردد .”جهت مقایسه  لازم است توجه خوانندگان گرامی را به این امر جلب نمایم که درسال ۸۴، حکومت خاتمی بودجه دبيرخانه مركزي ائمه جمعه را به میزان ۱۰۰ میلیارد  ریالافزایش داد و  میزان بودجه نهادهاى مذهبى در بودجه سال ‪ ۸۵حکومت احمدی نژاد بهطور متوسط “صد در صد” افزایش یافته است!

کلاسها ی مخروبه و آموزشگاه هاو فاصله ۵۰ درصدی تا حد مطلوب

عباس رهی مدیرکل دفتر پاسخگویی به شکایات وزارت آموزش و پرورش” از حضور ۱۵میلیون دانش آموز و حدود یک میلیون نفر جمعیت فرهنگی در ۵۹۶ هزار و ۳۷۰ کلاس درس درمدارس سراسر کشور خبر داد. تعداد آموزشگاه های سراسر کشور را ۸۵ هزارو ۴۵۵باب مدرسهاعلام کرد و گفت: این تعداد مدرسه در محاسبات آموزش و پرورش و با در نظر گرفتن شیفتهای آموزشی ۱۵۰هزار نوبت آموزشگاهی محسوب می شود و برای رسیدن به حد مطلوب آموزشیبا کمبود ۵۰ درصدی آموزشگاه روبرو هستیم.سال تحصيلي ۸۵-۸۶ درحالي آغاز مي‌شود كه۲۶هزار و ۶۱۰ مدرسه غيرمقاوم، ۳۲هزار مدرسه تخريبي و خطرآفرين و ۵ هزار مدرسه در كلكشور استيجاري هستند.”درواقع از مجموع ۱۵ میلیون جمعیت دانش آموزی ایران تعداد ۹ميليون و ۲۰۰ هزار نفرشان از آموزش مناسب برخوردار نيستند و در مدارس دونوبته تحصيلمي‌‏كنند. براي حذف تمام مدارس دو نوبتي، ۲۱۰ هزار ميليارد ريال اعتبار مورد نيازاست كه تاكنون هيچ اعتباري به آن اختصاص نيافته است.  مطابق اظهار نظر شمسايي معاونسازمان نوسازي،توسعه و تجهيز مدارس،  در حال حاضر ۱۵۲ هزار و ۴۸۴ كلاس در كشور درشرايط ۲ نوبته قرار دارند. ۳۰۰ ميليارد تومان تعهد خيرين مدرسه‌ساز خيرين مدرسه‌سازامسال نيز همانند سالهاي تحصيلي گذشته سهم بزرگ و تاثيرگذار خود را در تحويل مدارسايفا كرده اند.  ۳۰ درصد مدارس احداثي كشور توسط خيرين بنا شده است.در سال ۸۴ نيزيكهزار و ۱۳۶ پروژه توسط مردم و خيرين به صورت مشاركتي احداث شد كه در مقابل، دولتتنها يكهزارو ۳۸۳ پروژه را در اين زمينه عملياتي كرد. همچنین  خبرگزاری ایران نیوزاعلام کرد در آستانه سال تحصيلي جديد  ۳۱ درصد مدارس عشاير برای ۵۳ هزار نفر دانشآموز عشایری در چادر و ۸ درصد در كپر تشكيل مي‌شود.  ۵۲ درصد مدارس عشاير سيار ونيمه سيار هستند وتعداد دانش‌آموزان عشايري در حال حاضر ۱۷۶ هزار نفر میباشد.

محرومیت ازتحصیل ،ترک تحصیل و میزان مردودی

هرچند سیستم آماری کشور دچار ضعف شدید اطلاع رسانی است، ولی با مشاهده اظهار نظرهای منفرد برخی از روسای آموزش و پرورش استانها  میتوان پی به میزان ترک تحصلکنندگان در گوشه و کنار کشور برد. برای نمونه محسن حاج‌آقایى رئیس سازمان آموزش وپرورش مازندران اعلام كرد: در چند سال اخیر­۹۰هزار دانش‌آموز مقاطع مختلف تحصیلىاین استان به ‌دلایلى ترك تحصیل كردند. این دانش‌آموزان ­ ۱۱تا ‪ ۱۷سال سن دارند و  بالاترین ترك تحصیل دانش‌آموزان مازندران مربوط به دوره متوسطه بوده است. و اینمعضل زنگ خطرى جدى  محسوب می‌شود. وى همچنین از كسرى حدود هزار میلیارد ریالى اینسازمان برای ۶۲۰ هزار دانش آموز این استان در سال جارى خبر داد و گفت: علاوه براینبراى رفع مشكل  ۶۰۰مدرسه تخریبى این استان ۱۳۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز است.. همچنین مدیر آموزش و پرورش شهرستان «اهر» معتقد است که ۴۳ درصد از دانش آموزانروستایی این شهرستان ترک تحصیل کرده یا بازمانده از تحصیل هستند.به گزارش ايلنا،فتاح نيازي، معاون آموزشي موسسه آموزش از راه دور اعلام کرد که در سطح كشور بيش از۱۳ميليون فرد كم‌‏سواد بين ۱۱ تا ۴۵ سال نيز وجود داردکه  سه ميليون نفرآن دانشآموز لازم التعليم ۱۱ تا ۱۷ سال را تشکیل میدهد. كه به دلايل محيطي، جسمي، اجتماعي،فرهنگي و همچنين دسترسي نداشتن به مدرسه، امكان جذب آنان در آموزش و پرورش وجودندارد.محمد محمدی معاون نظري و مهارتي آموزش و پرورش شهر تهران نیزدر گفتگوباخبرگزاری فارس اعلام کرده است که در سال گذشته ۱۹ درصد دانش‌آموزان پايه اولدبيرستان در تهران مردود شده اند.همچنین مجید قدمی رئیس سازمان آموزش و پرورشاستثنایی اعلام کرد: در ایران حداقل ۱۵۰ هزار نفر کم توان ذهنی داریم که فقط ۳۰ تا۳۵درصد را توانسته ایم تحت پوشش قرار دهیم. هم اکنون ۵ تا ۲۰ درصد دانش آموزانمشکل اختلالات یادگیری دارند که نوع افت نشان می دهد که آمار این دانش آموزان بالااست.

وضعیت نیروی انسانی در مدارس

علی عباسپورتهرانی فرد رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس هفتم در گفت‌وگو باخبرگزاری  فارس معتقد است : در حال حاضر وضعيت نيروي انساني در آموزش و پرورش ازنابساماني شديد رنج مي‌برد و داراي معلم مازاد و كمبود معلم در آموزش و پرورشهستيم!  مسئولان آموزش و پرورش عنوان مي‌كنند كه تعداد معلمان مازاد در آموزش وپرورش ۱۹ هزار نفر است اما ما معتقد هستيم كه اين آمار بيشتر است. وقتی آزاديانرييس آموزش و پرورش بخش ‪کوچک  ۲۳هزار نفري كجور نوشهر اعلام میکند که  اين نهاد باكمبود شديد نيروي انساني مواجه است و از ‪ ۶۸معلم مورد نياز براي مقطع ابتدايي ،فقط ‪ ۵۸معلم به تدريس دانش‌آموزان مشغول هستند. و نيروي انساني مورد نياز در بخشاداري اين نهاد را ‪ ۲۰نفر میباشند.  میزان کمبود نیروی آموزشی در بخشهای دیگر کشورآشکار میگردد.

وضعیت تغذیه دانش آموزان

لیلا عیوض زاده عضو انجمن تغذیه ایران در گفتگو با ” مهر” : اعلام کرد که بیش از۵۰درصد دانش آموزان کشور صبحانه نخورده مدرسه می روند..وفقط نزدیک به ۳۶ درصدکودکان از همه گروه های غذایی مصرف می کنند .بگزارش ایسنا هر دختر و پسر ۷ تا ۱۸ساله ايراني  بايد در ماه ۳ کيلوگرم گوشت در سبد غذايي ماهانه خود داشته باشند تاضمن تامين استاندارد نيازهاي غذايي خود ، بتوانند به رشد مطلوب دست يابند.  همچنينبايستی ماهانه  ۱۰ ليتر شير و ۴.۵ کيلوگرم ماست ،۳ کيلوگرم گوشت در جيره غذاييماهانه دانش آموزان دختر ايراني يافت شود. در سال تحصيلي جديدحکومت احمدی نژاد مقررداشته است  ۱۱ميليون دانش‌آموز مقطع ابتدايي و راهنمايي كشور شير رايگان دريافتمي‌كنند و به همين منظور سقف اعتباري براي توزيع ۱۶۵ هزار تن شير (سرانه ۱۴كيلوگرم) در مدارس، در نظرگرفته شده است.اما وقتی   هفت ميليون و ۴۶۵ هزار نفر ازجمعيت کشور ما یعنی  ۵/۱۰ درصد جمعيت شهرى و ۱۱ درصد جمعيت روستايى زير خط فقر مطلققرار دارند ويك ميليون و ۹۸۳ هزار نفر از جمعيت كشور در سال ۸۴ زير خطر فقر شديدقرار داشتند وخط فقر شديد  بر اساس ناتوانى در تامين ۲۳۰۰ كالرى در روز و خط فقرمطلق براساس حداقل درآمد مورد نياز براى تامين نيازهاى اساسى خوراكى و غير خوراكىاز قبيل پوشاك و مسكن تعيين مي‌شود و اختلاف دهك بالاى درآمدى با دهك پايين درايران ۱۷ برابر است ، میتوان پی برد که دانش آموزانی که در خط فقر شدید و مطلق قراردارند، روزانه دچار چه میزان زجر و عذاب جسمی بر اثر گرسنگی میباشند و سرانه ۱۴لیتر شیر اهدایی حکومت احمدی نژاد با نیاز ۱۰ لیتر ماهانه هر دانش آموز فاصله بسیارداردو بی سبب نیز که طبق اعلام مديركل دفتر فعاليتهاي ورزشي آموزش و پرورش از بين۴۰ناهنجاري، ۸ ناهنجاري اصلي در بین دانش آموزان کشور شناسايي شده است ودر مجموع۵/۱۱درصد يك ميليون و ۵۹ هزار دانش‌آموز دختر ۲۲ استان كشور حداقل به يكي ازناهنجاريها مبتلا میباشند.وقتی مجید  يارمند مديرکل‌ دفتر سلامت‌ و رفاه‌ سازمان‌مديريت‌ و برنامه‌ريزی‌ اعلام میکند که از هر ۱۰۰ نفری‌ که‌ به‌ مراکز درمانی‌مراجعه‌ می‌کنند، سه‌ نفر آنان‌ به‌ علت‌ هزينه‌های‌ درمانی‌ سنگين‌ به‌ زير خط‌فقر سقوط‌ می‌کند، میشود حدس زد که بطور روز افزون  چه تعداد کثیری از جوانان کشور  حتی از حق حیات محروم میشوند.

آیا برای ایرانیان قابل تصور است که ایرانی که دومین دارنده منابع عظیم نفت وگاز میباشد، چنان دولت بیکفایتی بر آن حکومت کند که۵۰ درصد دانش آموزان آن گرسنه برسر کلاسهای درس آنهم مخروبه حاضر گردند .

طرح نيازسنجي نيروي انساني متخصص و سياستگذاري توسعه منابع انساني كشور از سوي مؤسسه پژوهش و برنامه‌ريزي آموزش عالي وزارت علوم، تحقيقات و فن‌آوري در سال 1380 به اجرا درآمده است. موضوع طرح <انجام مطالعات و پژوهش‌هاي مرتبط با تدوين برنامه جامع ده ساله تربيت نيروي انساني متخصص كشور>، موضوع تبصره 36 قانون برنامه دوم توسعه منابع انساني و رديف اعتباري 503029 قانون بودجه سال 1378 كل كشور بوده است.

نكته مهم در اجراي اين طرح، استفاده از حداكثر ظرفيت پژوهشي كشور بوده است، كه اين امر از طريق فراخوان عمومي براي تهيه پيشنهاد طرح‌هاي مربوط به هر يك از موضوع‌هاي پژوهشي به انجام رسيده است.

ضرورت انجام طرح حاضر، فزوني تقاضا براي آموزش عالي نسبت به عرضه محدود خدمات آن، به ويژه در بخش دولتي است. تداوم عوامل مؤثر بر رشد تقاضا براي آموزش عالي از جمله تغييرات جمعيتي و تركيب سني جوان آن، محدوديت اعزام به خارج براي ادامه تحصيل و عدم برنامه‌ريزي مناسب براي ايجاد فرصت‌هاي شغلي كافي، روند شهرنشيني و انتظارات جامعه در خصوص بهره‌مندي از حقوق اجتماعي‌-اقتصادي همه، حاكي از تداوم روند تقاضاي آموزش عالي است. به عبارتي، علي‌رغم توسعه بخش آموزش عالي غيردولتي، همچنان تقاضا براي ورود به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي دولتي، نقطه ثقل تقاضاي آموزش عالي را تشكيل مي‌دهد.

برنامه‌ريزي براي پاسخگويي به تقاضاي اجتماعي، به عنوان يكي از رويكردهاي برنامه‌ريزي توسعه آموزش عالي مطرح است و اين مهم خود ضرورت شناخت ابعاد مختلف اين پديده و برآورد حجم تقاضاي اجتماعي را در سال‌هاي آتي مطرح مي‌كند.

با توجه به اين ضرورت‌ها، تحليل و برآورد تقاضاي اجتماعي آموزش عالي، يكي از محورهاي اصلي طرح جامع نياز‌سنجي و توسعه منابع انساني قرار گرفت كه در آن پنج طرح پژوهشي مأموريت تحليل و شناخت همه جانبه ابعاد مختلف تقاضا، تأثير تحولات مختلف بر آن و در نهايت برآورد كمي آن در دوره  88-1380 را  برعهده گرفتند.

اين طرح :

- تحولات نهادهاي اجتماعي و سياسي و تأثير آن بر تقاضاي اجتماعي آموزش عالي، مجري،مقصود فراستخواه؛

- تقاضاي اجتماعي براي آموزش عالي در ايران، عوامل مؤثر و پيامدهاي اجتماعي، مجري، هوشنگ مهريار؛

- تحليل رابطه فضايي و برآورد تقاضاي اجتماعي آموزش عالي در دوره  88-1380، مجري، نعمت‌الله اكبري؛

- ويژگي‌هاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي خانوار در ايران و تحليل الگوي سرمايه‌گذاري خانوار بر منابع انساني،مجري، زهرا ملاعلي؛

- برآورد تقاضاي اجتماعي آموزش عالي در دوره  88-1380؛

مجري، معصومه قارون را شامل مي‌شود. نتايج اين مطالعات، به صورت مختصر در گزارش اين مجموعه آورده شده است.

در سال‌هاي اخير، جهاني‌كردن و اتحاد‌هاي منطقه‌اي در همه‌جا به تغييرات مهمي در سياست ملي اقتصادي منجر شده است و پيامدهايي درهمه زمينه‌هاي سياست‌گذاري به ويژه آموزش و پرورش به طور عام و آموزش عالي به طور خاص داشته است.

دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي در اكثر كشورهاي پيشرفته اروپايي و آمريكايي پس از اينكه با گسترش وسيع امكانات آموزش عالي و دسترسي روز افزون افراد،‌ با خيل عظيم متقاضيان مواجه شدند، سعي كردند كه با برنامه‌ريزي آموزش متوسطه، اكثريت دانش‌آموزان را به سمت كسب مهارت‌هاي عملي مورد نياز بازار سوق‌ دهند و فقط اقليتي را كه هوش و استعداد برتري داشتند به دوره‌هاي نظري و سپس دانشگاه‌ها گسيل دارند، در حالي‌كه در كشورهاي در حال توسعه تنها نمونه‌هاي معدودي در اين كار موفق بودند. در كشورهاي توسعه يافته نيز علي‌رغم اين جهت‌گيري، به دلايلي، از جمله نگرش عمومي به تحصيلات نظري به عنوان راه تضمين برخورداري از تحصيلات عالي و ورود به طبقات اجتماعي بالاتر، تمايل عمومي به ادامه تحصيل در سطح متوسطه و عالي شكل گرفته و روندي فزاينده پيدا كرد.

به اين ترتيب، مفهوم تقاضاي اجتماعي آموزش عالي برخلاف عنوان آن كه يك مفهوم جمعي را مستفاد مي‌كند، به پديده رشد فزاينده تقاضاي خصوصي براي آموزش دانشگاهي اطلاق مي‌شود و روش رويكرد <تقاضاي اجتماعي> عبارت است از اينكه برنامه توسعه آموزش عالي منطبق با تقاضاي مذكور تنظيم شود.

روند گسترش آموزش و پرورش عمومي و سپس آموزش عالي در كشورهاي در حال توسعه به ويژه كشورهاي استقلال يافته نيز شكل گرفت.

اين شكل‌گيري ابتدا نخبه‌گرا و انحصاري بود و سپس به يك حق شهروندي تبديل شد و توسعه آموزش عالي به عنوان يك ضرورت در سرلوحه برنامه‌هاي توسعه اين كشورها قرار گرفت، به طوري‌كه در دهه 60، اعطاي وام از سوي بانك جهاني به كشورهاي مذكور براي توسعه آموزشي به حدي رسيد كه از اين دوره به عنوان <عصر طلايي كمك‌هاي آموزشي در عرصه كمك‌هاي بين‌المللي> ياد مي‌شود و قرارداد‌هاي همكاري بين دانشگاه‌هاي مادر دولت‌هاي استعماري با دانشگاه‌هاي جديد التأسيس كشورهاي در حال توسعه به اوج خود رسيد.

به اين ترتيب به دنبال اعطاي كمك‌هاي خارجي و رشد سريع امكانات آموزش عالي در كشورهاي در حال توسعه، افزايش تقاضا براي آموزش عالي يا همان تقاضاي اجتماعي در اين كشورها نيز با تأخير زماني شكل گرفت و البته به دنبال آن چالش‌هاي افزايش تعداد دانشجو و فارغ‌التحصيلان نيز عينا در اين كشورها مطرح و با شدت و قوت بيشتر، تجديدنظر و تغيير نگرش‌هايي را سبب شد، چرا كه مسأله تخصيص منابع محدود به  طرح‌هاي داراي بيشترين بازده در كشورهايي كه منابع مالي طرح‌‌هاي آموزشي آنها از بودجه دولتي و يا وام‌هاي خارجي تأمين مي‌شد، از اهميت بيشتري برخوردار بود و اين نگرش يك نوع عقلانيت‌گرايي محسوب شد. در همين دوران تحقيقات گسترده از برآورد بازده خصوصي و اجتماعي  آموزش عالي و مقايسه آن با ساير طرح‌هاي سرمايه‌گذاري پشتوانه علمي  توصيه‌هاي بانك جهاني به كشورهاي در حال توسعه مبني بر تخصيص مجدد منابع در داخل بخش آموزش و پرورش قرار داد، اما علي‌رغم اين مباحث، گسترش سريع تقاضا براي آموزش عالي ادامه يافت و ناتواني كشورهاي درحال توسعه از تأمين اشتغال كافي براي فارغ‌التحصيلان دانشگاه‌‌ها اين مسأله را به يك بحران اقتصادي - اجتماعي در دهه 80  و 90 در بسياري كشورها تبديل كرد.

اگرچه روند افزايش تقاضا براي آموزش عالي و ايجاد معضل بيكاري  فارغ‌التحصيلان در كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه <با تقدم و تأخر> مشترك و مشابه بوده است، اما در برخورد با اين چالش تفاوت‌هايي را نيز مي‌توان برشمرد.

شرايط، چالش‌ها و رويكرد‌هاي متفاوت

بيكاري فارغ‌التحصيلان دانشگاهي كشورهاي توسعه يافته در شرايطي به صورت يك مسأله مطرح شد كه نخست، متوسط نرخ بيكاري مذكور بالاي 10 درصد بود و سپس فرصت‌هاي شغلي موجود در بخش دولتي و خصوصي براي فارغ‌التحصيلان در مقايسه با كشورهاي  در حال توسعه از توازن بسيار بيشتري برخوردار بود.

نكته قابل توجه ديگر در تفاوت دو  گروه كشورها اين است كه در شرايط متفاوت از نظر ساختار جمعيتي و نرخ پوشش تحصيلي، با چالش افزايش تقاضاي اجتماعي مواجه شده‌اند.

در فاصله 27 ساله 1997-1970، جمعيت دانشجويان جهان از 08/‌‌28 ‌ميليون نفر به 16/‌88 ميليون نفر رسيد، يعني بيش از سه برابر افزايش يافت كه از اين مقدار افزايش سهم كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه بسيار متفاوت بود. تعداد دانشجويان مراكز آموزش عالي كشورهاي در حال توسعه در اين دوره بيش از 7 برابر شد در‌حالي‌كه دانشجويان كشورهاي توسعه يافته در همان فاصله زماني تقريبا دو برابر شد.

به اين ترتيب سهم دانشجويان كشورهاي در‌حال توسعه از كل جمعيت دانشجويي جهان از 25 درصد به حدود 50 درصد افزايش پيدا كرد. نكته قابل توجه اينكه در فاصله 27 ساله مذكور، به علت پايين آمدن نرخ زاد و ولد در كشورهاي پيشرفته، تعداد دانش‌آموزان مدارس  ابتدايي از 55‌/‌‌98 ميليون نفر به 08/89 ميليون نفر كاهش پيدا كرد و تعداد دانش‌آموزان مدارس متوسطه نيز فقط 36 درصد افزايش پيدا كرد، در‌حالي‌كه در كشورهاي در حال توسعه تعداد دانش‌آموزان مدارس ابتدايي از 7‌/‌‌312 ميليون نفر به 4‌/‌‌579 ميليون نفر و تعداد دانش‌آموزان مدارس متوسطه از 8/‌84 ميليون نفر به 1‌/‌283 ميليون نفر افزايش پيدا كرد كه اين جمعيت دانش‌آموزي بيانگر افزايش شديد تقاضاي بالقوه براي آموزش عالي است. به عبارت ديگر، كشورهاي در‌حال توسعه در شرايطي با مسأله ازدياد تقاضاي اجتماعي آموزش عالي مواجه شده‌‌اند كه هنوز تعداد بسيار زياد جمعيت لازم التعليم روبه رشد را در آينده بايد پاسخگو باشند.

ارقام جدول زير تفاوت ساختار جمعيت تحت تعليم اين دو گروه كشورها را به تصوير كشيده است.

در دهه 80 و 90 گسترش بيكاري فارغ‌التحصيلان دانشگاهي، مباحث مربوط به تحليل هزينه فايده اجتماعي تحصيلات عالي را مطرح و تخصيص مجدد منابع  بخش آموزش را به نفع سطوح قبل از دانشگاه توصيه كرد. اين رويكرد كه برنامه‌ريزي نيروي انساني را بسط داد، در واقع مبناي توسعه آموزش‌هايي شد كه بيشترين بازده را داشت و چون با گسترش بيكاري فارغ‌التحصيلان، بازده اجتماعي آموزش عالي نسبت به ساير سطوح بسيار كمتر شد، گسترش آموزش عالي صرفا در حدي كه بازده اجتماعي آن قابل قبول باشد، مجاز دانسته شد، اما در همين مورد نيز مي‌توان تفاوت‌هايي را بين دو گروه كشورها تشخيص داد. در بسياري از كشورهاي پيشرفته اروپايي افزايش امكانات تحصيلات عالي، راهي براي مقابله با مشكل بيكاري جوانان تحصيلكرده عنوان وسعي شده با گسترش ظرفيت‌ها و تغيير معيارهاي پذيرش دانشجو همراه با اصلاح برنامه‌هاي آموزشي، آموزش عالي را در دسترس عموم قرار دهند، درحالي‌كه در كشورهاي در حال توسعه به دليل ركود و ناتواني اقتصاد ملي و هزينه بسيار زياد آموزش‌ عالي، اين امر به سادگي ميسر نبوده و همواره از خيل عظيم متقاضيان ورود به دانشگاه‌ها، تعداد محدودي امكان راهيابي‌ به آن را پيدا كرده‌اند، لذا اين كشورها همواره با دو چالش مواجه بوده‌اند، ايجاد فرصت‌هاي شغلي براي فارغ‌التحصيلان و پاسخگويي به تقاضاي اجتماعي فزاينده براي آموزش عالي. بنابراين موضوع تخصيص بهينه منابع در جهت رفع اين دو مشكل، همواره از چالش‌هاي اساسي برنامه‌ريزي توسعه اين كشورها بوده است.

چالش‌ها و فرصت‌هاي تقاضاي اجتماعي آموزش عالي در ايران‌

آموزش عالي در ايران با تأخير و سراسيمگي شكل گرفت و به سبب ماهيت تقليدي آن به صورت اشاعه مدرنيته غربي در منطقه و از جمله كشورها، عرضه و تقاضاي آن در متن جامعه اقتصادي، مدني و فرهنگي مستقل از دولت كمتر جريان داشت و برنامه‌هاي نوسازي و توسعه اين بخش همواره در معرض اخلال و باعث عدم تعادل بوده است.

اگرچه در دهه‌هاي 40 و 50 نوعي مهندسي اجتماعي و برنامه‌ريزي و مديريت علمي به بهبود كاركردهاي نظام عرضه از جمله افزايش سهم زنان، افزايش سهم شهرهاي ديگر، افزايش سهم گروه‌هاي فني و مهندسي و علوم پايه و نيز تحصيلات تكميلي در كل مقاطع منجر شد و به نوعي رشد كيفي داشت ولي به دليل تأخيري  بودن اين مهندسي از يك سو و عيوب ساختاري از سوي ديگر، همواره سپاهي عظيم از متقاضيان وجود داشته است كه در بهترين وضعيت فقط 8/16 درصد آنان پذيرفته مي‌شوند. پس از انقلاب اسلامي نوعي نامهندسي اجتماعي و تمركز شديد بر ساختار علوم و فن‌آوري كشور حاكم شد و نهاد‌هاي موازي خارج از متن صنفي و تخصصي و علمي دانشگاه پديد آمد. در همين دوره به سبب متوقف شدن سياست‌هاي كنترل جمعيت و رشد شهرنشيني و سياست‌هاي عدالت توزيعي، تقاضاي اجتماعي آموزش عالي شيوعي توده‌وار پيدا كرد و چون همزمان با آن ظرفيت‌هاي عرضه به شدت كاهش يافت، تعامل عرضه با روند‌هاي طبيعي تقاضاي اجتماعي برهم خورد. اين عدم توازن نه تنها در سطح كل عرضه و تقاضاي اجتماعي بلكه در توزيع تقاضاي اجتماعي آموزش عالي در سطح كشور نيز روي داد.

به دنبال تسري سياست‌هاي عدالت توزيعي پس از انقلاب به بخش آموزش عالي و وضع سهميه‌هاي پذيرش دانشگاه‌ها، امتيازات توزيع يافته به گروه‌هاي خاص سبب شد كه نسبت پذيرش براي گروه‌هاي مختلف تفاوت فاحش پيدا كند و موجب شد كه برخي استان‌هاي محروم در طول دهه 70 از نظر رشد سالانه تقاضا، صدرنشين باشند، اما همچنان عدم توازن تقاضاي اجتماعي برحسب گروه‌ها و رشته‌ها وجود دارد به طوري كه بررسي 10 انتخاب اول متقاضيان نشان داد رشته‌هاي علوم پايه وزن انتخابي پايين‌تري نسبت به رشته‌هاي درجه اول دارند و رشته‌هاي داراي بيشترين اولويت يا وزن انتخابي، معمولا رشته‌هايي هستند كه امكان استخدام و اشتغال آنها بهتر بوده است. حتي در گروه‌هاي هنر اين وضعيت حادتر است.

بررسي تقاضاي اجتماعي آموزش عالي در ايران به لحاظ  تركيب سني گروه آموزشي و غيره واقعيت‌‌هاي قابل تأملي را نمايان مي‌كند.

سهم زنان در تقاضاي اجتماعي آموزش عالي همواره سير صعودي يافته است، به‌طوري‌كه در سال 1380 سهم داوطلبان زن در آزمون سراسري 6/57 درصد و سهم داوطلبان مرد 4/42 درصد بوده است. از طرف ديگر، تقاضاي تأمين شده آموزش عالي با پذيرفته شدگان نشان مي‌‌دهد كه نسبت پذيرش داوطلبان زن در سال‌هاي اخير افزايش يافته و در مقابل، نسبت پذيرش مردان كاهش يافته است. علاوه بر اين روند نرخ مشاركت در آموزش عالي به تفكيك گروه‌هاي سني، يعني نسبتي از جمعيت هر گروه سني كه متقاضي ورود به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي هستند، نشان مي‌دهد كه نرخ مشاركت زنان افزايش يافته است و از طرف ديگر، نرخ مشاركت ساير گروه‌‌‌هاي جمعيتي مردان حاكي از آن است كه تقاضاي مردان از گروه‌هاي اصلي به گروه‌‌هاي ديگر انتقال نيافته، بلكه عامل و انگيزه خاصي از مشاركت مردان در آموزش عالي كاسته است.

توزيع سني داوطلبان آزمون سراسري نشان مي‌دهد كه گروه سني 24-18 سال در كل تقاضاي دختران به تدريج افزايش يافته و از گروه‌هاي سني بالاتر كاسته شده است. اما در مورد پسران علي‌رغم كاهش نسبي سهم متقاضيان 24-18 ساله، سهم گروه سني بالاي 24 سال نيز كاهش يافته است.

به اين ترتيب شايد بتوان گفت كه تعدادي از متقاضيان پسر احتمالا فقط با انگيزه به تعويق انداختن خدمت نظام وظيفه‌، متقاضي ورود به آموزش عالي بوده‌اند كه با تصويب قانون خريد خدمت در سال 1376، اين تعداد به كلي از خيل متقاضيان خارج شده‌اند.

بررسي‌هاي انجام شده در مورد علائق تحصيلي و شغلي نوجوانان نشان داده است كه درصد پسراني كه پس از اخذ مدرك ديپلم مايل به خاتمه تحصيلات خود هستند، بيش از دختران بوده است، بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت اين تفاوت نشان دهنده آغاز نگرش و ديدگاه خاص در بين پسران براي ادامه تحصيل است، كه تداوم آن اگرچه به لحاظ متغير‌هاي اجتماعي، فرهنگي شايد قابل پيش‌بيني نباشد ولي به لحاظ تأثير‌پذيري آن از شرايط بازار كار كاملا مورد انتظار است، لذا بنيادهاي اين تحول را كه از سطوح قبل از دانشگاه شكل گرفته و آغاز شده است بايد در تحولات اقتصادي و به ويژه شرايط بازاركار جست‌ وجو و رفع كرد، چون اگرچه تحولات فرهنگي، اجتماعي نقش بسزايي- ولي نه كاملا -  در افزايش تقاضاي دختران دارد ليكن توجيه علل اجتماعي - فرهنگي مؤثر بر كاهش تمايل پسران به ادامه تحصيل در مقاطع عالي مشكل است.

تداوم روند تركيب جنسي تقاضاي اجتماعي، آثار سوئي را به دنبال دارد. اگر هر سال به كل ورود‌ي‌هاي نظام آموز‌ش عالي نگاه كنيم درمي‌يابيم زنان درصد بيشتري را  تشكيل مي‌دهند، ولي نرخ مشاركت زنان در بازار كار حدود 30 درصد است، در واقع هر ساله بخش مهمي از نيروهاي تربيت شده آموزش عالي از قشري هستند كه نرخ مشاركت كمتري در بازار كار دارند، درنتيجه در بلند مدت سهم نيروي كار داراي تحصيلات عالي در كل نيروي كار  كاهش خواهد يافت، به ويژه اينكه عامل مهاجرت نيز به اين مسأله دامن مي‌زند.

واقعيت ديگري كه مطرح مي‌شود اين است كه در حال حاضر سهم شاغلا‌ن متخصص كشور در مقايسه با ساير كشورها در حد بسيار پاييني است و همچنين واقعيت‌هاي ديگري كه از روند تحولات اقتصادي بر‌مي‌آيد مبني بر اين است كه در سال‌هاي آينده به دليل سياست‌هاي تعديل اقتصادي و محدود كردن بخش دولتي- كه استخدام كننده غالب تحصيلكردگان دانشگاهي است- نسبت شاغلان داراي تحصيلات عالي باز هم كاهش خواهد يافت.

اين واقعيت‌ها اخطارهايي را به سياستگذاران و برنامه‌ريزان توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي گوشزد مي‌‌كند.

نتیجه:

اگر چه محدوديت منابع دولتي در دهه‌هاي اخير و رواج تفكر اقتصاد نئوليبراليستي و اجراي سياست‌هاي آزادسازي اقتصادي به غلبه تفكر برنامه‌ريزي نيروي انساني و روش‌هاي كمي آن در دو برنامه توسعه اقتصادي - اجتماعي -  فرهنگي كشور انجاميد و به همين منظور تبصره 36 قانون برنامه دوم، مطالعات مربوط به تعيين سهم بخش دولتي و غيردولتي را در آموزش عالي كشور در دستور كار سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور و سپس بخش آموزش عالي قرار داد، ليكن الزامات جهاني شدن اقتصاد و فاصله رو به تزايد كشورهاي در حال توسعه و توسعه يافته، رسالت‌هاي متفاوت و تعاريف كاملا جديدي را از وظايف اين بخش در سال‌هاي اخير در سطح دنيا مطرح كرده‌ است كه به اعطاي نقش محوري به نظام آموزش عالي و حاكميت ديدگاه حداكثرگرايانه در توسعه اين بخش، ديگر انتخاب دو راه حل گوشه‌اي توسعه‌ بر مبناي نياز اقتصادي و يا تقاضاي اجتماعي منسوخ شده است و به جاي آن راه‌هاي گزينش و تقويت منابع انساني بالقوه براي پايه‌گذاري توسعه همه جانبه سطح دانش كشور اهميت يافته است كه در اين گزينش، خيل عظيم متقاضيان آموزش عالي به عنوان يك منبع مهم و پايه مي‌تواند از يك تهديد به يك فرصت تبديل شود.

آموزش همگاني در کشور انگلستان

برنامه هاي آموزشي

از سال 1988، نظام آموزشي واحدي در انگلستان، ولز و ايرلند شماليدر جهت معرفي مواد و سطوح آموزشي ويژه رده هاي سني16- 5 سال طراحي گرديده است.دربرنامه هاي آموزش ملي، موضوعات آموزشي اعم از معرفي كشور انگلستان، رياضيات، علومطبيعي، علوم فني، تاريخ، جغرافيا، زبان خارجي، موسيقي و علوم ورزشي ارائه ميگردد. در ولز نيز كه هر2 نوع مدارس ولش زبان و انگليسي زبان فعاليت دارند، زبان ولشيموضوع پايه آموزشي در مدارس نيمه ولزي محسوب مي گردد. كليه مدارس دولتي و برخي ازمدارس مستقل از برنامه هاي آموزش ملي تبعيت مي نمايند.طي دوره هاي آموزش ملي درانتهاي هر مرحله آموزشي آزمون هاي مختلفي از دانش آموزان به عمل مي آيد.در دوره هايآموزشي مذكور همچنين، ميزان موفقيت دانش آموزان مدارس دولتي به استحضار والدين وگروههاي علاقمند مي رسد.از جمله اصلي ترين دروس آموزش ملي كشور انگلستان مي توان بهزبان انگليسي، رياضيات و علوم و درمدارس متوسطه ولز، زبان ولشي (Welsh) (چهارمينموضوع آموزشي) اشاره نمود. از جمله ساير موضوعات اساسي آموزشي مي توان به علوم فنيو حرفه اي، تاريخ، جغرافيا، هنر، موسيقي و تربيت بدني ويژه دانش آموزان رده هاي سني 11تا16سال اشاره نمود. طي سال هاي اخير، سياست هاي آموزشي انعطاف پذيرتري در طيمرحله كليدي 4 آموزش ملي اعمال مي گردد، چرا كه از سال1996، برنامه آموزشي دروسپايه و دوره هاي آموزش متوسطه در انگلستان، دروس آموزشي من جمله رياضيات و علوم،دوره هاي كوتاه آموزش علوم فني و حرفه اي، زبان خارجي، تربيت بدني و آموزش علوممذهبي را شامل مي گردد.

اين درحالي است كه تا سال 1999، در ولز، هيچ نيازي جهت آموزش زبانخارجي و اجباري بودن آموزش زبان Welsh در نظام آموزش متوسطه احساس نمي گرديد.دامنهاين انعطاف پذيري تا بدان حد است كه در جدول زماني مدارس و مراكز آموزشي كشورخدماتي نظير مشاوره و انتخابات شغلي علاوه بر مواد اصلي آموزش به واسطه اجراي طرحملي آموزش به دانش آموزان رده هاي سني 16- 14سال ارائه مي گردد. برخورداري از آموزشمذهبي و حضور در مراسم عبادي دسته جمعي با توجه به موافقت والدين براي دانش آموزانكليه مقاطع آموزشي انگلستان اجباري است.

گفتني است كه آموزش علوم مذهبي و اجراي عبادات دسته جمعي درمراكزآموزش كشور انگلستان مي بايستي با هماهنگي شوراي آموزش علوم مذهبي تحت عنوان (SACRE) ارائه گردد. از جمله برنامه هاي آموزشي فوق العاده كه در اغلب مدارس ومراكز آموزشي انگلستان ارائه مي گردد مي توان به آموزش علوم فني، آموزش بهداشت،آموزش علوم اجتماعي و فردي، و موضوعات مهم فرهنگي نظير چند گانگي فرهنگي اشارهنمود. از جمله ديگر برنامه هاي آموزشي فوق العاده كه اختياري نيز مي باشند،مي توانبه اقتصاد، آموزش محيط زيست، علوم سياسي و بين المللي، (آگاهي از هويت، تاريخ وجنبه هاي اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي اروپا) اشاره نمود. گفتني است كه دروس مذكورجنبه تحقيقاتي و مطالعات در كنار ساير علوم پيشرفته به خود گرفته و به عنوان بخشياز برنامه هاي رسمي آموزشي در كنار ساير موضوعات آموزشي نظير آموزش زبان خارجي دومو تحقيقات كلاسيك درخصوص اقتصاد خانواده قرار مي گيرد.

درنظام آموزش انگلستان، مسؤوليت تعيين مواد آموزشي و روش هايتدريس برعهده هيئت ملي معلمين مي باشد.درمقاطع آموزشي متوسطه و ابتدايي نظام آموزشانگلستان، هيچ گونه آزمون رسمي از دانش آموزان به عمل نيامده و معيار سنجش دانشآموزان دامنه فعاليت كلاسي و فعاليت تحقيقاتي آنان مي باشد. ارزيابي مستمر پيشرفتتحصيلي دانش آموزان بريتانيايي توسط معلمين مدارس صورت گرفته و آزمون ها و تستهايداخلي توسط خود معلمان طراحي و اجرا مي گردد.گفتني است كه اغلب آزمونهاي داخليمدارس كشور، از دروس آموزشي انگليسي و رياضيات در پايان مرحله1 آموزش و انگليسي،رياضيات و علوم در پايان مراحل كليدي دوم و سوم به عمل مي آيد. مطابق قانون مصوبسال1992، ويژه مقررات آموزشي كشور، كليه مدارس كشور ملزم به ارائه كارنامه ساليانهپيشرفت تحصيلي دانش آموزان به والدين مي باشند.

به آن دسته از دانش آموزاني كه پس از طي دوره هاي آموزش پايه تركتحصيل نمايند، مدرك ملي(NRA) اعطا مي گردد. ازگواهينامه عمومي آموزش متوسطه در نظامآموزشي انگلستان و ولز تحت عنوان (GCSE)ياد مي گردد. نمرات مندرج در گواهينامه GCSE براساس فعاليت دوره اي 2 سال پاياني آموزش متوسطه و آزمون نهايي منظور مي گردد. براي هر يك از داوطلبين نمرات(A-G) منظور مي گردد. به عبارت ديگر دانش آموزان ملزمبه كسب نمره G براي دروس آموزشي مي باشند. در انگلستان و ولز، آزمونGCSE توسط 5گروه از ممتحنين كه از كد ملي آموزشي نيز برخوردار مي باشند، به عمل مي آيد. ازجمله مهم ترين مشخصه هاي آزمون GCSE مي توان به موراد ذيل اشاره نمود:

1- برنامه هاي آموزشي بر پايه معيار ملي

2- ارزيابي متمايز سؤالات مختلف برحسب توانايي هاي آموزشي افرادمختلف

3- معيار بودن نمرات كلاسي( نمراتي كه به طور مطلق برحسب عمل كردكلاسي دانش آموزان منظور مي گردد)

گفتني است كه شرايط امتحانات؛تعيين نمرات و نوع سوالات امتحاني ميبايستي مورد تاييد وزراي آموزش و پرورش انگلستان و ولز قرارگيرد

آموزش پيش دبستاني در کشور فرانسه

ساختار آموزشي

حضور در دوره‌هاي آموزش پيش دبستاني در كشور فرانسه  اختياري و رايگان بوده وبه منظور آموزش كودكان رده هاي سني 5-2 سال در نظر گرفته شده است. شايان ذكر است آندسته از  كودكاني كه تا روز اول سال تحصيلي مدارس به سن 2 سالگي رسيده باشند، مورد پذيرش واقع مي‌گردند اقداماتي نيز در خصوص اولويت احداث  مدارس مذكور در نواحي محروم اجتماعي كشور صورت گرفته است.

كودكان رده سني 2سال(حدود 40% ) منحصرا در چارچوب مدارس و ظرفيت كلاسهاي آموزشي موجود و كليه كودكان رده سني3‌سال مورد پذيرش قرار مي‌گيرند و اين در حاليست كه در سال1960 ميلادي تنها 36% از كودكان  فرانسوي  مورد پذيرش مراكز آموزش پيش دبستاني قرار گرفتند. هدف غائي وزارت آموزش و پرورش، پژوهش و فن‌آوري فرانسه از ارائه دوره‌هاي آموزش پيش دبستاني، ارتقاء توانمنديهاي كودكان، در جهت شكل دهي به  شخصيت اجتماعي آنان ميباشد. از سال 1995 ميلادي، طرح  آموزش واقعي پيش دبستاني با اهداف دقيق و كارآموزان متبحر به‌اجرا گذارده  شد. درتمام مدت 26 ساعت آموزش در هفته، آموزش زبان از امتياز ويژه اي  برخوردار بوده و  تسلط شفاهي و آشنايي با نوشتار،تقويت قدرت احساس، تخيل و قدرت  خلاقيت دانش آموزان از طريق پرداختن به  آموزش هنري توسعه مي‌يابد.گفتني است كه بالغ بر20هزار مركز آموزش پيش دبستاني به ثبت نام از بيش از2ميليون كودك فرانسوي مبادرت مي‌نمايند. در صورت عدم وجود كلاس‌هاي پيش دبستاني،كودكان رده سني 5 سال به كلاس‌هاي آمادگي و مدارس ابتدايي پيوسته و به چرخه آموزش  ابتدايي ومقدماتي وارد مي‌گردند.از آنجاييكه كشور فرانسه از تجربه فراواني در ارائه آموزش پيش دبستاني به كودكان برخوردار مي‌باشد، از اين روي بيش از99% كودكان رده سني3 سال در اين مدارس حضور مي‌يابند. رقم مذكور درخصوص كودكان رده سني2سال بر2/ 35 % بالغ مي‌گردد.تحصيل در مدارس  عمومي‌پيش دبستاني رايگان مي‌باشد واين در حاليست كه مراكز خصوصي  به اخذ شهريه تحصيلي مبادرت مي‌نمايند. مدارس عمومي‌پيش دبستاني نيز  توسط شهرداري ها احداث و اداره مي‌گردند. طبق قانون اصلاحيه آموزشي مصوب15جولاي1989و قانون مصوب 1975كليه كودكان فرانسوي رده سني3 سال از  امكان حضور در مهدهاي كودك برخوردار مي‌باشند.علاوه بر اين قانون مصوب6 سپتامبر 1995 نيز كه در خصوص نمايش ساختار و نحوه عملكرد مهدهاي كودك تصويب گرديده بر تقويت خصيصه‌هاي بالقوه كودكان، به فعل در آوردن  آن در جهت  شكل گيري شخصيت آنان و فراهم آوردن بهترين امكانات در جهت موفقيت كودكان در مدارس ويادگيري بيشتر تأكيد دارد.

 گفتني است درمهدهاي كودك كشور فرانسه  از تخصصهاي سرباز معلمان جهت  آموزش كودكان استفاده مي‌گردد چرا كه خدمت سربازي درحال حاضر در كشور فرانسه به حالت تعليق در آمده و با اجراي طرح جامع جذب سرباز معلم JAPD جايگزين گرديده است.از سوي ديگر،جهت جبران به حد نصاب نرسيدن تعداد ثبت نام كنندگان  مهدهاي كودك،كه معمولاً در مناطق كم جمعيت وكوهستاني كشور رخ مي‌دهد، كودكستانهاي بين منطقه اي تأسيس گرديده است كه به ارائه خدمات آموزشي به كودكان نواحي مختلف مبادرت مي‌نمايند.در مناطق كم جمعيت نيز كلاس‌هاي موقتي پاره وقت تشكيل مي‌گردد.به طور كلي دانش آموزان  به سه رده سني كودكان،رده سني نوجوانان ورده سني جوانان تقسيم مي‌گردد. گفتني است، تقسيم بندي فوق در جهت مد نظر قرار دادن  بلوغ فكري و استعداد يادگيري رده‌هاي‌سني از انعطاف پذيري برخوردار مي‌باشد.تيم تدريس، با مشورت والدين به تعيين جايگاه كودكان  در رده‌هاي سني آموزشي  مطابق  با استعداد ها و نيازهاي آنان مبادرت مي‌نمايند. سه رده سني مذكور  با اولين چرخه آموزشي تطابق داشته در حالي كه رده سني جوانان و مقطع آموزش مقدماتي متوسطه با چرخة آموزشي پايه و مقدماتي تطابق دارد. چرخه‌هاي آموزشي چندين ساله نيز  با هدف برآورده نمودن  نيازهاي كودكان طراحي گرديده است. متوسط آموزش هفتگي26 ساعته به كودكان مقطع پيش دبستاني ارائه مي‌گردد.

سياستهاي آموزشي

مهم‌ترين سياست آموزشي مقطع پيش‌دبستاني فرانسه بر اين اصل استوار است كه مراكز پيش‌دبستاني به عنوان ابزاري جهت برخورداري از برابري فرصت محسوب مي‌گردند، چرا كه كودكان از طريق به كارگيري زبان و توسعه اين وسيله ارتباطي، به آماده‌سازي خود در جهت پرداختن به تمرينات ذهني كه لازمه موفقيت در مقاطع آموزش ابتدايي و كالج است، مبادرت مي‌نمايند.

اهداف آموزشي

از جمله مهمترين اهداف آموزشي مقطع آموزش پيش دبستاني ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود:

1-    بيداري حواس و رشد عاطفي كودكان به ويژه كودكان متعلق به خانواده‌هاي كارگران و مهاجرين

2-    پيشگيري از افت تحصيلي كودكان طي سنوات آموزش پايه

3-  توسعه كليه امكانات بالقوه كودك درجهت شكل‌پذيري شخصيت و فراهم‌سازي فرصت كسب موفقيت در تحصيل، اشتغال و زندگي وي

4-    رشد هوشي، حسي– حركتي و ذهني كودكان

5-    رشد ارتباطات غيركلامي (بيدارسازي حس زيبايي‌شناسي و درك هنري) و كلامي (كيفيت كلام و تمرين زبان)

6- آگاهي نسبت به زمان و مكان

7-    مشاركت درتشخيص نارسايي‌هاي حسي- حركتي و ذهني و فراهم‌سازي امكان درمان به موقع اين قبيل نارسايي‌ها

8-    آموزش مهارت و تمرينات لازم در جهت مشاركت مثبت كودكان در زندگي اجتماعي

برنامه‌هاي آموزشي و ارزشيابي تحصيلي

اجراي فعاليت‌هاي مقدماتي آموزشي در مقطع آموزش پيش دبستاني،  به رشد اوليه كودكان و  آمادگي آنان جهت حضور در مدارس ابتدايي منجر مي‌گردد.گفتني است كه  فعاليت ها ي مذكور بر فعاليت‌هاي فيزيكي، علمي‌و فني و فعاليتهاي آموزشي ارتقاء دهنده سطح ارتباطات ومهارتهاي شفاهي و نوشتاري كودكان مشتمل مي‌گردد. در مهدهاي كودك، اجراي  بازي‌هاي مختلف از  نقش مهمي ‌برخوردار مي‌باشند، اما اين امر بدين معني نيست كه درمراكز مذكور تدريس وجود ندارد.هيات نظارت ملي آموزش كه مسئوليت رسيدگي ونظارت بر آموزش  نواحي كشور را بر عهده دارد،برفعاليت‌هاي اداري وآموزشي موسسات نيز نظارت مي‌نمايد.شوراي مدارس نيز به بازديد حداقل يك بار در طول ترم از مدارس كشور مبادرت مي‌نمايند.شوراي مذكور همچنين به ارائه نظراتي درخصوص قوانين داخلي مدارس و تعيين برنامه‌هاي آموزشي  هفتگي مدارس كشور مبادرت مي‌نمايد.چرخه آموزشي كشور سبب ميگردد كه تيم تدريس  به تطبيق فعاليت‌هاي تدريس  با روند آموزش وپيشرفت كودكان مبادرت نمايند. تيم تدريس  همچنين مسئوليت ارزشيابي ميزان پيشرفت تحصيلي كودكان را بر عهده دارد. علاوه بر اين تيم مذكور همچنين تعيين مينمايد كه كودكان ملزم به ثبت نام  در مدارس ابتدائي بوده و  يا مي‌بايستي  در سيستم آموزشي پيش دبستاني باقي بمانند. از آنجايي كه مدارس پيش دبستاني از نقش پييچيده اي در سيستم آموزشي كشور فرانسه برخوردار مي‌باشند، از اين روي مدرسين مراكز مذكور،مشابه مدرسين مدارس ابتدايي، دوره‌هاي آموزشي ويژه اي را گذرانده و پس  از گذراندن دوره3 ساله آموزشي (پس از اتمام  تحصيلات آموزش متوسطه كه به دريافت ديپلم متوسطه منتهي مي‌گردد) به گذراندن  دوره آموزشي2-1ساله تربيت مدرس در موسسات دانشگاهي تربيت معلم مبادرت مي‌نمايند.

پس از اتمام سال دوم آموزش دانشگاهي در مراكز تربيت مدرس، از دانشجويان موفق به عنوان معلمين مدارس دعوت به همكاري مي گردد. معلمين مراكز آموزشي پيش دبستاني، به عنوان مدرسين رسمي‌  نظام آموزش عمومي و ‌يا به عنوان مدرسين قرار دادي مدارس خصوصي، از حقوق،وظايف و مسئوليتهاي مشابه معلمين مدارس ابتدايي برخوردار مي باشند.

   آمار وارقام تعداد مراكز و مدرسين مراكز آموزش پيش دبستاني ( طي سال1993/1992)

نقاط ضعف و قوت آموزشي

      با وجوديكه يك سوم كودكان فرانسوي به آغاز دوران آموزش از رده سني2 سال مبادرت نموده، تمامي كودكان رده سني3 سال رهسپار مراكز آموزش پيش دبستاني شده و مراكز آموزش پيش دبستاني عمومي كه در آن بر آموزش مهارت‌هاي سواد و زبان تاكيد مي‌ گردد، رايگان و براي همگان قابل استفاده مي باشند، اما با اين حال، افزايش نرخ مواليد دركشور فرانسه به وارد آمدن فشار بر پيكره نظام آموزشي كشور منجر گرديده است.

 به نحوي كه افزايش غيرمنتظره نرخ زاد و ولد كودكان از سال2000 به بعد،‌ به انتظار بيش از17 هزار كودك در فهرست ثبت نامي منجر گرديده است. بنابر اعلام وزارت آموزش، طي سال 2002، مراكز آموزش پيش دبستاني با كاهش فضاي آموزشي براي54 هزار كودك مواجه بوده اند كه اين امر خود به ايجاد مباحثاتي درخصوص تغيير امتيازات آموزشي از سنين پيش دبستاني به پايه منجر گرديده است. اين درحالي است كه كشور آلمان، همسايه فرانسه درگير بحث داغي در خصوص اصلاح نظام آموزشي است. در مطالعه بين‌المللي جديدي كه بر روي 32 كشور جهان صورت گرفت، دانش‌آموزان رده سني15 سال آلماني از نظر سواد،‌ رياضيات و مهارت‌هاي علوم در رده بيست و پنجم قرار گرفتند كه اين امر خود سبب گرديد تا تلنگري به نظام آموزشي آلمان وارد آيد كه همواره به تربيت نيروهاي انساني ماهر مباهات نموده است.كارشناسان معتقدند، علت اصلي نتيجه ضعيف آلمان در اين مطالعه، اين است كه در اين كشور، آموزش رسمي از رده هاي سني7-6 سال آغاز مي گردد. از اين روي مراكز آموزش پيش دبستاني اين كشور، چيزي جز زمين بازي به شمار نمي آيند.كشور فرانسه كه در اين مطالعه به طور متوسط در مكان دوازدهم قرار گرفت، از اين نظر متفاوت است. مراكز آموزش پيش دبستاني اين كشور با زمين بازي تفاوت دارند، چرا كه در اين قبيل مراكز، سواد و مهارت‌هاي اجتماعي از طريق فعاليت‌هاي گوناگون ارائه شده و كلاسهاي هفتگي26ساعته برگزار مي‌ گردد. علاوه بر اين، با وجودي كه آموزش از رده سني6 سال اجباري مي‌گردد،‌ بيش از99درصد كودكان فرانسوي از رده سني3 سال رهسپار مدرسه مي‌ گردند. افزون بر اين، بالغ بر 5/35 درصد از كودكان به حضور در مراكز آموزشي،1 سال زودتر  از موعد مقرر، مبادرت مي نمايند.

آموزش پيش‌دبستاني کشوراندونزی

ساختار آموزشي

طول دوره آموزش پيش دبستاني1/ 2سال است که ازسن 4سالگي آغاز گرديده و تاسن6سالگي به طول مي انجامد. اين مقطع آموزشي در زمره آموزش رسمي و رايگان بوده اماگذراندن آن براي کودکان اجباري نمي باشد. طبق آمارسال 1994،نسبت مربيان به کودکاندر مراکز آموزش پيش دبستاني به نسبت 9/ 16است.اين آموزش مبنايي است براي رشدوارتقاء دانش،مهارت وقوه ابتكاركودك،ازميان انواع آموزشهاي پيش‌دبستاني،مهدكودكرايجتراست كه مدت يك تادوسال براي كودكان4تا6ساله بطول مي‌انجامد.كودكستان نيز برايبچه‌هاي 3ساله و كوچكتر است.

كودكستان و مهد كودك

كودكستان(KB) مؤسسه‌اي است براي رفاه اجتماعي كودكان و يكي از مدارس پيش‌دبستانيبه حساب مي‌آيد. اساسي‌ترين اهداف اين گونه مؤسسات اين است كه فعاليتهاي آموزشي رافراهم ببينيد كه باعث رشد و توسعه جسم وذهن كودكان شود وهمچنين نيروي ابتكار،خلاقيت و تفكر آنان رانيزرشد دهد.مهد كودك(TPA) براي مراقبت از نوزاداني كه والدينآنها مشغول به كار هستند تدارك ديده شده است. در كشور اندونزي، سازمانهاي مربوطههمچون سازمان امور اجتماعي، سازمان فرهنگ و آموزش و انجمنها و مؤسسات خود ادارهمي‌شوند. براساس قانون مصوبة دولت درباره آموزش پيش دبستاني، تنها كودكان زير سهسال مي‌توانند در كودكستانها و مهدكودكها پذيرفته شوند. با وجود اينكه اطلاعاتمتناوب دقيق و كاملي از تعداد كودكستانها و مهد كودكها در دسترس نيست، اما مي‌توانتعداد اين نوع مؤسسه، در كشور اندونزي را نسبتاً كم تخمين زد. از اطلاعات بدست آمدهدر سال 1997 اين طور برآورد مي‌شود كه از ميان كودكستانهاي موجود در استانها وشهرهاي بزرگ اندونزي تعداد 202 كودكستان با ظرفيت 6185 نفري، از سري مؤسسات خصوصياداره مي‌شده‌اند و حدود 759 مهدكودك با ظرفيت 17048 نفري، كه در ادارات، بازارها وباغها قرار داشتند از طرف دولت حمايت مي‌شده است. تقريباً مي‌توان گفت كه تعدادكودكان3تا5سالي كه در برنامه‌هاي ECD از طريق KB(كودكستانها) و TPA(مهدكودكهايي)كه ازسوي سازمان امور اجتماعي وسازمان فرهنگ و آموزش(MOEC) ادارهمي‌شوند، نسبتاً كم است. اين رقم درسال 1997 به 14/0 درصد در سطح مهدكودكها و 005/0درصد درسطح كودكستانها مي‌رسد. اطلاعات جمع‌آوري شده كه ميزان شركت كنندگان را كهبر اساس جنسيت آنها تخمين زده، قابل دسترسي نيست. بر اساس اطلاعات بدست آمده درسالهاي 1997 و1998، اين‌طور به نظر مي‌رسد كه افزايشي بالغ بر19/10درصد در تعدادكودكستاتها وجود داشته‌است. بر طبق اطلاعات جمع‌آوري شده، هنوز همه استانها دارايكودكستان نمي‌باشند. از 27 استان، فقط 13 استان كودكستان دارند.

كودكستانها به‌ عنوان مدارس پيش‌دبستاني، از طريق كانان مدرسه‌اي به اجرا درمي‌آيند تا كمكي باشند براي رشد نگرش اساسي، شناخت، مهارت و خلاقيت كودكان در بيروناز محيط خانواده قبل از ورود به مقطع آموزش ابتدايي. كودكان شركت كننده در اينكودكستانها، كودكان 4 تا 6 سال مي‌باشند، چرا كه در اين مقطع آموزشي از كودكان شركتكننده، انتظار مي‌رود كه قادر به درك و جذب برنامه‌هاي ارائه شده در اينكودكستانها(TK) باشند. در كشور اندونزي اين نوع آموزش هنوز از جمعيت بالاييبرخوردار نيست، بطوريكه، با وجود افزايشي كه در ميزان ناخالص پذيرش((GER)Gross Exrollment Rate) وجود داشته است، اما هنوز آن طور كه بايد و شايست نيست. در نواحيشهرنشين ميزان ناخالص پذيرش(GER) كودكان در كودكستانها بالغ بر 65/36 درصد در 1990بوده است كه اين رقم تا 46/43 درصد در سال 1995 افزايش داشته است. اين كاهش 96/41درصدي درسال 1996 رخ داد و پس از آن كاهش‌ها و افزايش‌هاي نامحسوس ديگر نيز وجودداشته،و بالاخره در سال 2000 ميزان ناخالص پذيرش(GER) را تا 30/42 درصد تخمينزده‌اند.در نواحي روستا نشين درصد شركت كنندگان كمتر از نواحي شهري است. و از لحاظكاهش و افزايش، همان وضعيت كه در شهرها مي‌بينيم در مورد آنها نيز صادق است. باوجودي كمي شركت كنندگان، اما افزايشي را از 94/8 درصد تا 23/11 درصد مابين سالها 1990 تا 1995 داشته‌ايم. در طي يك دورة 10 ساله افزايش شمار كودكان دختر و پسر دركودكستانهاي خصوصي بيشتر از كودكستانها عمومي بوده است.در سال 1990 شمار دانشآموزان در كودكستانهاي خصوصي 42/16درصد بوده درحالي كه شمار دانش آموزان دركودكستانهاي عمومي فقط 07/0 درصد بوده است.هرسال اين درصد افزايش پيدا كرد تا اينكهدرسال 1995درصد شركت كنندگان كودكستانهاي خصوصي به 13/20 ودرصد شركت كنندگانكودكستانهاي دولتي به 10/0 رسيد. شمار شركت كنندگان در مدارس خصوصي در سال 1996كاهش 86/18 درصدي داشته و در سال 2000 افزايش 88/19 درصدي. درحالي كه كودكستانهايدولتي تا سال 2000، با وجود نامحسوس بودن، دائماً افزايش داشته است به طوريكه ايندرصد در سال 2000 تا 17/0 درصد تخمين زده شده است. شمار كودكان دختر و پسر دركودكستانهاي دولتي به نظر يكسان مي‌رسد، اما دركودكستانهاي خصوصي نه. در سال 1990تفاوت مابين تعداد كودكان دختر و پسر نسبتاً زياد است بطوريكه 55/13 درصد كودك پسرو 51/19 درصد كودك دختر در اين كودكستانهاي خصوصي شركت داشته‌اند. اين رقم در سال 1995 تقريباً متعادل مي‌شود و اينطور تخمين زده مي‌شود كه در سال 2000 شمار كودكاندختر 46/20 درصد و كودكان سر 31/19 درصد خواهد بود(الحاق جدول6را ببينيد). علت اين شرايط و وضعيت اين است كه بيشتر كودكستانها نه از جانب دولت، كه از جانببخش‌ها خصوصي اداره مي‌شوند؛ بطوريكه هنوز جامعة كم درآمدتر نتوانسته‌اند از اينبرنامه استفاده كنند.هنوز اطلاعات دربارة درصد دانش آموزان سال اول ابتدايي، كهشانس حضور در برنامه ECD را دارند تهيه ديده نشده است. به هر حال، بر اساس بررسيتعداد كل دانش آموزان سال اول ابتدايي كه قبلاً در مدارس پيش دانشگاهي شركتداشته‌اند را مي‌توان تقريباً درصد دانش آموزان مقطع ابتدايي كه در مدارس پيشدبستاني شركت داشته‌اند بسيار كم بوده است، حدود 6/26 درصد در سال 1994 و در سالهاي 96/1995 حدود 11/27 درصد كه درسالهاي 97/1996 به 45/27 درصد افزايش يافت، اگر چه يكمدت بعد يعني در سالهاي 98/1997 به 26/23 درصد كاهش يافت.اين آمار نشان مي‌دهد كهكودكاني كه شانس ورود به مدارس پيش دبستاني را قبل از ورود به مقطع ابتدايي(SD) دارند كمتر از 30 درصد مي‌باشد. اين در حالي است كه بر اساس يافته‌هاي تحقيقي كهتوسط دفتر توسعه و تحقيق فرهنگي و آموزش(The Office Of Educational and Culturch Research and Development)(Balitbang Dikbud) با همكاري مؤسسات مربوطة ديگر انجامگرفته، نشان مي‌دهد كه تفاوتي در توانايي دانش آموزان كه در كودكستانها شركتكرده‌اند و آنهايي كه شركت نداشته‌اند وجود دارد، مخصوصاً در توانايي زبان ومهارتهاي اجتماعي آنها.

برنامه هاي آموزشي

ازجمله مهمترين برنامه هاي آموزشي مراکز آموزش پيش دبستاني اندونزي ميتوان ازموارد ذيل نام برد:

پنكاسيلا

آموزش علوم اخلاقي و ديني

اصول و قوانين

مهارتهاي زباني

انگيزش هارموني

خلاقيت

مهارتهاي اجتماعي

مهارتهاي دستي

توانائيهاي بدني

بهداشت

اهداف آموزشي

هدف آموزش پيش‌دبستاني افزايش رشد جسمي و فكري محصلان درخارج از محيط خانواده وقبل از ورود به دبستان مي‌باشد.از جمله ديگر اهداف مقطع آموزش پيش دبستاني ميتوانبه موارد ذيل اشاره نمود :

تقويت رشد جسمي و ذهني كودكان خارج از محيط خانواده قبل از ورود به مدرسهابتدايي و برنامه آموزشي خارج از مدرسه.

رشد گرايشات،دانش،مهارت و توانائيهاي اخلاق به منظور اينكه کودکان با محيطسريعتر و آسانتر وفق پيدا كرده و رشد و توسعه بيشتري بيابند .

معضلات آموزشي

اصليترين معضل پيش روي مراکز آموزش پيش دبستاني ،عدم توسعه مراقبتهاي كودكان طيسالهاي اولية زندگي است.درحاليكه تمام مردم درتلاش براي افزايش تحقق اين برنامههستند، بحران اقتصادي موجود در كشور اندونزي تأثيري جدي درتحقق همه برنامه هايآموزشي از جمله برنامة آموزشي متعلق به كودكان درسالهاي اوليه تولد آنها داشته است. جامعه مستقيماً تأثيرات اجتماعي آن را تجربه كرده است، مخصوصاً مراقبتهاي بهداشتيبراي كودكان درسالهاي اولية تولد بسيار نا اميد كننده است. اين بحران باعث شده استكه مردم نتوانند ازغذاهاي مناسب و با كيفيت بالا استفاده  كنند، بخصوص مردم فقيرچرا كه آنها قادر نيستند هم غذاهايي با كيفيت بالا بخرند و هم با كميت بالا. علاوهبر اين، كاهش بوجود آمده در خدمات بهداشتي نيز مسائل تغذيه أي و بهداشتي زيادي برايجامعه بخصوص براي كودكان و مادران باردار، به بار آورده است .

اگرچه ، اطلاعات خاصي در دسترس نيست ، با وجود اين اينطور تصور مي رود كه تاپايان سال 1998، 4 ميليون كودك زير 2سال از سوءتغذيه أي كه به خاطر بحران اقتصاديبوجود آمده بوده، رنج مي بردند. اگر به اين رقم كل، شمار ديگر نوزادان را نيز اضافهكنيم اين تعداد دو برابر خواهند شد . وضعيت موجود توسعه هوش كودكان علاوه بركيفيتشان را به تأخير مي اندازدكه اين خود بيني از اثرات كمبود مراقبتهاي بهداشتيدر طول دوران كودكي است كه بحران اقتصادي منجر به آن شده است.كودكان نمي توانندبطور مطلوب پيشرفت كنند چرا كه نيازهايشان درزماني كه در خانه از آنها مراقبت ميشود، تحقق نمي يابد.دركشوراندونزي،مهدكودكها و كودكستانهايي براي كودكان پيشدبستاني وجود دارد، اطلاعات جمع آوري شده اينطور نشان مي دهد كه درصد کودکاني كه تابه حال به تحصيل پرداخته اند نسبتاً كم بوده است.با وجود چنين وضعيت اقتصادي،نيازبهارجحيت بيشتري نسبت به فرستادن کودکان به مهد كودكها و كودكستانها، دارد. علاوه براين، شهريه هاي مدارس و هزينه هاي ديگري كه براي كمك به مهد كودكها و كودكستانهابايد پرداخت بسيارگران است.بعلاوه،كيفيت مهد كودكها و كودكستانها هنوز پايين است،از جمله كيفيت معلمان ومراحل تدريس و يادگيري که همه اينها به خاطر فقدان حمايتمالي ايجاد شده است.

ازجمله ديگر معضلات ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود :

ميزان شركت دانش آموزان 2تا 4سال دركشور اندونزي تنها 2درصد است ؛كه خيلي كمترازحد متعارف 41 درصدي كشورهاي عضو برنامه OECD (سازمان همكاري و توسعه اقتصادي) ميباشد.

وجود پراكندگي غير عادي مدارس هم از جنبه استاني و هم از جنبه شهري روستايي

عدم برخورداري اغلب مربيان پيش دبستاني ازحداقل توانايي لازم براي اين كار راندارند، البته طي  چند سال گذشته،برنامة آموزش پيش دبستاني رشد منطقي داشته است،هماز لحاظ تعداد وهم از لحاظ كيفيت نوع برنامه.

اصلاحات آموزشي

دو نوع تلاش در جهت اصلاح و شناساندن آموزش پيش دبستاني به جامعه انجام گرفتهاست.

 اول ، تلاشهايي كه از طريق سازمانهاي غير دولتي انجام گرفته از جمله :

اتخاذ روشهاي جديد براي مراقبت هاي بهتر از كودكان درسالهاي اوليه تولد

ارائه خدمات بهتر به كودكان درسالهاي اوليه تولد توسط سازمانهاي غير دولتي بهشرح ذيل :

تخصيص جيره غذايي به كودكان زير5سال

فراهم سازي محيط رقابتي براي کودکان سالم

ارائه خدمات بهتر به مادران و كودكان

 دوم تلاشهايي كه از طريق برنامه هاي آموزشي انجام گرفته شده است ، از جمله :

توسعه آموزش پيش دبستاني

اصلاح كيفيت معلمان پيش دبستاني

بررسي و تحقيق در مراحل خاصي از رشد كودكان در سالهاي اوليه تولد

از جمله ديگر اصلاحات اعمال گرديده ميتوان از موارد ذيل نام برد:

تاکيد بر اجراي طرح آموزشي ECD با تأكيد بر بهبود و ارتقاء امکانات آموزشيکودکان متعلق به خانواده هاي  بي بضاعت

رسيدگي مستقيم به كودكان به واسطه مؤسسات مراقبتي كودكان

افزايش مشاركت جامعه در برنامه هاي آموزشي

افزايش آگاهي جامعه از اهميت برنامه هاي آموزشي

توسعه شبكة اجراي برنامه هاي پيشرفت كودكان

بهبود تغذيه كودكان به واسطه وضعيت اقتصادي خانواده هايي كه اين روزها به سببوجود بحران اقتصادي رچار ركود شده اند .

علاوه بر اين، برنامه هاي چندي به منظور رسيدگي به كودكان از طريق پايگاههايدولتي و غيره دولتي و مؤسسات بين المللي به اجرا در آمده است كه از جمله مهمتريناين قبيل برنامه ها ميتوان از موارد ذيل نام برد :

تدارك غذاي اضافي براي كودكان مناطق فقيرنشين (IDT) به منظور بهبود وضع تغذيهكودكان و افزايش آگاهي والدين و جامعه

گفتنيست که مجري اصلي برنامه هاي مذکور،پايگاه YKAI (Yayasan Kesejahteruan Anak Indonesia)مي باشد.

ايجاد رقابت در زمينة رفاه كودكان اندونزيايي طي سال 1998

لازم به ذکر است که در چنين برنامه هايي بالغ بر144161نوزاد شركت داشته اند.هدفاين برنامه افزايش آگاهي جامعه از استقلال پايگاه YKAL در توسعه و راهبري كودكاناست.

اصلاح خدمات بهداشتي ويزه مادران و كودكان

از طريق حمايت مالي از جانب دولت ژاپن ، پروژه اي درجهت بهبود خدمات بهداشتيمادران و كودكان درسولاوسي شمالي  (North  Sulawesi)دردست اجراست.هدف اين برنامهاصلاح كيفيت منابع انساني در مناطق روستايي است .

اصلاح كيفيت تغذيه كودكان

از طريق برنامة شبكة ايمني جامعه (JPS) ، به خاطر سلامت 243000 نوزاد كودك دراستان جاواي شرقي (East Java) ، كيفيت غذايي و بهداشت بهبود خواهد يافت و در حدود 14000 نوزاد را به عنوان نوزاداني كه از سوء تغذيه رنج مي برند طبقه بندي كرده اند.

اجراي فعاليتهايي چند در زمينة آموزش حمايت از بهداشت و تغذيه

احداث كودكستانها و مراکز مراقبتي کودکان در کليه استانهاي کشور

طي سالهاي1993تا1998،كشوراندونزي،كودكستانهايي درسراسر استانهاي كشوراحداث كردهاست.علاوه براين کليه كودكستانهاي دولتي احداث شده ازامكانات لازم و حمايت ماليبرخوردارند.

بهبود كيفي مربيان مراکز پيش دبستاني و كودكستانها

در سال 1994، برنامه اي به نام ارائه مدرك ديپلم ( Diploma 2 ) به معلمانكودكستانها در 3 مؤسسه تربيت معلم (IKIP) به مورد اجرا درآمد. اين برنامه همچنين دردانشگاههاي آزاد نيز به اجرا در آمد تا از اين طريق فرصتي به معلمان كودكستانهاداده شود تا حرفة معلمي خود را ارتقاء دادند.

اعمال تلاشهايي درجهت اصلاح كودكستانها و مهدكودكها از طريق تحقيقات و بررسيجامع و سراسري

تعيين توانايي كودكان 0 تا 6 سال واجراي روشهاي آموزشي جايگزين براي تربيت آنانبه واسطه انجام فعاليتهاي تحقيقي

عمده چنين تحقيقاتي از سوي تحصيل كرده ها انجام مي گيردتا دولت اندونزي را درتدارك  برنامة آموزشي براي مهد كودكها ياري كنند. بانك جهاني از اين تحقيقات حمايتمالي ميكند تا تحقيقاتي را در زمينة سياست توسعه اساسي و برنامة مشاوره اي كودكانكم سن و سال انجام گيرد تا از اين طريق بتوانند موارد زير را مورد مطالعه و بررسيبيشتري قرار دهند:

1)توسعه وضعيت كودكان كم سن و سال(0 تا 6 سال)

2)تبيين قوانين گوناگون مربوط به راهبري و آموزش كودكان كم سن و سال

3)طراحي و اجراي برنامه هاي آموزشي گوناگون ، مربوط به تغذيه ، بهداشت و آموزشكودكان .

آموزش پيش دبستاني در کشور انگلستان

ساختار آموزشي

آموزش پيش دبستاني در كشور انگلستان در مهدهاي كودك و مدارسآمادگي به كودكان رده هاي سني 4-2 سال ارائه مي گردد.با وجودي كه آموزش كودكانانگليسي تا سن 5 سالگي اجباري نمي باشد، با اين حال بالغ بر 96 درصد از كودكان ردههاي سني 4 سال و بالاتر در مراكز آموزشي پيش دبستاني ثبت نام مي نمايند.

طبق آمار به دست آمده در سپتامبر سال98، در اسكاتلند 38% ازكودكان رده هاي سني4-3 سال درمراكز آموزش پيش دبستاني ثبت نام نموده اند. تداركامكانات و اتخاذ شرايط ويژه آموزش پيش دبستاني از محل اختيارات و مقامات دپارتمانهاي محلي آموزش و پرورش و هيئت هاي مديره آموزش غير رسمي تامين مي گردد. با وجوديكه در قوانين آموزشي و مفاد اختيارات مقامات محلي دپارتمان هاي آموزشي(LEA )مسؤوليتتدارك امكانات آموزشي مقطع آموزش پيش دبستاني لحاظ نگرديده است اما با اين حالهزينه هاي آموزشي مقطع آموزشي مذكور از محل بودجه دولتي حوزه آموزش، بودجه دوايرمحلي آموزش و پرورش و هيئت مديره مدارس پيش دبستاني تأمين مي گردد. به عبارت ديگردواير محلي آموزش و پرورش (LEA ) عهده دار مسووليت فراهم سازي شرايط مناسب برايكودكان رده هاي سني2 تا 5 سال و شناسايي نيازهاي ويژه مقطع آموزشي پيش دبستاني ميباشند .پذيرش كودكان درمقطع آموزش پيش دبستاني با معيارهاي تعيين شده توسط مدارس وبر اساس خط مشي هاي آموزشي دواير محلي آموزش و پرورش LEA صورت مي پذيرد كه از جملهاين معيارها مي توان به بررسي نيازهاي روانشناختي و آموزشي كودكان اشاره نمود. علاوه بر اين، كليه نهادها و مراكز ارائه دهنده خدمات اجتماعي كشور انگلستان ازمركز آموزشي پيش دبستاني برخوردار مي باشند كه كودكان زير 5 سال را تحت پوشش قرارمي دهند. عمده خدمات آموزش پيش دبستاني در كشور انگلستان از سوي ادارات خدماتاجتماعي با اختيارات محلي ارائه مي گردد.گفتني است كه مراكز مذكور بر پايه درجهنيازمندي كودكان به كمك متخصصين و خانواده هاي انگليسي درجهت ارائه خدمات آموزشي،بهداشتي و روان شناختي كودكان فعاليت مي نمايند. كليه مؤسسات آموزشي پيش دبستانيتحت نظارت ادارات محلي و مركزي آموزش و پرورش از سوبسيدهاي آموزشي برخوردار ميگردند. لازم به ذكر است، آن دسته از مراكز آموزشي پيش دبستاني كه تحت حمايت دوايرمحلي آموزش و پرورش (LEA ) اداره مي گردند، به طور كامل تحت حمايت هاي مالي دولتينيز قرارمي گيرند. علاوه بر اين مراكز آموزش خصوصي پيش دبستاني نيز فعاليت دارند كهتوسط والدين و انجمن هاي آموزش خصوصي سازمان دهي، نظارت و تأمين اعتبار ميگردند.طبق آخرين آمار بدست آمده طي سال1993، 51 درصد از كودكان رده هاي سني4-3سالبريتانيايي در مراكز پيش دبستاني دولتي و4درصد نيز در مدارس پيش دبستاني خصوصي ثبتنام نمودند. طي سال هاي 92/1991 در ولز، 5/68 درصد از كودكان در مدارس پيش دبستانيدولتي و 5/1 درصد در مدارس پيش دبستاني خصوصي ثبت نام نمودند.

به طور كلي مي توان گفت كه بالغ بر90درصد كودكان بريتانيايي ردههاي سني5-2 سال، از شرايط لازم جهت حضور در مراكز آموزش پيش دبستاني برخوردارميگردند.درمورخه نوامبر1994، دولت انگلستان توجه عمده اي بر تأسيس اماكن آموزشي پيشدبستاني ويژه كودكان رده هاس سني 5-2 سال متمركزداشت.از جمله اصلي ترين اهداف مقطعآموزش پيش دبستاني مي توان به توسعة مهارت هاي شناختي، فيزيكي، زبانشناسي، عقلاني،اجتماعي كودكان و شخصيتي كودكان رده هاي سني5-2سال اشاره نمود. از مدارس پيشدبستاني كشور انگلستان تحت عنوان مراكز تضمين كننده سلامت فيزيكي و رواني كودكانياد مي گردد.گفتني است كه دوره هاي آموزشي پيش دبستاني كه توسط دواير محلي آموزش وپرورش LEA ارائه مي گردند، 5 روز در هفته از ساعت9صبح تا 3 بعد از ظهر دايرمي باشد. مراكز پيش دبستاني خصوصي نيز معمولاً از ساعت30/7 تا 6 بعد از ظهر در سراسر سال بهارائه خدمات آموزشي پيش دبستاني مبادرت مي نمايند. دانش آموزان مراكز آموزش پيشدبستاني مطابق سن و با توجه به ابعاد كلاس ها گروه بندي مي گردند. مطابق قانون مصوبسال1989، ويژه آموزش كودكان، حضور حداقل 2 كارمند براي تعداد 26 كودك درمهدهاي كودكو 2 كارمند براي تعداد 20 كودك در كودكستان ها ضرروي است.اين درحالي است كه اينميزان در مهدهاي كودك روزانه، به نسبت1 به8 تقليل مي يابد. خدمات آموزش پيش دبستانيدر كودكستان و مهدهاي كودك كشور ايرلند به شهروندان ايرلندي ارائه مي گردد .طبق خطمشي جديد دولت ايرلند تا سال 2004، تدارك عمده آموزشي به اين مقطع آموزشي تعلقخواهد گرفت. طبق آمار به دست آمده طي سال هاي93 – 1992، تعداد مدارس پيش دبستانيكشور ايرلند بر88مدرسه تمام وقت، تعداد معلمين و مربيان آموزشي پيش دبستانيبر164مربي و تعداد كودكان ثبت نامي بر4500 نفر بالغ مي گردد.

برنامه هاي آموزشي و ارزشيابي تحصيلي

مقررات خاصي در خصوص برنامه ريزي درسي، روش تدريس و يا ارزيابيتحصيلي مراكز آموزش پيش دبستاني كشور انگلستان وضع نگرديده است . از اين روي مديرانو كادر آموزشي مؤسسات به صورت مستقل به تبيين برنامه هاي آموزشي مبادرت مي نمايند.

در سال1989، طبق دستورالعمل تهيه شده توسط هيئت ارشد نظارت آموزشيكشور، كادر آموزشي مراكز آموزش پيش دانشگاهي به گذراندن9ماده آموزشي تحت عناوينهنري، اجتماعي، زبانشناسي، رياضي، اخلاق، فيزيك، علمي، فني و حرفه اي و مذهبي درمدارس آموزش پيش دبستاني موظف گرديدند.

طرح هاي آموزشي

از جمله مهمترين طرحهاي به اجرا در آمده در مراكز آموزش پيشدبستاني انگلستان و ولز ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- طرح توسعه آموزش پيش دبستاني

اجراي طرح توسعه آموزش پيش دبستاني در ايرلند شمالي به احداث بيشاز 900 مركز جديد آموزشي ظرف مدت 4 سال منجر گرديده است. از جمله مهم ترين مشخصهدوره آموزشي پيش دبستاني درايرلند كه وجه تمايز اين كشور با كشور انگلستان نيزمحسوب مي گردد مي توان به اجباري نبودن حضور كودكان درمراكز آموزش پيش دبستانياشاره نمود.لازم به ذكر است كه ارزيابي عمل كرد طرح توسعه آموزش پيش دبستاني درايرلند توسط بنياد كودكان ايرلنديEU و سازمان تأمين اجتماعي ايرلند صورت ميگيرد.بيش از 5 ميليون پوند طي مدّت 5 سال اخير توسط بنياد كودكان ايرلندي EU جهتمراقبت از كودكان ايرلندي و احداث تعداد 100 كلوپ بازي در نواحي مختلف كشور اختصاصيافته است.احداث مراكز تفريحي مذكور امكان فعاليت والدين كودكان رده هاي سني 5-3سال را فراهم آورده است.گفتني است كه با اختصاص بودجه مازاد 10 ميليون پوندي بهبنياد كودكان ايرلندي EU، بالغ بر12000 مركز مراقبتي كودكان در اماكن غيرآموزشي(خارج از مدارس) احداث گرديده است.

2-طرح ملّي مراقبت از كودكان

در مورخه مي 1998، دپارتمان آموزش و استخدام(DFEE)، سازمان تأميناجتماعي(DSS) و دپارتمان زنان با مشاركت يكديگر، به ارائه طرحي با عنوان برآوردهسازي احتياجات كودكان انگليسي مبادرت نمودند. گفتني است كه طرح مذكور به عنوان طرحاستراتژي ملي مراقبت از كودكان مطرح مي باشد.به عبارت ديگر طبق طرح مذكور دولتانگلستان مسؤوليت مراقبت از كودكان رده هاي سني14- 5 سال اعم از مراقبت هاي رسمي ويا غير رسمي را بر عهده دارد.

تا به نيازها و روشهاي لازم در جهت مراقبت مناسب از دانش آموزانبرخوردار از والدين شاغل، بپردازد. هدف از طراحي و اجراي چنين راهبردي، ايجاد مراكزمراقبتي براي6 /1 ميليون كودك انگليسي تا سال 2004 مي باشد.مطابق طرح فوق، بالغبر45 هزار مركز مراقبتي جديد در جوار مراكز مراقبتي روزانه ايجاد خواهد شد. راهبردهاي مشابهي نيز در مناطق ولز و اسكاتلند به مورد اجرا در آمده است. طي سالهاي(2002- 1998) بودجه اي معادل470ميليون پوند جهت حمايت از سياست و استراتژي مليمراقبت از كودكان از محل بودجه دولت انگلستان به اين امر اختصاص يافت. گفتني است كهبالغ بر170ميليون پوند از اين مبلغ توسط مؤسسات حمايتي خصوصي با عنوان(NOF) تأمينمي گردد.مهم ترين هدف مؤسسات مذكور مراقبت از165 هزاركودك مستقر در سراسر كشورانگلستان تا سال 2003مي باشد.استراتژي ملي مراقبت از كودكان بصورت محلي برنامه ريزيشده و از طريق150سازمان حمايتي كودكان انگليسي(EYDCPS) اجرا مي گردد.

گفتني است كه دپارتمان آموزش انگلستان(DFEE) اصلي ترين مجري وسرمايه گذار طرح مراقبتي كودكان انگليسي مي باشد كه با اختصاص بودجه ساليانهمعادل57ميليون پوند در جهت اجراي هر چه جامع تر طرح مذكور تلاش مي نمايد.لازم بهذكر است كه بودجه دولتي فوق جهت اجراي برنامه ها و طرح هاي ذيل هزينه مي گردد:

1-اجراي تعداد 40هزار برنامه مراقبتي با عنوان مراقبت از كودكاندر خارج از محيط هاي آموزشي(DSC)

2-احداث تعداد 10هزار مركز مراقبتي ويژه كودكان پيش دبستاني تارده سني 14 سال

3-احداث تعداد10 هزار مركز جديد مراقبتي خارج از مدرسه توسطشوراي سرمايه گذاري آموزش

لازم به ذكر است كه از بودجه ساليانه 57 ميليون پوندي طرح مذكور،مبلغ 7 ميليون پوند توسط شوراهاي تربيتي(TEC) و بالغ بر6 ميليون پوند نيز توسطمراكز آموزش عالي تأمين اعتبار مي گردد.طي سال 99- 1998 طرح توسعه آموزش پيشدبستاني (مقدماتي) پاره وقت كودكان رده هاي سني4 سال و بالاتر در مشاركت با بخش هايخصوصي به اجرا گذارده شد.لازم به ذكر است كه در طرح مذكور اطلاعاتي در خصوص چگونگيمراقبت از كودكان و چگونگي ارتباط كودكان رده سني 4 سال با آموزش هاي مقدماتي ارائهگرديده است.مسؤوليت قانوني برقراري امنيت در مراكز آموزشي ويژه كودكان رده سني 4سال بر عهده مقامات محلي آموزشي كشور مي باشد.طي سال1999 بالغ بر390ميليون پوند جهتراه اندازي تعداد190 هزار مركز آموزشي مقدماتي ويژه كودكان رده هاي سني 4-3 سالتخصيص يافت.

علاوه بر اين، بالغ بر45ميليون پوند نيز ميان57 مركز آموزشيمحلي(LEA) درجهت اجراي برنامه هاي مراقبت از كودكان رده هاي سني14-3 سال و احداثمراكز آموزشي مقدماتي توزيع گرديد.عمل كرد مراكز آموزشي مقدماتي توسط دايرهاستانداردهاي آموزشي(OFSTED) مورد نظارت و ارزيابي قرار مي گيرد.طبق قوانين نظامآموزشي مصوب 1998، دولت انگلستان متعهد است كه سيستم واحدي از قوانين آموزش مقدماتيو مراقبتهاي روزانه طراحي و ارائه نمايد.از اين روي و در جهت نيل به هدف مذكور،دپارتمان آموزش انگلستان(DFEE)تحت نظارت دولت به مشاوره هاي گسترده اي با سازمانهايبهداشت و مراكز آموزشي در زمينه ارائه آموزش هاي مقدماتي و مراقبت هاي روزانهبهداشتي به كودكان مبادرت نموده است.از جمله مهم ترين مفاد مذاكرات و مشاورات مذكورمي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1-مشاركت با مقامات محلي در جهت جذب پرستاران كودك (ژانويه سال 1999)

2-تشكيل انجمن پرستاران كودك در جهت نظارت بر عمل كرد آنان

3-ارائه خدمات مشاوره به والدين در خصوص استخدام پرستارانكودك

از جمله برنامه هاي ويژه دپارتمان آموزش انگلستان(DFEE) درخصوصبرگزاري دوره هاي آموزشي و مراقبت روزانه از كودكان طي سال2001ميلادي مي توان بهموارد ذيل اشاره نمود:

1-اختصاص30 ميليون پوند بودجه اضافي طي 2 سال جهت تربيت تعداد 300مربي ويژه مراكز آموزش مقدماتي پيش دبستاني

2-ارائه خدمات به تعداد75هزاركودك در60 مؤسسه محلي LEA بر اساسشاخص محروميت دپارتمان آموزشي انگلستان(DFEE)

3-تشكيل دايره محلي استاندارد هاي آموزشي جهت ارائه آموزش هايمقدماتي و مراقبت هاي بهداشتي روزانه به كودكان محلي

4-كسب اطمينان از صلاحيت مربيان آموزشي و بهداشتي ويژه كودكانرده هاي سني8-3 سال

5-اعطاي معافيت هاي مالياتي به طرح هاي آموزشي- بهداشتي مقطعآموزش پيش دبستاني

3--مراكز محلي آموزش مقدماتي كودكان

تعداد 29 مركز محلي آموزش مقدماتي ويژه كودكان در مناطق مختلفكشور انگلستان فعاليت دارند. مراكز مذكور به ارائه خدماتي اعم از خدمات ارائه دورههاي آموزشي مقدماتي، مراقبت از كودكان و حمايت از خانواده هاي برخوردار از فرزندانخردسال مبادرت مي نمايند.دپارتمان آموزش انگلستان(DFEE) در حال ارزيابي و ارائهاستراتژي ملي در خصوص مراقبت از كودكان و ارائه آموزش هاي مقدماتي است تا از اينطريق نهادها و مراكز محلي نيز از اين استراتژي در برنامه ريزي هاي آموزشي و مراقبتيخود در نواحي مختلف كشور بهره برداري نمايند.

طي سال99- 1998، بودجه اي بالغ بر500 هزارپوند در جهت ارتقاءكيفيت برنامه هاي آموزشي و مراقبتي پيش دبستاني و احداث مراكز تفريحي ويژه كودكانهزينه گرديد.

هزينه بودجه اختصاصي فوق به ايجاد فضاهاي آموزشي و مراقبتي مناسبو حمايت از تشكيل مراكز آموزشي- مراقبتي جديد ويژه كودكان سراسر كشور منجرگرديد.

4--طرح مراقبتي خارج از مراكز آموزشي

طرح مراقبتي كودكان در محيط هاي خارج از مدرسه با عنوان(OSCI) ازسال1993، ارزيابي شده و به مورد اجرا گذارده شده است.در جهت تكميل طرح تا اواخرمارس1999، تعداد 122856 مركز مراقبتي جديد تشكيل يافت.از زمان آغاز فعاليت طرحمذكور، مسؤوليت ارائه خدمات و پيشبرد طرح مراقبتي كودكان درخارج از محيط هاي آموزشيبرعهده شوراي تربيتي انگلستان (Tec) بوده است.طي سال هاي99- 1998، دپارتمان آموزشانگلستان(DFEE) نيز در حمايت از طرح مراقبتي كودكان در خارج از محيط هاي آموزشي بهتشكيل40هزار مركز جديد مراقبتي ويژه كودكان مبادرت نمود.مسؤوليت نظارت بر استفادهاز بودجه طرح مراقبتي كودكان در خارج از محيط هاي آموزشي(OSCI) درجهت برآورده نمودننياز هاي مراقبتي كودكان بر عهده سازمان حمايت از كودكان انگليسي مي باشد. گفتنياست كه در حال حاضر، بودجه(OSCI) هم اكنون در جهت حمايت از ارتقاء ساختار كيفي وبرقراري انسجام در ساختار طرح مراقبتي كودكان در خارج از مدارس هزينه مي گردد. لازمبه ذكر است كه سرمايه گذاري ها از طريق مقامات محلي و تحت نظارت سازمان حمايت ازكودكان انگليسي (EYDCPS) به عنوان بخشي از سياست هاي استراتژيك دولت در جهت ارتقاءكيفيت آموزشي و مراقبتي كودكان در مناطق مختلف كشور صورت مي گيرد. شوراي تربيتيانگلستان، نهاد مركزي مسئول مراقبت از كودكان است كه تحت نظارت سازمان حمايت ازكودكان انگليسي((EYDCPS فعاليت مي نمايند.هيئت نظارت بر صلاحيت هاي آموزشي(QCA) بهارائه ساختاري در جهت مشاوره آموزشي طي نوامبر 1998 مبادرت نموده و ساختار اوليهتعيين صلاحيت هاي ملي حوزه آموزشي در اكتبر1999 طراحي گرديد.از افراد واجد صلاحيتخواسته شد تا جهت ارائه استوار نامه خود تا آوريل1999 اقدام نمايند.بدين ترتيبسرمايه گذاران تربيتي از موقعيتي برخوردار گرديدند تا برنامه هاي تربيتي خود را درنهادهاي ملي تربيتي(NTO) به ثبت رسانند.از اين روي دولت انگلستان متعهد به اعطايامكانات خاص به خانواده هاي كارگران گرديد، تا از اين طريق خانواده هاي مذكور بهصرف زمان بيشتري با كودكان خود مبادرت نمايند.

اعطاي مرخصي هاي بدون حقوق و تعطيلات كاري به والدين كودكان، ازجمله اين امكانات محسوب مي گردد.در اسكاتلند، هدف دولت از ارائه آموزش هاي پيشدبستاني فراهم نمودن مراكزي جهت ارائه دوره هاي آموزشي پاره وقت كودكان رده هاي سني 3 سال وبالاتر ميباشد.

در اسكاتلند، نيز مقامات محلي مسئوليت ارائه آموزش هاي پيشدبستاني را بر عهده داشته و بودجه آموزشي پيش دبستاني نيز توسط مقامات محلي تأمينمي گردد.

گفتني است كه بودجه هاي مذكور به واسطه تصويب لايحه آموزشاسكاتلند در سال 1996 و در جهت ارائه دوره هاي آموزشي پيش دبستاني سرمايه گذاري ميگردند. لازم به ذكر است كه ميزان بودجه مذكور طي سال (2000-1999) بر112ميليون پوند،طي سال2001- 2000 بر134ميليون پوند و طي سال 2002-2001 نيز بر 138 ميليون پوند بالغگرديد.

طبق آخرين آمار بدست آمده طي سال1999 تعداد600 هزار كودك در مدارسپيش دبستاني ثبت نام نموده اند. در ماه مي 1998، دولت به طراحي استراتژي مراقبت ازكودكان اسكاتلندي مبادرت نمود. استراتژي مذكور در جهت حمايت از خانواده هاياسكاتلندي از طريق حمايت و مراقبت از كودكان رده هاي سني14- 5 سال طراحي گرديد.هدفديگر دولت، كسب اطمينان از مراقبت با كيفيت بالاي كودكان اسكاتلندي و فراهم آمدنكليه احتياجات كودكان اسكاتلندي مي باشد. در جهت نيل به چنين هدفي تا اواخرسال2001، تعداد5000 مربي جديد در مراكز آموزشي اسكاتلند تعليم يافته و برنامه ريزيهاي آموزشي و متد هاي سرمايه گذاري مورد ارزيابي قرار گرفته و ارتقاءيافتند.بر اساسبرنامه ريزي هاي جديد خانواده هاي كارگربرخوردار از2كودك از هزينه هاي مراقبتي وحمايتهاي بيشتر دولتي برخوردار گرديده و بودجه هاي مربوطه نيز تا 4/8 ميليون پونددر سال افزايش مي يابند.علاوه بر اين بالغ بر 5 ميليون پوند بودجه اضافي طي سال 99-1998 و 25 ميليون پوند طي سال 2003-1999 در جهت توسعه طرح هاي مراقبتي كودكان درخارج از محيط هاي آموزشي هزينه مي گردد.لازم به ذكر است كه عمده مبالغ اضافي بودجهاختصاص يافته در جهت اجراي طرح هاي مراقبتي و آموزشي كودكان اقليت هاي قومي و نژاديمستقر در كشور هزينه مي گردد.علاوه بر اين مراكز تلفني، جهت برقراري ارتباط باوالدين كودكان و ارائه خدمات اطلاع رساني در زمينة طرح هاي مذكور به آنان احداثگرديده است.

در ايرلند شمالي نيز طرح استراتژي ملي مراقبت از كودكان ايرلنديدر مورخه 19 آوريل 1999 در جهت تقويت خدمات مراقبتي كودكان سراسر كشور به اجرا درآمد. در حال حاضر اكثريت مراكز مراقبتي كشور ايرلند توسط مراكز و بخش هاي خصوصياداره مي گردد. تعداد43200 مركز مراقبتي كودكان ايرلندي من جمله مهدهاي كودكروزانه، مراكز تفريحي- ورزشي، انجمن پرستاران كودك، كلوپ هاي تفريحي خارج از محيطمدارس و اردو هاي تفريحي به ارائه خدمات مراقبتي مبادرت مي نمايند.به عبارت ديگرمراكز فوق با ارائه خدمات مراقبتي بيش از13هزاركودك ايرلندي معادل 85 درصد از كلكودكان رده هاي سني 5-3 سال را تحت پوشش قرار داده اند.طي سال هاي2002- 1999، بالغبر61 ميليون پوند بودجه اضافي جهت ارائه خدمات اوليه مراقبتي بيشتر به كودكاناختصاص يافت. علاوه بر اين بالغ بر9ميليون پوند نيز به تربيت مربيان طرح مراقبت ازكودكان ايرلندي اختصاص يافت. لازم به ذكر است كه بالغ بر5 ميليون پوند از بودجه طرحمراقبت از كودكان از محل صندوق بنياد كودكان اتحاديه اروپا تأمين مي گردد.

5--طرح آغاز اطمينان

طرح آغاز اطمينان از جمله پروژه هاي محلي آموزشي است كه ازخانواده هاي برخوردار از كودكان زير رده سني4 سال حمايت مي نمايد. هدف از طراحي واجراي چنين طرحي، به مورد اجرا در آوردن تعداد 500 برنامه محلي تا سال 2004 درانگلستان است. گفتني است كه با اجراي طرح آغاز اطمينان، بالغ بر400 هزار كودكانگليسي تحت پوشش قرار مي گيرند. طبق آمار بدست آمده تا سپتامبر2001، بالغبر437برنامه ارائه گرديده كه192 طرح، به ارائه خدمات مبادرت نموده اند كه از جملهچنين خدماتي مي توان به برپايي جلسات ملاقات با والدين جديد ظرف2ماه اول تولد،حمايت در جهت مراقبت بهتر از كودكان، فراهم سازي امكانات تفريحي و سرگرمي، آموزشهاياوليه و دسترسي كودكان به مراقبتهاي بهداشتي اشاره نمود. علاوه بر اين، توصيه هايينيز درخصوص حمايت پس از تولد،تغذيه سالم و كسب شغل مناسب به والدين كودكان ارائه ميگردد. لازم به ذكر است كه برنامه هاي آغاز اطمينان مشابهي در ساير قسمتهايبريتانياي كبير به مورد اجرا گذارده شده است.

آمار آموزشي

نرخ مراكز و تعداد كودكان ثبت نامي مراكز آموزش پيش دبستاني طيسالهاي93/1992

نرخ ثبت نامي كودكان رده هاي سني4-3 سال در مراكزآموزش پيشدبستاني

با توجه به جدول فوق مي توان گفت كه نسبت كودكان رده سني 2 سال كهتحت تعليم مراكز آموزش پيش دبستاني من جمله مهدهاي كودك قرار گرفته اند تا سال 98-97 بر 70درصد بالغ گرديده است.نرخ ثبت نامي كودكان رده سني 3 سال نيز از 40% طيسال 90-89 به 50% طي سال 98-97 افزايش يافته است. نرخ ثبت نامي كودكان رده سني 4سال نيز از 90% طي سال 90-89 به 95% طي سال 98- 97 بالغ گرديده است.