تحقیق درباره کرم‌های رایانه‌ای چگونه رفتار می‌کنند

پیشرفت‌های پدیدآمده در برنامه‌نویسی امکانات فراوانی را برای ما به‌وجود آورده است و درعین حال این پیشرفت‌ها، روش‌های پیچیده‌ای نیز برای مجرمین رایانه‌ای برای ارتکاب این‌گونه جرایم پدید آورده‌اند. این مقاله به بررسی طبیعت و نحوه تکامل کرم‌های رایانه‌ای از ساده‌ترین انواع ابتدایی گرفته تا کرم‌‌های تلفن سیار که از طریق Bluetooth انتشار می‌یابند، می‌پردازد.

کرم (worm): یک برنامه خود – تکثیرکننده (self-replicating) است که قادر به انتشار خود در شبکه‌های رایانه‌ای بوده و بطور نمونه، دارای اثری مخرب می‌باشد.

به نقل از (Consise Oxford English Dictionary) چاپ دهم

مقدمه

این مقاله به بحث درباره ساختار بنیادی (generic) و یا حداقل نمونه‌ای کرم‌های رایانه‌ای و استراتژی‌های رایج برای حمله به سیستم‌های جدید توسط این برنامه‌ها می‌پردازد. کرم‌های رایانه‌ای بطور عمده در شبکه‌ها گسترش می‌یابند، درعین حال این‌ها زیرمجموعه‌ای از ویروس‌های رایانه‌ای به شمار می‌روند. جالب است که حتی در مجامع تحقیقاتی امنیتی بسیاری از افراد ابراز می‌کنند که کرم‌های رایانه‌ای بطور قابل ملاحظه‌ای متفاوت از ویروس‌ها می‌باشند. در واقع حتی در درون CARO (سازمان محققین ضدویروس‌های رایانه‌ای) نیز هیچ دید مشترکی در مورد این که دقیقاً چه چیزی را باید به‌عنوان یک کرم رایانه‌ای تلقی کرد وجود ندارد.

ما امیدوار هستیم که این دید مشترک را داشته باشیم اما به‌هر حال حداقل اندکی از ما در این مطلب توافق داریم که تمامی کرم‌های رایانه‌ای ویروس نیز به‌شمار می‌روند؛ بگذارید توضیح دهم.

استراتژی‌ ایجاد آلودگی در بستر شبکه در واقع یکی از تفاوت‌های اولیه میان ویروس‌ها و کرم‌های رایانه‌ای است. علاوه بر این، کرم‌ها معمولاً نیازی به آلوده‌کردن فایل‌های دیگر نداشته و به صورت برنامه‌های مستقل انتشار می‌یابند. دیگر این‌که چندین کرم می‌توانند کنترل یک سیستم را از راه دور و بدون نیاز به کمک کاربر به دست گیرند که معمولاً از طریق نفوذ از یک یا چند نقطه ضعف صوفت می‌گیرد. با این حال این مشخصه‌های رایج در کرم‌های رایانه‌ای همیشه صادق نمی‌باشند.

آلوده‌کردن file object، یک روش نسبتاً رایج میان کرم‌های موفق و ابتدایی بوده است. با توجه به یکی از تعاریف کرم، کرم می بایست درون خود باشد و به صورت کامل و نه وابسته به یک فایل میزبان گسترش یابد. با این‌حال این تعریف بدین معنی نیست که کرم نمی‌تواند به‌عنوان یک ویروس آلوده‌کننده فایل‌ها عمل کند و درعین حال از طریق شبکه گسترش یابد.

البته بسیاری از دیگر انواع کرم‌ها از قبیل Sadmindu CheseU RamenU CodeRedU SlappcrU Morris و Blaster فاقد استراتژی آلوده‌سازی فایل می‌باشند بلکه بطور ساده گره‌های (nodes) تازه در شبکه راه یافته و آلوده می نمایند. بنابراین روش دفاعی در مقابل کرم‌ها می‌بایست بر روی حفاظت از شبکه و گره‌های متصل به شبکه تمرکز داشته باشد.

ساختار بنیادی کرم‌های رایانه‌ای

هر کرم رایانه‌ای دارای چندین جزء اساسی است، از قبیل مشخص‌کننده محل هدف و قسمت‌های پخش‌کننده آلودگی و چند قسمت غیراساسی دیگر، مانند کنترل از راه دور رابط به روزآوری (update interface)، اداره کننده سیکل زیستی و روتین‌های payload

مشخص‌کننده موقعیت هدف (target Locator)

برای گسترش سریع در شبکه، کرم باید قادر به یافتن اهداف جدید باشد. بسیار از کرم‌ها، رایانه شما را به دنبال آدرس‌های ای- میل جستجو کرده و کپی خود را به این آدرس‌ها ارسال می‌کنند. این امر برای حمله‌کنندگان کافیست، زیرا سازمان‌ها اغلب مجبورند انتشار پیام‌های ای – میل را از طریق فایروال شرکت آزاد بگذرند و بدین‌ترتیب یک راه نفوذ آسان برای کرم به‌وجود آورند.

بسیاری از کرم‌ها از روش‌هایی خاص برای جستجو در شبکه به دنبال گره‌ها و در سطح IP استفاده می‌کنند و حتی سیستم دور را (برای امتحان آن ازنظر نفوذپذیری) اصطلاحاً انگشت‌نگاری (fingerprint) می‌کنند.

پخش‌کننده آلودگی (Infection Propagator)

یکی از اجزاء اساسی یک کرم عبارتست از استراتژی کرم برای انتقال خود به یک گره جدید و به‌دست‌گیری کنترل سیستم دور.

اغلب کرم‌ها فرض می‌کنند که شما یک نوع مشخص سیستم دارید. مثلاً یک ماشین Windows و یک کرم منطبق با این‌گونه سیستم‌ها را برای شما ارسال می‌نمایند. برای مثال نویسندة کرم برای حمله به سیستم شما ممکن است از هرگونه زبان اسکریپت‌نویسی، فرمت مدارک، یا کد باینری یا تزریق شنده در حافظه (memory injected code) و یا ترکیبی از همه این روش‌ها استفاده نمایند بطور نمونه حمله‌کننده، گیرنده را از طریق روش‌های مهندسی اجتماعی (social engineering) به اجراکردن کرم ترغیب می‌نماید. با این حال روزبه‌روز کرم‌های بیشتری یافت می‌شوند که از ماجول‌های مخصوصی برای اجرای خودکار و بدون نیاز به کمک کاربر استفاده می‌کنند.

نکته

برخی کرم‌های کوچک مانند W32/Witty و W32/Slammer ظاهراً پیداکننه هدف (اسکن شبکه) و پخش‌کننده آلودگی را در یک فراخوانی تابع (function call) جمع کرده‌اند. با این‌حال هنوز دارای قابلیت‌های مشخصی هستند از قبیل تولید آدرس‌های IP تصادفی و گسترش بدنه کرم در اهداف جدید.

کنترل از راه دور و رابط به روزآوری (Update Interface)

یک عنصر اصلی دیگر در کرم عبارتست از کنترل از راه دور با استفاده از یک ماجول ارتباطی بدون وجود این ماجول، نویسنده کرم قادر به کنترل شبکه آلوده شده (توسط ارسال پیغام‌های کنترلی به کپی‌های کرم) نخواهد بود. این‌چنین امکان کنترل از راه دوری می‌تواند به حمله‌کننده امکان استفاده از کرم را به‌عنوان ابزاری برای اجرای حملات (Dsitributcd Dcnial of Service) DDoS در شبکه و بر علیه چندین هدف ناشناس به‌وجود آورد.

یک رابط به روزآوری یا plug-in، عنصر مهمی از کرم‌های پیشرفته است که امکان به روزآوری کرم، در یک سیستم که قبلاً آلوده شده است را فراهم می‌آورد. یکی از مشکلات رایج برای حمله‌کننده‌ها این است که بعد از این‌که یک سیستم توسط یک روش خاص نفوذی تحت کنترل درآمد، اغلب نمی‌توان بار دیگر آن را از همان طریق مورد حمله قرار داد. البته این مشکل به حمله‌کننده کمک می‌کند تا از آلوده‌سازی چندباره بپرهیزد. چون ممکن است باعث crash شود. درعین حال حمله‌کننده می‌تواند روش‌های بسیار زیاد دیگری برای پرهیز از آلوده‌سازی دوباره بیابد.

میزان فعالیت Payload

یک عنصر اختیاری ولی بسیار رایج در کرم‌های رایانه‌ای payload (روتین فعالیت) می‌باشد. در بسیاری از موارد کرم‌های رایانه‌ای هیچ‌گونه payload را دارا نمی‌باشند. یکی از payload‌هایی که به سرعت در حال رایج‌شدن است حمله DOS بر علیه یک سایت وب معین می‌باشد. این‌حال یکی از اثرات جنبی حاصل از کرم‌های رایانه‌ای حملات DOS اتفاقی در شبکه‌های به شدت بارگذاری شده می‌باشد (مخصوصاً روترهای شبکه به به شدت بارگذاری شده‌اند). درعین حال اثرات جانبی جالب دیگری هم مشاهده شده‌اند از قبیل حملاتت اتفاقی علیه چاپگرهای شبکه.

همچنین کرم‌های رایانه‌ای می‌توانند باز سیستم‌های اشغال‌شده به‌عنوان ابر رایانه (super computer) استفاده کنند. برای مثال کرم W32/Opaserv با به اشتراک‌گذاردن حمله میان گره‌های آلوده سعی در شکستن یک کلید شبه DES دارد. شبیه به شبکه SETI (در واقع بعضی کرم‌های رایانه‌ای مانند W32/Hyd برنامه SETI را در رایانه‌های اشغال شده داون‌لود و نصب می‌کنند. کرم W32/Bymer مثالی است از یک (Distributed Network Client) که در رایانه‌های تحت کنترل نصب می‌گردد. این‌گونه حملات در ابتدا سال 1989 پیش‌بینی شدند.

یکی دیگر از تمایلات جالب کرم ها عبارتست از تقابل برنامه‌ریزی شده بین دو رایانه به‌عنوان payload چندین ضدکرم (antiworm) با هدف کشتن دیگر کرم‌های رایانه‌ای و نصب تغییرات بازدارنده از نفوذ آن کرم‌ها به‌وجود آمده‌اند. برای مثال می‌توان Linux/Lion در برابر Linux/Cheese و W32/CodeREd در برابر W32/CodeGreen را نام برد. در این مبحث همچنین به بررسی دیگر انواع تقابل بین برنامه‌های بدمنظور (malicious) خواهیم پرداخت.

این روزها نصب یک سرور SMTP برای رله‌کردن اسپم (spam) بسیار رایج شده است. پخش‌کنندگان اسپم سیستم‌ها را در مقیاس وسیعی توسط کرم‌هایی از قبیل W32/Bobax مورد نفوذ قرار داده و سپس با استفاده از سرور رله SMTP پیام‌های خود را از طریق سیستم‌های زامبی (zombie) ارسال می‌نمایند.

قابلیت خود – ردگیری (self-tracking)

بسیاری از نویسندگان ویروس مایلند بدانند که ویروس آن‌ها چه تعداد از ماشین‌ها را آلوده می‌کند. از طرف دیگر، آن‌ها می‌خواهند به دیگران اجازه دهند تا مسیر آلودگی‌های ویروس را ردگیری نمایند. چندین نوع از ویروس‌ها از جمله W97M/Grov.A اطلاعات IP سیستم آلوه‌شده را به یک سرور FTP ارسال می‌کنند.

کرم‌های رایانه‌ای بطور نمونه یک پیغام ای – میل شامل اطلاعاتی درباره سیستم آلوده‌شده را برای ردگیری گسترش خود، به حمله‌کننده ارسال می‌کنند. کرم Morris از یک ماجول خود – ردگیر استفاده می‌کرد که قرار بود یک UDp datagram را برای هاستی در ernie. Berkeley. Edu (بعد از 15 مورد آلودگی) ارسال کند. اما این روتین مشکل داشت و عملاً هیچ اطلاعاتی ارسال نکرد.

مشخص‌کننده موقعیت هدف (target Locator)

یک ماجول مشخص‌کننده موقعیت هدف که دارای کارکرد مؤثری باشد، عنصر مهمی از کرم رایانه‌ای را شکل می‌دهد. آسان‌ترین مکانیزم برای حمله‌کننده، جمع‌آوری آدرس‌های ای – میل در سیستمی که کرم در آن اجرا شده و ارسال پیوست‌هایی (attachments) به این‌گونه اهداف می‌باشد.

اما روش‌های بسیار زیاد و پیچیده دیگری برای رسیدن سریع به اهداف جدید وجود دارد. مانند ساختن آدرس‌های IP بطور تصادفی در ترکیب canning port کرم‌های جدید همچنین شبکه را با استفاده از پروتکل‌های متعدد مورد حمله قرار می‌دهند. در این بخش مهم‌ترین انواع حملات و روش‌های اسکن شبکه بطور خلاصه بررسی خواهیم کرد.

دروکردن آدرس‌ها ای‌ - میل (Email Address Harvesting)

راه‌های بسیاری برای یک کرم رایانه‌ای برای جمع‌آوری آدرس‌های ای – میل جهت حمله وجود دارد. حمله‌کننده می‌تواند با استفاده از API استاندار شمارش کتابچه‌های آدرس (address books) بپردازد. مثلاً با استفاده COM Interfaces یک مورد از این نمونه کرم، W32/Serot می‌باشد.

فایل‌ها را می‌توان مستقیماً جهت یافتن آدرس در آن‌ها شمارش کرد. علاوه این‌ها، کرم‌های پیشرفته ممکن است از پروتکل (Network News ansfer Protocol) NNTP یا پروتکل انتقال اخبار شبکه برای خواندن گروه‌های خبر (newsgroups) استفاده کرده یا موتورهای جستجو مانند Google را برای جمع‌آوری آدرس‌های ای – میل و با استفاده از روش‌های مشابه پخش‌کنندگان اسپم، بکار گیرند.‌

کرم‌های کتابچه آدرس (Address – Book Worms)

تمام محیط‌های رایانه‌ای از نوعی کتابچه آدرس برای ذخیره‌کردن اطلاعات لازم برای تماس با اشخاص استفاده می‌کنند. برای مثال کتابچه آدرس Windows یا Outlook ممکن است آدرس‌های ای – میل دوستانتان همکاران و مشتریان لیست ای – میل‌هایی که در آن‌ها شرکت دارید را در خود داشته باشند. اگر یک کرم بتواند به آدرس‌های ای – میل درون این مکان‌ها دسترسی یابد می‌تواند خود را برای تمامی آدرس‌های داخل آن‌ها ارسال کرده و با یک نرخ تصاعدی تکثیر یابد. متأسفانه دسترسی به اطلاعات داخل این کتابچه‌های آدرس عملی پیش‌پا افتاده به شمار می‌رود.

کرم W97M/Melissa@mm خصوصاً در انجام این تکنیک در مارس 1999 بسیار موفق بود. این کرم برای گسترش خود در ای – میل‌ها به‌وسیله ارسال یک فایل word آلوه به‌عنوان یک پیوست (وابسته به نصب icrosoft Outlook) عمل می‌نمود.

حملات File Parsing (تجزیه فایل) در دیسک

چندین نوع از کرم‌های رایانه‌ای مانند W32/Magistr بطور ساده به دنبال فایل‌های برنامه‌های ای – میل یا تمام فایل‌هایی که پسوند آن‌ها WAB است  ؟؟؟ و این‌گونه فایل‌ها را مستقیماً برای یافتن آدرس‌های ای – میل در آن‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌هند. استفاده از این روش پس از این‌که مایکروسافت قابلیت‌ها امنیتی خاصی بر علیه کرم‌های رایانه‌ای در نرم‌افزار Outlook قرارداد روند گرفت.

همان‌طور که ممکن است انتظار داشته باشید، حملات مبتنی بر تجزیه فایل نقاط ضعف خاص خود را دارند. برای مثال برخی کرم‌ها دارای نوعی وابستگی به فرمت فایل هستند. کتابچه آدرس ویندوز در همه نگارش‌های این سیستم عامل با یک فرمت ثابت ذخیره نمی‌شود. پشتیبانی از Unicode همیشه موجود نبوده و فرمت فایل در این مورد متفاوت خواهد بود به همین علت است که این‌گونه کرم‌ها نمی‌توانند تحت این شرایط به سیستم‌های دیگر گسترش پیدا کنند.

مشکلاتی شبیه به این مورد ممکن است در هنگام انجام تست‌های آلودگی طبیعی در آزمایشگاه‌ها ایجاد اشکال کنند. این مثالی است از قانون مورفی (Murphy's law) که در آن تمام دنیا توسط کرمی آلوده‌شده که در شرایط آزمایشگاهی موفق به کار نمی‌شود.

معذلک به نظر می‌رسد که این روش در دنیای واقعی موثر است. و تعداد بسیار زیاد حملات موفق شاهدی بر این مدعاست، به‌عنوان مثال کرم W32/Mydoom@mm در اوایل سال 2004 بسیار گسترش پیدا کرد. کرم Mydoom فایل‌هایی را که دارای پسوندهای adb, pl, wab, htm, sht, php, asp, dbx, tbb و txt بودند در جستجو برای آدرس مورد تجزیه قرار می‌داد.

کرم‌های رایانه‌ای برای تشخیص این‌که آیا یک رشته (string) خاص می‌تواند احتمالاً یک آدرس ای – میل باشد یا خیر از روش‌های تجربی (heuristics) استفاده می‌کنند. یک روش تجربی بالقوه جستجو برای رشته‌های mailto در فایل‌های HTML و فرض‌کردن این‌که به دنبال آن یک آدرس خواهد آمد، می‌باشد. در برخی موارد طول نام دامنه

(domain name) محدود است. برای مثال somebody@a.com ممکن است توسط برخی کرم‌ها مانند W32/Klez.H به‌عنوان یک آدرس معتبر پذیرفته نشو، زیرا a.com خیلی کوتاه است (اگرچه ممکن است کسی یک شبکه محلی را برای استفاده از چنین نام دامنه‌ای پیکربندی کند) علاوه بر این بعضی کرم‌ها گیرنده‌هایی با یک زبان خاص مثلاً مجارستانی را هدف قرار می‌دهند و برای اغفال کاربر به اجرای کرم.

TLD (top level domain) آدرس را هماطور که گفته شد چک می‌کنند برای مثال کرم Zafi.A خود را برای آدرس‌های ای – میل که TLD آن‌ها hu. (مجارستان Hungary) است ارسال می‌کنند.

کرم Sircam در دایرکتوری cache متعلق به Internet Explorer، دایرکتوری Personal کاربر و در دایرکتوری‌ای که کتابچه آدرس ویندوز در آن قرار دارد در فایل‌هایی که اسامی آن‌ها با get, sho یا hot شروع می‌شود یا به پسوندهایی مانند HTM یا WAB ختم می‌گردد به جستجوی آدرس می‌پردازد.

جمع‌کننده‌های ای – میل با استفاده از NNTP

حمله‌کنندگان مدت‌ةاست که مخلوقات خود را در گروه‌های خبری اینترنتی معرفی می‌کنند. در سال 1996 سوء استفاده از News Net به حد اعلای خود رسید. در نتیجه محققین تیم ضدویروس Dr.Solomon تصمیم به ایجاد سرویسی به نام Virus Patrol گرفتند، تا پیام‌های Usenet را به‌دنبال نرم‌افزارهای مخرب شناخته شده و نیز انواع احتمالاً ناشناس که به‌طور مستمر در این‌گونه پیام‌ها جاسازی می‌شدند را اسکن کند. Virus Patrol در دسامبر 1996 معرفی شد. از پروتکل NNTP می‌توان در برخی از کاربردهای مخرب استفاده نمود. برای مثال یک حمله‌کننده می‌تواند از یک خواننده سرور خبری (news server) برای ایجاد یک پایگاه داده بزرگ جهت نگهداری آدرس میلیون‌ها نفر استفاده نماید. حمله‌کننده همچنین می‌تواند از این پایگاه داده برای کمک به پخش اولیه سریع کرم با اجرای کرم در سیستمی که پایگاه داده را میزبانی می‌کند استفاده کند.

این یکی از روش‌های رایج مورد استفاده توسط پخش‌کنندگان اسپم است و گمان می‌رود که کرم‌هایی مانند W32/Sobig با بهره‌گرفتن از چنین روش‌هایی گسترش پیدا کردند. در واقع اولین ویروس Win32 شناخته شده که از ای – میل برای گسترش خود استفاده کرد از یک جمع‌کننده آدرس NNTP استفاده می‌نمود. ویروس W32/parvo توسط ویروس‌نویس ناشناسی بنام GriYo از گروه 29A در اواخر سال 1998 خلق شد عجیب نیست که همانند بسیاری دیگر از ویروس‌های GriYo، ویروس parvo از خاصیت چندشکلی (polymorphism) برای آلوده‌کردن فایل‌های PE استفاده می‌کرد و اما این ویروس اولین ویروسی بود که از یک موتور SMTP برای ارسال ای – میل در حجم وسیع بهره می‌جست. ویروس parvo سال‌ها جلوتر از زمانه خود بوده و به زبان اسمبلی (Assembly) خالص نوشته شده بود که سبب شده بود که حجم بدنه ویروس آن فقط به اندازه 15KB باشد.

ویروس W32/parvo برای جمع‌آوری آدرس‌های ای – میل از چندین گروه خبری استفاده می‌نمود اما ظاهراً وجود یک اشکال جزئی گسترش آن را محدود نمود Parvo بطور تصادفی سعی می‌کرد تا به دو سرور خبری احتمالی یعنی Diana. Ibernet.es متصل شود.

با این‌حال این سرورها در آن زمان برای هر کسی قابل دسترسی نبودند بدین‌ترتیب جمع‌کننده ای – میل Parvo به کار در محدوده داخل مرزهای اسپانیا محدود شد.

Parvo از طریق پورت 119/CP به دو سرور بالا متصل شده و شروع به تبادل اطلاعات می‌نماید. حمله‌کننده سه پیغام ای – میل مختلف با محتوایی که انتظار داشت برای اعضای سه‌گروه خبری متفاوت به اندازه کافی جذاب باشد تهیه نموده بود.

اولین پیغام Parvo خوانندگان دائمی گروه‌های خبری مربوط به هک مانند alt, hackers, malicious, alt, hackers, alt, hacker, alt, bio, hackers و غیره را هدف می‌دهد. پیغام دوم به زیرمجموعه این لیست گروه خبری ارسال می‌شود. نهایتاً پیغام سوم خوانندگان گروه‌های خبری غیراخلاقی (erotic) مانند alt.binaries.erotica.pornstar.alt.binares.erotica و غیره را هدف حملات خود قرار می‌دهد.

برای یافتن آدرس‌های ای – میل در گروه‌های خبری، Parvo از دستور group برای پیوستن به یک گروه تصادفی و از دستورات next و head با تعداد تصادفی برای گرفتن یک پیغام بطور اتفاقی استفاده می‌کند. نهایتاً آدرس ای‌ - میل را از درون عنوان (header) پیغامی که بطور تصادفی انتخاب شده استخراج می‌کند، خود را به این آدرس ارسال نموده و این پروسه را تکرار می‌نماید.

درو‌کردن آدرس‌های ای – میل در وب

حمله‌کنندگان همچنین می‌توانند از موتورهای جستجو برای یافتن آدرس استفاده کنند. این یک فرآیند نسبتاً ساده می‌باشد که به حمله‌کننده امکان دسترسی سریع به تعداد زیادی ای – میل می‌دهد. هنگام نگارش این کتاب اولین گونه‌های این نوع کرم در حال پدیدار شدن بودند که از موتورهای جستجوی معروف مانند Yaho!Y;Lycos, Google و Altavista برای دروکردن آدرس‌های ای – میل استفاده می‌کنند. برای مثال کرم W32/Mydoom. M@mm بطور موفقیت‌آمیزی از این روش بهره جسته‌اند و به گفته Google این کرم حملات DoS خفیفی بر ضد سرورهای این سایت انجام داده است.

دروکردن آدرس‌های ای – میل از طریق ICQ

برخی کرم‌های رایانه‌ای مانند کرم چندشکلی W32/Toal@mm آدرس‌های ای – میل را از طریق صفحات سفید ICQ(white pages) موجود در سرورهای ICQ جمع‌آوری می‌کنند. برای مثال http://www.icq.com/whitepages به شما اجازه می‌دهد تا براساس مشخصات مختلفی از قبیل نام و نام‌مستعار، جنسیت، سن و کشور به جستجوی اطلاعات تماس گشته و اطلاعاتی مانند آدرس ای – میل اشخاصی که با شرایط جستجوی شما انطباق دارند بدست آورید. عجیب نیست که کرم‌های رایانه‌های می‌توانند از اطلاعات بدست آمده از این طریق استفاده‌های زیادی ببرند.

روش‌های ترکیبی

البته روش‌های زیادی برای جمع‌اوری آدرس‌های ای – میل و گسترش کرم می‌توان یافت. برای مثال کرم Linux/Slapper قادر به جمع‌آوری آدرس‌ها و ارائه آن‌ها از طریق کنترل از راه دور به حمله‌کننده می‌باشد. سپس یک کرم دیگر ممکن است توسط حمله‌کننده ایجاد شود تا از پایگاه داده شامل آدرس‌های ای – میل برای گسترش ناگهانی و سریع خود استفاده نمایند، بدون این که نیازی به آلوده‌کردن در حد وسیع به منظور جمع‌آوری تعداد کافی آدرس داشته باشد.

حتی محتمل‌تر این است که حمله‌کننده از آدرس‌های جمع‌آوری شده برای ارسال اسپم استفاده نمایند.

حملات Network Share Enumeration

احتمالاً ساده‌ترین روش برای پیداکردن سریع گره‌های دیگر در شبکه شمارس کردن (enumerate شبکه به دنبال سیستم‌های دور می‌باشد. سیستم‌های windows خصوصاً در این مورد جزو آسیب‌پذیرترین سیستم‌ها به شمار می‌روند و علت آن پشتیبانی بسیار غنی برای یافتن ماشین‌های دیگر و وجود اینترفیس‌های ساده برای این کار می‌باشد. ویروس‌های رایانه‌ای مانند W32Funlove از اصل شماره‌گذاری (enumeration) برای آلوده‌کردن فایل‌های موجود در هدف‌های دور استفاده می‌کردند. این نوع حملات سبب بروز صدمات عمده‌ای در سازمان‌های بزرگ در اطراف جهان شده‌اند.

چندین نوع از کرم‌های رایانه‌ای دارای برخی مشکلات اجزائی جزئی بوده و نهایتاً در یافتن منابع شبکه‌ای از جمله چاپگرهای مشترک در شبکه‌ها موفق خواهند شد. این امر بدین دلیل محقق می‌شود که همه کرم‌ها به نوع منبعی (resource) که آن را شمارش می‌کنند اهمیت نمی‌دهند و این مسئله ممکن است سبب چاپ‌شدن اتفاقی بر روی چاپگر شبکه گردد. در واقع کرم‌های دچار مشکل کاراکترهای به ظاهر بی‌معنی را در چاپگر چاپ می‌کنند که در واقع کد کرم است. کرم‌های W32/Bugbear و W32/Wangy مثال‌هایی از کرم‌های رایانه‌ای هستند که بطور تصادفی چاپگرهای شبکه‌ای را هدف این‌گونه حملات قرار می‌دهند.

موفقیت این کرم معمولاً وابسته به رابطه دوطرفه میان سیستم‌ها می‌باشد. با این‌حال عامل دیگری هم در این مورد دخالت دارند:

- کلمات عبور خالی (blank passwords): بسیاری از سیستم‌ها در حالت نصب به صورت default نسبت به حملات آسیب‌پذیر هستند زیرا برای دسترسی به منابع به اشتراک گذاشته شده در سطح مدیریت سیستم هیچ‌گونه مجموعه‌ای از کلمات عبور default ندارند.

- کلمات عبور آسیب‌پذیر – حملات براساس فرهنگ لغات (dictionary attacks): کلمات عبور ضعیف (weak passwords) از سال 1998 هدف حملات کرم‌های رایانه‌ای بوده‌اند، که با کرم Morris شروع می‌شود. با این‌حال حمله به سیستم‌های Windows به کمک فرهنگ لغات تا سال 2003 رایج نشده بود، و با ظهور ناگهانی کرم BAT/Mumu آغاز گردید. بطرز عجیبی، کرم Mumu لیست کوتاهی از کلمات عبور را به همراه داشت که شامل 123456, 12345, 1234, 123, pass. Admin, passwd, password و یک کلمه عبور خالی (blank) بود. به احتمال زیاد موفقیت این کرم به خاطر استفاده از کلمه عبور خالی در accountهای مدیریتی (asministrative) بوده است.

- نقاط آسیب‌پذیر مربوط به جابجایی کلمات عبور: کرم W32/Opaserv در سپتامبر 2002 ظاهر شد و به خاطر حملاتش علیه سیستم‌هایی که دارای کلمات عبور قوی بوده ولی منابع شبکه‌ای را در سیستم‌هایی که نسخه‌های آسیب‌پذیر Windows روی آن‌ها نصب شده بود به اشتراک گذاشته بودند. شهرت یافت. بطور مشخص کرم Opaserv نقطه ضعف بحث شده در بولتن امنیتی شماره MS00-072 را که سیستم‌های ویندوز 95/98 و Mc را تحت تأثیر قرار می‌دهد مورد حمله قرار داد. این نقطه ضعف که بنام نقطه ضعف کلمه عبور در سطح اشتراک (sharc-level password vulnerabililty) شناخته می‌شود. امکان دسترسی به منابع به اشتراک گذاشته شده شبکه را با استفاده از اولین کاراکتر کلمه عبور فراهم می‌کند. فرقی نمی‌کند که طول کلمه عبور چقدر باشد. تعداد سیستم‌هایی که منابع شبکه‌ای را بدون استفاده از فایروال در اینترنت به اشتراک گذارده‌اند بسیار زیاد است و به Opaserv اجازه دسترسی آسان به این منابع که قابل نوشتن (writeable) نیز هستند را می‌دهد.

- حملات پیداکردن کلمه عبور به منظور کسب اختیارات در سطح مدیریتی (administrative): در شبکه‌های ویندوز، مدیران شبکه قادر به خواندن و نوشتن در هر فایلی در هر ماشین موجود در شبکه می‌باشند. مگر این‌که بطور مشخص از این کار منع شده باشند. در سیستم‌های مبتنی بر NT مدیران شبکه حتی مجاز به برنامه‌ها از راه دور و اجرای فرامینی هستند که نیاز به سطح بالاتری از اختیارات نسبت به کاربران عادی شبکه دارند. این قابلیت‌ها مدیریت از راه دور را برای شبکه ممکن می‌سازند اما در عین حال مجموعه جدیدی از مشکلات امنیتی را نیز ایجاد می‌کنند. کسب اختیارات مدیر دامنه کار ساده‌ای نیست. با این‌حال یک کرم می‌تواند از طریق مجراهای عادی گسترش یابد و سپس با استفاده از روش‌های عادی network sniffing در TCP/IP به گوش‌دادن به ترافیک شبکه بپردازد. پس از یافتن اطلاعات متعلق به مدیر شبکه که در حال انتقال در آن قسمت از شبکه می‌باشد (مثلاً هنگامی که مدیر شبکه که در حال ورود به شبکه از طریق یکی از ایستگاه‌های کاری (workstation) است. نام کاربر و کلمه عبور مدیر شبکه را تصویر hash ثبت می‌کند.

سیستم‌های مبتنی بر NT کلمه عبور را به صورت plain text منتشر نمی‌کنند، بلکه آن را در ابتدا از درون یک تابع hash یک‌طرفه عبور می‌دهند. این تابع قابل معکوس شدن نیست. بنابراین کلمه عبور را نمی‌توان مستقیماً از روی hash گردآوری نمود. در عوض کرم می‌تواند یک حمله از نوع brute-force را برای امتحان هر ترکیب ممکن برای کلمه عبور انجام دهد.

کرم می‌تواند هر کلمه عبور را (مثلاً AAA, AA, A و غیره) از درون همان تابع یک‌طرفه عبور داده و نتیجه را مقایسه کند. اگر خروجی ها با هم منطبق باشند، کلمه عبور پیدا شده است. به عنوان یک راه‌حل دوم، کرم می‌تواند از حمله فرهنگ لغات (dictionary attack) نیز برای یافتن کلمه عبور استفاده کند. در صورت قوی‌بودن کلمه عبور ممکن است این پروسه روزها به طول انجامد، اما یک کلمه عبور NT معمولی کمتر از یک هفته زمان نیاز دارد که در یک رایانه مجهز به سیستم ویندوز و یک پردازنده پنتیوم شکسته شود. با فرض این که کرم می‌تواند با دیگر سیستم‌های اشغال شده در شبکه ارتباط برقرار کند. می‌تواند حجم کار را بین گره‌های مختلف تقسیم کرده و پروسه شکستن کلمه عبور را حتی سریع‌تر از این هم انجام دهد.

پس از این که کرم موفق به بدست‌اوردن کلمه عبور مدیر شبکه NT شد، شبکه از آن او شده و هر عمی را می‌تواند در آن انجام دهد. بطور مشخص کردم می‌تواند خود را بر روی تمامی ماشین‌های موجود در شبکه کپی کند. در ماشین‌های مبتنی بر NT این کرم حتی قادر است که به طور خودکار و با اختیارات دسترسی بالا راه‌اندازی کند. اینچنین کرمی حتی می‌تواند کلمه عبور مدیر دامنه و مدیران محلی را تغییر داده و با این کار جلوگیری از عملش را هرچه مشکل‌تر نماید.

اولین بار امکان انجام چنین حملاتی را در دامنه‌های NT در سال 1997 و با Mikko Hypponen مشاهده کردیم. تقریباً در همان زمان ابزارهایی مانند L0phtCrack در پیداکردن و شکستن کلمات عبور NT موفق ظاهر شدند. ناپدید آورندگان L0phtCrack نشان داند که هنگام استفاده از حملات با استفاده از فرهنگ لغات کلمات رمز طولانی ضعیف‌تر از کلمات کوتاه عمل می‌کنند. در واقع الگوریتم‌های hash موجود در دامنه‌های NT کلمات عبور طولانی را به قسمت‌های کوچک‌تر هفت کاراکتری تقسیم می‌کند و این مسئله به L0phtCrack کمک می‌کند تا کلمه عبور را بسیار سریع‌تر پیدا کند. معذلک، کرم‌های رایانه‌ای که دارای سیستم network sniffing بوده و بتوانند کلمات عبور را بشکنند هنوز مشاهده نشده‌اند. کلمات عبور خود را قبل از این که خیلی دیر شود ایمن کنید! (البته اگر کرم‌ رایانه‌ای را درنظر بگیرید که برای ثبت اطلاعات کاربران و کلمات عبور به ثبت‌کننده کلیدهای (keylogger) داخلی مجهز باشد ممکن است دیگر نتوان به این نصیحت درستی عمل نمود.)

پخش‌کننده‌های آلودگی

در این بخش روش‌های جالی که کرم‌های رایانه‌ای برای گسترش خود به سیستم‌های دیگر به کار می‌برند بطور خلاصه مورد بحث قرار می‌گیرد.

حمله Backdoor – سیستم‌های اشغال شده

با این‌که اکثر کرم‌های رایانه‌ای عمداً به سیستمی که قبلاً اشغال شده حمله نمی‌کنند، برخی از کرم‌ها از اینترفیس‌های backdoor (= درب پشتی) برای گسترش خود استفاده می‌کنند. کرم W32/Borm جزو اولین کرم‌هایی بود که به سیستم‌هایی که توسط backdoor اشغال شده بودند. حمله کردند. کرم W32/Borm نمی‌تواند سیستم دیگری بجز آن‌هایی که از قبل توسط Back Orifice (یکی از backdoorهای نسبتاً معروف در بین حمله‌کنندگان) اشغال شده‌اند را آلوده کند. Orifice دارای یک اینترفیس فرمان از راه دور است که از یک کانال ارتباطی رمزشده میان client و سرور Back Orifice که در سیستم اشغال شده نصب شده برخوردار است. Borm از یک تابع اسکن و انگشت‌نگاری شبکه‌ای برای یافتن سیستم‌هایی که توسط Back Orifice اشغال شده‌اند استفاده می‌کند. این کرم با انجام مراحل ساده زیر به سیستم اشغال شده حمله می‌کند:

1 – آدرس‌های IP را بطور اتفاقی ایجاد کرده و با استفاده از فرمان Bo-PING مربوط به Back Orifice شبکه را به صورت فعال اسکن می‌کند. برای شروع هرگونه ارتباط معنی‌دار لازم است که کرم کلمه عبور جادویی Back Orifice را بداند که *!*QWTY? می‌باشد. هدر داده‌های ارتباطی با یک نوع رمز‌گزاری ساده به رمز درآمده که برای سرور Back Orifice ضروری است. Borm داده‌ها را قبل از ارسال به سمت IP اتفاقی تولید شده در پورت UDP/31337 به رمز درمی‌آورد. اگر گره راه دور به فرمان BO-PING پاسخ دهد، کرم به مرحله بعدی کار خود وارد می‌شود. در غیر این‌صورت یک IP دیگر برای حمله تولید می‌کند.

2 –Borm فرمان BO-HTTP-ENABLE را به سمت سرور ارسال می‌کند.

3 – در پاسخ این فرمان به Back Orifice دستور می‌دهد تا یک سرور TTP مجازی در ماشین اشغال شده ایجاد کند. کرم به Orifice در سیستم اشغال شده استفاده کند.

4 – سپس کرم به سیستم متصل شده و خود را به فرمت IIME-encoded به سرور ارسال می‌کند.

5 – نهایتاً کرم فایل اجرایی فرستاده شده را با ارسال فرمان BO-PROCESS-SPAWN اجرا می‌کند. این‌کار باعث اجرای کار در ماشین گشته و بنابراین می‌تواند از این گره جدید شروع به اسکن سیستم‌های دیگر برای یافتن Back Orifice نماید.

کرم W32/Borm در بین سیل کرم‌های ساخته شده در سال 2001 ظاهر شد دیگر کرم‌هایی که در این دوره زمانی از اینترفیس‌های Backdoor استفاده می‌کردند می‌توان به Nimda که از یک backdoor که توسط آلودگی با CodeRed بازشده بود و کرم W32/Leaves نام برد، که با حمله به سیستم‌های اشغال شده توسط اسب تروای SubSeven شهرت یافت.

Borm ساخته دست ویروس‌نویس برزیلی به نام Vecna بود. چندین روش دیگر از او بعداً در همین بخش مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

حملات شبکه‌ای نقطه‌به‌نقطه (Peer-To-Peer)

حملات نقطه نقطه از جمله روش‌هایی است که استفاده از آن در میان کرم‌ها روبه فزونی است و نیازی به استفاده از تکنیک‌های پیشرفته برای اسکن شبکه ندارد. در عوض، این‌گونه کرم‌ها خیلی ساده یک کپی از خود را در پوشه P2P به اشتراک گذاشته شده بر روی دیسک قرار می‌دهند. هر چیزی که در پوشه داون‌لود P2P موجود باشد توسط دیگر کاربران شبکه P2P قابل جستجو و یافته‌شدن می‌باشد.

در واقع بعضی از کرم‌ها در صورتی که کاربر تمایلی به اشتراک گذاردن محتویان خود با دیگر کاربران نداشته و فقط دنبال جستجو و یافتن محتوای مورد علاقه خود باشد، یک پوشه اشتراکی (shared) در رایانه او ایجاد می‌کنند. اگرچه این نوع حمله بیشتر شبیه به نصب اسب تروا است تا گسترش تصادعدی، کاربران شبکه P2P محتوای به اشتراک گذاشته شده را به سادگی یافته و برای تکمیل چرخه آلودگی، کد مخرب را در سیستم خود اجرا می‌کنند. برخی کرم‌های P2P از قبیل W32/Maax فایل‌های داخل پوشه P2P را آلوده می‌کنند. رایج‌ترین روش آلوده سازی روش نوشتن روی محتویان فایل (overwrite) است. اما افزودن به ابتدا یا انتهای فایل نیز دیده شده است.

برنامه‌های P2P مانند BearShare, Grokster, Morpheus, Limewire, KaZaA Lite, KazaA و Edonkey بیشتر از دیگر برنامه‌ها هدف کدهای مخرب قرار می‌گیرند. شبکه‌های P2P از جمله روش‌های تبادل موسیقی به‌صورت دیجیتال است که روز‌به‌روز به محبوبیت آن‌ها افزوده می‌شود. و قانونمندکردن آن‌ها به دلیل غیرمتمرکز بودن مشکل می‌باشد.

حملات علیه سیستم‌های پیغام‌رسانی فوری (Instant Messaging)

این نوع حملات از سوء استفاده از فرمان /DCC Send در mIRC منشاء گرفتن‌اند. از این فرمان می‌توان برای فرستادن یک فایل به کاربران مرتبط با یک کانال گفتگو استفاده می‌شود. معمولاً حمله‌کننده‌ها یک فایل اسکریپت محلی را تغییر می‌دهند. مانند فایل script.ini که برای فرمان دادن به برنامه mIRC جهت ارسال یک فایل هنگام پیوستن هر عضو جدید به گروه به کار می‌رود. مدل‌های جدید کرم‌های (Internet Relay Chat) IRC می‌توانند بطور دینامیک به یک برنامه IRC متصل شده و پیغام‌های ارسال کنند که گیرنده را ترغیب به اجرای یک لینک یا فایل پیوست (attachment) کنند. بدین‌ترتیب حمله‌کننده نیازی به تغییردادن هیچ فایل محلی ندارد.

برای مثال کرم W32/Choke با استفاده از MSN Messenger API خود را برای دیگر شرکت‌کنندگان چت به‌عنوان یک بازی بنام shooter game ارسال می‌کند. اگرچه چندین نوع از برنامه‌های Instant Messenger برای فرستادن فایل کاربر را ملزم به فشردن یک دکمه می‌کنند. کرم‌ها می‌توانند پنجره‌های گفتگو را بررسی کرده و دکمه‌های آن را کلیک کنند طوری که لازم نیست که کاربر واقعی آن‌ها را کلیک کند. این انتظار نیز می‌رود که کرم‌های رایانه‌ای نقاط آسیب‌پذیر از نوع Buffer Overflow را در نرم‌افزاری پیغام‌رسان بیابند. برای نمونه نگارش‌های معینی AOL Instant Messenger اجازه اجرا از راه دور (remote execution) هر کد دلخواهی را از طریق یک ارگومان با طول زیاد در یک تابع رخواست برای بازی می‌دهند.

حملات کرم‌ها از طریق ای – میل و روش‌های اغفال

اکثریت قریب به اتفاق کرم‌های رایانه‌ای از ای – میل برای گسترش به سیستم‌های دیگر استفاده می‌کنند. جالب است که ببینیم حمله‌کننده‌ها چگونه در هر روز کاربران زیادی را با فرستادن کدهای مخربشان ترغیب به اجرای این کدها در سیستم‌های آن‌ها می‌کنند. بیایید با آن روبرو شویم این یکی از مشکلات امنیتی می‌باشد. کارشناسان امنیتی چگونه می‌توانند کاربران را در مقابل خودشان حفظ نمایند؟

طی چندین سال گذشته تعداد روزافزونی از کاربران در ماتریس سیستم‌های عامل گرفتار شده‌اند. خصوصاً Windows این توهم را در ذهن میلیون‌ها کاربر رایانه در سرتاسر جهان ایجاد کرده است که آن‌ها ارباب رایانه خود هستند نه برده آن این توهم سبب بروز اعمال جاهلانه از نظر امنیتی می‌شود در حقیقت بسیاری از کاربران هنوز نمی‌دانند که باید مراقب پسوندهای ای – میل باشند. W97M/Melissa را درنظر بگیرید که برای اغفال گیرنه پیغام به اجرای کرم در ماشین خود از ای – میل زیر استفاده می‌کرد:

روش رایج دیگر عبارتست از تغییر در هدر (header) ای – میل. برای مثال حمله کننده می‌تواند از آدرس ای – میل بخش پشتیبانی مایکروسافت یعنی support@microsoft.com به‌، عنوان فرستنده پیغام استفاده کند، همان‌گونه که ویروس W32/Parvo این کار را می‌کند این کار به سادگی باعث اغفال گیرنده و اطمینان به فایل پیوست و بازکردن آن بدون هیچ تاملی می‌گردد. دیگر کرم‌های رایانه‌ای مانند W32/Hyd صبر می‌کنند تا کاربر یک پیغام دریافت کند. سپس بلافاصله با فرستادن یک نسخه از کرم به فرستنده به آن پاسخ می‌دهند. عجیب نیست که این روش از جمله مؤثرترین روش‌های اغفال به شمار می‌رود.

کرم‌ها همچنین تغییرات مختصری در From^ پیغام می‌دهند تا بطور اتفاقی نام فرستنده را مخدوش نمایند. در عمل ممکن است شما تعداد زیادی ای – میل از اشخاص مختلف دریافت کنید و اغلب اوقات آن‌ها هیچ ارتباطی با کرمی که آدرس آن‌ها را مورد سوء استفاده قرار داده نداشته باشند. آخر این‌که تذکردادن به فرستنده لزوماً چیزی را حل نخواهد کرد.

تزریق‌کننده‌های پیوست ای‌ - میل (Email Attachment Inserters)

برخی کرم‌های رایانه‌ای پیغام را مستقیماً درون صندوق پستی (maibox) برنامه‌های ای – میل تزریق می‌کنند. در این حالت کرم نیازی به فرستادن پیغام ندارد. بلکه خیلی ساده برای فرستادن آن به خود برنامه ای – میل تکیه می‌کند. اولین نمونه‌های کرم‌های رایانه‌ای سیستم‌های Windows از این نوع بودند. یک مثال از این مورد Win/Redteam است. که صندوق پستی خروجی برنامه ای – میل Eduora را هدف قرار می‌دهد.

روش‌های رایج برای انتقال و اجرای کد کرم

کرم‌های رایانه‌ای ازنظر چگونگی انتشار کد کرم از یک سیستم به سیستم دیگر نیز با هم اختلاف دارند. اغلب کرم‌های رایانه‌ای بدنه اصلی خود را به صورت پیوست یک پیغام ای – میل ارسال می‌کنند با این‌حال انواع دیگری از کرم‌ها هستند که از روش‌های متفاوتی برای این کار استفاده می‌کنند. مانند کد تزریق شده (injected code) و روش‌های shellcode به همراه کد نفوذ.

حمله با کمک کد اجرائی

پیغام‌های ای – میل را می‌توان به طرق مختلفی به رمز درآورد، مثلاً UU، BASE64 (MIME) و غیره. معذلک پیوست‌های UU-encoded در اینترنت زیاد قابل‌اطمینان نمی‌باشند زیرا UU از بعضی کارکترهای خاص استفاده می‌کند که تعبیر آن‌ها بسته به موقعیت متفاوت می‌باشد. امروزه اغلب برنامه‌های ای – میل از روش کدگذاری MIME به‌عنوان پیش‌فرض استفاده می‌کنند و این همان کاری است که موتور SMTP اکثر کرم‌ها توسط آن کرم را به سمت اهداف جدید می‌فرستد. کرم‌های ای – میل از نوع اسکریپت (script) معمولاً پیوست‌ها را با همان روش کدگذاری که برنامه ای – میل سیستم اشغال شده برای آن تنظیم شده کدگذاری و ارسال می‌کنند.

ایجاد لینک به وب سایت‌ها و پراکسی‌ها

کرم‌های رایانه‌ای همچنین می‌توانند لینک‌هایی به فایل‌های اجرایی که در محلی نگهداری می‌شوند، مثلاً در یک وب سایت، مجموعه‌ای از سایت‌ها، یا یک سایت FTP ارسال کنند. اصل پیغام در IRC یا یک ای – میل می‌تواند دارای هیچ نوع محتوای مخربی نباشد، اما عمل آلوده‌سازی را به طور غیرمستقیم انجام دهد. یکی از مشکلات احتمالی این نوع حمله وقوع یک حمله DoS تصادفی به سایتی است که کد کرم‌ را نگهداری می‌کند. یک مشکل احتمالی دیگر این است که شخص دفاع‌کننده می‌تواند با ISP تماس گرفته و درخواست ؟؟؟ این‌گونه سایت‌ها را مطرح کند و جلوی گسترش بیشتر کرم را بگیرد.

کرم‌های زیرکی وجود دارند که لینک‌هایی محتوی آدرس IP سیستمی که قبلاً اشغال شده را ارسال می‌کنند. در ابتدا کرم یک ماشین را اشغال کرده و یک سرور ابتدایی وب را روی آن راه‌اندازی می‌کند. سپس با استفاده از آدرس IP این ماشین پیغام‌هایی را به سمت دیگر کاربران می‌فرستد و روی یک پورت منتظر دریافت یک درخواست GET می‌ماند. در این حالت نوع حمله به صورت نقطه به نقطه (peer-to-peer) درمی‌آید (شکل 8 را ببینید) این‌گونه کرم‌ها قادرند تا فلتر محتوی را در صورتی که قاعده فیلترکردن محتوی براساس فیلتر کردن پیوست‌ها تنظیم شده باشد، به سادگی دور بزنید.

W32/Beagle.T در سال 2004 از روش مشابهی استفاده‌کرد. نوع دیگر (variant) این کرم یک سرور ابتدایی وب را روی پورت 81 ایجاد می‌کند. سپس یک لینک را برای گیرنده ارسال می‌کند که باعث می‌شود تا ای – میل از نوع HTML به‌طور خودکار شروع به داون‌لود و اجرای کد اجرایی کرم بر روی سیستم هدف گردد (این کرم از نقطه ضعف Internet Explorer به نام object tag vulnerability که در بولتن MS03-032 تشریح شده استفاده می‌کند.)

کرم W32/Aplore جزو آن دسته از کرم‌هایی است که اولین‌بار از این حمله برای انتشار خود در Instant Messaging در آوریل 2002 استفاده کرد. هنگامی که کرم W32/Aplore@mm وارد یک سیستم می‌شود. به‌صورت یک وب سرور ابتدایی روی پورت 8180 عمل می‌کند که یک صفحه وب داشته که به کاربر دستور می‌دهد تا یک برنامه را داون‌لود و اجرا نماید. که همان بدنه کرم است. این کرم کاربران Instant Messenger را با فرستادن یک لینک شبیه این اغفال می‌کند:

FREE PORN: http://free:porn@192.168.0.1:8180

که در آن آدرس IP همان آدرس سیستم اشغال شده می‌باشد.

تحقیق درباره محیط کار فری هند

پس از نصب برنامه از منوی Start و زیر منوی Program کشوی Macromedia را پیدا کرده و از درون آن روی شمایل Freehand کلیک کنید تا برنامه اجرا شود بسته به این که نسخه 10 رانصب کرده باشید یا نسخه جدیدتر آن را یعنی MXشیوه شروع به کار اندکی متفاوت است:

شروع به کار در فری هند نسخه 10

در ابتدا ویزادی ظاهر می‌شود که ضمن خوش‌آمدگویی شیوه بازکردن سند جدید را از کاربر تقاضا می‌کند.

:NEW باکلیک کردن روی گزینه  NEW یک صفحه جدید برای شروع کار باز می‌شود که در آن می‌توان به ترسیم و ایجاد شکل پرداخت.

Previous :File آخرین سند ذخیره شده در فری‌هند را باز می‌کند. این گزینه به این دلیل که بدون جستجو کردن، آخرین کار را باز می کند به سرعت عمل کاربر می افزاید.

Open: از این گزینه برای انتخاب و باز کردن مستندات فری‌هند استفاده  کنید.

Template: فهرستی از الگوهای موجود برای طراحی  مثل الگوی طراحی بروشور، کارت ویزیت و مشابه آنها را ارائه می دهد.

Freehand: راهنمای کمک فری‌هند از طریق این گزینه اجرا می‌شود.

توجه: فرامین Open و NEW را از طریق منوی فایل نیز می توان اجرا نمود. برای شروع یک کار جدید ابتدا لازم است یک سند جدید توسط گزینه NEW ایجاد کنید، در غیر این صورت امکان استفاده  از ابزارهای ترسیمی در خارج از محیط کاری وجود ندارد. در ان سند جدید یک صفحه سایه‌دار دیده می شود که محدوده قابل چاپ سند می باشد. هر سند جدید می تواند تعداد زیادی صفحه را در خود جای دهد. در فرمان Open منویی ظاهر می شود که نام فایل مورد نظر و مسیر آن را برای باز کردن از شما می‌خواهد. البته در لیست فرمتهای منوی Open انواع قالبهای گرافیکی اعم از فایلهای فری هند و یا فایلهای سازگار با برنامه های دیگر مثل Tif  و Jpg به چشم می خورد که نشان دهنده این است که فری هند علاوه بر فایلهای FH10 این قالبهای گرافیکی را نیز پشتیبانی کرده و باز می‌کند.

شروع به کار در فری‌هند نسخه MX

 با اجرای برنامه محیط کار بلافاصله ظاهر می‌گردد و تصمیم با شماست که یک صفحه جدید باز کنید ( فرمان NEW/ File) البته این ویزاد در فری‌هند نسخه MX نیز موجود است و در منوی Help  قرار داد، اما به طور خودکار با اجرای برنامه  ظاهر نمی شود.

محیط فری‌هند از نوار عنوان تعدادی منو، چند پنل و پالتی که آنها را در خود جای داده، یک جعبه‌ابزار و همچنین یک صفحه جدید برای شروع به کار طراحی تشکیل شده است. منوها شامل فرامینی هستند که برای  نمایش دادن ویرایش موضوعات و ترسیمات مورد استفاده  واقع می‌شوند. جعبه‌‌‌ابزار از تعدادی ابزار ویرایی و ترسیمی تشکیل شده که از آنها برای ایجاد و ویرایش  موضوعات مختلف برداری در فری‌هند استفاده  می شود. پنل‌ها نیز دارای امکانات مختلفی می باشند که از جمله کنترل اندازه‌های موضوعات و سند جاری، رنگ‌آمیزی شکلهای ترسیم شده، نحوه قرار گرفتن و موضوعات در صفحه و مشابه اینها را می‌توان نام برد. نوار پایین که به نوار Start یا نوار وضعیت معروف است گزینه‌هایی مثل واحد اندازه‌گیری، وضعیت نمایش تصاویر در صفحه بزرگنمایی و صفحات موجود در یک سند را کنترل می کند. توجه داشته باشید که می‌توانید در تمام قسمتهای سفید رنگ سند کار کنید. اما تنها موضوعاتی قابل چاپ خواهند بود که درون فضای صفحه قابل چاپ که به شکل یک ورق کاغذ دیده می‌شود قرار گرفته باشند. این صفحه در واقع همان بوم نقاشی شما محسوب می‌گردد. ابعاد این صفحه که در پنل Document  قابل تنظیم است در واقع ابعاد چاپ را تعیین می‌کند.البته این موضوعات نیز همراه با سند ذخیره می‌شوند اما توسط چاپگر قابل چاپ نیستند. هر زمان که تصمیم به چاپ آنها گرفتید، می‌توانید این موضوعات را به داخل  صفحه گرافیکی بکشید.

تازه‌های نسخه MX

 در فری‌هند MX تغییرات زیادی ایجاد شده که به قابلیت‌های این نرم‌افزار افزوده است. علی الخصوص وضعیت پنلها تغییر کرده و تعدادی ابزار نیز به جعبه ابزار اضافه شده است. پنلها به صورت کشویی در یک پالت اصلی قرار گرفته‌اند و با کلیک روی نام هر یک از آنها، محتویات آن به نمایش گذاشته می‌شود. پنلهای Text , Storoke , File در پنل Object ادغام شده‌اند. همچنین در پنل Object سه دکمه به نام‌های ADD File , Add Stroke ,. Add Effects تعبیه شده‌ که به سند جاری مشخصات جدیدی برای ضخامت مسیرها، رنگ مسیرها و جلوه‌های ویژه  می‌افزایند. بدین ترتیب در یک سند می‌توانید چندین نوع ضخامت و حالت رنگ‌آمیزی تعریف کرده و از آنها در طی مراحل طراحی موضوعات  استفاده  نمایید. به عبارت دیگر در فری‌هند نسخه MX می‌توانید برای یک موضوع چندین حالت ضخامتی و رنگ‌آمیزی تعریف نمایید. امکان حذف اضافه یا جابجایی پنلها  در گروه‌ها وجود دارد. دکمه Add Effects نیز از امکانات جدید نسخه MX می‌باشد و به منظور افزودن افکتهای نقشه بیتی (Bitmap) و برداری به موضوعات تصویری و متنی به کار می‌رود بدون ان که در تصویر اولیه خللی وارد شود. این جلوه‌ها قابل ویرایش مجدد نیز می‌باشند. همچنین در این مجموعه توانایی Transparency نیز افزوده شده که از آن برای تعریف میزان ماتی موضوعات می‌توانید استفاده  کنید.

نوار ابزار (Main Toolbar) Main  

این نوار ابزار که در بالای پنجره برنامه و در زیر نوار منوها واضع شده امکان دسترسی سریع  به تعدادی از فرامین و پنلهای پرکاربرد  فری‌هند را برای کاربر مسیر می‌سازد. این فرمانها یا پنلها به صورت شمایل در این نواز ابزار واقع شده که با کلیک روی آنها فرامینی مثل Print , Open , save اجرا می‌شوند و یا پنلهایی مثل Object و Swatches در صفحه ظاهر می‌شوند. البته در فری‌هند MX به دلیل این که پنلها در یک پالت قرار گرفته و به صورت کشویی قابل دسترس هستند شاید نیاز چندانی به نوار ابزار اصلی برای دسترسی به پنلها احساس نشود. جالب‌تر این که با کلیک روی یک علامت فلش ویژه‌ای در کنار پالت، می‌توان کل پنلها را مخفی و یا دوباره نمایان ساخت که بدین ترتیب پنلها هیچ مزاحمتی برای انجام کار در صفحه گرافیکی ندارند. اما در نسخه‌های قدیمتر این برنامه،  به دلیل این که پنلهای مختلف باعث شلوغی محیط کار  می‌شدند معمولا کاربر آنها را در وقت نیاز حاضر می‌کرد، از این رو نوار Main کمک شایانی برای دسترسی سریع به آنها برای کاربر به شمار می‌آمد.

با کلیک راست روی قاب خاکسرتی بالای صفحه که نوار منوها در آن واقع شده منویی ظاهر می‌شود که برخی نوار ابزارها در آن قابل انتخاب هستند. نوار ابزار Main نیز از این منو قابل انتخاب بوده بدین وسیله در صفحه ظاهر یا مخفی می‌گردد. زیر منوی Toolbars در منوی Window نیز قابل رویت و دسترسی می‌باشد.

توانایی ترسیم شکل در Freehand

بعد از ایجاد صفحه جدید و انتخاب واحد اندازه‌گیری می‌توانید طراحی را شروع کنید. برای شروع به طراحی ابتدا باید تصمیم بگیرید که از کجا شروع کنید و کدام اشکال را ابتدا ترسیم نمایید. بسته به نوع شکلی که می‌خواهید ترسم نمایید ابزارهایی در جعبه ابزار فری‌هند در نظر گرفته شده‌اند. در فری‌هند MX ابزارهای بهتر دسته‌بندی شده‌ و تعداد بیشتری در حداقل فضای ممکن جای داده شده‌اند. همچنین می‌توان در جعبه‌ابزار دخل و تصرف نموده و بعضی را حذف و ابزارهای دیگری که در پالت دیده نمی‌شوند را به آن اضافه نمود. با اجرای فرمان window > Toolbars > Customize  پنجره Customize   ظاهر می‌گردد که با فعال کردن گزینه Tools > Commands در قسمت سمت چپ آن کلیه ابزارهای موجود در فری هند ظاهر می‌گردند. با نگاهی به فهرست این ابزارها مشاهده می‌شود که تعدادی از آنها ابزار Crop در جعبه‌ابزار موجود  نمی‌باشند. اکنون می‌توان با گرفتن و کشیدن ابزار مورد نظر، آن را به درون جعبه ابزار انداخته و به لیست ابزارهای جعبه‌ابزار در مکان دلخواه اضافه نمایید.

ابزارهای ترسیمی در جعبه‌ابزار عبارتند از ابزار رسم چهار گوش ، ابزار رسم بیضی و دایره ، ابزار رسم چند ضلعی Ploygon، ابزار رسم خط Line، و ابزارهای ترسیم خط و کمان bezingon  و Pen توجه داشته باشید که برای طراحی یک موضوع ابتدا باید خطوط مرزی موضوع را به کمک همین ابزارهای ترسیمی طراحی کنید، سپس داخل اشکال را از رنگ پر کنید. البته فرامین و تسهیلات دیگری هم در فری هند در نظر گرفته می‌شوند. شناسایی اصول ترسیم Rectangle

از این ابزار به منظور ترسیم اشکال چهار گوش مثل مربع و مستطیل استفاده  کنید. طرز استفاده  از این ابزار به این قرار است که ابتدا باید ابزار Rectangle را از جعبه ابزار انتخاب کنید با کلید میانبر R از صفحه کلید را فشار دهید. سپس نشانگر ماوس را روی نقطه ای از صفحه کلیک کرده و بکشید. با رها کردن ماوس یک چهار گوش ترسیم می شود. این چهارگوش بسته به چگونگی کشش نشانگر ماوس آزادانه ترسیم می‌شود.

اگر قصد ترسیم مربع دارید. هنگام کشیدن ماوس، کلید Shift از صفحه کلید را نیز پایین نگه‌ دارید چهارگوش به صورت آزاد از مرکز به اطراف گسترش می‌یابد. در این صورت مرکز چهارگوش نقطه کلیک شده خواهد بود. اکنون چنانچه کلیدهای Alt . و Shift را همزمان نگاه داشته و ماوس را بکشید، یک مربع از مرکز آن ترسیم می شود.

در صورت  تمایل به ترسیم چهارگوشهایی با گوشه‌های گرد، قبل از استفاده  از ابزار مربوطه دوبار روی شمایل ابزار در جعبه ابزار کلیک کنید تا کادر محاوره‌ای Rectangle Tool ظاهر می‌شود. در این کارکرد می‌توانید مقداری برای شعاع گردی گوشه‌ها تعیین کنید. در حالت پیش‌فرض این مقدار صفر است بدین ترتیب تا وقتی که شعاع گوشه‌ها صفر باشد چهارگوش با گوشه های تیز ترسیم می‌شود. توجه: می‌دانید که اعداد و ارقام وارد شده در جای فری‌هند همگی از واحد اندازه‌گیری که شما در نوار وضعیت تعیین کرده‌اید تبعیت می‌کنند. از این رو به یاد داشته باشید که همیشه حتی بیش از باز کردن صفحه جدید ابتدا واحد اندازه‌گیری را برای فری‌هند تعیین کنید. بهتر است از واحد میلیمتر یا سانتیمتر استفاده  کنید.

2-2 شناسایی اصول ترسیم Ellipse

 از  این ابزار به منظور ترسیم بیضی و دایره استفاده کنید. طرز استفاده  از این ابزار به این  قرار است که ابتدا باید ابزار Ellipse را از جعبه ابزار انتخاب کنید. سپس با ماوس روی نقطه ای از صفحه کلیک کنید و بکشید. کلید میانبر این ابزار کلید 3 می باشد. رها کردن ماوس یک بیضی ترسیم. این شکل بسته به این که چگونه ماوس را  بکشید به صورت آزاد ترسیم می‌شود.

برای ترسیم یک دایره کامل هنگام کشیدن ماوس، کلید Shift را نیز پایین نگاه دارید.

چنانچه کلید Alt را پایین نگاه دارید بیضی از مرکز به اطراف گسترش می‌یابد. در این صورت مرکز بیضی نقطه‌ای است که ابتدا کلیک کرده‌اید. در صورتی که کلیدهای Alt و Shift هر دو را همزمان نگاه دارد و ماوس را بکشید یک دایره کامل از مرکز به سمت بیرون ترسیم می شود.

3-2 شناسایی اصول ترسیم Ploygon

از این ابزار به منظور ترسیم چند ضلعی استفاده  کنید. طرز استفاده  از این ابزار به این قرار است که ابتدا باید ابزار Ploygon را از جعبه ابزار انتخاب کنید سپس در نقطه‌ای از صفحه کلیک کرده و بکشید. کلید میانبر این ابزار روی صفحه کلید G می‌باشد. برای انتخاب تعداد وجوه  چند ضلعی دوبار روی شمایل ابزار Ploygon کلیک نمایید تا کادر محاوره‌ای ظاهر شود. اکنون می‌توانید با وارد کردن عددی مابین 3 تا 20 در فیلد Number of Sides در کارد مربوطه تعداد وجوه چند ضلعی را پیش از ترسیم آن تعیین کنید. شرایط ترسیم چندضلعی نیز شبیه به ترسیم مستطیل با دایره است، به این منظور نشانگر ماوس را روی نقطه‌ای از صفحه کلیک کرده و بکشید. در ترسیم چند ضلعی همزمان با ترسیم شکل به زاویه چرخش چند ضلعی نیز باید توجه داشته باشید به عبارت دیگر در هنگام ترسیم چند ضلعی با حرکت ماوس به اطراف نه تنها ابعاد چند ضلعی تغییر می‌کند. با رها کردن ماوس یک چندضلعی با تعداد وجوهی که شما تعیین کرده‌اید ترسیم می شود.

4-2 شناسایی اصول ترسیم Star

رسم ستاره نیز از طریق ابزار Ploygon صورت می‌گیرد، تنها کافی است با کلیک کردن مضاعف روی ابزار Ploygon کادر محاوره‌ای Ploygon Tool را اخطار نموده و به جای گزینه Ploygon گزینه Star را در فیلد Shape درون کادر مذکور انتخاب نمایید. با انتخاب این گزینه تنظیماتی برای کشش اضلاع ستاره در پایین کارد تحت عنوان Star Point ظاهر می‌شود که دارای دو گزینه Manual , Automatic می باشد. لغزنده‌ای که در زیر گزینه‌ها واقع شده کشش اضلاع ستاره را در حالت Manual به صورت دستی تنظیم می‌کند. برای فهم موضوع لغزنده را جابجا کنید تا  تاثیر آن را روی ستاره ببینید. Number of Sides تعداد وجوه ستاره تعیین می‌ود.

1-4-2 گزینه‌های پنل Object برای چندضلعی‌ها

وقتی یک چند ضلعی انتخاب می شود گزینه‌های پنل Object نیز تغییر کرده و گزینه‌هایی برای ویرایش چندضلعی ارائه می‌دهد. در پنل Object همه گونه تغییر در مشخصات چندضلعی می‌توان ایجاد نمود:

گزینه‌ Points: با این گزینه تعداد نقاط لنگر موجود در چند ضلعی را می‌توان تغییر داد.

گزینه‌های Vertices: گزینه‌های Vertices به منظور ایجاد تغییر در تعداد رووس چندضلعی زاویه رووس و گردی گوشه‌ها در نظر گرفته شده‌اند.

Even / Odd fill چگونگی همپوشانی مسیرهای مرکب با اشکالی که توسط فرمان Modify > Join  به هم ملحق شده‌اند را کنترل می کند. در صورتی که این گزینه انتخاب شود بخشهای روی هم افتاده در مسیرهای مرکب مشابه شکل 10 -2  همپوشانی خواهند داشت.

5- 2 شناسایی اصول ترسیم  Line

گاهی لازم می شود بخشهایی از یک شکل به کمک رسم خطوط مستقیم  و مستقل از دیگر خطوط تکمیل شود، در این صورت از ابزار Line به منظور ترسیم خطوط مستقیم می‌توانید استفاده  کنید. طرز استفاده  از این ابزار به این صورت است که ابتدا باید ابزارLine را از جعبه ابزار انتخاب کنید سپس در نقطه‌ای از صفحه کلیک کرده و بکشید. کلید میانبر این ابزار روی صفحه کلید N می‌باشد.

خطوطی که توسط ابزارهای Bezigon  و Pen   ترسیم می‌شوند به یکدیگر چسبیده‌اند در حالی که خطوط ترسیم شده توسط ابزار Line مستقل از یکدیگر می باشند.  نکات زیر را در هنگام ترسیم خطوط مد نظر داشته باشید:

برای این خطوط به صورت  کاملا افقی، عمودی و یا با زاویه دقیقا 45⁰   ترسیم شوند هنگام   ترسم آنها لازم است کلید Shift  را پایین نگاه داشته شود.

نگاه داشتن کلید Alt در هنگام ترسیم خط، باعث می‌شود خط از طرفین نقطه کلیک ( مرکز خط) گسترش یابد.

نگاه داشتن کلیدهای Alt و Shift به طور همزمان در هنگام ترسیم خط، باعث می‌شود خط در راستای افقی یا عمودی از مرکز آن گسترش یابد.

همان طور که در فصل قبل گفته شد خطوط راهنما را نیز می‌توان به خطوط افقی یا عمودی واقعی تبدیل نمود. برای این کار ابتدا باید روی خط راهنمای مورد نظر دوبار کلیک کنید تا کادر محاوره‌ای Guid ظاهر شود. سپس در این کادر خط راهنمای مورد نظر را از لیست انتخاب روی دکمه Replase کلیک کنید.

6-2 ترسیم شکل به کمک ابزار Pen

این ابزار برای ترسیم و رسم خطوط مستقیم و رسم منحنی و کمان به کار می‌رود. کلید میانبر این ابزار p می باشد. ابزار Pen در پالت ابزار و در کنار آن ابزارهای ویرایشگر Subselect کلید میانبر و Freeform ( کلید میانبر f) وظیفه ترسیم مسیرهای پیچیده را به عهده دارند. وقتی این ابزار انتخاب می شود و هر کجا از صفحه که کلیک کنید یک گره یا نقطه لنگر ایجاد می شود. خطوط و کمانها در بین این نقاط لنگر ترسیم می‌شوند. این لنگرها می‌توانند ماهیت نقاط گوشه یا منحنی را داشته باشند. وقتی توسط این ابزار روی صفحه کلیک می‌کنید یک نقطه گوشه به وجود می‌آید. در حد فاصل نقاط گوشه خطوط راستی ترسیم می شوند. اما چنانچه در نقطه‌ای از صفحه توسط ابزار Pen کلیک کرده و بکشید نقطه‌ای که ایجاد می‌شود نقطه منحنی خواهد بود یعنی خطی که مابین این نقطه منحنی و نقطه قبل از آن ایجاد می‌شود شکل منحنی به خود خواهد گرفت. نقاط لنگر منحنی دارای دستگیره‌های کنترلی بوده که توسط آنها می‌توان شیب منحنی را تغییر داد. برای تغییر شیب منحنیهای متصل به این نقاط لنگر، باید به کمک ابزار Subselect گره را انتخاب و با دستگیره‌های کنترلی شیب آن را تغییر داد.

نقاط لنگر یا گره‌ها به سه دسته تقسیم می شوند:

نقاط گوشه (Corner Point): این نقاط لنگر به شکل مربع تو خالی دیده می شوند و دارای دستگیره‌هی کنترلی برای ایجاد انحنا در خطوط همجوار می‌باشند.

نقاط منحنی‌ (Curve Point): این نقاط لنگر به شکل دایره تو خالی دیده می‌شوند و دارای دستگیره‌های کنترلی برای تغییر شیب منحنی‌ متصل به این نقاط می‌باشند. نقاط لنگر منحنی برای ترسیم هموار ترکمانها و خطوط منحنی‌ در نظر گرفته شده‌اند. برای ایجاد یک نقطه منحنی‌ هنگام ترسیم مسیر توسط ابزار Pen  باید روی نقطه‌ای از صفحه کلیک کرده و بکشید. همچنین می‌توان بعد از ترسیم مسیر نقاط گوشه مورد نظر را از طریق Object به نقاط لنگر منحنی تبدیل نمود.

نقاط اتصال دهنده (Connector Point): این نقاط لنگر به شکل مثلث تو خالی دیده می‌شوند. از این نقاط برای اتصال همواره یک خط راست با یک منحنی استفاده  می‌شود. یا به کار بردن این نقاط لنگر در حد فاصل خطوط و منحنی‌ها می‌توانید از ایجاد شکست و ناصافی در رسم مسیر جلوگیری کنید.

نقاط لنگر موجود در مسیرها قابل تبدیل به یکدیگر هستند. می‌توان یک نقطه گوشه را به یک نقطه منحنی تبدیل نمود و یا این که با تبدیل یک نقطه منحنی به نقطه گوشه، کمانها را به خطوط مستقیم تبدیل نمود. کنترل تبدیل این نقاط لنگر به یکدیگر را پنل Object به عهده دارد.

در زیر به بررسی گزینه‌های پنل Object برای کنترل نقاط لنگر و مسیرها می‌پردازیم:

گزینه Type به منظور تبدیل انواع نقاط لنگر به یکدیگر در نظر گرفته شده است.

گزینه even / odd fill  چگونگی همپوشانی  مسیرهای مرکب یا اشکالی که توسط فرمان Modify > Join هم ملحق شده‌اند را کنترل می‌کند. در صورتی که این گزینه انتخاب شود بخشهای روی هم افتاده مسیرهای مرکب یکدیگر را می‌پوشانند.

انتخاب گزینه Closed سبب می‌شود که مسیرهایی که هنوز بسته نشده‌اند از طریق اتصال نقطه شروع و نقطه پایانی مسیر، تبدیل به اشکال بسته شوند. تا زمانی که مسیرها باز باشند امکان پر کردن آنها از رنگ وجود ندارد.

گزینه‌ Flatness باعث هموارر شدن ناصافیهای موجود در مسیر در زمان چاپ می‌شود.

گزینه  Automatic اگر فعال شود، باعث می‌شود فری‌هند وضعیت اتصال خطوط با منحنی‌ها را به صورت خودکار در بهترین و هموارترین وضعیت قرار دهد. در واقع با محاسبات دقیقتر شکستها و شیبهای نابجا حذف و منحنی شکل هموارتری به خود می‌گیرد.

شکل تولید شده توسط ابزار Pen را می‌توان از طریق همین نقاط لنگر ویرایش کرد. ابزارهای ویرایشگر در جعبه ابزار عبارتند از :

ابزار Subselect ( کلید میانبر آن A می باشد)

ابزار Freeform (کلید میانبر آن F می‌باشد)

به کمک ابزار Subselect می‌توان روی یک نقطه گره منحنی کلیک نمود و با کشیدن دستگیره های گره، شیب منحنی متصل به گره را تغییر داد. با استفاده  از ابزار Freeform نیز می‌توان موقعیت مکانی گره‌ها را تغییر داده و آنها را جابجا نمود تا در نهایت شکل مورد نظر به دست آید. توجه داشته باشید که تقریبا تمام اشکال ترسیم شده دقیق در فری‌هند بعد از ویرایش نقاط گره به کمک دستگیره‌های کنترلی آنها حاصل می شوند.

7- 2 ترسیم شکل به کمک ابزار Bezigon

ابزار Bezigon نیز همانند ابزار Pen عمل می‌کند با این تفاوت که توسط ابزار Bezigonبرای رسم منحنی باید کلید Alt را نگاه دارید بعد در صفحه کلیک کنید. تکنیک کار با هر دو ابزار تقریبا مشابه است. مسیرهایی که توسط ابزار Bezigon ایجاد می‌شوند نیز همانند مسیرهای ترسیم شده توسط ابزار Pen دارای نقاط لنگر بوده و قابل ویرایش هستند.

1-7-2 اصول کار با ابزارهای Spiral , Pencile

استفاده  از ابزار Pencile راهی است که برای ترسیم شکل به صورت آزاد، چنانچه گویی یک مداد واقعی به دست گرفته و در حال ترسیم شکل هستید. با دوبار کلیک روی ابزار Pencile کادر محاوره‌ای Pencile Tool  باز می‌شود که به شما امکان می‌دهد حالتهای دیگری برای این ابزار انتخاب کنید. مثلا می‌توانید تعیین کنید که ابزار Pencile خطوط را با ضخامت متغیر مثلا از پهن به نازک  ترسیم کند. به کمک ابزار Spiral نیز می‌توانید مارپیچ ترسیم کنید.

البته دو ابزار دیگر نیز در مجموعه Pencile واقع شده‌اند که عبارتند از ابزار Variable stroke pen که برای ترسیم خطوط با ضخامتهای متغیر و نیز خطوط هنری به کار می روند.

1-8-2 تکمیل با استفاده  از امکانات تکثیر و ویرایش در فری‌هند

این ابزارها که در پالت ابزار تعبیه شده‌اند دو دسته‌اند. ابزارهایی مثل Pointer و Subselect که به منظور ویرایش اجزای تشکیل دهنده مسیرها و نیز جابجا کردن آنها در نظر گرفته‌ شده‌اند. دسته دوم ابزارهای ویرایش موضوعات  می باشد. در کنار این ابزارهای ویرایشی پنل Transform نیز که از طریق Edit > Transform قابل دسترسی است، وظیفه ویرایش و تغییر شکل موضوعات را با استفاده  از مقیاس و اعداد و ارقام انجام می‌دهد در کنار این امکانات، توانایی پنل Align نیز نباید نادیده گرفته شود. امکانات تعبیه شده در این پنل برای چیدن موضوعات نسبت به صفحه یا نسبت به یکدیگر بسیار مفید است. به عنوان مثال در صورتی که بخواهید یک دایره را دقیقا به وسط یک چهارگوش یا به وسط صفحه منتقل کنید باید از Align و گزینه‌های متنوع آن کمک بگیرید.

علاوه بر اینها فرامین منوی Edit که شامل clone , Duplicate, Paste, copy  می‌باشد به منظور کپی کردن و تکثیر موضوعات و  ترسیمات در نظر گرفته‌ شده‌اند و همین طور فرامینی که در منوی Modify واقع شده‌اند همگی در جهت ایجاد سهولت و سرعت در انجام کار طراحی ترسیمی و نیز ایجاد جلوه‌های خاص در طراحی می باشند. می‌بینید که ابزارهای ترسیمی تنها بخش کوچکی از مجموعه تواناییهای تعبیه شده در فری‌هند به منظور خلق  موضوعات گرافیکی به شمار می‌روند.

فهرست مطالب

محیط کار فری هند. 1

شروع به کار در فری هند نسخه 10.. 1

شروع به کار در فری‌هند نسخه MX.. 2

تازه‌های نسخه MX.. 3

توانایی ترسیم شکل در Freehand. 5

2-2 شناسایی اصول ترسیم Ellipse. 7

3-2 شناسایی اصول ترسیم Ploygon. 7

5- 2 شناسایی اصول ترسیم  Line. 9

6-2 ترسیم شکل به کمک ابزار Pen. 10

7- 2 ترسیم شکل به کمک ابزار Bezigon

تحقیق درباره اطلاعات

چكيده:

عصر حاضر را بايد تلفيقي از ارتباطات و اطلاعات دانست. عصري كه بشر در آن بيش از گذشته خود را نيازمند به داشتن اطلاعات و برقراري ارتباط براي كسب اطلاعات موردنياز ميباشد. امروزه با در اختيار داشتن فناوري اطلاعاتي و ارتباطي مختلف و پيشرفته، امكان برقراري سريع ارتباط و تبادل سريع اطلاعات بيش از پيش ميسر گرديده است. افراد در هر كجا كه باشند ميتوانند آخرين اطلاعات موردنياز خود را در هر زمينه اي دريافت ميكنند. اما بي شك بيشترين تاثير پديد آمدن فناوريهاي اطلاعاتي و ارتباطي بر محيطهاي آموزشي بوده است. كاربرد فناوري اطلاعات و ارتباطات در آموزش سبب شده استتا محيط آموزشي به سوي مجازي شدن سوق پيدا كند. اين امر سبب مي شود تا ارتباطات ميان افراد به منظور آموزش و گسترش به سوي مجازي شدن سوق پيدا كند. اين امر سبب ميشود تا ارتباطات ميان افراد به منظور آموزش و گسترش دانش به گونه اي فزاينده از طريق رايانه امكان پذير شود. با ظهور و گسترش اينترنت- اين رسانه به عنوان يك مكمل جهت تامين نيازهاي اطلاعاتي و آموزش مورد استفاده قرار گرفت. با توجه به نقشي كه كتابخانه ها بايد در امر آموزش ايفا نمايند بديهي است با دارا بودن امكانات پيشرفته تر- منابع اطلاعاتي بسيار غني تري را نسبت به گذشته فراهم ميكنند و جهت آموزش افراد در اختيار آنها قرار ميدهند. فراهم كردن وب سايتهاي اينترنتي و پايگاههاي اطلاعاتي- كتابخانه ها را به يك محيط مجازي و ديجيتالي جهت تبادل اطلاعات تبديل كرده است كه نقش آموزشي آن بيش از پيش در اين محيط نمايان ميشود. اين مقاله درصدد آن است تا پس از ارائه تعريفي جامع از فناوري اطلاعاتي و ارتباطي- مساله آموزش مجازي و از راه دورو نقش فناوريهاي اطلاعاتي و ارتباطي در اين آموزش را مورد بررسي قرار دهد و با تاكيد بر آموزش سيستمي- انواع آموزش به صورت مجازي را بيان كند. مسلما براي آموزش افراد به صورت مجازي و توسعه دانش آنها- نيازمند منابعي خواهيم بود كه اين منابع جز از طريق كتابخانه ها قابل تامين نيستند. كتابخانه ها ميتوانند با تهيه منابع الكترونيكي و تحويل آنها به اعضاي جامعه اطلاعاتي نقش عمده اي در آموزش و گسترش دانش داشته باشند.

مقدمه

انسانها از اولين لحظات زندگي در حال تلاش و تكاپو هستند. دلايل مختلفي براي اين تلاش وجود دارد. عده اي در جستجوي نان و عده اي درصدد كسب نام هستند. عده اي مجموعه اي از خواسته ها را مي طلبند. نقطه مشترك تمام اين تلاشها نياز است و اين تكاپو جهت تامين نيازها صورت ميپذيرد. نياز است كه شخص را به تحرك وا ميدارد و به كارهاي فرد جهت ميدهد.

هر خدمتي كه ارائه شود و هر نيازي كه تامين گردد يك محصول است كه ميتواند شامل عقايد-مكانها-خوراك-پوشاك و اطلاعات باشد. يكي از اساسي ترين نيازهاي بشر دسترسي به اطلاعات است. تا اطلاعات وجود نداشته باشد- امكان تامين هيچ يك از نيازهاي بشري وجود ندارد. پس به گونه اي ميتوان عنوان كرد كه اطلاعات مادر تمام نيازهاي بشري ميباشد. اطلاعات عنصري است كه همواره با بشر همراه بوده است- ولي به دليل محدود بودن نيازهاي بشر چندان مورد توجه قرار نداشت. با برقراري ارتباط ميان جوامع و پديد آمدن نيازهاي مختلف و ابداعات گوناگون- اطلاعات نيز اهميت پيدا كرد تا آنجا كه بشر وارد دوره اي شد كه آنرا عصر اطلاعات ناميد(3).

اطلاعات با زندگي بشر آميخته شده و پديده اي اجتماعي ميباشد. علت اطلاق اصطلاح "عصر اطلاعات" به دوره حاضر به دليل گستردگي ميزان اطلاعات و سرعت تبادل آنها از طريق محملهاي اطلاعاتي مختلف ميباشد. در اين دوره – بشر بيش از پيش خود را نيازمند به داشتن اطلاعات و برقراري ارتباط با جوامع ديگر براي كسب اطلاعات ميداند. اين حجم گسترده اطلاعات و چگونگي تبادل آن- جامعه امروز را در آستانه ورود به فرهنگي قرار داده است كه در آن آموزش- اطلاعات و دانش محورهاي اصلي پيشرفت جامعه خواهند بود. امروزه اطلاعات جايگزين تمامي عناصر تعيين كننده شده و نيز انقلاب صنعتي شده است. دراين مقاله، پس از تعريف اجزاي اصلي در يك فرايند آموزشي، انواع يادگيري در محيط الكترونيكي معرفي خواهند شد و نقش فناوري اطلاعات و ارتباطات و نيز كتابخانه هاي مجازي، در امر يادگيري، مورد بحث قرار خواهد گرفت.

تعريف اطلاعات

اطلاعات عبارت است از داده هاي شكل گرفته و تغيير يافته به طوري كه معني دار و مفيد باشند. اطلاعات با بشر آميخته شده و پديده اي اجتماعي است به دليل آنكه انسانها سبب انتقال اطلاعات ميشوند. تقسيم كار ميان انسانها به منظور تامين نياز ارتباطات ميان انسانها زمينه ساز انتقال اطلاعات بين افراد است. اطلاعات آن چيزي است كه بتواند در سيستم ذهني دريافت كننده دگرگوني ايجاد كند واز بي نظمي بكاهد، حاصل اين دگرگوني در سيستمهاي انساني- پديد آمدن دانش و توانايي تصميم گيري است.

تعريف دانش

هر فرد در هر لحظه از زمان داراي ساختي ذهني است كه دانش او را تشكيل مي دهد. اين دانش به تدريج و در طول زمان از طريق جذب پاره هاي مختلف اطلاعاتي به دست آمده است و چون افراد- پيوسته از محيط پيرامون خود – آگاهانه يا ناآگاهانه- اطلاعات كسب ميكنند اين دانش در حال افزايش وگسترش است. به اين ترتيب ميتوان گفت كه دانش تركيبي سازمان يافته از اطلاعاتميباشد. در صورتي كه پيشداشته هاي فرد با يافته هاي نو تركيب شود دانسته پديد مي آيد. هرچند كه براي فرد چيز تازه اي داشته باشد دانش خواهد بود. اطلاعات بايد از مجراهاي مختلف بگذرد و جذب ذهن شود. پس كسب دانش بايد تدريجي باشد تا كاملا در تركيب ذهن جاي بگيرد.

دانش را به دو دسته تقسيم ميكنند:

دانشي كه خودش را مي شناسيم.

دانشي كه ميدانيم در كجا ميتوانيم اطلاعاتي راجع به آن پيدا كنيم.

در دنياي امروز- مورد دوم اهميت فراواني پيدا كرده است و بياموزيم كه چگونه بياموزيم بيانگر اين مطلب است. كسب دانش ميتواند به طرق مختلفي صورت بيگرد. اما به طور كلي از دو طريق ميتوان به كسب دانش پرداخت، به صورت رسمي و محدود در يك مكان و زمان خاص و برنامه اي منظم يا اينكه غيررسمي، بدون اينكه نياز باشد در مكان و زمان خاصي افراد گرد هم جمع شوند و دانش موردنياز خود را به دست آورند. اين نوع كسب دانش، يادگيري مادام العمر هم ناميده شده است. بنابراين ميتوان گفت هدف نهايي بيشر از كسب دانش، يادگيري ميباشد. اما بايد ديد كه فرايند يادگيري  چيست.

تعريف يادگيري

تحولات و دگرگوني هايي كه در زندگي بشر رخ داده است، به دليل آموزش و يادگيري ميباشد. شكي نيست كه اهميت يادگيري در رشد آدمي، بسي فراتر از چشم انداز انديشه هاي اوست. چون محيط زندگي آدمي همواره در معرض تغيير است، انسان براي غلبه بر اين دگرگوني ها ناچار است ياد بگيرد.

يادگيري به طور كلي، فعاليتي دگرگون كننده است و افراد را براي مقابله با رويدادهاي محيطي آماده مي سازد. يادگيري در واقع هم يك رشته فرايند است و هم فرآورده تجربه هاست. يادگيري در حقيقت، داراي مفهوم بسيار گسترده اي است كه در قالبهايي چون نگرش هاي نو، حل مساله، كاربرد معلومات در استدلال، تفكر و … به وجود مي آيد. تعاريف گوناگوني براي يادگيري ارائه شده است. اما بسياري از محققان معتقدند كه (يادگيري تغييري است كه بر اثر تجربه يا آموزش در رفتار موجود زنده پديد مي آيد.) يادگيري، تغيير است كه در اثر تدريس مطالب و مهارت هاي گوناگون در رفتار يادگيرندگان ايجادميشود. ممكن است اين رفتار در كوتاه مدت قابل مشاهده باشد و يا اين رفتار ممكن است در كوتاه مدت غيرقابل مشاهده باشد(2). به هرحال، اين آموخته ها در طول زندگي موجب تغيير در رفتار و بينش يادگيرندگان مي شوند. همانطور كه ذكر شد، انسانها براي دستيابي به نيازهاي مختلف به كسب اطلاعات و دانش مي پردازند و مي آموزند. بنابراين در يادگيري بايد اين اختلاف در نيازها و سلايق و تفاوتهاي يادگيري را در نظر گرفت. نبايد انتظار داشت كه افراد به طور يكسان، مطلبي را ياد بگيرند. بايد به انگيزه هاي يادگيرنده نسبت به مواد آموختني توجه كرد. بدون شك، حالت ايده آليادگيري، يادگيري مطلوب است. براي اجراي يادگيري مطلوب هم ابزارها و منابع متنوعي وجود دارند كه با پيشرفت فناوري بر تعداد آنها افزوده ميشود. بايد در نظر داشت كه ميزان موفقيت هر جامعه، وابسته به توان يادگيرندگاني دارد كه درگير فرايند يادگيري هميشگي هستند.

فناوري اطلاعات و ارتباطات

تعريف

فناوري اطلاعات، عبارت است از فناوريهايي كه فرد را در ضبط، ذخيره سازي، پردازش، بازيابي، انتقال و دريافت اطلاعات، ياري مي دهند. اين اصطلاح شامل فناوريهاي نوين مانند رايانه، انتقال از طريق دورنگار، و ديگر وسائل ارتباطي ميشود. فناوري اطلاعات، روش كارمارا دگرگون كرده، امور اقتصادي و اجتماعي، و حتي نحوه تفكر ما را تغيير داده است.

امروزه ، فناوري اطلاعات در مقايسه با وسائل ارتباط جمعي دامنه اي به مراتب وسيع تر دارد و امكاناتي را براي تغيير و پيش بيني و دورنماي تازه اي را در زمينه توسعه ارائه ميكند. فناوري اطلاعات موجب پخش سريع نظرات، بهبود در‌آموزش، علوم، مراقبتهاي بهداشتي و فرهنگي ميشود.

فناوري اطلاعات ماشين كار تلقي ميشود و ارتباطات محصول آن است فناوري اطلاعات و ارتباطات به يكديگر وابسته هستند. بدون فناوري اطلاعات، ارتباط در سطح بين المللي و بين افراد غيرممكن خواهد بود.

امروزه با در اختيار داشتن فناوري اطلاعاتي و ارتباطي مختلف و پيشرفته، امكان برقراري سريع ارتباط و تبادل سريع اطلاعات بيش از پيش ميسر گرديده است. افراد در هر كجا كه باشند ميتوانند آخرين اطلاعات مورد نياز خود را در هر زمينه اي دريافت ميكنند. اما بي شك بيشترين تاثير پديد آمدن فناوريهاي اطلاعاتي و ارتباطي بر محيطهاي آموزشي بوده است. كاربرد فناوري اطلاعات و ارتباطات در آموزش سبب شده است تا محيط آموزشي به سوي مجازي شدن سوق 1پيدا كند. اين امر سبب ميشود تا ارتباطات ميان افراد به منظور آموزش و گسترش دانش به گونه اي فزاينده از طريق رايانه امكان پذير ميشود.

يادگيرنده بايد در يادگيري مشاركت فعال داشته باشد و درباره اطلاعاتي كه به دست مي آورد يا منتقل ميكند بحث كند و فناوري اطلاعات و ارتباط اين امكان را براي يادگيرندگان فراهم كرده كه بتوانند به تبادل اطلاعات بپردازند.

ماداميكه فناوريها در حال تغيير ماهيت كاري و تجاري هستند، نحوه ارائه آموزش را دچار تحول ميكنند و از آنجا كه نحوه يادگيري افراد به گونه اي متفاوت است، بايد چند اصل را در نظر گرفت:

آموزش بايد بر اساس يادگيري افراد بنا شده باشد، زيرا وقتي كه سخن از يادگيري است ، يك شيوه يكسان براي همه افراد وجود ندارد و نمي توان همه را در يك سطح در نظر گرفت و به آنها آموزش داد.

آموزش بايد بر اساس رسيدن به هدف خاص، طرح ريزي شود و برنامه اجرايي آن نيز از روش تكاملي استفاده شود.

نقش فناوري اطلاعات و ارتباطات در يادگيري

فناوري اطلاعات و ارتباطات در مدت زمان كوتاهي كه از پيدايش آن ميگذرد توانسته است تغييرات فراواني را در نحوه زندگي بشر به وجود آورد. يكي از زمينه هايي كه سهم عمده اي از اين تغييرات را به خود اختصاص داده است، يادگيري است. نقش فناوريهاي اطلاعاتي و ارتباطي درچرخه يادگيري بسيار اهميت دارد. در يادگيري به شيوه سنتي، فرد مجبور كه به طور مداوم بخواند و بنويسد و ارتباط تقريبا يك طرفه بود. اما با كارگيري فناوري اطلاعاتي و ارتباطي در يادگيري، فرد علاوه بر اين مهارتهاي پايه نيازمند داشتن مهارت در استفاده از فناوريهاي اطلاعاتي و ارتباط ميباشد. يادگيري هاي مبتني بر فناوريهاي نوين اطلاعاتي، با ايجاد تغييرات بنيادين در مفاهيم آموزشي سنتي، توانسته است بسياري از ناكارآمديهاي نظامهاي آموزشي را رفع كرده و دگرگوني هاي اساسي را در آموزش به وجود آورد. با استفاده از دنياي مجازي در يادگيري، ميتوان به روشهاي نوين و كارآمدي از يادگيري دست يافت. علت كاربرد نفاوري اطلاعاتي و ارتباطي در يادگيري، آموزش بهتر و سريعتر ميباشد. كاربرد فناوري اطلاعات و ارتباطات در آموزش، نوع جديدي از يادگيري را به وجود آورد، به طوريكه يادگيري تنها به صورت حضوري انجام نميشود. زياد ضرورتي ندارد كه يادگيري حضوري و رودرو باشد و انتظار ميرود كه يادگيري در محيطهايي غير از كلاس، امكان پذير باشد. به نحوي كه بتوان اطلاعات را به راحتي با ساير يادگيرندگان به اشتراك گذاشت. اين تحول سبب تغيير نقش معلم و نيز نقش كتابخانه ها شده است. به اين ترتيب، نوع جديد يادگيري، يادگيري الكترونيكي نام گرفت(6).

مفهوم يادگيري الكترونيكي

همانگونه كه فناوري اطلاعات و ارتباطات در بسياري از فزاينده هاي كاري روزمره همانند بانكداري الكترونيكي، تجارت الكترونيكي، پست الكترونيكي ، دولت الكترونيكي و ... مورد استفاده قرار ميگيرد، حوزه يادگيري الكترونيكي يا E-learning از اين نوع فناوري بهره برده است. حذف محدوديتهاي مكان، زمان و سن يادگيرنده كه روزگاري دسترس ناپذير به نظر مي رسيدند، امروز ديگر محدواديتهاي بزرگي به نظر نميرسند. از طرفي بايد توجه داشت كه به وجود آمدن نيازهاي گسترده و جديد در ميان جوامع با ادامه استفاده از روشهاي سنتي نظام آموزشي قابل تامين نيست. يادگيري مبتني بر رايانه، يادگيري مبتني بر فناوري اطلاعاتي، كلاس مچازي، كتابخان هاي مجازي و ... راه را براي پيدايي شيوه هاي نوين آموزشي، هموار ساخته اند.

به لحاظ لغوي، به مجموعه فعاليتهاي آموزشي كه با استفاه از ابزارهاي الكترونيكي اعم از صوتي، تصويري، رايانه هاي شبكه اي، مجازي صورت بگيرد يادگيري الكترنيكي گفته مي شود.

يادگيري الكترونيكي، نظامي مبتني بر فناوري اطلاعاتي و ارتباطي (همانند سخت افزار، نرم افزار و شبكه هاي رايانه اي) به منظور ايجاد، نگهداري، توسعه و در دسترسي قرار دادن مواد مطالعاتي / آموزشي براي دانشجويان ميباشد كه فعاليتهاي مطالعاتي/ آموزشي را هدايت ميكند و ارزيابي دانشجويان را بدون نياز به وجود محلي براي يادگيرندگان و معلمان امكان پذير ميكند.

مدلهاي يادگيري در محيطهاي الكترونيكي وب

گسترش فناوري اطلاعات و ارتباطات ، باعث تغيير چگونه، چه، چه كسي، كجا، چه وقت و چرايي يادگيري ها شده است. اختراع رايانه و اينترنت، نه تنها سرعت انتقال دانش را بالا برد، بلكه روش انتقال دانش را نيز از فردي به فرد ديگر تغيير داد. پيش بيني اينكه، فناوري چگونه طي5 تا 50 سال آينده يادگيري را تحت تاثير قرار خواهد داد، دشوار ميباشد. نمودار زير، سير تحولات كاربرد فناوري در يادگيري از 5000 سال پيش تا 50 سال آينده را نشان ميدهد(تصوير شماره يك)

تصوير شماره يك

50                                        5                           زمان حال

               5                                    50               500

                                                      5000

اينترنت، اينترانت و كليه روشهاي ارتباطي بي سيم(3)، باعث از ميان برداشته شدن موانع زماني و مكاني شده است. اينترنت به عنوان يك وسيله ارتباطي سبب شده تا يادگيرنده بتواند با معلمان خود در ارتباط باشد. اغلب مدلهاي يادگيري در كلاس سنتي يا در خانه هستند كه در چهار مرحله آمده اند:

مكانهاي متفاوت:

1- تلفن ، ويدئو كنفرانس، تالارهاي گفتمان شبكه اي

2- تبادل پست الكترونيكي

مكانهاي مشابه:

3- تدريس در كلاس، گروههاي بحث، تدريس خصوصي در خانه

4- تابلوهاي اعلانات، گردهمايي ها

در اين حالت، مدلهاي اول و چهارم به صورت همزمان و مدلهاي دوم و سوم به صورت ناهمزمان انجام ميشوند(5)

مدلهاي مختلف فضاهاي يادگيري

چهار مدل براي فضاهاي يادگيري پيش بيني شده است كه عبارتند از:

1- مدلهاي يادگيري شبكه اي

در اين مدل، اولين مساله تغيير در محيط يادگيري است،كه به صورت خاص مربوط به تغيير فعاليتها و محيط كلاسي به كمك ابزارهاي ارتباطي موبايل و بي سيم است. اين امر باعث تغيير در محيط كلاس، به خصوص نقش معلم مي شود. اين مسله به مدل يادگيري در كلاسهاي آينده نيز مرتبط ميشود.

مساله دوم تغيير در هدف از آموزش است. يعني چيستي و چرايي آموزشي در قرن جديد نسبت به گذشته متفاوت است. هدف آموزش بايد وراي ياددادن كليات دانش به يادگيرندگان باشد. آموزش بايد به يادگيرندگان، اجازه تحصيل مهارت هاي صحيح فردي مديريت انگيزه ها و توانايي جستجو و يكپارچه سازي اطلاعات براي حل مسائل را بدهد.

2- يادگيري در كلاسهاي آينده

در اين مدل، محدوديت مكاني و زماني از ميان برداشته ميشود و مفهوم كلاس توسعه پيدا ميكند. در اين كلاسها از تخته سفيدهاي الكترونيكي استفاده ميشود و سطح تعامل ميان يادگيرندگان و معلم بسيار بالا ميباشد. اتصال به كلاس از طريق رايانه صورت مي گيرد و معلم بهتر ميتواند فعاليتهاي يادگيري را به صورت مشاركتي طراحكي كند. يادگيرندگان يك تيم را تشكيل ميدهند و در يادگيري مشاركت ميكنند. در اين مدل يادگيري، استفاده از كتابها و مجلات الكترونيكي و وب سايتهاي مختلف مورد نياز، ضروري مي نمايد.

3- يادگيري ساختار دانش و توانايي حل مشكل

هدف از آموزش، تبديل دانش آموز يا بهتر بگوييم شهروند به فردي با قدرت تصميم گيري بالا و حل كننده خلاق مشكلات است كه توان انطباق يافتن با قرن 21 را داشته باشد. افزون بر اين، با توجه به رقابت غيرقابل اجتناب جهاني، هر كشوري مجبور است نظام اموزشي خود را طوري تغيير دهد كه تمامي شهروندانش بتوانند آموزشهاي جديد را در كل مدت حيات ياد بگيرند يا دانش قديمي خود را روزآمد كنند.

اين مدل در كشورهاي آسيايي نظير تايوان، هنك كنگ، سنگاپور اجرا شده و در نظام آموزشي آنها اصلاحات اساسي به وجود آورده است. در اين مدل يادگيري، علاوه بر آموختن مهارتهاي پايه همانند نوشتن و خواندن، توانايي حل مشكل و مهارتهاي عرضه تخصص خود در اجتماع؛ نيز آموزش داده ميشود و سبب گسترش اهداف آموزشي شده است. پس به طور كلي، محتوا و اهداف آموزشي دچار تحول ميگردد. تفاوتهاي فدري و به كارگيري هوش و خلاقيت پس از آموزش كليات دانش مورد توجه قرار ميگيرند.

4- يادگيري مبتني بر جامعه

آخرين مدل يادگيري، به صورت يادگيري مبتني بر جامعه ميباشد. همانطور كه در عالم واقعي با جوامع سروكار داريم، كاربران اينترنت، اقدام به ايجاد جوامعي نموده اند كه داراي زبان، عدات و فرنگ خود هستند. براي اين مساله و ايجاد يك جامعه شبكه اي و وارد كردن فعاليتهاي آموزشي در آن، لازم است كه به اين حالت از آموزش، يادگيري مبتني بر جامعه اطلاق شود.

همانطور كه اينترنت و ساير شبكه هاي ارتباطي وارد زندگي روزمره ما ميشوند، لازم است كاربران اين شبكه ها را در سنين پائين طوري تربيت نمائيم كه خود را شهروند شبكه اي احساس كنند. براي تامين اين مساله بايد يك جامعه شبكه اي ايجاد كنيم و سپس فعاليتهاي يادگيري را براي آنان به گونه اي نهادينه كنيم كه تحت يادگيري مبتني بر جامعه باشد. يك شهروند شبكه اي ميتواند يك معلم، يك دانش آموز، والدين يا هر كس ديگري باشد كه از طريق شبكه هاي جامعه مدار به يادگيري ميپردازد.

به طور كلي محيط يادگيري، شبكه اي داراي دو لايه است. لايه اول زيرساخت شبكه و سخت افزار است و لايه دوم، ابزارهاي نرم افزاري همانند مرورگرها، ميباشد. ساختار لايه اي يادگيري شبكه اي به صورت زير ميباشد:

بنابراين با به كارگيري اين لايه هاي اساسي، فعاليتهاي يادگيري در شبكه ميتوانند به گونه اي طراحي شوند كه يادگيرندگان بتوانند ابزارهاي نرم افزاري را با يكديگر مبادله كنند و به محتواي منابع مورد نياز خود دسرتسي داشته باشند. علاوه بر سخت افزار و محتواي منابع، فعاليتهاي يادگيرنده نيز مورد توجه قرار مي گيرند. در بخش زمينه يادگيري، روشهاي آموزش يادگيرندگان مورد ارزيابي قرار ميگيرند و اطلاعاتي درباره سودمندي تمام نظام يادگيري شبكه ارائه مي دهند و نظريه هايي را درباره رفتار يادگيري شبكه اي فراهم مي سازند.

محيطهاي آموزشي و يادگيري مبتني بر فناوري اطلاعات

نظامهاي آموزشي و يادگيري مبتني بر فناوري اطلاعات، هر روز در آموزش مادام العمر انسان، اهميت بيشتري مي يابد. شبكه هاي پرسرعت از آموزش از راه دور پشتيباني ميكنند و بعلاوه جريان آموزش و يادگيري، انعطاف پذير ميشود.

انواع آموزش و يادگيري مبتني بر فناوري اطلاعات

براي آموزش و يادگيري مبتني برفناوري اطلاعات، چهار شيوه در نظر گرفته شده است. اين روشها عبارتند از:‌

1- خوديادگيري(4)

در اين حالت ، محيط آموزشي شامل يك رايانه و نرم افزار و نيز سه عنصر زير ميباشد:

انتقال منابع چند رسانه اي

مشاوره جويي از مواد آموزشي

مجموعه نتايج آزمون

براي درك خوديادگيري نرم افزار آموزشي ميتواند به صورت پيوسته online ، ناپيوسته offline يا مجموعه اي از ايندو تهيه شود. در حالت ناپيوسته ، نرم افزار از طريق لوحهاي فشرده ارائه ميشود كه از مواد آموزشي قابل كنترل تشكيل شده است. در حالت پيوسته، رايانه يادگيرنده به يك پايگاه اطلاعاتي يا شبكه آموزشي متصل ميشود. در حالت سوم، تحويل موثر مواد آموزشي ميتواند هم به صورت پيوسته و هم به صورت ناپيوسته باشد. لوحهاي فشرده به عنوان ضميمه ميتوانند از طريق وب سايتهاي اينترنتي ارائه شوند.

يادگيرنده اي كه به تنهايي مي آموزد ميتواند از مواد آموزشي مشاوره كسب كند. يعني توضيحات بيشتر و مجموعه اي پاسخهاي صحيح بايد با مواد آ«وزشي ادغام شود. در اين نوع يادگيري، فرد بايد با استفاده از منابعي كه در اختيار دارد به كسب دانش بپردازد و به مجموعه از سوالاتي كه در پايگاههاي اطلاعاتي قرار دارند پاسخ دهد و بلافاصله واكنش نظام را ببيند. در صورت خوب يا بد بودن نتايج آزمون يادگيرنده، نظام رايانه اي خيلي سريع واكنش نشان ميدهد. پس در اين نوع يادگيري، وجود يك ارتباط مبتني بر اينترنت جهت كسب منابع روزآمد ضروري ميباشد.

2- يادگيري از راه دور

در اين حالت، يك ياد دهنده از راه دور، يك يا چند يادگيرنده را كنترل ميكند و در صورت درخواست يادگيرندگان، براي حمايت از آنها فعال ميشود. عناصر تشكيل دهنده اين نوع ياديگري به اين شرح ميباشند:

-         اتصال به يك ياددهنده

-         نظارت بر يك يا چند دانشجوي دوردست

-         پاسخ به درخواست يادگيرندگان

-         قابل دسته بندي ساختن مواد آموزشي روي پايانه هاي يادگيرندگان

-         مجموعه اي از نتايج

تفاوت يادگيري از راه دور با خودگيري در اين است كه يك نفر به عنوان ياددهنده در اين نظام وجود دارد و خود او نيز نيازمند آموزش است. لازم است نيازهاي يادگيرندگان را به خوبي بشنانسد تا بتواند به آنها پاسخ لازم را ارائه دهد. نمونه هايي از اين نوع يادگيري، نظامهاي ويدئو كنفرانس يا نشست شبكه اي (5) ميباشد. آنها امكان برقراري ارتباط ديداري-شنيداري كاربران و به اشتراك گذاشتن مدارك مورد نياز آنها را با هم فراهم ميسازد. افراد از طريق پست الكترونيكي نيز ميتوانند با هم در ارتباط باشند.

3- كلاس مجاري(6)

در كلاس مجازي ، يك معلم و چند يادگيرنده به صورت همزمان ولي در مكانهاي متفاوت با هم در ارتباط هستند. در اين نوع يادگيري، مكانها از طريق ابزارهاي ارتباطي به هم مرتبط هستند، معلم با دانشجويان صحبت ميكند، معلم منابع اضافي را انتخاب ميكند، معلم، اين منابع اضافي را براي دانشجويان ارسال ميكند و تعاملات دانشجويان را مديريت ميكند. براي درك يك كلاس مجازي، يك محيط آموزشي مبتني بر فناوري اطلاعاتي بايد بر مبناي ساختار چند رديفه باشد. چرا كه كاربران بسياري ممكن است در پايانه هاي مختلفي كار كنند و نظام يادگيري مبتني بر فناوري اطلاعاتي، بايد سخت افزار و نرم افزار مستقلي باشد. در اين نظام، يك خادم براي دستيابي به مواد آموزشي وجود دارد. تصوير زير يك كلاس مجازي را نشان ميدهد. شماره هاي 4، 3، 2 و1 به عنوان يادگيرندگان و شماره 5 به عنوان معلم فعاليت ميكنند. آنها از شماره 6 به عنوان يك پايگاه اطلاعاتي جهت به دست آوردن منابع آموزشي مورد نياز خود اسفتاده ميكنند. از جهت فلشها ميتوان دريافت كه تمام حاضران در اين كلاس، با يكديگر در تعامل هستند و به تبادل اطلاعات با هم ميپردازند و همگي از شماره شش به عنوان منبع مواد آموزشي سود ميبرند(7).(تصوير شماره دو) 4-يادگيري گروهي[7]

اين نوع يادگيري مشابه کلاس مجازي است با اين تفاوت که کل جريان را فرد خاصي مديريت نميکند. يادگيرندگان به صورت همزمان اما از مکانهاي مختلف با هم ديدار ميکنند و با هم به يادگيري ميپردازند. عناصر مورد نياز اين نوع يادگيري مشابه همان مواردي است که در کلاس مجازي بود. براييادگيري گروهي، ارتباط در سطح بسيار گسترده اي بايد به وجود آيد، زيرا هر يادگيرنده بايد با ساير افراد گروه به تبادل اطلاعات بپردازد.

محيط آموزشي الکترونيکي بايد کيفيت آموزش را ارتقا دهد. يعنييادگيرندگان بايد بتوانند ار هر جا و هر زمان اقدام به فراگيري کنند. مسأله ديگر اين است که تعامل يادگيرنده با محتواي آموزشي و تأثيرگذاشتن بر سرعت فراگيري، باعث رشد يادگيرنده ميشود. يک نظام آموزشي مبتني بر فناوري اطلاعاتي بايد بتواند محتواي آموزشي و ابرداده ها را توليد و بازبيني کند، دوره هاي آموزشي را ارائه و کنترل کند، قسمتهاي مختلف دوره آموزشي را از طريق ساز و کارهاي بازيابي توليد نمايد و به عنوان نفس کتابخانه، منابع آموزشي را انتخاب کند و زمينه مشاوره يادگيرندگان با آنرا فراهم گرداند.

به اين ترتيب مشاهده ميشود که ما در محيط يادگيري الکترونيکي و به خصوص محيط يادگيري مبتني بر شبکه؛ به مجموعه اي از منابع مورد نياز يادگيرندگان؛ جايي که اين منابع؛ انتخاب و گردآوري شده باشند؛ ابزارهاي ارتباطي و يک ياددهنده که کار مديريت يادگيري را بر عهده بگيرد نيازمنديم. (8)

نقش کتابخانه ها در توسعه دانش و آموزش

کتابخانه ها نهادهايي پويا و ديرپايايي هستند که انواع مختلف دارند و با در نظر گرفتن نيازهاي افراد، منابع مختلف را در خود جاي ميدهند و در اختيار افراد ميگذارند. کتابخانه ها داراي اين خصوصيات هستند:

مجموعه اي از اطلاعات و اقلام در موضوعات مختلف را در خود جاي ميدهند که اصطلاحاً به اين اطلاعات، منابع يا مواد گفته ميشود. اين منابع ميتوانند کتاب، نشريات، صفحات وب، تصاوير، مواد چند رسانه اي و ... باشند.

مواد کتابخانه اييا از طريق شبکه يا به صورت محلي قابل دسترسي هستند. يک کتابخانه در برگيرنده مجموعه اي از ساختارهاي ابرداده اي همچون فرهنگها، دايره المعارفها، نمايه ها، فهرستها، راهنماها، اصطلاحنامه ها و ... ميباشند. (1). يک کتابخانه، مجموعه اي از خدمات، همچون شيوه هاي مختلف دسترسي به منابع، را به کاربران مختلف ارائه ميکند. اشاعه گزينشي اطلاعات [8] از نمونه هاي اين خدمات است. کتابخانه بر مجموعه اي از موضوعات مختلف تمرکز دارد. بنابراين کاربران مختلفي به کتابخانه مراجعه مي کنند. کتابخانه ها انواع گوناگون همچون دانشگاهي، عمومي، تخصصي و ... دارند و جامعه کاربري آنها متفاوت است. مواد قبل از ورود به کتابخانه، کنترل کيفي ميشوند تا متناسب با اهداف کتابخانه و نياز کاربر باشند. کتابخانه با نگهداري و حفاظت از منابع، اطلاعات را براي نسلهاي حال و آينده حفظ ميکنند و ارزش دسترسي به اطلاعات را افزايش ميدهند. آنها مجموعه اي از فعاليتهاي علمي را جهت نگهداري منابع انجام ميدهند.

کتابخانه هاي مجازي[9]

با پيشرفتهاي حاصل از پيدايش فناوريهاي اطلاعاتي و ارتباطي، کتابخانه ها هم از حالت سنتي نقش خود را تغيير دادند و وسايل فناورانه را در خود جهت ارائه خدمت پذيرفتند. در نتيجه در کنار کتابخانه ها فيزيکي، نوع جديدي از کتابخانه به نام کتابخانه مجازي پديد آمد. کتابخانه هاي مجازي، مجموعه اي از اطلاعات را به صورت ديجيتال در اختيار دارند و آنها را سازماندهي ميکنند. اين اطلاعات ديجيتال شامل کتابها و مجلات الکترونيکي، پايگاههاي اطلاعاتي، صفحات وب، لوحهاي فشرده و ساير قالبهاي الکترونيکي، ميباشد. کتابخانه هاي مجازي، بر دسترسي به مواد از هر جا، به صورت ديجيتالي، تاکيد ميکنند [4].

کتابخانه هاي مجازي و يادگيري

به طور کلي، کتابخانه ها چه به صورت فيزيکي و چه به صورت مجازي در آمر يادگيري سه نقش دارند:

مکاني جهت به اشتراک گذاشتن منابع اطلاعاتي غني، نگهداري انديشه ها، نقش آگاهي بخش جهت گردهم آوردن افراد جهت آموزش. هدف اوليه هر کتابخانه، حمايت، تسهيل و گسترش آموزش رسمي در موسسه مادر است. گام بعدي پشتيباني از آموز غير رسمي است. منابع در کابخانه ها جهت حمايت از آموزش حمايت شده اند. کتابخانه هاي مجازي، دسترسي فوري را به طيفي گسترده از منابعي که به صورت فيزيکي موجود نيستند فراهم ميکنند. در حاليکه کتابخانه هاي فيزيکي، محدود به زمان و مکان خاصي هستند، کتابخانه هاي مجازي بدون داشتن موانع فيزيکي، ميتوانند هر هر لحظه از هر جا و از طريق يک ارتباط اينترنتي دسترسي به منابع خود را فراهم کنند. در کتابخانه هاي مجازي، يادگيري فرآيندي مستقل از زمان و مکان ميباشد. به دليل آنکه کتابخانه هاي مجازي، حاوي اطلاعات روزآمد هستند فرصتهاي مناسبي را جهت يادگيري فراهم ميکنند. گردآوري منابع چند رسانه اي، امکان آموزش از راه دور را براييادگيرندگان جهت استفاده از منابع کتابخانه اي فراهم کرده است. کتابخانه هاي مجازي، به واسطه ذخيره کردن منابع آموزشي و امکان بازيابي آنها از طريق شبکه هاي رايانه اي، به امر يادگيري شبکه اي و الکترونيکي کمک شاياني کرده اند. بدون وجود کتابخانه هاي مجازي که به سازماندهي و نگهداري منابع الکترونيکي ميپردازند، امکان دسترسي به منابع روزآمد جهت يادگيري غيرممکن است.[4].

آگاهي از وجود کتابخانه هاي مجازي و اهداف آنها، باعث ميشود که کاربران بدانند که از کتابخانه چه ميخواهند. پس نوع يادگيري که از سوي کتابخانه حمايت ميشود مشخص ميگردد. کتابخانه هاي مجازي، امکان تفکر خلاق و انتقادي، حل مسأله، تصميم گيري و ... را براي کاربران فراهم ميکنند. طراحي کتابخانه مجازي به يادگيرنده کمک ميکند تا مفهوم اطلاعات را دريابد. کتابخانه هاي مجازي ميتوانند نقشي فراتر از توليد و توزيع منابع آموزش داشته باشند. ارائه خدمات مرجع، آموزش از راه دور به وسيله پست الکترونيکييا به صورت پيوسته از جمله خدمات کتابخانه هاي مجازي در يادگيري الکترونيکي است. وجود کتابخانه هاي مجازي به وجود شبکه هاي رايانه اي و اينترنتي وابسته است. حتي اگر دسترسي به منابع جهت يادگيري الکترونيکي فراهم باشد، در اختيار داشتن مهارت کافي جهت جستجو و بازيابي اطلاعات نيز ضروري ميباشد. به اين ترتيب در اينجا نقش کتابداران نيز شفاف ميشود که اين متخصصان اطلاعاتي با توانايي در جستجو و بازيابي اطلاعات، ميتوانند منابع موردنياز يادگيرنده را به او معرفي کنند و در اختيار او بگذارند. به واسطه برقراري ارتباط ميان منابع و يادگيرندگان، تسهيل يادگيري رسمي و غيررسمي و ... کتابخانه هاي مجازييک محيط غني را براييادگيرندگان جهت آموزش فراهم کرده اند.

سخن آخر

محيط يادگيري الکترونيکي، هميشه در دسترس است و از هر مکاني قابل استفاده است و مسأله زمان و صرف هزينه رفت و آمد را جهت آموزش حل کرده است. چرا که در دنياي اطلاعاتي امروز، زمان از اهميت فراواني برخوردار است و فرد بايد در کوتاهترين زمان ممکن به کسب اطلاعات و دانش موردنياز خود بپردازد. بنابراين کاربرد فناوري اطلاعات و ارتباطات در امر يادگيري، اين فرآيند را تسهيل ميکند. به دليل اينکه در محيط يادگيري الکترونيکي، امکان تبادل اطلاعات و تعامل يادگيرندگان با هم و با ياددهنده در سطح بسيار بالايي است، يادگيري جذابتر است و فرد ارزش آن چيزي را که ياد ميگيرد ميداند. چرا که منطبق با نيازهاي اطلاعاتي اوست.

کتابخانه ها به خصوص کتابخانه هاي مجازي، با در اختيار داشتن منابع گوناگون، نقش بالايي را در توسعه دانش و آموز ايفا ميکنند. آنها با فراهم کردن منابع روزآمد و ديجيتالي مورد نياز افراد، در يادگيري الکترونيکي مشارکت فعال داشته باشند. فراهم کردن و توسعه فهرستها و دروازه هايي از وب سايتها جهت دسترسييادگيرندگان به منابع اطلاعاتي، از جمله فعاليتهاي کتابداران و کتابخانه در محيط مجازي ميباشد. بنابراين خدمات کتابخانه ها با يادگيري الکترونيکي ادغام ميشود. به اين ترتيب، يادگيرندگان با به کارگيري هر يک از مدلهاييادگيري، ميتوانند از طريق  کتابخانه هاي مجازي، در هر جا که باشند: خانه، محل کار و ... ، به منابع آموزشي و مقالات تمام متن موردنياز خود که ياد دهنده آنها را پيشنهاد ميکند دسترسي داشته باشند. کتابخانه هاي مجازي آن دسته از موادي را که يادگيرندگان بخواهند به آنان عرضه خواهند کرد.

منابع:

1-     بيگدلي، زاهد (1377) . آموزش استفاده از کتابخانه هاي دانشگاهي. فصلنامه کتاب. پائيز و زمستان. صص: 49-60.

2-     پارسا، محمد(1374) . روان شناسييادگيري بر بنياد نظريه ها. تهران: سخن.

3-     نيکنام؛ مهرداد (1379) مطالعه و آموزش استفاده کننده از کتابخانه و اطلاعات. فصلنامه کتاب. تابستان. ص: 113.

4-      Gunn,Holly(2002).Virtual Libraries supporting student learning. Available: http://www.accessware.ca/hgunn/special/pappers/virlib

5-      Wallace,P(1999) . The Psychology of the Internet. Cambridge,UK: Cambridge University Press.

6-      Whitaker,P(1995).Managing to learn. London. Cassell.

7-      Knierriem Jasnoch, Anette(2001).An approach to classify IT-based teaching and learning environments. Computers & Graphics:899-907.

8-      Tak-Wai chan (2000) . Four spaces of network learning models. Computers&Education:141-161

تحقیق درباره طراحی وساخت قالبهای دایکاست

مقدمه :

دایکاست یا ریخته گری تحت فشارعبارت است از روش تولید قطعه از طریق تزریق فلز مذاب وتحت فشار به درون قالب.روش دایکاست از این نظر که در آن فلز مذاب به درون حفره ای به شکل قطعه مورد نظر رفته وپس از سرد شدن قطعه موردنظربه دست می آید بسیار شبیه ریخته گری ریژه است. تنها اختلاف بین این دو روش نحوه پرکردن حفره قالب است.در قالبهای دایکاست پس از بسته شدن قالب ،مواد مذاب به داخل یک نوع پمپ یا سیستم تزریق هدایت می شود، سپس درحالی که پیستون پمپ مواد مذاب را با سرعت از طریق سیستم تغذیه قالب به داخل حفره می فرستد،هوای داخل حفره از طریق سوراخهای هواکش خارج می شود. این پمپ در بعضی ازدستگاهها دارای درجه حرارت محیط ودر بعضی دیگر دارای درجه حرارت مذاب است.معمولا مقدار موادمذاب تزریق شده بیش از اندازه مورد نیاز برای پر کردن حفره است تا سر باره گیرها را پر کند و حتی پلیسه در اطراف قطعه به وجود آورد.سپس در مرحله دوم زمانی که ماده مذاب در حال سرد شدن در داخل حفره است پمپ همچنان فشار خود را ادامه می دهد.در مرحله سوم قالب باز شده و قطعه به بیرون پرتاب می شود.  در آخرینمرحله همچنان که قالب باز است داخل حفره تمیزودر صورت نیاز روغنکاری شده ودوباره قالب بسته وآماده تکرار عملیات قبل می شود.

مهمترین مزایای تولید از طریق دایکاست عبارتند از:

1.اشکال پیچیده تری را می توان تولید کرد.

2.به دلیل آنکه قالب باسرعت وتحت فشار پر می شود قطعات با دیواره های نازکتری را می توان تولید کرد وخلاصه آنکه در این روش نسبت طول قطعه به ضخامت قطعه به مراتب بیشتر از سایر روشها است .

3.سرعت تولید در این روش خیلی بالاست، بویژه اگرقالبهای چند حفره ای مورد استفاده قرار گیرد.

4.معمولا قطعه تولید شده به وسیله دایکاست از پرداخت سطح خوبی بر خوردار است و احتیاجی به عملیات ماشینکاری بعدی ندارد و به این دلیل عملیات فوق العاده اقتصادی است 

5.قالبهای دایکاست قبل از آنکه فرسوده شوند ودر ابعاد قطعه تولید شده اختلافی به وجود آید،هزاران قطعه تولید خواهند کرد، در نتیجه سرمایه گذاری برای تولید قطعه کمتر است .

6.نسبت به دیگر روشهای تولید قطعه،از فلز مذاب با روش دایکاست مقاطع ظریفتری راروی قطعه میتوان به وجود آورد.

7.اغلب قطعات تولید شده با کمترین پرداختکاری آماده آب فلز کاری هستند.

8.قطعات آلومینیومی تولید شده توسط دایکاست معمولا نسبت به روشهای دیگر مانند ریخته گری آلومینیوم در ماسه مقاومت بیشتری دارند.

از طرف دیگر محدودیتهای این روش به قرار زیر است:

1.وزن قطعه محدود است. به ندرت وزن قطعه از 25کیلوگرم بیشتر است ومعمولا کمتر از5 کیلوگرم است.

2.نسبت به شکل قطعه وسیستم تغذیه قالب، مکدار بودن قطعه به دلیل وجود حباب هوا از مشکلات این روش تولیدی است.

3.امکانات تولید از قبیل قالب،ماشین،ولوازم جنبی نسبتا گران است و در نتیجه فقط تولید انبوه مقرون به صرفه است .

4.به غیر از موارداستثنایی فقط فلزاتی را می توان در دایکست مورد استفاده قرار داد که نقطه ذوب آنها چیزی در حد آلیاژهای مس باشد.

آشنایی با ماشینهای دایکاست:

ماشینهای دایکاست به طور کلی دو نوع هستند:

1.ماشینهای تزریق با محفظه گرم

اگر نقطه ذوب فلز مذاب تزریقی پایین باشد وبه پمپ آسیب نرساند،پمپ می تواند مستقیما در فلز مذاب قرار گیرد. به این سیستم ،تزریق با محفظه گرم می گویند.

2.ماشینهای تزریق با محفظه سرد

در صورتی که فلز مذاب به سیستم پمپاژآسیب برساند دستگاه پمپاژنباید مستقیما در فلز مذاب باشد. به این سیستم ،تزریق با محفظه سرد گویند.

ماشینهای دایکاست با سیستم تزریق محفظه گرم

سیستمی که در شکل زیر می بینید یک سیستم دایکاست محفظه گرم است. همان طور که در شکل دیده می شود مجرای گردن غازی سیلندر تزریق در مواد مذاب غوطه ور است ودر نتیجه دردرجه حرارتی معادل نقطه ذوب مواد تزریقی کار می کند.در این سیستم مواد مذاب در حداقل افت به داخل حفره قالب تزریق می شوند. در حالی که پیستون در بالا قرار دارد،مواد مذاب به داخل سیلندر فشار یا سیلندر تزریق راه یافته وپس از پایین آمدن پیستون ابتدا دریچه تغذیه بسته می شود، سپس مواد مذاب با فشار از طریق مجرای گردن غازی به داخل حفره راه می یابد.پس از گذشت زمان لازم برای انجماد مواد،پیستون دوباره بالا می رود و مواد جدید برای تزریق بعدی وارد سیلندر تزریق می شود. نیروی لازم که به پیستون تزریق می شود بسته به طرح دستگاه می تواند پنوماتیک ویا هیدرولیک باشد.قطعات مختلف از وزن چند گرم تا نزدیک به 25کیلو گرم را می توان با این سیستم تولید کرد.وزن قطعاتی که می توان با این روش تزریق کرد بستگی به عوامل زیر دارد:

1.آلیاژ مورد تزریق

2.اندازه سطح خارجی قطعه

3.نیرویی که دو کفه قالب را بسته نگه می دارد

ماشینهای  دایکاست با سیستم تزریق محفظه سرد افقی

دراین سیستم محفظه تزریق به صورت سرد عمل کرده وفقط از حرارت موادمذاب که در داخل آن ریخته می شود حرارت میگیرد.قسمت پیشانی تزریق برای مقاومت دربرابر مواد مذاب با آب خنک می شود .جهت تسهیل در امر ریختن مواد مذاب،محفظه تزریق یه صورت افقی قرار گرفته ودربالای آن یک سوراخ بارگیری تعبیه شده است. مرحله یک دو کفه قالب بسته بوده وپیستون در عقبترین موضع خود قرار دارد.به صورتی که سوراخ بارگیری کاملأ باز است. در مرحله دو پیستون شروع به حرکت کرده، ابتدا سوراخ بارگیری رامسدود کرده وسپس مواد مذاب را با فشار به سوی قالب می راند. در آخرین مرحله یعنی مرحله سه پس از آنکه زمان مناسبی به مذاب داده شد که منجمد شود دو کفه قالب از یکدیگر باز می شوند. همزمان پیستون باز هم قدری جلو می آید که اولأ پولک منجمد شده در قسمت جلوی سیلندر تزریق را بیرون وثانیأ کمک کند پس از اتمام این مراحل، قطعه از قالب به بیرون پرتاب شده دو کفه قالب بسته شود،پیستون عقب آید ودستگاه آماده تکرارمراحل فوق و تزریق بعدی شود.

سیستم تزریق با محفظه سرد تقریبأ برای تزریق کلیه فلزاتی مورد استفاده قرار می گیرد قابلیت دایکاست شدن را دارند، ولی معمولا برای تزریق آلومینیوم ،منیزیوم وآلیاژهای مس استفاده می شود. مهمترین مزیت این سیستم این است که اولأ اثرات حرارت فلز مذاب روی بخش تزریق دستگاه ناچیز است و ثانیأ با این سیستم،فشار تزریق را می توان به مراتب بالا برد.

مهمترین محدودیتهای این سیستم عبارتند از :

1.لزوم داشتن وسایل جنبی برای تهیه و انتقال آن به سیلندر تزریق

2.طولانی تر بودن مراحل مختلف تزریق به دلیل جدا بودن وسایل جنبی از دستگاه

3.امکان ایجاد نقص در قطعه تولیدی به دلیل افت درجه حرارت مذاب

ماشینهای دایکاست با سیستم تزریق محفظه سرد عمودی

به طور کلی دو نوع ماشین دایکاست با سیستم تزریق محفظه سرد عمودی وجود دارد.در نوع اول صفحات قالب به صورت افقی ودر نوع دوم صفحات قالب به صورت عمودی قرار می گیرد .

نوع اول :همان طور که در شکل صفحه بعد مشاهده می کنید مواد مذاب از پایین قالب تزریق می شود. هوای داخل حفره تخلیه گشته ودراثر افت فشارمواد مذاب به داخل محفظه تزریق مکیده  می شوند.فشاری که دو کفه قالب رابه یکدیگر قفل می کندوفشار تزریق هر دوازیک منبع کنترل می شود تا همیشه حالت بالانس بین این دو نیرو که عکس یکدیگر عمل می کنند،برقرارشود(حسن این سیستم این است که به دلیل آنکه صفحات قالب بصورت افقی وسیلندرتزریق در پایین قراردارد احتمال اینکه قبل از اعمال فشار توسط پیستون تزریق مقداری مواد مذاب به داخل حفره رانده شود،به کلی از بین می رود) در این سیستم برای بهبود تزریق وتعادل آن در قالبهای چند حفره ای همان طور که در شکل مشاهده می کنید بهتر است تزریق از مرکز اعمال شود.در این صورت راهگاه ازهر نقطه درمحیط سیلندر می تواند منشعب شده وبه گلویی تزریق وصل شده.البته در بعضی از طرحها بسته به نیاز،سیلندر تزریق در حالت خارج از مرکز گذاشته می شود.

نوع دوم :در این مدل محفظه تزریق از طریق یک بوش رابط مستقیمأ به قالب متصل می گردد و همان طور که در شکل پیداست در هنگام بار گیری یک پیستون از پایین به بالا آمده و جلو بوش رابط را می گیرد. پس از این مرحله پیستون بالا شروع به پایین آمدن کرده و همچنان که فشار اعمال شده به مذاب افزایش می یابد،پیستون اول شروع به پایین رفتن کرده و مذاب از طریق بوش رابط با فشار به داخل قالب رانده می شود.د ر آخرین مرحله،پس از گذشت زمان لازم برای انجماد مذاب،پیستون بالا به جای خود بازگشته،پیستون پایین بالا آمده وباقیمانده مواد را از بوش رابط قطع کرده وبیرون           می آورد.البته همزمان قطعه تزریق شده نیز پران می شود.یکی از نکات منفی این روش دایکاست این است که وجود دو پیستون که  با هم کار می کنند باعث می شود که دستگاه نیاز به تعمیر پیدا کند.از طرف دیگر از محاسن دستگاههای دایکاست با محفظه سرد عمودی همان عمودی قرار گرفتن محفظه تزریق می باشد که باعث می شود  اولأ مواد مذاب فقط پس از حرکت پیستون ،وبه صورت یک توده به داخل قالب رانده شوند و ثانیأ حرکت آشفته مایع مذاب به حداقل رسیده وجود مک و حفره های ریز در قطعه تزریق شده کاهش یابد.به طور کلی ماشین عمودی موقعی مورد  استفاده قرار می گیرد که قطعه را با ماشین محفظه افقی نتوان تولید کرد.مثلأ قطعاتی که نیاز به فشردگی بیشتری دارند یا در مورد آنها قرار دادن قطعات اضافی در حفره قالب قبل از تزریق الزامی است ویا قطعاتی که با قرار دادن محل تزریق در وسط با کیفیت بهتری می توان آنها را تولید کرد.خیلی از قطعات آلومینیوم آلیاژی مثلأ صفحه اتو با همین روش تولید می شوند.ساخت این قطعه اتفاقأ از قطعات نسبتأ مشکل می باشد زیرا اولأ المنت حرارتی نسبتأ بزرگی قبل از تزریق باید درداخل حفره قرار گیرد ثانیأ کف صفحه دارای مقطع ضخیم بوده ودر سمت بالای آن مقاطع خیلی ظریف قراردارد.فشردگی قسمت پایین این قطعه از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا باید تا حد آینه پرداخت شود.ماشینهای عمودی معمولأ برای تولید قطعاتی به کار می روند که محل تزریق وقالب می باید ضرورتأ در مرکز باشد.قطعاتی را که دارای ضخامت نسبتأ زیادی در مرکز و پره های ظریف در کنار باشند با این دستگاه می توان با کمترین حباب هوا تولید نمود.

ماشینهای دایکاست با سیستم خلأ یا مکش

سیستم مکش یا خلأ را برای ماشینهای سرد یا گرم می توان به کار برد،همان طور که در شکل صفحه بعد مشاهده می کنید یک نوع ماشین با محفظه تزریق گرم مجهز به سیستم مکش نشان داده شده است.قسمتی که قالب درآن قرار دارد دارای یک پوسته و واشر می باشد که پس از بسته شدن پرس رابطه قالب رابا هوای محیط بیرون کاملأ قطع می کند. در نتیحه هوای داخل قالب و سیستم تزریق را می توان کاملأ تخلیه نمود. پس از ایجاد خلأ پیستون تزریق و مسدود کنند مسیر تغذیه هر دو بالا رفته و مقدار از پیش تعیین شده ای از مذاب به داخل مجرای گردن غازی مکیده می شود.پس از آن پیستون تزریق،مواد رابا فشار داخل قالب می راند. در صورتی که طراحی گلویی وراهگاه قالب ودیگرفاکتورهای مهم رعایت گردند،قطعه تولید شده باروش فوق دارای کمترین حباب هوا و پرداخت نسبتأ خوب می باشد.روش ایجاد خلأ در دستگاه می تواند تمام عیوب را بپوشاند و یک قطعه خوب از قالب بیرون بیاورد.

قالبهای دایکاست

قالبهای دایکاست از دو قسمت یا دو کفه اصلی تشکیل شده اند،یکی کفه پوشش دهنده ویا قسمت ثابت  قالب ودیگری قسمت پران یا متحرک قالب.این دو کفه در صفحه جدایش قالب روی یکدیگر             می نشینند.قسمت ثابت به صفحه جلویی ویا صفحه ثابت دستگاه بسته می شود اسپرو یا سوراخ تزریق در همین قسمت قالب قرار دارد.قسمت پران قالب شامل مکانیزم پران،و معمولأ راهگاههای تزریق بوده و به صفحه متحرک دستگاه بسته می شود.حفره قالب در داخل دو کفه قالب به وجود می آید.خط جدایش قالب به صورتی تعیین می گردد که در موقع باز شدن قالب قطعه دایکاست شده حتمأ به قسمت متحرک بچسبد واز صفحه ثابت جدا شود تا با حرکت قالب قطعه تزریق شده به بیرون پران شود.درنتیجه وقتی که قطعه ای دارای حفره ای در یک طرف باشد باید قسمت نر در قسمت متحرک تعبیه شود.

پینهای پران

پینهای پران،قطعه تزریق شده را از قالب جدا می کنند.تعداد پینهای پران ومحل آنها باید یه طریقی باشد تا در اثر پران شدن پیچشی  در قطعه به وجود نیاید.از طرف دیگر محل آنها بایدطوری باشدکه در شکل ظاهری قطعه تولیدشده اثرنامطلوب به جانگذارد.این پینهای پران پس ازعمل دوباره به جای خودبازگشته وقالب آماده تزریق بعدی می شود.

قالب دایکاست باید طوری طراحی گردد که پس از باز شدن دو نیمه آن،قطعه از قالب جدا شود.اگر برای نیمه متحرک قالب شیب کافی در نظر گرفته نشود وقالب خوب پرداخت نشده باشد ویا نیمه متحرک آن آسیب دیده باشد،امکان دارد قطعه در مرحله پران به سطح قالب بچسبد .همچنین قطعه پس از انجماد در قالب هنوز داغ است وممکن است در اثر فشار پینهای پران کمی تغییر شکل دهد. برای آنکه،این تغییر شکل حداقل باشد،اولأ قطعه باید شیب کافی داشته باشد،وثانیأ در محلهایی از قالب که قطعه در آن منقبض می شود باید پین به تعداد مورد نیاز قرارداده شود وبرای آنکه به قطعه آسیبی نرسد،باید برای آن برجستگی مناسب پران در نظر گرفت.سرباره گیرها مکانهای خوبی برای وارد کردن ضربه پینهای پران هستند.لذا با اضافه کردن سرباره گیر به طرح قالب می توان به پران قطعه کمک کرد.

ماهیچه ها یا نرگی قالب

این قسمت حفره ها ویا تورفتگیها رادر قطعه به وجودمی آورند.اگردرراستای حرکت باز شدن قالب باشند،به صورت ثابت درقالب باقی بمانندوبرای پران شدن قطعه احتیاجی به حرکت دادن وخارج کردن آنها نیست.به این نوع ماهیچه،ماهیچه ثابت می گویند.پینهای پران قطعه را پس از تزریق از ماهیچه های ثابت جدامی کنند.ماهیچه هایی که حفره های جانبی د ر قالب به وجود می آورند به ماهیچه ها و یا برجستگیهای متحرک معروف می باشند این قسمت می باید قبل از پران شدن قطعه از قالب خارج شوند.

راهای خروج هوای داخل حفره

این راهها در واقع مجاری خروج هوای داخل حفره می باشند.همچنان که هوای داخل حفره خارج      می شود و مذاب جایگزین آن می گردد.برای خروج هواچند روش وجود دارد:

1.ایجاد فضای مناسب در نقاط مناسب در صفحه جدایش قالب

2.ایجاد شکافهایی در قسمتهای متحرک قالب

3.ایجاد لقی مناسب در پینهای پران

4.ایجاد لقی مناسب در کشوییها

سرباره گیرها

در اغلب قطعات دایکاست شده حفره قطعه به حفره های سرباره گیرمتصل می شود و پس از خارج شدن قطعه سرباره از آن جدا می شوند .

سرباره گیرها وظایف مهم زیر را عهده دار هستند:

1.مواد مذابی که در ابتدا وارد حفره می شوند و معمولا قدری سردتر هستند و احتمالا اکسید شده اند وارد سرباره گیرها شده واثرات سوءتزریق سرد روی قطعه به وجود نمی آید. هوای داخل حفره از این محلها خارج شده وبه پر شدن بهتر حفره کمک می کنند.

2. وجود سرباره گیرها وزن ظاهری تزریق رابالا می برد و نتیجتأ در مورد قطعات کوچک درجه حرارت مناسب را در قالب به وجود آورده و کارکردن با قالب سرد اجتناب می شود.

3.در مورد قطعاتی که لزومأ باید اثرات پین پران روی آنها نباشد این سرباره گیرها به عنوان محلهای پین پران مورد استفاده قرار می گیرند.

انواع مختلف قالب

انواع قالب عبارتند از:قالبهای تک حفره ای و چند حفره ای،قالب با حفره های مختلف برای قطعات مختلف وقالب با حفره های قابل تعویض.

قابلهای تک حفره ای

این قالبها در موارد زیر به کار می روند.

1.درموقعی که قطعه به حدی است که بیش از یک حفره،قالب را آنقدر بزرگ می کند که قابل نسب روی ماشین مورد نظر نیست.

2.حجم ماده مذاب مورد نیاز برای یک قطعه تقریبأ به اندازه ظرفیت دستگاه است.

3.تولید قطعه آنقدر زیاد نیست که قالب بیش ازیک حفره وماشین بزرگتر اقتصادی باشد.

4.ماشین مناسب وبزرگ در دسترس نیست.

5.بیش از یک حفره مستلزم وجود کشویی وماهیچه های بیش از حد می باشد.

قالبهای چند حفره ای

قالبهای چند حفره ای به قالبهایی گفته می شود که دارای چند حفره مشابه برای تولید یک قطعه باشند. این قالبها دارای چند مزیت هستند.

اولأتعداد قطعه تولید شده درواحد زمان بیشتر است. ثانیأ کیفیت قطعه در برخی موارد بهتر است،زیرا بالانس حرارتی و مکانیکی بهتری در کفه های قالب به وجود می آید.از طرف دیگر این نوع قالبها مشکلات مخصوص به خود را دارند که از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1.مشکلات تولیدی را افزایش می دهند.

2.در برخی حالات ضایعات را افزایش می دهند.

3.تعداد ضرب در ساعات تا حدی کاهش می یابد.

4.امکان دارد که به دلیل چند حفره ای بودن قالب،به دستگاه دایکاست بزرگتری نیاز باشد.

به طور کلی تعداد قطعه مورد نیاز از عوامل اصلی تعیین کننده نوع قالب ،اعم از یک حفره ای یا چند حفره ای می باشد.طرح خود قطعه نیز ا ز دیگر عوامل مهم انتخاب نوع قالب است.در مورد قطعاتی که دارای تلرانسهای دقیق هستند جهت پیدا کردن اندازه های قالب مورد نظر باید توسط روش سعی وخطا اندازه های دقیق قالب را پیدا کرد تا پس از آنکه قطعه از قالب بیرون آمده اندازه مورد نظر را داشته باشد. در مورد قالبهای چند حفره ای حتی اگر تمام حفره ها دقیقأ به اندازه ماشین شده باشند باز هم احتمال این که تمام قطعات از نظر اندازه مشابه هم باشند کم است. البته واقعیت فوق به دلیل محل وشکل راهگاهها وگلوییهای تزریق برای هر حفره است. برای حصول کیفیت بهتر،دقیقترین راه آن است که محل و اندازه ماهیچه های داخل قالب پس از درست کردن راهگاهها وگلویی تزریق وآزمایش قالب تعیین گردد.در مورد ساخت قالبهای خیلی دقیق روش معمول آن است که بخشهایی از قطعه را که باید دارای اندازه دقیقی باشند،با قدری اضافه اندازه باقی می گذارند و قالب را آزمایش می کنند.پس از آنکه قالب آزمایش شد،با اطلاعات کاملی که در مورد مقادیر انقباض و دیگر عوامل کسب گردید،قسمتهایی که دارای دقت هستند ماشینکاری می شوند

قالبهای ترکیبی

قالبهای ترکیبی همان طور که قبلأ نیز گفته شده عبارتند از :قالبهایی که برای تزریق چند قطعه مختلف در یک قالب مورد استفاده قرار می گیرند که معمولأ این قطعات بعدأ روی هم مونتاژ شده ویک قطعه مصرفی راتشکیل می دهند.مسئله مهم درمورداین نوع قالب انتخاب درست اندازه و محل راهگاهها وگلویی تزریق می باشد.این مسئله به خاطر آن است که اختلاف در اندازه وشکل قطعات باعث می شود که یک نوع عدم تعادل مکانیکی وحرارتی در قالب به وجود آید.در این نوع قالبها نیز بهتراست ابتدا قالب آزمایش شده وبعد اندازه های دقیق ماشینکاری شوند.البته در مقایسه با قالبهای چند حفره ای به دلیل آنکه برای هرقطعه یک حفره درقطعه وجود دارد پس ازسعی وخطا قطعات دقیقتری رادرنهایت  می توان تولید کرد.

مشکلات و محدودیتهای این نوع قالبها بطور خلاصه عبارتند از:

1.در یک گروه قطعه تولیدی ممکن است یک قطعه پیچیده وجود داشته باشد که راندمان تولید را پایین بیاورد و چون گروه قطعات باهم تزریق می شوند،بقیه قطعات که می توانستند با سرعت بیشتری تولید شوند نیز باید کند تر تولید شوند.

2.ممکن است در یک گروه قطعه یکی از قطعات به علت پیچیدگی دارای ضایعات زیاد باشد وچون همه قطعات معمولا برای تولید ومونتاژشدن روی یک مجموعه مورداستفاده قرار می گیرند،همیشه برخی قطعات گروه زیاد تولید می شوند و برخی کم .

قالب با یک کفشک وحفرههای قابل تعویض

طراحی این قالب به نحوی است که از یک دست کفشک مادر برای سوراخ کردن حفره های مختلف جهت تولید قطعات مختلف می توان استفاده کرد.در واقع ساخت قالب مادر یک نوع سرمایه گذاری به حساب می آید. دریک قالب باحفره های قابل تعویض،حفره ها ممکن است روی قطعات قابل جاگذاری ایجاد شوند ویا به طور مستقیم روی بلوک یکپارچه فولادی درست شوند.اصول اقتصادی نوع مناسب را تعیین می کند.دراین نوع قالبها باید راهگاهها در قسمت قابل تعویض طوری ساخته شوند که پس از مونتاژ درست در راستای کفشک مادر قرار گیرند.از سوی دیگر باید سیستم بست مناسبی طراحی وساخته شود،طوری که بتوان در حالی که کفشک مادر روی دستگاه تزریق قرار دارد حفره ها را باز کرده ویا نصب کرد.نازل وسیستم تزریق در حین تعویض حفره ها دست نخورد باقی می ماند. علاوه بر سیستم تزریق،مکانیزم پران نیزنیازی به اصلاح وتغییر ندارد.در این نوع قالب نیز هانند قالبهای چند حفره ای با وجود آنکه سرمایه گذاری قالبسازی برای قطعات مختلف کاهش می یابد ولی چون هر قطعه احتیاج به شرایط جدیدی برای تولید دارد(حرارت قالب،فشاروغیره )اشکالاتی در تنظیم به وجود می آید این مسئله خصوصأ برای قطعات با ضخامت دیواره متفاوت بیشتر مشهود است.

مواد مناسب برای ساخت قالبهای دایکاست

انتخاب مواد درجه اول بستگی به میزان تولید ونوع فلزی دارد که باید تزریق شود.

  جدول فولادهای مناسب برای حفره های اصلی قالب پیشنهاد شده است

 (a)280تا320درجه برینل باید سختی داده شوند،درمواقعی که صافی سطح زیاد مطرح نباشد می توان از               فولاد 4140پیش سخت شده نیز استفاده کرد

(b)بیشتربرای جایگذاری حفره ها پیشنهاد می شود.

(c)سختی پذیری این فولاد زیاد مناسب نیست

جدول فولاد مناسب برای ماهیچه گذاری ،کشوییها وپرانها

(a)فولادهای استفاده شده برای قسمتهای متحرک جهت افزایش سایشی باید نیتروره شوند،مگر آنهایی که برای قالبهای تزریق آلیاژهای مس به کار روند

(b)فقط برای ماهیچه ها.

طراحی قالب:

طبیعتأ هرقالب باید شکل قطعه ای را داشته باشد که قرار است تولید شود ولی درساخت قالب عوامل زیر نباید از نظر دور بمانند :

1.شیب دیواره ها

2.اضافه اندازه برای انقباض مواد

3.در مورد قطعات خیلی دقیق،در نظرگرفتن انبساط حفره در اثر حرارت

ازطرف دیگر محل قرارگرفتن حفرۀاصلی درکفشکها به عوامل زیر بستگی دارد:

1.انتخاب محل خط جدایش قالب

2.محل کشوییها و ماهیچه های متحرک

3.انتخاب محل گلویی تزریق،طوری که در قسمتی از قطعه قرار گیرد که دارای حساسیت زیاد نباشد.

4.انتخاب محل گلویی تزریق،طوری که مواد ورودی به حفره با مانعی نظیر ماهیچه ها برخورد مستقیم نداشته باشد.

باید توجه کرد در دایکاست بهترین راهنمای طراح،تجربیات گذشته اوست ولی به هر صورت تغییرات جزئی ویا در مواردی تغییرات اساسی باید روی یک قالب ساخته شده صورت گیرد وچندین بار آزمایش شود تا این که نتیجه مطلوب به دست آید.

انقباض مواد

اندازه های حفره وماهیچه های قالب پس از در نظر گرفتن مقدار انقباض مواد،در اثر سرد شدن،تعیین می شوند.جدول زیر مقدار اضافه اندازه برای جبران انقباض یا جمع شدن مواد در موارد مختلف را نشان می دهد.

*توضیح این که اولأ مقادیر فوق به تناسب شکل واندازه قطعه تغییرپذیر هستند وثانیأ برای جلوگیری از پیچش قطعه شاید احتیاج باشد که در برخی از مقاطع تغییراتی در طراحی محصول داده شود.

شیب دیواره ها

برای اینکه قطعه به راحتی از درون قالب بیرون آید،دیواره های حفره ها باید همگی دارای شیب باشند.مقدار این شیب بستگی به نوع مواد تزریقی وارتفاع دیواره دارد.مقدار شیب دیواره،اثر بسیار تعیین کننده ای روی مقدار روغنکاری حفره ،سرعت تولید ودقت قطعه کار دارد.

شکل و محل خط جدایش قالب

هزینه ساخت وکارایی هر قالب بستگی به خط جدایش آن قالب دارد ودر نتیجه از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورتی که شکل قطعه اجازه دهد بهترین نوع خط جدایش نوع مسطح آن است،زیرا اولأ ساخت قالب را آسانتر می کند وثانیأ بهترین آب بندی را بین دو کفه قالب به وجود       می آورد.ساخت کشوییها وقسمتهای متحرک از موارد پر هزینه بوده ودر نتیجه ممکن است شرایط ایجاد کند که خط جدایش از حالت مسطح بیرون آید.

کشوییها

کشوییها از قسمتهای متحرک یک قالب هستند وموقعی لزوم پیدا می کنند که وجود شیارها ویا سوراخهای جانبی در قطعه اجتناب ناپذیر باشد.اگر قراراست نقش جانبی روی قطعه به وجود آید این نقش ضرورتأ باید روی سطح کشویی به وجود آید.کشوییها اولا باید در مسیرهای کاملا دقیق عقب وجلو بروند وثانیا قبل از پران قطعه حتما به عقب بر گردند.یک سیستم قفل نیز برای هر کشویی باید در نظر گرفته شود.طبیعتأ وجود کشویی هزینه ساخت یک قالب را به صورت قابل ملاحظه ای افزایش می دهد.

گرچه در موارد استثنایی برای خروج ازبرخی قسمتهای قالب وجود کشوییها مفید می باشد ولی در طراحی قطعه وقالب باید حداکثر تلاش را به عمل آورد که قالب بدون وجود کشویی ساخته شود.این امردر عمر مفید قالب وهزینه های ساخت آن اثر تعیین کننده دارد.برای اجتناب از ایجاد کشویی در قالب به ماشینکاری بعد ازدایکست نیز باید توجه کرد.در این رابطه باید تصمیم گیری براساس یک برسی اقتصادی صورت گیرد،بدین معنی که آیا ایجاد کشویی در قالب با صرفه تر است ویا با ماشین کاری نهایی قطعه.در هر صورت اگر ایجاد کشویی اجتناب ناپذیرباشد باید حداکثر تعداد ٤کشویی در یک قالب به کار برد.البته مواردی هست که یک قالب پیچیده باید بیشتر از این مقدار کشویی داشته باشد.

ماهیچه گذاری

دراین قسمت به مواردی که باید در طراحی ماهیچه مد نظر قرار گیرد اشاره می شود.برای ایجاد سوراخهای طویل وظریف نباید از ماهیچه ها استفاده کرد.در جدول زیر  حداکثر عمق سوراخ با احتساب قطر ماهیچه نشان داده شده است.

جدول حداکثر عمق سوراخ با احتساب قطر ما هیچه

مقدارعمق به ازای قطر ماهیچه بیش از٢٥میلیمتر،برای آلیاژهای روی ،آلومینیوم ومنیزیم تا٦برابرقطروبرای آلیاژهای مس حداکثرتا٥برابرقطرپیشنهادمی شود.درساخت ماهیچه قالبهای دایکاست همچنین باید شیب مناسب به دیواره های ماهیچه داده شود تا بتواند به راحتی از قطعه جدا شود.مقدارشیب همچنین بستگی به ثابت ویا متحرک بودن ماهیچه دارد.معمولا مقدار شیب لازم برای ماهیچه های ثابت بیشتر از ماهیچه های متحرک باید در نظر گرفته شود. این اختلاف به آن جهت است که همیشه سعی بر این است که نیروی کمتری به میله های پران وارد آید ونیز از تاب برداشتن قطعه در هنگام پران جلو گیری شود.ماهیچه های متحرک به دلیل این که حرکتشان مستقل از حرکت مستقیم باز وبسته شدن قالب است می توانند به تناسب شکل قطعه حرکتهای مختلفی داشته باشند،مانند حرکت زاویه دار،دایره ای وپیچشی. ولی در هر صورت طراح قالب باید سعی داشته باشد حتی در ازای پله دار کردن خط جدایش قالب تا سر حد امکان از به وجود آوردن ماهیچه متحرک به دلیل پیچیده شدن قالب ،خوداری کند.

سیستم راهگاهی

سیستم راهگاهی شامل راهگاهها، ورودیها به گلویی تزریق،گلوییهای تزریق،سرباره گیرها،هواکشها واجزای خنک کننده قالب می باشد. مهمترین عامل در تولید مطلوب یک قطعه طراحی صحیح سیستم راهگاهی قالب دایکست است. بدین منظور باید نکات زیر رعایت شود:

1.در طول مدت پر کردن حفره قالب ،جریان مذاب باید در هر مرحله تزریق یکنواخت باشد.

2.در یک سیستم راهگاهی مناسب باید اکسیدها وروغن روی سطح حفره ودیگر ناخالصیهای همراه مذاب در جایی خارج از قطعه به نام سرباره گیرها جمع آوری شود.

3.باید از اغتشاش مذاب در حرکت به درون حفره قالب جلوگیری شود.

برای کاهش انقباض قطعه،باید در سیستم راهگاهی،تغذیه کافی در نظر گرفته شود.

سیستم راهگاهی باید از حبس هوا در قطعه ودر نتیجه ایجاد خلل وفرج درآن جلوگیری کند و بر زمان پر شدن حفره قالب تأثیر نامطلوب نداشته باشد.زمان پر شدن قالب توسط این عوامل تعیین میشود:ضخامت قطعه، نوع فلزمذاب،درجه حرارات مذاب، درجه حرارت قالب،شکل قطعه،پیچیدگی قالب وحجم قطعه.

راهگاهها

در اکثر طرحها، راهگاه در نیمه متحرک قالب ماشینکاری می شود ونیمه ثابت وجه مسطح آن را تشکیل می دهد. سطح مقطع راهگاه معمولأ تا رسیدن به گلویی تزریق ثابت باقی می ماند وتنها امکان دارد در ورودی به گلویی تزریق، عمق آن کاهش یافته وبه پهنای آن اضافه شود. به طورکلی عمق وپهنای راهگاهها به حجم مذاب تزریق شده بستگی دارد. همچنین تغییردر شکل راهگاهها می تواند سرعت مذاب را در ورود به حفره قالب کاهش یا افزایش دهد.(شکل راهگاهها باید به نحوی باشد که از چرخشی شدن حرکت مذاب جلوگیری کند،زیرا حرکت چرخشی مذاب درراهگاهها به حبس شدن هوای موجود در این قسمت در درون مذاب کمک می کند).

شیارهای هواکش

ازآنجا که هوای داخل حفره قالب باید تخلیه شود،وجود یک سیستم تخلیه هوا ضروری است. لذا به کمک روشهای مختلف این عمل را انجام می دهند، مثلأمی توان هوای درون قالب را از طریق سرباره گیرها خارج کرد.همچنین ممکن است این عمل توسط شیارهایی که خط جدایش را قطع می کنند ویا توسط لقی اطراف پینهای پران یا ماهیچه های متحرک وکشوییها انجام گیرد.

همان طور که اشاره شد از شیارهایی که ازخط جدایش عبور می کنند نیز برای عمل هواگیری قالب استفاده می شود.عمق این شیارها بین 0.1 تا 0.2 میلیمتراست.این شیارها ضمن این که اجازه می دهند هوای درون قالب خارج شود،در عین حال از خروج فلز مذاب نیز جلوگیری می کنند. اگر در فشار زیاد تزریق،مذاب به درون شیار هواکش رانده شود،باید از یک یا چند باریکه خنک ساز استفاده کرد . این باریکه ها به صورت شیارهای جفت شونده در دو نیمه قالب د ر اطراف سوراخهای هواکش توسط ماشینکاری ایجاد می شوند وسطح آنها را موجدار می سازند،تا هنگامی که درون آنها آب جریان یافت،با بازه بیشتری سوراخهای هواکش را خنک کنند.غیر از عمل هواگیری ،از سرباره گیرها برای جمع آوری پس مانده فلز مذاب،اکسید ودیگر ذرات شسته شده از درون قالب ومجرای گردن غازی استفاده می شود.همچنین اگر بخشی از قطعه نازک باشد برای ایجاد تعادل حرارتی ورسیدن مذاب به این بخش باید در مجاورت آن از سرباره گیر استفاده شود. در ماشینکاری سرباره گیرها برروی قالب باید به دو نکته توجه داشت. اولأ سرباره گیرها در قسمتهای باریک حفره در اطراف آن ودر مکانهایی دور از گلویی تزریق جا داده شوند وثانیأ تعداد واندازه سرباره گیرها باید با احتیاط تعیین شود،زیرا تزریق زیاد از حد  فلز باعث فرسودگی قالب در گلوییها تزریق می شود و همچنین زمان بیشتری برای بریدن وآرایش کردن قطعه ودوباره ذوب کردن اضافات صرف می شود.

خنک سازی قالب

مواد مذاب با درجه حرارت بالا برای مدتی در داخل حفره قرار می گیرند،در نتیجه پس از تکرار عمل تزریق قالب بیش از حد گرم می شود.مخصوصأ در اطراف سوراخ تزریق ومقاطع ضخیم ،به این دلیل می باید قالب رابا گرداندن آب در اطراف حفره ها ومحل تزریق خنک کرد.میزان خنک سازی قالب بستگی به میزان گرمایی دارد که توسط فلز مذاب به قالب منتقل می شود واین مسئله خود به جنس فلز و وزن تزریق در هر مرتبه بستگی دارد(منظور از وزن تزریق ،وزن خود قطعه ،گلوییهای تزریق، راهگاهها ،سرباره گیرها ،وپولک منجمد شده دربوش تزریق است). قالب را می توان به عنوان یک مبدل حرارتی در نظر گرفت که دارا ی یک دمای بهینه است که باید در حین کار حفظ شود. در عمل قالب را با تعداد کانال خنک سازی بیشتر از حد نیاز طراحی می کنند و در ابتدای کار قالب ،میزان آب کاهش می دهند وبعد از این که دمای قالب به دمای کار رسید،میزان آب را افزایش می دهند.معمولأ یک سوم حرارت ورودی توسط مذاب به وسیله جابجایی وتشعشع ودو سوم آن توسط خنک سازی وروشهای دیگرخارج  می شود.مثلأ برای ریختن یک قطعه آلومینیومی که ورودی  گرما در آن 15120 کیلوکالری است،5040 کیلوکالری توسط جابجایی وتشعشع و10080 کیلوکالری باید توسط آب خنک کاری خارج شود.میزان حرارت 10080 کیلوکالری مقدار آب مورد نیاز برای خنک سازی قالب را تعیین می کند ولی مکان کانالهای آب را مشخص نمی کند. اندازه ضخامت قطعه و محل نقاط تجمع حرارتی و نرخ تزریق ،جایگاه کانالهای خنک سازی را معین می کنند.

تأثیر نوع فلز ریخته گری در طرح قالب

تغییر یک نوع آلیاژبه آلیاژدیگری از همان فلز مبنا،به ندرت مستلزم تغییر در طراحی قالب است ولی اگر بخواهیم آلیاژمورد استفاده را به آلیاژدیگری با فلز مبنای دیگر که نقطه ذوب آن بالاتر یا پایینتر است تغییر دهیم،هم سیستم تغذیه قالب وهم جنس قالب باید تغییر کند.باید به این نکته توجه کرد که قالب برای سوار شدن برروی چه نوع ماشین تزریق طراحی شده است.مثلأ قالب فلز روی برای استفاده در ماشین به محفظه گرم وقالب فلز آلومینیوم برای تزریق توسط ماشین با محفظه سرد طراحی می شود.

حال اگر بنا به دلایلی بخواهیم قالب بسازیم که قادر باشد هم قطعات از جنس آلیاژروی وهم قطعات از جنس آلیاژآلومینیوم را بریزد،باید اولأ جنس قالب برای ریخته گری قطعه آلیاژآلومینیوم انتخاب شود، زیرااز جنس فلزی که برای ساخت قالب ریخته گری آلیاژآلومینیوم به کار می رود،می توان برای ساخت قالب آلیاژروی هم استفاده کرد. ثانیأ طراحی سیستم تغذیه قالب باید به نحوی باشد که با ایجاد تغییرات لازم در قالب بتوان آن را در ماشین تزریق با محفظه گرم به کاربرد.این تغییرات عبارتند از:

1.در سوراخ تزریق قالبی که قبلأ با ماشین تزریق محفظه سرد کار می کرده است،یک بوش تزریق قرار داده شود.

2.در ابتدای بوش تزریق یک قسمت گود و مناسب برای قرار گرفتن نازل ماشین با محفظه گرم تعبیه شود.

3.در نیمه متحرک قالب ودر جلو سوراخ تزریق باید یک مخروط پای سوراخ تزریق نصب شود.

4.به تعداد کانالهای خنک سازی اطراف بوش تزریق اضافه شود ودر داخل مخروط ودر اطراف آن نیز کانالهای لازم ایجاد شود.

5.باید در اطراف مخروط و هر راهگاهی که اضافه می شود، پینهای پران تعبیه شود.

6.توسط روش سعی وخطا، عمق گلوییهای تزریق وعمق راهگاهها ،متناسب با ریخته گری قطعات از جنس آلیاژروی تعیین شود.

شیب دیواره در قالب آلومینیومی بیش از شیب دیواره در قالب قطعات روی است، لذا شیب موجود مشکلی را به وجود نمی آورد.همچنین چون ضریب انقباض برای آلیاژروی تنها حدود 0.001 میلیمتر بر میلیمتر کمتر از مقداری است که برای آلیاژآلومینیوم در نظر گرفته می شود،تفاوت در ضریب انقباض برای تولید قطعات کوچک، مشکلی را در زمینۀ تغییر جنس مذاب ایجاد نمی کند.

اگر بخواهیم از قالبی که قبلأ درآن آلیاژآلومینیوم تزریق می کرده ایم ،برای تولید قطعات از جنس آلیاژ منیزیم استفاده کنیم، چون در تزریق هردو نوع آلیاژاز ماشین با محفظه سرد استفاده می شود،تغییر اساسی در سیستم تزریق لازم نیست. تنها باید قالب را برای اطمینان از مقاومت در برابر افزایش سرعت تزریق آزمایش کرد،زیرا برای تولید قطعات آلیاژمنیزیم ،سرعت پیستون ماشین تزریق باید افزایش یابد. به علت تفاوت در خواص دو نوع فلزممکن است برای فلزمنیزیم مجبوربه انجام اصلاحات جزئی درروش ریخته گری بشویم. میزان حرارتی که نیم کیلو منیزیم ایجاد می نماید برابر حرارت ایجاد شده توسط همین وزن آلومینیوم است،ولی از آنجا که وزن یک حجم مشخص از منیزیم 3/1 کمتر از وزن همین حجم ازآلومینیوم است، میزان حرارت تولید شده نیز 3/1 کمتر از حراراتی است  که توسط آلیاژآلومینیوم ایجاد می گردد(چون حجم قالب تغییر نکرده است).لذا برای آلیاژمنیزیم یا باید سرعت آن خنک کننده را کاهش داد ویا سرعت تزریق را افزایش داد. بهتر است برای تسریع در روند ریخته گری سرعت تزریق را افزایش داد.ضریب انقباض برای قطعات از جنس آلیاژمنیزیم 0.001 میلیمتر بر میلیمتر بزرگتر از ضریب انقباض برای آلیاژهای آلومینیوم است؛ این میزان تفاوت برای قطعات کوچک قابل اغماض است،ولی برای تولید قطعات بزرگ حتمأ باید آن را درنظر گرفت.

پرداخت سطح حفرۀ قالب

در دایکاست،حفرۀقالب به اندازۀ کافی باید صاف وصیقلی باشد تا مذاب بتواند با حداقل اغتشاش آن را پر کند. میزان پرداخت مورد نیاز سطح به نحوۀ کاربرد قطعه بستگی دارد.مثلأ اگر قرارباشد قطعه ای تحت عملیات رنگ کاری یا آبکاری قرار گیرد، باید از پرداخت سطح خوبی برخوردار باشد. یکی از روشهای پرداخت سطح حفرۀ قالب باکیفیت خوب، پرداخت توسط ذرات بسیار ریزالماس می باشد.با ادامۀ عمل تزریق این پرداخت خوب کمی تغییر می کند(خش برمی دارد)،ولی با مقدار کمی پرداختکاری مجدد،صافی اولیۀ خود را به دست می آورد. این نوع پرداخت سطح برای قالبهایی به کار می رود که مذاب تزریق شده درآنها دارای نقطه ذوب پایین باشد. برای قالبهایی که آلیاژمس در آنها تزریق می شود،پرداخت خیلی خوب ،نا مناسب است زیرا تماس  آلیاژمس مذاب با سطح قالب به دلیل دمای بالای مس مذاب، پرداخت اولیه سطح حفره قالب را از بین می برد ولذا از همان ابتدا سطح آن را پرداخت مات می کنند. مزیت پرداخت مات یا پرداخت کند در این است که، در هنگام روغنکاری سطح حفره ،روغن را بهتر در خود نگاه می دارد وباعث طول عمربیشتر قالب می گردد.پرداخت مات،معمولأ توسط عمل ذره پاشی مرطوب صورت می گیرد،زیرا ذره پاشی خشک توسط ذرات آسیاب شده فولاد یا ماسه،برای قالب،خشن ونامناسب است واحتمال کنده شدن فلز از سطوح ظریف حفره قالب وجود دارد.بهتر است حفره قالبهایی که برای تولید قطعات آلومینیومی به کارمی روند توسط کروم یا الکترولیز نیکل آبکاری شود.همچنین برای تولید قطعات از جنس آلیاژ روی نیز آبکاری حفره قالب توسط الکترولیز نیکل مناسب است.

فرسایش قالب

عواملی که بر سرعت فرسایش قالب مٶثر هستند عبارتند از: دمای فلز مذاب وچگونگی طراحی قالب. هنگامی که دمای ریخته گری فلز کمتر از دمای ریخته گری آلیاژروی باشد معمولأ تا500000 تزریق فرسایش قابل توجیهی درقالب به وجود نمی آید. هرچه میزان این حرارت بیشتر شود سرعت فرسایش قالب افزایش می یابد.هر چه قدر طراحی تغذیه پیچیده تر باشد، سرعت فرسایش به ویژه با ازدیاد درجه حرارت بیشتر می شود. همچنین فرسودگی قالب در نقاط تجمع فلز مذاب بیشتر است.

اگر چه سرعت فرسایش برای دوآلیاژ با یک فلز مبنا یکسان است ولی استثناهایی برای این مطلب وجود دارد. به عنوان مثال آلیاژآلومینیوم با سیلیسیم بالا نسبت به آلیاژآلومینیوم با سیلیسیم پایین قالب را سریعتر فرسوده می کند.برای آلیاژ با سیلیسیم بالا (حدود %90 سیلیسم )دیده شده است که پس از 12000تزریق،قطر بوش تزریق به اندازه 0.25 میلیمتر خورده شده است. در حالی که برای آلیاژآلومینیوم با سیلیسیم پایین (حدود %5 سیلیسیم )،این میزان خوردگی پس از 20000تزریق اتفاق می افتد. یکی از روشهایی که توسط آن از فرسایش سریع قالب جلوگیری می شود،استفاده از آستر ویا اجزای جاسازی شده قابل تعویض درحفره قالب است. این اجزا در نواحی از قالب به کار می روند که احتمال فرسایش بیشتر باشد. پس از فرسایش این اجزا می توان با تعویض آنها، قالب را بازسازی کرد. روش دیگری از فرسودگی سریع سطح حفره قالب،آبکاری آن است. بااین روش مقاوت سطح حفره قالب در برابر فشار تزریق وحرارت مذاب افزایش می یابد.

درجه حرارت قالب 

قالبهای ریخته گری تحت فشار همانند یک مبدل حرارتی هستند ولذا باید مطابق با ضخامت وشکل قالب دارای تعادل حرارتی باشد. حداکثر درجه حرارت قالب به عوامل زیر بستگی دارد:

همه پارامترهای، دمای فلز مذاب،وزن مذاب تزریق،سرعت تزریق وسطح وشکل حفرۀ قالب،نحوۀ خنک سازی قالب را مشخص می کنند.درجه حرارت بهینۀ قالب برای یک قطعۀ مشخص با توجه به ضخامت ونوع پرداخت آن معین می شود.

وقتی قالب به درجه حرارت بهینه می رسد باید دقت این دما بین c 10_+ حفظ شود.در جوار سطوحی از قالب که باید گرم نگه داشته شوند،می توان قطعات مسی یا گرم کن های نواری قرار داد.این ابزار حرارتی هم می توانند در داخل قالب جا زده شوند وهم در خارج آن نصب شوند. به کمک راهگاه نیز می توان برخی از سطوح قالب را گرم نگه داشت.

اگر بخشهای نازک حفره دور از راهگاه اصلی قرارداشته باشند،باید سرباره گیرهایی در پیرامون این بخشها تعبیه شود. این سربارگیره ها جریان فلزرا افزایش می دهند وگرمای لازم را در این مقاطع فراهم می کنند.به عکس در مجاورت بوش تزریق وقبل از راهگاه،لوله های حاوی آب خنک از افزایش گرما واحتمال جوش خوردن قطعه به قالب در این نقاط جلوگیری می کنند.وقتی درجه حرارت قالب خیلی پایین باشد،مذاب به سرباره گیرها راه نیافته ومتوقف می شود ودر نتیجه ایجاد سرد جوشی وخلل وفرج  در قطعه می کند وآثار جریان روی قطعه دیده می شود.با برسی قطعات به دست آمده از چند تزریق اولیه نحوه جریان فلز مذاب در حفرۀ قالب مشخص می شود که از روی آن می توان برای تعیین ابعاد مناسب گلویی تزریق وسرباره گیرها استفاده کرد. اگر قالبی بیش از حدی که برای پر کردن وپرداخت سطح قطعه لازم است،گرم شود،ممکن است ترکهای گرما خستگی در سطح آن ایجادشود.این ترکها باعث کاهش عمر قالب و پران ضعیف قطعه می شوند. اگر در این قطعه اشکالی ایجاد شود،سیکل ریخته گری به هم می ریزد ودر نتیجه تنظیم درجه حرارت قالب با اشکال روبه رو می شود.اگر خنک  سازی قالب به حد کافی انجام نگیرد یا در مقاطع ضخیم آن ماهیچه استفاده نشود،لکه های حرارتی ایجاد شده باعث انقباض یا کاهش حجم مذاب در این نواحی می شود.

درجه حرارت قالب برای آلیاژهای روی

برای ریخته گری آلیاژروی محدودۀ درجه حرارت قالب بین 165 تا 245 درجه سانتیگراد است. برای داشتن پرداخت سطح خوب، حد پایین درجه حرارت برای قطعات با مقاطع ضخیم وحد بالا برای قطعات نازک تعیین می شود.

درجه حرارت قالب برای آلیاژهای آلومینیوم

دمای قالب ریخته گری آلیاژهای آلومینیوم معمولا بالاتر از دمای قالب برای آلیاژهای روی است و محدودۀ آن بین 220 تا 315 درجه سانتیگراد با متوسط حدود c˚260 قرار دارد.به علت آنکه آلیاژهای آلومینیوم در درجه حرارتهای بالا ذوب می شوند وامکان اکسیده شدن آنها زیاد است،ریخته گری این آلیاژها به طور قابل توجهی مشکلتر از ریخته گری آلیاژهای روی است ولذا دست یابی به یک پرداخت سطح خوب مشکل است. در اثر افزایش درجه حرارت قالب و برخورد مذاب آلیاژآلومینیوم با  سطح حفرۀ قالب احتمال خوردگی زیاد می شود. همچنین ماهیچه هایی که در نقاطی قرار دارند که خنک سازی آنها مشکل است نیز در معرض این خوردگی قرار می گیرند. در این موارد نیتروژن دهی ماهیچه ها به جلوگیری از خوردگی آنها در اثر برخورد مذاب کمک می کند.

درجه حرارت قالب برای آلیاژهای منیزیم

درجه حرارت بهینه برای آلیاژمنیزیم بین 245 تا 275 درجه سانتیگراد است.درعمل بسته به شکل قالب واندازه قطعه ریخته گری، درجه حرارت بین 230 تا 290 درجه سانتیگراد تغییر می کند.

درجه حرارت قالب برای آلیاژهای مس

درجه حرارت قالب برای آلیاژهای مس بین 350 تا 705 درجه سانتیگراد تغییرمی کند وبه اندازه قالب وقطعه ریخته گری بستگی دارد.برای ازدیاد عمر قالب معمولأ حد پایین را رعایت می کنند، اما برای ریختن قطعات دقیق ممکن است، عمر قالب را فدای ازدیاد درجه حرارت کنند. محدوده نسبتأ وسیع درجه حرارت به دلیل فوق است. قالبهایی که برای ریخته گری آلیاژهای مس به کار می روند، در مقابل ترکهای سطحی گرما خستگی حساس هستند ومعمولأ پس از شروع به کار قالب جدید،سطح حفرۀ آن آثار این ترکها را نشان می دهد وبعد از چند هزار تزریق بر روی کل سطح حفره قالب آثار خستگی حرارتی ظاهر می شود. این آثار برروی قطعات ریخته گری نیز ظاهر می شوند وباید قبل از آبکاری  آنها را توسط سنگ زنی  ونمد کاری ازروی سطح قطعه زدود. برای جلوگیری از ایجاد ترکهای سطحی گرما خستگی، باید قالب را تا حد ممکن خنک کرد. بعضی اوقات گرم کردن قالب مقاومت آن را در برابرافزایش می دهد. در چنین موارد می توان از گرم کن های مادون قرمز برای پیش گرم کردن استفاده کرد.

روانسازی قالب

روانسازی حفره قالب باعث جلوگیری از چسبیدن قطعه به قالب ودر نتیجه پرداخت بهتر سطح آن میشود. روانسازی یا روغن کاری قالب به فلز مذاب اجازه می دهد که آسانتر به درون حفره قالب جریان یابد. انتخاب روغن به دمای فلز، دمای قالب و نوع آلیاژی که ریخته می شود بستگی دارد.

هیچ روغنی نمی تواند برای همه نوع آلیاژمناسب باشد. بعضی از انواع روغنها پس از تماس با فلز مذاب تجزیه شده وبه یک نوع پودر کربندار تبدیل می شوند که پس از خروج قطعه از قالب بر روی سطح آن باقی می ماند. هر گونه پسمانده کربندار را می توان توسط جت هوا از روی قالب زدود.

اگر نقطه اشتعال روغن دقیق انتخاب شده باشد، مقداری از آن روی  سطح قالب باقی می ماند به طوری که تا روغنکاری بعدی 5 تا 6 مرتبه تزریق می توان آن انجام داد. اگر دمای کربنیزه شدن  روغن بسیار بالا باشد، روغن جذب سطح قطعه شده وبه صورت لکه های روغنی بر روی آن نمودار می شود. از طرف دیگر اگر دمای کربونیزه شدن روغن پایین باشد کل روغن در مرتبع اول تزریق  میسوزد. به طور کلی روغن انتخاب شده باید به طور آهسته کربنیزه شود تا کمترین میزان گاز تولید گردد، به عبارت دیگر روغن انتخاب شده نباید بسوزد.

پرداخت سطح قطعات تولید شده وروشهای پیشگیری از عیوب قطعات

برای آنکه قطعه دارای ظاهری خوب باشد باید همگن وعاری از هرگونه عیبی باشدکه از عدم کنترل جریان مذاب ناشی می شود.

1. خطوط جریان :خطوط جریان به سبب مناسب نبودن سیستم راهگاهی، فشار تزریق نامناسب،روغنکاری نامناسب گلویی تزریق و همچنین فشار روبه روی مذاب در حفرۀ قالب،به وجود می آید.برای جلوگیری از ایجاد ای خطوط باید مقدار روغنکاری کنترل شود.اندازه گلویی تزریق بزرگ شود وبرتعداد هواکشهای سرباره گیرها افزوده شود.

2.تخلخل سطحی :تخلخل در سطح قطعه براثرایجاد تلاطم درفلز مذاب در هنگام ذوب وریزش وتزریق آن به وجود می آید.این عیب با رعایت نکات زیر برطرف می شود:1.کاهش در تلاطم فلز مذاب در هنگام ریزش آن در سیلندر محفظه سرد 2.کاهش سرعت پیستون 3.کاهش در سرعت وتغییر جهت دادن مذاب در سیستم راهگاهی وحفره قالب  4.استفاده از سرباره گیرها وهواکشهای بزرگتر 5.افزایش مساحت گلویی تزریق برای کاهش فوران مذاب از گلویی تزریق به داخل حفره.

3.درز سطحی:وقتی در قطعه درزهای سطحی ایجاد می شودکه دو جریان مجزا از فلز مذاب بدون اینکه به هم جوش خورده ودر هم ادغام شوند،منجمد گردند.این عیب با استفاده از روشهای زیربرطرف می شود:افزایش دمای قالب ومذاب، روانسازی مذاب جهت خارج کردن اکسیدهایی که باعث کاهش سرعت جریان مذاب می شوند،افزایش فشار تزریق وافزایش تعدادوابعاد هواکشها.

4.زبری سطحی قطعه:زبری سطحی قطعه در اثرچسبیدن قطعه به قالب به وجود می آید.این عیب از طریق کاهش دمای فلز مذاب وقالب، اصلاح مدل حفرۀ قالب جهت جلو گیری از بر خورد نا مطلوب مذاب با سطح قالب، افزایش روغنکاری حفره ودر بعضی موارد توسط تنظیم صحیح درصد عناصر آلیاژاصلاح می شود.همچنین اگر احتمال بدهیم قطعه به دیوارۀ قالب یا سطح ماهیچه ها چسبیده ودر حین پران شدن خراشیده می شود باید بر میزان شیب دیواره ها افزود.

5.پرزها:پرز وقتی در سطح قطعه ایجاد می شود که دمای ذوب بعضی از اجزای آلیاژ پاینتراز اجزای دیگر باشد، در نتیجه در مرحله پران قطعه این اجزا که هنوز به طور کامل منجمد نشده اند پوسته قطعه را شکافته وبیرون می زنند. در این صورت اگر نتوان نوع آلیارژ را تغییر داد، باید از ضخامت مقاطع ضخیم قطعه کاست ویا مذاب را گاززدایی کردو همچنین به مذاب، فرصت برای خنک شدن داد.

5.توّرق قطعه:این عیب در سطح قطعه ایجاد می شود وعلت آن این است که قسمت جلو یا پیشتاز جریان مذاب به علت نازکی دچار انجماد زودرس شده وسپس توسط بقیه مذاب غوطه ور می شود، بدون اینکه دوباره ذوب شود. بنابراین این مسئله بصورت یک عیب باقی می ماند. برای از بین بردن این عیب باید قبل از هر تزریق از تمیز بودن قالب اطمینان حاصل کرد. همچنین اندازه گلویی تزریق را فشار داد تا اثرات پیشتاز جریان به حداقل ممکن برسد.در بعضی موارد،افزایش دمای قالب هم    می تواند این عیب را رفع کرد.

6.زنگ زدن مذاب:زنگ زدگی می تواندبراثر وجود نمک های کلسیم یا آهن در قسمت آب موجود در مخلوط روغنکاری قالب به وجود آید. همچنین در ریخته گریهایی که درجه حرارت کار بسیار بالااست، ممکن است سطح قطعه دچار رنگ شدگی گرمایی شود. در قطعاتی که از جنس آلیاژ     آلومینیوم –سیلیسیم هستند، توسط انتشار و پراکندگی ذرات سیلیسیم، نوارهای خاکستری رنگ در جلو گلویی تزریق تشکیل می شود که ناشی از سرعت سرد شدن قالب است.این اشکال با رعایت نکات زیر رفع می گردد:1.مکان گلویی تزریق عوض شود ویا اندازه آن بزرگتر گردد 2.جهت تزریق فلز مذاب در حفرۀ قالب تغییر کند 3.نگهداری دمای قالب به صورت یکنواخت تر ودر حدی بالاتر باشد.

منابع:

١.طراحی وساخت قالبهای دایکاست

مولف:(   (Brunhuberمترجم: مهندس فرامرزی

٢.ریخته گری تحت فشار(دایکاست)

ترجمه وتدوین:دکتر محمود فرزین، مهندس محمدرضا اشرف

3.شرکت دایکاست آلومینا

مهندس هاشم صالحی

مهندس امید ضیایی

فهرست مطالب

مقدمه :2

آشنایی با ماشینهای دایکاست:3

ماشینهای دایکاست با سیستم تزریق محفظه گرم. 3

ماشینهای دایکاست با سیستم تزریق محفظه سرد عمودی.. 5

ماشینهای دایکاست با سیستم خلأ یا مکش.... 7

قالبهای دایکاست... 8

پینهای پران.. 8

ماهیچه ها یا نرگی قالب... 9

راهای خروج هوای داخل حفره10

سرباره گیرها10

انواع مختلف قالب... 11

قابلهای تک حفره ای.. 11

قالبهای چند حفره ای.. 12

قالبهای ترکیبی.. 13

قالب با یک کفشک وحفرههای قابل تعویض.... 14

طراحی قالب:16

انقباض مواد. 17

شیب دیواره ها17

شکل و محل خط جدایش قالب... 17

کشوییها17

ماهیچه گذاری.. 18

سیستم راهگاهی.. 19

راهگاهها19

شیارهای هواکش.... 20

خنک سازی قالب... 20

تأثیر نوع فلز ریخته گری در طرح قالب... 21

پرداخت سطح حفرۀ قالب... 22

فرسایش قالب... 23

درجه حرارت قالب... 23

درجه حرارت قالب برای آلیاژهای روی.. 24

درجه حرارت قالب برای آلیاژهای آلومینیوم. 24

درجه حرارت قالب برای آلیاژهای منیزیم. 24

درجه حرارت قالب برای آلیاژهای مس.... 24

روانسازی قالب... 25

پرداخت سطح قطعات تولید شده وروشهای پیشگیری از عیوب قطعات.. 25

منابع:27

تحقیق درباره فن‌آوری اطلاعات

تعریف فناوری اطلاعات 

شاید یکی از مشکلات در این جا تعریف فن آوری اطلاعات باشد. هر کس با نگرش متفاوت تعریف متفاوتی از فن‌آوری اطلاعات ارائه می کند. بهترین روش برای تعریف چنین موضوع گسترده‌ای ارائه مفاهیم و ایده‌های مرتبط با آن است. توضیح مطالب و بسترهایی که به فن‌آوری اطلاعات مربوط می شود نیز می‌توان به شناخت فن آوری اطلاعات کمک بکند. نتیجه این به گونه‌ای باید درباره فن‌آوری اطلاعات سخن گفت که به شناخت آن کمک می‌کند.

تعریف فن آوری  اطلاعات به دلیل ماهیت تغییر پذیری آن بایستی همراه با یک نگرش دینامیک باشد تا استاتیک فن آوری اطلاعات بیشتر یک استراتژی ، اندیشه، فکر و ابزار در حوزه انسانها همراه با نوآوری است. تعریف فن آوری اطلاعات را می‌توان به یکی از این جنبه‌های مهم مرتبط است.

فن آوری اطلاعات فرصتها و امکاناتی از طریق فن‌آوری اطلاعات ایجاد شده آن را به یک استراتژی شبیه کرده است تا یک فرمول و نسخه عملی، استراتژی جدید برای دسترسی متفاوت به آنچه آرمان یک سازمان تعریف می‌کند. بدون فن آوری اطلاعات نیز می‌توان به آرمانهای ترسیم شده در یک سازمان رسید. اما آنچه با فن‌آوری اطلاعات انجام می‌گیرد بسیار متفاوت از چیزی است که در ذهن جای می‌گیرد. فن‌آوری اطلاعات یک شناخت هیجان‌انگیز از محیط اطراف را در ذهنها ایجاد نموده و هر کس را در هر سطح و ایده به سوی خود جلب می‌کند. افراد بشر به فن آوری اطلاعات برای رشد خود و فراگیری علم و دسترسی  به ابزار راحت‌‌تر و در دسترس‌‌تر در ارتباط فکر می‌کنند. سازمانها به این پدیده‌ برای دسترسی  به بازار، بزرگتر، ارائه خدمات بیشتر و بهتر، جمع‌آوری و نگاه دقیقتر و زنده به نظریه‌ها و سلیقه‌ها انجام راحت‌تر کارها،  ارزان‌تر کردن هزینه خدمات و عملیات ، کنترل دقیقتر و دسترسی به سریعتر به منابع داخل و بیرون سازمان و ارتباطات سریعتر و ارزان‌تر نگاه می‌کنند. حال آنچه در تعریف فن آوری اطلاعات به چشم می‌خورد که در سایر فن‌آوری‌ها تا این حد سازمان و خدمات ارتباطات است. شناخت هر چه دقیقتر و کاملتر از فن‌آور  اطلاعات برای مدیران و کارشناسان سازمانها، آنان را در تنظیم و طراحی یک استراتژی عملی‌تر با نگرش فن‌آوری اطلاعات کمک شایانی می کند.

فن‌آوری اطلاعات یک سری مفاهیم و فکر است

صرف نظر از بعد استراتژیک در فن‌آوری اطلاعات و ابزار و اسباب کار از سوی دیگر فن‌آوری اطلاعات شبیه یک فکر و اندیشه برای انجام بهینه و موثرتر کارهاست. از آنجا که فن‌آوری اطلاعات تنها در قالب بسته نرم افزاری یا سخت‌افزاری و یا ترکیب آنها قابل تعریف و کاربری نیست، لزوم ایجاد فکر و اندیشه قوی و جامع برای ترکیب ابزارهای برای اجراهای اهداف و عملیات و ارتباطات نیز یکی دیگر از ابعاد گسترده و شگفت‌انگیز فن‌آوری اطلاعات است و با این تعبیر ابزار و اسباب  نرم‌افزاری و سخت‌افزاری در فن‌آوری اطلاعات بیشتر شبیه  مواد خامی می‌مانند  که مطابق نیاز با هم ترکیب شده و کار خاصی را انجام می‌دهند.

 در سازمانها بایستی یک استراتژی برای استفاده  از فن‌آوری  اطلاعات وجود داشته باشد و پس از آن فکر و اندیشه جهت ترکیب و به کار گیری ابزار فن‌آوری اطلاعات به کار گرفته شود. در انتها  به مرحله اجرایی و استفاده  از فن‌آوری اطلاعات رسید. با این توضیحات ابزار مشابه در سازمانهای حتی مشابه می تواند کاربرد متفاوتی داشته باشد.

فن‌آوری اطلاعات یک سری ابزار است.

به هر آن چه  موجب جمع‌آوری، گردش، پردازش و انتقال اطلاعات و پیامها بدون محدودیتهای مکانی و زمانی باشد فن‌آوری اطلاعات گفته می‌شود. برخی این تعریف از فن‌آوری اطلاعات را صنعت فن‌آوری اطلاعات و پیامها بدون محدویت‌های مکانی و زمانی باشد فن‌آوری اطلاعات گفته می‌شود. برهی این تعریف فن‌آوری اطلاعات را صنعت فن‌آوری اطلاعات می‌گویند. رایانه‌ها، شبکه‌های رایانه‌ای، نرم‌افزارهای کاربردی و تخصصی  یا عمومی ، تجهیزات مخابراتی و ارتباطات، تجهیزات چند رسانه و فراگیر، ارتباطات بدون سیم و امثال اینها همه در حوزه صنعت فن‌آوری اطلاعات جای می‌گیرند. با این تعابیر می‌توان حدس زد که تقریبا تمامی افراد به نوعی از فن‌آوری اطلاعات استفاده  می کنند. سازمانها نیز استفاده  از فن‌آوری اطلاعات را سالها تجربه کرده‌اند، اما از آنچه تاکنون در سازمانها مطرح بوده طبق تعاریف جدید از فن‌آوری اطلاعات، نمی توانست کاربرد موثر و شایست این پدیده عظیم بشری را پاسخگو باشد. شاید موفق ترین سازمانها  در استفاده  از سخت‌افزار و نرم‌افزارهای رایانه‌ای و ارتباطات، بدون ترسیم استراتژی و اندیشه استفاده  از فن‌آوری اطلاعات، کمترین بهره را از آن برده‌اند.

طبیعی است که ترکیب استراتژی، فکر و اندیشه، تجهیزات و ابزار، همگی می‌توانند بر اساس یک طرح اجرایی کامل و گویا، مزایا  و فرصتهای جدید و قابل توجهی را برای سازمانها ایجاد کنند.

فن‌آوری اطلاعات نوآوری است

 چنانچه حلقه های مفاهیم و گامهای فن‌آوری اطلاعات را منهای نوآوری به کار گیرند، به طور یقین  پس از مدتی کوتاه با شکست رو به رو شده و از صحنه مقایسه  یا رقابت خارج می شوند. برای زنده و پویا نگه داشتن کاربرد فن‌آوری اطلاعات، نواوری، شاه کلید توسعه و تحول آن محسوب می شود در نتیجه موجب رشد سازمانها و بشر می‌گردد.

نوآوری نقش بسزایی در رشد و شکوفایی فن‌آوری اطلاعات تا این تاریخ داشته است. قطعا این نقش در آینده هم باقی خواهند ماند. نوآوری موجب ابداع کارها و انتظارات جدید فن‌آوری اطلاعات  می‌گردد. نوآوری بیشتر در حوزه‌ کارگزاران که طراحی ، پیاده‌سازی، مسئولیت فکر و اندیشه در فن‌آوری اطلاعات را به عهده دارند، کاربرد داشته و مورد توجه قرار می‌گیرد، گرچه کاربران هم با نوآوری و اندیشه‌های نو می‌توانند در این حرکت عظیم و پویا به سوی رشد و پیشرفت موثر واقع شوند.

فن‌آوری اطلاعات همراه با انسان است.

انسانها دارای دو نقش طراحی و پروژه‌های فن‌آوری اطلاعات و جذب و به  کارگیری روشها و ابزار جدید برای انجام کارها  دارند. مهارت، دانش و تجربه هر کدام در جای خود تاثیر تعیین کننده در موفقیت استفاده  از فن‌آوری اطلاعات دارد. نقش کاربران بیش از کارگزاران است و تاثیر بیشتری در موفقیت یا عدم موفقیت دارند. این حوزه تحت عنوان مدیریت منابع  انسانی و تغییر، یا آموزش یا مدیریت تغییر و امثال اینها در موفقیت کاربردهای فن‌آوری اطلاعات مورد نظر صاحبان فن نقش داشته و به عنوان یکی از مهمترین جنبه‌ها در پیاده سازی فن‌آوری‌های اطلاعات مطرح و راه‌حلهایی برای آن پیشنهاد می‌شود.

دکتر داود زارعیان

ICT چیست؟

برای مطالعه آسان‌تر می‌توان مقوله (2) ICT را به دو عبارت فن‌آوری اطلاعات (3) (IT) و فن‌آوری ارتباطات( ICT) تفکیک و بررسی کرد.

فن‌آوری اطلاعات : دانش و فن‌آوری مطالعه و استفاده از دستگاه‌ها و نرم‌افزارهای رایانه‌ای، دستیابی، بازیافت، ذخیره سازی، سازمان‌دهی و پردازش اطلاعات است که صنعت رایانه و تجهیزات جنبی آن مثل اسکنر و چاپگر و نیز دستگاه‌های دیجیتال مخابراتی، شبکه‌های رایانه‌ای مخابراتی ، پایگاه‌های اطلاعاتی و برنامه‌های چند رسانه‌ای (4) را در بر می‌گیرد.

در واقع، فن‌آوری اطلاعات مجموعه‌ای است از دانش‌های فیزیک، الکترونیک، برق، ریاضی، آمار و صنایع.

فن‌آوری ارتباطات: مجموعه دانش و فن‌آوری‌های مربوط به دستگا‌ه‌های مخابراتی (اعم از مراکز تلفن سوئیچینگ، شبکه‌ها و محیطهای انتقال و مودم) انواع دستگاه‌های مسیر‌یابی و انمتقال صدا، تصویر و داده است.

از آن جا که وجود ICT به دلیل تأثیر‌های سرنوشت ساز آن در تمامی شئون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بین‌المللی، لازمه توسعه ملی کشورها و از ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر زمان است، افزون بر کشورها، بسیاری از نهادهای بین‌المللی نیز در جهت توسعه و تعمیم آن‌ها ICT به طور جدی اهتمام می‌ورزند و چنین توجهی جزو برنا‌مه‌های مدون شده است.

اهداف راهبردی نهادها در زمینه تحقق برای انجام تجارت الکترونیک و پیوستن سریعتر

1-    توسعه شبکه های اطلاعاتی از طریق نوآوری در خدمات کاربردها و فن آوری

2-    توسعه منابع انسانی و همکاری با متخصصان IT بخش های اقتصادی و اجتماعی

3-    افزایش بهره بردای از ICT توسط بخش های دولتی خصوصی وعمومی در جهت دسترسی شهروندان به این خدمات

4-    انجام اصلاحات ساختاری در محورهای عمرانی اقتصادی و اجتماعی

5-    مدیریت اقتصاد کلان ( با توجه به فن آوری های جدید اطلاعاتی)

الف) توسعه استانداردهای کلیدی

معمولا در سطح جهانی نهادها برای تجهیزات مخابراتی استانداردهایی را تعیین می کنند و کارشناسان مخابراتی کشورها با توجه به شرایط کشور و ملحوظ داشتن استانداردهای جهانی شناخته شده برای هر دستگاه مخابراتی استانداردی را طراحی و عرضه می دارند و کارخانه های و واحدهای تولیدی ملزم به رعایت استانداردهای تعیین شده از سوی نهاد مصرف کننده اند. در ایران موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی مسئولیت تعیین استانداردهای ملی مخابرات را بر عهده مرکز تحقیقات مخابرات ایران گذشته است. هر دو سال یک بار صلاحیت مرکز یاد شده بررسی و این ماموریت تمدید می شود. اجرای طرح استانداردهای ملی مخابرات که از طرح های ملی مرکز تحقیقات مخابرات ایران است از سال 1374 آغاز شده و رسالت آن حمایت از جامعه مخابراتی کشور از طریق تدوین استانداردهای مخابراتی مورد نیاز و آموزش و پژوهش در زمینه مذکور است تا راه صدور محصولات و خدمات مهندسی مخابرات کشور به بازارهای منطقه ای و بین المللی باز شود. بر اساس این طرح تدوین استانداردها در چهار مرحله و در قالب چهار کمیسیون صورت می گیرد. کمیسیون اولیه کمیسیون فنی کمیسیون نهایی و کمیسیون ملی.

نمایندگان و کارشناسان سازمان های ذیربط در جلسات تدوین استانداردها شرکت می کنند این سازمان ها عبارتند از : مصرف کننده ها ( واحدهای مختلف طراحی، نگهداری و بهره برداری شرکت مخابرات ایران و سایر مصرف کنندگان) موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تولید کنندگان تجهیزات مخابراتی دانشگاه ها مراکز تحقیقاتی ذیربط ( به ویژه مرکز تحقیقات مخابرات ایران) سازمان برنامه و بودجه وزرات صنایع و وزارت دفاع بعضی استانداردهایی که تا پایان آذر ماه سال 1378 تدوین و به تصویب کمیته ملی استاندارد برق و الکترونیک رسیده است عبارتند از:

-     آرایش فرکانس کانال های رادیویی برای سیستم های رله رادیویی با ظرفیت کم و متوسط آنالوگ و دیجیتال در بانک 3 گیگا هرتز.

-             مشخصات فنی پایانه های VSAT

-             سرعت بیت ها در سلسه مراتب دیجیتال

-             مشخصات فیزیکی و الکتریکی واسطه های دیجیتال سلسله مراتبی

-             مدولاسیون کد بندی پالاس PCM فرکانس های صوتی

-             مشخصات اصلی تجهیزات مالتی پلکس PCM مرتبه اول برای فرکانس های صورتی

-     الگوهای تشعشعی مرجع برای آنت های رله رادیویی دید مستقیم به منظور استفاده  در مطالعات مربوط به هماهنگی و برآورد تداخل در محدوده فرکانسی از یک تا چهل گیگاهرتز.

-             معماری ها و ویژگی های کارکردی سیستم های رله رادیویی برای شبکه های SDH

-             نیازهای اساسی و معیارهای کارآیی برای سیستم های متحرک نوع سلولی مورد استفاده  به صورت سیستم های ثابت

-     الگوهای تشعشع مرجع ایستگاه زمینی ماهواره ای برای استفاده  در هماهنگی و برآورد تداخل رادیویی در محدوده فرکانسی دو الی سی گیگاهرتز.

-             مدیریت سلسه مراتب دیجیتال همزمان SDH

-             مجموعه های پروتکل مربوط به واسطه Q برای مدیریت سیستم های انتقال

-             کابل های نوری

-             سیستم علامت گذاری شماره یک مشترک دیجیتال لایه پیوند داده واسط کاربر – شبکه جنبه های کلی از سری: سیستم علامت گذاری شماره یک مشترک دیجیتال.

-     واسطه کاربر – شبکه ISDN مشخصات لایه پیوند داده از سری: سیستم علامت گذاری شماره یک مشترک دیجیتال (DSSI).

-             مخابرات داده از طریق شبکه تلفنی سطوح توان برای انتقال داده روی خطوط تلفنی

-     مخابرات داده از طریق شبکه تلفنی مودم دو جهتی با نرخ علامت گذاری داده تا 144000 بیت بر پانیه برای استفاده  بر روی شبکه تلفنی سوئیچ عمومی مدارهای تلفنی استیجاری دو سیمه نقطه به نقطه

-             خدمات مخابرات سیار دریایی از طریق ماهرواه

ب) توسعه کاربردها و خدمات تجارت و دیگر خدمات الکترونیکی

با رشد و تکامل فن آوری روز افزون مخاربرات در بخش ها و ابعاد مختلف منافع ناشی از کاربرد خدمات الکترونیکی ارزش افزوده به طور روز افزون از نظر کمی و کیفی رو به ارتقا است. دیدگاه مخابرات در مجموع بیش از هر نهاد دیگری بر گسترش کمی و کیفی و کاربرد خدمات الکترونی در کشورهاست.

گفتنی است که در سومین کنفرانس توسعه مخابرات برای یک دوره مطالعاتی چهار ساله (از 2003 تا 2007) طرح ( راهبردی) استراتژیک، در راستای توسعه مخابرات مبتنی بر حقوق تمامی مردم در زمینه ارتباطات، دسترسی به زیر ساخت و خدمات ICT و در برگیرنده نکاتی بود که در قالب قطعنامه ها ذکر شد.

طرح عملیاتی کنفرانس استانبول شامل پنج برنامه بود که می بایست از سوی اتحادیه بین المللی مخابرات و دفتر توسعه مخابرات اجرا شود:

-             برنامه اول: اصلاح مقررات در جهت توسعه ICT ملی و دسترسی عام به آن

-     برنامه دوم: برنامه توسعه شبکه مخابرات و فن آوری های آن در کشورهای در حال توسعه شامل فن آوری تلفن همراه، طیف فرکانس، پروتکل اینترنت و چند رسانه ای

-             برنامه سوم: راهبرد و خدمات الکترونی و کاربردهای آن

-             برنامه چهارم: مسائل اقتصادی و دارایی کشورهای در حال توسعه

-             برنامه پنجم: ظرفیت سازی نیروی انسانی

پ- توسعه مهارتهای ICT

در زمینه توسعه مهارت های ICT چنین فعالیتهایی درحد توان انجام شود:

1-             تشکیل سمینارها و سمپوزیم های تخصصی در زمینه مسائل حقوقی و قانونی تجارت الکترونی

2-             سرپرستی پروژه های مربوط به کاربرد ارتباطات و فن آوری ارتباطات در کشورهای جهان سوم

3-             برگزاری کنفرانس های جهانی و منطقه ای در مورد توسعه مخابرات به ویژه خدمات ارزش افزوده

4-             برگزاری نشست های تخصصی در جهت تدوین استاندارد های تجارت الکترونی

5-             آموزش ادارات دولتی و موسسه های بخش خصوصی در زمینه مسائل مرتبط با ICT

6-             برگزاری کارگاه های آموزش تجارت الکترونی برای افراد حرفه ای

ت-توسعه اینترنت و کاربردهای آن

با توجه به گسترش اینترنت و بزرگ راه‌های اطلاعاتی در سال اخیر، توصیه‌های ITU تقریبا برای تمامی لایه های اینترنت به کار می رود. برای مثال صنعت مخابرات به وضوح زیر ساخت عمده و اساسی اینترنت و سایر شبکه های مبتنی بر پروتکل اینترنت را فراهم می کند. قسمت عمده این ساختار بر پایه توصیه نامه های ITU تنظیم شده است.

لذا بدون وجود این توصیه نامه های به خصوص سری مربوط به مودم ها و فن آوری های DSL نمی توانست امکان داشته باشد به عنوان مثال پس از توصیه نامه های دیگر توافق شد. از مواردی که در این توصیه نامه ها آمده است توانایی نگهداری مودم به صورت On-hold می باشد ( وقتی که شبکه نشان می دهد که یک ارتباط ورودی منتظر است) امکاناتی از این نوع مودم ها فواید شاخصی را به همراه بهبود دسترسی به خدمات فعال برای کاربران فراهم می کنند و به آن ها امکان بهره برداری از تسهیلات پاسخ گویی صوتی همراه با internetbrowsing را می دهد.

با توجه به گفته های پیر آندرپروست سرپرست گروه مطالعاتی ITU-T16 که مسئول چند رسانه ای است خصوصیات جدید و مهم V.92 استفاده  کاربران اینترنتی را از خدمات جدید اینترنت از طریق کاهش زمان برقراری ارتباط و فراهم نمود دسترسی مناسب بهبود خواهد بخشید.

طبق نظر جان ماگیل، سرپرست گروه کاری ITU-T16/1 در ارتباط با ویژگی های مودم در حالی که این روزها پیش ترین توجه به فن آوری های DSL است ولی مودم طیف صوتی برای سال های متمامدی فن آوری دسترسی عمده در سطح جهانی باقی خواهد ماند و توصیه نامه های مهم و جدید کاربران جهت استفاده  بهتر از این فن آوری کمک خواهند نمود. واضح است که ردش اینترنت و سایر شبکه های ارتباطی اطلاعاتی به جای این که خطری برای ITU باشند فرصت های جدید ارائه می کنند تا ITU در زمینه های اصلی مربوط به خود برتری یابد، نتیجه نهایی آن گسترش سریع فعالیت استاندارد سازی ITU در ارتباط با IP است.

 2) سازمان جهانی تجارت (9) (WTO)

تعهدات این سازمان در ارتباط با تجارت الکترونیکی، زیر به عنوان GATs  و در راستای آزادی کامل تجارت و خدمات مخابراتی ارزش افزوده است که دسترسی اصلی تجارت الکترونیکی را محقق می‌سازد، از دیگر فعالیت‌های مهم این سازمان می‌توان به اقدامات زیر اشاره کرد:

-             حفاظت از داده‌های شخصی و خصوصی

-             موضوعات مالی، پرداخت الکترونیکی و انتقال کالا

-             ایجاد تسهیلات تجاری و دسترسی به بازار

-             حمایت از مالکیت معنوی

-             توسعه مهارت‌ها

سازمان جهانی تجارت  در راستای ایجاد قوانین پایه‌ای برای بازار دیجیتال، به منظور تسهیل امور تجاری و دسترسی به بازار در چارچوب  فعالیت‌های جاری و در جهت توسعه زیر ساختارهای اطلاعات برای تجارت الکترونیکی جهانی اشاره شد که اعضای WTO خواستار منع مالیات‌بندی بر حمل و نقل کالاهای الکترونیکی هستد.

WTO از سپتامبر 1998 اجرای یک برنامه کاری مسائل تجاری در زمینه تجارت الکترونیکی را آغاز کرد. این برنامه مسائلی چند را در بر می‌گرفت.

-             تجارت خدمات و کالاها حفاظت از حقوق مالکیت معنوی

-             مذاکراتی پیرامون فاز دم ITA  در ژوئیه 1997

-             مذاکراتی پیرامون آزادسازی ادارات شامل خدمات

برنامه دیگر کاری WTO برای آزمایش و تهیه  گزارش از مسائل مالکیت معنوی در ارتباط با تجارت الکترونیکی شامل مسائل چندی است که عبارتند از:

-             حفاظت و اجرای کپی و قوانین مربوط به آن

-             حفاظت و اجرای علایم تجاری

-             فن‌آوری های جدید و دستیابی به آنها

فعالیتهای WTO برای به حداکثر رساندن منافع، به شرح زیر است:

اجرای مطالعات خاص تجارت الکترونیکی و نقش WTO که اهمیت اقتصادی تجارت الکترونیکی را مورد توجه قرار می‌دهد و روش‌هایی را در مورد موافقت نامه‌های WTO روی تجارت الکترونیکی طرح‌ریزی می‌کند.

گفتنی است که کارهای تحلیلی مطالعاتی در WTO باید روی داده‌های تجاری و قابلیت تعویض دولتی در کشورهای در حال توسعه فراهم می‌کند.

از اهداف دیگر WTO اجرای برنامه‌ کاری در جهت ارائه روش‌های افزایش همکاری کشورهای در حال توسعه و SME های آن از طریق توسعه دستیابی آنها به فن‌آوری و زیر ساختار اطلاعاتی است و نهایتا مشارکت جهانی را گسترش می‌دهد.

باتشکیل  کنفرانس بزرگ گروه A، در کشورهای صنعتی جهان  8 کشور و برگزاری نخستین جلسه غیر رسمی پیرامون مسائل اقتصادی در سال 1975 و سپس افزودن مسائل سیاسی، برجسته‌ترین فعالیت گروه A در زمینه ICT در اجلاس سال 2000 در اکیناوای ژاپن صورت گرفت و WTO از جمله سازمانهایی است با این گروه ارتباط دارند که مجموعا تدوین کنندگان سیاست‌های کلان را تشکیل می‌دهند و در نهایت این که سازمان تجارت جهانی یکی از اجزای اصلی اقتصاد جهان را بخش مخابراتی می داند و تجارت در مخابرات را به دو بخش بین‌المللی تقسیم کرده است:

1-    فروش تجهیزات و وسایل مخابراتی و

2-    فروش خدمات مخابراتی

بانم جهانی (11)

بانک از ائتلاف سه موسسه بین‌المللی در اول ژوئیه  1944 میلادی با عضویت 44 کشور تشکیل شد. در حال حاضر، تعداد اعضای این بانک به 183 کشور رسیده است. بانک جهانی به طور سنتی سرمایه ساخت تاسیساتی نظیر جاده راه‌آهن، بندر و نیروگاه را فراهم می‌آورد و در سال‌های اخیر بخش‌ ارتباطات دور و به ویژه کاربرد ICT در توسعه کشورها  را بخشی از برنامه‌های خود ساخته است. ارائه مشاوره سیاسی به منظور تنظیم  قوانین مالیاتی مناسب برای تجارت الکترونیکی، تامین هزینه آموزش همگانی در زمینه استفاده  از اینترنت، قانون‌گذاری بر بخش های مخابراتی برای توسعه بازارها کمک به کشورهای در حال توسعه توسعه مهارت‌ها و تشویق شرکای خصوصی به ایجاد و گشایش مراکز خدمات اطلاعاتی و از جمله برنامه‌های بانک جهانی در زمینه کاربرد ICT است.

بانک جهانی با اعتقاد به این اصل که ICT نقش مهمی در توسعه و رشد اطلاعات و فن‌آوری ارتباطات در کشورهای در حال توسعه ایفاد می‌کند، کمک به سرمایه گذاران بخش خصوصی و دولتی سازمان‌ها و نهادهایی که در این بخش فعالند را اصلی ترین وظیفه خود می داند.  رئوس کلی برنامه‌های بانک جهانی در زمینه ICT به شرح زیر است:

1-      ایجاد تسهیلات تجاری و امکان دسترسی به بازار با انتشار بهترین فعالیت‌ها و آموزش‌های مرتبط با آزادسازی بازارها و توسعه زیر ساختارهای شبکه‌ای و اتحاد جهانی.

2-             ایجاد امکان دسترسی به و استفاده  از زیر ساختار اطلاعات ، انجام اقدام‌ها در جهت توسعه بخش‌ها شامل:

الف: تامین هزینه توسعه زیرساختار ارتباطی و اطلاعاتی.

ب:  تامین هزینه اصلاح قوانین.

پ: انتشار اطلاعات و تجربیات، شرکت در جلسات بین‌المللی و همکاری با سازمانهای بین‌المللی نظیر WTO و ITO.

3-      توسعه مهارت‌ها از طریق تامین هزینه‌اموزش همگانی، در زمینه استفاده  از اینترنت و اقدامات قانون‌گذاری بر بخش‌های مخابراتی برای توسعه بازارها و.

4-             کمک به کشورها در طراحی و اجرای قوانین مربوط به آزادسازی بازارهای مخابراتی و بیان فواید زیر ساختارهای اطلاعات در توسعه.

بانک  جهانی علاوه بر مشارکت در زیر ساختارها و اصلاح قوانین با توجه به توسعه ICT در سال‌های اخیر توسعه استفاده  از فن‌آوری‌های نوین ارتباطی، مشخصا در این زمینه نیز اقدامات خاصی به این شرح کرده است:

1-    شناخت تاثیرهای اجتماعی و اقتصادی تجارت الکترونیکی.

2-  بررسی تاثیرهای تجارت الکترونیکی بر شرکت‌های کوچک و متوسط از طریق برگزاری سمینارهای متعدد در خصوص کاربردهای عملی تجارت الکترونیکی دراقتصاد نوین.

3-    تشویق شرکای خصوصی به ایجاد گشایش مراکز خدمات اطلاعات.

4-    حمایت از مالکیت معنوی از طریق برگزاری سمینارای مختلف.

5-  مالیت‌بندی: در این زمینه بانک جهانی با انجام مشاوره سیاسی برای تنظیم قوانین مالیاتی مناسب در موارد مربوط به تجارت الکترونیکی کشورهای در حال توسعه را یاری می‌دهد. و

6-    تامین هزینه‌هی آموزش همگانی در زمینه استفاده  از اینترنت.

5) جامعه مخابراتی آسیا واقیانوس آرام (13)

جامعه مخابراتی آسیا و اقیانوس آرام در سال 1979  میلادی شکل گرفت و در حال حاضر دارای 31 کشور عضو 40 انجمن و 40 عضو وابسته است. این جامعه یکی از برنامه‌های توسعه شبکه‌های مخابراتی منطقه ای اصلی این سازمان هستند که در سالهای اخیر در زمینه ICT هم اهداف زیر را دنبال می کند. 

الف: کاربرد ICT در مناطق روستایی:

ب: توسعه فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات در کشورهای عضو.

پ: توسعه توسعه تجارت الکترونیکی.

در سمیناری  که با عنوان فرصت‌های  دیجیتال برای همه از 29 ژوییه تا اول اوت 2002 ( 7-10 مرداد 1381 در تایلند با حضور 96 تن از نمایندگان کشورهای عضو Apt و نمایندگان سازمان‌های جهانی برگزار شد. آخرین تصمیم های این جامعه در زمینه ICT به شرح زیر به کشورهای عضو اعلام شد:

-             توسعه دسترسی به همگان به ICT.

-             کاربردهای ICT  در روستاها .

-             کاربردهای ICT در تولید درآمد.

-             لزوم توجه جدی دولت‌ها به توسعهICT و تلاش و عزم و اراده جدی برای کاهش شکاف دیجیتال درراستای فقر زدایی.

-             لزوم توسعه کاربردهای ICT در فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی.

-             توسعه پزشکی و آموزش از راه دور در جوامع  توسعه منابع  انسانی برای بهره‌گیری از ICT.

-             تهیه اطلاعات بومی و محلی در سایت‌های اطلاعاتی.

-             ایجاد پایگاه‌های اطلاعاتی ملی در سایت‌های اطلاعاتی.

-             ایجاد پایگاه‌های اطلاعاتی در مدارس و توسعه آنها.

-             ضرورت همکاری وزارتخانه‌ها برای توسعه ICT در جوامع دور افتاده و روستاها.

که با عضویت در این جامعه با استفاده  از ICT می‌توان تسهیلات پیوستن به WTO را ایجاد کرد.

6) سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو)

اهداف اصلی این سازمان ایجاد آرامش و امنیت در جهان به همراه توسعه ارتباطات، فرهنگ، علوم آموزش در سطح بین‌المللی و داوری میان کشورهاست. فعالیت‌های یونسکو در زمینه ICT به شرح زیر است:

الف: فعالیت های اساسی روی آموزش نیروهای جوان در مدارس و دانشگاه‌ها در راستای رشد و توسعه ICT.

استفاده  از ICT در امر آموزش .

ارائه رهیافت‌هایی برای توسعه ICT در مدارس.

ایجاد پایگاه‌هایی به منظور فعالیت‌ در زمینه تجارت الکترونیکی جهانی ، خصوصی سازی، محرمانگی، مقررات و ضوابط روی محتوا و دستیابی جهانی.

بخش اطلاعات و ارتباطات یکی از گروه‌های اصلی پنجگانه یونسکو است. در ارتباط با تجارت الکترونیکی یونسکو فعالیتهایی درزمینه حفاظت از علایق و امنیت مصرف کنندگان و توسعه تجارت الکترونیکی صورت داده است.

7) سازمان ملل متحد

برنامه‌های سازمان ملل متحد در زمینه ICT از طریق شورای اقتصادی، اجتماعی این سازمان اجرا می‌شود. به اعتقاد سازمان ملل متحد نیاز به فن‌آوری اطلاعات از عوامل رسد و توسعه اقتصادی کشورهاست و این در حالی است که اکثریت جهان هنوز در فقر اطلاعات به سر می برند. لذا به دلیل سودمندی اطلاعات شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل سال 2000 میلادی را سال همکاری جهانی در راستای توسعه و نقش It در زمینه دانش و اقتصاد نام‌گذاری کرده است. برخی توصیه نامه های ECOSOC در سطح بین‌المللی چنین است:

-     تحریک مقاصد سیاسی، برای ایجاد عملکردهای هماهنگ به منظور بهره‌برداری از قابلیت دیجیتال در جهت پیشرفت کشورها.

-             عرضه راهبردهای توسعه ملی ICT.

-     افزایش ظرفیت موسسه برای طرح سرمایه‌گذاری ICT و ایجاد شبکه‌ها و روش‌های ارتباطی که سود به دست آمده از ICT را با اشتراک دانش‌ موجود بین کشورها تقسیم می‌کند.

-     به کار انداختن منابع ضروری برای  توسعه ICT و استفاده  از کاربردهای ان از جمله آموزش الکترونیکی، بهداشت ، تجارت و حکومت الکترونیکی.

-             فراهم کردن چارچوب سیاسی و مدیریتی در جهت گسترش بازارهای استفاده  از ICT.

-             توسعه ICT و دستیابی به آن.

-             ترغیب عمومی بر استفاده  از ICT.

8) اتحادیه جهانی  پست

این اتحادیه به عنوان فعالترین سازمان جهانی در زمینه  تدوین مقررات بین‌المللی، فعالیت هایی به شرح زیر در زمینه ICT دارد.

الف: حفاظت از داده‌های شخصی و خصوصی. ایجاد یک چارچوب سیاسی و جهانی برای حمایت از مشتریان از طریق رمزنگاری و خدمات مربوط به گواهینامه.

ب: فن‌آوری و زیر ساختارهای امن. تصدیق و گواهی توسعه چارچوب  برای تطبیق دیجیتالی همانند تصدیق رو در رو که در ادارات پست سراسر جهان انجام می شود و تنظیم  موافقت‌نامه‌ای در این زمینه.

پروتکل: حفاظت از مصرف کننده توسعه یک چارچوب سیاسی حفاظتی از مصرف کننده به عنوان بخشی از زیر ساختار اطلاعات پست جهانی.

دسترسی به زیر ساختار اطلاعات و استفاده  از ان با هدف فراهم کردن خدمات شبکه ای جهانی برای جامعه پستی و فراهم کردن محصولات و خدمات مرتبط با تجارت الکترونیکی در این زمینه‌ها.

1-    خدمات شبکه‌ای وب

2-    خدمات مبادله الکترونیکی داده ها

3-    خدمات ردیابی

4-    خدمات مالی

5-    اینترنت

6-    خدمات راهنمایی و بایگانی.

ث: اداره اینترنت / سیستم نام گذاری دامنه.

-             معرفی TLD های جدید از طریق برگزاری نشست‌های تخصصی.

ج: استانداردها شامل این مواردند:

-             ایجاد چند استاندارد برای پیام‌های مبادله الکترونیکی داده‌ها در صنعت پست و گواهی در جهات بررسی امضای دیجیتال.

-             کوشش‌هایی در جهت استاندارد سازی رمزنگاری داده های، تصدیق و گواهی در جهت بررسی امضای دیجیتال.

چ: شناخت تاثیرهای اجتماعی و اقتصادی تجارت الکترونیکی از طریق انجام مطالعات و ارائه گزارش‌هایی در مورد بازار، به منظور درک آسان‌تر و عمیق‌تر تجارت الکترونیککی در جامعه  پستی.

ح: توسعه مهارت‌ها  با اصلاح  علوم و مهارت‌های جامع پستی در زمینه تجارت الکترونیکی و خدمات مالی و پشتیبانی.

خ: تامین مشارکت جهانی با معرفی فن‌آوریهای جدید جامعه پستی جهت بهبود مبادلات الکترونیکی و خدمات مالی در سطح ملی و بین‌المللی.

طرح اکتفا:

 توسعه کاربرد فن‌آوری های ارتباطات و اطلاعات عنوان طرحی است که از سوی شورای عالی اطلاع‌رسانی و وزارت پست و تلگراف و تلفن تهیه و توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور به هیئت دولت ارائه شده است. چارچوب نظری این طرح با برنامه‌های نهادهای بین المللی درباره کاربرد ICT  منطبق است و امید است با اجرای آن تحولات  اساسی در حوزه اقتصاد و فرهنک کشور به وجود آید. هدف اصلی این طرح، آماده‌سازی هر چه بیشتر کشور برای حضور همه جانبه در عصر اطلاعات به منظور نیل به توسعه فرهنگی اقتصادی و همچنین توسعه زمینه ها و فرصت‌ها در جهت تحرک بخش خصوصی به عنوان محور کلیدی و راهبردی و همچنین  توسعه ICT تعیین و برنامه‌های هفتگانه زیر و پروژه‌های مربوط به عنوان اولویت‌های برنامه عملیاتی فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات کشور اعلام شده است:

1-    طرح دولت الکترونیکی.

2-    طرح گسترش کاربرد فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات در آموزش و پرورش.

3-    طرح گسترش کاربرد فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات در آموزش عالی و آموزش پزشکی.

4-    طرح گسترش کاربرد فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات در توسعه خدمات اجتماعی.

5-    طرح گسترش کاربرد فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات در اقتصاد بازرگانی

6-    طرح گسترش قلمرو فرهنگ، هنر و تقویت خط و زبان فارسی در محیط رایانه‌ای.

7-  طرح توسعه واحدهای کوچک و متوسط فعال در فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات از طریق ایجاد مراکز رشد و پارک‌های فن‌آوری.

بر اساس این طرح، کلیه دستگاه هایی اجرایی باید بکوشند فعالیت‌‌های جدید خود را به بهره‌گیری از ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات ICT سازمان‌دهی کنند. چرا که با توجه به وضع فعلی جهان و تاکید سازمان جهانی تجارت، در ابعاد مختلف به ویژه اقتصاد، جز اجرای این طرح راهی وجود ندارد.

رئیس مرکز جهانی شدن میدان اصلی مسابقه در اقتصاد جهانی را بهره وری اعلام کرد و افزود: باید از بهره مندی هایی که در تعامل  با اقتصاد جهانی حاصل می شود. بدر دستیابی به فن‌آوری های پیشرفته به کار برد. ضمن آن که دلیل مشارکت در سرمایه‌های خارجی تکنولوژی  و دسترسی به بازار آن سرمایه است.

دکتر محمد نهاوندیان رییس مرکز مطالعات جهانی شدن، در حاشیه همایش نقش فن‌آوری اطلاعات  و تجارت الکترونیک در توسعه کشاورزی دامپروری و صنایع غذایی در جمع خبرنگاران بیان کرد:  در سیاست تجارت الکترونیکی مقرر شده بود که دستگاه‌های دولتی تا پایان برنامه سوم توسعه حداقل 50 درصد مبادلات خود را به صورت الکترونیکی انجام دهند که متاسفانه این امر صوت نگرفت.

وی لازمه  گسترش تجارت الکترونیکی را پرداخت الکترونیکی دانست و افزود لازمه تجارت الکترونیکی گسترش استفاده  از کارت‌های پرداخت و اعتباری است که باید از جانب بانک‌ها صادر شود که متاسفانه در این گونه خدمات پرداختی بانک های کشور در مقایسه با بانک‌های سایر کشورها از  کارنامه خوبی برخوردار نیست.

 دکتر نهاوندیان با اشاره به صدور گواهی دیجیتال، اظهار داشت : در سیاست تجارت الکترونیکی صدور گواهی دیجیتال که هنوز عملیاتی نشده و راه‌اندازی واحد پیشگام برای تجارت الکترونیک با حمایت دولت پیش‌بینی شده بود که با وجود تخصص اعتبارات و آغاز پروژه متاسفانه بخش خصوصی و بازار شاهد اثار آن نشد که این امر کند شدن حرکت را به همراه داشته و باید گامهایی در جهت جبران برداشته شود.

وی بیان کرد: باید در زمینه تامین فضای حقوقی، امنیت مبادله، پیام، تامین پرداخت وجوه به صورت الکترونیکی اقدام جدی شود. همچنین باید از اقدامات بخش خصوصی حمایت صورت گیرد تا در فضای مطمئن‌تری جلب سرمایه کنند.

رییس مرکز مطالعات جهانی شدن توسعه فن‌آوری اطلاعات را در کاهش هزینه مبادله موثر دانست و عنوان کرد: با کاهش واسطه ها سهم تولید کننده از قیمتی که مصرف کننده نهایی می‌پردازد افزایش می‌یابد که در نهایت به نفع خواهد بود. وی اظهار داشت صنایع کشور در میدان رقابت جهانی فرصت حضور می یابند و مقررات سازمان جهانی تجارت به کشور ما اجازه می‌دهد در شرایطی که لطمه جدی به صنایع وارد شود بتوانیم اقدامات حمایتی اعمال کنیم. نهاوندیان، با بیان مطلب فوق افزود: بنابراین داوری های عمومی  مبنی بر این که بخش صنعت در عرصه جهانی دچار لطمه می شود داوری‌های کارشناسانه‌ای نیست و به لحاظ  قابلیت حضور در بازار جهانی باید صنایعی که امکان خلق مزیت را دارند مانند صنایع تبدیلی کشاورزی تقویت می‌شوند.

مهندسین سید فخر الدین انوار، رییس منطقه آزاد قشم که از سخنرانان همایش سراسری نقش فن‌آوری اطلاعات و تجارت الکترونیک در توسعه کشاورزی، دامپروری و سنایع غذایی بودند با اشاره به این مطلب که کلیه فعالیت‌های اقتصادی از سه بخش تولید، توزیع، و مصرف تشکیل شده و این زنجیره خود می تواند به زنجیره‌های مشابه متصل شود اظهار داشت، امروزه با توسعه تکنولوژی و صنعت ایده‌های نو و محصولات جدیدی را به بازار آورده و زنجیر جدیدی  ایجاد می کند که به زنجیره‌های تکنولوژی قبلی متصل می‌شود  و برای ادامه بقاء و حیات  کشور در بازار جهانی اقتصادی کنونی چاره‌ای جز برقراری ارتباط مستمر با مراکز تحقیقاتی و اتصال به زنجیره‌های جهانی تولید و توزیع نداریم.

وی در ادامه با تاکید بر این که بازار مهمترین دغدغه زنجیره‌‌های اقتصادی است، گفت: در دنیای امروز هیچ فعالیتی فارغ از این دغدغه نبوده و تنها در جوامعی که دولت‌‌هایشان با دخالت خود جریان اقتصادی را به سوی یک و ضرر دیگری پیش می‌برند، کالاهای مورد حمایت دولت عرضه خواهد شد.

مهندسین انوار، با اشاره به این که حمایت نمی‌تواند مستمر باشد، افزود، تجربه جهانی نشان داده که حمایت دولت از کالایی خاص موجب غفلت سرمایه‌گذار برای حضور در بازارهای آزاد شده است.

وی در ادامه  افزود:  در بازار رقابتی کنونی دو عنصر قیمت و کیفیت کالا نقش تعیین کننده‌ای داشته و تولید کنندگان برای حضور در بازار هیچ راهی جز تولید کالای ارزان‌تر و با کیفیت بیشتر ندارند.

مهندسیت انوار، با تاکید بر این مطلب که اولین شرط بقا در بازار کنونی داشتن ارتباط مستمر با مراکز  تحقیقاتی برای تولید دانش جدید است، گفت: متاسفانه کشور ایران در دوران غفلت از توسعه اقتصادی و تکنولوژی  در جهان قرار گرفته و تا کنون عمدتا با روش‌های سنتی تولید و توزیع در بازار داخل سر کرده‌ایم.

رییس منطقه آزاد قشم: تصریح کرد: در حال حاضر ادامه روش‌های قبلی عاقلانه نبوده و برای ادامه بقا و حیات خود چاره‌ای جز اتصال به زنجیره‌های جهانی تولید و توزیع نداریم. وی در ادامه با بیان این که به دلیل عدم شناخت از بازارهای جهانی شرایط  حضور در این بازار برای  ایران بسیار سخت است، عنوان کرد: کشور  ایران هنوز اقدام به تولید کالا برای بازار جهانی نکرده و باید با تغییر ذهنیت موجود سهمی از تولید برای ورود به بازارا جهانی اختصاص داده شود.

بیماری اقتصاد کنونی کشوی ناشی از ناهماهنگی دستگاه‌ها و عدم وجود قانون مناسب و مدیریت صحیح در کشور است اظهار داشت:  حادثه‌های تلخ اقتصد کشور طی سالهای اخیر کلیه معادلات  اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و امنیتی کشور را تحت شعاع قرار داده و نگرانی‌هایی در جامعه به خصوص  در بخش اقتصاد،  تجارت و تعاون به وجود آورده است.

پیچیدگی تحولات و متغیرهای انسانی و غیره منتظره بودن عوامل محیطی تاثیر گذار بر فعالیت‌های کشاورزی، دامپروری و صنایع غذایی از یک سو و امنیت راهبردی  صنایع ذای و مقابله با فقر از سوی دیگر لزوم توجه به این بخش  را صد چندان و روند جهانی شدن  آن در رقابت  گسترده موجود چارچوب  معادلات بازار را دگرگون کرده است. وی ادامه داد: اگر چه سرعت چشم گیر روند  جهانی شدن در عرصه بازار  به یک چالش جدی برای بهره برداران این بخش تبدیل شده ولی جهانی شدن در عرصه ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات یک فرصت طلایی  را برای سیاست‌گذاران در جهت پاسخ‌گویی به چالش‌ را فراهم کرده و بهره‌برداری از این فرصت در جامعه کنونی یکی از اساسی ترین ضرورت‌ها تلقی می‌شود. وی تصریح کرد: گسترش سریع اینترنت و ICT بر شیوه زندگی افراد روابط دولت و ملت و ارتباط سازمان‌ها  با یکدیگر تاثیر گذار بوده و با ایجاد تحولات عظیم جوامع صنعتی را به سمت جوامع اطلاعاتی هدایت کرده است.

عضو هیات مدیره اتاق بازرگانی با تاکید بر این که کاربرد ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات توسط جوامع پیشرفته موجب ایجاد شکاف دیجیتالی با کشورهای فاقد تجهیزات و فن‌آوری‌های مدرن شده،  گفت: نحوه دسرسی کشور به ابزارهای ارتباطات و فن‌آوری‌ اطلاعات عامل تعیین کننده میزان عقب ماندگی آنها محسوب می شود.

 وی ادامه داد: در حالی که انقلاب الکترونیکی و انفورماتیکی در دنیا شیوه‌های ارتباطات سنتی  و ناکارآمد را متحول ساخته کشور ما هنوز در آغاز راه بوده و نظام بانکی فاقد تحرک لازم در زمینه تحولات شگرفی است که در دنیای کنونی در روند بانکداری بین‌المللی با استفاده  از ICT صورت گرفته است.

خاموشی خاطر نشان کرد در زمینه تجارت الکترونیکی تحول اساسی در سیستم تدارکاتی تولید توزیع و فروش از طریق شبکه‌های ملی و فراملی  ایجاد شده که استفاده  از روش‌هایی سنتی را بی‌اعتبار کرده و کلیه کاربران اینترنتی را در دنیا  به یکدیگر پیوند داده‌است. وی ادامه داد: آهنگ تحولات کنونی ناشی از ارتباطات  و فن‌آوری اطلاعات بسیار فراتر از حد ظرفیت  پذیرش نهادهای رسمی و غیر رسمی متشکل  از قوانین و مقررات بوده و نهادهای مختلف دائما در حال تحول هستند.

 عضو هیات مدیره اتاق بازرگانی،  با تاکید بر این که مقاومت در برابر تغییرات جامعه را از حرکت به سوی رشد و کمال باز می دارد، گفت: قوانین کشور باید در چارچوب قوانین الکترونیکی، از انعطاف‌پذیری لازم برخوردار بوده و زیر ساخت‌های مورد نیاز هر چه سریعتر فراهم شوند.  وی در ادامه با بیان این که دولت جدید لزوم این پدیده را احساس و جهت‌گیری‌های کلی برنامه خود را برای تحقق جامعه اطلاعاتی مشخص کرده، عنوان کرد: دراهداف کلان برنامه‌ چهارم قرار گرفتن ایران در جایگاه اول علمی، اقتصادی در منطقه پیش‌بینی و بر آن تاکید شده است.

مهندس سلیمی در پایان خاطر نشان کرد برگزاری همایش‌هایی  که ICT و دانش الکترونیکی را از ابعاد مختلف  مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. زمینه آشنایی مدیران کشور را با این مباحث فراهم می سازد.

اگر چه سرعت چشمگیر روند جهانی شدن در عرصه بازار به یک چالش جدی برای بهره‌برداران بخش کشاورزی،  دامپروری و صنایع غذایی تبدیل شده، ولی جهانی شدن در عرصه ICT یک فرصت طلایی را برای سیاست‌گذاران این بخش ایجاد کرده است.

وظیفه اصلی دولت برای توسعه پرداخت‌های الکترونیکی فرهنگ‌سازی استة گفت: متاسفانه  این مساله تا کنون از سوی دولت جدی گرفته نشده  و با وجود اقدامات بانک مرکزی در سال‌هی گذشته  مبنی بر ایجاد زیر ساخت‌های مورد نیاز این امر هنوز با جایگاه مناسب خود فاصله‌ زیادی داشته و نیازمند اقدامات جدی‌تری در این حوزه هستیم.  مدیر بازاریابی و فروش شرکت تجارت الکترونیکی پارسیان تصریح کرد: استفاده  از کارت‌های الکترونیکی به یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر در زندگی روزمره مردم تبدیل شده و دولت باید توسط ابزارهای مناسبی که در اختیار دارد نظیر رسانه‌ها و مطبوعات بر روی این مساله  سرمایه‌گذاری کرده و مزایای استفاده  از آن را به مردم بشناساند.

مهندس رضا منفرد از دیگر سخنرانان همایش بود که در سخنرانی‌ خود بیان نمود:

در رتبه‌بندی EIC  که در حقیقت سهولت و میزان دسترسی به تجارت الکترونیک را در کشورها نشان می‌دهد از دو شاخص کلی محیط تجاری و ارتباطات استفاده  شده است برای شاخص‌ محیط تجاری از 70  معیار مختلف  از قبیل گستردگی اقتصاد، چشم انداز ثبات سیاسی، محیط نظارتی ، مالیاتی و درجه آزادی تجارت و سرمایه‌گذاری استفاده  شده است که بر اساس این شاخص نمره کشور ما از 10 عدد 3 است که در رتبه 59 قرار دارد.

وی افزود شاخص دیگر معیارهای مبین وضعیت دسترسی به اینترنت، نرخ سواد و ... تشکیل شده است. بر اساس این شاخص نیز نمره کشور عدد 3 از 10 است که در رتبه 56  قرار دارد. در مجموع  دو شاخص جایگاه کشور ما رتبه 58 از میان 60 کشور بررسی شده است.

سمینار فن‌آوری اطلاعات 

فن‌آوری اطلاعات در واقع نوعی تکنولوژی  فراگیر است. دامنه تغییرات ناشی از این پدیده بسیار متنوع است و از جانشینی اطلاعات به جای انرژی یا نیروی کار انسانی در بخش تولید صنعتی تا تغییر در بخش درونی خدمات از خدمات پرسنلی تا خدمات  اجتماعی و سیستم‌های توزیع را در بر می‌گیرد. مطالعه این روند بیش از همه بر کشورهای توسعه یافته متمرکز شده است و به نظر می‌رسد که ممالک در حال رشد، به دنبال کشورهای صنعتی رفته رفته به  نقش کلیدی نیروی کار اطلاعاتی در پیشبرد برنامه‌های توسعه تکنولوژی و غیر تکنولوژی خود پی می برند، اما متاسفانه آنچه کمتر مورد توجه ممالک اسیایی آفریقایی، و آمریکای لاتین قرار گرفته است تدوین استراتژی ها و سیستم‌های  مناسب برای تولید و یا انتقال جذب و ارتقای سطح فن‌آوری اطلاعات است. به عبارت ساده‌تر با آنکه تمامی کشورها تقریبا دارای سیستم برنامه‌ریزی  ملی هستند، لیکن از سیاست و خط مشی مدونی که مبتنی بر برنامه‌های ملی باشد برای دستیابی به فن‌آوری اطلاعات متناسب و مستمر استفاده  نمی کنند.

تکنولوژی:

 تکنولوژی  راهنمائی توسعه اقتصادی و اجتماعی همواره ضروری بوده و خواهد بود. امروزه  بر همگان روشن است که علت اصلی کندی کشورهای در حال توسعه در پیشرفت‌های اجتماعی و اقتصادی و حتی فرهنگی ناتوانی آنها در باز شناخت یا گسترش تکنولوژی  درست و بهره‌گیری از آن، در فعالیت‌های تولیدی است تغییرات تکنولوژی جز اصلی پویایی و توسعه اقتصاد هر کشور محسوب می‌شود. تکنولوژی به عنوان یک سیستم از عناصر متعددی تشکیل شده که هر یک از آنها بر جنبه‌های مختلفی از فعالیت انسانها اثر می‌گذارد. بنابراین شناخت کامل این عناصر و اثرات آنها یک امر ضروری برای سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیرندگان  در توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی محسوب می‌گردد. در حالی که متاسفانه در زمینه جنبه‌های تاریخی و تحلیلی تکنولوژی و تاثیرآن بر جوامع تالیفات کمی در کشورهای در حال توسعه صورت می‌گیرد. همچنین از تجربیات کشورهای توسعه یافته و تحلیل‌های مختلفی که در  توسعه تکنولوژی وجود دارد نه به صورت توصیفی و نه در تدوین  استراتژی توسعه، استفاده به عمل نمی‌آید. تکنولوژی اگر به درستی اداره شوند می‌تواند همه این بحرانها را به خوبی حل نماید.

به منظور دستیابی به تکنولوژی مناسب و بهره‌گیری صحیح از آن در پیشبرد هدفهای توسعه ملی آگاهی از مفاهیم اصلی تکنولوژی ضروری است.

تکنولوژی چیست؟

در فرهنگ عمید تکنولوژی به معنای علم به صنایع و حرفه‌ها و در فرهنگ انگلیسی به فارسی به معنای فنوری ، فن‌آوری فن‌شناسی درصناعت شناسی، دانش فنی، روش فنی صنعت می‌باشد.

§    تکنولوژی محصولی است ساخته دست بشر که استوار بر شناخت و آگاهی انسان و حاصل تحقیق و توسعه می‌باشد و به صورت یک محصول قابل داد و ستد بوده ویژگیهای عمر یک محصول را داراست. تکنولوژی بر اساس مشخصه‌های اصل آن عاملی است برای تغییرات اجتماعی و اثر گذار بر توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی جامعه و ابزاری است برای بهره‌گیری از منابع تولید کالاهای با کیفیت و ارائه خدمات بهتر.

§    تکنولوژی به  اطلاعات تجهیزات فنون و فرایندهای لازم برای تبدیل نهاده‌ها به ستاده‌ها اطلاق می‌شود. یعنی تکنولوژی  به این که چگونه نهاده‌ها به ستاده‌ها تبدیل می‌شوند اشاره می‌کند. علی رغم این که تکنولوژی  مفاهیم ضمنی ماشین و صنعتی در بر دارد اما تقریبا همه متفق القولند که تکنولوژی  در هر نوع سازمانی  اعم از صنعتی یا خدماتی قابلیت کاربرد دارند.

§    تکنولوژی مربوط به سخت افزار و نرم‌افزار می‌باشد. سخت افزار عبارت است از هر گونه وسیله و ابزار مادی و نرم‌افزار عبارت است از آگاهی از شیوه  انجام کار و فن به کار گیری ابزارها.

§    تکنولوژی  ترکیبی از مهارت‌ها و دانش‌ها و توانایی ها و مواد و ماشین‌ها و ابزارهاست که انسان از آن برای تبدیل کردن و یا تغییر دادن مواد خام به اجناس با ارزش و خدمات استفاده  می‌کند.

روند تحول تکنولوژی   

در آن هنگام که جمعیت انسانی در مقایسه با منابع طبیعی بسیار کم بود همه انسانها شکارچی  و گردآورنده بودند. به تدریج با افزایش جمعیت انسانی و محدودیت منابع طبیعی، با کار کشاورزی و اهلی کردن حیوانات یعنی دامداری، فرهنگ انسانی تاز‌ه‌ای شکل گرفت و استفاده  از ابزارهای دستی ساخته شده از سنگ و فلز رواج یافت. بهره‌گیری از زمین و حیوانات سبب فراوانی تولید و مازاد بر مصرف شد و این نقطه عطفی در تاریخ تحولات اجتماعی و تکنولوژی  به حساب می آید. زیرا با آزاد شدن بخشی از نیروی انسانی زمینه برای اندیشیدن و پرداختن به امور دیگری جز تامین روزمره زندگی مهیا شد. این فرصت برای افراد جامعه پیش آمد تا به شناخت و آگاهیهای خود بیفزایند. در نتیجه طولی نکشید که موفق به کشف ناشناخته‌ها شدند. از طریق کشف ذغال  سنگ به عنوان یک منبع انرژی دنبال آن کشف نفت و گاز، سوخت انقلاب صنعتی تامین گردید.

 در نتیجه انقلاب صنعتی بخش عظیمی از مردم از کشتزارها فاصله گرفتند و جامعه صنعتی را شکل دادند. با پیشرفت صنعتی شدن و جایگزینی ماشین  به جای نیروی کار که موجب افزایش قدرت تولید و افزایش بهره‌وری گردید. بخش عظیمی از مردم از کشتزارها فاصله گرفتند و جامعه صنعتی را شکل دادند. با پیشرفت صنعتی شدن و جایگزینی ماشین به جای نیروی کار که موجب افزایش قدرت تولید و افزای بهره‌وری گردید.  بخش بزرگی از نیروی کار آزاده شده به سمت بخش خدمات از قبیل : حمل به سمت بخش خدمات از قبیل: حمل و نقل، مخابرات ، بهداشت ، آموزش و ... روی آورند.

امروزه با افزایش روز افزون جمعیت و نیازهای مختلف افراد جامعه و نحوه زندگی کاربرد روزافزون تکنولوژی در جهت تامین نیازهای انسانی جایگاه ویژه‌ای یافته است. در میان تحولات تکنولوژی تکنولوژی اط و ارتباطات از رشد بسیار شتابنده‌ای برخوردار بوده است. امروزه در کشور امریکا فقط 2 درصد از مردم به کشاورزی و 10 درصد مضغول تولید صنعتی هستند و بیش از 60 درصد از نیروی کار در بخش‌های مستقیم و غیر مستقیم مربوط به اطلاعات کار می‌کنند.

دستاوردهای توسعه تکنولوژی

توسعه تکنولوژی به همراه ایجاد توانایی کار افراد در سطوح بالاتر، نظام ارزشهای سمنتی جوامع را در هم شکسته و فاصله طبقاتی افزایش یافته است. توزیع نابرابر امکانات آموزشی بالاتر و عدم دستیابی به تجهیزات  و وسایل پیشرفته و بهتر برای همه افراد جامعه از عوارضی است که کشورها را با مشکلات جدیدی مواجه کرده است.

در کنار این نوآوریها و الگوهای تازه زندگی ، تکنولوژی موجب گسترش و پیچیده‌تر شدن سازمان‌های اجتماعی گردیده است و با بزرگتر شدن انها استفاده  از کامپیوتر که قابلیتهای بالایی در ذخیره‌سازی و پردازش و الگوریتم‌های محاسباتی دارد،  به عنوان یک ضرورت برای مدیران و تصمیم‌گیرندگان درآمده است. به همراه آن شبکه‌های مخابراتی نوین ارتباط مردم با  یکدیگر را نیز گسترش داده و می‌تواند برای همکاریهای بیشتر و افزایش دانش و آگاهی‌ها استفاده  شود. امروزه کامپیوترها و منابع ارتباطی با همه هسته نظام‌های جدید اطلاعاتی را به وجود آورده‌اند. هر چند باید اذعان داشت که این تحولات در کشورهای در حال توسعه موجب عدم تعادل بین نیازها و تمایل افراد جامعه به شیوه‌های زندگی جدید و امکانات موجود در این کشورها شده است.

مقدمه

چند سالی است که مقوله جدیدی به نام تجارت الکترونیک در حیطه فن‌آوری اطلاعات و به طور خاص در زمینه انیترنت مطرح شده است که بر روی کاربرد اینترنت به سرعت دنیای کامپیوتر و ارتباطات را متحول کرده است. بر اثر رشد انفجار گونه فن‌آوری اطلاعات تجارت الکترونیکی در صحنه مقدم تحولاتی قرار گرفته که شیوه انجام فعالیت‌های بازرگانی را تغییر می‌دهد. به گونه‌ای که بنابر عقیده کارشناسان و صاحب نظران از این پس قدرت و توسعه‌یافتگی کشورها متاثر از میزان برخورداری آنها از فن‌آوری از به خصوص اینترنت می‌باشد. پیشرفت در اطلاعات و ارتباطات تنها در زمینه روابط بازرگانی دارای منشا اثر نیست بلکه ارتباطات افراد، مبادله اطلاعات ، چگونگی کسب و کار آموختن و آموزش افراد، همه از این تحول و دگرگونی اثر می‌پذیرند. شاید بهترین عنوان برای تحول عنوان انقلاب الکترونیکی دیجیتال باشد که همه برداشت‌های ما از زمان و مکان را از اساس تغییر داده است. این انقلاب الکترونیکی رویداد طبیعی است که رو به جلو حرکت می‌کند و ما نقشی در کنترل و تعیین سمت و سو برای آن نداریم.

ما به عضویت در WTO می‌توانیم با هر نقطه‌ای از جهان به مبادله کالا از طریق نرم‌افزارهای تجارت الکترونیک بپردازیم.

با به عضویت درآمدن در این دو سازمان کشور دچار تحولی بزرگ در ارتباط با امور تجاری می‌شود و از این به بعد کشورهای دیگر نمی‌توانند به هر شکلی  که می‌خواهند با ما معامله کنند و نمی‌توانند آن چه را که  تمایل به صادر کردن به کشورهای دیگر دارند به هر نحوی و با هر قیمتی به آنها تحمیل کنند می توان گفت در واردات و صادرات سهولت ایجاد می‌گردد و به این ترتیب ما در یک مجموعه جهانی قرار گرفته‌ایم که تمامی تجارتمان تحت استاندارد EDIFACT  می‌باشد. 

تعریف و تاریخچه تجارت الکترونیک 

تعریف متعددی از تجارت الکترونیک شده است از جمله این که کاربرد وسیع اطلاعات و فن‌آوری اطلاعات در پردازش‌های تجاری که به بهره‌گیری از ابزار الکترونیکی و به منظور نیل به یک هدف تجاری صورت می‌گیرد را تجارت الکترونیک می‌گویند. در تعریف  دیگری از این مفهوم عنوان شده است که تجارت الکترونیک تلفیقی  است از مبانی تجارت و الکترونیک که امکان خرید و فروش الا و ارایه خدمات را به وجود می‌آورد. گروهی دیگر معتقدند تجارت الکترونیک به استفاده  از مجموعه کاملی از ابزار الکترونیکی برای برقراری ارتباط میان فروشندگان و مشتریان تولید کنندگان و توزیع کنندگان کالا کارمندان یک موسسه تجاری، انجام سفارشات خرید کنترل انبار و تولید اتوماتیک اطلاق می‌شود.

از مجموع تعاریف ارائه شده می‌توان چنینی استنباط کرد که تجارت الکترونیک روشی است که به وسیله آن اطلاعات محصولات و خدمات از طریق شبکه‌های کامپیوتری خرید و فروش می‌شود به عبارت دیگر هر مبادله‌ای که از طریق شبکه‌های کامپیوتری انجام شود به طوری که در این مبادله نسبت به کالاها و خدمات از جهت مالکیت یا حقوق بهره‌برداری تغییری ایجاد شود را تجارت الکترونیک گویند. در این شیوه تجارت از حالت سنتی خود خارج شده به طوری که به عنوان نمونه در این معاملات پیامهای کاغذی مثل وصول فاکتور سفارش خرید شکل الکترونیکی به خود می‌گیرد. البته این امر به این مفهوم نیست که تجارت یک دگرگونی مطلق را به خود گرفته است چه این که در تجارت الکترونیک تقریبا همان مولفه‌های تجارت فیزیکی مثل موسسه تجاری، تولید، کنترل، واسطه، خریدار، مغازه خدمات رقابت ، عرضه و ... وجود دارد.  دیگر اختلاف عقیده مربوط می‌شود به این که شالوده این تحول از کی آغاز شده است و متاثر از چه واقعه ای بوده است.

گروهی معتقدند که دوران اقتصادی جدید ددر قالب  تجارت الکترونیک از حدود 50 سال پیش با اختراع کامپیوتر آغاز شدن و به عنوان نقطه عطفی در تاریخ تحولات اقتصادی جهان ثبت شد. گروهی دیگر عقیده دارند که حدود 123 سال پیش با اختراع تلفن تجارت الکترونیک به صورت امروزی پی‌ریزی شد. گروهی دیگر بر این باوردند که به کار گیری عدد بی‌اهمیت صفر در محاسبات رقمی ستون فقرات تجارت الکترونیک که از شبه قاره هند سرچشمه می‌گیرد.

باید توجه داشت آن چه مهم  است تاریخچه تجارت الکترونیک نیست مهم این است که ما چشمانمان را رو به واقعیت باز کرده و بپذیریم که جهان در آستانه هزاره سوم میلادی دوران جدید را آغاز کرده است  و بی‌‌تردید دور ماندن از تبعات و الزامات برآمده از انقلاب الکترونیک فاصله کشوررهایی مثل ما را با کشورهای پیشرفته و مترقی بیشتر می‌کند.

2-ضرورت تجارت الکترونیک 

تجارت همواره به دلیل محیط فیزیکی خود با مشکلات اجنتاب‌پذیر و متعددی رو به رو بوده است. از جمله این که پراکندگی جغرافیایی سبب ارتباط غیر یکنواخت و ما موثر میان فروشنده و خریدار می‌شد. مساله دیگر نامتناسب بوده عرضه و  تقاضا بود و دلیل آن عدم امکان برآورد دقیق تولید کالا بود که خود سبب نگهداری حجم  اضافی کالاها در انبار و از بین رفتن چرخه تولید می‌شد. عبارت دیگر تولید کنندگان از میزان و موقعیت جغرافیایی برای کالاهای تولیدشان ناآگاه بودند و از طرف دیگر مصرف کنندگان از میزان و موقعیت جغرافیایی عرضه، در رابطه با کالاهایی که می‌خواهند استفاده  کنند مطلع نبودند. تجارت الکترونیک  بسیاری از این مشکلات را رفع نمود و قابلیت‌های جدیدی برای پردازش‌های تجاری ارائه داد و حتی بر اصول اقتصادی نیز تاثیر گذار بوده است.

یکی از اثرات الکترونیکی شدن تجارت از بین رفتن بعد مسافت در تجارت می باشد. بدین معنی که خریدار می‌تواند کالاهای مورد نیاز خود را انتخاب کند و از طریق دیگر فروشنده هم این امکان برایش به وجود می‌اید که برای کالای تولیدی خود، در سراسر جهان مشتری جذب می‌کند. با از بین رفتن بعد مسافت رقبای ضعیف‌تر و واسطه‌های تجاری به خطر می‌افتند زیرا در محیط تجارت الکترونیکی شفافیتی وجود دارد  که به سبب آن سودجویی و سواستفاده  از از موقعیت و عدم آگاهی معنایی ندارد.

از جمله پیامدهای دیگر تجارت الکترونیکی را می‌توان از بین رفتن مفهوم زمان دانست. زیرا در این محیط یک خریدار می‌تواند با صرف زمان کوتاهی به اندازه چند بار کلیلک کردن تمام مراحل خرید کالا را از جست و جو تا پرداخت را انجام دهد یک مشتری می‌تواند تمام پردازش‌های خرید را مشاهده کند و به انتخاب کالای مورد نظر خود دست بزند و حتی او می‌تواند در پردازش تولید کالای مورد نظر خود هم دخالت کند. بدین صورت که مثلا شخص X می‌تواند مدل دلخواه ماشینی را به شکل ارتباطی و الکترونیکی شرکت جنرال موتور در آمریکا ارسال کند تا شرکت مذکور بر اساس طرح و مدل پیشنهادی مشتری خود اقدام به تولید ماشین کند.

افزایش بهره‌وری شیوه‌های مناسب دسترسی به مشتری فرصت‌های جدید بازرگانی و کاهش هزینه‌های تجاری را می‌توان از دیگر پیامدهای  جایگزین تجارت الکترونیک به جای تجارت سنتی دانست. به عنوان نمونه  به دلیل خودکار شدن پردازش‌ها  هزینه پذیرفتن سفارش و خدمات پس از فروش به طور کلی هزینه خرید کاهش پیدا می‌کند. که به طوری که براورده شده است هزینه تهیه اسناد کاغذی برای معاملاتی به ارزش 2 تریلیون دلار بالغ بر حدود 140 میلیارد ریال است که نزدیک به 7 درصد ارزش کالای مبادله شده است. متخصصان بر این عقیده‌اند که تجارت الکترونیک هزینه سفارش خرید از 150 دلار به 25 دلار  و هزینه خرید کالا را از 125 – 175 دلار به 10-15 دلار تقلیل می دهد. در حال حاضر  در مرکز اسهیلات تجاری و تجارت الکترونیک سازمان ملل متحد دو نماینده از آسیاست که یکی از ایران و دیگری از هند است. ایران جزو موسساتی مرکزاست یعنی حرکت ما در جنبه بین‌المللی کار جزو پیشگامان در منطقه و قاره بوده اما متاسفانه چون بخش خصوصی ما تحرک نداشته است لذا هند الان مفتخر است به این که در سال گذشته فقط از تجارت الکترونیک و صادرات نرم‌افزار بالای 4 میلیارد دلار صادرات داشته است. امروزه دیگر بازار کشورها بازارهای جهانی شده‌اند و واحدهای اقتصادی به واحدهای چند ملیتی تبدیل گشته‌اند رقابت در بازار بالا رفته است که این دگرگونی‌ها منجر به کیفیت بهتر کالاها و خدمات شده هزینه مبادلات را پایین آورده و همچنین سرعت در فعالیت‌های تجاری را بیشتر نموده است.

در مجموع باید بر آن بود که نقش غیر قابل انکار و روز افزون تجارت الکترونیک در پیشبرد اقتصادی و افزایش رفاه عمومی همت عالی دست اندرکاران را می طلبد همچنانی که چند صباحی است مجمع نظر اتاق بازرگانی و وزارت صنایع و معادن، دولت و مجلس قرار گرفته است.

حال در ادامه به توضیح در مورد WTO می پردازیم.

3) معرفی سازمان تجارت جهانی WTO

 سازمان تجارت جهانی از ژانویه 1995 جایگزین موافقت‌نامه عمومی تعرفه و تجارت  در ابعادی گسترده‌تر گشت.

در واقع هر کشوری که بخواهد به سازمان تجارت جهانی بپیوندد باید ابتدا GATT را بپذیرد.

1-3 تعریف گات (GATT)

 سند بسیار پیچیده  و  فنی با 38 ماده که دارای تعداد زیادی ضمائم  و فهرست کالاهای بسیار زیاد است که در برگیرنده هزاران تخفیف گمرکی می‌باشد که به طور متقابل توسط اعضا به یکدیگر اعطا شده است.

2-3 اهداف گات

1- ارتقا سطح زندگی کشورهای عضو

2- فراهم آوردن امکانات و اشتغال کامل.

افزایش درآمدهای واقعی و سطح تقاضا

 بهره‌برداری موثر از منابع  جهانی و گسترش تولید و تجارت بین‌الملل.

3-3 ابزار برای رسیدن به این اهداف 

3-3-1  کاهش اساسی تعرفه ها و سایر موانع تجاری

3-3-2 رفع تبعیضات تجاری و اصل دولت کامله الوداد ( برخورداری از اصل عدم تبعیض)

3-4 تشکیلات گات

فعالیت عمده طرفهای متعهد ( تعهد کنندگانی که در مقابل  هم نشستند) مذاکرات تجاری و تعرفه ای است که طی آن کشورهای عضو در زمینه تجارت به یکدیگر امتیازاتی اعطا می کنند و یا تعهد می‌کنند که عوارض  گمرکی معین را افزایش ندهند.

125 کشور ابتدا عضو گات شدند که به اصطلاح به این کشورهای کشورهای طرفین متعاهد گفته می‌شود. هر کشور دارای یک رای می‌باشد و در خصوص الحاق کشور دیگر تصمیمات با توافق عام اتخاذ می گردد. 

گات دارای یک گروه مشاوره 18 نفری است که آنها مسئولان سیاست گذار با بازرگانی کشور خود هستند. گات دارای یک دبیرخانه با 608 نفر کارمند  که آنها همه کارشناسان متخصصان اقتصادی، تجاری، کارکنان اداری ، مترجمین و مفسرین هستند. مقر دبیرخانه در ژنو که دارای یک نفر دبیر کل و دو نفر معاون است می‌باشد.

3-5 کمیته‌هی کاری و گروه‌های کاری:

گروه‌های کاری دایمی نیستند کاری دایمی هستند. کمیته‌های تخصصی در قسمت‌های زیر فعالیت می‌کنند.

3-5-1 کمیته تجارت و توسعه

3-5-2 کمیته تعرفه

3-5-3 کمیته تراز پرداخت‌ها

3-5-4 کمیت ناظر بر بوجه

3-5-5 کمیته ناظر بر دور توکیو

3-5-6 کمیته ناظر  بر نحوه اجرای مقررات مربوط به تجارت بین المللی منسوجات.

ساختار تشکیلاتی سازمان تجارت جهانی

علاوه بر موافقت‌همه عمومی تعرفه و تجارت  که فقط ناظر بر تجارت بود،  سازمان تجارت جهانی در دو حوزه اصلی دیگر شامل خدمات و حقوق مالکیت فکری نیز وارد شد. در حوزه خدمات،  موافقت‌نامه عمومی خدمات و در حوزه مالکیت فکری موافقت‌نامه جنبه‌های تجاری حقوق مالکیت فکری از دستاوردهای مذاکرات دو اروگوئه محسوب می‌شوند. ضمنا کالاهایی از قبلا از نظام تجارت آزاد بین‌المللی دور مانده بودند نیز تحت شمول موافقت نامه‌هایی از کالایی این سازمان تجارت جهانی به اتکا این سه موتفقت‌نامه اصلیی سه حوزه تجارت کالا خدمات و حقوق مالکیت فکری را تحت شمول خود قرار داده است. هر یک از موافقت‌نامه‌های عمومی از این قابلیت برخوردارند که ذیل آنها موافقت‌نامه های خاص تنظیم شود. بر همین اساس در خلال دور اروگوئه در حوزه تجارت کالا دوازده موافقت‌نامه خاص کالایی ذیل موافقت‌نامه عمومی تعرفه و تجارت منعقد شد.هر یک از موافقت‌نامه  دوازده گانه فوق موضوع بخشی خاص از تجارت کالایی را تحت پوشش قرار می‌دهند و در حوزه اختصاصی خود جزئیات توافقهای بین اعضا را روشن می‌کنند. هدف این سامان ایجاد یک نظام قانونمند تجاری بین کشورهای عضو برای افزایش اشتغال درآمد،  تقاضاهای موثر و سطح زندگی در محیطی با روندی پایدار و با حفظ  محیط زیست ادامه یابد.

اصول اساسی این سازمان که پایه‌های رفتاری را در این سازمان شکل می‌دهند عبارتند از:

1-      اصل عدم تبعیض که خود به دو شق کامله الوداد ملی تقسیم می‌شود شرط دولت کامله الوداد اعطای بهترین وضعیت تجاری اعطا شده  و ببه هر عضو دیگر اعضاست و شرط رفتاری ملی بدین معنی است که پس از عبور از مرز و پرداخت و عوارض مربوطه تبعیضی بین کالا و عرضه کننده کالای خارجی با کالا و عرضه کنند کالای داخلی صورت نگیرد همین وضع در مورد خدمت و عرضه کننده کالای داخلی صورت نگیرد. همین وضع در مورد خدمت و عرضه کننده کالای داخلی وجود دارد.

2-      اصل آزاد سازی تجاری از طریق رفع تدریجی از طریق رفع  تدریجی موانع غیر تعرفه‌ای و تبدیل آن به تعرفه‌های تثبیت سقف تعرفه‌ها و تعهد به کاهش تدریجی سطح تعرفه‌ها صورت می‌گیرد.

3-      اصل شفافیت به معنی ارائه کلیه اطلاعات مربوط به سیاست تجاری کشور به طور ادواری به سازمان تجارت جهانی و ایجاد مراکز اطلاع دهی برای کلیه قوانین و مقررات تجاری کشور استانداردهای مورد درخواست برای ورود کالاست. ارائه پیش اگهی زمان‌دار برای هر گونه تغییر و تبدیل در قوانین و مقررات و استانداردهای از وظایف همه اعضاست.

4-      اصل تجارت عادلانه یا منصفانه به معنی ایجاد زمینه‌ای برای رقابت کارا با حذف موانع مختل کننده تجارت همچون یارانه‌های یارانه های غیر مجاز فروش زیر  قیمت  کالا و موارد آسیب زننده به تولید و تجارت کشورهاست. ارئه راه‌حل‌ها در مقابل تجارت غیر عادلانه نیز از طریق ابزارهای دفاعی همچون وضع عوارض جبرانی یا اقدام ضد قیمت شکنی یا اعمال حفاظت‌ها صورت می گیرد.

5-      حفظ رفتارهای متفاوت و ویژه با کشورهای در حال توسعه و با کمتری درجه توسعه یافتگی در تحمل تغییرات کمتر و در مدتی طولانی‌ترع و به صورتی یک طرفه اصل دیگری است.

6-      نهایتا حفظ استننائاتی در تعهدات قبول شده در سازمان تجارت جهانی به دلایل حفظ نظم عمومی، اخلاق، بهداشت انسان، حیوان و نبات،  یا شرایط استثنائی دیگر به عنوان اصل اساسی دیگر این سازمان شمرده می‌شود.

3-6 وضعیت ایران

در ابتدا شروع گات، ایران به عنوان عضو ناظر در گات فعالیت می کرد ولی در سال 1978 و 1979 ایران از گات خارج می ‌شود تا سال 1997 که دوباره درخواست عضویت را این بار به سازمان تجارت جهانی ارائه کرد ( گات در سال 1995 به سازمان جهانی تجارت تغییر نام داد)

3-7 دو مکانیسم اصلی برای عضویت در گات وجود دارد:

1- عضویت کامل

2- عضویت موقت  (ناظر)

ایران پس از 9 سال و حدود 4 ماه فعالیت و بعد از 22 بار تقاضای عضویت در سال 2005 میلادی صد و چهل و هشتمین عضو سازمان جهانی تجارت شد.

لیست اعضای سازمان WTO در 16 فوریه سال 2005 میلادی به پیوست 2 ارائه می‌گردد.

سازمان تجارت جهانی WTO نقش قانون‌گذاری را دارد و همانند مجلس عمل می‌کند و بهوضع قوانین می‌پردازد و سازمان تبادل الکترونیکی اطلاعات EDI به اجرای این قوانین در چارچوب نرم‌افزارهای تجارت الکترونیک می‌پردازد.

عضویت در EDI و WTO

هم می توان عضو WTO بود و عضو EDI نبود و هم می‌توان عضو EDI بود و عضو WTO  نبود. می‌توان عضو هر دو باشیم یا عضو هیچکدام نباشیم بهترین حالت این است که عضو هر دو سازمان باشیم  و از محاسن و مزایای هر دو سازمان استفاده  کنیم.

اگر عضو EDI باشیم و به عضویت WTO در نیامده باشیم در زمینه واردات اجبارا باید

یکسری قوانین را رعایت کنیم اما در مورد صادرات آن قوانین را از ما قبول نمی‌کنند و در واقع از محاسن WTO نمی توانیم استفاده  کنیم و معایبش را اجبار باید رعایت کنیم.

6-منابع پیوستن به سازمان تجارت جهانی WTO

1- برخورداری از اصل تبعیض  اصل دولت کامله الوداد)

2- دسترسی مداوم و مطمئن به بازارها

3- مشاوره‌ها و حل و فصل اختلافات تجاری

4- مجمعی برای مباحث چند جانبه و خصوصی

5- برخورداری از آزادی عمل نسبی در سیاست‌های تجاری

6- کمک‌های فنی و مشاوره‌ای

 با به عضویت درآمدن در این سازمان کشور دچار تحولی بزرگ در ارتباط با امور تجاری  می شود  و از این به بعد در کشورهای دیگر نمی توانند به هر شکلی که می‌خواهند با ما معامله کنند و نمی‌توانند آنچه را که تمایل به صادر کردن به کشورهای دیگر دارند به هر نحوی  و باهر قیمتی با آنها تحمیل کنند می توان گفت در واردات و صادرات سهولت ایجاد می گردد و به این ترتیب ما در یک مجموعه جهانی قرار گرفته‌ایم که تمامی تجارتمان تحت استاندارد FACTEDI می باشد.

7-           استاندارد FACTEDI ( استاندارد تجارت جهانی) 

هر کسی که عضو سازمان شود باید این استاندارد را رعایت کند. به طور مثال برای ورود  خود به کشورمان حدود 100 تا 110 درصد گمرک گرفته می شود ولی با عضویت WTO ما باید  گمرک ورود خودرو را به 15 درصد کاهش دهیم تازه این استاندارد نمی‌باشد و باید سازمانها را روشن کنیم که طبق این استاندارد نمی باشد و باید سازمان را روشن کنیم که طبق این گمرک ممکن است شرکت‌های خودروسازی در کشور تعطیل شوند و از آنها به طور مثال فرجه 5 ساله بخواهیم تا بتوانیم خود را به آنها برسانیم. تمام گمرک‌ مالیاتی که برای صادرات و واردات باید گرفته شود در این استاندارد مشخص شده است.

8- ساختار جهانی سازمان تبادل الکترونیکی اطلاعات EDI

EDI در اختیار سازمان ملل متحد است. سازمان ملل متحد عهده در اجرای قوانین تجارت الکترونیک می باشد.

سازمان ملل دارای 6 ارگان می‌باشد که یکی از ارگانها شورای اقتصادی و اجتماعی می‌باشد که دارای چند زیر مجموعه است که یکی از آنها ECE و سازمان Cefact جزو زیر مجموعه‌های ECE است.

Cefact : مسئول بین‌المللی تجارت الکترونیکی در دنیا است و همه امور تجارت الکترونیکی بر عهده این سازمان است. این سازمان در هر قاره یک شعبه دارد که در قاره آسیا به نام Afact می‌باشد. AFACT در کشورهایی که عضو EDI هستند شعبه دارد که در کشور ما هم شعبه در شهر تهران دارد. در این نمایندگی یک گروه سه نفره قرار دارند که 12 گروه کاری زیر نظر این کمیته سه نفره می‌باشند.

رئیسCAFACT از طرف مجمع عمومی سازمان ملل انتخاب می‌شود و CAFACTرئیس AFACT رامشخص می‌کند و انتخاب کمیته سه نفره کشورهای عضو توسط AFACT صورت می‌گیرد و اعضای کمیته سه نفره رئوس گروه‌های کاری را مشخص می کنند و این رئوس اعضای گروه خود را مشخص می‌کنند برای ایجاد تغییر در قوانین تجارت الکترونیک ابتدا گروه کاری تقاضا را می‌دهد و بعد از تایید همه سازمانها لالا و در انتها CAFACT این تغییر اعمال می شود.

8-           اجزای تجارت الکترونیک

1-    نرم افزار

2-    استاندارد

3-    ارتباطات

1-9 نرم‌افزار

نرم‌افزار تجارت الکترونیک دارای استانداردهایی است که توسط CAFACT مشخص شده است که شامل:

1-1-9) متودولوژی (Methodologu)

هر کس که بخواهد نرم‌افزار تجارت الکترونیک بنویسد حتما باید از متودولوژی شی گرایی (Object Oriented) استفاده  کند.

2-1-9) پایگاه داده‌ها (Data Base)  ار هر پایگاه داده می‌توان استفاده  فقط باید از نوع  (verdion)  شی گرا باشد.

3-1-9) روش طراحی (Desgn)

4-1-9) روش برنامه نویسی Programming))

روشهای طراحی و برنامه‌نویسی منتخب باید از نوع شی‌گرا  باشد.

5-1-9) زبان برنامه نویسی (P. Language)

زبانهای  Mark – Up  باشد که نمونه‌اش زبانهای Dhtml , html , Xml می باشد.

پس می‌توان تجارت الکترونیک را چنین تعریف کرد:

انجام امور تجاری با حداقل دخالت انسان و در نهایت بدون دخالت انسان.

2-9) استاندارد

استاندارد سازمان تجارت الکترونیک FACTEDI می‌باشد.

1-2-9)تاریخچه استاندارد FACTEDI 

توسط گروهی از CAFACT این استاندارد به وجود آمد. این استاندارد حاوی 400 پیام است که در زمینه تجارت و خدمات می‌باشد.

3-9       ارتباطات

در حال حاضر تجارت از طریق شبکه ارزش افزوده انجام می پذیرد.

از جمله مزایای این روش امن بودن می باشد ولی مهمترین عیب آن گران بودن است.

فاکتورهای موفقیت در تجارت الکترونیک 

1-    تعریف هدف و توقعات ( تصور مورد نظر)

2-    حمایت مدیریت ارشد

3-    تعیین موضوعات و اهداف

4-    در نظر گرفتن فرهنگ یادگیری در سازمان

5-    ایجاد و تولید یک قالب استفاده 

6-    انتخاب و طراحی محتوای مناسب

7-    تبادل نظر در سازمان

8-    ایجاد جذابیت و مقبولیت در بین کارکنان

9-    مراقبت و نظارت بر فعالیت‌های یادگیری

10-اندازه‌گیری موفقیت به صورت مداوم

پیوستن ایران به WTO چه نتایجی می‌تواند داشته باشد؟

پیوستن به WTO باعث می شود که دروازه‌های کشور به روی کالاهای خارجی باز شود در حالی که این نظریه کاملا اشتباه است چرا که سازمان WTO به کشورهای در حال توسعه تا 20 سال فرصت می دهد که ظرف این مدت خودشان را به تجارت آزاد برسانند. با عضویت در WTO می‌توانیم برای خیلی از کالاها تعرفه بگذاریم ولی باید برنامه مشخصی در بلند مدت برای برداشتن موانع اعم از تعرفه‌ای و غیر تعرفه‌ای داشته باشیم و با عضویت دیگر بحث تحریم‌ها معنا پیدا نمی‌کند و ما می توانیم مسائل حقوقی خود را پیگیری کنیم. رسانه‌ها مخصوصا مطبوعات نقش بسیار جهانی را در زمینه آگاه سازی و ترویج  می‌توانند بازی کنند این رسانه‌ها موضوع را برای مردم حلاجی کرده و به مردم  می‌گویند تجارت الکترونیکی چیست و زوایای آن را با زبان ساده به مردم بازگو می‌کنند. و در انتها باید گفت در تجارت الکترونیک بحث انتخاب مطرح نیست بلکه باید راه جلوی پای ما وجود دارد و آن راه راهی نیست مگر تجارت از طریق الکترونیکیة با توجه به اینکه دیگر حق انتخاب نداریم و فقط یک راه درپیش است سپس باید برنامه‌هایمان را به خوبی سازمان دهیم که حداقل هم طراز باکشورهای در حال توسعه و متوسط جهان بتوانیم در این زمینه فعالیت داشته باشیم و به حیات خود ادامه دهیم.