سایت اقدام پژوهی - گزارش تخصصی و فایل های مورد نیاز فرهنگیان
1 -با اطمینان خرید کنید ، پشتیبان سایت همیشه در خدمت شما می باشد .فایل ها بعد از خرید بصورت ورد و قابل ویرایش به دست شما خواهد رسید. پشتیبانی : بااسمس و واتساپ: 09159886819 - صارمی
2- شما با هر کارت بانکی عضو شتاب (همه کارت های عضو شتاب ) و داشتن رمز دوم کارت خود و cvv2 و تاریخ انقاضاکارت ، می توانید بصورت آنلاین از سامانه پرداخت بانکی (که کاملا مطمئن و محافظت شده می باشد ) خرید نمائید .
3 - درهنگام خرید اگر ایمیل ندارید ، در قسمت ایمیل ، ایمیل را بنویسید.
در صورت هر گونه مشکل در دریافت فایل بعد از خرید به شماره 09159886819 در شاد ، تلگرام و یا نرم افزار ایتا پیام بدهید آیدی ما در نرم افزار شاد : @asemankafinet
تاثير تمرين موضعی بر ميزان درصدچربي زير پوستي دانشجويان پسر غيرورزشکاردانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر
محمد دهقانپوری1، دکترعليرضا رحيمی2، دکتريحيی سخنگوي3
1دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، 2 استاديار دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج،3عضو هيئت علمی دانشگاه علوم بهزيستی و توانبخشی تهران
مقدمه
در حال حاضر ورزش و فعاليت هاي بدني يكي از مهمترين ضرورت هاي زندگي بشر بخصوص در جوامع شهري که فاقد تحركات لازم جسماني در امور مختلف زندگي روزمره هستند، بشما ر مي‌رود. زماني كه زندگي براساس فعاليت ها ي جسمي افراد برنامه ريزي گردد و به طور ناخودآگاه فعاليت هاي جسمي و بدني بخشعمدهاي از زندگي انسا ن ها باشد، هيچ گاه ضرورت پرداختن به ورزش به صورت يک برنامه مرتب هفتگييا ماهانه محسوس نمي گردد، كما اين كه در حال حاضر در جوامع روستائي اين حقيقت به وضوح قابل لمس و مشاهده مي‌باشد. ليكن در جوامع شهري عدم تحرک كافي بدني و تغذيه غيراصولي مردم، روي همرفته باعث بوجود آمدن معضلاتي از جمله بيماري هاي قلبي و عروقي و مشكل اضافه وزن در افراد مي‌گردد، كه اصطلاحا بعنوان چاقي ناميده مي‌شود. در اين تحقيق، اصطلاح اضافه وزن و يا چاقي بعنوان ذخاير بيش از اندازه چربي در زير پوست مطرح بوده. بطور کلي زماني که بدن از طريق فعاليت هاي ورزشي نتواند در جريان متابوليسم چربي هاي موجود در بدن را وارد چرخه توليد انرژي كند. برخي از آنها در لايههايزيرپوستي كه عمدتاً در نواحي سينه، شكم، ران مي‌باشد، تجمعمي يابند.
چربی های اضافه همان گونه که از اسم آنها پيدا است در بدن به عنوان يک بار اضافه بوده و از نظر افزايش قوا و يا بهبود عملکرد هيچ تاثيری نداشته و جنبه مخرب و منفی دارد(2). طبق تحقيقي كه توسط آقاي اصغر توفيقي در سال 1383 صورت گرفت، نشان داد که چربی اضافه، آمادگی هوازی را کاهش می دهد و از توانايی اجرای بسياری از فعاليت ها که به پريدن و حرکت سريع نياز دارند، می کاهد(1و2) وبه عنوان يک عامل محدودکننده حرکت درمفصل به شمار می آيد( 5). علاوه بر اين در برخي از مواقع ميزان درصد چربي بدن بعنوان شاخص پيشگو در ارتباط با عوامل خطرزاي قلبي و عروقي مطرح است.
بنابراين در كنار سود جستن از علم مدرن تمرين، كاستن از چربي هاي اضافه همواره مد نظر ورزشكاران و غير ورزشكاران بوده و هست. اين كه آيا ک كدام روش تمرين مي‌تواند در اين مسئله به مربيان و ورزشكاران كمك مؤثري نمايد همواره مورد پرسش بوده و افكار اشخاص ذيربط را مشغول داشته است. روي اين اصل تحقيقي در اين راستا و پي بردن به روش هايي كه مي‌تواند در كاستن از چربي به نحو مؤثري كمك نمايد بسيار مهم و قابل توجه مي‌باشد. علاوه بر اين برخي از افراد بدليل وضعيت جسمي، امكان كاهش چربي از طريق روش هاي تمريني رايج و شناخته شده را ندارند، همچون كساني كه به سبب مشكل در قسمت پايين تنه امكان تمرين و كاهش چربي از طريق فعاليت هايي مثل دويدن، دوچرخه سواري و فعاليت هايي از اين قبيل را ندارند و يا كساني كه بدليل محدوديت حركتي در مفصل مربوطه امكان انجام فعاليت به شكل حركتي را ندارند. بنابراين يافتن راه حلي علمي از طريق تمرينات مختلف ورزشي از جمله استفاده از شيوه‌هاي تمريني ايزومتريك، ايزوتونيك و تركيبي از هر دو روش شايد بتواند به بسياري از افراد در زمينه كاستن از چربي هاي اضافي بدن كمك مؤثر نمايد و اطلاعات مفيدي را در زمينه اثرات انواع انقباضات عضلاني بر تغييرات درصد چربيها در اختيار ما قرار دهد.
مبانی نظری تحقيق
ترکيب بدني
به درصدي از وزن بدن اطلاق مي شود که ترکيبی است از چربی، نسبت به وزن خالص يا بدون چربی(3). به اعتقاد متخصصين و دست اندرکاران امر ورزش،ترکيب بدني افراد چه در بعد سلامت عمومي و چه در مورد ورزشکاران رشته هاي مختلف حايز اهميت بسياراست،ترکيب بدني جزء اصلي آمادگي بدني به لحاظ تناسب اعضاء،اندام ها،عضلات و بافت ها بوده و هر چه قدر افراد جامعه به صورت تک به تک دراين مورد متناسب ترباشد مي توان نتيجه گرفت که آن جامعه سالم تر و به دور از مشکل اضافه وزن بوده و نهايتا از بسياري بيماري هاي مرتبط با اين امر از قبيل چاقي،فشار خون بالا،ميزان قند بالا و ... دور خواهد بود.
چربی زيرپوستی:
چربی بدن در بافت چربی نگهداری می شود که در اندام های گوناگون داخلی همانند قلب، کبد، شش و غيره و همچنين در لايه های زيرپوستی قرار دارد که عمدتا در نواحی سينه، شکم و ران انباشته می شود(13).
تحقيقات انجام شده
- محمد باقر نيكزاد (1373) در تحقيقي با عنوان "اثرات يك برنامه موضعي بر چربي زير پوستي چند ناحيه از بدن" نشان داد كه در يك برنامه 8 هفتگي (5 روز در هفته) تمركز يافته در ناحيه شكم، سبب كاهش معني داري در چربي تحت جلدي نقاط مختلف بدن (شكم، ران، سينه، كتف) و درصد چربيبدن، افزايش معني داري در چگالي بدن و تعداد دراز و نشست افراد در يك دقيقه شده است، همچنين تغيير معني داري در وزن بدن و محيط شكم آزمودني ها مشاهده نشده است، از طرفي كاهش چربي تحت جلدي در موضع تمرين داده شده (ناحيه شكم)، همراه با كاهش چربي تحت جلدي در مواضع غيرتمريني (ران، سينه، كتف) بوده است كه وجود همبستگي زياد و معني دار بين اين مواضع (شكم با ران، شكم با كتف، شكم با سينه) حكايت از ارتباط و وابستگي كاهش چربي در همه مواضع را مي نمايد (6).
- پروانه رياحي (1376) در تحقيقي با عنوان" مقايسه و تأثير دو نوع روش تمريني موضعي و عمومي بر ميزان چربي زير پوستي چند ناحيه از بدن زنان 40-20 سال" صورت گرفت. در اين تحقيق تعداد 21 نفر آزمودني داوطلب پس از آزمون درصد چربي بدن بصورت گروه هاي مشابهدرآمده وبطورتصادفي در گروه هاي تمرينات عمومي، و گروه گواه جهت انجام تحقيق قرار داده شدند و برنامه تمريني را به مدت 10 هفته اجرا شد و نتايج زير بدست آمد (4).
- اسكينر[1] و همكاران او (1964) در برسي تاثير برنامه ورزش استقامت را با تواتر 3 بار در هفتهو هر نوبت 40 دقيقه كار، براي مدت 6 ماه بر تغييراتتداومي تركيب بدن، بهروش چگالي سنجي مطالعه كردند. داده‌هاي اين پژوهش نشان داد كه وزن مخصوص بدن از058/1 به 063/1 افزايش پيدا كرد و مجموع شش موضع چربي زير جلدياز7/107 به 3/99 ميليمتر تقليل يافت (10).
- ويلمور[2]و همكارانش (1970) در تحقيقي تحت عنوان"تاثير10 هفته برنامه تمريني دوي جاگينگ بر تغييرات تركيب بدن" ، تغييرات تركيب بدن 55 مرد 17 تا59 سال را متعاقب دوي جاگينيگ با تواتر سه روز در هفته و براي مدت 10 هفته بررسي كردند. متغيرهاي وزن كل، درصد چربي و مجموع چهار نقطه از هفت نقطه چربي زير جلدي كاهش يافت، در حاليكه چگالي بدن بطور بارز افزايش پيدا كرد (14).
- جانسون [3]و همكارانش (1972) در تحقيقي 32 دانشجوي زن جوان را طي برنامه استقامتي به مدت ده هفته روي چرخ كارسنج مطالعه نمودند. برنامه روزانه ي30 دقيقه تمرين با تواتر پنج روز در هفته بود. در پايان كار وزن بدن تغييري نكرد، اما چهار موضع ضخامت لايه چربي زير جلدي كاهش يافت و بدنبال آن چربي از 9/24 به 8/22 درصد كاهش پيدا كرد (8).
- اسكات [4] و همكاران او (1963) به منظور مقايسه روشهاي تمريني موضعي و عمومي بر تركيب بدن22 زن دانشجو را با درصد چربي بدن در محدوده 41-8 درصد مورد مطالعه قرار دادند. در انتهاي برنامه تمريني اختلاف معني داري در داخل گروه ها مشاهده شد اما بين تمرينات موضعي و عمومي اختلاف معني داري مشاهده نگرديد (2).
-استانلي[5] و همکارانش (1994 ) تحقيقي با عنوان " اثرات حجم تمرين بر قدرت و هايپرتروفي عضلات همسترينگ و چهار سر ران در دانشگاه فلوريدا" انجام دادند که اين تحقيق اثرات تمرين مقاومتي با شدت بالا، بر نيروي گشتاوري ايزومتريک،ضخامت چربي،قبل و بعد از 14 هفته تمرين و هفته اي 3 روز تمرين مشخص مي کنند که با استفاده از يک ست با حجم پايين در يک گروه با تعداد 18 نفر ،هيج کاهش معني داري در ضخامت چربي ران مشاهده نشد،ولي در گروه دوم، تمرين با سه ست،با حجم بالا،کاهش معني دار، در ضخامت چربي ناحيه ران مشاهده شد(11 ).
هانتر[6] و همکارانش (2002) در مطالعه اي اثر تمرين مقاومتي را در توزيع چربي بدن12 زن و 14 نفرمرد در محدوده سني 77-21 سال را بررسي کردند و نشان دادند که افزايش توده چربي آزاد براي هر دو جنس مرد و زن به طور يکساني معني دار است و از طرفي نشان دادند که چربي بدن در مردان و زنان به طور يکساني کاهش دارد.همچنين کاهش چربي شکم زنان معني داربوده،در حالي که کاهش چربي شکم مردان معني دار نبوده است.احتمالا عدم معني داري در مردان به علت وجود درصد چربي پايين در آزمودني هاي مرد بوده است(7).
ورني[7] و همکارانش ( 2006) در مطالعه اي تاثير ترکيب تمرين استقامتي اندام تحتاني و تمرين مقاومتي اندام فوقاني را بربهبود اجرا و شاخصهاي سلامتي بعد از 14 هفته تمرين ، روي مردان بزرگسال بررسي نمودند. نشان دادند که با کاهش 3/1 درصد، درصد چربي بدن، به طورمعني داري کاهش يافته است. همچنين مقدار چربي شکم با کاهش 12 درصدي، از نظر آماري کاهش معني داري داشته است(12).
کان[8] و همکارانش(2007) در تحقيقي تاثير تمرينات تعادلي برپاسخ فيزيولوژيکي و رواني بدن بررسي نمودند. در اين تحقيق تعداد 17 نفر مرد با ميانگين سني 43 به مدت 12 هفته و هفته اي 3 جلسه به مدت 90 دقيقه به تمرينات تعادلي پرداختند. در پايان گروه تجربي در مقايسه با گروه کنترل از درصد چربي پايين تري برخوردار بودند. با توجه به اين که تمرينات تعادلي بسته به ماهيتي که دارند به صورت ايستا انجام گرفته است. بنابر اين مي توان نتيجه گرفت که انقباضات ايزومتريک در اين تحقيق تاثير معني دار در کاهش درصد چربي آزمودني ها داشته است(9).
نتيجه گيری
1-تمرين موضعی بر کاهش ضخامت چربی ناحيه سينه آزمودنی ها تاثير داشته واين کاهش در سطح احتمال 1% معنی دار بوده است(0038/0 = p).
2-تمرين موضعی بر کاهش ضخامت چربی ناحيه شکم آزمودنی ها تاثير داشته واين کاهش در سطح احتمال 1% معنی دار بوده است(0006/0 =P).
3-تمرين موضعی بر کاهش ضخامت چربی ناحيه ران آزمودنی ها تاثير داشته واين کاهش در سطح احتمال 1% معنی دار بوده است(0048/0=P).
4-تمرين موضعی بر کاهش مجموع ضخامت چربی زير پوستی سه ناحيه سينه، شکم و ران، تاثير داشته واين کاهش در سطح احتمال 1% معنی دار بوده است(0007/0=P).
5-تمرين موضعی بر کاهش درصد چربی زير پوستی آزمودنی ها، تاثير داشته واين کاهش در سطح احتمال 1% معنی دار بوده است(0034/0 =P).
6-بيشترين مقدار کاهش ضخامت چربی مربوط به ناحيه شکم با 2083/3 ميليمتر و کمترين مربوط به ناحيه ران با 625/1 ميليمتر می باشد.
7-طبق نتايج تحقيق با کاهش ميانگين 2 ميليمتر، 18/15 درصدضخامت چربی سينه ازمودنی ها کاهش داشته است.
8-طبق نتايج تحقيق با کاهش ميانگين 2083/3 ميليمتر، 70/12 درصدضخامت چربی شکم آزمودنی ها کاهش داشته است.
9-طبق نتايج تحقيق با کاهش ميانگين 625/1 ميليمتر،75/7 درصد ضخامت چربی ران آزمودنی ها کاهش داشته است.
10-طبق نتايج تحقيق با کاهش ميانگين 833/6 ميليمتر،50/11درصد مجموع ضخامت چربی سه ناحيه آزمودنی ها کاهش داشته است.
11-طبق نتايج تحقيق با کاهش ميانگين 85/1 درصد، درصدچربی زيرپوستی آزمودنی ها 30/11 درصد کاهش داشته است.
منابع و مآخذ
1- البرتس، بروس. مباني زيست شناسي سلولي_ ترجمه بهاروند، حسين و همکارن_ انتشارات تابش انديشه 1382
3- توفيقي، اصغر_ هنجاريابي WHR،WC،BMR ،درصد چربي بدن ، و ميزان فعاليت بدني مردان 30 تا 55 ساله شهر تهران و ارزيابي ارتباط آنها با عوامل خطرزاي قلبي و عروقي. پايان نامه کارشناسي ارشد _ دانشگاه تربيت مدرس 1382
4- رياحي بني، پروانه _ مقايسه و تاثير دو نوع روش تمريني موضعي و عمومي بر روي ميزان چربي زير پوستي پنج ناحيه از بدن زنان 40 – 20 ، واحد خوراسگان 1376
5- نادري، عزت الله، سيف نراقي، مريم _ روش هاي تحقيق و چگونگي ارزشيابي آن در علوم انساني با تاکيد برعلوم تربيتي، دفتر تحقيقات و انتشارات بدر، چاپ يازدهم، زمستان 1375
6- نيکزاد، محمدباقر _ اثرات يک برنامه موضعي بر چربي زيرپوستي چند ناحيه از بدن _ پايان نامه کارشناسي ارشد _ دانشگاه تهران 1373
7- Hunter,GR.Bryan,DR.Wetzstein,CJ.Zuckerman,PA.Bamman,MM. resistance training and intra- abdominal adipose tissue in older men and women. Med Sci Sports Exerc.34 (6):1023-8, 2002.
8-Jonhson, R.E., Mastropaolo,J.A., and Wharton,M.A.:Exercise,dietary intake and body composition.J.Am.Diet.Assoc.61:399-403.1972.
9- Khan,RS.Marlow,C.Head,A.Phyisological and psychological responses to a 12-week body Balance training programe.J.Sci.Med Sport.2007.
10-Skinner, J.S., Holloszy, J.O., and Cureton,T.K.:Effects of a program of endurance exercises on physical Work capacity and anthropometric measurements of15 middle-aged men.Am.J.Cardiol.14:747-752,1964.
11-Stanly, D.: The effect of training volume on strength and hypertrophy of the Quadriceps and hamstring muscles tests (M.S)-University of Florida, (1994).
12- Verney,J.Kadi,F.Saafy,MA.Piehl-Aulin,K.Denis,C.Combined lower body endurance and upper body resistance training improves performance and health parameters in healthy active elderly.EurJ Apple Physiol.97(3):288-97,2006.
13-- Wendy J.Bbb;Health/Fitness Instructors Hand book; Chapter5,Relative leanness,PP.52
14- Wilmore,J.H.,Royce,J.,Girandola,R.N,Katck,F.I,and catch , V.L.:body composition changes with a 10-week program of Jogging.Med.Sci. Sports.2:113-117, 1970.
چکیده: در این مقاله پس از طرح مسئله ، به تعریف حصرگرایی روش شناختی پرداخته و آفات آن را برشمرده و در ادامه پس از تعریف مطالعه میان رشته ای به اهمیت و ضرورت مطالعه میان رشته‌ای در دین‌پژوهی پرداخته شده است .
مطالعات دینی از تنوع روی‌آورد و تعدد روش برخوردار است. تعدد روش در علوم دارای دو گونهِ متفاوت است. گونهِ خاصی از آن در دانش کلام قابل مشاهده است. علم کلام، بنابه تعریف،دارای روشهای گوناگون است. در این نوع، تعدد روش، مسایل مختلف و روشهای‌گوناگون را به میان می‌آورد. هر دانشی که به لحاظ سنخ مسائل، گوناگونی‌داشته باشد، از حیث روش نیز مختلف است. گونهِ دیگر از تنوع روش ناظر به‌مسئله واحد است. هر یک از مسائل در حوزه دین پژوهی، مانند روان شناسی دین،فلسفه دین، الهیات نوین، و تاریخ ادیان مورد بحث است و در هر گستره ای تفسیرمختلف و یا متخالف نسبت به گستره ای دیگر به میان می‌آید. تنوع روش وکثرت روی آورد در مطالعات درون دینی، به ویژه در تفسیر قرآن، سابقه طولانی ودامنه وسیع دارد. روی آوردهای ادبی، روایی یا به طور کلی تفسیر ماثور،رهیافت فلسفی، کلامی، عرفانی، فقهی و علمی (تجربی)، مکاتب مختلف تفسیری رابه میان آورده است. کثرت روش و گوناگونی مکاتب سبب ظهور و رواج تفسیرهای‌مختلف و فهم‌های متخالف از آیات قرآنی شده است.دیدگاه مفسرانی چون بحرانیو ملامحسن فیض کاشانی که به مکتب تفسیر ماثور تعلق خاطر دارند با آراءتفسیری کسانی چون ابوعبید مثنّی و به طور کلی مؤلفان مجازالقرآن ومعانی‌القرآن که بیش و کم مکتب تفسیری ادبی را بنیان نهاده‌اند، دارای‌اختلاف فراوان و تامل‌برانگیز است.
تنوع روش در فهم آموزهِ واحد و تعدد روی آورد در تحلیل پدیدار دینی واحد،موجب اختلاف فهم و گوناگونی دیدگاه شده است و این امر عامل ابهام، تردید،حیرت و سرگشتگی شده است. در فهم این آیه کدام تفسیر مُصاب است و در تحلیل‌آن پدیدار دینی کدام دیدگاه به حقیقت نزدیکتر است؟ آیا می‌توان در همهِموارد و مواضع خلاف به قاعده اذا تعارضا تساقطا عمل کرد ویا باید به الجمع‌مهما امکن اولی من‌الترک تمسک جست؟
کسانی که با دغدغهِ روش بااختلاف دیدگاهها مواجهه دارند گامی به عقب برمی‌دارند و از روشها می‌پرسند: دراختلاف روی آوردها کدام روش را باید اخذ کرد؟ با چه ملاکی می‌توان روشی رانسبت به سایر روشها ترجیح داد؟ و مهمتر از همه آنها، آیا صرفاً باید روش، روی‌آورد و مکتب خاصی را برگزید و دیگر روشها را باید فرو گذاشت؟ آیا چنین اقدامی‌اثربخشی تحقیق را کاهش می‌دهد یا آنرا افزایش می‌دهد؟ مواجهه مناسب با روشهای‌متنوع چیست؟ آیا اخذ همه روی آوردها و برگرفتن تعداد فراوانی از روشها درتحلیل مسئله واحد ممکن و مجاز است و یا از حصر توجه به روش واحد گریزی‌نیست؟ کارآمدی تحقیق وابسته به کدامیک از این دو وضعیت است؟ آیا برگرفتن‌روشهای مختلف به التقاط مبانی و درآمیختن دیدگاهها نمی‌انجامد؟
پرسش‌از نحوه مواجهه با نوع روش در مطالعات دینی را می‌توان به دو مسئله متمایزتحلیل کرد: مسئله منطقی و پرسش تاریخی. سؤال تاریخی به مواجهه محققان و دین‌پژوهان در تاریخ تفکر دینی مربوط است. پژوهشگران این حوزه معرفت باروشهای متنوع چگونه مواجهه دارند؟ این سوال از نظر سنخ مسئله‌توصیفیDescriptive است. مسئله منطقی، برخلاف سؤال تاریخی، توصیه‌ایNormative است و از روش شایسته در مواجهه با تنوع روی آوردها می‌پرسد. راهها وچاهها دراین موضع کدام است؟ آیا مواجهه حصرگرایانه قابل توصیه است یا شایسته تحذیر؟پاسخ به این سؤال، ترازویی است برای نقد آنچه در پاسخ سؤال نخست به دست‌می‌آید.
پرسش از نحوه مواجهه با تنوع روشها، خود مسبوق به تبیین آن ووقوف بر عوامل تنوع روش در مطالعات دینی و نیز آثار و لوازم آن است. نکتهمهمی که در این مقام قابل توجه است تنوع مواجهه با کثرت روشها است: حصرگرایی و بسنده کردن به یک روش نوعی از مواجهه است و کثرت گرایی و اخذروشهای متنوع گونه‌ای دیگر از مواجهه است. در اخذ روشهای مختلف می‌توان‌روشمند عمل کرد و بر اساس طرح پیشین و برنامهِ پژوهشی معینی روی آوردهای‌گوناگون را به کار بست و همچنین می‌توان بدون برنامه همه آنها را برگرفت.
حصرگرایی روش شناختی
حصر توجه به دانش خاص و غفلت ازسایر علوم و روی آوردها را در تحلیل مسایل، حصرگرایی روش‌شناختی Methodological exclusivismمی‌نامیم. دانش‌آموخته مدرسه فلسفه باچهارچوب، روی آوردها و ابزارهای فلسفی در تحلیل مسائل آشنا است و همه‌پدیدارها را فقط با همین نظرگاه تحلیل می‌کند و نسبت به تحلیلهای رایج درسایر دانشها بی‌خبر و یا منکر است. تحلیلهای کلامی یا عرفانی را تفسیری ناقص‌یا ناروا می‌انگارد. متکلمان نیز همین موضع را دارند. خود را مُصاب و دیگران‌را ناکامیاب می‌پندارند. هر گروهی از ارباب صناعات و متخصصان به آنچه باابزارهای خود به دست می‌آورند خرسند هستند و نسبت به آنچه نصیب دیگران‌می‌شود احساس بی‌نیازی می‌کنند و در نتیجه نسبت به دیدگاههای دیگر غافل و یامنکر می‌گردند. کل حزب بما لدیهم فرحون (سوره روم آیه 32).
جزم‌گرایی و دگماتیسم موجب‌افزایش حصرگرایی و آثار آن می‌گردد. تعصب ورزیدن به آنچه در یک گستره‌معین در دام تحقیق افتاده است‌محقق را به اخذ مواضع نادرست و انکارآمیزنسبت به سایر گستره ها سوق می‌دهد. حصرگرایی نزاعهای فراوان و غالباًبی‌حاصل را در تاریخ تفکر به میان آورده است. نزاع اهل کلام با فیلسوفان وفلاسفه با اهل حدیث و هر سه گروه با عرفا معروفتر از آن است که شواهدی برآن ذکر شود.اگرچه غالب مسائل الهیاتی و مباحث دین پژوهی در علوم مختلف‌مورد بحث است اما کمتر دانشمندی از گستره خود فراتر رفته و دیدگاههای سایرعلوم را قابل توجه می‌انگارد. الهیات، به معنی‌الاخص فیلسوفان، با مباحث‌متکلمان، عرفا، مفسران و اهل حدیث بیش و کم مسائل یکسان دارد اما هردانشمندی با حصر توجه به ابزارها، مبانی و رهیافتهای موجود در دانش خود به‌تحلیل مسایل پرداخته و از توجه به مباحث سایر علوم در همین زمینه به‌صورت هشیار یا ناهشیار محروم شده است.
ردیه نویسی و مسابقه درزبده`النقض نوشتن ناشی از حصرگرایی، بخشی از ادبیات پژوهشی درتاریخ تفکراست. غالب نقض نویسی ها مبتنی بر سوء فهم نظریه‌های مورد نقد است که ازحصرگرایی ناشی می‌شود. این گروه، دیدگاه آن صنف را بدون آنکه در مقام فهم‌آن باشد، خلاف حکم عقل می‌انگارد و گروه دیگر آراء دسته نخست را بدون فهم‌درست تخطئه می‌کند. این، ره آورد آن را خردستیز می‌یابد و آن رهیافت این راخلاف شرع و دین ستیزانه می‌بیند. متکلم بر ضد فیلسوف، " مصارعه`الفلاسفه " می‌نویسد و اندیشه‌های فلسفی را خودستیز می‌انگارد و اهل حدیث را علیه متکلم‌الجام‌العوام عن علم‌الکلام می انگارد و دانشمند سلفی مشرب، در نگه داشت ذهن‌و زبان از دو دانش منطق و کلام، کتاب می‌پردازد.
حصرگرایی نسبت به‌دیگر علوم به تدریج به درون گستره سرایت می‌یابد. فیلسوفان، به عنوان‌مثال، نه تنها نسبت به سایر دانشها به شرط لا عمل می‌کنند بلکه هر نظام‌فلسفی نسبت به نظامهای فلسفی دیگر نیز همین مواجهه را دارد. نزاع بین‌متکلم و فیلسوف و یا فیلسوف و عارف به نزاع بین مشاء و اشراق و اختلاف‌بین کرّامی و ماتریدی مبدل می‌گردد. عارفان عملی سعی عرفان نظری در کسب‌معارف را بی‌مقدار و جهد بی‌توفیق می‌انگارند و عرفای نظری آنها را به دیده‌فروتر می‌بینند واهل حدیث هر دو را به باد نقد می‌گیرند. حصرگرایی رایج درتفکر سنتی بیش و کم معلول عوامل شخصیتی و روانی است. سختگیری و تعصب‌ناشی از خامی و فقدان بصیرت است : سختگیری و تعصب خامی است / تا جنینی،کارخون آشامی است.
اخد موضع حصرگرایانه در تنوع رهیافتها و دیدگاههاناشی از بی خبری و جهل است و یا ناشی از عدم تعادل روانی است، زیرا بداهت‌عقل حکم می‌کند که همه دیدگاهها را حق نپنداریم و همه آنها را باطل ندانیم. به تعبیر مولوی: این حقیقت دان، نه حق‌اند همه/ نی به کلی گمرهانند اینهمه ؛ آنکه گوید جمله حقند، احمقی است / و آنکه گوید جمله باطل، اوشقی است .
حصرگرایی روش شناختی در دوره جدید شتاب زیاد و پیچیدگی فراوان‌یافته است و این معلول تخصصی شدن علوم و گزینشی بودن تحقیقات تجربی است. دانشمندان دوره رنسانس علامه‌های ذوفنون و در غالب دانشهای رایج روزگار خودمتخصص و صاحب نظر بودند. دکارت که سرآغاز فلسفه جدید تلقی می‌شود، در غالب‌علوم آن روزگار سرآمد بود و در فیزیولوژی، فیزیک، ریاضیات، فلسفه، اخلاق وسیاست آثار مؤثر و مهمی نوشته بود. ظهور و توسعه پرشتاب علوم امکان تربیت‌چنین علامه‌هایی را از بین برد. رشد تند آهنگ دانشها، تخصص گرایی راسبب شد. هر علمی به شاخه‌های فراوان تجزیه شد و هر شاخه‌ای خود علم باروری شد وآبستن شاخه‌های متعدد دیگر گردید.
تخصصی شدن علوم، تخصص گرایی درپژوهش را نیز سبب شد. هیچ دانشمندی نمی‌توانست در همه علوم و با استفاده ازابزارها و چارچوبهای آنها به پژوهش بپردازد. مطالعات، به ناچار، به گسترهخاصی محدود شد. تخصصهایی که امروزه در پژوهشهای فلسفی به عنوان مثال وجوددارد خیره کننده است و فاصله‌ای که دو پژوهشگر حوزهِ مطالعات فلسفی نسبت‌به هم یافته‌اند بیش از فاصله‌ای است که دو قرن پیش روان‌شناسان باجامعه‌شناسان داشته‌اند. تخصصی شدن علوم بر حصرگرایی شتاب افزون داده وآنرابسیار فراخ دامن نموده است.
عامل دیگر را نیز باید بر تخصصی شدن علوم‌افزود و آن گزینشی بودن علم تجربی است. مطالعات تجربی به لحاظ روش شناسی‌گزینشی هستند. در علوم تجربی نمی‌توان به صورت کل گرایانه هوس مطالعه‌تمام هستی و یا همه هویت یک پدیدار را تحقق بخشید بلکه صرفاً بُعدی ازپدیدار مورد مطالعه قرار می‌گیرد و سایر ابعاد آن از این مطالعه برون می‌ماند. برگرفتن ضلعی از شیء و فرو نهادن اضلاع دیگر آن در علوم تجربی گریزناپذیرست‌و در این خصلت تفاوتی بین علوم طبیعی و علوم اجتماعی وجودندارد.
گزینشی بودن از عوامل مهم حصرگرایی روش شناختی است زیراگزینش ضلع خاصی از پدیدار مستلزم غفلت از اضلاع دیگراست. مولوی ارتباط بین‌گزینش و عطف توجه به یک بعد و غفلت از سایر ابعاد را در داستان معروف‌اختلاف کردن در چگونگی و شکل پیل (دفتر سوم بیتهای 1259 تا 1268) آورده‌است که در بحث از تحویلی‌نگری به آن اشاره خواهیم کرد.
عوامل‌متعددی از جمله تخصصی شدن علوم، گزینشی بودن تحقیقات تجربی و تعصب وسختگیری ناشی از بی‌خبری، حصرگرایی روش شناختی را در دوره مدرن افزایش داده‌است. گزینشی بودن، دامنه جهل به سایر گستره ها را بیشتر می‌کند و عداوت‌برخاسته از جهل (الناس اعداء لما جهلوا) ، انکار رهیافتهای دیگر را افزایش‌می‌دهد. امروزه فیلسوفان تحلیلی علی‌رغم برخورداری از دغدغه روش، رهیافت‌اگزیستانسیالیسم رابا حصرگرایی ناموجه تخطئه می‌کنند و اگزیستانسیالیستهااندیشه‌های تحلیلی را بی‌مقدار و غیرقابل اعتنا می‌پندارند و هر دو گروه نسبت‌به متافیزیسینها موضع انکار و تخطئه اخذ می‌کنند. پوزیتویسم با همه آفات وآثار سوء آن، حاصل حصرگرایی تجربه‌گرایان است.
حصرگرایی در دین پژوهی نوین‌نیز به نحو تشدید پذیری وجود دارد. روان شناسان دین نسبت به رهیافتهایجامعه‌شناسان ناشنوا هستند و پژوهشگران تاریخ ادیان از تحلیلهای فلسفی درپدیدارهای دین غافلند. فیلسوفان دین به ندرت با پژوهشها تجربی درباره دین‌آشنایی دارند. این که در جامعه ما علی‌رغم طرح فلسفه دین و کلام جدید، مباحث‌روان شناختی دین هنوز طرح نشده و شاغلین به تاملات فلسفی در باب دین باآراء و تحقیقات گستردهِ در حوزه مطالعات تجربی دین ناآشنا هستند، ناشی ازحصرگرایی نزد دین پژوهان جامعه ما است. حصرگرایی روش شناختی در مطالعات‌دینی - به شرحی که بیان خواهد شد - پر آسیب تر و زیانبارتر است.
تحویلی‌نگری مولود حصرگرایی
مهمترین آفت حصرگرایی، خطای تحویلی‌نگری(Reductionism) است. مراد از تحویلی نگری ارجاع یک پدیدار به امر فروتراز آن و اخذ وجهی از شیء به جای کنه و حقیقت آن است. منطقدانان مسلمان‌این خطا را در شکل ساده آن به عنوان، مغالطه کنه و وجه، صورتبندی‌کرده‌اند.
گزینشی بودن تحقیق صرفاً بعدی از پدیدار را برای پژوهشگر مکشوف‌می‌سازد و حصرگرایی، محقق را سوق می‌دهد تا ابعاد دیگر را انکار کند و به این‌ترتیب چنین بپندارد که شیء چیزی جز همان بعدی که برای وی مکشوف شده‌نیست.
مطالعه تاریخی، به عنوان مثال، نقش مهمی در شناخت پدیدار دارداما حصر توجه به مطالعه تاریخی و انکار و اعراض از رهیافتهای دیگر سبب می‌شودهویت شیء در حیثیت تاریخی آن پنهان شود و گمان گردد که آن شیء چیزی نیست‌جز جنبه مکشوف در مطالعه تاریخی. تاریخی نگری که یکی از مصادیق حصرگرایی‌است سبب ظهور انسان شناسی، هستی‌شناسی و دین شناسی تحویلی نگرانه اصالت‌تاریخی شده است.
مطالعه تجربی پدیداری چون، تجربه دینی، به عنوان‌مثال، برخی از اضلاع آن را می‌شناساند اما حصر توجه به این رهیافت موهم‌این پندار است که تجربه دینی چیزی جز زمینه‌های زیست شناختی و روان‌شناختی مکشوف به ابزار تجربی نیست. حصر توجه به مفهوم سازیهای فلسفی ازخدا و اوصاف او، محقق را از نیل به تصوری عمیقتر از خدا که در روی آورددرون دینی می‌توان به دست آورد و یا با رهیافت وجودی می‌توان به آن‌نزدیک شد محروم می‌سازد. به دلیل حصرگرایی روش شناختی است که برخی ازمتکلمان و فیلسوفان از زبان قرآن دورتر شده و تحلیل آنها از مسائل دینی‌تفاوت آشکار با حقایق قرآنی یافته است.
پدیدارها و آموزه های دینی دارای اضلاع‌و بطون متعددی است و حصرگرایی در شناخت دین سبب محروم شدن محقق از هویت‌و حقیقت آن می‌گردد. رواج تصورهای مُثله‌ای از دین و پدیدارهای دینی، حاصل‌حصرگرایی در دین‌شناسی نوین است. بیان مطالبی از این قبیل که دین چیزی‌نیست جز اخلاق، دین چیزی نیست جز ایدئولوژی، دین چیزی نیست جز معرفت دینی،نمونه‌هایی از این مثله‌کردن دین به چاقوی حصرگرایی و تحویلی‌نگری برخاسته‌از آن است.
ناموفقیت پدیدارشناسی در درمان‌تحویلی‌نگری
پدیدارشناسان نخستین متفکرانی بودند که به ابعادآسیب تحویلی‌نگری در تفکر عصر خود بصیرت یافتند و در مقام ارایه روشی برای‌پیشگیری و درمان آن برآمدند. آنها از حیث توجه دادن به خطرات تحویلی‌نگری‌در شناخت پدیدارهای انسانی به ویژه پدیدارهای دینی نقش طبیبانه‌ای دارند. از نظر آنها اخذ روی آوردهایی چون جامعه شناسی دین، روان‌شناسی دین و تاریخ‌ادیان سبب ظهور و رواج تحویلی‌نگری در مطالعات دینی می‌گردد و تنها راه‌پیشگیری و درمان آن اخذ رهیافت پدیدار شناختی در شناخت حقیقت دین وپدیدارهای دینی است.
روی آوردهای دیگردر مطالعات دینی، از نظرپدیدارشناسان به دلیل این که صرفاً ابعاد سطحی و اضلاع ظاهری پدیدارهای‌دینی را مکشوف می‌سازند، محقق را از وقوف به حقیقت و هویت آنها دور می‌سازددر حالی که از طریق پدیدارشناسی می‌توان هویت پدیدارهای دینی را فراترازعوارض و لواحق آن و به طریق مطالعه مستقیم و از نزدیک شناخت و به این‌وسیله از مغالطه کنه و وجه مصون ماند. پدیدارشناسی دین کنه پدیدارهای‌دینی را مکشوف می‌سازد و سایر رهیافتها صرفاً برخی از وجوه و ابعاد آن رامی‌شناساند.
پدیدارشناسی دین از حیث تذکار دادن نسبت به آفت شایع درتفکر روزگار خود توفیق فراوانی داشت اما چنین نیست که هر که بر آفات وآسیبها وقوف یابد لزوماً در مصون ماندن از آن نیز توفیق خواهد داشت. بدون‌تردید کشف خطای تحویلی‌نگری را مرهون تاملات روش شناختی پدیدارشناسان‌هستیم اما آیا آنها در مصونیت از آسیب تحویلی‌نگری، روش و ابزار رهگشایی نیزارائه کرده‌اند؟
پدیدارشناسی علاوه بر شخصی بودن و فقدان ملاک‌همگانی که کارآیی آن را به منزله روش تحقیق و قواعد تفکر با تردید مواجه‌می‌سازد، به دلیلی که بیان خواهد شد در درمان تحویلی‌نگری توفیقی نداشته‌است. تحویلی‌نگری صرفاً معلول اخذ روی‌آورد تاریخی یا رهیافت جامعه‌شناختی وروان‌شناختی در شناخت دین نیست بلکه حاصل حصرگرایی نسبت به روی آوردهای‌یاد شده است. اگر اخذ روی آورد تجربی در مطالعات دینی با حصرگرایی مقارن وهمراه نباشد به تحویلی‌نگری نمی‌انجامد. بنابراین تشخیص پدیدارشناسان از علتتحویلی‌نگری در واقع برگرفتن آنچه دلیل نیست به جای دلیل (اخذ مالیس بعلهعله`ً) است.
پدیدارشناسی خود بر نوعی حصرگرایی مبتنی است. به تعبیردقیقتر، پدیدارشناسان، روی آورد خود را با حصرگرایی همراه کرده‌اند. از نظر آنهاپدیدارهای دینی اموری هستند که صرفاً با رهیافت پدیدارشناختی قابل فهم‌هستند و نه با روی آورد تاریخی و یا روی آورد دیگر. از آنجا که تحویلی‌نگری‌معلول حصرگرایی روش‌شناختی است (کبری) و پدیدارشناسی نیز به نحوی متضمن‌حصرگرایی روش شناختی است (صغری) بنابراین پدیدارشناسی نه تنها درمان وپیشگیری کننده تحویلی‌نگری نیست، بلکه در عمل چیزی جز امعان و فرورفتن درآن نیست (نتیجه).
تحویلی‌نگری، برخاسته از حصرگرایی روش شناختی‌است و به همین دلیل پیشگیری و درمان آن نیز از طریق شکستن این حصر و روی‌آوردن به کثرت‌گرایی روش شناختیMethodological pluralism است. مطالعه میان‌رشته‌ای (interdisciplinary study) به منزله برنامه پژوهشی مبتنی برکثرت‌گرایی روش شناختی، محقق را از حصر توجه به دانش واحد فراتر برده و اورا نسبت به دانشهای مختلف ناظر به مساءله واحد شنوا می‌سازد.
تعریف مطالعه میان رشته‌ای
برای دستیابی به‌تعریف روشن و متمایز از مطالعه میان رشته‌ای سعی می‌کنیم از طریق تقسیم،امورمشتبه و متشابه با آن را تمایزدهیم. اولین نکته این است که مطالعه‌میان رشته‌ای برخورداری از کثرت روشها و ابزارها است و در برابر اخذ روش وروی‌آورد واحد قرار دارد. دومین نکته تمایز، دو گونه تنوع روش است: گاهی‌تنوع روش به تبع تنوع مسئله است. علم واحدی به دلیل اشتمال بر مسایل‌گوناگون از روشهای متنوعی برخوردار است. دانش کلام به عنوان مثال، برخلاف‌فلسفه اولی مسائل مختلف از حیث ساختار و نوع دارد و در نتیجه از روشهای‌گوناگون در اثبات مسایل خود استفاده می‌کند. در کلام سنتی به عنوان مثال،برای اثبات صانع سعی می‌شود برهان منطقی اقامه شود در حالی که در نبوت‌خاصه استدلال تاریخی بیان می‌شود و درامامت خاصه به ادله درون دینی وابزارهای تاریخی توسل می‌شود و در دیگر مسائل روشهای دیگر. تنوع روش درکلام جدید دامنه بسیار فراختری یافته است. علم اصول نیز به همین معنا ازتنوع روش برخوردار است.
مراد از کثرت گرایی روش‌شناختی که در تعریف مطالعه میان رشته‌ای اخذ می‌شود، صرف تعدد روش نیست‌بلکه مراد، تعدد روش متعلق به مسئله واحد است. گاهی مسئله واحد به روشهایمختلف مورد تحلیل واقع می‌شود. تجربه دینی مسئله‌ای است که با ابزارهای‌روان‌شناختی، رهیافتهای تاریخی، روی آورد منطقی و فلسفی مورد تحلیل قرارمی‌گیرد. الهیات به معنی‌الاخص فیلسوفان، مباحث خداشناسی عرفا و بحث ازاثبات صانع و اوصاف او در کلام، بیش و کم مسائل واحد را شامل می‌شود که باروی آوردهای گوناگون و روشهای مختلف مورد بحث و نظر قرار می‌گیرد. تنوع روش‌ناظربه مسئله واحد را کثرت گرایی روش شناختی می‌نامیم.
کثرت گرایی‌به این معنا به دو صورت قابل ملاحظه و اجرا است: گاهی محقق سعی دارد نسبت‌به ره آورد تمامی دانشهایی که در مسئلهِ وی سخن گفته‌اند، اقبال کند و ازآنها استفاده کند اما وی برای نیل به این مقصد روش تعریف شده ای ندارد وبدون برنامه دقیق پژوهشی به جمع‌آوری اطلاعات می‌پردازد. وی با شعار الجمع‌مهما امکن اولی من‌الترک سعی دارد آراء مختلف و متخالف را در تحلیل مسئله‌واحد جمع‌آوری کند اما در این مقام هیچ گونه روش منطقی ندارد. چنین کثرت‌گرایی به التقاط اندیشه‌ها و خلط مبانی می‌انجامد و آثار سوء آن کمتر ازآفات حصرگرایی روش شناختی نیست.
زیاد دیده می‌شود مجموعه‌ای ازفیشهای پراکنده از علوم مختلف در مسئله‌ای واحد که با شگردهای کتاب سازی‌تدوین شده و به نام تحقیق و تالیف ارایه می‌گردد. اطلاعات وسیع از علوم‌مختلف داشتن شرط لازم مطالعه میان رشته‌ای است اما شرط کافی نیست و شرط‌کافی وجود روش منطقی در بارور ساختن اطلاعات مختلف است. مطالعه میان‌رشته‌ای کثرت گرایی روشمند است.
کثرت گرایی روشمند از حیث برنامه‌پژوهشی بر دو گونه است: کثرت گرایی مبتنی بر برنامهِ مکانیکی و کثرت گرایی‌مبتنی بر برنامهِ دینامیکی. محقق در قسم اول آراء مختلف را از علوم گوناگون‌اخذ می‌کند اما هر یک از آراء را با طرح و برنامهِ پیشین در نظام معرفتی‌معیّنی جای می‌دهد. دیدگاه یک گستره را چون ریشه‌ها، و دیدگاه گسترهِ دیگررا چون تنه و سومی را چون شاخه و برگ نظام خود قرار می‌دهد. در این برنامه‌محقق با پرهیز از حصرگرایی روش شناختی از دیدگاهها مختلف بهره مند می‌شود ونسبت به هیچ دیدگاهی اعراض و انکار نمی‌ورزد. اما بهره مندی وی از دانشهای‌مختلف صرفاً در جهت تاسیس نظام معرفتی خاصی است. عده ای از ملاصدرا شناسان‌اقبال وی‌به دانشهای مختلف ناظر به مسایل مبداء و معاد را بر اساس این‌مدل تحلیل کرده‌اند. در باب این تحلیل و نقد آن سخن خواهیم گفت. نمونه‌بارز چنین روی آوردی به دانشهای مختلف کارل مارکس است. وی اقتصاد را ازسن سیمون، ماتریالیسم را از اندیشه‌های ماتریالیستی رایج در قرون هفدهم وهیجدهم (ماتریالیسم مکانیک) و دیالکتیک و نیز تاریخی‌نگری را از هگل برگرفت‌اما اندیشه‌های وام گرفته شده از گستره های مختلف را در نهایت به شکل‌نظام کاملاً نوین مارکسیسم بنیان نهاد. کثرت گرایی مبتنی بر برنامهدینامیکی، اساساً و به یک معنا، در مقام جمع آراء نیست بلکه در واقع آراءمختلف را به طریق پویا در تصرف و ترکیب می‌گیرد تا در این میان به دیدگاهی‌ژرفتر برسد، کثرت گرایی در این معنا، برنامه‌های پژوهشی مختلفی دارد. یکی ازکارآمدترین روشها چالش یا گفت وگوی مؤثر بین دیدگاهها است و به همین دلیل‌چنین مطالعه‌ای را کثرت‌گرایی دیالکتیکی و یا مطالعه میان‌رشته‌ای‌می‌نامیم.
مطالعه میان رشته‌ای با حصرگرایی روش شناختی در این نکتهبسیار مهم متفاوت است که دیدگاههای دیگر را مردود و ناقص نمی‌انگارد و خود رامحتاج مواجهه جدی و با برنامه نسبت به آنها می‌داند و طریق مواجهه با آنهارا روش گفت وگوی مؤثر می‌نامد. تاکید بر قید مؤثر در اینجا موجب تمایز آن ازمجادلات رایج نزد حصرگرایان است. غالباً طرفین چنین مجادلاتی صرفاً هنر گفتن‌دارند نه حوصله و توان شنیدن. آنچه در فن مغالطه تبکیت بیرونی نامیده‌می‌شود و به ویژه خلط انگیزه و انگیخته عوامل مختلفی هستند که ناشنوایی‌نسبت به سخن گوینده را تشدید می‌کنند. محققی که در مقام مطالعه نقدی که‌بر وی نوشته شده است می‌گوید ناقد پای را از گلیم خود فراتر نهاده است،چگونه می‌تواند نسبت به دیدگاه ناقد شنوایی یابد. او حتی در مقام شنیدن‌سخن ناقد صرفاً در تلاش برای پاسخ به ناقد و رهایی از نقد وی بر می‌آید و ازفهم مراد وی ناتوان می‌گردد. محقق معتقد به مطالعه میان رشته‌ای در مواجههبا اندیشه‌ها و دیگران به گفت وگوی مؤثر می‌نشیند، گفت وگویی که به وسیله‌هنر شنیدن اثربخش می‌گردد و از آفاتی چون تبکیت بیرونی مصون می‌شود. هدف ازاین گفت وگو صرفاً برخورداری از دیدگاههای دیگران نیست.
مطالعه میان‌رشته‌ای با کثرت گرایی مکانیکی در این نکتهِ مهم متفاوت است که در کثرت‌گرایی مکانیکی امر تحقیق به جمع آراء می‌انجامد، مجموعه‌های البته بانظام‌نوین ولی مؤلف از اندیشه‌ها و دیدگاهها، در حالی که مطالعه میان رشته‌ای به‌جمع دیدگاهها نمی‌انجامد بلکه به یافتن روی آوردی ختم می‌شود که حاصل آن‌به دست آوردن دیدگاه نوین و خاص می‌باشد. در مطالعه میان رشته‌ای،دیدگاههای مختلف به عنوان رویکردهای گوناگون، به چالش و گفت و شنود مؤثرمی‌پردازند تا مواضع ضعف و قوت هر روی آوردی معلوم گردد و در نهایت روی‌آوردی ژرف‌نگر فرا روی محقق قرار گیرد.
روان شناس دین در فهم‌تجربه دینی، مادامی که محدود به ابزارها و رهیافتهای رایج در دانش خود است،صرفاً از منظری معین، بعدی از تجربه دینی را می‌شناسد. اما زمانی که با عطش‌تحقیق از گستره های دیگر جستجو می‌کند و سعی دارد از نظرگاه جامعه‌شناس، مورخ،فیلسوف دین و مفسران متون دینی نیز به تجربه دینی نگاه کند ونگاهها رابه‌چالش فراخواند، چالش این رهیافتها وسعت دید وی را افزایش می‌دهد و بصیرت وی‌را ژرفتر می‌سازد. در این صورت وی به تحلیلی نوین از تجربه دینی می‌رسد ونه مجموعه‌ای بسامان و یا نابسامان از دیدگاهها.
بنابراین، مطالعه میان‌رشته‌ای، کثرت گرایی روش شناختی مبتنی بر گفت وگو و چالش مؤثر بین گستره هادر تحلیل مسئلهِ واحد است. به دیگر سخن مطالعه میان رشته‌ای، شناخت یک پدیداردر پرتو گفت وگوی مؤثر بین رهیافتهای دانشهای مختلف است. قید مسئله واحد، آنرا از تنوع روش برخاسته از تنوع مسئله تمایز می‌دهد و کثرت گرایی روش‌شناختی، آن را از طرفی از حصرگرایی روش شناختی تفکیک می‌کند و از طرف دیگراز کثرت‌گرایی معرفتی، دینی و از قبیل آن متمایز می‌کند. قید ابتنای بر گفت وگوی مؤثر نیز تفاوت آن را از جمع‌گرایی غیر روشمند و نیز کثرت‌گرایی مکانیکی‌نشان می‌دهد. همان گونه که بیان شد این تعریف از طریق تقسیم به دست‌می‌آید.
ضرورت مطالعه میان رشته‌ای در دین‌پژوهی
چنانچه‌بیان شد مطالعهِ میان رشته‌ای، تحلیلی از مسئله واحد در پرتو رهیافت رشته‌ها ودانشهای گوناگون است. در تحلیل هر مسئله‌ای به اخذ روی آورد میان رشته‌ای‌نیازمند نیستیم بلکه مسئله‌ای محتاج چنین مطالعه‌ای است که چندتباریMultiple origens باشد. مسئله چندتباری آن است که به دلیل‌کثیرالاضلاع و ذو بطون بودن، ریشه در علوم مختلف دوانده است. اگرچه این‌مبنا در ظاهر موهم دوری بودن است اما تعریف چند تباری این توهم را برطرف‌می‌کند. مسئله چند تباری، مسئله متعلق به پدیده‌ای است که یا به دلیل‌برخورداری از عوامل گوناگون و یا به دلیل داشتن آثار گوناگون، ریشه درزمینه‌های معرفتی گوناگون دوانده است. به عنوان مثال خودکشی پدیده‌ای است‌که عوامل بسیار مختلف دارد از عوامل روان‌شناختی تا عوامل جامعه‌شناختی،فرهنگی وغیر آن و به همین دلیل پدیده‌ای است چندتباری. و تبیین دقیق آن‌محتاج اخذ مطالعهِ میان رشته‌ای در آن است.
آنچه بیان شد یک مقدمه (مقدمهِ کبری) در استدلال بر ضرورت اخذ روی آورد میان رشته‌ای در مطالعات‌دینی است. گفتنی است که مسائل چندتباری محتاج مطالعه میان رشته‌ای ومیان ریشه‌ای است. برای تکمیل استدلال محتاج مقدمه دیگری (صغری) هستیم: آیامسائل مطالعات دینی، چندتباری اند؟ تامل در پدیدارهای دینی و توجه به‌پیچیدگی آنها پاسخ مثبت این سوال را نشان می‌دهد. دین همزاد و همراه بشراست و در تمامی سطوح حیات آدمی تجارب و حالات شخصی، خانواده، جامعه، تاریخ‌و تمدن بشری نقش بسیار مؤثری ایفا کرده است و در تحول شخصیتی، وجودی،اجتماعی و تاریخی بشر حضور فعال داشته است، پدیدارهای دینی به همین دلیل‌ریشه در زمینه‌های مختلف دوانده و با عناصر مختلف روان شناختی، نهادهای‌گوناگون اجتماعی و زیرساخت تمدنهای بشری در ارتباط متقابل قرار گرفته است. و اینها کثیرالاضلاع بودن و برخورداری از مراتب مختلف را نشان‌می‌دهد.
کارکرد دین مسئله‌ای است که فهم و تبیین آن، محتاج به‌روشهایی چون روان شناسی، جامعه شناسی، تاریخ و تمدن، فلسفه دین، الهیات و... است. همان گونه که با ابزارهای تجربی و تحلیلی نیز می‌تواند پاسخ‌یابد.چگونه می‌توان مسئله انتظار بشر از دین را صرفاً مسئله روان شناختی‌دانست و ریشه‌های آن را در زمینه‌های اجتماعی و تاریخی انکار نمود؟ بنابراین،چندتباری بودن مسایل حوزه تحقیقات دینی ضرورت اخذ مطالعه میان ریشه‌ای رانشان می‌دهد: مسایل دین‌پژوهی چندتباری‌اند (صغری) و مسایل چند تباری محتاج‌روی آورد میان ریشه‌ای هستند (کبری).
کسانی که با حصرگرایی به تحلیل‌مسایل این حوزه معرفتی و شناخت پدیدار دینی می‌پردازند، صرفاً بخشی ازحقیقت را می‌یابند و ضلعی از پدیده را مکشوف می‌سازند و غفلت از سایر ابعادآنها را در معرض افتادن در چاه تحویلی نگری قرار می‌دهد. گفتن این که دین‌چیزی نیست جز اخلاق، دین امری نیست جز ایدئولوژی و دین چیزی نیست جزتجربه دینی، چیزی نیست جز فعل و انفعالات روان شناختی، همگی مصادیق بارزتحویلی‌نگری در دین است که جز با اعجاز مطالعه میان رشته‌ای قابل درمان‌نیست.
دموكراسي ديجيتالي Digital Democracy، امروزه به عنوان يك مفهوم جديد در عرصه جامعه اطلاعاتي information society در هزاره سوم، پديدار شده است. استفاده از نهاده هاي متنوع فناوري اطلاعات و ارتباطي روز براي تعميق و تقويت و تحكيم ساختار دموكراسي و ارائه آن با نمودهاي نوين به جامعه مخاطبان شبكه وند، رفتار سازماني دموكراسي ديجيتالي را تشكيل مي دهد. سايبر دموكراسي ابزار ممتازي در جهت معرفي ظرفيت ها و پتانسيل مولفه هاي دموكراسي يك كشور است و امروزه با شاهراه جهاني اطلاع رساني اينترنت، اين امر به وضوح قابل درك است. يكي از شاخص هاي عمده و اثربخش در گسترش دموكراسي ديجيتالي، سايت هاي رسمي دولت ها در اينترنت است. جامعه يك ميليارد كاربري وب، حجم مخاطب كمي براي اطلاع رساني فراگير و چند وجهي دولت ها در سرزمين ديجيتال نيست. بايد از اين ظرفيت استفاده كرد و با استفاده از ابزارها و فرآيندهاي آزاد در آن در تبليغ برنامه هاي رسمي به ۱۵ درصد از جمعيت فعال و باسواد كره زمين، بيش از پيش استفاده كرد. اگر چه بيش از ۱۰۰۰ سايت دولتي ايران در وب، با برنامه اي نامشخص و عدم مستندسازي فرآيند اطلاع رساني ديجيتالي سازمان مطبوع خود، به كار مشغول هستند، اما سايت هاي سفارتخانه اي ايران در اينترنت كه به طور مستقيم، مورد بازديد حجم زيادي از مخاطبان غير ايراني كشورمان در خارج از كشور، قرار مي گيرند، نبايد از معضلات پايگاه هاي رسمي ايران در وب، برخوردار باشند. معضلات سايت هاي سفارتخانه اي در يك نگاه كلي به بيش از ۲۰ سايت مرتبط به نمايندگي هاي ايران در خارج از كشور، ۶ معضل اصلي و واحد در اين پايگاه ها قابل مشاهده است كه اميدواريم، حتي اگر مركز مديريت سايت هاي دولتي ايران راه اندازي نشد، شوراي عالي فناوري اطلاعات وزارت امور خارجه، براي رفع اين نابساماني ها، با تشكيل كميته نظارتي بر فرآيند اطلاع رساني ديجيتالي اين وزارتخانه، اهتمام ورزد. مهمترين چالش هاي سايت هاي سفارتخانه اي ايران در وب به اين شرح است: ۱ عدم مستندسازي يك برنامه منسجم براي طراحي، راه اندازي و به روزرساني اين پايگاه ها. ۲ عدم استفاده از دامنه domain مناسب و به خصوص پسوند extension شايسته پايگاه هاي سفارتخانه اي. مثلا salamiran.org، به هيچ وجه شايسته سايت سفارتخانه ايران در تورنتو نيست. ۳ عدم معرفي جامع پتانسيل ها و ظرفيت هاي سياسي، فرهنگي و اقتصادي جمهوري اسلامي به عنوان يكي از تمدن هاي تاريخ در تارنماهاي رسمي ايران در وب. ۴ فقدان اطلاع رساني چند زبانه، مالتي مديا و تخصصي در كشورهاي مقصد. ۵ نبود برنامه الكترونيكي جامع براي فرآيند صدور ويزا از طريق وب سايت هاي سفارتخانه ايران. امري كه در سايت هاي سفارتخانه هاي اروپايي مستقر در ايران حداقل، در حال انجام است. ۶ قرارگيري بر روي ميزبان host هاي غربي كه هر لحظه امكان suspend كردن سايت را فراهم مي كنند. ۲۱ سايت در يك نگاه جهت بررسي اجمالي پايگاه هاي سفارتخانه اي ايران در وب، به ۲۱ مورد از اين مراكز وبي، مراجعه كرديم. ماحصل بررسي كلي نگارنده را در ادامه مي خوانيم. اميدواريم، در راستاي نيل به دولت الكترونيك و فراگير شدن ضريب اثربخشي اطلاع رساني ديجيتالي ايران در وب، دولت نهم بيش از پيش به سازمان گسترده اطلاع رساني الكترونيكي خود بها دهد. ۱ سايت سفارت ايران در پاريس: سايت سفارت ايران در فرانسه، در نشاني http://amb-iran.fr/index.php قرار دارد و بي شك، يكي از برترين سايت هاي سفارتخانه اي ايران در وب به شمار مي آيد. اين پايگاه كه پتانسيل هاي اطلاع رساني خيلي خوبي ارائه كرده است، نمونه ارزنده اي براي ديگر سايت هاي سفارتخانه اي كشور در وب است. توجه به ارتباط الكترونيكي مخاطبان با مسئولان سفارت و اطلاع رساني صوتي، تصويري و متني اخبار ايران و فرانسه، ازجمله قابليت هاي قابل توجه اين سايت است. ۲ سايت حفاظت منافع ايران در آمريكا: اين پايگاه كه در آدرس: http://www.daftar.org/far/default.asp قرار دارد، از وضعيت نابساماني برخوردار نيست. اما با وجود ميليون ها ايراني مقيم آمريكا، حفاظت از منافع ايرانيان به هر صورت، بايد بازتاب اينترنتي در اين سايت داشته باشد كه فعلا دردسترس نيست. خبرنامه هاي منتشره در اين سايت كه در آدرس: www.daftar.org/forms/socialaffairs/resaneh10.pdf قرار دارد، الگوي تعاملي خوبي براي سايت و مخاطبان آن است. ۳ سايت سفارت ايران در مالزي: در قياس با سايت هاي سفارتخانه اي مالزي در وب سايت ايران در اين كشور، منعكس كننده خوب ظرفيت هاي ايران براي مردم مالزي نيست. آن هم كشوري كه به عنوان يكي از قدرت هاي آي تي آسيا مطرح است. به هر حال اين سايت در http://iranembassy.com.my ارائه شده است. بارگذاري خوب و به روزرساني مرتب مطالب پايگاه، سايت سفارت ايران در مالزي را مي تواند يكي از عناصر ماركتينگ اينترنتي ايران براي گردشگري الكترونيكي كند. ۴ سفارت ايران در لاهه: سايت ايران در لاهه، در بارگذاري مطالب فرآيند خوبي را در پيش نگرفته است و نوع تصاوير و چيدمان مطالب سايت، روند حرفه اي ندارد. از سويي، به دليل موقعيت خاص زباني هلند، ارائه ورژن هاي زباني مختلفي از پايگاه ضروري تصور مي شود. اين سايت در http://www.iranianembassy.nl قرار دارد. ۵ سفارت ايران در پكن: كشور يك ميليارد و دويست ميليوني چين، بهترين فرصت گردشگري دوجانبه براي ايرانيان و چيني ها است. اين كه چقدر سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كشورمان به جذب گردشگر از اين كشور اقدام كرده است، خيلي نمودهاي آشكاري حداقل در بعد اطلاع رساني الكترونيكي در سايت سفارت، مشاهده نمي شود. سايت بيش از آن كه چيني باشد، فارسي و انگليسي است كه بايد اين رويه اصلاح شود. اين سايت در http://www.iranchina.org قرار دارد. ۶ سفارت ايران در توكيو: سفارت ايران در ژاپن، براي چندمين بار تغيير آدرس داده است. نشاني قبلي سايت ايران در آدرس: http://www2.gol.com/users/sjei/ قرار داشت كه اكنون به www.iranembassyjp.com تغيير يافته است. برخلاف رسم سايت هاي سفارتخانه اي كه از پسوند ملي كشور مقصد استفاده مي كنند، سايت رسمي ايران در توكيو از پسوند كام استفاده كرده است و پايگاه، خيلي در اطلاع رساني قابليت هاي ايران به ژاپني ها و همچنين مسائلي كه ايرانيان در اين كشور با آن روبه رو هستند، مطالب اجرايي ارائه نكرده است. ۷ سفارت ايران در جاكارتا: پايگاه ايران در جاكارتا، چند سالي است كه طراحي و راه اندازي شده است و وضعيت قابل قبولي دارد. پرجمعيت ترين كشور جهان از لحاظ تعداد مسلمان، فرصت ايده آلي براي ايران جهت تحكيم و تقويت روابط اقتصادي سياسي و فرهنگي مي باشد. سايت سفارت ايران در اندونزي، بايد اين فرصت را غنيمت شمارد. براي كسب اطلاع به http://www.iranembassy.or.id مراجعه كنيد. 8 سفارت ايران در كپنهاگ: سايت سفارت ايران در دانمارك، گويا بيشتر براي ايرانيان طراحي شده است تا دانماركي هاي علاقه مند به ايران. به هر حال مثل ديگر سايت هاي سفارتخانه اي، اطلاع رساني قوي پتانسيل هاي اقتصادي و فرهنگي ايران در اين سايت انجام نشده است. اما گرافيك و چيدمان مطالب و لينك هاي خوب سايت، باعث نمي شود كه ما از اين پايگاه كم انتقاد كنيم. اين پايگاه در www.iran-embassy.dk/fa/index.htm در دسترس است. اين پايگاه از نادرترين سايت هاي ايراني است كه پيام سفير آقاي دانيالي را به زبان فارسي در ايندكس سايت قرار داده است و فرمي آن لاين براي ارتباط با مسئولان سفارت تعبيه نكرده است. ۹ سفارت ايران در هلسينكي: سايت ساده اما به روز شده سفارت ايران در فنلاند تحت نشاني اينترنتي ساده http://www.iran.fi، از سال ۲۰۰۰ ميلادي تاكنون فعاليت كرده است. اما مثل ۲۰ مورد ديگر، سرود، آئين ها، قوانين ملي ايران، فرم الكترونيكي ارتباط با سفير براي مخاطبان را در پايگاه ارائه نداده است. اين كه به زبان انگليسي يا فارسي به مخاطبان سايت كه اكثرا فنلاندي هستند خوشامدگويي كنيم، خيلي جالب نيست. ۱۰ سفارت ايران در اتيوپي: سفارت ايران در آديس آبابا، به غربت كشور اتيوپي است. اگر چه اين سايت از ۲۰۰۴ استارت خورده است، اما به جز چند پيام مهم دولت مردان ايران در ماه هاي اخير به زبان انگليسي مطالب خاص و چشمگيري در تارنما نمي بينيم. حتي بر خلاف رسم سايت هاي سفارتخانه اي ايران، پرچم ايران در ايندكس سايت به اهتزاز در نيامده است. اين كه اتيوپي كشور دست چندم جهان است، نبايد سايت سفارت ايران در اين كشور را تحت الشعاع قرار دهد. اين پايگاه در http://www.iranembassy-addis.net معرفي شده است. ۱۱ سفارت ايران در ارمنستان: سايت ايران در ايروان بايد تعاملي الكترونيكي با هموطنان ارمني و خانواده هاي آنان در اين كشور برقرار كند تا از پتانسيل و قابليت هاي سايت، علاقه مندان استفاده بهتري ببرند. به هر حال اين پايگاه، قابل قبول است و جا دارد با به روزرساني بهتر و بيشتر نقطه عطفي براي اطلاع رساني هاي دو كشور از طريق وب باشد. ۱۲ سفارت ايران در باكو: حجم اطلاع رساني سايت پائين است. اگر چه لينك ها و اطلاعات ارزنده در پايگاه به صورت استاتيك ارائه كرده است، اما هنوز با وضعيت آرماني كه بتواند در اطلاع رساني ظرفيت هاي دو كشور مثمرثمر باشد، فاصله دارد. اين پايگاه كه در www.iranembassyaz.org قرار دارد، بارگذاري حرفه اي و چيدمان درستي را اختيار نكرده است. ۱۳ سفارت ايران در ابوظبي: به اندازه كافي، ايراني در امارات هست كه سايت سفارت ايران در امارات متحده عربي دليل كافي براي اطلاع رساني بهتر و گسترده تر امكانات ايران به اماراتي ها در اختيار داشته باشد. سايت http://www.iranembassy.org.ae در ايندكس خود، به جاي تصاويري ممتاز از ايران كه نشان از فرهنگ و تمدن ايران باشد مثل آثار تخت جمشيد، نمايي از تالار وحدت را ارائه كرده است كه جاي تعجب دارد. به هر حال سايت هاي سفارتخانه هاي ايران در كشورهاي منطقه يك سر و گردن از لحاظ جبهه اطلاع رساني بايد وضعيت بهتري داشته باشند. ۱۴ سفارت ايران در بوداپست: قطعا مجارها به اندازه ايرانيان به انگليسي مسلط نيستند كه سايت سفارت ايران در مجارستان كاملا انگليسي هست همان طور كه پيشتر هم عرض شد رابطه اقتصادي يا گردشگري يا سياسي معمولي با يك كشور دليل خوبي براي ضعيف بودن سايت سفارتخانه اي ايران در فلان كشور نيست و وزارت امور خارجه بايد به اين مسئله توجه كند. ۱۵ سفارت ايران در اسلو: رسم باب شده نمايش ساختمان سفارت ايران در فلان كشور در ايندكس سايت هاي سفارتخانه اي ايران در وب، رفتار اطلاع رساني ديجيتالي خوبي نيست. بهتر است مخاطبان اين سايت ها با آثار كهن ايران، شخصيت هاي ممتاز ايراني معاصر يا باستاني و امثالهم در اولين برخورد آشنا شوند و حتي يك لينكي هم براي اطلاع بيشتر مخاطب بر روي تصاوير قرار گيرد. نبايد كاري بكنيم كه يك نروژي براي گرفتن اطلاعات در مورد مولوي و دروازه ملل مثلا به ويكي پديا مراجعه كند به هر حال ايران در نروژ در www.iran-embassy-oslo.no قابل دسترس است. يكي از كارهاي ارزنده اين سايت معرفي نشاني الكترونيكي مسئولان سفارت در ايندكس براي ارتباط مخاطبان با آنها است كه بايد در همه سايت هاي ايران رسم شود. ۱۶ سفارت ايران در برلين: سفارت ايران در آلمان از جمله نمايندگي هاي مهم اقتصادي و سياسي ايران در اروپا است كه البته اين كاركرد و ماموريت در سايت اين سفارتخانه خيلي فيدبكي نداشته است. اين پايگاه به دو زبان به ارائه اطلاعات پرداخته است. اما براي يك آلماني علاقه مند به فعاليت در حوزه پليمر در ايران، لينك ها يا راهنمايي هاي كلي و هدفمند و جهت بخشي ارائه نشده است. بايد در سايت هاي سفارتخانه اي، فرمي الكترونيكي براي پاسخگويي به نيازهاي اطلاعاتي مراجعان تعبيه شود تا ارتباط الكترونيكي مخاطب با سايت حفظ شود. ۱۷ سفارت ايران در پرتوريا: سفارت ايران در آفريقاي جنوبي از سايت هاي خوب سفارتخانه اي ايران است. حجم اطلاع رساني خوب است اما بعضي بخش هاي فاقد لينك، جالب توجه نيست. چون اين سايت نماينده اطلاع رساني الكترونيكي ايران در كشورهايي چون: آفريقاي جنوبي، سوازيلند، وتو، موزامبيك، آنگولا و ناميبيا است، انتظار مي رود اين تارنما اهتمام بيشتري براي اطلاع رساني الكترونيكي ايران در اين كشور ها داشته باشد. اين پايگاه در http://www.iranembassy-sa.org.za معرفي شده است. ۱۸ سفارت ايران در كانادا: سايت سفارت ايران در كانادا در نشاني عجيب: http://www.salamiran.org قرار دارد. سلام ايران، نامه دامنه سفارت ايران در كانادا است كه نه براي ايرانيان و نه كانادايي ها و نه آناني كه در بخش فرانسوي زبان كانادا زندگي مي كنند، يادآور سايت سفارت ايران در كانادا نيست. علت چيست كه ساليان سال است، سايت سفارت ايران در يكي از كشورهاي عضو ۸ كشور صنعتي جهان اين قدر غربت زده شده است، بر ما معلوم نيست. شايد وزارت امور خارجه هم با اطلاع از اين وضعيت قصد ندارد فعلا كاري انجام دهد. موج ايرانيان مهاجر به كانادا اين قدر هست كه سايت سفارت ايران در اين كشور به گونه اي اطلاع رساني بهتري داشته باشد. حداقل ثبت www.iran.ca هزينه زيادي در بر نخواهد داشت. به هر حال اگر سايبر ديپلماسي ايران در اين كشور تضعيف شود، جبهه مقابل به اندازه كافي نيرو و تجهيزات براي گرفتن فرصت هاي طلايي از ما در حوزه اطلاع رساني ديجيتالي در اختيار دارد. ۱۹ سفارت ايران در مسكو: تعاملات فرهنگي و سياسي و اقتصادي ايران و روسيه آنقدر گسترده و راهبردي هست كه سايت سفارتخانه ايران در روسيه، با عالي ترين سطح اطلاع رساني، ظرفيت هاي ايران را به علاقه مندان به همكاري در روسيه معرفي كند. سايت سفارت ايران در اين كشور در www.iranembassy.ru قرار دارد. بيش از ۱۰۸ هزار بار بازديد از ايندكس اين سايت، نشان از حجم مخاطب خوب اين پايگاه دارد كه بايد با گرافيك و اطلاع رساني مالتي مديا جذاب تر شود. ۲۰ سفارت ايران در استراليا: اكنون كه حجم مهاجران و دانشجويان ايراني به استراليا در حال افزايش است، انتظار مي رود كه پايگاه www.iranembassy.org.au، با درك نيازهاي مخاطبان خود و رساندن پايگاه به حد آرماني، چند پيچ سايت را كه به دو زبانه ارائه شده است، با همت دكتر طالبي سفير ايران در اين كشور ارتقا دهد. مسائل زيادي را براي اطلاع ايرانيان مقيم و استراليايي هاي علاقه مند به همكاري اقتصادي و فرهنگي با ايران، بايد در اين تارنما ارائه كرد. ۲۱ سفارت ايران در نيوزلند: سايت www.iranembassy.org.nz، خيلي براي وبگردهاي ايراني در اقتصادي نقاط جهان، شناخته شده نيست. اما سفارت ايران در ولينگتون با حجم اطلاع رساني پائين و راه اندازي يك سايت استاتيك، خيلي در جهت معرفي پتانسيل ايران به نيوزلندي ها، كار خاصي انجام نداده است. به هرحال هنوز فرهنگ و برنامه جامع اطلاع رساني فراگير ديجيتالي رسمي كشور در وب نهادينه شده است كه بايد در دستوركار دولت محترم قرار بگيرد. متاسفانه اين سايت حداقل يك ماه است كه به روزرساني نشده است. سفارتخانه هاي ايران در سرزمين ديجيتال در زير فهرست ۲۳ پايگاه اينترنتي مربوط به نمايندگي هاي جمهوري اسلامي در خارج از كشور ارائه شده است. اميدواريم دولت نهم براي رهايي از غربت سايت هاي سفارتخانه اي ايران در اينترنت بيش از دول قبلي اهتمام جامع داشته باشد. ۱ نمايندگي ايران در سازمان ملل: www.un.int/iran ۲ سفارت ايران در لاهه هلند: www.iranianembassy.nl ۳ سفارت ايران در كانادا: www.SalamIran.ORG ۴ سفارت ايران در آفريقاي جنوبي: www.iranembassy-sa.org.za ۵ سفارت ايران در فرانسه: http://amb-iran.fr ۶ سفارت ايران در برلين: www.iranembassy.de ۷ سفارت ايران در نروژ: www.iran-embassy-oslo.n ۸ سفارت ايران در مجارستان: www.iranembassy.hu ۹ سفارت ايران در امارات متحده: www.iranembassy.org.ae ۱۰ سفارت ايران در آذربايجان: www.iranembassyaz.org ۱۱ سفارت ايران در ارمنستان: www.iranembassy.am ۱۲ سفارت ايران در اتيوپي: www.iranembassy-addis.net ۱۳ سفارت ايران در فنلاند: www.iran.fi ۱۴ سفارت ايران در اندونزي: www.iranembassy.or.id ۱۵ سفارت ايران در ژاپن: www.iranembassyjp.com ۱۶ سفارت ايران در چين: www.iranchina.org ۱۷ سفارت ايران در مالزي: http://iranembassy.com.my ۱۸ سفارت ايران در انگلستان: www.iran-embassy.org.uk ۱۹ سفارت ايران در دانمارك: www.iran-embassy.dk ۲۰ سفارت ايران در استراليا: www.iranembassy.org.au ۲۱ سفارت ايران در نيوزلند: www.iranembassy.org.nz ۲۲ سفارت ايران در روسيه: www.iranembassy.ru ۲۳ دفتر حافظ منافع ايران در واشينگتن: www.daftar.org
1- نسبت نقدينگي : نقدينگي عبارتست ازتوانايي شركت درجوابگويي به تعهدات كوتاه مدت خود . نقدينگي جهت اجراي فعاليت هاي واحدتجاري ضروري است ، به خصوص درزماني كه شركت بامشكلات خاصي نظيرركوداقتصادي ويازيانهاي ناشي ازآن و ياافزايش ناگهاني درقيمتِ مواداوليه وياقطعات مورداستفاده شركت روبه روگردد .درچنين شرايطي چنانچه شركت فاقدنقدينگي كافي باشد مشكلات مالي جدي براي آن بوجودخواهدآمد .
۲- نسبت هاي فعاليت : اين نسبتها نشان مي دهند كه باچه سرعتي دارايي هاي مختلف به فروش ياپول نقد تبديل مي شوند . به عبارت ديگراين نسبتها حاكي ازتوانايي مديريت دربكارگيري داراييهادرفعاليت نهايي شركت ( فروش محصول ) مي باشد.
۳- نسبتهاي اهرمي ( بازپرداخت بدهي هاي بلند مدت ) : توانايي بازپرداخت بدهي عبارتست ازقدرت جوابگويي مؤسسه به بدهيهاي بلندمدت خود ، درسررسيدآنها تحليل اين تــوانايي برساختاربلندمدت مالي وعملياتي مؤسسه تاكيد دارد . ميزان بدهي ها ي بلندمدت مؤسسه درساختارسرمايةآن نيزدراين تحليل مورد توجه قرارمي گيرد . دراين بررسيها سودآوري مؤسسه نيزبايد مورددقت قرارگيرد ، چراكه تاشركتي سودآورنباشد قادربه بازپرداخت بدهيهاي خودنخواهد بود . وقتي بدهي يك شركت زيادباشد مديريت ناچارخواهد بود كه براي تأمين منابعِ ماليِ اضافي به روشهاي ديگري ودرصدرآن به صاحبان سرمايه ( صدورسرمايه ) متوسل شود ، ونيزتلاش نمايد كه سررسيد بدهيهاي راتمديد كند كه بدون شك هزينة تامين سرمايه درهريك ازاين حالات افزايش خواهد يافت.
۴- نسبت هاي سود آوري : يكي ازشاخص هاي مهم سلامت مالي شركت و كارايي مديريت آن توانايي شركت دركسب سود قابل قبول ويابرگشتي راضي كننده روي سرمايه گذاري آن است . بديهي است كه سرمايه گذاران تمايلي به مشاركت درشركتي كه سودآوري و درآمدسازي ضعيفي دارد ازخودنشان نمي دهند . چراكه سود آوري اندك درقيمت سهام و توانايي بالقوة شركت درپرداخت سودسهام تاثيرمنفي دارد . اعتباردهندگان نيزراضي به پرداخت وام به شركتي كه موقعيت ضعيفي ازنظرسورآوري دارد نخواهند بود ، چون احتمال اين را مي دهند كه طلب آنها هرگزبازپرداخت نگردد . البته بايد يادآوري شود كــه قدرمطلق سود اهميت چنداني ندارد مگراينكه اين سود درقياس بامنبع ايجاد آن(ميزان سرمايه گذاري ) مورد ارزيابي قرارگيرد.
۵- نسبتهاي مــربوط به ارزش بازارســهام : گروه ديگري ازنسبتها ، قيمت بازارسهام شركت رابه سودعايدي و ياارزش دفتري اين سهام ارتباط مي دهد . همچنين ارتباط قيمت سهام را ، باسودسهامِ پرداختي به سهامداران روشن مي سازد
1- نسبت نقدينگي : نقدينگي عبارتست ازتوانايي شركت درجوابگويي به تعهدات كوتاه مدت خود . نقدينگي جهت اجراي فعاليت هاي واحدتجاري ضروري است ، به خصوص درزماني كه شركت بامشكلات خاصي نظيرركوداقتصادي ويازيانهاي ناشي ازآن و ياافزايش ناگهاني درقيمتِ مواداوليه وياقطعات مورداستفاده شركت روبه روگردد .درچنين شرايطي چنانچه شركت فاقدنقدينگي كافي باشد مشكلات مالي جدي براي آن بوجودخواهدآمد .
۲- نسبت هاي فعاليت : اين نسبتها نشان مي دهند كه باچه سرعتي دارايي هاي مختلف به فروش ياپول نقد تبديل مي شوند . به عبارت ديگراين نسبتها حاكي ازتوانايي مديريت دربكارگيري داراييهادرفعاليت نهايي شركت ( فروش محصول ) مي باشد.
۳- نسبتهاي اهرمي ( بازپرداخت بدهي هاي بلند مدت ) : توانايي بازپرداخت بدهي عبارتست ازقدرت جوابگويي مؤسسه به بدهيهاي بلندمدت خود ، درسررسيدآنها تحليل اين تــوانايي برساختاربلندمدت مالي وعملياتي مؤسسه تاكيد دارد . ميزان بدهي ها ي بلندمدت مؤسسه درساختارسرمايةآن نيزدراين تحليل مورد توجه قرارمي گيرد . دراين بررسيها سودآوري مؤسسه نيزبايد مورددقت قرارگيرد ، چراكه تاشركتي سودآورنباشد قادربه بازپرداخت بدهيهاي خودنخواهد بود . وقتي بدهي يك شركت زيادباشد مديريت ناچارخواهد بود كه براي تأمين منابعِ ماليِ اضافي به روشهاي ديگري ودرصدرآن به صاحبان سرمايه ( صدورسرمايه ) متوسل شود ، ونيزتلاش نمايد كه سررسيد بدهيهاي راتمديد كند كه بدون شك هزينة تامين سرمايه درهريك ازاين حالات افزايش خواهد يافت.
۴- نسبت هاي سود آوري : يكي ازشاخص هاي مهم سلامت مالي شركت و كارايي مديريت آن توانايي شركت دركسب سود قابل قبول ويابرگشتي راضي كننده روي سرمايه گذاري آن است . بديهي است كه سرمايه گذاران تمايلي به مشاركت درشركتي كه سودآوري و درآمدسازي ضعيفي دارد ازخودنشان نمي دهند . چراكه سود آوري اندك درقيمت سهام و توانايي بالقوة شركت درپرداخت سودسهام تاثيرمنفي دارد . اعتباردهندگان نيزراضي به پرداخت وام به شركتي كه موقعيت ضعيفي ازنظرسورآوري دارد نخواهند بود ، چون احتمال اين را مي دهند كه طلب آنها هرگزبازپرداخت نگردد . البته بايد يادآوري شود كــه قدرمطلق سود اهميت چنداني ندارد مگراينكه اين سود درقياس بامنبع ايجاد آن(ميزان سرمايه گذاري ) مورد ارزيابي قرارگيرد.
۵- نسبتهاي مــربوط به ارزش بازارســهام : گروه ديگري ازنسبتها ، قيمت بازارسهام شركت رابه سودعايدي و ياارزش دفتري اين سهام ارتباط مي دهد . همچنين ارتباط قيمت سهام را ، باسودسهامِ پرداختي به سهامداران روشن مي سازد
امروز هم در مورد ادامه نسبت های مالی و این بار در خصوص نسبت های فعالیت و انواع آن مطلبی برایتان می نویسم ....
نسبتهاي فعاليت موجودي ها : اگرشركتي بيش ازنياز موجودي كالانگهداري كند ، بدين معناخواهد بود كه منابع مالي خودراتوانست درجاي ديگري سرمايه گذاري كند ويا بصورت موجودي كالادرانباربلوكه نموده است .به علاوه شركت متحمل هزينه هاي اضافي انبارداري شده وخطرازرده خارج شدن و يادمده شدن كالارانيزبايد بپذيرد . البته چنانچه موجودي كالادرسطحي كمترازمقداربهينه آن نيزنگهداري شود ، ممكن است شركت مشتريان خودرابه علت كمبود ياتمام شدن كالاازدست بدهد . دونسبت مهم براي ارزيابي وضعيت موجودي كالا عبارتنداز: نسبت گردش مـــوجودي كــالاوميانگين سني موجودي كالا. لازم به ذكراست ميــانگين مـــوجودي كــالاازطريق جمع مــوجودي كالايِ اولِ دوره ، باموجودي كالاي آخردوره وتقسيم آن برعدد2بدست مي آيد .
ميانگين دوره وصول مطالبات :ميانگين دوره وصول مطالبات نيز نشان دهنده تعداد روزهايي است كه بطورمتوسط طول مي كشد،تاطلب شركت وصول شود . ويابه عبارت ديگرنشان دهنده متوسط مهلتي است كه شركت درفروش هاي نسيه به مشتريان خودمي دهد .
ميانگين حسابهاي دريافتني
میانگین دوره وصول مطالبات= ---------------------------------
ميانگين فروش روزانه
سيكل عملياتي :سيكل عملياتي يك مؤ سسه تجاري عبارتست ازتعدادروزهايي كه طول مي كشد تاموجودي كالابه مطالبات و نهايتا" به وجه نقدتبديل شود . به اين ترتيب هرچه سيكل عملياتي كوتاهترباشد مطلوبترخواهد بود .
ميانگين سني موجودي كالا+ميانگين دوره وصول مطالبات = سيكل عملياتي
ارزش كل دارائيها : اين نسبت نشان دهنده توانايي شركت دربكارگيري مؤثردارائيهايش درايجاد درآمداست . يك نسبت پايين ممكن است به عوامل متعددي مربوط باشد و تعيين اين عوامل و دلايل بسيارمهم است .
فروش خالص
گردش کل دارایی ها = ------------------------------
بزرگترین استادی که در نظم و نثر فارسی در قرن نهم تاریخ اسلام در سرزمین ایران به ظهور رسیده است، علی التحقیق نورالدین عبدالرحمان جامی است که صیت فضیلت و دانش او نه تنها در خراسان که وطن اوست بلکه در تمام اقطار ممالک فارسی زبان از هندوستان و افغانستان و ماوراء النهر تا آسیای صغیر و استانبول انتشار یافته و همچنین نام نامی او نه تنها در زمان خود وی بلکه تا این روزگاران نزد اهل ادب قرین عزت و احترام است.
از معاصرین وی امیر نظام الدین علیشیر که دست ارادت به دامان وی زده بود بلافاصله بعد از فوت وی کتابی به نام خمسة المتحیرین سراسر در شرح احوال ذکر مکارم و توصیف صفات او تألیف نموده است و نیز ظهیر الدین بابر مولف (با برنامه ) و موسس سلطنت گورکانیه هندوستان در کتاب خود نام وی را به خدمت بسیار ذکر کرده و بعد از آنکه می نویسد: «وی را در علوم صوری و معنوی همتا و برابری در عصر خود نبود. اضافه می کند که جامی را حاجتی به مدح و ستایش نیست بلکه ذکر نام او از باب تبرک است.
و نیز دیگر تذکره نویسان آن زمان مانند دولتشاه سمرقندی و سام میرزای صفوی و خوند میر صاحب حبیب المسیر هر یک در تالیف خود، وی را به عزت و احترام بسیار نام برده و هر یک به زبانی دیگر با شرح و بسط بسیار جلالت قدر و علو مرتبت او را ستوده اند. حتی محققین اروپایی در این اواخر که از تاریخ ادبیات ایران سخن رانده اند همگی مرتبت استادی او را اعتراف نموده اند یکی از آنان گفته است وی یکی از نوابغ نامی است که در سرزمین ایران به ظهور رسیده زیرا وی هم شاعری بزرگ و هم محققی بزرگ و هم عارفی بزرگ است.
دیگری در فضیلت جامی چنین نوشته است: جامی نه تنها از لحاظ شعر و شاعری بلکه از جنبه تحقیق و فضایل علمی نیز مسلما صاحب قریحه سرشار و دانش بسیار است.
محیط جامی
جامی در قرن نهم (در اواخر آن ) در شهر هرات می زیسته است و در آن زمان سرزمین ایران به دو قسمت تقسیم شده بود و زیر پرچم دو خاندان بود. در مشرق ایران سلاطین تیموری که پایتخت آنان سمرقند و هرات بوده است سلطنت می کرده اند و جامی با این طایفه هم زمان بود. یک قسمت از سلطنت شاهرخ(817 تا 850) و تمام دوره سلطنت میرزا ابوالقاسم بابر (856تا 861) و میرزا ابو سعید گورکان (861تا 873) و قسمت اعظم سلطنت سلطان حسین بایقرا (875 تا 899) را درک فرمود.
و در مغرب و جنوب ایران نخست ترکمانان قراقاینلو و سپس ترکمانان آق قوینلو سلطنت می کردند که پایتخت آنها شهر تبریز بود. و جامی معاصر بود با جهان شاه قراقوینلو (841تا 873) حسن بیک یا اوزن حسن آق قوینلو (871تا 883) سرش یعقوب بیگ (884تا 896).
جامی که تحصیلات اول خود در هرات و سمرقند بود در آغاز شباب که زمان تکمیل نفس و هنگام تربیت باطن است با بزرگان این سلسله آشنا شد و در مهد عقاید ایشان (نقشبندیه) پرورش یافت. دست ارادت به دامن مولانا سعدالدین کاشغری (متوفی به سال 860) که ز پیشوایان آن فرقه است زده و نزد او به قدری تقرب حصل کرد که به شرف مصاهرت و قرابت وی اختصاص یافت.
میرزا ابوالقاسم بابر (در اشعار جامی)
در آثار جامی کتابی است منثور در اصول و قواعد فن معما موسوم به حلیه حلل که در سال 856 تالیف شده و آن مصدر است. به نام میرا ابوالقاسم بابر و نام او را هم در صدر کتاب بر سبیل تعبیه ذکر کرده و هم در خلل کلام و بیان انواع معماها اشعاری به طور معما به نام او به تمثل آورده است و نیز غزلی در دیوان غزلیات او در مدح این پادشاه دیده می شود که مطلع و مقطع آن این دو بیت است :
بیا ای ساقی مهوش بده جام می رخشان
بروی شاه ابوالقاس معزالدوله بابر خان
ز نظم دلکش ساقی سرود بزم او بادا
برای عشرت ساقی نوید عیش جاویدان
ابوسعید گورکان
درآثار جمی تالیف کتابی به نام سلطان ابو سعد به نظر نرسید و این ممکن است از آن سبب باشد که مولانا در زمان سلطان ابو سعید به درگاه پادشاه راهی نبود و سلطان او را چنان که باید نمی شناخته و در سال 873 که سلطان ابوسعید به قتل رسید جامی 56 ساله بوده است.
جامی و سلاطین صفویه
از آنجا که جامی در هرات از اجله ی پیشوایان و علماء اهل سنت و جماعت به شمار می رفت و به طعن و انتقاد بر متعصبین از روافض معروف بود سلاطین صفویه وی را به نظر شیعه پاک اعتقاد ننگریسته و او را مطعون و مذموم می داشته اند.
روابط جامی با هندوستان
در مجموعه مراسلات جامی چند فقره نامه دیده می شود که مخاطب آن شخصی موسوم به ملک التجار هندوستان است و غالبا این مراسلات در جواب مکاتیبی است که ان شخص و یا پسرش (خواجه علی) به جامی نگاشته اند و ظاهرا ملک التجار مزبور شخص محترم و مجللی بوده است.
و سر عرفان و تصوف نیز داشته و به مولانا مراسلات طولانی با ذوق و حال می نوشته. جامی نیز عنان قلم رها کرده نامه های طولانی ومفصل مشتمل به دقائق عرفانی ومزین به لطافت اشعار تازی و پارسی در پاسخ او می نوشته است او را در یکی از نامه ها جلال الدین غیاث الاسلام خوانده تحقیق احوال این شخص با وسایل موجود برای نگارنده میسر نگردید.
زندگی جامی
تولد در شرح حالی از جامی در کتاب (الشقائق المغانیه فی علماء دوله العثمانیه ) تالیف احمدبن مصطفی طاشکیری زاده و در مصر به سال 1310 در حاشیه (وفیات الاعیان) به طبع رسیده.
در آنجا در ذیل طبقه هفتم که خاص علماء سلطان محمد خان ملقب به فاتح است شرح حال نسبتا مفصلی از مولانا جامی منقول است و چون این کتب به سال 965 یعنی 67 سال بعد از وفات استاد جام تالیف شده دارای صحت و اعتبار است.
در باب حیات و ممات مولانا جامی رضی الدین عبدالغفور که خواص تلامیذ او بوده در ذیل حاشیه نفحات الانس شرحی مختصر و مفید نگاشته است « ولادت حضرت ایشان علیهم الرحمه و الرضوان در خرجرد جام بوده است وقت العشا ثالث والعشرین من شهر الشعبان المعظم سنه ی سبع عشر و ثمانیه.
لقب اصلی ایشان عمادالدین و لقب مشهور ایشان نورالدین است و نام مبارکشان عبدالرحمن است. والد حضرت ایشان احمدبن محمد الدشتی است که از دشت اصفهان که محله ای است از ری و خدمت مولانا محمد یکی از فرزندان امام محمد شیبانی رحمه الله علیه را در عقد نکاح خود درآورده بودند و مولانا احمد که والد ایشان است از وی متولد شدند و 81 سال عمر کردند.
تحصیلات
در باب تحصیلات مولانا جامی صفی الدین در (رشحات) شرحی جامع و مفید ذکر کرده: چون ایشان به همراه واد شریف خود به صغرسن آمدند و در مدرسه نظامیه اقامت کرده اند و به درس مولانا جنید اصولی که در علم عربیت ماهر بوده است و درآن فن شهرت تمام داشته در آمده اند.
بعد از آن به درس مولانا خواجه علی سمرقندی که از اعظام مدققان روزگار بوده در آمد بعد شاگرد سید شریف جرجاتی رحمه الله تعالی گردید و وی در طریق مطالعه بی مثل بود اما به قریب 40 روز از او مستغنی شده و بعد از او به درس مولانا شهاب الدین محمد جاجرمی که از افاضل مباحثان زمان خود بود در آمد. و بعد شاگرد قاضی زاده روم که از محققان عصر بود شد و ساکن روم گردید و ... .
استادان معنوی جامی
درباره استادان معنوی جامی باز بهتر آن است که شرح شاگردش مولانا عبدالغفور لاری گفته شود: ابتدا استاد کاشغری بود و بعد از مرگ ایشان به خراسان رفت و هم صحبت مختم او شد که منظور از مختوم واجه بعدالدین کاشغری است و خواجه محمد پارساست و دیگری مولانا فخرالدین لرستانی بود.
و دیگری برهان الدن ابو نصر پارسا و دیگری شیخ بهاء الدین عمر بود و دیگری خواجه شمس الدین محمد کوسویی بود و دیگری مولانا جلال الدین پورانی و دیگری مولانا شمس الدین محمد اسد بود از همه پیش تر خواجه احرار در زندگی جامی تاثیر داشته زیرا که جامی نام ایشان(خواجه ناصرالدین عبیدالله) به تفصیل برده است.
مسافرت های جامی
1)در طفولیت همراه والد خود از جام به هرات آمده و پیش خواجه علی سمرقندی درس خواند.
2)در جوانی در زمان شاهرخ ازهرات به سمرقند رفت.
3)مراجعت از سمرقند مجمرات و ملاقات وتحصیل نزد علاءالدین علی قوشجی ودست ارادت زدن به دامان مولانا سعدالدین کاشغری.
4)سفر به مروازهرات برای خواجه عبدالله احرار.
5)سفردوم به سمرقندبرای ملاقات خواجه عبیدالله در سال 870.
6)سفرسوم به سمرقندبرای ملاقات خواجه مذکور در فاراب تاشگند درسال 884.
7)سفر حجاز از خراسان در 887 و عبور از همدان، کردستان، بغداد، کربلا، نجف، مکه، مدینه ، دمشق، حلب و تبریز و بازگشت به خراسان.
اساتید سخن جامی
از مطالعه سخنان جامی به خوبی مشهود است که تا چه پایه قوت طبع وکمال شاعری او مرهون مطالعه دواین و آثار بزرگان شعر و ادب می باشد در یک جا تراز غزلسرایی خویش را به اسلوب کمال خجندی منسوب می دارد و دیگر جا روش مثنوی سراییخودرا مدیون حکیم نظامی وامیر خوسرو دهلوی داشته. ودرقصیده ی از حکیم خاقانی یاد کرده ،و همچنین در مثنوی تصنیفی دیگر به جلالت قدر عارف روم(مولانا جلال الدین رومی) اشاره کرده است.
اعتقادت دینی جامی
در پاین دفتر اول سلسله الذهب جامی را منظومه ای است که درآن از اصول عقاید خود بنابر آنچه مطابق مبادی متکلمین عامه و اهل سنت و جماعت است و خلاصه ای به نظم آورده واز توحید ونبوت و امامت بحث کرده وآن منظومه موسوم به( اعتقاد نامه) است ونیز در اشعار جامی مداءح برای خاندان رسالت بسیار است و هر چند کهدر اغاز مثنویات سبعه غالباًًً ذکر ومدح خلفاء ثلاثه را نموده ولی در قصاید وغزلیات اودر مدیحه بعضی از ائمه(ع)
مانند امیرالمومنین علی بن ابیطالب(ع) وحسین بن علی (ع) وعلی بن موسی (ع) اشعار بسیار دیده می شود.بعضی از شیعیان ایرنی کهبه جامی محبتی دارند سعی کرده اند که اورا باطناً شیعه خالص العقیده بدانند.
آثار جامی
کتاب ها وآثار جامی در ایران و هندوستان مکررا چاپ شده وبهترین فهرست کتابهایش در کتاب (تحفه سامی) تالیف سام میرزای صفوی است که در انجا شماره مولفات جامی 45 جلد کوچک و بزرگ ازعربی وفاسی است:
جامی می گوید: چون مولد این فقیر ولایت جام است که مرقد مطهر و مشهد معطر شیخ الاسلام احمد جامی قدس السره السامی آن جاست. و این مهنی را اشحه ای از جام ولایت وی می دانند تحقیق نسبت را به ولایت جام و جام ولایت شیخ الاسلام جامی تخلص کرده شد.
مولدم جام ورشحه ای قلممجرعه ی جام شیخ الاسلام است
لاجرم در جریره شعاربدو معنی تخلصم جامی است
مزار جامی
جامی در هفدهم محرم 898 وفات یافته است یعنی پیش از ده سال از وفات سلطان حسین پایقرا که در مورد حال افرا در مرگ جامی امیر علیشیر نوشته چون خبر فوت جامی در شهر منتشر شد اکابر و اشراف از اطراف رسیده و همگی لباس ماتم پوشیدند و سطان صاحب قران (حسین بایقرا) تشریف آورده و به ها های گریستند . سلطان احمد میرزا و مظفر حسین میرزا و سایر شاهزادگان در به دوش گرفتن تابوت به یکدیگر سبقت می گرفتند.
مقبره ملانا جامی در مقبره مولانا سعدالدین کاشمری واقع شده و این مقبره به (تخت مزار) معروف است و در شهر هرات واقع گشته و مردم در روز شنبه به زیارت ایشان می روند.
جامی که بود مایل جنت مقیم گشتفخار و خته مخلوه عرضها السماء
کلک قضا نوشت روان بر در بهشتتاریخه و من دخله کان آمنا
قطعه
قناعت
جامی ارباب کرم نایاب چون عنقا شدنداهل همت را بود قاف قناعت فرض عین
راج راحت نیست در جام غم انجام طمعکاس یاس از کف منه کالیاس احدی الراحتین
***
رباعی
روز و شب
روزم به غم جهان فرسوده گذشت شب در هوس بوده و نابوده گذشت
عمری که از او دمی جهانی ارزدالقصه به فکرها بیهوده گذشت
سامانه خرید و امن این
سایت از همهلحاظ مطمئن می باشد . یکی از
مزیت های این سایت دیدن بیشتر فایل های پی دی اف قبل از خرید می باشد که شما می
توانید در صورت پسندیدن فایل را خریداری نمائید .تمامی فایل ها بعد از خرید مستقیما دانلود می شوند و همچنین به ایمیل شما نیز فرستاده می شود . و شما با هرکارت
بانکی که رمز دوم داشته باشید می توانید از سامانه بانک سامان یا ملت خرید نمائید . و بازهم
اگر بعد از خرید موفق به هردلیلی نتوانستیدفایل را دریافت کنید نام فایل را به شماره همراه 09159886819 در تلگرام ، شاد ، ایتا و یا واتساپ ارسال نمائید، در سریعترین زمان فایل برای شما فرستاده می شود .
آدرس خراسان شمالی - اسفراین - سایت علمی و پژوهشی آسمان -کافی نت آسمان - هدف از راه اندازی این سایت ارائه خدمات مناسب علمی و پژوهشی و با قیمت های مناسب به فرهنگیان و دانشجویان و دانش آموزان گرامی می باشد .این سایت دارای بیشتر از 12000 تحقیق رایگان نیز می باشد .که براحتی مورد استفاده قرار می گیرد .پشتیبانی سایت : 09159886819-09338737025 - صارمی
سایت علمی و پژوهشی آسمان , اقدام پژوهی, گزارش تخصصی درس پژوهی , تحقیق تجربیات دبیران , پروژه آماری و spss , طرح درس
مطالب پربازديد
متن شعار برای تبلیغات شورای دانش اموزی تحقیق درباره اهن زنگ نزن انشا در مورد 22 بهمن
را بنویسید.
