تحقیق رایگان سایت علمی و پژوهشی آسمان , تحقیقات دانش آموزی ، فرهنگیان و دانشجویان اقدام پژوهی گزارش تخصصی

عدد اکتان

عدد اکتان بنزین را بهتر بشناسیم : 

اگر اطلاعات مختصری در مورد موتورهای ۴ زمانه بنزینی که تقریبا ۹۹ ٪ موتورهای موجود را شامل می شوند ، داشته باشید ؛ می دانید که یکی از این زمانها را تراکم می نامند و تراکم زمانی روی می دهد که مخلوط بنزین و هوا توسط پیستون تا حد مشخصی متراکم شده و پس از پایان زمان تراکم ، بوسیله جرقه شمع ، این مخلوط محترق شده و باقی ماجرا که خارج از بحث ما است اتفاق می افتد . میزان تراکم  انجام شده را با عددی به نام نسبت تراکم می سنجند که در موتورهای قدیمی این نسبت تراکم  ۵ به ۱ و در موتورهای بسیار پیشرفته تا ۱۲ به ۱ قابل افزایش می باشد .

اما زمانی که مخلوط سوخت که ماده ای با قابلیت اشتعال بالاست زودتر از زده شدن جرقه توسط شمع و بواسطه تراکم ، محترق شود ؛ موتور دچار کوبش ( Knock ) خواهد شد که این مساله برای موتور بسیار مضر است . یکی از راههای بالا بردن قدرت و توان خروجی موتور خودروها ، بالابردن نسبت تراکم آنهاست ، اما این امر تنها با بالا بردن توان مقابله سوخت در برابر خود سوزی در اثر متراکم شدن بدست می آید ، پس با پیشرفت در تکنولوژی ساخت موتورها ، نسبت تراکم نیز از عدد قدیمی ۵ به ۱ فاصله گرفته و افزایش می یابد و در نتیجه نیاز به سوختی با مقامت بالاتر در برابر خودسوزی در خودروهای جدیدتر ضروری می گردد .

اما آن چه که مشخص می نماید که سوخت تا چه میزان توانایی متراکم شدن قبل از احتراق خودبخودی ( خودسوزی ) را داراست ، عدد اکتان می  نامند .

این عدد از کجا بدست می آید ؟

زمانی که نفت خام در پالایشگاهها تصفیه می شود ، زنجیره های هیدروکربن با طولهای متفاوت بدست می آید و این زنجیره های جدا از هم با ترکیب شدن با یکدیگر سوختهای متفاوتی چون بنزین ، گازوئیل ، نفت سفید  و غیره را حاصل مینمایند . بطور مثال حتما نامهای متان ، پروپان و بوتان را شنیده اید که همگی هیدروکربن هستند ؛ متان دارای یک اتم ، پروپان ۳ اتم و بوتان ۴ اتم ، کربن میباشند . برخی دیگر از هیدورکربنها نیز شامل پنتان با ۵ اتم ، هگزان با ۶ اتم ، هپتان با ۷ اتم و اکتان با ۸ اتم کربن می باشند . آزمایشات مختلف نشان داد هپتان دارای خاصیت متراکم شدن بسیار ضعیفی است و در مقابل اکتان قابلیت متراکم شدن بسیار بالایی دارد . پس اگر بنزینی دارای مقادیر بسیار بالایی از اکتان یا همان Iso Octane , 2,2,4 Trimethyl Pentane باشد ؛ بنزین  خوبی از نظر مقاومت در برابر خودسوزی محسوب می شود . اما در مقابل ، هپتان بسیار سریع در اثر تراکم ناچیز ، محترق خواهد شد پس با توجه به اینکه این ۲ هیدروکربن از لحاظ خواصی چون نقطه جوش و تبخیر تقریبا یکسان بودند ، بعنوان مبنایی برای مقاومت خودسوزی سوخت در برابر متراکم شدن انتخاب شدند ، و با دادن عدد ۱۰۰ به اکتان و ۰ به هپتان نسبتی به نام عدد اکتان بدست آمد . بطور مثال بنزینی با عدد اکتان ۸ ؛ دارای نسبت ۸۷ اکتان به ۱۳ هپتان می باشد . اما ساخت سوختی که متشکل از این میزان اکتان باشد هزینه تولید بسیار بالایی خواهد داشت و این ۲ ماده در حال حاضر تنها تشکیل دهنده های بنزین نیستند و مواد و افزودنیهای دیگری کار بالابردن عدد اکتان همان مقاومت در برابر خودسوزی یا کوبش موتور را برعهده دارند ؛ و نسبت هپتان - اکتان تنها برای ایجاد یک مبنای مقایسه ای و بعنوان یک بنزین ایده آل برای مشخص نمودن عدد اکتان م رد استفاده قرار می گیرد .

در جریان جنگ جهانی اول توماس میجلی کشف نمود که با افزودن lead tetraethyl ( تترااتیل سرب ) که یک اورگانو متالیک محسوب می شود به مخلوط بنزین ، نسبت اکتان آن تا حد بسیاری افزایش خواهد یافت و می توان بنزینی با فراوری ارزان قیمت ( شبکه هیدروکربنهای با فراوری ساده تر ) را ، با افزودن این ماده ، به بنزینی با اکتان بالا تبدیل نمود . از طرف دیگر این ماده باعث روانکاری سوپاپها نیز میشد ، استفاده از این ماده در بنزین تا سالیان دراز ادامه یافت ، تا اینکه متوجه شدند سرب ضررهای زیست محیطی بسیاری پدید می آورد و باید از بنزین حذف گردد ، بنابراین حذف سرب به تدریج در کشورهای پیشرفته با جایگزین نمودن ماده ای به نام  MTBE که مخفف methyl tertiary-butyl ether است و یک oxygenate محسوب میشود ، بجای تترااتیل سرب آغاز شد .

با نصب catalytic converter برای کاهش آلودگی خروجی از اگزوز بر روی خودروها در دهه گذشته و بدلیل اینکه سرب باعث از کار افتادن این قطعه می شد ، جایگزینی بنزین ب ون سرب سرعت بیشتری گرفت تا جائیکه هم اینک استفاده از بنزین سرب دار در اکثر کشورها به شدت محدود گردیده است . اما MTBE نیز با وجود اینکه در مقایسه با تترااتیل سرب ، چندان سمی نیست ، در اثر نشتی از تانکها و مخازن و نفوذ به آبهای زیرزمینی و ایجاد آلودگی ، در کشورهای پیشرفته در حال حذف از بنزین می باشد . جایگزینهای MTBE که امروزه در اروپا و آمریکا استفاده می شوند نیز شامل اروماتیکها از جمله benzene ، toluene ، ethanol و در آینده نزدیک oxygenate دیگری به نام ETBE یا Ethyl Tertiary-butyl ether می باشند .

اما عدد اکتان ب زین را به ۲ روش می توان بدست آورد ؛ اولین روش ، روش تحقیقی ، Research Octane یا RON نامیده میشود و دومین روش ، روش موتوری ، Motor Octane یا MON نام دارد . تفاوت این ۲ روش در شرایط  و پارامترهای آزمایش بر روی بنزین مورد نظر می باشد ، در جدول زیر برخی پارامترهای در نظر گرفته شده برای هر یک از این ۲ روش آزمایش را ، می بینید .

مسلما با توجه به شرایط سخت تر آزمایش در روش MON ، نسبت به روش  RON برای یک بنزین مشابه ، عدد بدست آمده از آزمایش به روش RON عدد بیشتری خواهد بود . فاصله بین ۲ عدد بدست آمده از این ۲ روش آزمایش را ، sensitivity یا حساسیت سوخت مینامند که بسیار هم با اهمیت میباشد چرا که ممکن است بنزینی بدلیل نوع افزودنی ها و مواد بکار رفته جهت بالا بردن اکتان در شرایط آزمایش RON عدد بالایی از اکتان را ارائه دهد اما در شرایط سخت تر ، توانایی مقابله بسیار کمتری نسبت به تراکم پذیری داشته باشد و عدد حاصل از آزمایش MON بسیار پایین باشد ، لذا بین چند بنزین مختلف که از آزمایش RON عدد مشابهی بدست آورده اند ، بنزینی مرغوبتر است که فاصله اعداد بدست آمده از ۲ آزمایش RON و MON برای آن نوع بنزین کمتر از بقیه باشد ( حداکثر ۱۰ عدد اختلاف قابل قبول است ) .

اما در حالیکه مبنا قرار دادن عدد بدست آمده از آزمایش RON بعنوان عدد اکتان ب لایل بالا ، چندان صحیح به نظر نمی رسد و حتی راه را برای تقلب شرکتهای نفتی و استفاده از افزودنیهای ارزانتر باز می گذارد ؛ در اروپا و اکثر کشورها از جمله کشورمان ایران ، عدد RON مبنای مشخص نمودن میزان اکتان بنزین می باشد . این در حالیست که در آمریکا با استفاده از فرمول RON+MON)/2) و بدست آمدن عدد جدیدی به نام PON یا Pump Octane Number این مشکل تا حد زیادی حل شده و راه تقلب در این زمینه بسته گردیده . در زیر مثالی از اعداد RON ، MON و PON مربوط به انواع بنزین یک شرکت نفتی را می بینید :

پس به این موضوع توجه داشته باشید که عدد اکتان ب زین در پمپ بنزینهای آمریکا همیشه عددی پایین تر از عدد اکتان ی بنزین مشابه در پمپهای اروپا و سایر نقاط دنیا است ، بعنوان مثال بنزین ب اکتان ۹۱ در پمپ بنزینهای ایالات متحده با بنزینی دارای عدد اکتان ح ود ۹۵ در اروپا برابری میکند .

تاثیر دما ، ارتفاع از سطح دریا ، میزان رطوبت ، تنظیم دلکو و ...

همانطور که در بحث متدهای اندازه گیری اکتان MON و RON نیز مشاهده کردید تغییر برخی شرایط ، باعث بالا و یا پایین رفتن اکتان بنزین میشود ؛ یکی از این موارد ارتفاع از سطح دریا می باشد ؛ عدد اکتان ب ای هر بنزین ب اساس آزمایش انجام شده در محلی هم سطح دریا مشخص میگردد ، بر این اساس اگر خودرویی را با بنزینی که برفرض مثال اکتان ۸۲ دارد ، در منطقه ای هم سطح دریا مورد آزمایش قرار دهیم و سپس همین خودرو با همان سوخت را به محلی در ارتفاع مثلا ۹۱۵ متر بالاتر از سطح دریا که البته در زمان آزمایش از نظر دما و رطوبت با شرایط آزمایش سطح دریا مشابه است ، منتقل نماییم ؛ خواهیم دید موتور این خودرو در هنگامی که در ارتفاع ۹۱۵ متری قرار دارد ، بسیار دیرتر دچار خودسوزی می شود تا در محل هم سطح دریا و از آنجائیکه همیشه عدد اکتان ا لام شده توسط تولید کننده بر مبنای سطح دریا اعلام می گردد ، در ارتفاع ۹۱۵ متری از سطح دریا بنزینی که اکتان ۸۲ دارد ، مشابه بنزین ب اکتان ۸۷ عمل مینماید و تحت تراکم بیشتری دچار خودسوزی می شود . فرمول تقریبی محاسبه میزان بالارفتن اکتان با افزایش ارتفاع از سطح دریا ، بدین صورت است که ؛ تا ارتفاع ۱۸۰۰ متری از سطح دریا به ازای هر ۳۰۰ متر افزایش ارتفاع ۱.۴ به عدد اکتان ب زین اضافه می گردد و در ارتفاع بالای ۱۸۰۰ متر این میزان به ۲.۵ عدد در ازای هر ۳۰۰ متر افزایش ارتفاع تبدیل میشود ( اعداد فوق بر مبنای  عدد اکتان RON می باشد ) . اما ارتفاع تنها عامل جوی تاثیر گذار در اکتان نیست و میزان رطوبت و دمای هوا نیز از دیگر عوامل جوی موثر بر اکتان می باشند .  افزایش ۱ گرم آب در هر کیلوگرم هوای خشک ۰.۲۵ تا ۰.۳۲ به عدد اکتان MON می افزاید و کاهش هر ۵.۶ درجه سانتیگراد دمای محیط نیز ۰.۴۴ تا ۰.۵۵ عدد اکتان MON را افزایش می دهد ، پس نتیجه دیگر این است که در زمستان اکتان پایین تری لازم است تا تابستان و یک سوخت مشابه در شرایط مشابه از نظر رطوبت و محل آزمایش ، در زمستان دیرتر دچار خودسوزی می شود تا در تابستان ، از اینرو بالا بردن عدد اکتان د تابستان و پایین آوردن آن در زمستان راهکار مناسبی برای توزیع بنزین در کشور محسوب می گردد . البته از آنجائیکه تاثیر ارتفاع بر اکتان نسبت به تاثیر رطوبت و دما بسیار بیشتر است ، اگر بنزین مناطق کنار دریا ( شمال و جنوب ) را نیز با اکتان بالاتری عرضه نماید ؛ تعمیرات خودروها در این مناطق بدلیل استفاده از اکتان بالاتر به تاخیر خواهد افتاد . از دیگر موارد موثر در عدد اکتان م توان به مواردی چون نسبت تراکم موتور ، آوانس و ریتارد دلکو ، میزان کارکرد موتور ، دمای موتور ، نسبت بنزین و هوا در خودروهای بدون ECU که قابلیت تنظیم اتوماتیک نسبت استکیومتری را ندارند و مواردی از این دست ، اشاره نمود . همچنین لازم بذکر است خودروی نو نیز تا حدود ۱۶۰۰۰ کیلومتر به دلیل عدم وجود رسوبات در محفظه سوخت قابلیت کارکرد بدون خودسوزی با سوختی با عدد اکتانی در حد ۵ تا ۶ عدد کمتر از میزان مشخص شده برای آن مدل خودرو ، را داراست .

در خودروهای قدیمی هنگامی که سوخت مصرفی اکتانی کمتر از میزان لازم برای خودروی موردنظر را دارا باشد ، در هنگام شتابگیریها یک صدای تقه یا کوبشی شنیده می شود و همانگونه که در ابتدا ذکر شد این امر به شدت به موتور خودرو آسیب می رساند ، اگر با خودروی خود به مناطق کم ارتفاع همچون شمال کشور سفر کرده باشید حتما با افزایش شدید این صدا روبرو شده اید که دلیل آن نیز در بالا ذکر شد ، البته با تنظیم دلکوی خودرو ، تنظیم موتور با دستگاه و فیلرگیری می توان خودسوزی سوخت را در این خودروها مرتفع و صدا را برطرف نمود اما در صورتیکه این مشکل برطرف نشد یا برطرف شد ولی از شتاب خودرو کاسته شد باید از بنزین ب عدد اکتان ب لاتری استفاده شود ، البته اگر تنها برای چند روز به مناطق کم ارتفاع  سفر کرده اید و با این مشکل روبرو شده اید به تنظیمات خودرو دست نزنید و تنها با استفاده از بنزین ب اکتان بالا ( سوپر ) مشکل را مرتفع نمایید و هنگام بازگشت به شهر اولیه خود نیز از آنجاییکه خودرویتان روی آن شرایط تنظیم گردیده مشکل بطور کل برطرف خواهد شد . اما در مورد خودروهای جدید این مشکل بوسیله سنسوری به نام Knock Sensor حل شده است و در صورت استفاده از بنزینی با اکتان پایین تر از حد لازم برای آن خودرو یا کاهش ارتفاع ، افزایش دما و یا کاهش رطوبت ، کامپیوتر خودرو با ریتارد کردن زمان جرقه زنی مشکل را برطرف می نماید و کوبش موتور رفع می گردد ، اما این امر باعث کاهش شتاب خودرو ، دیر عکس العمل نشان دادن در هنگام فشاردن یکباره پدال گاز و همچنین ایجاد آلودگی بیشتر و از بین بردن سریعتر قطعات موتور در دراز مدت می گردد . پس در اینگونه خودروها بهتر است از بنزین ب اکتان ذکر شده در دفترچه خودرو که عموما هم عددی بالای ۹۰ است ، استفاده کنید ( در کشور ما بدلیل عدم وجود تنوع زیاد در اکتان بنزین ، تنها انتخاب برای خودروهای پیشرفته ، بنزین سوپر است .  البته مخلوط بنزین سوپر و معمولی نیز قابل استفاده است که در ادامه به این مورد نیز خواهیم پرداخت ).

گفته می شود بنزین موجود در کشور در نوع معمولی اکتانی برابر ۷۲ تا ۸۰ RON داراست و نوع سوپر نیز دارای عدد اکتان ۹ RON است که البته صحت آن مورد تردید است .

آیا می توان بنزینهای مختلف را با یکدیگر مخلوط کرد ؟ 

آنچه به صورت یک باور غلط در فرهنگ مردم جا افتاده ، این است که ترکیب کردن بنزین سوپر و معمولی کار درستی نیست . در حالیکه بر طبق تحقیقات و آزمایشات انجام شده حتی با وجود ترکیب بنزین ب افزودنیهای متفاوت ، مشکلی برای خودروی شما پیش نخواهد آمد و در صورت موجود نبودن بنزین ب اکتان لازم برای خودرویتان می توانید به راحتی با ترکیب دو نوع بنزین ب یکدیگر به عدد اکتان ل زم دست یابید ، مثلا اگر اعداد ۷۴ و ۹۵ برای بنزینهای موجود در ایران واقعی باشد با پرکردن ۵۰ ، ۵۰ باک با بنزینهای سوپر و معمولی ، بنزینی با اکتان ۸۴.۵ خواهید داشت ، البته برای این کار قبل از خالی شدن کامل باک ، ابتدا میزانی که می خواهید از بنزین معمولی داخل باک بریزید و پس از آن مابقی را با بنزین سوپر پر نمایید ، ممکن است مخلوط شدن ۲ سوخت مدتی به طول انجامد بنابراین تا چند دقیقه اول ممکن است کوبشهایی ناشی از سوختن بنزین معمولی در خودروهای فاقد ناک سنسور و عدم شتابگیری کافی در خودروهای دارای ناک سنسور احساس شود . لازم بذکر است این کار برای خودروهایی چون ۴۰۵ های کاربراتوری ، پراید و به طور کل خودروهایی که اکتان بنزین معمولی برای آنها کم و سوپر هم زیاد محسوب می شود بدلیل عدم وجود بنزین ب عدد اکتان ب ن بنزین معمولی و بنزین  سوپر در کشور ، روش خوبی محسوب می گردد چرا که استفاده از اکتان بالاتر از حد لازم برای چنین خودروهایی جز هدر دادن پول ، منفعت دیگری برای خودرویتان ندارد و استفاده از اکتان پایین تر هم با خودسوزی سوخت به موتور خودروی شما آسیب می رساند و در صورت تنظیم موتور بر مبنای اکتان بنزین معمولی هم از شتاب خودرویتان کاسته می شود . البته در حال حاضر و با قیمت پایین بنزین و اختلاف تنها ۳۰ تومانی بنزین سوپر با معمولی این کار چندان عاقلانه به نظر نمی رسد ، اما شاید با تغییر شرایط از جمله سهمیه بندی بنزین این روش به یک انتخاب معقول تبدیل گردد ، که البته برای این کار پیدا کردن یک پمپ بنزین خلوت هم ضروری است چرا که جابجا شدن از یک پمپ به پمپ دیگر جایگاه در ترافیک پمپ بنزینها باعث درآمدن سرو صدای مردم و کارکنان جایگاه خواهد شد ، اما با تمام این دردسرها مطمئنا این روش به مراتب بهتر و ارزان تر از استفاده از افزودنی های بالا برنده اکتان از جمله Octane Booster ها می باشد ، البته باز هم تکرار می کنم این روش برای خودروهای با تکنولوژی ۱۰ تا ۱۵ ساله مناسب است و برای خودروهای جدیدتر و با موتورهای پیشرفته تر حتما فقط از نوع سوپر استفاده نمایید ، در برخی نمونه های وارداتی که بنزین ب اکتان بیش از ۹۵ برایشان توصیه گردیده نیز باید به بنزین سوپر  حتی مواد افزودنی بالا برنده اکتان نیز اضافه شود تا این خودروها با مشکل روبرو نشوند ، البته در این مورد حتما باید دقت شود این افزودنیها دارای سرب نباشند ، چرا که سرب ظرف چند دقیقه CatalystConverter خودروی شما را از کار خواهد انداخت .

تحقیق رایگان سایت علمی و پژوهشی آسمان , تحقیقات دانش آموزی ، فرهنگیان و دانشجویان اقدام پژوهی گزارش تخصصی

شناسایی کاتیونها

بطور کلی روشهای متفاوتی برای شناسایی انیونها و کاتیونها وجود دارد.
یکی از روشهای ساده برای شناسایی کاتیونها، استفاده از آزمایش شعله و مشاهده ی تغییر رنگ شعله به وسیله ی کاتیون فلزی مورد نظر است. البته قبل از آن باید رنگ شعله ایجاد شده به وسیله ی کاتیونهای متفاوت را دانست. اینکه رنگ شعله ی کاتیونهای لیتیم، کلسیم و استرانسیم هر سه به رنگ قرمز هستند یا اینکه مس شعله را به رنگ سبز در می آورد.
یک دسته دیگر از روشهای مهم شناسایی کاتیونها ، طیف بینی یا spectroscopy می باشد. از انواع طیف‌بینی‌های اتمی و مولکولی و آن هم از نوع نشری، جذبی و فلوئورسانس برای جداسازی و شناسایی عناصر استفاده می‌کنند. لازمه‌ی تولید طیفهای فرابنفش و مرئی عناصر، که در شناسایی عناصر روش مهمی به شمار می‌رود، این است که نمونه‌های آزمایشی به اتم تبدیل شوند. در این فرایند اجزای تشکیل دهنده‌ی نمونه‌ی آزمایشی، تجزیه شده و به ذرات بنیادی گازی (اتمها یا یونها) تبدیل می‌شوند. سپس طیف نشری، جذبی یا فلوئورسانس اتمها یا یونهای حاصل به عنوان مبنای تجزیه‌ی کیفی و کمی عناصر موجود در نمونه به کار می‌روند. لازمه‌ی اینکه نمونه به ذرات بنیادی گازی (اتمها یا یونها) تبدیل شوند این است که در محیطی با دمای بسیار بالا قرار بگیرد، برای اینکار از راههای مختلفی استفاده می‌کنند. از جمله می‌توان به قوس الکتریکی، جرقه، پلاسما یا شعله اشاره نمود. به وسیله‌ی این روشها، ضمن اینکه نمونه به اتم تبدیل می‌شود، کسر کوچکی از ذرات دچار برانگیختگی الکترونی می‌شوند. بازگشت ذرات اتم شده‌ی برانگیخته شده به حالتهای پایه‌ی آنها، طیفهای نشری تولید می‌کند که برای تجزیه و شناسایی مفید هستند

اما برای شناسایی کاتیونها، معرف های شیمیایی نیز وجود دارند که برای هر کاتیون یا هر گروه یک معرف خاص استفاده می شود، به عنوان مثال
برای تشخیص یا اندازه گیری غلظت نیکل یا آهن راههای مختلفی وجود دارد. یکی از این راهها برای تشخیص و اندازه گیری نیکل، استفاده از واکنشگر کی لیت ساز است. یک واکنشگر کی لیت ساز بی نظیر برای نیکل، ماده ای به نام دی متیل گلی اکسیم است که یک ماده ی رسوب دهنده ی آلی با خاصیت بی نظیر است. تنها نیکل II توسط این عامل در محلولهای قلیایی ضعیف رسوب داده می شود. این ماده دارای فرمول مولکولی CH3-C=N-OH)2) است. رسوبی که این کی لیت ساز با نیکل به وجود می آورد به قدری حجیم است که مقادیر اندک نیکل را به راحتی می توان با استفاده از این روش اندازه گیری نمود.

برای آهن، استفاده از واکنشگرهای مربوطه برای ساخت کمپلکسهای جذب انتقال بار است. این کمپلکسها به راحتی جذب تابش دارند تا الکترون از گروه الکترون دهنده به گروه الکترون گیرنده انتقال یابد. به این ترتیب با استفاده از ماده ی مورد نظر که می تواند در محیط حضور داشته باشد و با یون آهن II یا III تشکیل کمپلکس دهد و سپس با اندازه گیری مقدار جذب فوتون می توان به مقدار وجود آهن پی برد. این کمپلکسها عبارتند از تیوسیانات و فنولی آهن III ، کمپلکس O- فنانترولین آهن II . اینها از روشهای انتخابی هستند. یعنی شما هر یون دیگری که در محیط داشته باشید، وقتی O- فنانترولین به محیط اضافه کنی، تنها با آهن II واکنش می دهد و به بقیه ی یونها کاری ندارد.
روشهای دیگر اندازه گیری یونهای فلزی، استفاده از انواع روشهای اسپکتوفتومتری مانند طیف بینی نشری شعله ای می باشد .

معرف کاتیونهای گروه چهارم و پنجم، به طور مشخص H2S می باشد.
برای شناسایی یون سرب، چندین روش وجود دارد. برای واکنش یون سرب می توان از محلول سرب نیترات Pb(NO3)2 و یا سرب استات Pb(CH3COO)2 استفاده نمود. روش های شناسایی عبارتند از:
1- اثر محلول کلریدریک اسید رقیق: با کلریدریک اسید ، رسوب سفید سرب کلرید تولید می شود که در سرما در آب غیر محلول است:
Pb(NO3)2 + 2HCl --> PbCl2 + 2HNO3
2- اثر محلول پتاسیم یدید: رسوب زردرنگ سرب یدید در حضور مقدار اضافی پتاسیم یدید تولید می گردد.
Pb(NO3)2 + 2KI --> PbI2 + 2KNO3
3- اثر سولفوریک اسید رقیق: رسوب سفید رنگ PbSO4 در حضور اضافی معرف تولید می گردد.
Pb(NO3)2 + H2SO4 --> PbSO4 + 2HNO3
4- اثر پتاسیم کرومات: رسوب زردرنگ سرب کرومات تولید می شود:
Pb(NO3)2 + K2CrO4 --> PbCrO4 + 2KNO3

کاتیون قلع Sn می تواند حالت های اکسایش 2 یا 4 داشته باشد و شناسایی این دو یون به طرق مختلفی صورت می گیرد:
برای بررسی کاتیون Sn2+ از محلول قلع IIکلرید SnCl2 استفاده می شود. یک روش ان در زیر آمده است:
1- اثر H2S . رسوب قهوه ای رنگ قلع سولفید از محلولی که زیاد اسیدی نباشد، بدست می آید:
SnCl2 + H2S --> SnS + 2H

تحقیق رایگان سایت علمی و پژوهشی آسمان , تحقیقات دانش آموزی ، فرهنگیان و دانشجویان اقدام پژوهی گزارش تخصصی

شرح حال سنايي

سنایی با نام کامل "حکیم ابوالمجدود بن آدم سنایی" در قرن پنجم در شهر غزنین به دنیا آمد. سنایی پس از آن که با ادب و هنر پارسی آشنا شد و فنون سخن و شعر را آموخت مانند بسیاری از هم عصران خود به دربار غزنویان رفت.
غزنویان با پاداش های زیادی که به اهل علم و ادب می دادند توانسته بودند تعداد زیادی از دانشمندان و شاعران و ... را در دربار خود به خدمت بگیرند.
روزگار سنایی در دربار غزنویان به خوشگذرانی می گذشت ولی یک تحول روحی باعث شد تا مسیر زندگی سنایی تغییر کند.
در مورد این انقلاب درونی در کتاب "نفحات الانس" جامی داستانی آمده است:
«سلطان محمود سبکتگین در فصل زمستان به عزیمت گرفتن بعضی از دیار کفار از غزنین بیرون آمده بود و سنایی در مدح وی قصیده ای گفته بود. می رفت تا به عرض رساند.
به در گلخن رسید که یکی از مجذوبان که از حد تکلیف بیرون رفته و مشهور بود به «لای خوار»؛ زیرا که پیوسته لای شراب خوردی، در آن جا بود.
آوازی شنید که با ساقی خود می گفت که: «پر کن قدحی به کوری محمودک سبکتگین تا بخورم!»
ساقی گفت: «محمود مردی غازی است و پادشاه اسلام!»
گفت: «بس مردکی ناخشنود است. آنچه در تحت حکم وی درآمده است در حیز ضبط، نه درآورده می رود تا مملکت دیگر بگیرد.»
یک قدح گرفت و بخورد. باز گفت: «پر کن قدحی دیگر به کوری سنائیک شاعر!»
ساقی گفت: «سنایی مردی فاضل و لطیف طبع است.»
گفت: «اگر وی لطیف طبع بودی به کاری مشغول بودی که وی را به کارآمدی. گزافی چند در کاغذی نوشته که به هیچ کار وی نمی آید و نمی داند که وی را برای چه کار آفریده اند.»
سنایی چون آن بشنید، حال بر وی متغیر گشت و به تنبیه آن لای خوار از مستی غفلت هشیار شد و پای در راه نهاد و به سلوک مشغول شد.»
پس از این واقعه سنایی به شهرهای هرات و نیشابور رفت و سپس راهی سفر حج شد.
در همین سفر معنوی بود که بسیاری از شیفتگان حقیقت و عرفان را شناخت و مقدمات انقلاب درونی در وی پدید آمد.
شاعر شوریده بقیه عمر را در کنج خلوت و انزوای صوفیانه گذراند و به تدوین و تنظیم اشعارش پرداخت.
سنایی در سال 535 ه.ق  در گذشت و مقبره اش در شهر غزنين است.   

ویژگی های اشعار

شعر سنایی، شعری توفنده و پرخاشگر است. مضامین اغلب قصاید او در نکوهش دنیا داری و دنیاداران است. او با زاهدان ریایی و حکام ستمگر که هر کدام توجیه گر کار دیگری هستند، بی پروا می ستیزد و از بیان حقیقت ترسی ندارد.

سنایی با نقد اوضاع اجتماعی روزگارش، علاوه بر بیان دردها و معضلاتی که دامن گیر زمانه شده است، نشان می دهد که شاعری اهل درد و دین است.

لبه تیز تیغ زبان او در اغلب موارد متوجه دنیا دوستان و حاکمان ظالم است. سنایی بارها با تصویر زندگی زاهدانه پیامبر و معصومین و صحابه و تأکید بر آن در قصایدش، سعی دارد جامعه آرمانی خود- که عرصه ظهور در واقعیت پیدا کرده است- را نشان دهد.

اندیشه زهد و عرفان نیز از مهمترین محورهای موضوعی در قصاید سنایی است.

نکوهش دنیا، تفکر درباره مرگ، توصیه به گسستن از آرزوهای طولانی و بی حد و حصر، تذکر به خویشتن حقیقی آدمی، از مضامین رایج قصاید اوست:

ای مسلمان خلایق حال دیگر کرده اند
از سر بی حرمتی معروف، منکر کرده اند
شرع را یکسو نهادستند اندر خیر وشر
قول بطلمیوس و جالینوس باور کرده اند
عالمان بی عمل از غایت حرص و امل
خویشتن را سخره اصحاب لشکر کرده اند
خون چشم بیوگان است آن که در وقت صبوح
مهتران دولت اندر جام و ساغر کرده اند....
تا کی از دار الغروری ساختن دار السرور؟
تا کی از دارالفراری ساختن دارالقرار؟
بر در ماتم سرای دین و چندین ناز و نوش؟
در ره رعنا سرای دیو و چندان کار و بار.....

اگر فردوسی و ناصر خسرو را استثنا کنیم، سنایی از اولین شاعران تفکر مدار تاریخ شعر فارسی است که با تزریق اندیشه عرفانی به کالبد شعرش، زمینه تحولی وسیع را در نگرش و شیوه فکر شاعران پس از خود به وجود می آورد و سایه سنگینش بر شعر فارسی تا چند قرن پس از او گسترده می شود.

راهی که سنایی در پیش می گیرد، فقط منحصر به یک قالب نمی ماند؛ بلکه قدرت شاعر در به کارگیری الفاظ و تسلط او بر زبان شعر، همراه با اندیشه های بدیعی که دارد، به او این امکان را می دهد تا هم در غزل و هم در مثنوی و قصیده طرحی نو درافکند در صورتی که تا پیش از او، موضوع قصیده محدود به مدح پادشاهان و وابستگان درباری و احیاناً توصیفات طبیعی همچون بهاریه ها و خزانیه ها و ..... بود و نمایندگان مشخص این نوع قصاید، شاعرانی همچون عنصری ، فرخی و منوچهری بودند.

سنایی از اولین شاعرانی بود که طرح مسائل اجتماعی و عرفانی و زهد و حکمت معنوی را در قصیده رایج کرد به طوری که هنوز بسیاری از قصاید او نمونه برتر قصاید اجتماعی، عارفانه و زاهدانه اند.

در حوزه غزل نیز سنایی پنجره اشراق و جذبه های معنوی را گشود و غزل را زبان عشق و شور عارفانه کرد. سنایی در قالب مثنوی به بیان حکمت معنوی و ستایش پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم با بیانی تمثیلی پرداخت که الهام بخش بسیاری از شاعران پس از خود، همچون خاقانی و نظامی و عطار و مولوی در سرودن مثنویهای عرفانی شد.

بیهوده نیست که خاقانی برای اثبات ارج و عظمت شعرش، خود را با سنایی مقایسه می کند و مدعی است که جانشین شایسته سنایی است:

چون زمان عهد سنایی در نوشت
آسمان چون من سخن گسترد بزاد
چون به غزنه ساحری شد زیر خاک
خاک شروان ساحری نوتر بزاد

و نظامی نیز مخزن الاسرارش را با حدیقه الحقیقه سنایی مقایسه می کند:

نامه دو آمد ز دو ناموسگاه
هر دو مسجل به دو بهرام شاه
آن زری از کان کهن ریخته
وین دری از بحر نو انگیخته
آن به در آورده ز غزنه علم
وین زده بر سکه رومی رقم

و مولوی نیز درباره سنایی می گوید:

عطار روح بود و سنایی دو چشم او
ما از پی سنایی و عطار آمدیم

زبان شعر سنایی در قصاید و مثنویهایش زبانی سنگین و سخت است.

اما غزلیات سنایی به حکم مضمون عاشقانه ای که دارند، لطیفترند.

هنگام داوری درباره شعر سنایی همواره باید دو دوره فکری او را در نظر داشته باشیم؛ زیرا شعر او پیش از تحول و انقلاب درونی اش بیشتر با وضع موجود زمانه هماهنگ بود و او در این زمان شاعری مداح و مقلد محسوب می شد؛ اما پس از تحول درونی، شعر او نیز متحول شد و تفکر و حکمت معنوی مضمون اصلی شعر او شد.

آثار
1-دیوان اشعار: از سنایی قصاید، غزلیات، قطعات و اشعار پراکنده ای به جای مانده است که در مجموعه ای به نام دیوان اشعار گرد آمده است.

2- حدیقه الحقیقه:این مثنوی را الهی نامه نیز می نامند، دارای ده هزار بیت در ده باب است. سنایی سرایش آن را در سال 524 ه.ق شروع کرد و در سال 525 ه.ق به اتمام رساند. موضوعات این کتاب، علاوه بر ستایش خدا و رسول و آل و اصحاب او، درباره عقل و علم و حکمت و عشق است.

حدیقه الحقیقه از منظومه هایی است که بر بسیاری از شاعران تأثیر گذارده است. سنایی با سرودن این منظومه، باب تازه ای را در سرایش منظومه های عرفانی در تاریخ ادب و عرفان گشود.

شاعران بزرگی همچون خاقانی و نظامی به ترتیب تحفه العراقین و مخزن الاسرار را تحت تأثیر مستقیم این منظومه سرودند و سالها بعد، عطار و مولوی سرایش مثنویهای عرفانی را به اوج تکامل رساندند.

3- سیرالعباد: این مثنوی بیش از هفتصد بیت است که شاعر در آن به شیوه تمثیلی از خلقت آدم و عقل و مسائل اخلاقی سخن می گوید.

4- طریق التحقیق:این مثنوی نیز بر وزن حدیقة الحقیقه است و در سال 528 تمام شده است.

5- کارنامه بلخ:سنایی در هنگام توقف در شهر بلخ این مثنوی را سروده که حدود 500 بیت دارد و مبنای آن طنز و مزاح است و به همین جهت آن را "مطایبه نامه" هم گفته اند.

6- عشق نامه:حدود 1000 بیت دارد و موضوع آن حقایق و معارف و حکمت است.

7-دو مثنوی عقل نامه و تحریمة القلم

8- مکاتیب سنایی:از سنایی نوشته و نامه هایی به نثر هم موجود است که همه آنها در کتابی با عنوان مکاتیب سنایی به چاپ رسیده است.

نمونه اشعار
جانا به جز از عشق تو دیگر هوسم نیست

سوگند خورم من که به جای تو کسم نیست

امروز منم عاشق بی مونس و بی یار

فریاد همی خواهم و فریاد رسم نیست

در عشق نمی دانم درمان دل خویش

خواهم که کنم صبر ولی دست رسم نیست

خواهم که به شادی نفسی با تو برآرم

از تنگ دلی جانا، جای نفسم نیست

هر شب به سر کوی تو آیم متواری

با بدرقه عشق تو بیم عسسم نیست

گویی که طلبکار دگر یاری ، رو رو

آری صنما محنت عشق تو بسم نیست

• منابع :

  سایت علمی و پژوهشی آسمان
  

  http://www.asemankafinet.ir

• • از سایر صفحات سایت ما مربوط به دانش آموزان نیز دیدن نمائید : بر روی هر پایه کلیک کنید
  • تحقیق های رایگان سایت
  • جواب سوالات دوم
  • جواب سوالات سوم
  • جواب سوالات چهارم
  • جواب سوالات پنجم
  • جواب سوالات ششم
  • جواب سوالات هفتم
  • جواب سوالات هشتم
  • جواب سوالات نهم
  • جواب سوالات دبیرستان
  • دهم

برای حمایت از سایت ما بر روی صفحات زیر کلیک نمائید تا ما نیز با رغبت زیاد برای شما تحقیق بگذاریم :

لیست و فهرست کلیه اقدام پژوهی ها

 لیست گزارش تخصصی ها

لیست پروژه های آماری دبیرستان

به کانال ما در تلگرام بپوندید :

تحقیق رایگان سایت علمی و پژوهشی آسمان , تحقیقات دانش آموزی ، فرهنگیان و دانشجویان اقدام پژوهی گزارش تخصصی

شرح حال خواجه عبداله انصاری

خواجه عبدالله انصاري از عرفاي مشهور اواخر قرن چهارم و قرن پنجم هجري

خواجه در يکي از دهات طوس متولد شده است خواجه عبدالله محمد بن انصاري هروي سال 396 هجري قمري در زمان سلطنت آلب ارسلان سلجوقي و وزارت خواجه نظام الملک وزير دانشمند و دانش پرور و هنر شناس وي متولد شد و در سال 481 هجري قمري درگذشت خواجه عبدالله انصاري نابغه ايست که به شامخ ترين قلل انسانيت دست يافته و اگر نظم و نثر وي تا بدين حد دلنشين است از جادوي عشق و ايمان اوست ايمان مردي که از سر منزل طلب گذشته و هفت خوان هولناک را بدون بيم و ترديد پشت سر نهاده تا به چشمه آب حيات و به کيمياي سعادت و زندگي جاويدان رسيده است.

وي يکي از بزرگترين کيمياگران مشرق زمين است که قلمرو دست نيافتي او را شکوهي است که گذشت زمان در آن تاثير نمي کند و هر سخني از وي دنياي عظيم و پر جلالي را در پيش روي ما مي گشايد و ما در اين مقال نه امکان و نه فرصت و نه سوداي و پايه آن را داريم که در حکمت اشراق وعرفان سخن گوئيم.

خواجه عبدالله انصاري از گويندگان و شعراي بسيار بلند پايه است که کلام او از دل برآمده و بر دل مي نشيند و نثر وي نيز به رواني خود نوعي شعر به شمار مي آيد.

ادبيات براي وي يک مقوله تجملي يا راهي براي ارتزاق و رسيدن به دولت و مکنت نيست . بلکه رازگوي اسراري است که سينه هايي سوخته و شرحه شرحه مي توانند آنها را در خود بگيرند. او از اين وسيله عليه غاصبين حقوق مردم نيز استفاده مي کند . خواجه عبدالله انصاري عارف وارسته اي دشمن دغلکاري و نيرنگ و خود فروشي است و از بزرگترين محدثين عالم اسلام نيز شمرده مي شود. به لقب شيخ الاسلام معروف بود و از نوادگان ابوايوب انصاري مي باشد قدرت وي در علم و ادبيات عرب نيز بگواهي کتبي که به زبان عربي نوشته از جمله کتب : ذوالکلام و منازل السايرين براي مردي که بطور کلي هيچ مکتبي از صرف و نحو بطور کامل نديده شگفت آور است .

از آثار جاويدان اين نابغه بزرگ آنچه به فارسي تصنيف شده و باقي مانده کتاب اسرار و زادالعارفين است که دنياي پر شوري از راه رسيدن به سعادت ازلي خودشناسي و خداشناسي است که عميقاٌ بايد مورد مطالعه و بررسي قرار گيرد تا اندکي به حال جذبه و شور اين عارف جليل القدر رباني بتوان پي برد.

خواجه در راه طريقت پيرو شيخ ابوالحسن خرقاني بود . خواجه چون حسين بن منصور حلاج شوريده بود و اين شوريدگي بيش از هر چيز در مناجات هاي خواجه عبداله انصاري مشهود است و آثارش مشحون از مواعظ و نصايح است و مسلک او بعدها مورد استفاده سعدي واقع گشت . گلستان و سعدي بهارستان جامي محصول همين نوع سبک است . عقايد و افکار خواجه را مي توان در منازل السائرين مطالعه نمود. او حافظه اي قوي داشت و گويند سي هزار حديث حفظ بوده است.

 « تصوف و عرفان و شيوه تربيت اخلاقي عرفا و متصوفه و مربيان بزرگ عرفان و بيان »

 « از خواجه عبداله انصاري»

صوفي و صوفيان – منشاء کلمه صوفي

هر چند بحث درباره کلمه صوفي و اشتقاق آن ممکن است ما را از هدف اصلي اين گفتار باز دارد ولي براي روشن شدن ذهن خوانندگان گرامي بي مناسبت نخواهد بود با جمال نظريه هاي مختلف را گوشزد کنيم :

گذشته از اينکه کلمه صوفي را به صف وصفه نسبت داده اند چهار فرض ديگر نيز در اين باره آمده است :

 1- نسبت کلمه صوفي به صوفي که نام غوث بن مرن ابن تميم بن مرياغوث بن مربن ادبن طانحه که يکي از پارسايان عهد جاهليت عربستان بوده است.

 2-نسبت کلمه صوفي به صوف که برخي از محققان آن را بر ديگر فرضها ترجيح داده اند.

 3-نسبت کلمه مزبور به صفا که قشري آنرا بعيد مي دانند.

 4-نسبت آن به کلمه سوفياي يوناني که از گفته هاي ابوريحان بيروني است و فن هامر خاور شناس و ديگران آنرا تاييد کرده اند.

*تصوف چيست ؟

آکنده بودن نوشته هاي پيشوايان عرفان و تصوف از تعبيرهاي مبهم و غامض ، بيان مطلب ها به شيوه ي اشاره و کنايه و راز از يک سو و تلفيق اين طريقه از انديشه هاي فلسفي ، مذاهب ، مکتبها و شريعتهاي گوناگون کهن از سوي ديگر سبب شده است که آوردن تعريف جامع و مانعي براي تصوف امري دشوار و بلکه امکان ناپذير باشد بويژه که بسياري از انديشمندان کنوني نسبت بهر موضوعي بنام « تعريف » درباره مسائلي هم بسته به زندگي چون تربيت و اجتماع و هر آنچه به طبيعت آدمي وابسته باشد و از مفهومي هاي زنده ي تغيير پذير بشمار رود بدگمان اند و هر تعريفي را براي اينگونه موضوعها کم فايده مي پندارند . از اينرو گذشتگان هم به علت اختلافهاي فاحشي که در ميان طريقت تصوف يافته اند بر آن شده اند که به حقيقت آن نمي توان پي برد.

غزالي مي گويد : تصوف امري باطني است که نمي توان بدان آگاه شد و صاحب اللمعات مي نويسد :

در قديم مردم در تعريف تصوف سرگردان بودند و در اين باره با صد عقيده و راي منشعب شدند . و گفته هاي مردم درباره تصوف از هزار عقيده و راي هم فزوني يافت و اين امر دستاويز کساني شد که نمي خواستند چنين تعاريفي را بپذيرند : بهر حال :

تصوف عبارت از هرگونه عاطفه و جدان است و استواري است که هيچ سستي بدان راه نيابد و دودلي يا ترديد بدان نسازد .

تصوف بار انداختن بر درگاه يار است هر چند از آن رانده شود ( ابوعلي رودباري) . تصوف آن است که حق ترا نسبت بخود بميراند و به حق زنده کند ( شيخ جنيد بغدادي) . باري تعريف تصوف هر چه باشد ما را از اين حقيقت باز نمي دارد که بدانيم مکتب اين گروه بجز طريقه کسانيکه برپا و با شيوه ظاهربيني و سالوسي خود را به صوفيان منتسب کرده و مانند برخي از طريقه هاي ديگر مذهبي آن را بصورت دکانداري و وسيله کسب مال و منال و جاه و مقام درآورده اند مبتني بر پارسايي و راستي و اخلاص و دلاوري و عشق به حقيقت و جان سپاري در راه آن و بسي از خواستهاي بلند بوده است و به ويژه صفتهاي ايثار و بشردوستي اين گروه آدمي را به عالي ترين خصلتهاي انساني رهبري مي کند و مي توان شيوه ي نظر ي و عملي تربيتهاي اخلاقي آن گروه را از مهمترين شيوه هاي اخلاقي بشمار آورد.

و براي دريافتن اين حقيقت بهترين تاليفي که با روشي ساده و علمي تدوين شده و مقامات و مقامها و منازل سالکان اين طريقت را نشان داده است کتاب منازل السائرين تاليف پيشواي بزرگ متصوفه يعني خواجه عبداله انصاري متوفي توجه صاحبدلان بوده است چنانکه چندي پيش دو شرح گرانمايه خطي بر اين کتاب بدست آمد و انستيتوي علمي فرانسه در قاهره هر دو را به چاپ رسانيد ، يکي از شرحهاي مزبور تاليف ابو محمد عبدالميعطي بن ابي الثنامحمود بن عبدالميعطي لخمي اسکندري است که در اوائل قرن هفتم هجري نوشته شده و در سال 1954 به طبع رسيده است .

و ديگري تاليف حسن بن محمد فرکاوي قادري است که در اواخر قرن هشتم هجري تاليف يافته و در سال 1953 به چاپ رسيده است .

خواجه عبداله انصاري نيز در مقدمه اين تاليف گرانقدر ( منازل السائرين) اختلاف نظرها را تائيد مي کند و مي نويسد : سير کنندگان در اين مقام ها بر اختلافات عظيمي هستند که ترتيب قاطعي آنها را گرد نمي آورد و نهايتگاه جامعي را پي جويي نمي کنند ، بهمين سبب عارف سخندان که در زبان تازي همچون پارسي استاد مبرز و شيوائي بود ، بر آن مي شود که با بياني موجز و به شيوه اي عالمانه مقامهاي صوفيان را تدوين کند تا براي سالکان و سائران راهنماي روشني باشد ، وي در مقدمه از ابوبکر کتاي نقل مي کند که :

« ميان بنده و حق هزار مقام از نور و ظلمت است . » و عبدالميعطي شارح مي نويسد :

« پيشواي ما بر اين ميزان يعني هزار مقام هم افزوده و هر يک از بابهاي دهگانه را به سه درجه تقسيم نموده و براي هر يک از درجات مراتبي قائل شده است . »

و اينک بشيوه فهرست وار مقامهاي مزبور را که از عالي ترين دستورهاي تربيت عملي و نظري گروه صوفيان است بنظر خوانندگان ارجمند مي رسانيم :

الف : بدايت ها ده باب است بدينسان : باب بقظه ( بيداري ) و سببهاي يقظه سه چيز است از نگريستن دل به نعمت ها 2- مطالعه ي جنايت و آگاهي بر خطر و آمادگي براي تدارک آن .

3- متوجه شدن به شناختن فزوني و نقصان و نگريستن دل به نعمتها و يا شناختن نعمت به سه چيز صافي شود :

1- به نور خرد 2- به نگريستن به برق منت 3- به پند گرفتن به مردم بلا ديده و مطالعه خبايث به سه چيز صحت پذيرد :1- به بزرگداشت حق 2- به شناختن جان 3- به گواهي و شناختن فزوني و نقصان به سه چيز استقامت پذيرد :1- به شنيدن دانش 2- به اجابت انگيزه هاي حرمت 3- به هم نشيني با شايستگان . و بنابراين نخستين باب بدايت ها که يقظه باشد خود داراي نه مقام و مرتبه است .

ب: باب التوبه و آن داراي سه شرط است : 1- پشيماني 2- مقام اعتذار ( عذر خواهي) 3- جدا شدن از زشتي و گناه و بازگشت به اصلاح کار خويش .

و حقيقت توبه سه چيز است : 1- در نگريستن به گناه و قضيه 2- دانستن اينکه درخواست بصير ادق بر هيچ کار نيکي مسبوق نيست 3- نيک شمردن آنچه را خدا نيک شمرده و زشت دانستن آنچه را خدا زشت دانسته است . و باز سه تقسيم ديگر نيز در اين باره مي آورد :

ج: باب المحاسبه و ارکان آن سه چيز است :

1- سنجش ميان نعمت خدا و گناه خويش و اين بر کسي که او را از اين سه امر نيست دشوار است :

الف)نور حکمت ب)بدگماني به نفس ج) باز شناختن نعمت از فتنه و نعمت

2- باز شناختن آنچه براي حق است از آنچه براي تو يا از تو است

3- شناختن اينکه هر طاعتي شخص را خشنود کند بزيان اوست .

د: باب الانابه و در آن نيز مانند بابهاي پيشين تقسيماتي است و از ياد کردن آنها براي گريز از اطناب صرفنظر مي شود و از اين پس تنها به ذکر قسمتها و سپس به بابها اکتفا مي شود.

ه – باب التفکر و باب التذکر – باب الاعتصام ح- باب الگريز ط – باب الرياضهي – باب السماع

2- قسم بابها « درها » و آن نيز ده باب است به شرح زير :

1-حزن 2- خوف 3- اشفاق 4- خشوع 5- اخبات ( و آن از نخستين درجات طمانينه است) 6- زهد 7- ورع 8- تبتر ( انقطاع به خدا يکسره) 9- رجاء 10- رغبت.

3-تقسيم رفتار و کردار و معاملات و آن نيز داراي ده باب است :

1-رعايت 2- مراقبت 3- حرمت ها 4- اخلاص 5- تهذيب 6- استقامت 7- توکل 8- تفويض ( تفويض الامر الي اله) 9- ثقه و اعتماد و اطمينان 10- تسليم

4- تقسم ابواب الاخلاق :

اخلاق هم داراي ده باب است :

1- صبر 2- رضا 3- شکر 4- حياء 5- صدق 6- ايثار 7- خلق 8- تواضع 9- فتوت 10- انبساط

5- تقسيم الاصول و آنرا ده باب است :

1- قصد 2- عزم 3- اراده ها 4- ادب 5- يقين 6- انس 7- ذکر 8- فقر 9- غنا 10- مقام

6- تقسيم واديها و آنرا نيز ده باب است :

1- وادي احسان 2- وادي علم 3- وادي حکمت 4- بصيرت 5- فراست 6- تعظيم 7- الهام 8- مسکنت 9- وادي طمانينه 10 – وادي همت .

7-تقسيم يا قسم الاحوال که داراي ده باب است :

1- محبت 2- غيرت 3- شوق 4- قلق 5- عطش 6- وجد 7- دهش 8- هيمان 9- برق 10- شوق

8- قسم الولايه : ولايتها هم داراي ده باب است بدينسان :

1- لخط ( نگريستن ) 2- وقت 3- صفا 4- سرور 5- سر 6- نفس 7- غربت 8- غرق 9- غيبت 10- تمکن

9- اقسام يا قسم الحقيقت و آن ده باب دارد :

1- مکاشفه 2- مشاهره 3- معاينه 4- حيات 5- قبض 6- بسط 7- سکر ( مستي ) 8- صحو ( هشياري ) 9- اتصال 10- انفصال

 10-تقسيم النهايه و آن هم شامل ده باب به شرح زير :

 1- معرفت 2- فنا 3- بقا 4- تحقيق 5- تلبيس ( جامه پوشيدن) 6- وجود 7- تجريد 8- تفريد 9- تجمع ( جمع) 10-توحيد

« شيوه تدوين خواجه در اين کتاب »

شيوه خواجه عبداله انصاري در تدوين اين تاليف مهم اين است که در آغاز هر يک از اين بابهاي ده گانه يکي از آيات قرآن را ياد مي کند ، نشان دهد که طريقت تصوف با حقيقت تشرع ( شريعت مقدس اسلام) يکسان است . و بويژه درباره شطحيات گفتگو نمي کند و آنها را از مقامها نمي شمارد و آن را سبيل عمومي نمي داند و اينک براي پي بردن بدين شيوه ترجمه باب قصد از قسم اصول را بعين را بنظر خوانندگان مي رسانيم :

در باب القصد : خداي تعالي مي فرمايد : و من يخرج من بيته مهاجراٌ الي الله و رسوله ثم يدرکه الموت فقد وقع اجره علي الله .

قصد گردآوري همت بر تجريد براي طاعت است و آن را سه درجه است : 1- درجه نخست انگيزه تمرين و ارتياض و رهايي از دو دلي و خواننده به پرهيز از قصدهاي اين جهاني است و اين قصد پايه و اصلو سلوک مبتدي است .چه هنگاميکه آهنگ وي در نيکي درست باشد و ه خويش را در آن گردآورد , دو دلي وي رانده شود و جان وي آرامش پذيرد و از اقدام بر آن نهراسد و بدان خو گيرد و از هر چه به غرفهاي سرگرم کننده و از اين جهاني وابسته باشد دوري گزيند . شرح عبدالمعطي بر گفته هاي خواجه عبدالله انصاري.

2- درجه دوم قصد است که بهر سببي برخورد کند آنرا ببرد و بهر مانعي برسد آنرا براندازد و با هر دشواري روبرو بشود آنرا آسان سازد و اين آهنگ کامل تر و نيرومند تر از آن پيشين است و آن را آهنگ رونده سالک دانند وروده به سبب آهنگ نيرومند خويش و به علت گردآوردن هم خود در بدست آوردن مرادش آن را مي يابد اگر سبب سرگرم کننده اي براي وي پيش آيد آن را از ميان مي برد و اگر ميان وي و مطلوبش حائلي پديد آيد آنرا دور مي کند و با دوستي اين آهنگ هيچگونه دشواري و تکليفي براي وي باقي نمي ماند بلکه آهنگ وي ( تصميم و همت و جزم وي ) هرگونه دشواري را بر وي آسان مي کند .

3- درجه سوم آهنگ فرمانبري براي تهذيب علم و آهنگ اجابت بکام نهادن بر خلاف انگيزه هاي نفس و آهنگ درآمدن در درياي فنا است :

« شيخ ... در اين درجه سه درجه ديگر از آنها را گرد آورده که برخي از آنها کاملتر از برخي ديگر است نخست آهنگ فرمانبري است که براي تهذيب دانش است و آن آهنگ مريد آراسته بخويها و شريعت پذيره و پرهيز کننده از سرشتهاي نکوهيده است و اين آهنگ تنها به فرمانبري از شرع و رفتار باقتضاي امر و نهي است و چنين مريدي يا به تن خويش و يا بوسيله شيخ متصف به چنين خصلتهاي تهذيب مي شود . و به احکام و دستورات الهي از صميم دل و جان دانا مي گردد.

آهنگ ديگر يا اجابت بگام نهادن بر خلاف انگيزه هاي نفس از آهنگ نخست که کاملتر است . چه آهنگ مزبور بر اين يکي مرتبط مي باشد از اينرو که بايد همه ي اختيارهاي خود را کنار نهد و در همه کارهائيکه براي او پيش مي آيد و بر ظاهر و باطن او جاري مي شود به فرمان پروردگار خويش باشد و از آن فرمانبري کند هر چند مخالف اميال ( ميلهاي ) او باشد . از اين رو وي به انجام چنين فرمانهايي از روي تمام پاسخ مي دهد . مگر آن که حق ويرا بدوري کردن و نفرت از کاري فرمان دهد .

و آهنگ درآمدن در درياي فنا آن است که هم ( همت) خويش را گردآورند و ويژه بسوي خدا متوجه سازند و ذکر او را در نهايت بزرگي بر زبان جاري کنند و هر سرگرم کننده اي را که مانع توجه به وي باشد از ميان بردارند تابنده جز از ذکر خدا و ياد خدا غافل نشده و حتي از ذکر خدا فاني شود .

و خواجه عبداله در تاويل همين آيه در نوبت سوم تفسير کشف الاسرار آنگاه که مهاجران را به سه گروه تقسيم مي کند و دسته اي را از مهاجران از بهر دنيا و دسته اي ديگر را زاهدان مي خواند و مي گويد سه ديگر( دسته سوم ) عارفان اند که هجرت ايشان از بهر مولي بود و هجرت ايشان هم در نهاد ايشان بود . در پرده هاي نفس هر کس تا بدل رسند و آنگاه در پرده هاي دل هجرت کنند تا بجان رسند و آنگه در پرده هاي جان هجرت کنند تا به وصال جانان رسند :

گفتم کجات جويم اي ماه دلستان             گفتا قرارگاه منست جان دوستان

• منابع :

  سایت علمی و پژوهشی آسمان
  

  http://www.asemankafinet.ir

• • از سایر صفحات سایت ما مربوط به دانش آموزان نیز دیدن نمائید : بر روی هر پایه کلیک کنید
  • تحقیق های رایگان سایت
  • جواب سوالات دوم
  • جواب سوالات سوم
  • جواب سوالات چهارم
  • جواب سوالات پنجم
  • جواب سوالات ششم
  • جواب سوالات هفتم
  • جواب سوالات هشتم
  • جواب سوالات نهم
  • جواب سوالات دبیرستان
  • دهم

برای حمایت از سایت ما بر روی صفحات زیر کلیک نمائید تا ما نیز با رغبت زیاد برای شما تحقیق بگذاریم :

لیست و فهرست کلیه اقدام پژوهی ها

 لیست گزارش تخصصی ها

لیست پروژه های آماری دبیرستان

به کانال ما در تلگرام بپوندید :