کشتی با چوخه اسفراین

کشتی با چوخه یکی از معروف‌ترین ورزش‌های محلی ایران است.تاریخچه کشتی با چوخه که در میان بومیان خراسان رواج دارد. کشتی باچوخه در خراسان شمالی از تاریخچه کهنی برخوردار است و این ورزش بومی در بسیاری از مراسم محلی به خصوص جشن عروسی نیز رایج بوده است. از قدیم بومیان استان برای این کشتی اهمیت خاصی قائل بودند و در پرورش پهلوانان این رشته می‌کوشیدند. این کشتی به طور سنتی در مراسم عروسی ایام نوروز در روستاها بر گزار می‌شد. بعدها توسعه ورواج پیدا کرد.

کشتی باچوخه در استان خراسان شمالی در فصول مختلف انجام می‌شود به طوری که این رقابت در اواسط زمستان و در بهمن ماه در مانه و سملقان و در ‪۱۲فروردین هر سال در شیروان و ‪۱۳فروردین نیز در بجنورد به صورت استانی با حضور پهلوانان نامدار این خطه برگزار می‌شود. اما رقابت‌های اصلی در روز ‪۱۴فروردین در گود چشمه زینل خان شهرستان اسفراین که مهد کشتی باچوخه می‌باشد برگزار می‌گردد.

گاهی از نام‌های دیگری مانند کشتی {کردی} برای این کشتی استفاده شده است، که استفاده از آن درست نیست زیرا اصولاً اقوام محترم کرد از نواحی ارومیه کنونی به خراسان کوچ داده شده‌اند و این سبک از کشتی در ارومیه مرسوم نبوده و نیست و اصولاً این سبک کشتی گرفتن، از دیرباز در خراسان و در ایام نوروز و مراسم جشن و عروسی رواج داشته و دارد لذا مناسبتر است از نام کشتی خراسانی استفاده شود. البته نام باچوخه را منوچهر لطیف در سال ۱۳۴۲برای کشتی منطقه خراسان انتخاب نمود.

مدت مسابقه چوخه ‪۱۰دقیقه است که اگر در این مدت نتیجه مسابقه معلوم نشود، کشتی گیران با استراحت کوتاهی، پنج دقیقه دیگر نیز به مسابقه ادامه می‌دهند تا پهلوان اول مشخص شود.

کشتی گیران استین‌ها را تا آرنج بالا می‌زنند کمر بندی پارچه‌ای به میان می‌بندند و دامن‌های چوخه را برای آنکه مانع فعالیت دست و پا نشود برمیگردانند و زیر کمر بند محکم می‌کنند؛ و شلوار را نیز تا زانو بالا می‌زنند و با پاهای برهنه زیر نظر داوران کشتی می‌گیرند. در کشتی با چوخه کسی پیروز است که پشت حریف را به خاک برساند. در این مراسم ساز و دهل نیز می‌نوازند؛ و تماشا گران کشتی گیران را تشویق می‌کنند.

معمولا به برنده یک راس گاو یا یک راس گوسفند جایزه می‌دهند.

درباره عید نوروز و عزاداری امام حسین در دوره صوفیه مطالبی را جمع آوری کنید

عید نوروز در دوره صفویه

 در دوره صفویه ایرانیان اگرچه فقط یک چنین جشن (ملی) نوروز دارند، ولی آن را به‌طور باشکوهی برگزار می‌کنند فی‌المثل این جشن سه روز تمام طول می‌کشد و در بعضی مقامات مانند دربار تا هشت روز ادامه دارد چنانکه گفتیم از ورود آفتاب به برج حمل آغاز می‌‌یابد و این عید را نوروز سلطانی می‌نامند. در بیست و یکم مارس 47 دقیقه بعد از طلوع آفتاب، مطابق غره ذی‌الحجه (غرّه: اول هر ماه نو در برابر سلخ روز آخر هر ماه قمری) دوازدهمین‌ ماه سنه هجری قمری، توپخانه و ساخلوی سه بار شلیک کردند و بدین طریق حلول سال نو را اعلام داشتند معمولا همیشه در موقع ورود آفتاب به برج حمل، خواه شب باشد، خواه روز، سال جدید اعلام می‌شود.

... این عید را نوروز سلطانی می‌نامند، تا از سال جدید و واقعی تاریخ فعلی ایران که مبدأ آن هجرت حضرت محمد (ص) از مکه است مشخص باشد. آغاز سال تاریخ اسلامی که قمری می‌باشد، غرّه محرم است که اول سال هجری می‌باشد.

ایرانیان جشن نوروز را مطابق سال شمسی که معمولا تاریخ باستانی این بوم بوده است برگزار می‌کنند و بانی این عید را جمشید می‌دانند  که شاهنشاه ایران است و از همین سنت باستانی به ثبوت می‌رسد که مردم این کشور به اعیاد مربوط به تحویل آفتاب و اعتدال ربیعی بسیار اهمیت قائل بوده‌اند و آغاز بهار را سخت نیکو و مبارک می‌شمرده‌اند، جشن نوروز هشت روز تمام ادامه داشته است. در نخستین روز عید، شاهنشاه بارعام می‌داده...

روز دوم مخصوص شرفیابی علما و دانشمندان و مخصوصا اخترشناسان بوده است، سوم به‌مغان و موبدان اختصاص داشته، چهارم ویژه قضات بوده، پنجم مخصوص بزرگان و اعیان و اشراف کشور، ششم برای خویشاوندان و منسوبین شاهنشاه و دو روز آخر به زنان و کودکان سلطان اختصاص داشته است. این جشن تا هجوم اعراب به ایران باشکوه و جلال تمام ادامه داشته است.

... چنانکه گفته شد، با شلیک توپ و تفنگ، البته در نقاطی که این تسلیحات موجود باشد از قبیل پایتخت و دیگر شهرهای بزرگ و مهم، حلول سال نو برای مردم اعلام می‌شود. منجمین لباس فاخر در برکرده، یک یا دو ساعت پیش از اعتدال ربیعی برای تعیین تحویل آفتاب به برج حمل، به کاخ سلطنتی یا عمارت حکومت محل می‌روند و در پشت‌بام یا روی مهتابی با اسطرلاب خود مشغول کار می‌شوند و به محض اینکه علامت دادند برای اعلام حلول سال جدید شلیک می‌شود و صدای آلات موسیقی: طبل و شیپور، نای و نقاره در هوا طنین‌انداز می‌شود و بدین ترتیب ترانه و طرب و جشن و سرور تماشاچیان و بزرگان مملکت آغاز می‌شود در اصفهان در همه روزهای عید در مقابل کاخ شاهنشاه مراسم سرور با رقص و طرب، آتش‌بازی و صحنه‌های کمدی به‌مانند هفته بازار برگزار می‌گردد و هر فردی هشت روز عید را با شادی بی‌پایان به سر می‌برد.

ایرانیان برای نوروز نام‌های مختلفی دارند از جمله آن را عید لباس نو می‌خوانند چون هر کس هر اندازه‌ای نادار باشد در این جشن یک‌دست لباس نو به تن می‌کند و افراد متمکن در ایام عید، هر روزی ملبوس دیگری در برمی‌نمایند.

عزاداری امام حسین در عصر صفویه

دولت صفویه که مذهب تشیع را در ایران رسمی نمود، حوادث عاشورا را محور تبلیغات خویش قرار داد و علی(ع) و فرزندانش را مظهر تمامی تلاش های خود معرفی کرد و شور و هیجان شیعیان را با برپایی مجالس ویژه اهل بیت حفظ نمود. یکی از مورخین نوشته است شاه اسماعیل صفوی روز عاشورا مجلس عزایی منعقد می کند و یکی از وعاظ کتاب روضة الشهدای کاشفی را بر منبر می خواند امّا چون این کتاب به فارسی است و امیران و لشکریان زبان ترکی دارند، آن را نمی فهمند، شاه اسماعیل برای رفع این مشکل دستور داد ملا محمد بغدادی مشهور به فضولی کتابی در مقتل الحسین به زبان ترکی نوشته تا مردم از آن استفاده کنند.(11)

در دهه های نخست حکومت صفویه مراسم سوگواری عاشورا در دهه اول محرّم برگزار می گردید امّا به مرور ایام از ابتدای محرم تا آخر صفر ایام عزا و ماتم شناخته شد. وان کالمار می نویسد: تجدید خاطره فاجعه کربلا به صورتی که در زمان صفویه جانی تازه گرفت دنباله سنتی دراز از آداب مذهبی است، در سراسر دوران صفویان، مراسم محرم با شکوفایی ادامه یافت و بخش هایی از ادبیات عامیانه به آن افزوده شد. در دهه های آخر سده دهم هجری شاهد متداول شدن مراسم عزاداری ماه محرم بیشتر در مراکز شهری ایران هستیم. عزای عمومی که گرایش به آن دارد که از دهه اول محرم گام را فراتر نهند و تا بیستم و حتی بیست و هشتم صفر کشانیده شود و بر وجوه مختلف شعائر دینی رعایت مصیبت اثر می گذارد، به موازات این امر روضه خوانی گسترش می یابد و از سده یازدهم هجری موجب افزایش خیرات برای پذیرایی جمع کثیری که به این مجالس روی می آورند می گردد. از نیمه دوم قرن یازدهم هجری مراسم عزاداری به صورت مصیبت نماهایی واقعی در می آیند که حیثیت هر کدام نصیب حاکمی می گردد که سامان یافتن آنها را زیر نظر دارد، بر حسب نوع آنها، اعتبار مصارف و هزینه های آنها را تأمین می کند.(12) پیتردلاواله که در عصر صفویه به ایران آمده است یادآور می شود ایرانیان تمام این مدت (محرم) را بطور مداوم عزاداری می کنند، تشریفات و مراسم عزاداری به این قرار است که همه غمگین و مغموم به نظر می رسند و لباس عزاداری به رنگ سیاه می پوشند، هیچ کس سر و صورت خود را نمی تراشد و می کوشند از هر گناهی پرهیز کنند، عده ای که با پارچه های تیره سترعورت کرده اند سرتاپای خود را با جوهری سیاه و براق رنگ زده اند و حرکت می کنند و تمام این تظاهرات برای نشان دادن مراتب سوگواری و غم و اندوه آنان در عزای حسین است، به همراه این اشخاص، عدّه ای برهنه راه می روند که تمام بدن خویش را به رنگ قرمز درآورده اند تا نشانی از خونهایی که به زمین ریخته و جنایاتی که در روز عاشورا نسبت به امام حسین(ع) انجام گرفته باشد و همه با هم آهنگ هایی غم انگیز در وصف حسین(ع) و مصائبی که بر او وارد شده می خوانند و دو قطعه چوبی را که در دست دارند به یکدیگر می کوبند و از آن صدای حزن انگیزی به وجود می آورند و حرکتی که به سر و تن می دهند علامتی از اندوه بی پایان آنان است، هنگام ظهر در وسط میدان در بین جماعتی که گردآمده اند ملّایی که از سادات است و علامت ممیزه اش عمامه سبز است برای مردم بر فراز منبر روضه می خواند و به شرح وقایعی که منجر به شهادت امام حسین(ع) گردید می پردازد و گاهی نیز شمایلی را نشان می دهد و روی هم رفته تمام همّت خود را بکار می برد که حاضرین وادار به ریختن اشک شوند. همین مراسم روزها در مساجد و شب ها در مکان های عمومی و برخی خانه ها که با چراغ های فراوان و علامات عزاداری و پرچم های سیاه مشخص شده اند تکرار می شود و روضه خوانی با شدت هرچه تمام تر ادامه دارد و مستمعین با صدای بلند گریه می کنند. زنان بر سینه می کوبند و با نهایت حزن با هم مرثیه می خوانند و آه حسین می گویند.

بلال حبشی

معرفی

از زندگی‌ او پیش‌ از گرویدن‌ به‌ اسلام‌ اطلاعی‌ دردست‌ نیست‌، جز آنکه‌ برخی‌ از منابع‌ او را، بی‌آنکه‌ از پدرش‌ یاد کنند، از زادگان‌ مولدان‌ بنی‌ جُمَح‌، و مادرش‌ حمامه‌ جمامه‌ باید تصحیف‌ حمامه‌ باشد را کنیز یکی‌ از اینان‌ دانسته‌اند. در منابع‌ دیگر او را بلال‌ ابن ‌رَباح‌، و پدرش‌ را از اسیران‌ حبشی‌ خوانده‌اند. بلال‌ را گاه‌ به‌ مادرش‌ نیز نسبت‌ داده‌، و او را بلال‌ بن‌ حمامه‌ نامیده‌اند. کنیه بلال‌ را هم‌ به‌ اختلاف‌، ابوعبدالله‌، ابوعبدالکریم‌ و ابوعمر آورده‌اند. از آنجاکه‌ گفته‌اند بلال‌ هم‌سن‌ ابوبکر بود، باید در سالزاد او، یعنی‌ سال‌ سوم‌ عام‌الفیل‌ به‌ دنیا آمده‌ باشد

رهایی از بردگی

بلال‌ مقارن‌ بعثت ‌ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ از بردگان‌ امیة بن‌ خلف‌ بود و آن‌گاه‌ که‌ اسلام‌ آورد و آن‌ را آشکار کرد، چون‌ مردی‌ فرودست‌ بود و قبیله‌ و خاندانی‌ نداشت‌ تا از او حمایت‌ کنند، آزار و شکنجه‌های‌ سخت‌ دید، تا حدی‌ که‌ دل‌ ورقة بن‌ نوفل‌ به‌ رقت‌ آمد و امیه‌ را سرزنش ‌ و حتی‌ تهدید کرد. سرانجام‌، ابوبکر بن‌ ابی‌ قحافه‌ او را خرید، یا با یکی‌ دو غلام‌ جوان‌ و چابک‌ معاوضه‌ کرد و آزادش‌ ساخت‌؛ درحالی‌ که‌ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ نیز در همان‌ اندیشه‌ بود. او خود در روایتی‌ به‌ این‌ امر تصریح‌ کرده‌ است‌ و گزارش‌های‌ دیگر درباره سفر او به‌ شام ‌ نیز مؤید این‌ ماجراست‌

ابن‌ حجر آورده‌ است‌ که‌ مادر او را نیز مشرکان ‌ عذاب‌ می‌دادند و این‌ نشان‌ می‌دهد که‌ او نیز مسلمان ‌ شده‌ بود. ابوبکر او را هم‌ خرید و آزاد کرد.

بلال‌ از نخستین‌ گروندگان‌ به‌ اسلام‌

بلال‌ را در زمره نخستین‌ گروندگان‌ به‌ اسلام‌ یا نخستین‌ کسانی‌ تن‌ که‌ اسلام‌ خود را ظاهر کردند، دانسته‌اند اما اینکه‌ گفته‌اند وی‌ نخستین‌ برده‌ای‌ بود که‌ اسلام‌ آورد، محل‌ تردید است‌، چه‌، زید بن‌ حارثه‌ بی‌گمان‌ در اسلام‌ آوردن‌ بر بلال‌ سبقت‌ داشت‌. بلال‌ پس‌ از آزادی‌ بی‌درنگ‌ به‌ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ پیوست‌ و خادم‌ و خازن‌ کارپرداز او شد.

نخستین‌ مؤذن‌ در تاریخ‌ اسلام‌

بلال‌ نخستین‌ مؤذن‌ در تاریخ‌ اسلام‌ به‌ شمار می‌رود. البته‌ به‌ نظر می‌رسد که‌ چندی‌ بعد، ابن‌ ام‌ مکتوم‌ و کسانی‌ دیگر هم‌ در این‌ کار انباز شدند؛ چنان‌که‌ گفته‌اند: بلال‌ به‌ روز اذان ‌ می‌گفت‌ و ابن‌ ام‌ مکتوم‌ به‌ شب‌.

عنایت خاص پیامبر به بلال

پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ علاقه‌ و عنایت‌ خاصی‌ به‌ بلال‌ داشت‌ و او را به‌ تعبیر جبرئیل ‌، سید و سرور حبشیان‌ می‌شمرد. در ذکر واقعه «اسراء» نیز، حضرت‌ از او به‌ عنوان‌ سابق‌ مسلمانان‌ در برخورداری‌ از نعیم‌ آخرت‌ یاد می‌کرد و پایگاهی‌ بلند برایش‌ قائل‌ بود.

عقد اخوت‌ با ابورویحه

در مدینه ‌ میان‌ او و ابورویحة خثعمی‌ عقد اخوت‌ برقرار شد و بلال‌ همواره‌ به‌ این‌ برادری‌ وفادار بود اما اینکه‌ گفته‌اند: میان‌ او و عبیدة بن‌ حارث‌ بن‌ مطلب‌ یا ابوذر عقد برادری‌ بسته‌ شد، نباید درست‌ باشد؛ زیرا این‌ اخوت‌ میان‌ مهاجر و انصار برقرار می‌شد.

اهل‌ صفه‌

بلال‌ را در زمره اهل‌ صفه‌ و از صوفیان ‌ راستین‌ و اولیه‌ شمرده‌اند.

همراهی پیامبر در غزوات

بلال‌ در تمام‌ غزوات ‌ همراه‌ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ بود. در غزوه بدر، امیة بن‌ خلف‌ را به‌ تحریک‌ و اشاره بلال‌ به‌ قتل‌ رساندند، و به‌ روایتی‌ خود، او را کشت‌. در روز فتح‌ مکه‌ وی‌ همراه‌ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ وارد کعبه‌ شد و نخستین‌ کس‌ بود که‌ در آن‌جا اذان‌ گفت‌.

اذان بلال بعد از پیامبر

پس‌ از رحلت‌ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌، بلال‌ دیگر اذان‌ نگفت‌ و به‌ اصرار اجازه‌ یافت‌ تا برای‌ جهاد به‌ شام‌ رود. در این‌باره‌ دو روایت‌ هست‌: برخی‌ آورده‌اند که‌ ابوبکر می‌خواست‌ بلال‌ را در مدینه‌ و نزد خود نگاه‌ دارد، پس‌ او را اجازه سفر نداد. چون‌ ابوبکر درگذشت‌، بلال‌ سرانجام‌ عمر را با اصرار راضی‌ کرد و روی‌ به‌ شام‌ نهاد.] مطابق‌ روایتی‌ دیگر، بلال‌ در همان‌ روزگار خلافت‌ ابوبکر وارد شام‌ شد. او پس‌ از رحلت‌ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌، به‌رغم‌ خواست‌ ابوبکر، هیچ‌ اذان‌ نگفت‌، مگر دو یا بار. یک‌ بار به‌ درخواست‌ حضرت‌ فاطمه زهرا علیها سلام‌، و بار دیگر وقتی‌ عمر به‌ جابیه شام‌ آمده‌ بود، به‌ درخواست‌ مسلمانان‌ و دعوت‌ او اذان‌ گفت‌. به‌ روایتی‌، بلال‌ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ را در خواب‌ دید که‌ او را به‌ زیارت‌ خود می‌خواند. پس‌ بی‌درنگ‌ بر نشست‌ و به‌ مدینه‌ رفت‌ و در آن‌جا اذان‌ گفت‌. نیز آورده‌اند که‌ این‌ کار به‌ درخواست‌ امام‌ حسن‌ و امام‌ حسین ‌علیهم‌السلام صورت‌ گرفت‌ و اذان‌ بلال‌ در مسجدالنبی‌ ، شهر را به‌ لرزه‌ افکند.

شرکت در جنگ‌ها و فتوحات

بلال‌ در برخی‌ جنگ‌ها و فتوحات‌ شام‌ هم‌ شرکت‌ داشت‌. در فتح‌ بیت‌المقدس‌ ، او از فرماندهان‌ سپاه‌ به‌ عمر شکایت‌ برد که‌ از لذایذ دنیوی‌ بیش‌ از بقیه مسلمانان‌ بهره‌ می‌جویند، و عمر فرمان‌ داد که‌ به‌ عامه جنگجویان‌ غذای‌ خوب‌ دهند و غنایم‌ به‌ طور مساوی‌ تقسیم‌ گردد. ظاهراً بلال‌ معتقد بود که‌ همه غنایم‌ و آنچه‌ به‌ فتح‌ حاصل‌ می‌شود، باید پس‌ از کسر خمس ‌ آن‌، میان‌ جنگجویان‌ تقسیم‌ شود؛ در حالی‌ که‌ عمر همه مسلمانان‌ را در آن‌ انباز می‌دانست‌ و بر آن‌ بود که‌ قسمتی‌ از آن‌ نیز باید وقف‌ مسلمانان‌ شود و گویا این‌ باعث‌ نقاری‌ در میانه‌ شده‌ بود. در همین‌جا وقتی‌ عمر دیوان‌ شام‌ را بنیاد نهاد، به‌ درخواست‌ بلال‌ نام‌ او و ابورویحة خثعمی‌ را در یک‌ دفتر قرار داد و به‌ یک‌ اندازه‌ از عطایا برخوردار گردانید.

وفات

درباره سال‌ مرگ‌، محل‌ و علت‌ درگذشت‌ بلال‌ میان‌ منابع‌ اختلاف‌ است‌. مرگ‌ او را در سال‌های‌ ۸، ۰ و ۱ق‌ در شصت‌ و‌اند سالگی‌، به‌ مرگ‌ طبیعی‌ یا بر اثر طاعون ‌ دانسته‌، و مرقدش‌ را غالباً در دمشق ‌ باب‌ الصغیر یا باب‌ کیسان‌ و بعضی‌ در داریا یا عمواس‌، و حتی‌ حلب ‌ نشان‌ داده‌اند.

زندگی نامه شیخ اذری اسفراینی

خلاصه : شيخ آذري بيهقي اسفرايني در سال 784 هـ.ق در طوس متولد گرديد پدرش عبدالملك از سوي سربداران صاحب اختيار اسفراين بود. در كودكي همراه با دايي خود به قراباغ رفت و با الغ بيك همباري شد و دوستي عميقي بين آنان پديد آمد. وي از جواني شروع به شاعري و مدح سلاطين، بويژه سلطان شاهرخ تيموري كرد. اما بزودي به عرفان روي آورد و ترك صوفيان چون شيخ محي الدين طوسي غزالي به شاه نعمت ا... ولي به سلوك مشغول شد و فرقه نعمت الهيه را دريافت نمود. سپس دوبار به حج رفت و يك سال در آنجا مجاور حرم شد و كتاب سعي الصفا را در باره مناسك حج نگاشت سپس به هند رفت و در دربار احمد شاه اول بهمني به مقام ملك الشعرايي و معلمي علاالدين همايون بن احمد شا رسيد و كتاب بهمن نامه را به وي تقديم كرد. و پس از سالها به خراسان بازگشت و تا پايان عمر در اسفراين به تربيت شاگردان و عبادت و تاليف مشغول بود. وي درعين انزوا با شاهزادگاني چون علاالدين همايون، بايسنقر ميرزا و الغ بيگ ميرزا پسران شاهرخ ارتباط داشت. وي در 86 هـ.ق وفات يافت و در اسفراين به خاك سپرده شد.

گروه : مشاهير ملي

رشته : زبان و ادبيات فارسي

گرايش : شعر

والدين و انساب : عبدالملك يا علي ملك از جمله سربداران بيهق بود و نسب وي به صاب الدعوه احمد بن محمد زمجي هاشمي مرورودي مي رسيد. شيخ خواجه علي ملك (پدر آذري) در روزگار سربداران مدتي نيز در اسفراين «صاحب اختيار» بود.

خاطرات کودکي : شيخ آذري بيهقي اسفرايني در سال 800 هـ.ق به همراه دايي خود به قراباغ رفته و در دربار امير تيمور گوركاني حضور داشت و مدتي همباري الغ بيگ ميرزا (نواده امير تيمور) بود و حكايات زيبايي براي وي مي گفت.

تحصيلات رسمي و حرفه اي : شيخ آذري بيهقي اسفرايني از جواني شروع به شاعري و مدح سلاطين نمود و مدتي در دربار بود اما به تصوف روي آورد و نزد شيخ محي الدين طوسي غزالي به مطالعه كتابهاي حديث پرداخت. پس از وفات شيخ طوسي غزال، در زمره مريدان سيد نعمت ا... ولي (شاه نعمت ا... ولي) درآمد و پس از سالها رياضت اجازه و خرقه سلسله نعمت اللهيه را از وي دريافت نمود. از آن پس نيز از محضر برخي ديگر از اوليا فيض برد.

خاطرات و وقايع تحصيل : شيخ آذري بيهقي اسفرايني در آغاز ورود به دربار سلطان شاهرخ تيموري، قصيده اي زيبا به شكل لغز (معما) در مدح وي سرود كه مطلع آن چنين است: «چيست آن آبي كه تخم فتنه برمي افكند خسرو گردون ز سهم او سپهري افكند» يكي از شاعران دربار بنام خواجه ابعدلاقادر عودي به معارضه شيخ برخاست و قرار شد كه شيخ را در چند قصيده از خواجه سلمان ساولي امتحان نمايند. و شيخ چنان پاسخ هايي داد كه بزرگان دربار و نيز شاهرخ آنرا پسنديد و به وي وعده ملك الشعرايي داد.

فعاليتهاي ضمن تحصيل : شيخ اذري بيهقي اسفرايني در آغاز جواني به مدح سلاطين تيموري از جمله شاهخ، آغاز كرد و به دربار راه يافت.اما مدتي بعد به عرفان روي آورد و به سلو و مطالعه و مسافرت پرداخت.

استادان و مربيان : شيخ آذري بيهقي اسفرايني پس از مدتي همنشيني با سلطان شاهرخ تيموري، ب عرفان روي آورد و شيخ محي الدين طوسي الغزالي را به مرادي خود برگزيد پس از وفات وي و بعد از سالها رياضت از محر شاه سيد نعمت ا... ولي خرقه و اجازه تبليغ دريافت نمود.

همسر و فرزندان : شيخ آذري بيهقي اسفرايني ، علاوه بر بايسنقر پسر شامخ، با پسر ديگر شامغ الغ بيگ از كودكي رابطه اي نزديك داشت و در سال 852 كه پس از سالها با وي ديدار نمود و شاهزاده او را شناخته و وي بردهاي الغ بيگ با ازبكان و شاهزاده علا الدوله بن بايسنقر را شاهد بوده است. وي در هند نيز با احمد شاه بهمني و پسرش علا الدين معاشرت داشت. شيخ آذري پس از مدتها اقامت در دربار هندخواستار بازگشت به ايران بود اما بدليل علاقه اي كه احمد شاه بهمني به وي داشت با مخالفت وي روبرو مي شد. تا اينكه همسر و فزندان وي به هند برده شدند. با اين وجود پس از مدتي به ايران بازگشت و تا آخر عمر در خراسان ماند.

وقايع ميانسالي : شيخ آذري بيهقي اسفرايني پس از مدتي مدح سلطان شاهخ، به تصوف روي آورد و به همراه استاد خود شيخ محي الدين طوسي غزالي به حج سفر نمود. اما شيخ محي الدين در ثمر حلب وفات يافت. شيخ آذري به ايران بازگشت و در خدمت شاه نعمت الله ولي به سلوك مشغول شد و حتي از وي خرقه دريافت نمود. سپس دوبار با پاي پياده به حج رفت و بمدت يك سالي در بيت ا... الحرام مجاور شد و در آنجا به تحقيق در مناسك حج و نيز تاريخ كعبه پرداخت، سپس به سرزمين هند رفت و مدتي در آنجا زيست. گفته اند كه سلطان احمد كه از جمله پادشاهان گلبرگه بود، به شيخ آذري يك لك رو پيه (پنجاه هزار درهم) داد تا برابر سلطان تعظيم كند اما شيخ نپذيرفت و به ايران بازگشت و به عبادت ادامه داده از آن پس در كنج انزاي خود شاگردان پرورد. و حتي بزرگاني چون سلطان محمد بن بايسنقر كه به عراق مي رفت. به زيارت وي مي رفتند.

زمان و علت فوت : شيخ آذري بيهقي اسفرايني پس از سي سال انزوا و تربيت شاگردان در اسفراين درسن هشتاد و دو سالگي وفات يافت و در همان جا به خاك سپرده شد. 866 هـ.ق

مشاغل و سمتهاي مورد تصدي : گرچه پدر شيخ آذري بيهقي اسفرايني «صاحب اختيار» اسفرايني بود و در زمره سربداران بشمار مي رفت، شخص شيخ هيچگاه منصب دولتي نپذيرفت. اما در ميان صوفيان بعنوان يكي از مهمترين شاگردان شاه نعمت ا... ولي و يكي از استادان فرقه نعمت اللهيه بشمار مي رفت.

فعاليتهاي آموزشي : بسياري از پيروان و شاگردان شاه نعمت ا.. ولي (فرقه نعمت اللهيه) شيخ آذري بيهقي اسفرايني را بعنوان شاگرد شاه نعمت ا... و حتي خليفه وي به استادي خود پذيرفته بودند.

ساير فعاليتها و برنامه هاي روزمره : ذكر و عبادت و رياضت از حالات هميشگي شيخ آذري بيهقي اسفرايني بوده است.

شاگردان : طالب جاجرمي كه از شاعران مقيم شيراز در عهد شاهخ تيموري و داراي اشعاري در جواب شيخ سعدي است، از شاگردان شيخ آذري بيهقي اسفرايني بيشمار است و شيخ احمد سهيلي زيد در جته نيز در جواني به خدمت شيخ آذري رسيده و تخلص خد را لردست روي خود برگزيده است(سهيلي) يكي از مريدان شيخ آذري. علا الدين همايون شاه (865-862 .ق) پسر احمد شاه اول بهمني دكي بود كه چنان علاقه اي به شيخ از خود نشان مي داد كه حتي پس از ترك هند توسط شيخ آذري، ارتباط و مكاتبه خود را با وي نگسست.

همفکران فرد : امير دولتشاه سمرقندي، در تذكره خود كههفت طبقه از شارعان را ذكر كرده نام شيخ آذري بيهقي اسفرايني را در طبقه ششم دركنار شاعراني چون مولانا علي شهاب ترشيزي، مولانا سليمي نيشابوري، مولانا يحيي سيبك نيشابوري، مولانا كمال الدين غياث شيرازي، مولانا بدخشي،‌مولانا خيالي بخاري، بابا سورائي، خالب جاجرمي، امير سيد نعمت ا... ولي كوهستاني. مولانا معيني جويني، سيد قاسم انوار، خواجه عصمت ا...، بساطي سمرقندي، ابواسحاق حلاج شيرازي، مولانا برندق خجندي،ؤ خواجه رستم خوريان، مولانا شرف الدين علي يزدي، مولانا بدر شيرواني،مولانا علي در دزد استرآبادي ياد آوري كرده است.

آرا و گرايشهاي خاص : شيخ آذري بيهقي اسفرايني همانند ساير صوفيان به حضرت محمد (ص) و نيز علي (ع) ارادتي وافر داشته است چنانكه در شعري مي سرايد :«از خسروان روي زمين ننگ آيدم تا من گواي حضرت ساقي كوثرم» وبه وازده اما شيعه نيز در اشعار خود اشاراتي دارد كه احتمال تشيع وي را افزايش مي دهد. چنانكه مي فرمايد: چنانكه هست فلكه را دوازده تمثال كه آفتاب بر آن دور مي كند مه و سال بر آسمان ولايت دوازده برجند چو آفتاب نبوت همه باوج كمال شهان بي سپه و خسروان بي شمشير ملوك بي حشم و اغنياري بي اموال از اين دوازده برج دوازده خورشيد علي است مهر سپهر كمال و مطلع آن علي است انكه بكنه حقيقتش نرسد بغير ذات خداوند ايزد متعال حديث معرفت او بمردم نا اهل همان حكايت آسبت و قصه غربال انتساب پدر شيخ آذري به سربداران حدس تشيع وي را به يقين نزيك مي كند. هنر شاعري شيخ آذري در اين است كه به خوبي اشعار پيشينيان از جمله سعدي ، مسعود سعد سلمان و حافظ و حسن دهلوي ... را پاسخ گفته است.

جوائز و نشانها : شيخ آذري بيهقي اسفرايني در ازاي مدح سلطان شاهرخ تيموري و نيز بدليل موفقيت درامتحان شوي كه شاعران دربار از وي نمودند، وعده لقب «ملك الشعرايي» را از سلطان دريافت نمود.وي در دربار شاه احمد ال بهمني در دكن عنوان ملك الشعرايي ياف و نيز در ازاي مدح شاه و ستهر و عمارات، جايزه هاي لايق كسب كرد.

چگونگي عرضه آثار : شخصي به نام «امينا» ديوان شيخ آذري بيهقي اسفرايني را نگاشته است كه اشتباهات املايي آن اندك نيست.شيخ آذري در جواني برخي از قصايد مدلي خود به سلطان شاهخ تيموري تقديم نموده بود، وي «بهمن نامه» را نيز به سلطان احمد شاه اول و بهمني دكن (838-825) تقديم نمود.

آثار :

    1  بهمن نامه

      2  ديوان اشعار شيخ آذري

      3  رساله جواهر الاسرار

      ويژگي اثر : مجموعه اي است از امثال و شرح ابيات مشكل صوفيه شاعران پيشين.[لطفعلي بيكاذر بيگدلي، آتشكده آذر، به اهتمام سيد جعفر شهيدي، تهران: موسسه نشر كتاب، 1337، ص 86] شيخ آذري در اشعار خود به پاسخگويي اشعار گذشتگان از جمله سيد حسن غزنوي نيز پرداخته است.[سمرقندي، تذكره الشعرا، صص 82 و 181] رساله جواهر الاسرار (تاليف 840) مورد استفاده تذكره نويساني چون امير دولتشاه سمرقندي بوده است ديوان اشعار شيخ آذري پر از قصيده، غزل، ترجيح،تركيب، طعه و رباعي است در پنج هزار بيت، بهمن نامه نيز اثري است در شرح سلطنت سلاطين بهمني دكن (933-784) تا روزگار سلطان احمد شاه اول و همايون شاه بهمني كه توسط ملا نظيري و ملا سامعي تا انقراضي سلسله بهمني بطور منظوم تكميل شد. اين اثر منظوم حماسي به تقليد از اسدي توسي سروده شده است. عجايب الغرايب منشومه اي است درباره عجايب سرزمني هاي مختلف «سعي الصفا در ذكر مناسك حج» وي در بسياري موراد نام خود «حمزه» را بعنوان تخلص بكار مي برد. [صفا، تاريخ ادبيات در ايران، ج4، صص 9-326]

4  سعي الصفا

      5  طغراي همايون

      6  عجايب الغرايب [هدايت، تذكره‌ي رياض العارفين، ص 49]

بسم رب الشهدا

زندگی نامه و وصیت نامه شهید محمد عباسپور

شهید دانشجو محمد عباسپور            شهید محمود عباسپور

 مشخصات شهید:

نام ونام خانوادگی:محمود عباسپور

نام پدر:قربان

تاریخ تولد:  روز:9     ماه:3        سال:1341

محل تولد:استان خراسان شمالی               شهرستان:اسفراین               روستای:حسن آباد

مذهب:شیعه                                           نام مستعاردرجبهه:................

وضعیت تاهل:مجرد

مدرک تحصیلی:لیسانس                           رشته تحصیلی:مکانیک فنی

تاریخ شهادت:روز:24   ماه:8         سال:1365

نام عملیات،محل شهادت:ارومیه(مهاباد)،کومله

ارگان اعزام کننده: بسیج-درتیپ ویژه شهدا

مسئلیت شهیدوجمع حضور درجبهه:دستیارگردان،حدود7ماه

سن ورود شهید به جبهه:19 سالگی

تعداد دفعات اعزام به جبهه:3بار

نشانی محل مزار:استان خراسان شمالی-شهرستان اسفراین-گلزار شهدا

بخشی از زندگی نامه شهید :

نوگلی زیبا که در نهم خرداد 1341 در روستای حسن آباد اردغان اسفراین با ورودش به منزل قربان عباسپور ، فضای خانه آنها را مطعر و پر از شادی و شعف نمود به سبب عشق و ارادت خاص والدین به خاتم پیامبران و ائمه اطهار محمود نام گرفت .

محمود عباسپور دوران پنج ساله ابتدایی را در روستای زادگاهش با موفقیت و رتبه ممتاز به پایان رساند بعلت نبودن مدرسه راهنمایی جهت ادامه تحصیل به شهر اسفراین هجرت نمود . در دوره راهنمایی فردی پرتلاش و سخت کوش بود علاقه خاصی به شرکت د رمجالس مذهبی داشت در ماههای محرم و صفر با حضور مستمر در مسجد در مراسم سینه زنی و نوحه خوانی شرکت می کرد روزهای تعطیل به روستا می رفت  و در کارهای کشاورزی به والدین کمک می کرد .  از اواخر سنین دوره راهنمایی علاقه زیادی به ورزش کاراته پیدا کرد و در کاراته نوجوانی برجسته و ممتاز بود .

پدرش درباره نوجوانی محمود می گوید:محمود فردی مقید ومعتقد به اصول اسلامی بود.مردم روستا برای اواحترام خاصی قائل بودند زیرا درنوجوانی الگوونمونه بود،دربرابر مشکلات صبور بود وصبررا یکی از صفات مومنان وصالحان می دانست؛درمراسم مذهبی واعیاد اسلامی مداحی میکرد.

وی بعداز اتمام دوره سه ساله راهنمایی جهت ادامه تحصیل واردهنرستان دکتر علی شریعتی شدودر رشته اتومکانیک مشغول به تحصیل گردید.دردوران تحصیل درهنرستان با افکار امام خمینی(ره) آشنا شد،طولی نکشید که خود یکی از مبلغان اندیشه های امام خمینی گردید . در این زمان در کنار تحصیل فعالیتهایی از جمله فعالیت در انجمن اسلامی هنرستان ، مبارزه با مفاسد شرکت داشت .

در سال 1357 که اعتراضات مردم به اوج خود رسیده بود او هم دوشادوش مردم در تظاهرات و راهپیمایی ها علیه رژیم شاهنشاهی شرکت می کردند همراه دوستانش به پخش اطلاعیه ها و نوشتن شعار روی دیوار های منازل میپرداخت .

ا زایتدای تاسیس بسیج به فرمان امام رحمت الله به عضویت پایگاه مقاومت در آمد و در ابعاد مختلف تبلیغی ، تدارکات و کارهای دفتری مشغول فعالیت بود . شبها در پایگاه  مشغول نگهبانی و گشت بود به قرائت قران و مجالس قرانی علاقه مند بود حتی الامکان نماز شب را به جا می آورد .

فردی مسئولیت پذیر ، شجاع و نترس بود و در شرایط سخت مناطق عملیاتی بسیار مقاوم و صبور بود . او معاون دوم گردان بود به سبب اخلاق و رفتار خوبی که داشت در بین رزمندگان محبوبیت خاصی داشت . همیشه با سخنرانی های جذاب در گردان رسول الله و برگزاری کلاسهای عقیدتی به ارشاد رزمندگان میپرداخت .

محمود عباسپور سه بار به مناطق عملیاتی اعزام گردید بار اول و دوم به عنوان آر پی جی زن و پیک و در مرحله سوم به عنوان نیروی خط شکن در جبهه مشغول مبارزه با دشمان شد .

سرانجام در غروب روز 24 آبان ماه 1365 در جاده ارومیه به مهاباد به کمین دشمن ضد انقلاب برخورد و به ارزوی دیرینه اش یعنی شهادت نایل شد .

بسم رب الشهدا

زندگی نامه شهید دانشجو الله وردی قربانی

بسم رب الشهدا

شهید الله وردی قربانی                   شهید الله وردی قربانی

 مشخصات شهید:

نام ونام خانوادگی: الله وردی قربانی

نام پدر:محمدابراهیم

تاریخ تولد: روز25     ماه:4           سال:1343

محل تولد: استان خراسان شمالی      شهرستان :اسفراین               روستا:آقچ

مذهب:شیعه                                            نام مستعاردرجبهه:.............

وضعیت تاهل:مجرد

مدرک تحصیلی:فوق دیپلم

رشته تحصیلی:................

تاریخ شهادت:   روز:3         ماه:9                     سال:1363

یگان خدمتی ومسئولیت شهیددر جبهه: لشکر اما زمان(ع)؛تبلیغات

ارگان اعزام کننده:بسیج پاسداران انقلاب اسلامی تهران

سن ورود به جبهه:20 سالگی

تعداد دفعات اعزام و جمع حضوردر جبهه:یکبار

نشانی محل مزار:استان:خراسان شمالی               شهرستان: اسفراین        روستای:آقچ

نام محل:دهستان آبام،روستای آقچ

بخشی اززندگینامه شهید:

شهید الله وردی قربانی دربیست وپنجم تیرماه سال 1343 درروستای آقچ ازتوابع اسفراین پابه عرصه وجود نهاد،دوران کودکی خودرا در محیطی مذهبی،باصفاوکوهستانی روستای آقچ گذراند دوران دبیرستان را دراسفراین مشغول به تحصیل گردید وضمن تحصیل خوددر حزب جوهوری اسلامی نیزفعالیت میکرد.شهید قربانی طبع شعر خوبی داشت؛ازجمله شعرزیبایی پیرامون وحدت سروده است،وی به شهید بهشتی علاقه خاصی داشت وهمیشه نوارهای سخنرانی ایشان راگوش میکرد،دردوران فراغت وتعطیلات تابستان به کار مشغول می شدتادرتامین هزینه های زندگی سهیم باشد.

ایشان در کارهیش اخلاص وصداقت زیادی داشت،خوش قول ووقت شناس بود،به امام خمینی(ره) علاقه خاصی داشت،قبل از چیروزی انقلاب با اینکه نوجوانی بیش نبود درپخش اعلامیه های امام خمینی (ره) بابرادران انقلابی همکاری میکرد ودرراهپیمایی ها حضوری فعال داشت وبعدازپیروزی انقلاب بابسیج وسپاه همکاری زیادی داشت.

وی عاشق شغل معلمی بود ودر پی این هدف بعداز اخذ مدرک دیپلم در آزمون مرکز تربیت معلم  پذیرفته شد که در سال اول درمرکز تربیت معلم شهیدصدوقی شهریار کرج وسال دوم به مرکز تربیت معلم  شهیدبهشتی تهران منتقل شد ودرتاریخ  28/10/1362 دردفتر خانه 39 اسفراین تعهد محضری می دهد که به عنوان معلم در وزارت آموزش وپرورش خدمت نماید.

او ضمن تحصیل در مرکز تربیت معلم در امور کمک رسانی و کارهای فرهنگی بسیار کوشا بود .

الله وردی عاشق کسوت معلمی بود تا بتواند خدمات ارزنده ای به فرزندان سرزمینش ارائه کند ، اما دفاع از انقلاب و میهن اسلامی مهمتر بود لذا حضور در خط مقدم جبهه را تکلیف خود می دانست .

الله وردی قربانی در تاریخ دهم آبان 1363 از طریق ستاد پشتیبانی جنگ و جهاد آموزش و پرورش تهران به جبهه رفت و بعد از مبارزات جانانه با دشمنان بعثی در سوم آذر ماه همان سال در منطقه عملیاتی جنوب در خوزستان به درجه رفیع شهادت نائل آمد . بعد از انتقال پیکر پاکش به شهرستان اسفراین با حضور چشمگیر مردم اسفراین بخصوص روستاهای آقچ ، نوده بام و توابع به طرز با شکوهی تشییع و در روستای زادگاهش به خاک سپرده شد .

زندگی نامه شهید دانشجو شعبان غلامی

بسم رب الشهدا

دانشجوی شهید شعبان غلامی         شهید شعبان غلامی                                         

مشخصات شهید :

نام و نام خانوادگی : شعبان غلامی

نام پدر : محمد ابراهیم

تاریخ تولد :  روز  1   ماه   9   سال 1347

محل تولد : استان خراسان شمالی       شهرستان اسفراین        روستای :بام

مذهب : شیعه           نام مستعار : _______          وضعیت تاهل : مجرد

مدرک تحصیلی : فوق دیپلم

رشته تحصیلی : آموزش ابتدایی

تاریخ شهادت : روز   3   ماه 11  سال 1366

یگان خدمتی و مسولیت شهید در جبهه : بی سیم چی گردان

ارگان اعزام کننده : بسیج سپاه پاسداران

سن ورود شهید به جبهه : 19 سالگی

تعداد دفعات اعزام و جمع حضور در جبهه : 2 دفعه جمعه به مدت 14 ماه

نشانی محل مزار : استان خراسان شمالی ، شهرستان اسفراین

 نام محل : بهشت نبی روستای بام

بخشی از زندگی نامه شهید :

هفتمین شمع وجود محمد ابراهیم در یکم آذر سال 1346 در روستای بام از توابع شهرستان اسفراین با ورودش به عرصه وجود  فضای خانواده وی را روشنتر کرد.اوبا اولينگريه اش دل پدر ومادر راشاد نمود .باتوجه به اينكه اودر ماه شعبان متولد شده بود .نام شعبان رابراي اين نورسيده انتخاب كردند .شعبان غلامي دوران كودكي خود رادر آغوش گرم پرمهر خانواده گذراند .

از همان دوران کودکی با مسائل اسلامی و مذهبی آشنا شد و دارای قدرت هوشی بالایی بود به طوری که تا سن 6 سالگی نماز ، اسامی امامان ، اصول و فروع دین را آموخت .

در دوره نوجوانی علاوه بر تحصیل در کارهای کشاورزی و دامداری به پدرش کمک می کرد و در امور تحصیلی فرد موفقی بود و احترام زیادی برای والدین و معلمان خود قائل بود .

بعد از پیروزی انقلاب بخصوص از دوران دبیرستان با عضویت در بسیج فعالیت های سیاسی ، اجتماعی و مذهبی وی بیشتر شد و در اکثر مراسم مذهبی و راهپیمایی ها شرکت داشت .

شعبان بعد از اخذ دیپلم حدود 1 سال بیکار بود تا در سن 19 سالگی به خدمت سربازی اعزام گردید از سال 65 تا 66 کمتر از یکسال خدمت سربازی را انجام داد چون علاقه داشت که به دانشگاه برود در حین سربازی مشغول مطالعه  کتابهای درسی بود .

هنوز یکسال از خدمت نظام وظیفه سپری نکرده بود که در آزمون مرکز تربیت معلم علامه طباطبایی شهرستان اسفراین در رشته آموزش ابتدایی قبول شد . بعد از موفقیت در آزمون ورودی از خدمت سربازی معاف شد و با سپردن تعهد خدمت محضری در تاریخ 12/7/66 در سبزوار شروع به تحصیل کرد .

خواهرش فاطمه غلامی در مورد علائق برادرش می گوید :

« برادرم به مسائل مذهبی علاقه زیادی داشت در انجام فرایض الهی خیلی حساس بود تاکید می کرد که نماز را اول وقت بخوانید ، به آموختن علم و دانش علاقه فراوان داشت.

برادرم به مسائل مذهبی علاقه زیادی داشت در انجام فرایض الهی خیلی حساس بود تاکید می کرد که نماز را اول وقت بخوانید ، به آموختن علم دانش علاقه فراوان داشت در طی دوران تحصیل دانش آموز موفق و ممتازی بود . علاقه داشت که در آینده معلم شود. از اواخر دوران دبیرستان تمایل زیادی به رفتن به  جبهه داشت . او عاشق امام خمینی بود . بر اساس رهنمود های امام (ره) و به خاطر دفاع از میهن اسلامی و پیروی اسلام به جبهه رفت .

همیشه به ما می گفت :« به هر نوعی که می توانید به جبهه و جنگ کمک کنید ، حجابتان را رعایت کنید .» او روحیه ای خدایی داشت و در تمام کارها برای ما معلم بود .

شعبان غلامی در هنگام تحصیل در مرکز تربیت معلم سبزوار دوبار بصورت بسیجی و داوطلبانه بعنوان بی سیم چی گردان به مناطق عملیاتی اعزام گردید ، سرانجام بعد از خدمات صادقانه در مناطق عملیاتی و بعد از مبارزات مستمر و بی امان با دشمنان خدا و خلق در سوم بهمن  سال 1366 در منطقه عملیاتی ماووت عراق بر اثر اصابت تیر مستقیم دشمن به درجه رفیع شهادت نائل آمد . پیکر پاکش به اسفراین انتقال داده شد و بعد از تشییع توسط مردم اسفراین بخصوص مردم مذهبی و متدین روستای بام و توابع در زادگاهش مجاور دیگر شهیدان به خاک سپرده شد . بعد از شهادت از طرف وزارت آموزش و پرورش لیسانس افتخاری در پرونده وی ضبط گردید .