BIOS چيست؟

يکی از متداولترين موارد کاربرد حافظه های Flash ، استفاده از آنان در Basic Input/Output System)) است . BIOS اين اطمينان را به عناصر سخت افزاري نظير : تراشه ها ، هارد يسک ، پورت ها ، پردازنده و ... خواهد داد که بدرستی عمليات خود را در کنار يکديگر انجام دهند. هر کامپيوتر ( شخصی ، دستی ) دارای يک ريزپردازنده بعنوان واحد پردازشگر مرکزی است . ريزپردازنده يک المان سخت افزاري است .بمنظور الزام پردازنده برای انجام يک عمليات خاص، می بايست مجموعه ای از دستورالعمل ها که نرم افزار ناميده می شوند نوشته شده و در اختيار پردازنده قرار گيرد. از دو نوع نرم افزار استفاده  می گردد : - سيستم عامل : سيستم عامل مجموعه ای از خدمات مورد نياز برای اجرای يک برنامه را فراهم می نمايد. ويندوز 98 ، 2000 و يا لينوکس نمونه هائی از سيستم های عامل می باشند. - برنامه های کاربردی : برنامه های کاربردی نرم افزارهايي هستند که بمنظور تامين خواسته های خاصی طراحی و در اختيار کاربران گذاشته می شوند. برنامه هائی نظير : Word ، Excel و ... نمونه هائی از اين نوع نرم افزارها می باشند. BIOS در حقيقت نوع سومی از نرم افزارها بوده که کامپيوتر بمنظور عملکرد صحيح خود به آن نياز خواهد داشت. خدمات ارائه شده توسط BIOS نرم افزار BIOS دارای وظايف متعددی است . ولی بدون شک مهمترين وظيفه آن استقرار سيستم عامل در حافظه است . زمانيکه کامپيوتر روشن و ريزپردازنده سعی در اجرای اولين دستورالعمل های خود را داشته باشد ، می بايست دستورالعمل های اوليه از مکان ديگر در اختيار آن گذاشته شوند ( در حافظه اصلی کامپيوتر هنوز اطلاعاتی قرار نگرفته است ) دستورالعمل های مورد نظر را نمی توان از طريق سيستم عامل در اختيار پردازنده قرار داد چراکه هنوز سيستم عامل در حافظه مستقر نشده و همچنان بر روی هارد ديسک است . مشکل اينجاست که می بايست با استفاده از روشهائی به پردازنده اعلام گردد که سيستم عامل را به درون حافظه مستقر تا در ادامه زمينه استفاده از خدمات سيستم عامل فراهم گردد. BIOS دستورالعمل های لازم را در اين خصوص ارائه خواهد کرد. برخی از خدمات متداول که BIOS ارائه می دهد ، بشرح زير می باشد: - يک برنامه تست با نام POST بمنظور بررسی صحت عملکرد عناصر سخت افراری - فعال کردن تراشه های BIOS مربوط به ساير کارت های نصب شده در سيستم نظير : کارت گرافيک و يا کنترل کننده SCSI - مديريت مجموعه ای از تنظيمات در رابطه با هارد ديسک،Clock و ... BIOS ، يک نرم افزار خاص است که بعنوان اينترفيس ( ميانجی ) بين عناصر اصلی سخت افزارهای نصب شده بر روی سيستم و سيستم عامل ايفای وظيفه می نمايد. نرم افزار فوق اغلب در حافظه هائی از نوع Flash و بصورت يک تراشه بر روی برد اصلی نصب می گردد. در برخی حالات تراشه فوق يک نوع خاص از حافظه ROM خواهد بود. زمانيکه کامپيوتر روشن می گردد BIOS عمليات متفاوتی را انجام خواهد داد: - بررسی محتويات CMOS برای آگاهی از تنظيمات خاص انجام شده - لود کردن درايورهای استاندارد و Interrupt handlers - مقدار دهی اوليه ريجسترها و مديريت Power - اجرای برنامه POST بمنظور اطمينان از صحت عملکرد عناصر سخت افزاری - تشخيص درايوی که سيستم می بايست از طريق آن راه اندازی (Booting) گردد. - مقدار دهی اوليه برنامه مربوط به استقرار سيستم عامل در حافظه (Bootstrap) اولين موردی را که BIOS بررسی خواهد کرد، اطلاعات ذخيره شده در يک نوع حافظه RAM با ظرفيت 64 بايت است . اطلاعات فوق بر روی تراشه ای با نام CMOS)Complementry metal oxid semiconductor) ذخيره می گردند. CMOS شامل اطلاعات جزئی در رابطه با سيستم بوده و درصورت بروز هر گونه تغييردر سيستم، اطلاعات فوق نيز تغيير خواهند کرد. BIOS از اطلاعات فوق بمنظور تغيير و جايگزينی مقادير پيش فرض خود استفاده می نمايد. Interrupt handlers نوع خاصی از نرم افزار بوده که بعنوان يک مترجم بين عناصر سخت افزاری و سيستم عامل ايفای وظيفه می نمايد.مثلا" زمانيکه شما کليدی را برروی صفحه کليد فعال می نمائيد، سيگنال مربوطه، برای Interrupt handler صفحه کليد ارسال شده تا از اين طريق به پردازنده اعلام گردد که کداميک از کليدهای صفحه کليد فعال شده اند. درايورها يک نوع خاص ديگر از نرم افزارها بوده که مجموعه عمليات مجاز بر روی يک دستگاه را تبين و راهکارهای ( توابع ) مربوطه را ارائه خواهند. اغلب دستگاه های سخت افزاری نظير: صفحه کليد، موس ، هارد و فلاپی درايو دارای درايورهای اختصاصی خود می باشند. با توجه به اينکه BIOS بصورت دائم با سيگنال های ارسالی توسط عناصر سخت افزاری مواجه است ، معمولا" يک نسخه از آن در حافظه RAM تکثير خواهد شد. راه اندازی ( بوتينگ، Booting) کامپيوتر پس از روشن کردن کامپيوتر، BIOS بلافاصله عمليات خود را آغاز خواهد کرد. در اغلب سيستم ها ، BIOS در زمان انجام عمليات مربوطه پيام هائی را نيز نمايش می دهد ( ميزان حافظه، نوع هارد ديسک و ...) بمنظور آماده سازی کامپيوتر برای ارائه خدمات به کاربران، BIOS مجموعه ای از عمليات را انجام می دهد. پس از بررسی و آگاهی از تنظيمات موجود در CMOS و استقرار Interrupt handler در حافظه RAM ، کارت گرافيک بررسی می گردد. اغلب کارت های گرافيک ، دارای BIOS اختصاصی بوده که حافظه و پردازنده مربوط به کارت گرافيک را مقدار دهی اوليه می نمايد. در صورتيکه BIOS اختصاصی برای کارت گرافيک وجود نداشته باشد از درايور استانداری که در ROM ذخيره شده است ، استفاده و درايو مربوطه فعال خواهد شد ( درايور استاندارد کارت گرافيک ) در ادامه BIOS نوع راه اندازی ( راه اندازی مجدد (Rebbot) و يا راه اندازی اوليه (Cold Boot ) را تشخيص خواهد داد .برای تشخيص موضوع فوق، از محتويات آدرس 0000:0472 حافظه استفاده می گردد. در صورتيکه در آدررس فوق مقدار 123h موجود باشد ، بمنزله "راه اندازی مجدد" بوده و برنامه BOIS بررسی صحت عملکرد حافظه را انجام نخواهد داد. در غير اينصورت ( در صورت وجود هر مقدار ديگر در آدرس فوق ) يک "راه اندازی اوليه " تلقی می گردد. در اين حالت بررسی صحت عملکرد و سالم بودن حافظه انجام خواهد شد. در ادامه پورت های سريال و USB برای اتصال صفحه کليد وموس بررسی خواهند شد. در مرحله بعد کارت های PCI نصب شده بر روی سيستم بررسی می گردند. در صورتيکه در هر يک از مراحل فوق BIOS با اشکالی برخورد نمايد با نواختن چند Beep معنی دار، مورد خطاء را اعلام خواهد کرد. خطاهای اعلام شده اغلب به موارد سخت افزار سيستم مربوط می گردد. برنامه BIOS اطلاعاتی در رابطه با نوع پردازنده ، فلاپی درايو ، هارد ديسک ، حافظه تاريخ و شماره ( ورژن ) برنامه BIOS ، نوع صفحه نمايشگر را نمايش خواهد داد. در صورتيکه بر روی سيستم از آداپتورهای SCSI استفاده شده باشد ، BIOS درايور مربوطه آن رااز BIOS اختصاصی آداپتور فعال و BIOS اختصاصی اطلاعاتی را در رابطه با آداپتور SCSI نمايش خواهد داد. در ادامه برنامه BIOS نوع درايوی را که می بايست فرآيند انتقال سيستم عامل از آن آغاز گردد را تشخيص خواهد داد. برای نيل به هدف فوق از تنظيمات موجود در CMOS استفاده می گردد. اولويت درايو مربوطه برای بوت سيستم متغير و به نوع سيستم بستگی دارد. اولويت فوق می تواند شامل مواردی نظير : A,C,CD و يا C,A,CD و ... باشد.(A نشاندهنده فلاپی درايو C نشاندهنده هاردديسک و CD نشاندهنده درايو CD-ROM است ) در صورتيکه درايو مشخص شده شامل برنامه های سيستم عامل نباشد پيام خطائی نمايش داده خواهد شد. (Non System disk or disk error ) پيکربندی BIOS در بخش قبل اشاره گرديد که BIOS در موارد ضروری از تنظيمات ذخيره شده در CMOS استفاده می نمايد. برای تغيير دادن تنظيمات مربوطه می بايست برنامه پيکربندی CMOS فعال گردد. برای فعال کردن برنامه فوق می بايست در زمان راه اندازی سيستم کليدهای خاصی را فعال تا زمينه استفاده از برنامه فوق فراهم گردد. در اغلب سيستم ها بمنظور فعال شدن برنامه پيکربندی کليد Esc يا Del يا F1 يا F2 يا Ctrl-Esc يا Ctrl-Alt-Esc را می بايست فعال کرد.( معمولا" در زمان راه اندازی سيستم نوع کليدی که فشردن آن باعث فعال شدن برنامه پيکربندی می گردد، بصورت يک پيام بر روی صفحه نمايشگر نشان داده خواهد شد ) پس از فعال شدن برنامه پيکربندی با استفاده از مجموعه ای از گزينه های می توان اقدام به تغيير پارامترهای مورد نظر کرد. تنظيم تاريخ و زمان سيستم ، مشخص نمودن اولويت درايو بوت، تعريف يک رمز عبور برای سيستم ، پيکربندی درايوها ( هارد، فلاپی ، CD) و ... نمونه هائی از گزينه های موجود در اين زمينه می باشند. در زمان تغيير هر يک از تنظيمات مربوطه در CMOS می بايست دقت لازم را بعمل آورد چراکه در صورتيکه عمليات فوق بدرستی انجام نگيرد اثرات منفی بر روی سيستم گذاشته و حتی در مواردی باعث اختلال در راه اندازی سيستم خواهد شد. BIOS از تکنولوژی CMOS بمنظور ذخيره کردن تنظيمات مربوطه استفاده می نمايد . در اين تکنولوژی يک باتری کوچک ليتيوم انرژی(برق) لازم برای نگهداری اطلاعات بمدت چندين سال را فراهم می نمايد ارتقاء برنامه BIOS تغيير برنامه BIOS بندرت انجام می گيرد. ولی در موارديکه سيستم قديمی باشد، ارتقاء BIOS ضروری خواهد بود.با توجه به اينکه BIOS در نوع خاصی از حافظه ROM ذخيره می گردد، تغيير و ارتقاء آن مشابه ساير نرم افزارها نخواهد بود. بدين منظور به يک برنامه خاص نياز است . برنامه های فوق از طريق توليد کنندگان کامپيوتر و يا BIOS عرضه می گردند. در زمان راه اندازی سيستم می توان تاريخ ، شماره و نام توليد کننده BIOS را مشاهده نمود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 BOOT

بوت شدن را مي توان به 4 مرحله تقسيم كرد:

 

1-              POST

2-              LOAD

3-              راه  اندازي سيستم عامل توسط خودش

4-              بارگزاري و اجراي يك برنامه كاربردي

 

 

مرحله اول: POST  . برنامه راه اندازي كه در ROM BIOS  قرار دارد منابع سخت افزاري و نيازمندي هاي آن را تشخيص مي دهد و منابع سيستمي مورد نياز براي آن را تعيين مي كند  .

وقتي شما سيستم خود را روشن مي كنيد ، CPU كارش رو با مقدار دهي اوليه خودش آغاز مي كند و سپس براي اجراي دستور العمل ها به BIOS    مراجه مي كند . پس از آن  BIOS  عمليات  POST  را انجام مي دهد .

• زمانيكه در ابتدا برق سيستم وصل مي شود ساعت سيستم توليد پالس ساعت مي كند .
•  CPU خودش را مقدار دهي اوليه مي كند يعني مقادير داخل خودش را تنظيم مي كند.
•  CPU به آدرس حافطه  FFFF0H مراجعه مي كند مي كند كه هميشه محل ذخيره سازي اولين دستورالعمل برنامه راه انداز  BIOS است. اين دستورالعمل  CPU را براي اجراي عمليات  POST  هدايت مي كند .
• POST  ابتدا برنامه عملياتي  BIOS را وارسي و سپس CMOS را بررسي مي كند و بعد از آن آزمايشي براي عدم خرابي باتري انجام مي شود.
• وقفه هاي سخت افزاري ناتوان مي شوند اين به اين معناست كه فشردن يك كليد از صفحه كليد هيچ چيزي را تغيير نمي دهد .
• آزمايشهايي بر روي CPU انجام مي شود و دوباره مقدار دهي اوليه مي شود.
• يك بررسي صورت مي گيرد تا اگر راه اندازي سرد صورت گرفته است 16 بيت اوليه  RAM  نيز تست شود.
• از دستگاه هاي سخت افزاري نصب شده بر روي كامپيوتر صورت برداري شده و با اطلاعات پيكر بندي كه توسط  BIOS صورت گرفته مقايسه مي شود.
• كارت تصوير،حافظه ،صفحه كليد ، فلاپي درايوها ، درايوهاي سخت ، پورت ها و ساير دستگاه هاي سخت افزاري تست و پيكر پندي مي شود .  IRQها ، آدرس هاي ورودي و خروجي و كانال هاي  DMA  توسط  BIOS  مشخص مي شوند .

پس از مراحل فوق  BIOS  جستجو را براي سيستم عامل آغاز مي كند .

در خلال  POST  در صورتي كه خطايي رخ دهد سيستم آن را با صداي بوق به كاربر اطلاع مي دهد.

·         پس از تست كارت گرافيك BIOS با نوشتن و خواندن داده ،  RAM را آزمايش مي كند. در اين مرحله شمارش  RAM  بر روي صفحه نمايش نشان داده مي شود.

·         پس از  RAM  صفحه كليد بررسي مي شود در اين مرحله اگر كاربر كليدي را پايين نگه دارد خطايي رخ مي دهد سپس ابزار هاي ذخيره سازي كنترل مي شوند.

·         سخت افزاري كه توسط BIOS  پيدا شده با اطلاعات  CMOS  ، جامپرها . DIP سوئيچ ها مقايسه مي شود، و منابع مورد نياز آنها به آنها تخصيص داده مي شود.

منابع سيستمي به روش هاي گوناگوني به دستگاهها اختصاص داده مي شود .جامپرها و  DIP سوئيچ ها مي توانند براي در خواست يك منبع تنظيم شوند براي مثال ممكن است يك جامپر در صورت بسته بودن IRQ5  را انتخاب كند و در صورت باز بودن  IRQ7  را انتخاب كند. بعضي منابع ممكن است كه از قبل توسط برنامه اي كه فقط براي كنترل شرايط ويژه طراحي شده و در BIOS  قرار دارد تعيين شده اند.( HARD CODED)

 

 

 

 

 

 

پيکر بندي سيستم:

در BIOS SETUP

هر سيستم کامپيوتري بايد داراي يک پيکربندي باشد. اين پيکربندي در XT ها توسط جامپرها و در سيستم هاي AT توسط اطلاعات ذخيره شده در حافظه RAM موسوم به CMOS تعيين مي شود. در سيستم هاي XT با جابجايي جامپرها، تعريف پيکربندي از درايو 5/3 به ؟ و يا از صفحه نمايش تکرنگ به رنگي و غيره قابل انجام مي باشد. در حالي که در سيستم هاي AT براي عوض کردن پيکربندي آن بايد اطلاعات و پارامترهاي موجود در حافظۀ CMOS را تغيير دهيم.

 

1-12 اجرا کردن ست آپ

با اجرا کردن ست آپ در صفحه نمايش منوي اصلي شکل 1-12 ظاهر خواهد شد.

تذکر: ست آپ شکل 1-12 از نوع AMI بوده که براي وارد شدن به آن بايد قبل از بوت شدن سيستم کليد DEL را بزنيم.

پارامترهاي استاندارد STANDARD CMOS SETUP (CMOS)

در اين منو، پارامترهاي استاندارد و ثابت هر سيستم از قبيل هارد، فلاپي، تاريخ، ساعت، نوع کارت ويدئو و غيره تعريف مي شود و پارامترهاي تعريفي قابل تغيير نيز مي باشد. در اين ست آپ جهت حرکت بين منوها، بايد از کليدهاي جهت استفاده نماييم. از کليدهاي PGUP و PGDOWN جهت تغيير پارامترها، و از کليد F2 و F3 جهت تغيير رنگ صفحه نمايش و از F15 جهت ذخيره تغييرات در Cmos استفاده مي شود.

پارامترهاي منوي استاندارد عبارت اند از:

تاريخ (date): چنانچه مايل باشيم مي توانيم تقويم موجود در حافظه cmos استفاده مي شود.

ساعت (time): با اين منو مي توانيم ساعت و دقيقه و ثانيه را مشاهده کنيم و فقط ساعت و دقيقه قابل عوض کردن مي باشد.

فلاپي b و a: در اين قسمت مي توانيم درايوها را به شکل دلخواه انتخاب نماييم. هر کدام از درايط مي توانند پنج انتخاب داشته باشند که عبارت اند از:

نصب نشده [3/5 (1/44 mb) 3/5(720 kb) 5/25(1/2 mb) 5/25(360 kb)(notinstally)

هارد ديسک d وc: دراين فيلد پارامترهاي فيزيکي والکترونيکي استاندارد هاردها قابل انتخاب مي باشد و مي توانيم يکي از انواع را براي هاردهايمان انتخاب نماييم. يکي از تيپ ها، مربوط به استفاده کننده مي باشد که در آن مي توان پارامترهاي هارد را خودمان انتخاب کنيم. در اکثر ست آپ ها، تيپ 47 مربوط به استفاده کننده بوده و تعيين پارامترهاي آن بر عهده استفاده کننده مي باشد.

صفحه نمايش اوليه (primary display) : به وسيله اين فيلد نوع آداپتور گرافيک نصب شده بر روي سيستم قابل انتخاب مي باشد.

صفحه کليد (keyboard) : اين فيلد دو انتخاب دارد که عبارت اند از INSTALLED  و NOT  INSTALLED اگر پارامترها اول انتخاب شود، سيستم در حين بوت شدن، صفحه کليد را تست خواهد کرد ولي اگر پارامتر دوم انتخاب شده باشد، سيستم در حين بوت شدن صفحه کليد را تست نخواهد کرد.

حافظۀ اصلي و توسعه يافته (BASE MEMORY AND EXTENDED MEMORY)RAM.

اين منو در سمت راست بالاي صفحه نمايش ظاهر شده و مقدار آن توسط خود سيستم انتخاب و توسط استفاده کننده قابل تعويض نمي باشد.

شکل 2-12 محتويات صفحۀ استاندارد را نشان مي دهد.

اگر مقدار حافظه فيزيکي موجود روي مادربورد با مقدار از قبل ذخيره شده در CMOS اختلاف داشته باشد، هنگام بوت شدن سيستم يک پيام خطا مبني بر اجراي مجدد ست آپ روي صفحه نمايش ظاهر خواهد شد. براي برطرف شدن خطا، فقط کافي است که يکبار برنامه ست آپ را اجرا نماييم و سپس محتويات آنرا در CMOS RAM ذخيره کنيم و آنگاه از آن خارج شويم.

پارامترهاي توسعه يافته (ADVANCED CMOS SETUP) SETUP

اين منو جهت تغيير پارامترهاي فرعي پيشرفته ست آپ مورد استفاده قرار مي گيرد. اين پارامترها عبارت اند از: تست حافظه بالاي يک مگا بايت، سايه کردن RAM مربوط به سيستم و ويدتو در DRAM، چک کردن کمک پردازنده و ... . شکل 3-12 منوي ست آپ نمونه را نشان مي دهد.

وظايف کليدهاي تابعي که در پائين صفحۀ اين منو ليست شده اند عبارت اند از:

ESC. براي بازگشت به يک منوي قبل از استفاده مي شود.

کليدهاي جهت: از کليدهاي جهت دار براي انتخاب پارامترهاي فوق استفاده مي شود.

کليدهاي PD و PU. براي تغيير حالت يا مقدار پارامترها به کار برده مي شوند.

کليد F1: با فشردن کليد F1 يک راهنماي کمکي در اختيار شما قرار مي گيرد.

کليدهاي F2/F3: مي توان رنگ صفحه را تغيير داد.

کليد F6: اگر بخواهيم مقادير پيش فرض خود باياس را استفاده نماييم، کافي است که کليد F6 را بزنيم.

کليد F7: با فشردن کليد F7، مقادير موجود در زمان روشن شدن سيستم در حافظه CMOS قرار مي گيرد.

 

 

پارامترهاي اين منو عبارت اند از:

ABOVE IMB MEMORY TEST: با فعال کردن اين منو (ENABLED)، کل حافظه RAM موجود بر روي مادربورد در زمان بوت شدن سيستم تست خواهد شد، ولي اگر غيرفعال باشد (DISABLED)، فقط حافظه زير يک مگابايت تست خواهد شد.

HARD DISK TYPE 47 RAM AREA: هدف از اين منو اين است که آدرس حافظه RAM مورد استفاده براي ذخيره اطلاعات اضافي توسط باياس سيستم براي تيپ 47 که مربوط به استفاده کننده است را مشخص نماييم که دو مقدار مي تواند داشته باشد:

0.300 رزرو کردن محدوده آدرسي از پشته (آدرس 30H:0)

DOS 1KB. رزرو کردن آخرين يک کيلوبايت مربوط به حافظه اصلي DOS يعني 640 کيلو بايت و کاهش آن به مقدار 1 کيلو بايت.

SYSTEM BOOTUP NUMLOCK. به وسيله اين منو مي توانيم وضعيت چراغ

NUMLOCK را در زمان روشن شدن سيستم مشخص مي نماييم که داراي دو حالت خاموش (OFF) و روشن (ON) مي باشد.

CACHE MEMORY. با وجود سرعت بالاي حافظۀ RAM، در بسياري مواقع، CPU براي جواب گرفتن از آن بايد زماني را بيکار باشد. براي از بين بردن اين زمان تلف شده و افزايش بازدهي سيستم، يک حافظۀ استاتيکي واسط بين حافظه ديناميکي و CPU مي باشد. اما وجود اين حافظه علاوه بر روي مادربورد، در داخل خود CPU نيز مي تواند باشد. با انتخاب اين منو، مي توانيم وجود حافظه CACHE در خارج از CPU و يا در هر دو مکان را (هم در روي مادربورد و هم داخل CPU) ست نماييم.

PASSWORD CHECKING OPTION. در اين منو مي توانيم، ورود به ست آپ سيستم و يا بوت شدن سيستم را منوط به دادن يک رمز نماييم که البته دادن رمز در يکي از منوهاي اصلي ست آپ که بعداً آنرا بررسي مي کنيم امکان پذير مي باشد. در اين منو فقط فعال يا غيرفعال بودن آن براي يکي از دو حالت قابل انتخاب مي باشد.

VIDEO ROM SHADOW. با توجه به بالاتر بودن سرعت RAM نسبت به ROM، قرار دادن محتويات ROM در داخل RAM، به بالا بردن سرعت سيستم کمک زيادي خواهد نمود. به اين عمل (کپي کردن محتويات ROM ويدئو و يا  ROM سيستم در RAM در زمان بوت شدن سيستم)، سايه کردن ROM گفته مي شود. با اين منو مي توانيم اين عمل را فعال يا غيرفعال نماييم. در ست آپ اين سيستم، کل محدودۀ مربوط به ROM ويدئو 32 کيلو بايت مي باشد که در آدرس هاي C000 و C400 هر کدام به مقدار 16 کيلوبايت قرار دارد. شايان گفتن است که با فعال کردن اين منو سرعت سيستم به ميزان چشم گيري در انتقال اطلاعات بالا خواهد رفت.

SYSTEM ROM SHADOW F000, 64K: با اين انتخاب مي توانيم سايه کردن حافظه ROMBIOS سيستم را فعال و يا غيرفعال نماييم که مقدار آن در اين ست آپ همانطور که از شکل مشخص است KB 64 مي باشد.

پارامترهاي پيشرفتۀ تراشۀ اصلي سيستم (Advanced clipset setup)

براي برنامه ريزي تراشه اصلي روي مادربورد، مي توانيم از اين منو کمک بگيريم. اين منو را در دست آپ هايي خواهيد يافت که مادربورد داراي تراشه هاي پيشرفتۀ قابل برنامه اي براي کنترل حافظهRAM ، حافظه CACHE و کنترل I/O ها باشد. باوارد شدن به اين منو، پارامترهاي شکل 4-12 در اختيار شما خواهد بود. لازم به يادآوري است که در هر مرحله با فشار کليد F1 يک راهنماي کمکي در مورد آن قسمت از منو در اختيار شما قرار خواهد گرفت.

AUTO-CONFIGURATION. اين فيلد مي تواند شش فيلد بعدي خود را تحت کنترل داشته باشد. اگر اين فيلد ENABLE باشد. آنگاه شش فيلد بعدي توسط خود باياس با توجه به نوع مادربورد، تعيين خواهد شد. ولي اگر اين فيلد فعال باشد (DISABLE)، آنگاه شش فيلد بعدي توسط استفاده کننده قابل انتخاب و تغيير مي باشد. که در زير اين منوها را شرح خواهيم داد.

DMA ADREESS/DATA HOLD TIME. در طي اجراي سيکل اصلي DMA، آدرس و اطلاعات از طريق باس X-BUS و S-BUS نگهداشته شده، تا در اختيار حافظه RAM و CACHE قرار گيرد. زمان نگهداري اين اطلاعات، توسط اين منو قابل انتخاب مي باشد اگر سرعت پردازنده MHZ33 باشد بايد مقدار T2-1 و در غير اين صورت T3-2 انتخاب شود.

ATBUS CLOCK SELECTION. اين پالس يک خروجي براي اسلات هاي I/O CHANNEL مي باشد. اين فيلد جهت تعيين پالس ساعت اصلي براي باس به کار برده مي شود و توسط استفاده کننده نبايد انتخاب شود، بلکه انتخاب آن بستگي مستقيم به پالس اصلي پردازنده دارد که حالت هاي مختلف آن عبارت اند از:

• CPUCLIK/8
• CPUCLIK/2 (اگر فرکانس سيستم 16 يا MHz 20 باشد.).
• CPUCLIK/6 (اگر فرکانس سيستم MHz 50 باشد.)
• CPUCLIK/5
• CPUCLIK/4 (اگر فرکانس سيستم MHz 33 باشد.)
• CPUCLIK/3(اگر فرکانس سيستم MHz 25 باشد.)

I/O RECAVERY TIME DELAY. براي کار کردن کارت هاي مختلف که در اسلات هاي سيستم قرار مي گيرند، بايد اين فيلد تنظيم باشد. بسياري از کارت ها با سرعت هاي پائين کار مي کنند. براي درست کارکردن کارت هاي با سرعت پايين بر روي مادربوردهاي با سرعت بالا بايد از اين منو، سرعت پايين را انتخاب نماييم.

CACHE READ HIT BRUST. با وجود بالا بودن سرعت دستيابي در حافظه هاي استاتيکي در بسياري از مادربوردها که سرعت بالايي دارند، CPU براي دستيابي به اطلاعات بايد منتظر جواب دادن حافظه هاي استاتيکي باشد، بدين معني که در بسياري از مراحل اجراي يک برنامه، CPU بايد بيکار باشد. ميزان منتظر بودن CPU به سرعت آن و سرعت دستيابي حافظۀ استاتيکي بستگي دارد. انتخاب هايي که در اين فيلد وجود دارند عبارت اند از:

3-2-2-2                            3-1-1-1                            2-1-1-1

اين فيلد تعداد سيکل هايي که بايد CPU در هنگام خواندن اطلاعات از SRAM منتظر بماند را مشخص مي کند.

CACHE WRITE HIT WAIT STATE. اين منو تقريباً با منوي قبلي يکي مي باشد و مدت زماني که CPU در هنگام نوشتن اطلاعات بايد منتظر باشد را براي SRAM مشخص مي نمايد. لازم است که قبل از تغيير اين منو به سرعت CPU و SRAM توجه شود. حالت هاي مختلف اين منو عبارت اند از:

OWS            1WS             2WS

تذکر: اگر حافظه RAM داراي سرعت کم باشد و شما در اين منو صفر را انتخاب نماييد و CPU نيز سرعت بالايي داشته باشد آنگاه ممکن است که سيستم قفل نمايد. بنابراين تعيين مقدار اين فيلد با نوع حافظۀ RAM از نظر سرعت و CPU رابطه مستقيم دارد.

MEMORY REMAPPING. اين منو براي فعال يا غير فعال کردن سيستم در مپ کردن KB 384 از حافظه در بالاي 1 مگا بايت به کار برده مي شود. بايد توجه داشت که نبايد زماني که سيستم يک مگا بايت حافظه دارد، اين منو فعال باشد. اگر سايه کردن ROM در DRAM فعال باشد، KB 256 براي اين کار باقي مي ماند.

MEMORY ABOVE 16 MB CACHABLE. اين منو، براي استفاده از 16MB حافظه RAM در SRAM به کار برده مي شود. در حالت نرمال اين منو مي تواند YESست شود.

تذکر: فعال بودن اين پارمتر زماني تأثير دارد که بر روي سيستم بيشتر از MB16 حافظه RAM باشد.

F0000-FFFFF, C4000-C7FFF, C000-C3FFF CACHABLE. اگر ROM مربوط به VIDEO و سيستم سايه شده باشند، مي توانيم براي بالا رفتن سرعت (استفاده از SRAM توسط ROM  ها) اين منو را فعال نماييم.

NON-CACHABLE BLOCH/ BLOCK2 ENABLE. اگر اين منو در حالت غيرفعال باشد، آنگاه منوي بعد در دسترس نخواهد بود. بنابراين اگر بخواهيم منوي بعدي در دسترس باشد و بتوانيم از آن استفاده نماييم بايد اين منو در حالت فعال قرار گيرد.

NON-CACHABLE BLOCH/ BLOCK2 SIZE. براي استفاده بعضي از کارت هاي I/O که به حافظه نياز دارند بايد مقداري از فضاي حافظه براي آنها رزرو شود. اندازه بلوک يک و دو مي تواند از KB 4 تا MB 16 حافظه را براي اين کار رزرو نمايد. آدرس بلوک يک در اندازه آن بلوک ضرب شده و آدرس فيزيکي آن به دست مي آيد. حالت هايي که براي بلوک يک وجود دارد عبارت اند از:

4، 8، 16، 128، 256، 512، کيلو بايت و يک مگا بايت.

حالت هاي موجود براي بلوک 2 عبارت اند از:

64، 128، 256، 512، (کيلوبايت) و 1، 2، 4، 8، 16 (مگابايت)

LOCAL BUS READY DELAY. در حالت عادي ، براي بالا بدرن بازدهي سيستم، بايد اين منو را غير فعال نماييم (DISABLE). اگر کارتي داريم که از باس VESA استفاده مي نمايد، بايد اين منو در حالت (ENABLE) باشد.

عوض کردن کلمه رمز (CHANGE PASSWORD SETUP)

براي عوض کردن کلمه عبور، بايد اين منو را از صفحه اصلي انتخاب نماييم. لازم به گفتن است که بايد حالت رمز براي سيستم و يا ست آپ فعال باشد. هنگام انتخاب اين منو دو حالت مي تواند اتفاق بيافتد:

1)     قبلاً رمزي مشخص نشده باشد. در اين صورت کادر زير براي گرفتن يک رمز ظاهر مي شود:

 

 

 ENTAR NEW PASSWORD

با وارد نمودن رمز دلخواه و زدن کليد اينتر، مجدداً رمز را از شما خواهد پرسيد که بايد مجدداً آن را وارد نماييد. با زدن کليد اينتر در دفعۀ دوم، رمز فوق توسط سيستم پذيرفته شده که بايد در حافظه CMOS ذخيره شود.

2)     اگر از قبل در حافظه CMOS، رمزي باشد ابتدا از شما رمز قبلي را مي پرسد:

ENTAR CURRENT PASSWORD      :

با دادن جواب درست آنگاه رمز جديد را از شما خواهد خواست.

تذکر: اگر بعد از تعيين رمز، کلمه رمز فراموش شود تنها راه براي از بين بردن آن خالي کردن محتويات حافظه CMOS مي باشد. که اين کار را بعداً توضيح خواهيم داد.

پيدا نمودن اتومات پارامترهاي هارد (AUTO DETECT HARD DISK)

با انتخاب اين منو مي توانيم پارامترهاي اصلي هارد (سيلندر، هد، سکتور، اندازه و...) را بدون داشتن دفترچۀ راهنما به دست آوريم.

نوشتن در CMOS و خروج از (WRITE TO CMOS AND EXIT) SETUP

با انتخاب اين منو از شما در مورد ذخيره کردن تغييرات داده شده در CMOS و خروج از برنامه ست آپ سؤال خواهد شد. براي ذخيره شدن تغييرات داده شده در ست آپ بايد به عنوان آن جواب YES داده شود.

خروج از SETUP بدون ذخيره در CMOS(DO NOT WRITE TO CMOS AND EXIT)

با انتخاب اين منو، بدون ذخيره تغييرات داده شده در CMOS از برنامه ست آپ خارج خواهد شد. براي انجام اين کار بايد به آن جواب YES داده شود.

تذکر 1: ست آپ هايي که در اينجا بررسي شد به عنوان نمونه بود و ممکن است با سيستم شما اختلافاتي داشته باشد ولي سعي شده که اهم پارامترها را توضيح دهيم گرچه در فصول بخش دوم به کرات پارامترهاي مختلف ست آپ را بررسي و توضيح خواهيم داد.

تذکر 2: با آمدن بورد اصلي از نوع PCI به بازار، ست آپ هاي جديد با پارامترهاي جديد نيز به همراه آنها آمده است که در آخرين فصل اين کتاب با بررسي ست آپ يک مادربورد پنتيوم PCI آنها را توضيح خواهيم داد.

 

 

 

 

محدوده فضاي اطلاعات و پارامترهاي باياس  

هر کدام از المان هاي سخت افزاري داراي پارامترها و اطلاعاتي هستند که باياس بايد از آنها خبر داشته باشد، به عنوان مثال صفحه کليد داراي يک بافر حافظۀ RAM بوده که بايد ابتدا، انتها و اندازۀ آن در حافظۀ ديناميکي براي باياس مشخص باشد. براي اين منظور از آدرس 0040H:0000H به مقدار 256 بايت به عنوان محدودۀ متغيرها و پارامترهاي باياس بوده که هيچ برنامۀ کاربردي قادر به نوشتن بر روي آن نمي باشد. در اينجا سعي خواهيم کرد تعدادي از اين پارامترها را براي علاقه مندان به برنامه نويسي جهت به دست آوردن پارامترهاي سخت افزاري سيستم ها، توضيح دهيم. براي هر کدام از پارامترهاي فوق چهار مطلب را (آدرس آفست با توجه به ثابت بودن سگمنت، عملکرد، تعداد بايت اشغالي، وقفه اي که توسط آن پارامتر يا محدوده قابل دستيابي مي باشد) را توضيح خواهيم داد.

1. آفست: OOH        تعداد بايت: 64 بايت  وقفه قابل دستيابي به آن: 14H

عملکرد: آدرس پورت سريال را در خود دارد.

در هنگام بوت شدن سيستم، توسط برنامۀ POST تعداد پورت هاي سريال نصب شده بر روي سيستم مشخص شده و آدرس آن ها در اين 64 بايت قرار مي گيرد. به ازاي هر پورت RS232 دو کلمه يا چهار بايت اشغال شده است. به عنوان مثال براي پورت سريال شمارۀ يک آدرس 2F8H ذخيره مي شود. آدرس هايي که مقدار آن صفر باشد فاقد پورت تعريفي مي باشد.

2. آفست: 08H                  تعداد بايت: 64 بايت  وقفه قابل دستيابي به آن: 17H

عملکرد: آدرس پورت موازي را در خود دارد.

در هنگام بوت شدن سيستم، توسط برنامۀ POST تعداد پورت هاي موازي نصب شده بر روي سيستم مشخص شده و آدرس آنها در اين 64 بايت قرار مي گيرد. به ازاي هر پورت موازي 4 بايت جا اشغال شده است. به عنوان مثال براي پورت موازي LPT يا PRN آدرس 378H ذخيره مي شود.

3. آفست: 10H        اعداد بايت: 2 بايت    وقفه قابل دستيابي به آن: 11H

عملکرد: پيکربندي سيستم

اين کلمه، پيکربندي سيستم بعد از بوت شدن را در خود دارد، بعضي از بيت هاي آن در تمام سيستم ها استاندارد بوده ولي در بعضي ديگر ممکن است متفاوت باشد. اين کلمه را براي سيستم اين تي در زير توضيح مي دهيم:

بيت 0=1       حداقل يک ديسک درايو بر روي سيستم نصب مي باشد.

بيت 1=1       کمک پردازنده بر روي سيستم موجود مي باشد.

بيت 2 و 3      غير استفاده و رزرو

بيت 4 و 5      00= نوع کارت گرافيکEGA/VGA     10= رنگي25×40     10=رنگي25×80

11= تکرنگ 25×80

بيت 6 و 7      00=1 ديسک درايو  01=2 ديسک درايو  10=3 ديسک درايو  11=4 ديسک درايو

بيت 8= رزرو

بيت 9 و 10 و 11       = تعداد پورت هاي سريال نصب شده بر روي سيستم.

بيت 12 و 13= رزرو

بيت 14 و 15= تعداد پورت هاي موازي نصب شده بر روي سيستم.

4. آفست: 13H                  تعداد بايت=2 بايت    وقفه قابل دستيابي به آن: 12H

عملکرد: اندازۀ حافظه RAM

در اين حافظه مقدار حافظه ديناميکي نصب شده بر روي سيستم که توسط برنامۀ POST BIOS کشف شده قرار مي گيرد.

5. آفست: 17H                  تعداد بايت= 1 بايت   وقفه قابل دستيابي به آن: 16H

عملکرد: بايت خواندن وضعيت کليدهاي خاص صفحه کليد.

به وسيلۀ تابع شمارۀ 02H وقفه 16H اين بايت قابل خواندن مي باشد. چهار بيت با وزن بيشتر اين بايت توسط استفاده کننده قادر به عوض کدرن مي باشد ولي چهار بيت با وزن کمتر را نبايد تغيير داد.

بيت صفر=1   کليد شيفت سمت راست فشرده شده.

بيت يک=1     کليد شيفت سمت چپ فشرده شده.

بيت دو=1      کليد CTRL فشرده شده.

بيت سه=1    کليد ALT فشرده شده.

بيت چهار=1   کليد SCROLLLOCK فعال است.

بيت پنج=1    کليد NUMLOCK فعال است.

بيت شش=1کليد CAPSLOCK فعال است.

بيت هفت=1  کليد INSERT فعال است.

6. آفست: 1AH                  تعداد بايت: 2 بايت    وقفه قابل دستيابي به آن: 16H

عملکرد: اين کلمه به آفست آدرس کاراکتر بعدي که بايد از بافر صفحه کليد خوانده شود اشاره مي نمايد. در واقع اين کلمه به عنوان اشاره گر به ابتداي بافر خالي صفحه کليد اشاره مي نمايد.

7. آفست: 1CH        تعداد بايت: 2 بايت    وقفه قابل دستيابي به آن: 16H

عملکرد: اين کلمه به آخرين بايت موجود در بافر صفحه کليد اشاره مي نمايد. (آفست آدرس آخرين بايت موجود در صفحه کليد.)

8. آفست: 1EH                  تعداد بايت: 32 بايت  وقفه قابل دستيابي به آن: 16H

عملکرد: بافر صفحه کليد. اين 32 بايت به عنوان بافر صفحه کليد جهت گذاشتن کدهاي اسکن و اسکي در ان استفاده مي شود. هر کليد زده شده داراي يک کد اسکن و يک کد اسکي در اين بافر مي باشد. اين 32 بايت به صورت دايره اي در نظر گرفته مي شود. به طوري که ابتدا و انتها ندارد بلکه دو اشاره گر، آخرين بايت گذاشته شده در بافر (آفست ICH) و آخرين بايت خوانده شده از بافر را (آفست 1AH) در خود دارند. برابر بودن اين دو اشاره گر به معني خالي بودن بافر مي باشد. براي خواندن از اين بافر مي توان از وقفه 16H با توابع مختلف آن کمک گرفت.

9. آفست: 3FH                  تعداد بايت: يک بايت  وقفه قابل دستيابي به آن: 13H

عملکرد: حالت موتورهاي ديسک درايو. چهار بيت با وزن کمتر اين بايت حالت روشن بودن يا خاموش بودن چهار عدد ديسک درايو بر روي سيستم را نشان مي دهند. يک بودن هر بيت نشاندهندۀ روشن بودن موتور آن درايو مي باشد. بيت 7 نيز معمولاً در زمان نوشتن و يا فرمت کردن يک خواهد شد. اما در زمان خواندن يا جستجو کردن اين بيت صفر خواهد بود.

10- آفست: 41H      تعداد بايت: يک بايت وقفه قابل دستيابي به آن: 13H

عملکرد: حالت خطاي ديسک. اين بابت شامل حالت ديسک در آخرين دستيابي مي باشد. اگر اين بايت صفر باشد آنگاه عمل تعريف شده براي درايو در حالت معمولي انجام شده است. مقدار ديگر اين بايت نشانۀ يک کد خطا خواهد بود که توسط کنترلر ديسک توليد مي شود.

11. آفست: 42H       تعداد بايت: 7 بايت    وقفه قابل دستيابي به آن: 13H

عملکرد: اين 7 بايت حالت کنترلر ديسک را گزارش مي نمايد. همچنين حالت کنترلر هارد را نيز نشان مي دهد.

بيت 0تا 4: 00H= هيچگونه خطايي رخ نداده است.       01H: تابع ناشناخته مي باشد.

02H: آدرس علامت شده پيدا نشد.           03H: خطاي محافظت در مقابل نوشتن

04H: سکتور پيدا نشد.                           05H: درايو پيدا نشد.

08H: خطاي سرريز DMA               09H: خطاي سرريز سگمنت DMA

0CH: فرمت ناشناخته است.                   10H: خطاي CRC در حين خواندن

بيت 5: خطاي کنترلر  بيت 6: خطاي جستجو            بيت 7: درايو آماده نيست.

12. آفست: 49H       تعداد بايت: يک بايت           وقفه قابل دستيابي به آن: 10H

عملکرد: مد جاري ويدئو. اين بايت مد جاري ويدئو که توسط باياس گزارش شده است را در خود دارد. هنگام استفاده از تابع 0H در وقفه 10H اين بايت تغيير مي نمايد.

13- آفست: 4ah       تعداد بايت: دو بايت يا يک کلمه                وقفه قابل دستيابي به آن: 10h

عملکرد: تعداد ستون هاي صفحۀ نمايش در مدهاي کارکرد صفحه نمايش در خود دارد.

14. 4CH        اندازه: يک کلمه                 وقفه: 10H

عملکرد: اندازۀ صفحۀ نمايش. تعداد بايت هاي لازم براي يک صفحۀ تصوير کامل را در مد ويدئوي جاري در خود دارند. به عنوان مثال در مد متن 25×80 به 4000 بايت نياز داريم.

15. 4EH        اندازه: يک کلمه                 وقفه: 10H

عملکرد: آدرس آفست شروع صفحه جاري را نشان مي دهد و مقدار آن به آدرس شروع حافظۀ ديناميکي ويدئو بستگي دارد.

16. 62H        اندازه: يک بايت                  وقفه: 10H

عملکرد: شمارۀ صفحۀ جاري را نشان مي دهد.

17. 63H        اندازه: يک کلمه                 وقفه: 10H

عملکرد: آدرس پورت کنترلر ويدئو. اين کلمه شامل آدرس پورت کارت گرافيک بوده و اگر چند کارت به طور همزمان نصب باشد، آنگاه آدرس پورت کنترلر ويدئو کارت فعال در آن خواهد بود. اين آدرس براي کارت تکرنگ 384H و CGA و EGA و VGA آدرس 304H مي باشد.

18. 65H        اندازه: يک بايت                  وقفه: 10H

عملکرد: محتويات رجيستر انتخاب کنندۀ مد. اين رجيستر مد کارت گرافيک را تعيين مي نمايد.

19. 66H        اندازه: يک بايت                  وقفه: 10H

عملکرد: محتويات رجيستر ظرف رنگ. اين بايت ظرف رنگ فعال را از بين 4 ظرف رنگ در مد 200×320 رنگي CGA انتخاب مي کند.

20. 72H        اندازه: يک کلمه                 وقفه: POST

عملکرد: در طي برنامۀ POST، يک فرمان رست جهت کنترلر صفحه کليد فرستاده مي شود. زمان انجام يک رست گرم (WARM) يا سرد (COLD) اين عمل انجام مي شود. بعد از روشن شدن سيستم در اين کلمه مقدار 1234H قرار مي گيرد. حال اگر يکبار ديگر رست گرم انجام شود و در اين محل مقدار فوق باشد آنگاه حافظه تست نخواهد شد.

21. 74H        اندازه: يک بايت                  وقفه: 13H

عملکرد: اين بايت، حالت عملکرد آخرين عمل هارد ديسک را گزارش مي نمايد.

01H= تابع تعريف شده در دسترس نيست يا درايو تعريف شده در دسترس نيست.

02H= آدرس علامت زده شده پيدا نشد.    04H= سکتور پيدا نشد.

05H= خطا در رست شدن کنترلر              07H= خطا در هنگام برنامه ريزي کنترلر

09H= خطا در انتقال DNA                       0AH= سکتور خراب است.  0BH= ترک خراب است.

0DH= تعداد سکتورهاي تعريف شده در ترک دست نيست.        0EH= آدرس مشخص شده پيدا نشد.

0FH= خطاي سر ريز DMA                       10H= خطاي خواندن

11H= خطاي خواندن ECC که اصلاح شده است.             20H= ناقص بودن کنترلر

40H= خطاي دستيابي                                    80H= خطاي زمان خروج درايو (time out)

AAH= درايو آماده نيست.                        CCH= خطاي نوشتن.

22. 75H        اندازه: يک بايت                  وقفه: 13H

عملکرد: (فقط در AT): تعداد هارد ديسک هاي وصل شده به سيستم را در خود ندارد.

23. 76H        اندازه: يک بايت                  وقفه: 13H

عملکرد: (فقط در AT): بايت کنترل مربوط به هارد درايو.

24. 77H        اندازه: يک بايت                  وقفه: 17H

عملکرد: (فقط در AT): اين بايت آدرس پورت هارددرايو را در خود دارد.

25. 78H، 7CH                   اندازه: هر کدام 4 بايت                  وقفه: 14H، 16H

عملکرد: هر بايت در هر کدام از اين چهار بايت مربوط به زمان استراحت آن پورت مي باشد. 78H مربوط به چهار پورت موازي و 7CH مربوط به پورت هاي سريال مي باشد. اگر زمان استراحت يا جواب دادن بيشتر از اين زمان شود آنگاه يک خطا رخ خواهد داد. (time out error)

26. 97H        اندازه: يک بايت                  وقفه: 16H

عملکرد: حالت LED هاي روي صفحه کليد. اين بايت حالت فعال يا غير فعال بودن سه چراغ LED مربوط به سه کليد (Scrollock, Capslock, Numlock) را گزارش مي دهد.

بيت صفر: 1= روشن بودن Scrollock                   بيت يک: 1= روشن بودن Numlock

بيت دو: 1= روشن بودن Capslock            بيت 3 تا 7: توسط باياس متفاوت به شکل متفاوت بکار برده مي شود.

27. A1H        اندازه: 95 بايت                 

عملکرد: روزرو براي باياس هاي مختلف و برنامه هاي مختلف.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

آشنايي با خطاي سخت افزاري سيستم از طريق بوق آن

همانطور که ميدانيد يکي از اصلي ترين عمليات کامپيوتر در هنگام روشن شدن عمليات POST يا Power On Self Test ميباشد. که تمامي نرم افزارها و قطعات سخت افزاري لازم براي بوت سيستم را تست کرده و آماده به کار ميکند و در واقع کامپيوتر شما بعد از فشردن کليد Pwoer توسط شما، در ابتدا تمامي فرمانها را از بايوس کامپيوتر دريافت مي کند. از اينرو بايوس وظيفه دارد که مشکلات سخت افزاري را به شما گوشزد کند. همه بايوس ها در هنگام درست بوت شدن سيستم يک بوق کوتاه در شروع کارد ميزنند که اين بوق به معني درست و کامل کار کردن تمامي نرمافزارها و سخت افزارهاي اصلي سيستم است، اما گاهي نيز اتفاق مي افتد که يک يا چندي از برنامه ها يا قطعات معيوب شده يا به عللي از انجام وظيفه باز مي مانند، اينجاست که بايوس با تنها راه ارتباطي مستقيم با کاربر ( بوق ) شما را آگاه مي سازد. اما تا وقتي که از مفهوم بوقهاي بايوس اطلاع نداشته باشيد تشخيص اينکه کدام يک از قطعات وظيفه خود را به خوبي انجام نميدهد، تقريبا غير ممکن است. ورفع اشکال را با سختي و مشقت بسيار همراه ميکند. در ادامه بوقهاي اصلي دو شرکت بزرگ توليد کننده تراشه بايوس (AWARD و AMIBIOS) را شرح داده ايم.

كدهاي بوقي بايوس AWARD :

بايوس آوارد عمدتا به پيامهاي خطا براي آگاه کردن کاربران از وجود مسئله اتکا دارد، اما چند کد

بوقي مشهور وجود دارد که اين تراشه بايوس توليد ميکند:

تعداد بوقها در عمليات Post مفهوم بوق

نا محدود (تکرار شوند) خطاي حافظه سيستم

يک بوق بلند پس از دو بوق کوتاه خطاي کارت گرافيک

يک بوق باند پس از سه بوق کوتاه خطاي گرافيک يا حفظه گرافيک

بوقهاي با ارتفاع بالاي نا محدود (تکرار شونده) خطاي داغ شدن پردازنده

بوقهاي با ارتفاع بالا ،با ارتفاع پايين ( تکرار شونده) خطاي پرازنده

 

کدهاي بوقي بايوس AMIBIOS :

بايوس AMIBIOS محصول شرکت American Megatrends يکي از بايوسهاي متداول

 است و آخرين نگارش تعدادي کد بوقي دارد که اشکالات زمان بوت شدن را به کاربران مي گويد:

تعدا بو قها در زمان راه اندازي (پيش از POST) مفهوم بوقها

1 ديسکت را در ديسکران A: قرار دهيد

2 فايل AMIBOOT.ROM بر روي ديسکت بوت شدني نيست

3 خطاي حافظه سيستمي

4 عمليات روز آمد سازي بايوس موفقيت آميز بوده است

5 خطاي خواندن ديسک

6 خرابي فرمان صفحه کليد

7 حافظه فلش بايوس تشخيص داده نشده است

8 خرابي کنترل کننده ديسکت ران

9 خطاي مجموع بررسي (checksum) بايوس

10 خطاي پاک کردن حافظه فلش

11 خطاي برنامه سازي حافظه فلش

12 اندازه فايل AMIBOOT.ROM درست نيست ( يا حضور ويروس)

13 نا همساني تصوير BIOS ( فايل ROM دقيقا همان نسخه درون بايوس نيست)

تعداد بوقها در زمان POST

1 خطاي Timer احياي حافظه سيستم

2 خطاي پريتي حافظه سيستم

3 خطاي آزمايش خواندن / نوشتن حافظه سيستم

4 زمان دار تخته مدار مادر کار نميکند

5 خطاي پردازنده

6 کامپيوتر نمي تواند به حافظه حالت حفاظت شده برود

7 خطاي استثناي عمومي (مربوط به پردازنده)

8 خطاي حافظه نمايش ( مربوط به کارت ويدئويي)

9 خطاي مجموع بررسي AMIBIOS ROM

10 خطاي خواندن / نوشتن رجيستر CMOS

11 اشکال آزمايش حافظه نهانگاهي (cache)

نکته : اگر موقع عمليات POST يک ، دو يا سه بوق بشنويد، تعويض کارتهاي RAM را در نظر بگيريد يا دست کم آنها را بررسي کنيد تا اطمينان يابيد که درست نصب شده اند. اگر در عمليات POST هشت بوق بشنويد اطمينان يابيد که کارت ويدئويي درست نصب شده است، ممکن است لازم باشد که آن را عوض کنيد. اگر موقع عمليات POST تعداد بوقها با آنچه گفته شد متفاوت بود ( چهار تا هفت يا 9 تا يازده بوق)، ممکن است يک مطئله جدي در تخته مدار مادر يا قطعات ديگر وجود داشته باشد، کامپيوتر را به يک تعميگاه تخصصي ببريد.

 

 

باياس داراي پارامتر GREEN (محافظ المانهاي بيکار) مي باشد:

• داراي حالت PLAG AND PLAY, DARK GREEN  مي باشد.
• پيکربندي خودکار براي کارت هاي PCI.
• پالس توقف CPU، پالس صفر واقعي براي پردازنده.
• ذخيرۀ توان ابزارهاي I/O (ورودي/ خروجي) در زمان بيکاري آن.

 

 

ROM  پايدار (FLASH ROM)

 

از نظر فني ROM پايدار كه EEPROM ناميده مي شود و به اين معني است كه شما مي توانيد برنامه موجود درتراشه را بر روي كامپيوتر خود و از طريق نرم افزار تغيير دهيد. برنامه تغيير يافته حتي در زمانيكه براي مدتي طولاني كامپيوتر خود را خاموش مي كنيد حفظ خواهد شد .EEPROM   به كاربر اجازه مي دهد كه بدون اين كه حافظه ROM  خود را عوض كند سيستم را ارتقا دهد.

اين نوع ROM ها قابليت اين را دارند كه از طريق اينترنت UPGRADE  شوند يعني اينكه براحتي مي توان كد هاي BIOS  را از طريق اينترنت دريافت و به  BIOS منتقل كرد.

 

چگونه BIOS را Update كنيم؟
 در اين قسمت به اين موضوع پرداخته مي شود  كه چگونه مي توانBIOS  را  FLASHكرد.  اصلي  ترين  قسمت  هر كامپيوتر ، سيستم  ورودي  خروجي  اوليه آنست. تغيير دادن اطلاعات موجود دربايوس FLASH كردن يا بروز رساني ناميده مي شود.

FLASH   كردن بايوس كه قدري از تغيير دادنتنظيمات بايوس پيچيده تر است برنامه تعبيه شده در هسته بايوس را تغيير مي دهد.اماچرا بايد بخواهيد نحوه عملكرد بايوس (اصلي ترين جزء سيستم )را تغيير دهيد؟ اول اينكه FLASH كردن بايوس خرده اشكالاتي را كه از زمان توليد مادر برد كشف شده اند،تصحيح و برطرف مي كند. چه قابليت هاي مربوط به مديريت جريان برق به درستي عمل نكنندو چه كامپيوتر نتواند دستگاه هاي  PLUG AND PLAY را بطور خودكار تشخيص دهد،عمل FLASH كردن مي تواند بايوس را طوري ارتقاء دهد كه ميزان پاسخگويي يك كامپيوتر افزايشيابد. دوم اينكه يك بايوس ارتقاء يافته اغلب سازگاري با سخت افزار و ادواتي را كهپس از ساخت مادربرد توليد شده اند، بهبود مي بخشد. هارد دسيك هاي حجيم تر درايوهايخارجي (EXTERNAL ) و كارت هاي گرافيكي نوظهور ،هر يك ممكن است با يك بايوس قديمي تركار نكنند.سوم اينكه،چند ماه پس از نصب يك تراشه بايوس بر روي يك مادربرد بخصوصممكن است راه هاي بهتر و كارآمدتري براي تبادل داده ها و پيكر بندي اجزاي سختافزاري ابداع گردند. بنابراين بروز رساني تراشه بايوس باعث نيل به بهترين كاراييخواهد شد.

بطور معمول اين كارها هنگام ارتقا انجام مي شود:

1- تنظيم يك جامپر بر روي برد سيستم كه به  BIOS مي فهماند كه نسخه ارتقا يافته خود را قبول كند.

2- كپي نرم افزار ارتقاي BIOS بر روي ديسك راه انداز .

3- بوت كردن سيستم و راه اندازي آن بوسيله ديسك بوت و كار كردن با منو هاي نرم افزار براي ارتقاي  BIOS .

4 _ باز گزداندن تنظيمات جامپر به حالت اصلي ، را ه اندازي مجدد سيستم و بررسي اينكه همه چيز خوب كار مي كند.

اگر بنا داريد خودتاناقدام به انجام اين كار كنيد،به وب سايت كارخانه سازنده مادربرد خود برويد و بهدنبال صفحات مربوط به پشتيباني پس از فروش بگرديد. از آنجا لينك مربوط به Download نرم افزار را پيدا كنيد. پس از يافتن محل مربوط به مادر بردخود آخرين نسخه موجود ازنرم افزار بايوس آن را دريافت نماييد. توجه داشته باشيد كه نسخه اي را كه مختصمادربردتان ساخته نشده به هيچ وجه دريافت نكنيد. نصب گونه ديگري از بايوس مادربردبر روي سيستم ممكن است باعث شود كه بايوس و در نتيجه مادربرد غيرقابل استفادهگردد.اگر در وب سايت فوق دو نسخه ”فقط Update ”و Update به همراه برنامه نصبكننده ”وجود داشت،گزينه” به همراه نصب كننده ”را انتخاب نماييد.اگر نمي توانيداين دو را با هم دانلود كنيد،اطمينان حاصل نماييد كه ابتدا برنامه نصب كننده و سپسخود update را دريافت مي نماييد. سپس آن دو را روي يك فلاپي ديسك كپي كنيد،ديسك رادر درايو قرار داده و كامپيوتر را از نو بوت نماييد. قبل از بالا آمدن سيستم،واردبرنامه BIOS شويد (معمولا” از طريق دكمه Delete يا F2 ،در غير اين صورت به مستنداتمادربرد خود رجوع كنيد). در منوي Boot يا Drives ،بررسي كنيد كه تنظيمات به گونه ايباشد كه فلاپي ديسك قبل از هارد ديسك بوت شود. تغييرات انجام داده را ذخيره كنيدوسيستم را بوت كنيد. حالا سيستم از فلاپي ديسك بوت مي شود. براي اجرا برنامه update ،كافيست فقط نام فايل EXE .آن را تايپ كرده و Enter را بزنيد.سپس نام update جديدبايوس خود را انتخاب نماييد. در خلال انجام عمليات Flash بايوس،به هيچ عنوان بهكامپيوتر خود دست نزنيد،اگر وقفه اي در اين عمليات به وجود آيد باعث مي شود سيستمغير قابل بوت شدن گردد. به همين دليل توصيه مي شود دستگاه خود را به يك منبع مطمئنوصل كنيد و يا از UPS استفاده نمائيد. پس از اتمام عمليات Flash ،برنامه از شما ميخواهد ديسكت را از درايو خارج كرده و سيستم را بوت نماييد. اگر برنامه بخواهد خودشسيستم را بوت كند،نبايد مانع از انجام اين كار بشويد(اگر اين طور باشد،پيغامي بهشما خواهد داد.(

پس از راه اندازي مجدد سيستم خواهيد ديد كه اينك كامپيوترتانبا ثبات تر و با سخت افزار ها سازگارتر است و كارايي بهتري ارائه مي نمايد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: جمعه 22 اسفند 1393 ساعت: 23:19 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره BIOS چيست,تحقیق درباره بایوس چیست,BIOS چيست؟,

 

بایوس چیست ؟

اگر هنگام روشن نمودن رايانه به نوشته هاي روي صفحه نمايش دقت کرده باشيد ، مطمئنانام BIOS به چشمتان خورده است. بايوس برگرفته از حروف اول کلمات (Basic Input Ooutput System) به معناي سيستم ورودي و خروجي مقدماتي است. در واقع يکی از متداولترين موارد کاربرد حافظه های Flash ، استفاده از آنان در بایوس است . بایوس اين اطمينان را به عناصر سخت افزاری نظير : تراشه ها ، هارد يسک ، پورت ها ، پردازنده و ... خواهد داد که بدرستی عمليات خود را در کنار يکديگر انجام دهند.

هر کامپيوتر ( شخصی ، دستی ) دارای يک ريزپردازنده بعنوان واحد پردازشگر مرکزی است . ريزپردازنده يک المان سخت افزاری است .بمنظور الزام پردازنده برای انجام يک عمليات خاص، می بايست مجموعه ای از دستورالعمل ها که نرم افزار ناميده می شوند نوشته شده و در اختيار پردازنده قرار گيرد. از دو نوع نرم افزار استفاده می گردد :

- سيستم عامل : سيستم عامل مجموعه ای از خدمات مورد نياز برای اجرای يک برنامه را فراهم می نمايد. ويندوز 98 ، 2000 و يا لينوکس نمونه هائی از سيستم های عامل می باشند.

- برنامه های کاربردی : برنامه های کاربردی نرم افزارهائی هستند که بمنظور تامين خواسته های خاصی طراحی و در اختيار کاربران گذاشته می شوند. برنامه هائی نظير : Word ، Excel و ... نمونه هائی از اين نوع نرم افزارها می باشند.

BIOS در حقيقت نوع سومی از نرم افزارها بوده که کامپيوتر بمنظور عملکرد صحيح خود به آن نياز خواهد داشت.

 

وظیفه بایوس

 

بايوس چند وظيفه متفاوت دارد که مهمترين آنها بارگذاري سيستم عامل است. هنگاميکه شما رايانه خود را روشن مي کنيد و ريز پردازنده ، قصد اجراي اولين دستورالعمل هارا دارد ، اين دستورالعمل ها را بايد از جايي دريافت کند. اما نمي تواند آنها رامستقيما از سيستم عامل دريافت کند. زيرا سيستم عامل بر روي ديسک سخت قرار دارد و CPU نمي تواند بدون هيچ دستورالعملي به آن دسترسي پيدا کند. يکي از وظايف بايوسارسال اين دستورالعمل هاي مقدماتي به CPU است.

 

برخی از خدمات متداول که BIOS ارائه می دهد ، بشرح زير می باشد:

- يک برنامه تست با نام POST بمنظور بررسی صحت عملکرد عناصر سخت افراری

- فعال کردن تراشه های BIOS مربوط به ساير کارت های نصب شده در سيستم نظير : کارت گرافيک و يا کنترل کننده SCSI

- مديريت مجموعه ای از تنظيمات در رابطه با هارد ديسک،Clock و ...

 

هنگامي که رايانه را روشن مي کنيد،بايوس کارهاي زير را به ترتيب انجام مي دهد:

 1 - بررسي CMOS براي تنظيمات سيستم. (بعداز روشن نمودن رايانه هنگامي که با فشردن کليد Del يا دکمه هاي ديگر وارد محيط Setup مي شويد و تنظيمات اساسي سيستم را انجام مي دهيد اين تنظيمات در CMOS که يکتراشه روي مادربرد است ذخيره مي شوند.) اولين موردی را که BIOS بررسی خواهد کرد، اطلاعات ذخيره شده در يک نوع حافظه RAM با ظرفيت 64 بايت است . اطلاعات فوق بر روی تراشه ای با نام CMOS)Complementry metal oxid semiconductor) ذخيره می گردند. CMOS شامل اطلاعات جزئی در رابطه با سيستم بوده و درصورت بروز هر گونه تغييردر سيستم، اطلاعات فوق نيز تغيير خواهند کرد. BIOS از اطلاعات فوق بمنظور تغيير و جايگزينی مقادير پيش فرض خود استفاده می نمايد.

پيکربندی BIOS

برای تغيير دادن تنظيمات مربوطه می بايست برنامه پيکربندی CMOS فعال گردد. برای فعال کردن برنامه فوق می بايست در زمان راه اندازی سيستم کليدهای خاصی را فعال تا زمينه استفاده از برنامه فوق فراهم گردد. در اغلب سيستم ها بمنظور فعال شدن برنامه پيکربندی کليد Esc يا Del يا F1 يا F2 يا Ctrl-Esc يا Ctrl-Alt-Esc را می بايست فعال کرد.( معمولا" در زمان راه اندازی سيستم نوع کليدی که فشردن آن باعث فعال شدن برنامه پيکربندی می گردد، بصورت يک پيام بر روی صفحه نمايشگر نشان داده خواهد شد ) پس از فعال شدن برنامه پيکربندی با استفاده از مجموعه ای از گزينه های می توان اقدام به تغيير پارامترهای مورد نظر کرد. تنظيم تاريخ و زمان سيستم ، مشخص نمودن اولويت درايو بوت، تعريف يک رمز عبور برای سيستم ، پيکربندی درايوها ( هارد، فلاپی ، CD) و ... نمونه هائی از گزينه های موجود در اين زمينه می باشند. در زمان تغيير هر يک از تنظيمات مربوطه در CMOS می بايست دقت لازم را بعمل آورد چراکه در صورتيکه عمليات فوق بدرستی انجام نگيرد اثرات منفی بر روی سيستم گذاشته و حتی در مواردی باعث اختلال در راه اندازی سيستم خواهد شد.

 2 - بارگذاري راه اندازهاي دستگاه ها وگرداننده هاي وقفه هاي سيستم (Interrupthandlers).Interrupt handlers نوع خاصی از نرم افزار بوده که بعنوان يک مترجم بين عناصر سخت افزاری و سيستم عامل ايفای وظيفه می نمايد.مثلا" زمانيکه شما کليدی را برروی صفحه کليد فعال می نمائيد، سيگنال مربوطه، برای Interrupt handler صفحه کليد ارسال شده تا از اين طريق به پردازنده اعلام گردد که کداميک از کليدهای صفحه کليد فعال شده اند.

 

 3- آماده سازي ثبات ها و مديريت تغذيه (لازم به توضيحاست که ثبات ها حافظه هاي بسيار کوچک و سريعي هستند که در داخل CPU قرار دارند و CPU به طور مستقيم به آنها دسترسي دارد)

4- انجام آزمايش خودکار سخت افزارها و نمايشتنظيمات سيستم.

5  تشخيص درايوی که سيستم می بايست از طريق آن راه اندازی (Booting) گردد.

 6 - مقدار دهی اوليه برنامه مربوط به استقرار سيستم عامل در حافظه (Bootstrap)

اولين چيزهايي که بعد از روشن نمودن رايانه مشاهده مي کنيم ناشي از اعمال بايوساست که هر يک مفاهيم خاصي دارند. مثل مقدار حافظه موجود بر روي سيستم ، مدل و نوعکارت گرافيکي و مادربرد ، سرعت CPU ، نوع ديسک سخت و.... گرداننده هاي وقفه ها ،قطعات نرم افزاري کوچکي هستند که مانند يک مترجم بين قطعات سخت افزاري و سيستم عاملعمل مي کنند. راه اندازهاي دستگاه ها نيز قطعات نرم افزاري ديگري هستند که سختافزارهاي پايه از قبيل صفحه کليد و ماوس و ديسک هاي سخت و فلاپي درايو را شناساييمي کنند. بعد از بارگذاري اين نرم افزارها و مقداردهي اوليه به ثباتها ، بايوس بهبررسي سالم بودن کارت گرافيکي مي پردازد. اکثر کارتهاي گراٿيکي يک بايوس کوچک مخصوصبه خود دارند که حافظه و پردازنده روي کارت گراٿيکي را آماده کار مي کند. در غيراين صورت معمولا در يک تراشه جداگانه روي مادربرد ، اطلاعات مربوط به راه اندازکارت گرافيکي قرار دارد که بايوس اطلاعات موجود در آن را بارگذاري مي کند. در قدمبعدي بايوس چک مي کند که آيا شروع کار رايانه ناشي از روشن شدن رايانه است که بهاصطلاح به آن Cold boot گويند و يا ناشي از راه اندازي مجدد رايانه است. در صورتتشخيص راه اندازي مجدد، بايوس از بقيه تست هاي اوليه صرف نظر مي کند. در غير اينصورت بايوس از صحت سلامت RAM با انجام تست خواندن و نوشتن در هر نشاني حافظهاطمينان حاصل مي کند. سپس درگاههاي PS/2 يا USB را براي وجود صفحه کليد يا ماوس چکمي کند. سپس گذرگاه هاي PCI را جستجو مي کند و در صورت ياٿتن اين گذرگاه ها کارتهاينصب شده بر روي آنها را بررسي مي کند. در صورتي که بايوس در اين روالها با خطاييمواجه شود، با يک سري بوق يا نمايش پيغام ، کاربر را از وجود خطا آگاه مي کند. خطاهاي يافت شده در اين بخش ، تقريبا هميشه سخت افزاري هستند. البته هميشه اينخطاها ناشي از خرابي نيست و گاهي ناشي از اتصال ناصحيح و گاهي از عدم وجود يک قطعهلازم الوجود مثل RAM يا کارت گرافيک حکايت دارد. گاهي نيز از يک ناسازگاري لحظه اياست که امکان دارد با يک راه اندازي مجدد، مشکل رفع شود. اما هميشه بايد خطاهاياعلام شده توسط بايوس را جدي گرٿت. بعد از اين مرحله بايوس به تقدم دستگاه هايذخيره سازي ، به منظور بوت کردن مي پردازد و در صورت عدم وجود يکي ، به سراغ ديگريمي رود. به طور کلي مفهوم بوت کردن به بارگذاري و اجراي سيستم عامل بازمي گردد. تعيين ترتيب دستگاه راه انداز و ديگر تنظيمات سيستم از طريق ورود به CMOS Setupامکانپذير است. البته تغيير ناشيانه اين تنظيمات موجب مي شود که دستگاه بهدرستي راه اندازي نشود. بايوس براي ذخيره سازي تغييرات تنظيمات ، از فناوري CMOS استٿاده مي کند. با اين فناوري ، يک باتري ليتيم کوچک ، توان کافي براي نگه داشتنتنظيمات شما را براي چند سال دارد. در صورت قطع اين منبع تغذيه کوچک يا تمام شدنعمر باتري تنظيمات شما از بين رفته و به حالت پيش ٿرض کارخانه باز مي گردد. با آمدندستگاه ها و استانداردهاي جديد ، گاهي بايوس ها نياز به به روزرساني پيدا مي کنند.

به روز رسانی بایوس

بايوس در نوعي حافظه فقط خواندني ذخيره شده است ، تغيير آن کمي سختتر از به روزرساني ديگر نرم افزارهاست. به همين منظور نياز به يک برنامه ارائه شدهتوسط شرکت سازنده نياز خواهيد داشت. بنابراين بايد تاريخ و نوع بايوس خود را هنگامراه اندازي سيستم بخوانيد و با مراجعه به سايت شرکت سازنده نرم افزار مربوطه را درصورت وجود دريافت کنيد و بعد از کپي کردن آن نرم افزار داخل فلاپي و راه اندازيسيستم توسط آن فلاپي ، عمل به روزرساني را انجام دهيد. براي انجام اين کار بايدخيلي مراقب باشيد و توجه کنيد که نرم افزار مورد استفاده شما دقيقا مربوط به نوعبايوس شما باشد و نه مدلهاي ديگر آن. در غير اين صورت ممکن است بايوس و در نتيجه آنسيستم شما از کار بيفتد و بلااستفاده شود.

 

آیا همه بایوسها یكسان هستند؟

خیر. چند شركت بایوس می‏سازند، در نتیجه‏، كُد بایوس از یك نگارش به نگارش دیگر تفاوت می‏كند. سازندگان اصلی بایوس به قرار زیرند:

 AMI http://www.ami.com

Phoenix Technologies   http://www.phoenix.com

 IBM   http://www.ibm.com

Intel  http://www.intel.com

بعضی از سازندگان بایوس خودشان سیستم كامل نیز می‏سازند، بعضی دیگر روی ساخت قطعاتی چون پردازنده‏ها و تخته‏مدارهای مادر كار می‏كنند.‏

 

چطور می‏توانم تشخیص بدهم كه كدام نگارش بایوس را دارم‏؟

 

اگر یك پی‏سی قدیمی‏، مانند كامپیوتری كه ویندوز ۹۸ یا ماقبل آن را اجرا می‏كند داشته باشید احتمالاً می‏توانید رشته معرف بایوس - یك رشته طولانی از اعداد و حروف - را در زمان بوت‏شدن سیستم بر روی صفحه نمایش راه‏اندازی ببینید.‏ با وجود این‏، بر روی سیستمهای جدیدتر، بایوس ممكن است طوری پیكربندی شده باشد كه یك بوت ساكت را هدایت كند، یعنی نتایج POST   Power On Self Test (خودآزمایی زمان روشن‏شدن كامپیوتر) را نخواهید دید. از این روی‏، لازم است برای دیدن نگارش بایوس خود به جایی دیگر سربزنید.‏

 

برای یافتن نگارش بایوس خود، System Information را امتحان كنید، كه بخشی از ویندوز و در منوی Start است‏. در ویندوز اكس‏پی‏، روی Start، All Programs، Accessories، System Tools، و System Information كلیك كنید. اطلاعات مورد نیاز شما تحت صفحه System Summary فهرست می‏شود.‏ ودر قسمت Find What   با تایپ عبارت bios می توانید از نوع بایوس خود آگاه شوید

 

 در نیمه سمت راست‏، در كنار BIOS Version/Date، سازنده‏، نگارش‏، و تاریخ ساخت بایوس خود را خواهید دید. البته‏، اینجا نمی‏توانید بایوس خود را دستیابی كنید، اما اطلاعاتی را كه باید بدانید به دست می‏دهد. در حقیقت‏، باید این داده‏ها را در یك صفحه كاغذ بنویسید و آن را در مكانی مطمئن حفظ كنید، به ویژه اگر قصد دارید بایوس فعلی خود را اصلاح كنید یا آن را ارتقا بدهید (بخش «چگونه بایوس خود را ارتقا بدهم‏» را ببینید).‏

 

یك راه دیگر مراجعه به دفترچه راهنمای تخته‏مدار مادر است‏. ممكن است هم اطلاعاتی درباره نگارش بایوس و هم روش دستیابی بایوس را در آن بیابید.‏

 سرانجام‏، می‏توانید به پایگاه وب سازنده كامپیوتر خود سربزنید، كه ممكن است نه‏تنها نوع بایوس را آشكار كند، بلكه روش ارتقای بایوس را به شما نشان دهد.‏

یك جستجوی ساده برای «BIOS versions» یا «accessing the BIOS» باید شما را به بخشهای درست پایگاه وب ببرد. می‏توانید جستجو را براساس مدل كامپیوتر خود محدود كنید.‏

به عنوان مثال‏، كاربران كامپیوتر ThinkPad، محصول آی‏بی‏ام می‏توانند به پایگاه وب آی‏بی‏ام كه به‏ویژه برای آنها اختصاص یافته سربزنند:

http://www.pc.ibm.com/us/ thinkpad/community.html

 

چگونه پسورد بایوس را برداریم

بسیاری از شماها هنگام روشن کردن کامپیوتر قبل از آنکه سیستم عامل خاصی بالا بیاید به سد محکمی با نام رمز عبور BIOS برخورد کرده اید. رمز عبوری که بر خلاف سایر رمز عبورها به هیچ وجه در هارد دیسک کامپیوتر ذخیره نمیشود. یا همین مشکل موقعی که می خواهید مشخصات Setup نامپیوتر را عوض کنید پیش میآید. این مقاله به معرفی چند روش برای حل این مشکل میپردازد. فرض ما بر این است که شما رمز عبور کامپیوتر خود را فراموش کرده اید و دنبال راه حل هستید و قصد اذیت کردن و دست بردن در کامپیوتر کسی را ندارید.

 

◄ روش اول: برای دزدی از یک مکان ساده ترین و اولین کار استفاده از شاه کلید است تا آبرومندانه و ترو تمیز وارد شوید و آخرین راه حل بالا رفتن از دیوار است. در این مورد هم اینچنین است ما برای مارک ها و مدلهای مختلف Bios رمزهای عبوری معرفی می کنیم که امیدواریم مشکل شما را حل کند و نیازی به بالا رفتن از دیوار نداشته باشید.

AWARD BIOS

AWARD SW, AWARD_SW, Award SW, AWARD PW, _award, awkward, J64, j256, j262, j332, j322, 01322222, 589589, 589721, 595595, 598598, HLT, SER, SKY_FOX, aLLy, aLLY, Condo, CONCAT, TTPTHA, aPAf, HLT, KDD, ZBAAACA, ZAAADA, ZJAAADC, djonet

AMI BIOS

AMI, A.M.I., AMI SW, AMI_SW, BIOS, PASSWORD, HEWITT RAND, Oder

رمزهای عبور زیر را بر هر نوع Bios میتوانید امتحان کنید

LKWPETER, lkwpeter, BIOSTAR, biostar, BIOSSTAR, biosstar, ALFAROME, Syxz, Wodj

توجه داشته باشید که هنگام وارد کردن رمزهای عبور حروف بزرگ را بصورت بزرگ و حروف کوچک را بصورت کوچک وارد کنید.

◄ روش دوم : یک روش نرم افزاری برای پاک کردن رمز عبور

اگر هنگامی که کامپیوتر روشن است بدان دسترسی دارید میتوانید از برخی نرم افزارهای موجود برای پاک کردن رمزعبور استفاده کنید ولی از آنجا که مکن است شما به این نرم افزار ها دسترسی نداشته باشید روش زیر را به شما معرفی میکنیم.

کامپیوتر را به حالت MS DOS برگردانید و دستور DEBUG را اجرا کنید

0 برای مدلهای مختلف BIOS عبارات زیر را وارد کنید

AMI/AWARD BIOS

O 70 17

O 71 17

Q

PHOENIX BIOS

O 70 FF

O 71 17

Q

GENERIC

Invalidates CMOS RAM.

O 70 2E

O 71 FF

Q

توجه کنید که حرف اول برابرحرف "“O است نه عدد صفر.

◄ روش سوم : روش سخت افزاری

اگر هنگامی که کامپیوتر روشن است به آن دسترسی ندارید یا رمز عبورهای قبلی کارساز نبود می توانید از روشهای سخت افزاری زیر استفاده کنید.

● استفاده از Jumper ها

بر روی تمام مادربردها یک Jumper است که از آن برای پاک کردن CMOS میتوانید استفاده کنید.کنار این jumper معمولا این عبارت دیده میشود Clr CMOS.

تنها کاری که شما میکنید این است که jumper را از پایه 1و2 درآورده و به پایه 3و4 نصب کنید و دوباره به حالت اول برگردانید. شما به همین سادگی میتوانید رمز عبور را پاک کنید.

● در آوردن باتری

میتوانید باتری دستگاهتان را که روی مادربرد است درآورده و دوباره جا بیاندازید در این حالت تمام اطلاعات CMOS به حالت پیش فرض برمیگردد. ولی توجه داشته باشید که جا انداختن باتری کمی مشکل است.

● عوض کردن آی سی ( Cheap CMOS )

اگر هیچ یک از روشهای الا جواب نداد میتوانید آی سی CMOS را با یک آی سی از همان نوع عوض کنید یا از نوع برنامه ریزی کنید اینکار ابزار مخصوصی دارد و شرکتهای تعمیر کامپیوتر برای شما اینکار را خواهند کرد .

توجه: برای پیدا کردن آی سی CMOS میتوانید به دفترچه مادربرد خود مراجعه کنید.

در این روشها علاوه بر اینکه رمز عبور را پاک میکنید سایر اطلاعات نیز به حالت اولیه برمیگرد ولی نگران نباشید مشکلی نیست و شما میتوانید دوباره مشخصات کامپیوتر خود را در Setup وارد کنید

 

منابع :

http://forum.persiantools.com/index.php

http://www.alifox.net

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: جمعه 22 اسفند 1393 ساعت: 23:17 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره بایوس چیست ؟,بایوس چیست ؟,وظیفه بایوس چیست,بایوس به چه معناست,

 

 

فهرست

مقدس بودن جهادودفاع در اسلام

ويژگي هاي اسوه ي بسيج

درج نام افراد در ساختار تشكيلات دفاعي كشور

تعريف بسيج از ديدگاه دانش آموز

مطلب جديد(مديريت بحران در حوادث ناشي از بمباران و موشكباران مناطق غير نظامي)

 

مطلب جديد پيرامون درس

مديريت بحران در حوادث ناشي از بمباران و موشكباران مناطق غير نظامي

كلمه بحران معاني و تعاريف مختلفي دارد. در يك نگاه كلي مي‌توان گفت: «بحران يك حادثه، واقعه و يا جرياني است كه اتفاق مي‌افتد و سيستم را از كاركرد منظم خودش باز مي دارد. يعني حركت منظم سازمان، مجموعه شهر يا ساير مجموعه‌ها را طوري از كار مي اندازد يا فلج مي‌كند و يا باعث تاخير در روند اجراي فعاليت‌ها، ماموريت‌ها و اهداف سيستم مي‌شود.»

براساس چگونگي تعريف بحران، تعاريف و تعابير متفاوتي از مديريت بحران نيز ارائه شده است. در اين مقاله ابتدا به بيان اين تعاريف و تدابير و تشريح اثرات بحران در جوامع سپس به تعريف مديريت بحران پرداخته مي‌شود.

بحران‌ها انواع مختلفي داشته و دامنه بسيار گسترده‌اي دارند، در يك نگاه كلي مي‌توان بحران‌هايي كه يك جامعه را تهديد مي‌كنند را به سه قسمت تقسيم نمود:

1- بحران‌هاي ناشي از جنگ و درگيري بين كشورها.

2- بحران‌هاي ناشي از مسائل سياسي، اقتصادي و اجتماعي در جامعه

3- بحران‌هاي ناشي از بلايايي طبيعي.

كه هر يك از انواع ياد شده خود به زير گروه‌هايي تقسيم مي‌شوند.

 صرف نظر از نوع و شكل بحران، امكان ارائه مدلي جامع براي مواجهه با بحران‌هاي مختلف وجود دارد. تاكنون مدل‌هاي مختلفي در اين زمينه ارائه شده است. در اين مقاله پس از ارائه تعاريف ياد شده به ذكر رئوس اصلي يكي از اين روش‌هاي مواجهه با بحران پرداخته خواهد شد. سپس اين روش براي مواجهه با بحران‌هاي ناشي از حملات هوايي و موشكباران مناطق غير نظامي مورد بررسي قرار مي‌گيرد

 

1ـمقدمه

چرا بحران تا اين اندازه فكر بشر را مشغول كرده است؟

 بحران در طول تاريخ بشري همواره با انسان بوده است. حملات غارتگرانه كشور گشايان به سرزمين هاي ديگر، سيل، زلزله، هرج و مرج‌هاي اجتماعي و صدها نوع وقايع ديگر، بحران‌هايي هستند كه نسل‌هاي بشر همواره مجبور به تحمل خسارت‌ها و صدمات ناشي از آنها بوده‌اند.

مروري بر آنچه در سده‌هاي اخير در ايران رخ داده، ما را به اين نتيجه مي‌رساند كه ايران يكي از بحران‌ خيزترين كشورهاي جهان مي‌باشد. وقايع سياسي و به تبع آن، نظامي اتفاق افتاده در ايران و همين طور بلاخيز بودن فلات ايران، بر اين سخن مهر تائيد مي‌نهد.

 به دلايل زير ايران كشوري بحران خيز است:

- كشور ايران از نظر بلاياي طبيعي يكي از 10 كشور بلاخيز دنيا است.

- 90درصد جمعيت كشور در معرض خطرات ناشي از حوادث طبيعي است.

- كشور ايران از نظر آمار وقوع حوادث در دنيا مقام ششم را دارد.

- كشور ايران، ام القراي كشورهاي اسلامي است و در نتيجه مخاطرات نظامي و سياسي بسيار بالايي دارد.

- ايران از نظر استراتژيكي و اقتصادي در نقطه‌اي از جهان قرار گرفته كه مي‌توان گفت: از بيشتر بحران‌هاي جهاني اثر مي‌پذيرد. به طور مثال جنگ‌هاي جهاني اول و دوم را مي‌توان نام برد. همچنين جنگ آمريكا و عراق و ...

بنابراين لزوم داشتن يك مديريت بحران قوي در ايران امري اجتناب ناپذير مي‌نمايد. چيزي كه متاسفانه تنها در سال‌هاي اخير به آن پرداخته شده است. در اين مقاله تلاش ما اين است كه ضمن معرفي و تشريح بحران و ارائه يك تعريف دقيق از مديريت بحران، به معرفي يكي از انواع بحران‌هاي نظامي يعني بحران‌هاي ايجاد شده در بمباران‌ها و موشكباران‌هاي مناطق غير نظامي بپردازيم.

 2- تعريف بحران

 2-1) بحران چيست؟

تصور كنيد مدير يك شركت چند مليتي و بزرگ هستيد و در اولين روز كاري هفته خود را آماده مي‌كنيد كه يك هفته كاري خوب و موفق را پشت سر بگذاريد، صبح زود وارد اتاق كار خود مي‌شويد و متوجه مي‌شويد كارمندان شركت شما به خاطر مسائل حقوقي دست به اعتصاب زده‌اند. هنوز موضوع براي خود شما روشن نشده است كه با انبوهي از خبرنگاران رو به‌رو مي‌شويد. شركت شما دچار بحران شده است.

يا تصور كنيد در نيويورك زندگي مي‌كنيد و شاهد انفجار برج‌هاي سازمان تجارت جهاني هستيد و امنيت شما و خانواده‌تان دچار چالش‌ شده است. ترديدي نيست كه شما در شهري بحران زده زندگي مي‌كنيد. و يا خاطرات اولين روزهاي 8 سال دفاع مقدس را به ياد بياوريد. ايران و به خصوص سرزمين‌هاي جنوبي و غرب آن دچار، بحران‌ بودند. به اين اتفاقات مي‌توان وقوع زلزله و سيل و بسياري موارد ديگر را نيز افزود.

در هر فعاليت گروهي، از فعاليت‌هاي معمول در خانواده كه نوعي حركت گروهي محسوب مي‌شوند تا شركت‌هاي تجاري، احزاب سياسي، دولت‌ها و جريان‌هاي بزرگ بين المللي مشكلات و موانعي به وجود مي‌آيد كه پويايي آن فعاليت، به نحوه عبور از مشكلات و موانع وابسته است. به طور كلي حركت مطلوب يك مجموعه، گذر از يك وضعيت و رسيدن به وضعيت جديد و بهتر است. به همين علت رخ نمايي مشكلات جزء جدايي ناپذير يك فعاليت محسوب مي‌شود. از اين ديدگاه مي‌توان گفت مجموعه تلاش‌‌هاي صورت گرفته در توسعه علوم مديريت، در راستاي استخراج روش‌هايي براي عبور موفقيت آميز از اين مشكلات و موانع هستند.

بحران، بروز ناگهاني نيروي يا مجموعه‌اي از نيروهاي مخالف و غير قابل پيش بيني است كه بنياد و محوريت يك حركت هدفمند را تحت تاثير مخرب خود قرار مي‌دهد و در صورت عبور نكردن، از آن، صدمات جبران ناپذيري به اساس حركت وارد مي‌آورد.

تعريف فوق حاوي اين نكات است:

- بروز بحران به صورت ناگهاني و ضربتي است و نه تدريجي.

- در بحران، نيروي مخالف اساس و محوريت حركت را تحت تاثير قرار مي‌دهد و نه شاخ و برگ‌هاي حركت را.

- غير قابل پيش بيني بودن بحران در طرح مديريت بحران، نقشي اساسي دارد. شايد بتوان گفت كه بحران، قسمت اعظم انرژي ويرانگر خود را به واسطه غير قابل پيش بيني بودن خود كسب مي‌كند.

- در بحران قطع و انفصال روند طبيعي زندگي رخ مي‌دهد. (چنين انفصالي معمولا بسيار سخت و ناگهاني بوده و به هيچ وجه قابل پيش بيني نيست.)

- بحران اثرات مخرب بر تشكيلات اجتماعي مانند از بين رفتن و يا خسارت ديدن سيستم‌هاي دولتي، ساختمان‌ها، مخابرات و سرويس‌هاي ضروري را به خود به همراه دارد.

- در بحران شاهد گسترش فزاينده نيازهاي مردمي مانند سرپناه، غذا، پوشاك، كمك‌هاي اوليه و درماني و رواني هستيم.

 2-2 تقسيم بندي كلي بحران‌ها

تقسيم بندي‌هاي زيادي براي انواع بحران‌ها مي‌توان در نظر گرفت. يكي از مرسوم‌ترين تقسيم بندي‌هاي به شكل زير است:

1- بحران‌هاي ناشي از جنگ و درگيري بين كشورها.

2- بحران‌هاي ناشي از مسائل سياسي، اقتصادي و اجتماعي در جامعه.

3- بحران ناشي از بالاياي طبيعي.

 1) بحران‌ هاي ناشي از جنگ:

هدايت و كنترل كامل بحران‌هاي ناشي از جنگ در اختيار نيروهاي مسلح است و سازمان‌هاي ديگر در زمينه‌هاي مختلف با اين نيروها همكاري مي‌كنند.

2) بحران هاي ناشي از مسائل سياسي، اقتصادي و اجتماعي در جامعه:

هدايت و كنترل اين بحران‌ها بر عهده دولت است و نيروهاي مسلح همكاري‌هاي لازم را در بخش امنيتي انجام مي‌دهند.

3) بحران‌هاي ناشي از بلاياي طبيعي:

اين بحران‌ها شامل زلزله، سيل، سونامي و ... مي‌باشند و هدايت آنها توسط تيمي از مديران مختلف كشوري و لشكري صورت مي‌گيرد.

به طور كلي اثرات و خصوصيات بحران را مي‌توان در سه بخش زير طبقه بندي نمود:

الف- سطح جهاني؛

ب- سطح ملي؛

ج- سطح منطقه‌اي

 2-3) تاثيرات بحران در سطح افكار عمومي؛

وقوع بحران به ويژه بحران‌هايي كه به هر دليلي مورد توجه عمومي قرار مي‌گيرند به وجود آوردنده شرايطي خاص در جامعه است. در فعاليت‌هايي كه به هر دليل با طيفي از مردم در ارتباط هستند بروز چنين شرايطي در طيف عامه مردم هم تاثير مي‌گذارد؛ چرا كه آنها هم جزئي از جامعه هستند. از اين رو برخورد صحيح با بحران مستلزم شناخت تاثيرات عمومي و به ويژه بحران بر افكاري عمومي مي‌باشد. از جمله تاثيرات عمومي بحران مي توان به موارد زير اشاره كرد:

(-3-2-1) تضعيف امنيت رواني در سطح افكار عمومي اين حالت به ويژه در بحران‌هايي كه امنيت ملي را تهديد مي‌كنند بارزتر است.

(2-3-2) بروز خلاءهاي شديد خبري. ويژگي‌هاي غير قابل پيش بيني بودن و سرعت بالاي وقوع بحران و از سوي ديگر اين ويژگي‌ بحران كه عموما حالت امنيتي و جنبه محرمانه دارد، نوعي خلاء خبري را ايجاد مي‌كند.

(2-3-3) وجود پتانسيل‌ شكسته شدن قالب‌هاي اجتماعي، فرهنگي يا سياسي، از ويژگي‌هاي عمومي بحران توانايي آن در شكستن قالب‌ها و چارچوب‌هاي پذيرفته شده است. به همين دليل فرايند حركتي بحران از اين زاويه نيز بايد مورد مداقه قرار گيرد.

(2-3-4) اثرات بحران در حوزه‌هاي اقتصاد عمومي برخي از بحران‌ها (به عنوان مثال بحران ناشي از وقوع جنگ احتمالي) مجموعه اي از فرايندهاي مخرب در اقتصاد عمومي را پايه‌ريزي مي‌كنند. از جمله چنين فرايندهايي مي‌توان به احساس كمبود و يا قحطي كاذب اشاره كرد.

(2-5-3) بحران‌هاي تعمدي. گاهي براي انحراف افكار عمومي و برگرداندن توجه عمومي از مطالبي خاص و پنهان كردن موضوعي كه نبايد فاش شود و گاهي به منظور اغفال رسانه‌ها از واقعه‌اي خاص، از چنين روش‌هايي استفاده مي‌شود. بنابراين مكانيزم كنترل بحران بايد در تحليل‌هاي خود اين احتمال را هم در نظر داشته باشد.

(2-3-6) تضعيف مكانيزم‌هاي امنيتي دولتي. در بحران‌هاي شديد و كوتاه مدت به دليل توجه مكانيزم‌هاي امنيتي دولتي به بحران و غفلت از روال‌هاي جاري، پتانسيل‌ وقوع بزهكاري‌هاي اجتماعي (مثل دزدي) افزايش مي‌يابد. در اين شرايط افزايش توان امنيتي مجموعه مديريت بحران، ضروري است. (مانند آنچه در زلزله بم ديده شد.)

(2-3-7) تاثير عملكرد رقبا بر افكار عمومي. بروز بحران، عرصه‌اي بزرگ براي رقابت رقبا مي‌گشايد. بخشي از مكانيزم مقابله با بحران بايد متوجه اين عرصه رقابتي باشد.

 2-4) فرصت‌هايي كه بحران مي‌تواند براي يك سيستم به همراه داشته باشد

علي رغم تمامي پيامدهاي خطرناك و جدي كه به واسطه وقوع بحران حاصل مي‌شود، به صورت بالقوه شرايطي را براي مديران قابل فراهم مي‌كند كه جهش قابل توجهي در تيم تحت مديريت خود صورت دهد و اين به نحوه برخورد آنها بستگي دارد. از جمله اين شرايط مي‌توان به موارد ذيل اشاره كرد:

2-4-1) قالب شكني ساختار قبلي: يكي از مسائلي كه مديران با آن سرو كار دارند، قالب‌هاي شكل گرفته است كه رانده‌مان دلخواه را ندارند. قالب‌هايي مثل ارتباطات درون يا بيرون مجموعه‌اي و ميزان فرمان پذيري كاركنان. بحران يكي از بهترين قالب شكن‌ها مي‌باشد و يك مدير ورزيده با استفاده از شرايط آمادگي خود و تجارب و قابليت‌هاي موجود به بهترين نحو از آن استفاده مي‌كند.

2-4-2) ايجاد همدلي و همراهي بيشتر: عبور از بحران به عنوان يك هدف مقطعي كلي، مجموعه را تحت تاثير يك همدلي و وحدت قرار مي‌دهد كه منجر به ايجاد تجربه‌اي موفق در ذهن افراد شده و مي‌تواند وحدتي ادامه دار را موجب شود.

2-4-3) محك نظام مديريت: بحران، محكي عالي براي ارزيابي سيستم تحت مديريت و مجموعه‌هاي مرتبط بيرون از سيستم مي‌باشد. ارزيابي توانايي‌هاي مخالف سيستم از جمله قدرت حفظ تمركز، توان تصميم گيري، ميزان هماهنگي، عملكردهاي مديران، ميزان آمادگي و هوشياري، آشكاري خلاءهاي و نقاط ضعيف، ميزان وفاداري و خير خواهي و تعلق خاطر سازماني پرسنل و ... از اين دسته هستند.

3) مديريت بحران

در حالي كه در گذشته، نقش مدير در بحران، محدود به شتافتن به محل (يا مورد) واقعه و كوشش در مهار كردن آن و جلوگيري از خسارت بيشتر بود، امروزه مجموعه نظرياتي وجود دارد كه زمينه اصلي آن پيشنهاد اين فكر است كه مدير بايد بحران را پيش بيني و براي آن برنامه ريزي كند.

مديريت بحران، علمي كاربردي است كه به وسيله مشاهده سيستماتيك بحران‌ها و تجزيه و تحليل‌ آنها در جستجوي يافتن ابزاري است كه به وسيله آن بتوان از بروز بحران‌ها پيشگيري نموده و يا در صورت بروز آن در خصوص كاهش آثار آن، آمادگي لازم، امداد رساني‌ سريع و بهبودي آن اقدام نمود.

- نجات و درمان مصدومين.

- كاهش خسارات مالي و اقتصادي.

- به حداقل رسانيدن مدت زمان مهار بحران.

- كنترل آثار روحي و رواني ساكنين.

- توجيه و هدايت افكار عمومي به منظور كمك‌هاي ممكن.

- كنترل و كاهش اتلاف منابع.

- كنترل امنيتي منطقه بحران.

- افزايش ضريب امنيت در سطح كشور، منطقه و جهان.

- جلب و افزايش اطمينان و اعتماد افكار عمومي.

- افزايش كارايي و كار آمدي اركان درگير حضور در بحران‌هاي ساير كشورها (در صورت نياز).

 3-1- خلاصه يك مدل براي مواجهه با بحران‌ها

در نگاه اول به نظر مي‌رسد مواجهه با بحران‌هاي مختلف به دليل ناشناخته و غير مترقبه بودن آنها امري مشكل و محال باشد، حال آنكه مطالعات روي بحران‌هاي ثابت كرده است براي مواجهه با همه بحران‌هاي يك مكانيزم مشترك كه شامل چهار بند اساسي مي‌باشد، لازم است. لازم به ذكر است موضوع اين بحث بسيار گسترده‌ تر از مجال اين مقاله است در اينجا تنها به بيان اين چهار بند اساسي بسنده مي‌كنيم.

3-1-1 پذيرش و شناخت بحران

 چگونه مي‌توانيد ميزان آسيب پذيري در مواجهه با بحران را كاهش دهيد. ابتدا بايد سيستمي براي مواجه با بحران داشته باشيد، براي داشتن يك سيستم براي مديريت بحران سطحي از اطلاعات و آگاهي‌ها لازم است و در واقع بايد يك بررسي همه جانبه قبل از وقوع بحران صورت گيرد.

اين بررسي شامل موارد زير مي‌شود:

- اطلاعات اجرايي و اداري عمومي.

- اطلاعات مديريتي و برنامه كنترلي.

- آشنايي با احتمال وقوع و ميزان و شكل آسيب رساني يك بحران (انواع بحران‌ها).

- توصيف وظايف و گروه‌ها.

اين اطلاعات و شناخت از بحران در قالب يك مديريت همشمند بحران به دست مي‌ايد كه با توجه به نوع بحران انتخاب مي‌شود.

 3-1-2- آمادگي

آمادگي بعد از مرحله پذيرش بحران مي‌باشد و به مجموعه تداركاتي و آمادگي‌هاي لازم در مواجهه با بحران گويند.

الف- آمادگي و پيشگيري: كه شامل فعاليت‌هايي مي‌شود كه براي پيشگيري از وقوع بحران بايد انجام شود. طبيعي است اين فعاليت‌ها با توجه به شناختي صورت مي‌گيرد كه از چگونگي بحران در اختيار مديران قرار دارد و در قسمت‌ 3-1-1 به آنها پرداخته شد.

ب- شناخت و دسته بندي وقايع و اقدامات متقابل:

اين فعاليت‌ها معمولا در 3 مرحله پيش از بحران، حين بحران و پس از بحران صورت مي‌گيرد و مستلزم انجام امور زير مي‌شود.

 - به كار انداختن سيستم مديريت بحران.

- به كار انداختن ابزارهاي لازم براي اجرايي كردن طرح مديريت بحران.

- به كارانداختن سيستم مديريت بحران و استفاده از همه نهادهاي مربوطه.

 ج - واكنش‌هاي‌ براي تقليل اثرات بحران بر بازماندگان.

مجموعه فعاليت‌هايي كه براي حفاظت از بازماندگان بحران (شامل آسيب ديدگان و ...) و كاهش آسيب‌ها و جلوگيري از اثرات بعدي بحران انجام مي‌شود.

 د- بازگشت به حالت عادي، مجموعه فعاليت‌هايي كه براي بازگرداندن شرايط به حالت عادي قبل از بحران صورت مي‌گيرد گفته مي‌شود.

 3-1-3- آموزش و باز آموزي

آموزش نيروها و افراد عادي كه به هر طريقي با بحران ارتباط دارند، سومين قسمت از فعاليت‌هايي است كه بايد در مواجهه با بحران انجام داد. آموزش و بازآموزي يكي از فعاليت‌هاي حساس و مهم در مديريت بحران در جوامع مي‌باشد. كه شامل قدم‌هاي زير مي‌شود:

الف- آناليز وظايف: وقتي كه يك برنامه مجتمع آموزشي طراحي مي‌شود، ابتدا بايد مهارت‌ها، داشته‌ها و روش‌هاي كاربردي ايفاي نقش رضايت‌بخش در شرايط بحراني دسته بندي گردند.

ب- گسترش دروس: سرفصل‌هاي آموزشي بايد از روي آناليز وظايف مهارت‌ها بدست آيد.

ج- دستور العمل‌ها، كتابچه‌هاي آموزشي و ساير موارد آموزشي تدوين گردد.

د- نظام ارزشيابي كه بعد از تدوين مجموعه دروس ميزان آمادگي علمي نفرات براي مواجهه با بحران را نشان مي‌دهد.

3-1-4- مديريت اطلاعات

يكي از مهم‌ترين موارد در مواجهه با هر بحران، مساله مديريت اطلاعات است كه معمولا ناديده گرفته مي‌شود. در واقع با پايان يافتن مراحل اصلي مواجهه با بحران نمي‌توان گفت كار به طور كامل به پايان رسيده است. پس از بحران تمامي اطلاعات، مستندات و آموخته‌هاي مربوط به بحران بايد جمع‌آوري و مستند‌سازي شود تا در الگو سازي‌ها بعدي مورد توجه قرار گيرند.

 

4) استفاده از مدل پيشنهادي مواجهه با بحران‌هاي ناشي از بمباران و موشك‌ باران مناطق غير نظامي

امروزه وقوع جنگ در جهان تقريبا به امري عادي تبديل شده است. زياده جوئي قدرت‌ها بزرگ نظامي و اقتصادي جهان و سوء استفاده فروشندگان بزرگ اسلحه، جهان را به ميدان جنگ بين كشورهاي كوچك و بزرگ تبديل كرده است.

از سوئي ديگر، كشورهايي چون جمهوري اسلامي ايران كه در مورد آرمان‌هاي خود هيچ گونه تسامحي را پذيرا نيستند، در مقابل هجوم كشورهاي بيگانه تسامحي را پذيرا نيستند، در مقابل هجوم كشورهاي بيگانه سر تسليم فرو نمي‌آورند. صرف‌نظر از اينكه جنگ با چه انگيزه‌هايي آغاز شده است و چه قدرت هايي در آن دخيل هستند، براي جامعه انساني به عنوان يك بحران بزرگ محسوب مي‌شود كه زيان‌هاي جاني، اقتصادي، رواني و ويراني‌هاي بسياري را با خود به همراه دارد.

استفاده از روش‌هاي غير انساني متاسفانه به روشي متداول بين كشورهاي درگير تبديل شده است. كه واقعيتي تلخ‌تر از خود جنگ مي‌باشد. كم هستند كشورهايي كه درگير جنگ باشند و مناطق غير نظامي آنها با حمله هواپيماها و موشك‌باران نيروهاي دشمن مورد تعرض قرار نگيرد. در اين مواقع مردم غير نظامي مستقيما وارد صحنه جنگ مي‌شوند و دامنه بحران اين بار به صورت مستقيم به محيط غير نظامي كشيده مي‌شود.

در اين قسمت از مقاله سعي مي‌كنيم به كمك روش ارائه شده در قسمت 3-1 براي مواجهه با بحران، الگويي براي مواجهه با بحران‌هاي مربوط به حملات هوايي و موشكباران مناطق غير نظامي ارائه دهيم و به عنوان يك مطالعه موردي اين بحران و روش ‌هاي مواجهه با آن را مورد تجزيه و تحليل قرار دهيم.

اكنون مراحل، چهارگانه ياد شده در قسمت 3-1 را براي حالت بحراني مورد نظر، بررسي قرار مي‌دهيم.

5- پذيرش و شناخت بحران

 5-1 علل و چگونگي رخ دادن بحران

ملاحظه شد كه عمده موارد مرتبط با پذيرش و شناخت بحران را مي‌توان در شناخت اثرات و شكل بحران و تقسيم بندي فعاليت‌ها و وظايف سازمان‌ها و ارگان‌هاي مختلف در خصوص مواجهه با بحران و احتمال وقوع بحران تقسيم كرد. در خصوص بمباران و موشك‌باران مناطق غير نظامي مي‌توان اين موارد را به شكل زير بيان نمود.

حمله هوايي به مناطق غير نظامي از هنگام جنگ جهاني اول آغاز شده و اكنون نيز بلااستثنا در تمامي جنگ‌ها متاسفانه به عنوان روشي غير انساني ولي مرسوم شناخته مي‌شود. اوج اين حملات را مي‌توان در حمله تاريخي هواپيماهاي امريكايي به هيروشيما و ناكازاكي دانست. بمب اورانيومي فرو افتاده بر هيروشيما تا پايان سال 1945 ميلادي در حدود 140 هزار نفر و در فاصله سال‌هاي 1946 تا 1951 شصت هزار نفر را قرباني كرد. بمب پلوتونيومي به كار گرفته شده در ناكازاكي نيز با اين كه قدرتي بيش از بمب هيروشيما داشت. به خاطر شرايط جغرافيايي ناكازاكي (كه در دو دره جدا از هم واقع شده) تلفاتي كمتر از هيروشيما يعني نزديك به يكصد هزار كشته بر جاي گذاشت.

علت بمباران و موشك باران غير نظامي را مي‌توان به شرح زير عنوان نمود:

الف- نزديك بودن محل استقرار اهداف اقتصادي و نظامي به محل زندگي مردم معمولي كه باعث اشتباه در هدف‌گيري و در نتيجه آسيب رسيدن به مردم و تاسيسات غير نظامي مي‌شود.

ب- تخريب روحيه، به ستوه آوردن مردم غير نظامي و استفاده رواني از شرايط به وجود آمده در مناطق غير نظامي و استفاده رواني از شرايط به وجود آمده در مناطق غير نظامي جهت ضعيف كردن جامعه در دفاع و تحميل اراده به نيروهاي مقابل.

ج- منحرف كردن ذهن استراتژيست‌هاي نظامي از ميدان واقعي نبرد.

د- متحمل كردن ضربات اقتصادي سنگين به طرف مقابل و ناتوان كردن او در ادامه جنگ.

 2- آسيب‌هاي وارده به افراد و مراكز غير نظامي بر اثر بمباران و موشك‌ باران

حملات هوايي آسيب هاي شديد و بعضا جبران ناپذيري را به مردم و تاسيسات غير نظامي وارد مي‌كنند، هر چند كه دامنه اين آسيب‌ها و خسارات بسيار گسترده مي‌باشد، در زير تلاش كرده‌ايم به يك دسته بندي نسبتا دقيق از آثار اين حملات اراده دهيم:

الف- آسيب‌هاي جاني: در قسمت‌هاي قبلي به چند مثال در اين خصوص اشاره شد. درصد توانايي يك انسان بدون سرپناه براي حفظ جان خود در مقابل حملات هوايي صفر مي‌باشد. حتي افرادي كه در پناهگاه‌هاي معمولي قرار دارند، از درصد ايمني بسيار پاييني در مقابل حملات سلاح‌هاي پيشرفته و ويژه برخوردار هستند. نگاهي به آمار و ارقام منتشر شده اين واقعيت را به وضوح نشان مي‌دهد، كه جان انسان‌ها بزرگ‌ترين هزينه‌اي است كه اين حملات به يك جامعه تحميل مي‌كنند.

 ب- آسيب ديدن تاسيسات و مراكز اقتصادي: امروزه توانايي و قدرت سلاح‌هاي مهاجمين آنقدر زياد است كه حتي بتن‌هاي مسلح با ضخامت چند متر هم گاهي قادر به جلوگيري از نفوذ اين سلاح‌ها نيستند. ضربات مهلك اين سلاح‌ها منجر به از كار افتادن مراكز حياتي مانند: نيروگاه‌ها، سيستم‌هاي توزيع آب و سوخت شده و علاوه بر ضررهاي جبران ناپذيري كه براي آينده به جاي مي‌گذارند، مناطق غير نظامي را با اختلال اساسي روبرو مي‌كند.

 ج- اختلال در سيستم‌هاي حياتي: آب،‌غذا، برق، سوخت و ... نيازهايي هستند كه در صورت نبودن آنها يك جامعه كاملا به صورت بحراني در مي‌آيد. آسيب‌هاي وارده بر اثر موارد فوق بدون ترديد بر روي اين عوامل حياتي تاثير ويژه خواهند گذاشت. به اين ليست موارد درماني و بهداشتي را بايد افزود. شيوع عفونت، افزايش تعداد آسيب ديدگان حملات نظامي و مسائل پيش آمده بر اثر كمبود دارو و مواد غذايي (در صورت ادامه روند حملات) مي‌توانند دردسرهاي بزرگ را براي جامعه و مديران آن به وجود بياورد.

 

د- مسائل امنيتي: ناامني در سطح اجتماعي يكي ديگر از چالش‌هايي است كه حمله هوايي به مناطق نظامي با خود در پي خواهد داشت. سو استفاده مخالفان رژيم از يك سو و فعاليت هاي بزه‌كاران اجتماعي (نظير سرقت‌هايي كه بعد از بمباران از مناطق آسيب ديده صورت مي‌گيرد و يا احتكار مواد حياتي و مهم) از سوي ديگر بر بحران به وجود آمده دامن مي‌زنند.

 ه- جنبه‌هاي رواني: شايد مهم‌ترين هدف بمباران‌ها و موشك‌باران مناطق غير نظامي وارد آوردن ضربه‌هاي مهلك رواني به جامعه باشد. به اين دليل در اين قسمت به تفصيل بيشتري به اين مطلب مي‌پردازيم.

[يكي از هدف‌هاي اصلي حكومت‌هاي درگير جنگ در بمباران هوايي مراكز صنعتي و غير نظامي و يا حتي نظامي، تضعيف روحيه شهروندان و نيروهاي رزمي آن كشورها و تهييج آنان براي ترك صحنه نبرد و قيام عليه حكومت‌هاي خويش است.

برخي از تحليل‌گران نظامي بر اين باورند كه بمباران‌هاي هوايي موجب تقويت روحيه مردم و افزايش حمايت آنان از رژيم حاكم بر كشورشان مي‌شود. مهم‌ترين حامي اين رويكرد، موسسه «بررسي بمباران استراتژيك ايالات متحده آمريكا» است،با اين باور كه بمباران شهرها و مردم غير نظامي، سرمايه گذاري هنگفت در زمينه‌اي كاملا غير اثربخش است؛ در عين حال، بسياري از مطالعات ديگر، نتايجي مغاير با يافته‌ ادعاهاي اين موسسه ارائه داده‌اند. افزون بر آن، عقل سليم حكم مي‌كند بپذيريم كه مردم غير نظامي نه تنها نسبت به تخريب خانه‌ها و شهر و روستاي خود و كشته شدن عزيزانشان بر اثر بمباران بي‌تفاوت نيستند بلكه اين پيامدها موجب تضعيف روحيه آنان و پديد آمدن زمزمه‌هاي پايان جنگ در ميان آنان مي‌گردد.

به طور كلي بسياري از مطالعات حاكي است كه بمباران‌هاي جنگ جهاني اول و دوم اثر ويران كننده‌اي بر شهروندان كشورهاي مورد يورش هوايي بر جاي نهاده است؛ مثلا بمباران لندن توسط آلمان، علاوه بر اينكه خشم و نفرت مردم آن شهر را نسبت به آلمان‌ها افزايش داد، آنها را از حكومت بريتانيا نيز متنفر ساخت؛ در عين حال، محققاني كه به بررسي و مقايسه تاثيرات رواني ناشي از بمباران‌هاي جنگ جهاني اول و دوم پرداخته‌اند، اذعان دارند كه در جنگ جهاني دوم، رفتار مردم در برابر حملات هوايي نسبت به جنگ اول شجاعانه تر بوده است؛

دولت‌هاي مورد يورش حملات هوايي، اغلب براي كاهش ميزان تاثيرات رواني بمباران‌ها بر مردم در برآورد و اعلام ويراني‌هاي ناشي از بمباران‌ها به دو گونه متفاوت عمل مي‌كند. آنها يا تمايل به اغراق گويي دارند و ميزان ويراني‌ها را بسيار بيشتر از رقم خسارات واقعي اعلام مي‌كنند و يا تمايل به بي‌اهميت جلوه دادن خسارات دارند و رقم واقعي را بيان نمي‌كنند.

نوع اول، يعني «اغراق گويي» به منظور محكوم ساختن دشمن نزد افكار عمومي و جنايتكار جنگي معرفي كردن او، رايج‌تر است. شيوه دوم دست كم گيري هنگامي صورت مي‌گيرد كه كشور مورد يورش قصد داشته باشد به دشمن خود بقبولاند كه جنگ را نخواهد باخت و تحمل مردمش بيش از آن است كه او مي‌پندارد؛ به عبارت ديگر كشور مورد يورش به بي‌اعتنايي وانمود مي‌كند. بيم از شورش مردم نيز يكي از علت‌هاي متوسل شدن دولت‌ها به شيوه دست كم گيري‌ است؛ يعني آنان بيم آن دارند كه مردم با اطلاع يافتن از عمق ويراني‌ها و تلفات، دولت خويش را مجبور به متاركه جنگ كنند. نكته ديگري كه در بمباران هاي هوايي بايد بدان توجه كرد، واكنش متفاوت مردم و وابستگان به حكومت كشور مورد يورش در برابر بمباران‌ها است. فرماندهان رده بالاي نظامي و دولتمردان نه تنها ممكن است متاثر از بمباران‌هاي هوايي از رسيدن به هدف‌هاي خود در ادامه جنگ صرف‌نظر نكنند، بلكه چه بسا ممكن است آنان بمباران‌ها را دستاويز ادامه جنگ قرار دهند؛ حال اين‌كه واكنش مردم در برابر حملات هوايي به گونه‌اي ديگر است. مخالفان جنگ و يا مخالفان دولت پس از مورد يورش هوايي قرار گرفتن كشورشان جسورتر مي‌شوند و مخالفت‌هاي خود را آشكار مي‌سازند و حتي ممكن است مردم را به شورش‌هاي همگاني تشويق كنند و در واقع اين عده از بمباران هوايي كشورشان بيشترين بهره برداري لازم را به نفع خود بكنند. روحيه بي‌طرف‌ها نيز ممكن است تحت تاثير بمباران ضعيف‌تر شود و برخي از آنان آماده پيوستن به صف مخالفان كردند، اما طرفداران پر و پا قرص حكومت و جنگ يك كشور عليه كشور ديگر نه تنها تحت تاثير بمباران‌ها روحيه خود را نمي‌بازند و عليه كشور و حكومتشان شورش به راه نمي‌اندازند، بلكه خشم و نفرت آنان نسبت به دشمنشان افزايش مي‌يابد و سران كشورشان را براي انتقام جويي از دشمن تحت فشار قرار مي دهند.]

 3- تقسيم بندي نيروهاي فعال در بحران:

- نيروهاي نظامي و انتظامي حاضر در مناطق غير نظامي.

- سازمان‌هاي امداد و پزشكي.

- نيروهاي هلال احمر و صليب سرخ.

- سازمان آتش نشاني.

- شهرداري‌ها.

 

يك نمونه: جنگ شهرها در طول جنگ تحميلي ايران و عراق به عنوان نمونه اي از بمباران ها و موشك‌ باران‌هاي هوايي ،حملات پي در پي هوايي و موشكي به نقاط مسكوني شهرهاي ايران طي نزديك به 8 سال دفاع مقدس، به چهار دوره تقسيم شده است كه آخرين دوره جنگ موسوم به (جنگ شهرها) از تاريخ 23/11/66 آغاز مي‌شود و اين در حالي است كه از تاريخ 22/1/65 تا تاريخ مذكور طي حملات رژيم بعثي عراق 4900 تن از كودكان، زنان و مردان بي‌گناه در شهرهاي ايران شهيد و 23 هزار تن مجروح شده بودند.

برابر گزارش سازمان ملل در طي جنگ تحميل در اثر بمباران كور دشمن بعثي 130 هزار خانه به كلي تخريب و به 190 هزار خانه خسارات عمده‌اي وارد شده است.

اولين حمله موشكي عراق عليه شهرهاي ايران 16 مهر ماه سال 1359 با شليك سه فروند موشك به شهر مقاوم دزفول آغاز شد كه بر اثر اصابت اين 3 موشك به نقاط مسكوني شهر 50 تن به شهادت رسيده و تعدادي نيز مجروح شدند.

رژيم عراق در نخستين دوره حملات خود به شهرها و روستاهاي ايران كه از تاريخ 13/11/62 آغاز شد، 39 شهر و روستا را مورد حمله هوائي خود قرار داد و 1227 نفر از مردم غير نظامي و بي‌دفاع ساكن شهرها را به شهادت رساند و 4682 نفر را مجروح كرد.

در دومين مرحله جنگ شهرها كه از تاريخ 5/3/63 آغاز شد رژيم بغداد 115 بار مردم ساكن 27 شهر جمهوري اسلامي ايران را مورد حمله موشكي، هوائي و توپخانه خود قرار داد كه در نتيجه طي 20 روز 570 تن از مردم بي‌دفاع ساكن شهرهاي ايران به شهادت رسيده و 1332 نفر مجروح شدند. در سومين مرحله جنگ شهرها عليه مردم مظلوم ايران در زمستان سال 65 كه با بمباران و موشك‌ باران همراه بود 65 شهر مورد اصابت 27 موشك و 236 بار حمله هوائي و گلوله‌هاي توپ‌ قرار گرفتند و در نتيجه 3035 نفر شهيد و 11150 نفر مجروح شدند. در دوره دوم از مرحله چهارم حمله به شهرهاي ايران توسط عراق كه از 23/11/66 تا پايان فروردين ماه 67 ادامه يافت 189 فروند موشك به ايران شليك شد كه 132 فروند آن به مناطق مسكوني بيمارستان‌ها، مدارس، فروشگاه‌ها و نقاط پر رفت و آمد تهران اصابت كرد. در اين مدت 25 موشك به قم، 22 فروند موشك به اصفهان، 4 فروند موشك به تبريز، 3 فروند موشك به اصفهان، 4 فروند موشك به تبريز، 3 فروند موشك به شيراز ادامه يافت. 189 فروند موشك به ايران شليك شد كه 132 فروند آن به مناطق مسكوني، بيمارستان‌ها، مدارس، فروشگاه‌ها و نقاط پر رفت و آمد تهران اصابت كرد و در اين مدت 25 موشك به تبريز، 3 فروند موشك به شيراز و 2 فروند موش از 60 هزار شهيد و مجروح ثبت شده است كه اكثر قريب به اتفاق شهدا و مجروحان را كودكان، زنان بيمارستان بستري شده در بيمارستان‌ها و دانش آموزان مدارس و سالخوردگان تشكيل مي‌دهد كه در صورت وجود پناهگاه‌هاي مطمئن گروهي، خانوادگي و انفرادي در شهرها باعث كاهش تاثيرات اصابت، موج، تركش بر ابنيه شهري باعث كاهش تاثيرات اصابت، موج، تركش بر ابنيه شهري مي‌گرديد. بررسي اثرات تخريبي حملات موشكي عراق به شهر تهران و اجراي تهديدات لازم باعث كاهش شديد تلفات نيروي انساني شده و يكي از عوامل بازدارنده بروز جنگ‌هاي شهري بود.

لازم به ذكر است تمامي گروه‌ها فوق و همچنين تمامي فعاليت‌‌هاي مربوط به پذيرش و شناخت بحران همچنين فعاليت‌هاي مربوط به آمادگي مواجهه با بحران زير نظر يك مديريت واحد صورت مي‌گيرد. كه در اين مقاله به دليل گستردگي موضوع طراحي مديريت بحران از بسط دادن اين موضوع صرف‌نظر مي‌شود.

2- آمادگي در مواجهه با بحران.

 1- آمادگي براي پيشگيري از وقوع بحران.

مجموعه فعاليت‌هايي كه مي‌توان براي پيشگيري از هجوم نظامي نيروهاي مهاجم در جنگ بر عليه مناطق غير نظامي انجام داد را مي‌توان به شكل زير تقسيم بندي كرد:

الف- فعاليت‌هاي ديپلماتيك: اين فعاليت‌ها شامل تمامي تلاش‌ها و رايزني‌هاي سياسي و بين‌المللي مي‌شود كه براي جلوگيري از وقوع چنين مواردي صورت مي‌گيرد. ديپلمات‌ها و اعضاي وزارت امور خارجه هر كشور نقش بسزايي در جلوگيري از انجام حملات هوايي به مناطق غير نظامي از طريق برقراري ارتباط با سازمان‌هاي جهاني از جمله سازمان ملل متحد ايفا مي‌كنند. داشتن يك رسانه جمعي قوي نيز در جهت روشن كردن اذهان مردم جهان در خصوص اين‌گونه فعاليت‌هاي ضد بشري بسيار مثمر ثمر مي‌باشد.

ب- پوشش‌هاي دفاعي: كه شامل داشتن سيستم دفاع موشكي (دفاع عامل) و دفاع غير عامل و آمايش سرزميني قوي مي‌باشد. بازتاب چنين سيستم‌هايي در نيروهاي دشمن رعب ايجاد كرده و از تاخ و تاز بي‌محاباي آنها در مناطق غير نظامي تا حدود زيادي جلوگيري مي‌كند. (در بخش هاي بعدي توضيحات مهمتري در اين خصوص خواهيم داد.)

 2- شناخت و دسته بندي وقايع و اقدامات متقابل

 اين فعاليت‌ها را مي‌توان به دو قسمت اساسي تقسيم كرد:

الف: فعاليت‌هايي كه قبل از بحران بايد صورت گيرد (تدابير دفاعي).

به مجموعه فعاليت‌هايي گفته مي‌شود كه قبل از وقوع بحران صورت مي‌گيرد تا در صورت مواجهه با بحران ميزان آسيب پذيري، به كمترين حد ممكن برسد. در اين قسمت براي آشنايي بيشتر به بخشي از اقدامات صورت گرفته توسط چند كشور در اين خصوص اشاره مي‌كنيم:

 

ب- فعاليت‌هايي كه در حين وقوع بحران بايد صورت گيرد: (تدابير تداركاتي):

 - برقراري يك فرماندهي متمركز (كه زير نظر مديريت ارشد بحران كار مي‌كند.)

- برقراري سيستم مخابراتي براي برقراري ارتباط با ساير قسمت‌هايي كه در معرض بحران قرار دارند.

- عمليات مهندسي

- عمليات مهندسي شامل موارد زير مي‌باشد:

- آواربرداري (كه بخصوص در ساعات اول بحران بسيار مهم است.)

- زنده يابي (كه بخصوص در ساعات اول بحران بسيار مهم است.)

- جمع آوري و تدوين اجساد (كه هم به لحاظ شرعي،بهداشتي و رواني مهم است.)

- احداث و مرمت‌ شريان‌هاي حياتي.

- احداث باندهاي تعجيلي.

- ايجاد اردوگاه‌هاي موقت.

- ايجاد تاسيسات آب‌رساني و برق رساني.

- برقراري امنيت: (در سه سطح بين المللي، ملي و منطقه‌اي)

- فعاليت‌هاي امدادي (نجات و مداواي مصدومين، عمليات انتقال مصدومين و ...)

- عمليات حمل و نقل و ترابري هوايي: (حمل و نقل ماشين آلات مورد نياز، تخليه و بارگيري امكانات مورد نياز مناطق بحران زده، انتقال نيروهاي امدادي به منطقه، تخليه آوارگان از منطقه بحران زده، ايجاد آمبولانس‌هاي هوايي)

- عمليات پشتيباني: (آبرساني، توزيع هداياي مردمي، پشتيباني پزشكي، سوخت رساني، تامين ماشين آلات و اقلام مورد نياز مناطق بحران زده)

- ج- واكنش براي تقليل اثرات بحران.

اگر فعاليت‌هايي كه بعد از فروش نشاندن بحران به موقع و درست صورت پذيرد بسياري از اثرات بحران از جمله اثرات رواني كاهش مي‌يابد. اين فعاليت‌ها شامل موارد زير مي‌شوند:

 

- درمان كامل آسيب ديدگان.

- تهيه مسكن موقت.

- برآورده كردن نيازها اوليه.

- روان درماني و مددكاري اجتماعي (پر اهميت)

 3- آموزش و بازآموزي

مقوله آموزش و باز آموزي مقوله‌اي بسيار گسترده‌ است، تنها در اينجا به صورت تيتروار به موارد پر اهميت در اين زمينه اشاره مي‌كنيم. اين آموزش‌ها دقيقا به دو بخش عمومي كه مربوط به مردم عادي است و آموزش‌هاي مربوط به نيروها و مقامات مسئول تقسيم مي‌شود.

- آموزش كمك‌هاي اوليه.

- مانورهاي آموزشي در مورد لحظات مواجهه با بمباران و موشك باران.

- آموزش موارد مربوط به بهداشت رواني.

- آموزش‌هاي مربوط به زندگي در پناهگاه‌ها.

- آموزش‌هاي مربوط به نيروها و مقامات مسئول.

- آواربرداري و عمليات نجات.

- عمليات امداد.

 4- مديريت اطلاعات

اين كار نياز به سازماندهي‌ها و آموزش‌هاي خاصي دارد. در اين زمينه ما تجربه ارزشمند 8 سال دفاع مقدس را در اختيار داريم كه مي‌توان با استفاده از آن و مستند سازي اطلاعات آن در مديريت بحران بهره جست.

 5- نتيجه گيري و پيشنهادها

1- جنگ ميان اسلام با جبهه كفر، شرك و نفاق تا شكست كامل دشمنان در شكل‌هاي مختلف وجود دارد. امكان مواجهه با كفار و زياده طلبان هر لحظه وجود دارد. دشمنان اسلام چنان كه تاكنون نشان داده‌اند از هيچ روش غير انساني براي خاموش كردن چراغ دين و انسانيت فروگذار نمي‌كنند. بنابراين ما بايد خود را براي هر نوع رويارويي آماده كنيم.

2- آنچه در اين مقاله ارائه شد تنها خلاصه‌اي از رئوس مطالب در خصوص بحران مربوط حملات موشكي و هوايي به مناطق غير نظامي بود، بدون ترديد هر كدام از مطالب مطرح شده خود سرفصلي است براي انجام مطالعاتي دقيق‌تر و مبسوط تر، بنابراين پيشنهاد مي‌شود در اين خصوص با تعريف پروسه‌هاي دقيق تحقيقاتي و با ايجاد ضمانت اجرايي براي موارد فوق آمادگي كامل براي مواجهه احتمالي با چنين بحران‌هايي كسب شود. سرفصل‌هاي اصلي مطالعاتي در اين خصوص مي‌تواند به قرار زير باشد.

الف- بررسي دقيق احتمال وقوع چنين حوادثي در سال‌هاي آتي (مثلا بازه‌هاي مختلف زماني 5، 10 و 20 ساله)

ب- شناخت توانايي دشمن در ايجاد آسيب و تخمين آسيب‌هاي احتمالي وارده با توجه به شناخت دشمن.

ج- طراحي تيم‌ها و گروه‌هاي دخيل در مهار بحران و تعيين نقش اجرايي هر يك از نهادها در هنگام مواجهه با بحران‌ و تنظيم و تصويب يك مدل دقيق براي مديريت بحران ياد شده.

د- طراحي سيستم‌هاي پناهگاهي،برنامه‌هاي روان‌درماني، فعاليت‌هاي امدادي و ... با توجه به شناخت دشمن و ميزان آمادگي داخلي با استفاده از تجارب كشورهاي ديگر.

ه- مستند سازي حوادث مربوط به بمباران‌هاي 8 سال دفاع مقدس.

 

منابع:

1)     نشريه سنگر شماره 14، مديريت بحران، محسن نمكيان

2) نشريه سنگر شماره 14، مديريت بحران و نقش نيروهاي مسلح در شرايط بروز بلايا و حوادث طبيعي، علي اكبر پوري

 

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: جمعه 22 اسفند 1393 ساعت: 23:12 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره مديريت بحران در حوادث ناشي از بمباران و موشكباران مناطق غير نظامي,تحقیق درباره آمادگی دفاعی,تحقیق درباره درس مدیریت بحران,

 

ترکيبوزن  

تودهٔجسمرامى‌توانبهدونوعبافتتقسيمکرد: يکىبافتبدونچربىکهشاملعضلات،استخوانواندام‌هامى‌باشدوديگرىبافتچربي. درصدنسبىبافتبدونچربىوبافتچربىکهساختاروترکيببدنراتشکيلمى‌دهندمى‌تواندبه‌عنوانمعيارترکيببدنباشد. ترکيببدنبهدلايلمختلفمهماست:

۱. نسبتبالاىبافتبدونچربىنشانه‌اىازظرفيتبالاىانجامکاراستونسبتبالاىبافتچربىباظرفيتانجامکاررابطهٔمنفىدارد؛

۲. وزناضافىناشىازبافتچربىبهبارومقاومتکاردرموقعحرکتبدناضافهمى‌شود؛

۳. چربىاضافىمى‌توانددامنهٔحرکترامحدودکند؛

۴. چاقي،شخصرادرمعرضخطرسکتهوابتلاءبهبيمارىقلبىوعروقي،فشارخونومرضقندقرارمى‌دهد.

ترکيببدنهمچنينمى‌تواندبه‌دليلاثرىکهبراحساسفردمى‌گذاردمهمباشد. جوامعزيادىبراىاندام‌هاىورزيدهارزشقائلهستند. چاقىممکناستبهخودپندارىبهشکلمنفىکمککند؛لذابراىاشخاصچاقايجادارتباطباديگراندشوارمى‌شود. بهيادداشتهباشيدکههرشخصمقدارىبافتچربىداردکهبراىحفاظت،پوششوعايق‌سازىوذخيرهٔانرژىلازماست. زنانبهحداقلبافتچربى )درحدود۱۲درصدازوزنبدنخود( براىحمايتکارکردهاىفيزيولوژيکدورهٔباردارىنيازمندهستند. تنهاوزناضافىناشىازبافتچربىباآمادگىجسمانىوتندرستىارتباطىمنفىدارد.

افرادمى‌توانندازدوعاملاصلىمحيطىيعنىرژيمغذايىوورزشبراىتنظيممقدارنسبىبافت‌هاىبدونچربىوچربىبدنخوداستفادهکنند. انسانمى‌تواندغذاىزيادىمصرفکندکهمنجربهذخيرهٔچربىاضافىمى‌شود. چونفعاليتجسمىنيازبهانرژىدارد،بدنکالرىحاصلازغذاىمورداستفادهرابراىفعاليتقرارداده،ازذخيرهشدنآنبه‌عنوانبافتچربىجلوگيرىمى‌کند.

حفظونگهدارىترکيببدنتااندازه‌اىبهتعادلبينکالرىمصرفشدهدررژيمغذايىوميزانمتابوليکبه‌ اضافهٔمقدارفعاليتجسمىکهانجاممى‌دهيدمربوطمى‌شود. ميزانمتابوليک،مقدارانرژىاستکهدرزمانمعينىبراىادامهٔکارکردبدنمصرفمى‌شود. افرادازايننظرباهممتفاوتهستند. برخىازافرادکالرىبيشترىنسبتبهديگرانبراىادامهٔزندگىمصرفمى‌کنند. ميزانمتابوليکتحتکنترلهورمون‌هاىمختلفىاست؛لذابهراحتىنمى‌توانيددرکوتاهمدتآنراتغييردهيد. درمقابل،مى‌توانيدسطحفعاليتوورزشخودرابه‌طورروزانهکنترلکنيد.

ترکيببدنوورزش

بافتچربىدرطىدودورهبه‌ سرعتافزايشمى‌يابد. ششماهاولبعدازتولدودوبارهدراوايلدورهٔنوجواني. دردختراناينافزايشدرسراسردورهٔنوجوانىادامهمى‌يابد،درحالىکهدرپسراناينافزايشمتوقفشده،ممکناستبراىمدتىمعکوسشود. بافتعضلانىنيزدردورهٔطفوليتبهسرعترشدونمومى‌کندوسپسدردورهٔکودکىبهحالتيکنواختدرمى‌آيدودوبارهدردورۀنوجوانىوجهشرشدبه‌طورچشمگيروقابلتوجهدرپسرانافزايشمى‌يابد. رژيمغذايىياورزشممکناستاينالگوىعمومىراتغييردهد. بيشازحدغذاخوردنمنجربهوزناضافىهمراهباچربىخواهدشدوگرسنگىکشيدنمى‌تواندمنجربهکاهشبيشازاندازهٔسطوحچربىبدنشود،به‌طورى‌کهبدنانرژىموردنيازخودراازشکستنبافتعضلانىواستفادهازآنبه‌دستمى‌آوردودرنتيجهبافتعضلانىراضايعمى‌کند. ورزش،کالرىوانرژىرامى‌سوزاندوبه‌صورتبالقوهترکيببدنراتغييرمى‌دهد،بنابراينرابطهٔبينترکيببدنوورزشمستلزمتوجهدقيقاست.

درهردوتحقيقاتمقطعىوبلندمدت،پژوهشگرانرابطهٔبينورزشوترکيببدنراآزمايشکرد‌ه‌اند. تحقيقاتمقطعىعموماًنشانداده‌اندکهدرصدچربىبدنجوانانورزشکاردرمقايسهباکودکانگوشه‌گيرپائين‌تراست )پاريزکوا،۱۹۷۳(. باوجوداين،غيرممکناستبتوانازطريقتحقيقاتمقطعىتعيينکردکهشيوۀزندگىفعالمنجربهلاغرشدنبدنمى‌شود )ممکناستکودکانلاغرفعاليتراراحت‌ترتشخيصدهند،لذاشيوهٔزندگىفعالرااختيارکنند(. تحقيقاتبلندمدتارزشبيشترىدرخصوصمطالعهٔروابطبينسطوحفعاليتوترکيببدنرادارند،بنابرايندرهرکجاکهامکانداشتهباشد،دربارهٔاطلاعاتمربوطبهتحقيقاتبلندمدتبحثخواهيمکرد.

پاريزکوايکرشتهتحقيقدرزمينهٔترکيببدنوسطوحفعاليتپسرانودختراندرچکواسلواکىسابقانجامداد. تحقيقنخستازنوعمقطعىبودويکىازچندتحقيقىبودکهکودکانکمسنوسالراموردآزمايشقرارداد. تحقيقاتديگراوازنوعبلندمدتبودند. درتحقيقمقطعي،ولانسکىوپاريزکوا )۱۹۷۶( اندازه‌هاىچربىزيرپوستدوگروهازکودکانراکهسنآنهابين۲تا۵سالبودباهممقايسهکردند. يکگروهازکودکاندرکلاسويژهٔتربيتبدنىهمراهباوالدينخودشرکتکردند،درحالىکهگروهديگردرهيچنوعبرنامهوکلاستربيتبدنىشرکتنکردند. چربىزيرپوستکودکانىکهدرکلاستربيتبدنىشرکتکردهبودند،حتىدراينسنکم،درسطحپائينىبود.

ترکيببدنىسالخوردگان

به‌طورىکهدرمباحثقبلىملاحظهشدوزنکلىبدنافرادمعمولاًدربزرگسالىافزايشمى‌يابدکهبازتابتجمعچربىاست؛سپسبعداز۵۰سالگىوزنکلىبدنکاهشمى‌يابدکهاينامرنيزبازتابکاهشتودهٔعضلانىبدناست،نهکاهشوزنچربي. دردورهٔسالخوردگىوپيرىکاهشسختىووزناستخوانوبافتعضلانىهردومى‌توانداضافهشدنبافتچربىرابپوشاند. شواهدديگرپيشنهادمى‌کنندکهاينتغييراتدرترکيببدنپيامدغيرقابلاجتنابکهولتوپيرىاست؛براىمثال،شفارد)۱۹۷۸ب( اطلاعاتبه‌دستآمدهٔپالوک،فروتاوآزانو )۱۹۷۴و۱۹۷۸( رادرموردافرادشرکت‌کنندهدررشتهٔدووميدانىکهسنآنهابين۴۰تا۷۰ساليابيشتربودجمع‌آورىکرد. اينافرادباافزايشسنتمايلىبراىافزايشوزنياچربىبدنخودنداشتند. علاوهبراين،سالخوردگانىکههنوزدرطولهفته۳۰تا۴۰ميل )۴۸۰۰۰تا۶۴۰۰۰متر( مى‌دويدندنشاندادندکهکاهشتودهٔعضلانىبدنآنهاقابلتوجهنيست.

سالتينوگريمبى )۱۹۶۸( همين‌طوردربينبزرگسالانىکهبه‌طورمنظمدرورزشدويدنوجهت‌يابىشرکتکردهبودنداثرىازبالارفتنوزنچربىبدنپيدانکردند،اگرچهآنهامقدارىازوزنبدنخودرابعدازسن۴۵سالگىازدستدادنداحتمالدارداينامرانعکاسکاهشتودهٔعضلانىبدنباشد. هيت،هاگبرگواحسانى )۱۹۸۱( سطوحمشابهىازدرصدچربىبدنوتودهٔعضلانىبدنرادرورزشکارانجوانوورزشکارانپيش‌کسوتىکهسنآنهادرحدود۵۰تا۷۲سالبودثبتکرده‌اند. ظاهراً،ادامهدادنتمرين‌هاىمقاومتىدردورهٔبزرگسالىاثرمطلوبىبرترکيببدنآنهاخواهدداشت؛اگرچههنوزسؤالاتدربارهٔدامنهٔکاهشتودهٔعضلانىبدنبعدازسن۴۵سالگىبهجاىخودباقىاست.

آياسالخوردگانىکهبرنامه‌هاىورزشىراآغازمى‌کنندمى‌توانندتغييراتسودمندىدرترکيببدنخودبه‌وجودآورند؟تحقيقاتانجامشدهبراىرسيدنبهپاسخاينسؤالمبهماست. بعضىازپژوهشگرانتغييرکمياهيچ‌گونهتغييرىدرموردوزنبدن،وزنچربي،ياتودهٔعضلانىبدندرسالخوردگانىکهورزشراشروعکردهبودندبه‌دستنياوردند )آدامزوديوريس،۱۹۷۳؛ديوريس،۱۹۷۰؛پاريزکواوآيزلت،۱۹۶۸(. برعکسسيدني،شفاردوهاريسون )۱۹۷۷( کاهشتخمينىدرصدچربىبدنوچربىزيرپوسترادرسالخوردگانىکهبهمدت۱۴هفتهدربرنامهٔتمرينمقاومتىشرکتکردهبودندبهثبترسانيدند. تعدادکمىازسالخوردگاندراينتحقيقبهتمريناتخودبراىيکسالادامهدادندووزنچربىبيشترىراازدستدادند،ليکنازوزنبدنآنهاکاستهنشد. اينمطلبحاکىازآناستکهبهتودهٔعضلانىبدنافزودهشدهاست. بديهىاست،تحقيقاتبيشترىبراىروشنشدنيافته‌هائىکهباهمتعارضدارندموردنيازاست.

کودکان

درکشورهاىصنعتىرواجچاقىحتىدربينکودکانبسيارزياداستوتعدادزيادىازافراددرسنبزرگسالىچاقمى‌شوند. چنانچهقبلاًبهآناشارهشد،چاقىازنظرپزشکىواجتماعىچيزىناخواستهاستاينامربه‌ويژهدرموردکودکانصادقاست. کودکانفربهبهاحتمالزيادبزرگسالانچاقخواهندشدکهدرمعرضخطربيمارىقلبي،سکته،مرضقندوفشارخونقرارمى‌گيرند. علاوهبراين،کارجسمىکودکانفربهازنظراقتصادىضعيفاست. ظرفيتانجامکارآنهاپائيناست؛زيرابدنآنهابهانرژىبيشترىنيازداردتابتواندوزناضافىناشىازچربىآنهارابهحرکتدرآورد )وامبرواوهمکاران،۱۹۷۱؛درپاريزکوا،۱۹۷۷(. درطولسال‌هايىکهکودکفربهبهخودپندارىمى‌رسد،بايدبابازخوردمنفىبزرگسالانوهمسالاندرموردچاقىخودبرخوردکند )آلن،۱۹۷۳؛دويروماير،۱۹۷۳؛استونکاردومندلسون،۱۹۶۷). حتىکودکان۶سالهبهنوعىنسبتبهافرادچاقواکنشمنفىنشانمى‌دهند(وادنواستونکار،۱۹۸۵). براىمربيانمطلوباستتادراينامردخالتکنندودرصورتامکانبه‌طورمثبتبرعواملىکهموجبچاقىکودکمى‌شودتأکيدکرده،تأثيرگذارهستند.

کاهشکالرىدريافتى

انسانمى‌توانددرطولزمانبااستفادهازموادوخوراکى‌هاىکمکالرىوافزايشميزانفعاليتبه‌منظورسوختنکالرىبيشترياترکيبىازهردوعاملازچاقىخودبکاهد. افزايشمقدارفعاليتجسمىبهتنهايىاثرىتدريجىخواهدداشت؛زيرادويدنملايمبهمسافتتقريبى۳۲۰۰متربه‌طورنمونهدرحدود۱۵۰کالرىانرژىرامى‌سوزانددرصورتىکهبراىکمکردنتقريبى۵/۰کيلوگرمازوزنچربىفردبايد۳۵۰۰کالرىمصرفکند.

براىکودکانفربهکدامروشبراىکمکردنوزنبدنبهتريناست؟پرخورىدراطفالبسيارنادراستوتحقيقاتىکهدرموردرابطهٔبينکالرىخوراکى‌هاوچاقىاطفالانجامشدهاست،نتوانستهرابطهٔمثبتىبينايندودرآنهاگزارشکند(رابرتزوهمکاران،۱۹۸۸؛روزوماير،۱۹۶۸؛وابکىوهمکاران،۱۹۸۳). يااينکهاينرابطهرادرنوجوانانبرقرارسازد(رولندوبليسل،۱۹۸۶). باوجوداينکاهشميزانفعاليتحرکتىازويژگى‌هاىعمومىکودکانچاقاست(بولن،ردوماير،۱۹۶۴؛جانسون،بورکوماير،۱۹۵۶؛رابرتوهمکاران،۱۹۸۸). براىمثالاستفانيک،هيلدوماير(۱۹۵۹)دريافتندکهدربين۱۴پسرفربهوو۱۴پسرلاغرکهدراردوىتابستانىشرکتکردهبودندپسرانچاقکالرىکمترىازطريقموادخوراکىبه‌دستآوردند؛به‌دليلآنکهآنهاکمترازپسرانلاغراندامفعاليتداشتند. کمحرکتىشايدازچاقىناشىنمى‌شود،ليکنمقدمهٔآناست ) پاريزکوا،۱۹۷۷(.

موقعىکهکودکاناضافهوزنپيدامى‌کننددچاريکدورباطلمى‌شوند. کودکفربهبه‌طورنسبىبايدتلاشبيشترىدرموقعفعاليتازخودنشاندهد؛لذافعاليتکردنبراىاوکمترلذت‌بخشاستوازاشتياقمشارکتاوکممى‌شود )حتىدرمواقعىکهفعاليتبهنوعىشاملبازىياورزشاست(؛دراينصورتکودککالرىکمترىازانرژىاضافىخودرامى‌سوزاندواضافهوزنبههمانصورتباقىمى‌ماند. باوجوداينکهکسىرابطهبينکالرىحاصلازخوراکىوچاقىراثابتنکردهاست،تحقيقاتمعاصردرموردچاقىبررژيم‌هاىغذائىپرچربىوداراىقندفراوانمتمرکزشده‌اند )اوسکاي،۱۹۸۹(. شايدنوعرژيمغذائىبيشترازتعدادکلکالرىمصرفشدهمهمبود،داراىاثربيشترىبرچاقىباشد. مى‌توانازتحقيقاتبيشتردراينزمينهبهره‌مندشد.

بزرگسالانىکهبه‌طورچشمگيرکالرىحاصلازخوراکى‌هارابدونورزشکردنکم ‌مى‌کنندممکناستتودهٔعضلانىبدنخودراهمراهباوزنچربىکاهشبدهند. براىجلوگيرىازاينامر،ورزشکردنهم‌زمانباکاهشکالرىخوراکى‌هابيشتريناثررادرکمکردنوزنبدنخواهدداشت. کودکانموقعىکهکالرىحاصلازخوراکى‌هارابههزارکالرىدرروزکاهشدهندممکناستبه‌طورموقتميزانرشدخودراکُندکننديااينکهآنرامتوقفسازند )وامبروا،۱۹۶۱؛درپاريزکوا،۱۹۷۷(. مصرفوسوزاندنکالرىبيشترازطريقورزشبهکودکاجازهمى‌دهدتاازوزنخودبکاهد؛درحالىکهسطحمعينوبى‌خطرىازکالرىحاصلازخوراکى‌هاراحفظمى‌کند. بنابراينورزشکردننقشاساسىدرکمکردنوزندرهرسنوسالىبه‌ويژهدردورهٔکودکىدارد. افرادىکهداراىاضافهوزنهستندبايدهدفخودرابراىاحترازازکاهشتودهٔعضلانىبدن،فعاليت‌هاىورزشىشديدوکنترلکردنکالرىخوراکى‌هاقراردهندوتنهاازمقدارغذاىخودکمنکنند.

نقشعواملژنتيکىدرچاقىکاملاًروشننيست. جداکردناثرعواملژنتيکىازعادت‌هاىتغذيهوفعاليتحرکتىخانواده‌هابسياردشواراست. تحقيقاتمعاصرتنهااثرمحدودىازتوارثژنتيکىرامستندساختهاستواينامربيشترمربوطبهچربى‌هاىداخلىاستتاچربى‌هاىزيرپوستى )بوچاردوهمکاران،۱۹۸۸(. افرادنمى‌توانندتوارثژنتيکىخودراانتخابکنند،امامى‌توانندسطوحفعاليتجسمانىخودراکنترلوتنظيمکنند.

افزايشفعاليتبدنى

افزايشفعاليتبدني. پاريزکواوهمکاراناو )۱۹۷۷( به‌طورتجربىاثرافزايشسطحفعاليتجسمىکودکانچاقرابررسىکردند. آنها۷کودکراباميانگينسنى۸/۱۱سالدرطولاردوىتابستانىبهمدت۷هفتهموردتحقيققراردادند. پسرانسطوحفعاليتخودرابالابردندوهمچنينمقدارکالرىخوراکىخودراکنترلکردند )روزانهدرحدود۱۷۰۰کالري(. درطولتابستانآزمودنى‌هاىوزنبدنخودرابه‌طورمتوسطبهمقدار۴/۱۱درصدکاهشدادند،درحدود۵کيلوازوزنچربىآنهاکمشدودرصدتودهٔعضلانىبدنخودرااز۹/۶۹درصدبه۹/۷۵درصدافزايشدادند. درآغازتابستان،سطحاسيدچربآزادپسران )سوختقابلاستفادهٔملکول‌هاىترى‌گليسيريدکهبدنبايدآنهاراشکستهوبسوزاند( درطىورزشروبهکاهشرفتودرطىدورهٔاستراحتبعدازورزشدرسطحپائينباقىماند. درآخرتابستانسطحاسيدچربآزادآنهادرطىدورهٔاستراحتبه‌طورچشمگيرافزايشيافت. اينتغييراحتمالاًبه‌دليلاينبودکهتوانايىآنهادرتدارکوسوختچربىازذخايرموجوددربدنپيشرفتکردهبود. بنابراينبرنامهٔورزشىدرافزايشفعاليتمتابوليکىبافتچربىمؤثرواقعشدهبود.

باوجوداينکهپاريزکواتوانستنتايجمطلوبومثبتىازبرنامهٔتابستانىگزارشدهد،اماتحقيقاتبعدىاو )۱۹۷۷( مشکلعامىراآشکارساخت. اينکودکانوقتىازاردوبهمحيطخانهٔخودبرگشتندمجدداًوزنچربىبدنآنهاکهدراردوپائينرفتهبودبهجاىاولبازگشت. موفقيتاغلببرنامه‌هاىمداخله‌گروروش‌هاىمربوطبهآن،بستگىبهادامهٔمشارکتدرفعاليت‌هاىورزشىوحمايتونظارتخانوادهدارد. آموزشاصولتغذيهوتمرينورزشىبراىکودکانووالدينآنهاباارزشومفيداست.

بعضىازتحقيقاتحاکىازآناستکهبدن،سلول‌هاىتازهٔبافتچربىراتنهاقبلازتولد،ماه‌هاىاوليهٔبعدازتولدودردورهٔنوجوانىمى‌سازد )هيرشونيتل،۱۹۶۸و۱۹۷۰(. بعدازدورهٔنوجواني،تنهااندازهٔسلول‌هاىچربىتغييرپذيرهستند. تحقيقاتدراينزمينهبسيارمحدوداست،امااينتحقيقاتدقيقهستند. تمرينورزشىوتغذيهٔمناسببراىجوانانبه‌ويژهدردوره‌هاىحساسمهماست. تحقيقاتانجامشدهمربوطبهحيواناتنشان ‌مى‌دهدکهورزششديدومنظمازتشکيلسلول‌هاىاضافىچربىدرحينرشدجلوگيرىمى‌کند،اينامرشايدکنترلوزنبدنرابعدهاآسان‌ترکند.

سنجشعملکردهوازى

براىسنجشعملکردهوازىمى‌توانازچندينروشاستفادهکرد. يکىازروش‌هاىمتداولسنجشواندازه‌گيرىفعاليت‌هاىاستقامتي،بيشينهٔاکسيژنمصرفىيااوجتهويهٔاکسيژناستکهمعناىآنحجمبيشينهٔاکسيژناستکهبدندرظرفمدتيکدقيقهمصرفمى‌کند )هيوارد،۱۹۹۱؛زيرن،۱۹۸۹(. هرقدربدنبتواندباکفايتبيشتراکسيژنرامصرفکند؛يعنىاينکهبراىانجامکارمعيناکسيژنکمترىمصرفکند،ازآمادگىبيشترىبرخورداراست.

باآزمونسنجشبيشينهٔاکسيژنمصرفي،مى‌توانيدمقدارواقعىاکسيژنمصرفشدهدريکفعاليترااندازه‌گيرىوارزيابىکنيد. اينمقداراکسيژنرامى‌توانبرحسباکسيژنمصرفشدهدرهردقيقه،بهازاءهرکيلوگرمازوزنبدنبيانکرد. بيشينهٔاکسيژنمصرفىيکشاخصمتداولاستکهازآندرتحقيقاتمربوطبهاستقامتکودکانوبزرگسالاناستفادهمى‌شود. مى‌توانيدمقدارآنراازروىيکزمانمحدودوشدتتمرينزيربيشينهتخمينبزنيد،لذاازبردنورزشکارتامرحلهٔخستگىمفرطاحترازکنيد. علاوهبرايناندازه‌گيرىاکسيژنمصرفىبهطريقمستقيمبه‌دليلپيچيدگىونيازبهوسايلآزمايشگاهىگرانقيمتدرمقابلروشغيرمستقيممقرونبهصرفهنيست. دوچرخه‌سوارىبردوچرخه‌ٔکارسنجياراهرفتنودويدنروىنوارمتحرکمعمولاًتمرينىدرجه‌بندىشدهاستومى‌توانازآنهادرآزمون‌هاىزيربيشينهوبيشينهاستفادهکرد.

اندازه‌گيرى‌هاىمربوطبهتوانهوازىوظرفيتهوازىدرهرحرکتىبه‌طوراختصاصىانجاممى‌شود )ماننددوچرخه‌سواري،دويدنوغيره(،لذانتايجِبه‌دستآمدهازورزش‌هاىمختلفرابايدبااحتياطمقايسهکرد. کودکانکمسندرموقعآزمايشبردوچرخهٔکارسنجبراىحفظآهنگوسرعتحرکتبادشوارىمواجهمى‌شوند.

يکىديگرازشاخص‌هاىواکنشفيزيولوژيکنسبتبهتمرينورزشىبلندمدتظرفيتبيشينهٔکاراست؛بهمعنىبيشترينوبالاترينبارِکارىکهفردىمى‌تواندقبلازرسيدنبهخستگىمفرطتحملکند )آدامز،۱۹۷۳(. چوناينامربهحداکثرتلاشفردنيازدارد،ممکناستبرانگيختناوبهمنظورانجامکارورفتنتاخستگيِمفرطدشوارباشد؛باوجوداحتمالکم،ممکناستکهفرددچارحملهٔقلبىشود. بههميندليلممکناستشماازکودکانيابزرگسالاننخواهيدکهخودرابهخطرانداخته،تارسيدنبهخستگىمفرطتلاشکنند. تخمينزدنظرفيتانجامکارازطريقآزمون‌هاىتوانايىکارىزيربيشينهبراىارزيابىاينگروه‌ها،روشىاستارجحوقابلاجراء.

اندازه‌گيرىسايرشاخص‌هاىاستقامت،کمترمتداولاست؛براىمثال،مى‌توانيدبيشينهٔبازدهقلبىرابه‌طورمستقيماندازه‌گيرىکنيد،امااجراءاينآزمونبه‌طورمستقيمدشواراست؛زيرابراىانجامآنبردنيکلولهدرداخلبدنضرورىاست. اندازه‌گيرىتغييراتالکتروکارديوگرافىدرحينانجامفعاليت،بههنگاممطالعهدرموردبزرگسالانجالبتوجهاست؛زيراهدفاصلىآنشناسايىکارکردقلببيماراست.

مناسب‌تريناندازه‌گيرى‌هادرسنجشآمادگىاستقامتىکودکانوبزرگسالانبراىاهدافتحقيقاتي،بيشينهٔاکسيژنمصرفىبراىتغييراتدرتوانهوازي،سازگارىبافعاليت‌هاىورزشىدرحدزيربيشينهبراىتغييراتدرظرفيتهوازىاست.

چنديننفرازپژوهشگرانسعىکرده‌اندتاآزمون‌هاىميدانىبراىکودکانمعينکنند،تاازاينطريقبتوانندتاحدودىهمانندکاردرآزمايشگاه،استقامتافرادرابه‌طورپاياتخمينزنند. آزمون‌هاىميدانىبهمربيانفرصتمى‌دهدتابدونوسايلآزمايشگاهىبتوانندعملکردهوازىرااندازه‌گيرىکنند. آنهانتايجبه‌دستآمدهازکارآزمايشگاهىرابااجراءدوهاى۸۰۰،۱۲۰۰و۱۶۰۰مترروى۸۳نفرازکودکانکلاس‌هاىاولتاسومابتدايىمقايسهکردند. نتايجحاصلازدو۱۶۰۰متردرمقايسهبادوهاى۸۰۰مترو۱۲۰۰متربراىدخترانوپسراندرپيش‌بينىبيشينهٔاکسيژنمصرفىازاعتباربيشترىبرخورداراست. ميانگينسرعتدو۱۶۰۰مترضريبهمبستگىبيشترىرابابيشينهٔاکسيژنمصرفىنشانداد. ازاينرومى‌تواننتيجه‌گيرىکردکهدو۱۶۰۰متر،آزمونميدانىبهترىبراىاندازه‌گيرىاستقامتکودکاندرمقايسهبادوهاىکوتاه‌تراست. اينآزمونثابتکردکهروشبازآزمايىازاعتباربالايىبرخورداراست )کراهنبخلوهمکاران،۱۹۷۸(. اماپژوهشگرانهنوزنيازبهتعييناعتباروصحتاينآزمون‌هادارند.

تغييراتناشىازرشددرعملکردهوازى

تغييراتناشىازرشددرعملکردهوازي. کودکاننسبتبهفعاليت‌هاىورزشىبلندمدتچگونهواکنشنشانمى‌دهند؟سيستمگردشخونکودکانعموماًبازدهکمترىدارد )بار - اور،شفاردوآلن،۱۹۷۱(؛بدينمعنىکهبازدهقلبىآنهاکمترازبزرگسالاناست. چنانچهمى‌دانيدبازدهقلبي،حاصلضربحجمضربهوتعدادضربانقلبدرمدتيکدقيقهاست. کودکانداراىحجمضربه‌اىکمترىنسبتبهبزرگسالانهستندواينامرنشانمى‌دهدکهاندازهٔقلبآنهاکوچکتراست. کودکانکمبودحجمضربه‌اىخودراتاحدودىباضربانبيشترقلبدردقيقهجبرانمى‌کنند،باوجوداينهنوزبازدهقلبىآنهاتااندازه‌اىکمترازبزرگسالاناست. درخونکودکانهمچنينهموگلوبينکمترىمتراکماست. تراکمهموگلوبينمربوطبهتوانايىخوندرحملاکسيژناست.

مى‌توانيدچنينفرضکنيدکهايندوعامل،يعنىبازدهکمترسيستمگردشخونوسطحپائينهموگلوبينمنجربهيکسيستمانتقالاکسيژنمى‌شودکهدرکودکانکارآيىکمترىدارد. بااينحال،توانايىآنهادررساندناکسيژنبيشتربهعضلاتفعال،نسبتبهبزرگسالان،اينعواملراجبرانمى‌کند )ماليناوبوچارد،۱۹۹۱؛شفارد،۱۹۸۲(. نتيجهٔآندرمقايسهبابزرگسالانيک سيستمانتقالاکسيژنمؤثراست. کودکانهمچنينسيستم‌هاىهوازىخودرابهترازبزرگسالانبسيجمى‌کنند. کودکاندرمقايسهبابزرگسالاندرفعاليت‌هاىورزشىبلندمدتمقاومتکمترىدارند. شايداينامرنتيجهذخايرگليکوژنىکمتردرآنهاباشد. موقعىکهذخايرگليکوژنىآنهاروبهاتماماست،ادامهٔفعاليتبراىآنهامحدودمى‌شود. بانموکودکان،بازدهکمترسيستمگردشخونبه‌تدريجباپيدايشتغييراتزير،رفعمى‌گردد.

۱. اندازهٔقلبآنهابزرگترمى‌شود؛

۲. تراکمهموگلوبيندرخونآنهاافزايشمى‌يابد؛

۳. توانايىاستخراجاکسيژنبهاندازهٔسطوحآندربزرگسالانکاهشپيدامى‌کند.

تحقيقاتمقطعىوبلندمدتهردونشانداده‌اندکهبيشينهٔمطلقاکسيژنمصرفىبه‌طورخطىازسن۴سالگىتااواخردورهٔنوجوانىدرپسرانوتاسن۱۲يا۱۳سالگىدردخترانافزايشمى‌يابد )ميروالدوبيلي،۱۹۸۶؛شولواوهمکاران،۱۹۹۰(. تصاويرزيراينروندرابينسنين۶تاحدود۱۶سالگىنشانمى‌دهد. پسرانودخترانتاحدودسن۱۲سالگىازنظربيشينهٔاکسيژنمصرفىمشابههستند،هرچندپسرانداراىميانگينبالاترهستند. رابطهٔقوىبينبيشينهٔمطلقاکسيژنمصرفىوتودهٔعضلانىوبدونچربىبدنغالباًميزانپيشرفتوتفاوت‌هاىآنرادربيندخترانوپسرانتوجيهمى‌کند. درواقع،اگربيشينهٔاکسيژنمصرفىرابه‌طورنسبىدرنظربگيريموازاندازهٔمطلقآنهاصرف‌نظرکنيموآنرابروزنبدنيابهعددديگرىتقسيمکنيم،تصويرآنکاملاًمتفاوتمى‌شود. چنانچهدرتصويرزيرمشخصاستبيشينهٔاکسيژنمصرفىدررابطهباوزنبدندردوره‌هاىکودکىونوجوانىبراىپسرانتقريباًثابتاست. دردختراناحتمالاًبه‌دليلافزايشبافتچربىبدنآنهاکاهشمى‌يابد. موقعىکهبيشينهٔاکسيژنمصرفىدررابطهباتودهٔعضلانىوبدونچربىبدنموردبررسىاست،نتايجبه‌دستآمدهبعدازدورهٔبلوغکاهشپيدامى‌کندوتفاوتبيندختروپسرباقىمى‌ماند. 

رابطه بين بيشينهٔ اکسيژن مصرفى و سن. در تصوير A ارقام مربوط به بيشينهٔ مطلق اکسيژن مصرفى محاسبه شده است

در تصوير B بيشينهٔ اکسيژن مصرفى و ارقام آن نسبت به هر کيلوگرم وزن بدن محاسبه شده است. نتايج پسران با دايره‌هاى توپر و نتايج دختران با دايره‌هاى تو خالى مشخص شده است

بنابرايننمووافزايشوزنبدندردورهٔبلوغکمىسريع‌ترازرشدبيشينهٔاکسيژنمصرفىاست )ماليناوبوچارد،۱۹۹۱(. بيشينهٔاکسيژنمصرفىممکناستعلاوهبراندازهٔبدن،تااندازه‌اىوابستهبهبلوغوباليدگىباشد؛زيرامقايسهٔبيشينهٔاکسيژنمصرفىباسندرنوجوانانىکهسنآنهامختلفاستولىاندازهٔجسمىمشابهىدارند،وجودرابطه‌اىرانشانمى‌دهد )اسپرينارواوريزينور،۱۹۷۸(. دونوجوانراکهازنظراندازهشبيهبههمهستند،ممکناستازنظربيشينهٔاکسيژنمصرفىباهماختلافداشتهباشند،اگرچهيکىازآنهاازلحاظفيزيولوژيکازديگرىباليده‌ترباشد.

اگرچهبيشينهٔاکسيژنمصرفىبهترينشاخصاندازه‌گيرىاستقامتاست،امکاندارداجراءدويدنرادرکودکانبه‌ خوبىبزرگسالاننتوانازاينطريقپيش‌بينىکرد. آزمون‌هاىدوبراىکودکان،بيشترمربوطبهظرفيت‌هاىغيرهوازىآنهااست. علاوهبراين،مکانيزم‌هاىتهويهٔهوادرکودکان،کمتربودنذخايرهوازىونارسايى‌هاىمکانيکي،همهبرآمادگىاستقامتىآنهااثرمى‌گذارند. درمسائلمربوطبهاستنباطسطحبيشينهٔاکسيژنمصرفىکهازطريقاجراءدويدنبه‌دستآمدهاستبايداحتياطکرد.

مهمآناستکهمربيانبتوانندرابطهٔبينافزايشاندازهٔبدنوپيشرفتتوانايىمقاومتدرمقابلخستگىناشىازورزشرادرطولدورهٔرشدبشناسند. بارشدونموبدن،اندازهٔقلببزرگترمى‌شود،حجمضربه‌اىآنافزايشمى‌يابدومقدارهموگلوبينخونوتودهٔعضلانىبدنزيادترمى‌شود. اينعواملموجبافزايشبازدهقلبودرنتيجهافزايشظرفيتانجامورزشوتمرينوبيشينهٔمطلقاکسيژنمصرفىمى‌گردد. کودکانعليرغمسنتقويمىيکسانازنظراندازهٔجثهبايکديگرمتفاوتهستند،دراينصورتارزيابىظرفيتتمرينوورزشبايدبيشتربراساس اندازهٔجثهباشدنهسن. درگذشته،مربياندراکثرموارداساساينارزيابىراتنهابرپايهٔسنقرارمى‌دادند. اگرچهانتظارداريمکهحدمتوسطظرفيتتمرينوميانگيناندازهٔجثهٔگروه‌هاىمختلفکودکانونوجوانانباافزايشسنآنهابالاتررود،ليکنظرفيتتمرينتابعميزانباليدگىاستوتوجهانفرادىمى‌طلبد. درکودکان،اندازهٔجثهبهمراتببهترازجنسيتمى‌تواندمعرفميزاناستقامتآنهاباشد؛اگرچهبعدازبلوغ،ميانگينبيشينهٔمطلقاکسيژنمصرفىپسراندرمقايسهبادخترانبهميزانقابلتوجهىبالاتراستومى‌تواننداينفاصلهرادرسراسرعمرحفظکنند. چندينعاملبهاينتفاوت‌هاىجنسىکمکمى‌کندکهيکىازآنهاترکيببدناست. حدمتوسطافزايشتودهٔعضلانىدرپسراندردورهٔنوجوانىبيشترازحدمتوسطافزايشبافتچربىآنهااست. جالبايناستکهزنانداراىبيشينهٔاکسيژنمصرفىمساوىبامردانبهازاءهرکيلوگرموزنتودهٔعضلانىبدنهستند،ولىموقعىکهبافتچربىنيزدرآنمحاسباتمنظورشود،زنانداراىبيشينهٔاکسيژنمصرفىکمترىنسبتبهمردانمى‌شوند. يکىديگرازعواملمربوطبهتفاوت‌هاىجنسىوبيشينهٔاکسيژنمصرفي،تمايلبانوانبهداشتنتراکمکمترهموگلوبينخوندرمقايسهبامرداناست )استراند،۱۹۷۶(. موقعىکهپسرانبهپاياندورهٔنوجوانىمى‌رسندازنظربيشينهٔاکسيژنمصرفىوظرفيتکاروتمرينازدخترانپيشىمى‌گيرند )جدولزير( عواملمحيطي،بهخصوصتمرينبرظرفيت‌هاىاستقامتىزنانومرداندرطولعمراثرمى‌گذارد. بنابراينعجيبوشگفت‌آور نخواهدبوداگرببينيديکزنپرتحرکوفعالداراىبيشينهٔاکسيژنمصرفىزيادترىازيکمردغيرفعالوکم‌تحرکاست.

توجه: براساسنتيجه‌گيرى‌هاىهاولومکناب )۱۹۶۶(. اندازه‌گيرى‌هابدونآگاهىازعاداتافرادآزمايششدهدرمدرسهانجامشدهاست. اگردرجهٔحرارتمحلکنترلمى‌شد )۲۰۫و۲۲۫سانتى‌گراد( وبرخىازروش‌هاىتجربىمورداستفادهقرارمى‌گرفتاحتمالاًنتايجبه‌دستآمده۱۰درصدبالاتربود. اندازه‌گيرى‌هابرحسبواتبرکيلوگرمازوزنبدناست)يکواتبرابراستباششکيلوگرمبردقيقه( )برگرفتهازشفارد،۱۹۸۲(.

عملکردهوازىدرسالمندان

عملکردهوازىدرسالمندان. درسنينجوانىبهاوجبيشيهاکسيژنمصرفىخودمى‌رسيم. حالبايدديدچطورمى‌توانيماينجزءازآمادگىجسمىراتادوره  بزرگسالىوپيرىحفظکنيم؟دراينمورداطلاعاتکمىوجوددارد،امامشکلآناستکهچگونهمى‌توانعواقبمحرزناشىازپيرىراازدستاوردهاىبى‌تحرکىياکمتحرکىتفکيککرد؟برطبقاطلاعاتبه‌دستآمدهازگروه‌هاىسنىبزرگسالوسالمند،بهنظرمى‌رسدبه‌تدريجمقدارحرکتوفعاليتروزانهبزرگسالانکمشده،بهنوعىگوشه‌گيرمى‌شوند. ايناطلاعاتفعاليت‌هاىکسانىراکهفعالباقىمى‌مانندمنعکسنمى‌کند. اينمطلبرابهذهنخودبسپاريد،اکنونمرورىبرتغييراتساختارىوکارکردىسيستم‌هاىقلبى - عروقىوتنفسىناشىازگذرانعمرخواهيمداشت.تغييراتساختارىدستگاهقلبى - تنفسي. تغييراتاصلىساختارىدرقلبسالمآناستکهباگذشتعمررفته‌رفتهازتوانايىعضلهقلبکاستهمى‌شودوتارهاىعضلانىماهيچهٔقلبخاصيتارتجاعىخودراازدستمى‌دهند(هاريسونوهمکاران،۱۹۲۴)وتغييراتىدرتارهاىعضلانىدريچه‌هاىقلببه‌وجودمى‌آيد(پامرنس،۱۹۶۵). شريان‌هاىاصلىخوننيزخاصيتارتجاعىخودراازدستمى‌دهند. مشخصنيستآيااينتغييراتبه‌دليلفرآيندپيرىاجتناب‌ناپذيراست؟يااينکهدراثرعدماکسيژنکافىبه‌طورمزمِنحاصلمى‌شود؟عواقباينتغييراتساختارىدرقلبورگ‌هاىخونىبى‌شمارهستند.تغييراتکارکردىدستگاهقلبى - تنفسي. باوجوداينکهتعدادضربانقلببزرگسالانوجوانان،درحالاستراحتبايکديگرقابلمقايسهاست،ليکنحداکثرتعدادضربانناشىازفعاليت‌هاىشديدجسمىباافزايشسنبه‌تدريجروبهکاهشمى‌رود. اينکاهشدرضربانقلبآناندازهکهبرخىازمتخصصانفکرمى‌کردندنيس. يکمرد۶۵سالهمى‌تواندضربانقلبخودراحداکثرتا۱۷۰ضربهدردقيقهبالابرد،اينتعدادرامى‌توانباحدود۲۰۰ضربهدردقيقهبراىنوجوانانوجوانانمقايسهکرد(شفارد،۱۹۷۸الفو۱۹۸۱). دردورهپيرىضربانقلبکاهشيافتهممکناستعاملاصلىتنزلبيشينهاکسيژنمصرفىباشد(هاگبرگوهمکاران،۱۹۸۵). پاسخ‌دهىپائين‌تربهمحرکسمپاتيکعضلهقلبمى‌تواندعلتاينکاهشباشد(استامفورد،۱۹۸۸).حجمضربه‌اىقلبدرافرادسالمندممکناستکاهشيابديااينکهتفاوتىنکند. مطالعاتتحقيقاتىهردوحالترانشاندادهاست(استامفورد،۱۹۸۸). نشانه‌هاىنامتقارنبيمارىايسکمىقلب(اثرگذاربرتأمينوتدارکخونبهطرفقلب)ممکناستباعثنتيجنامعلومىشدهباشد. پژوهشگرانىکهبراىتشخيصبيمارىقلبىازآزمون‌هاىغربالىوورزشىشديداستفادهمى‌کنندممکناستدرحجمضربه‌اىقلبهيچ‌گونهکاهشىپيدانکنند،درحالىکهمحققانىکهمطالعاتآنهاروىافرادىاستکهاحتمالبيمارىقلبىندارندچنينکاهشىرادرحجمضربه‌اىقلبپيداکرده‌اند. هرگاهبيمارىقلبىهمراهباکاهشحجمضربه‌اىباشد،دراينصورتسالخوردگانىکهبيمارىقلبىدارندبه‌طورمنطقىداراىبازدهقلبىکاهشيافتهدرهنگامتمرينهستندکهاينامرحاصلکاهشبيشينهضربانقلبوحجمضربه‌اىآنهااست.سالخوردگانفعالحجم‌هاىقلبىخودرابهخوبىحفظمى‌کنند(ديويس،۱۹۷۲). درچندموردديدهشدهاستکهسالخوردگانفعالکارکردعالىفيزيولوژيکخودراحفظکرده‌اند؛براىمثال،کلارنسدوماردرطولعمرخودهرروزدرحدود۲۰کيلومترمى‌دويدودرسن۶۵سالگىدرمسابقهدوماراتنشرکتکرد. اودر۷۰سالگىدراثربيمارىسرطاندرگذشت. جسداوموردکالبدشکافىقرارگرفتوملاحظهشدکهعضلهقلباوبهخوبىرشدکردهاستودريچه‌هاىقلبطبيعىوسالموعروققلبىدراندازه‌اىدوتاسهبرابراندازهطبيعىبودند(براندفونبرنر،شاکولندون،۱۹۵۵).

سالخوردگاندراثرفعاليتزودترازجوانانبهاوجبازدهقلبىخودمى‌رسند(براندفونبرنروهمکاران،۱۹۵۵؛شفارد،۱۹۷۸الف). ديواره‌هاىسخترگ‌هاىخونىاينافراددرمقابلپمپاژخونازقلببهداخلآنهامقاومتمى‌کنند. درصورتىکهاينافرادبهبيمارىتصلبشرائينمبتلاءباشندودرديوارهسرخرگ‌هاىآنهارسوباتىوجودداشتهباشداينمقاومتبيشترخواهدبود. اينمقاومتموجببالابردنفشارنبضدرحالاستراحتوافزايشفشارسيستوليکى(انقباضبطني)مى‌شود. چهفشارخوندرحينفعاليتوورزشبالارودوچهپائينآيد،درهردوحالبهسلامتىتارهاىماهيچهقلبوقابليتتحملآندرمقابلفشارکاروابستهاست. درحينفعاليتشديد،سالخوردگاننوعاًفشارخونبيشترىنسبتبهجوانانخواهندداشت(جوليوسوهمکاران،۱۹۶۷؛شفيلدورويتمن،۱۹۷۳)،امابعضىازبيمارانىکهقبلاًنارسايى‌هاىقلبىداشته‌اندنمى‌توانندفشارسيستوليکىراباافزايشبارکارثابتنگهدارند(شفارد،۱۹۷۹).کارکردتنفسىنيزممکناستبه‌عنوانواکنشىبهفعاليتوتمرينشديددرسالخوردگانمحدودگردد. يکىازشاخص‌هاىمهمکارکردتنفسىحياتىاست. ظرفيتحياتىحجمبيشينههواىبازدمپسازيکتنفسعميقوظرفيتحياتىبازتابىازظرفيتتنفسىزياداستکهمنجربهتصفيههوابهنحوبهتردرحبابچه‌هاىششىمى‌شود. چونبخشاعظمپخشوجذباکسيژندرمويرگ‌هاىخونىدرديوارهحبابچه‌هاىششىانجاممى‌شود

(تصويرزير)باتصفيهبهترهوامقداراکسيژندرگردشخونونهايتاًدرعضلاتدرحالکارافزايشمى‌يابد.دستگاه تنفسي. پخش و جذب اکسيژن در حبابچه‌هاى شُشى که در سمت راست بزرگتر نشان داده شده است انجام مى‌شود

ظرفيتحياتىانسانباانجامتمرينوورزشافزايشمى‌يابد. مويرگ‌هاىخونىبهاندازهٔکافىدرشُش‌هاوجوددارندومى‌توانندپخشوجذباکسيژنرابهحدبهينهبرسانند. بنابراينکاهشظرفيتحياتىياکم‌شدنمويرگ‌هاىششي،مدتاجراءفعاليتشديدراکممى‌کند. دراثربالارفتنسنظرفيتحياتىانسانکممى‌شود(نوريسوهمکاران،۱۹۵۶؛شفارد،۱۹۷۸ب)؛همين‌طورتعدادمويرگ‌هاىخونىدرداخلحبابچه‌هاىششىکاهشمى‌يابد(ريد،۱۹۶۷). شايدکاهشظرفيتحياتىکهدراثرسالخوردگىبه‌وجودمى‌آيدمربوطبهازبينرفتنخاصيتارتجاعىبافت‌هاىششىوديوارقفسهسينهباشد(ترنر،ميدووول،۱۹۶۸). اينتغييراتتنفسىدرافرادسيگارىبهمراتبنمايان‌ترازبقيهافراداست. حاصلنهايىتغييراتقلبىوتنفسىايناستکهدراثرسالخوردگىبيشينهاکسيژنمصرفى(خواهمطلقيانسبىنسبتبهوزنبدن)وظرفيتورزشىفردکاهشمى‌يابدودورهبازگشتبهحالتاوليهباانجامتمرينشديدورزشىطولانى‌ترمى‌شود. نتايجبه‌دستآمدهازتحقيقاتمقطعىوبلندمدتدرتصويرزيرمنعکسشدهاست. باپيشرفتسناينشاخص‌هاتنزلمى‌کند. زيادشدنبافتچربي،تحليلرفتنبافتعضلانىوکمتحرکي،همهبرروىاينکاهشتأثيرمى‌گذارند. علاوهبراين،عواملمنفىمحيطىدرطولزندگىمانندسيگارکشيدنياسوءتغذيهمى‌تواندباعثکمکبهاينتغييراتياتسريعآنگردد. درمقابلاگردرطولزندگي،انساندرمعرضعواملمحيطىمثبتازقبيلفعاليت‌هاىورزشىسودمندقرارگيردبهتر  مى‌تواندسطوحاستقامتىخودراحفظونگهدارىکند. شواهدىدردستاستکهنشانمى‌دهداينتغييراتدرسالخوردگانىکهفعالوپرتحرکباقىمى‌مانند،خيلىاساسىنيست )دنوبروس،۱۹۷۲؛درينکواتر،هرواثوولز،۱۹۷۵۳کشووالاس،۱۹۷۶؛شفارد،۱۹۷۸ب؛اسميتوسرفاس،۱۹۸۱(. تصويرزيرقسمتبشيببيشترىرادرمقداربيشينهاکسيژنمصرفىدرافرادکم‌تحرک )خطمنقطع( درمقايسهباافرادپرتحرکت )خطممتد( نشانمى‌دهد. تمرينشديدحتىمى‌تواندبراىمدتىبيشينهاکسيژنمصرفىرادربزرگسالانبه‌طوريکسانحفظکند )کشووالاس،۱۹۷۶). کسانىکهعلاقهدارندتاجايىکهممکناستسطحاستقامتخودراحفظکنند،بايدسيگارکشيدنراقطعکرده،ازتغذیهمناسبىبرخوردارشده،برنامه ورزشىمناسبىرابراىحفظاستقامتخودطراحىواجراءکنند.

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: جمعه 22 اسفند 1393 ساعت: 23:07 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره امادگی جسمانی,تحقیق درباره امادگی جسمی,تحقیق درباره ترکیب استخوانی,