«به نام خدا»

عنوان تحقیق:

تحقیق کامل درباره زندگی نامه سهراب سپهری

تهیه و تنظیم:

زمستان 93

فهرست مطالب:

زندگی.. 3

خانواده. 7

شعر. 8

نقاشی.. 9

ویژگی های اخلاقی.. 9

سبک شعر سهراب. 12

مجموعه آثار. 13

درگذشت.. 16

نکوداشت.. 17

سفرهای خارج از کشور. 17

نمایشگاه‌های نقاشی.. 18

منابع. 20

زندگی:

سهراب سپهری در ۱۵ مهرماه ۱۳۰۷ در کاشان به دنیا آمد. پدربزرگش میرزا نصرالله خان سپهری نخستین رییس تلگراف‌خانه کاشان، پدرش «اسدالله» و مادرش «ماه جبین» نام داشتند که هر دو اهل هنر و شعر بودند.

کودکی خود را در کاشان در باغی بزرگ به سر آورد. این باغ که یکی از باغ‌های زیبای کاشان بود به اجداد وی تعلق داشت‌. در خاندان سپهری بزرگ مردانی ظهور کرده بودند که نامشان در تاریخ ادب و هنرایران ثبت شده است‌. در میان اجداد پدری سپهری نام مورخ الدوله نویسنده ناسخ التواریخ بیش از همه معروف است.‌ او نیز بخش مهمی اززندگی و عمر خویش را دراین باغ به سر آورده بود و پس از اینکه در فن تاریخ نویسی مشهورشد برای خدمت به دربار قاجار احضار شد و این باغ همچنان به خاندان سپهری تعلق داشت تا اینکه پس از گذشت سالها ؛ کودکی باذوق با طبعی سرشار از  لطافت در این باغ به دنیا آمد و بعدها یکی از بزرگترین شاعران و نقاشان  طبیعت گرا و طبیعت دوست ایران شد و آثارش مورد قبول همگان قرار گرفت سهراب این جنبه مهم از شعر و شخصیت خویش را مدیون بزرگ شدن در این باغ و طبیعت بکر کاشان است. آری تاثیر این عوامل در شیفتگی سپهری به جلوه‌های زیبا وعمیق طبیعت را هرگز نمی‌توان نادیده گرفت‌. بعدها سهراب پس از کسب  شهرت و سرگرمی‌های گوناگون کاری‌، در هر فرصتی که پیش می آمد به کاشان می‌رفت و در پناه خلوت این باغ به تفکر می‌پرداخت .

 سهراب سپهری در شعرش به زیباترین شکل از آن باغ یاد می­کند : 

باغ ما در طرف سایه ی دانایی بود                 

  سپهری که روحی لطیف داشت در نخستین سال‌های زندگی ، طبق سنت خانواده هنرمند خود ، به آموزش هنر روی آورد و از همان سال‌های آغاز زندگی و پیش از رفتن به مدرسه با مظاهری از هنر آشنا شد. دوران کودکی سهراب زیبا و خاطره انگیز بود. وی هیچ گاه نتوانست زیبایی‌های آن را از یاد ببرد. بنابراین خردسالی سپهری یک کودکی عادی ومعمولی نبودبلکه وی  کودکی بود با اندوخته ها و آموخته های فراوان، که بعدها در نگرش هنری او تاثیری عمیق داشت. شعر او گواه این مدعاست .

سپهری در سال های نوجوانی پدرش را از دست داد و در یکی از شعرهای دوره جوانی با نام (خیال پدر) از پدرش انچنین یاد کرده است :

در عالم خیال به چشم آمدم پدر

کز رنج چون کمان قد سروش خمیده بود

دستی کشیده بر سر رویم به لطف و مهر

یک سال می گذشت، پسر را ندیده بود

مادر سپهری فروغ ایران سپهری بود. او بعد از فوت شوهرش، سرپرستی خانواده را به عهده گرفت و سپهری او رابسیار دوست می داشت. سپهری با وجود عموهای هنرمندش این شانس را داشت که با تجربیات آنان از نزدیک آشنا شود. خاطرات شیرین سپهری نشان دهنده پرورش ذوق و صفای وی در آن عهد است. این ذوق و صفا بعدها رو به تکامل گذاشت و سهراب در تمام طول زندگی خود از صداقت وسادگی و نگاه سرشار از شوق کودکان اش به زندگی برخوردار بود .

  سپهری دوران آموزش و تحصیل شش ساله ابتدایی خود را در دبستان خیام کاشان به شکل معمولی سپری کرد. وی مثل همه ی بچه های بازیگوش مؤدب؛ مشتاق تعطیلات بود واز معلم و تنبیه وی می‌ترسید. سهراب از همان زمان عاشق نقاشی بود‌ اما گاهی به سبب ذوق و توجه بیش از اندازه به نقاشی از طرف معلم تنبیه می شد سپهری در سال­های کودکی شعر هم می­گفت، روزی که به علت بیماری در خانه مانده بود شعری را با ذهن کودکانه اش در وصف حال خود گفت:

ز جمعه تا سه شنبه خفته نالان

نکردم هیچ یادی از دبستان

ز درد دل شب و روزم گرفتار

ندارم من دمی از درد آرام

دوره ابتدایی را در دبستان خیام کاشان (شهید مدرّس فعلی) (۱۳۱۹) و متوسّطه را در دبیرستان پهلوی کاشان خرداد ۱۳۲۲ گذراند و پس از فارغ‌التحصیلی در دوره دوساله دانش‌سرای مقدماتی پسران به استخدام اداره فرهنگ کاشان درآمد. در شهریور ۱۳۲۷ در امتحانات ششم ادبی شرکت نمود و دیپلم دوره دبیرستان خود را دریافت کرد. سپس به تهران آمد و در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت و هم‌زمان به استخدام شرکت نفت در تهران درآمد که پس از ۸ ماه استعفا داد. سپهری در سال ۱۳۳۰ نخستین مجموعه شعر نیمایی خود را به نام مرگ رنگ منتشر کرد. در سال ۱۳۳۲ از دانشکده هنرهای زیبا فارغ‌التحصیل شد و نشان درجه اول علمی را دریافت کرد. در همین سال در چند نمایشگاه نقاشی در تهران شرکت نمود و نیز دومین مجموعه شعر خود را با عنوان زندگی خواب‌ها منتشر کرد. در آذر ۱۳۳۳ در اداره کل هنرهای زیبا (فرهنگ و هنر) در قسمت موزه‌ها شروع به کار کرد و در هنرستان‌های هنرهای زیبا نیز به تدریس می‌پرداخت.

وی به فرهنگ مشرق زمین علاقه خاصی داشت و سفرهایی به هندوستان، پاکستان، افغانستان، ژاپن و چین داشت. مدتی در ژاپن زندگی کرد و هنر «حکاکی روی چوب» را در آنجا فراگرفت. همچنین به شعر کهن سایر زبان‌ها نیز علاقه داشت؛ از این رو ترجمه‌هایی از شعرهای کهن چینی و ژاپنی را انجام داده‌است.

در مرداد ۱۳۳۶ از راه زمینی به کشورهای اروپایی سفر کرد و به پاریس و لندن رفت. ضمناً در مدرسه هنرهای زیبای پاریس در رشتهلیتوگرافی نام‌نویسی کرد. در دورانی که به اتفاق حسین زنده‌رودی در پاریس بود بورس تحصیلی‌اش قطع شد و برای تأمین مخارج و ماندن بیشتر در فرانسه و ادامه نقاشی، مجبور به کار شد و برای پاک کردن شیشه آپارتمان‌ها، گاهی از ساختمان‌های بیست‌طبقه آویزان می‌شد.

وی همچنین کارهای هنری خود را در نمایشگاه‌ها به معرض نمایش گذاشت. حضور در نمایشگاه‌های نقاشی همچنان تا پایان عمر وی ادامه داشت. سهراب سپهری مدتی در اداره کل اطلاعات وزارت کشاورزی با سمت سرپرست سازمان سمعی و بصری در سال ۱۳۳۷ مشغول به کار شد. از مهر ۱۳۴۰ نیز شروع به تدریس در هنرکده هنرهای تزیینی تهران نمود. پدر وی که به بیماری فلج نیز مبتلا بود، در سال ۱۳۴۱ فوت می‌کند. در اسفند همین سال بود که از کلیه مشاغل دولتی به کلی کناره‌گیری کرد. پس از این سهراب با حضور فعال تر در زمینه شعر و نقاشی آثار بیشتری آفرید و راه خویش را پیدا کرد. وی با سفر به کشورهای مختلف ضمن آشنایی با فرهنگ و هنرشان نمایشگاه‌های بیشتری را برگزار نمود.

سهراب هنرمندی جستجوگر، تنها، کمال طلب، فروتن و خجول بود که دیدگاه انسان مدارانه اش بسیار گسترده و فراگیر بود. از این رو آثار وی همیشه با نقد و بررسی همراه بوده که برخی از این کتاب‌ها چنین می‌باشند: «تا انتها حضور»، «سهراب مرغ مهاجر» و «هنوز در سفرم»، «بیدل، سپهری و سبک هندی»، «تفسیر حجم سبز»، «حافظ پدر، سهراب سپهری پسر، حافظان کنگره»، «نیلوفر خاموش: نظری به شعر سهراب سپهری» و «نگاهی به سهراب سپهری».

خانواده:

مادر سهراب، ماه‌جبین، که اهل شعر و ادب هم بود، در خرداد سال ۱۳۷۳ درمی‌گذرد. منوچهر سپهری، برادر ارشد سهراب و تنها برادر وی که هم‌بازی دوران کودکی سهراب بود نیز در سال ۱۳۶۹ درمی‌گذرد. خواهران سهراب همایون‌دخت سپهری، پری‌دخت سپهری و پروانه سپهری می‌باشند. تعدادی از تصاویر شاعر و خانوادۂ وی به روی اینترنت قابل یافتن است.

سهراب از محل تولدش چنین می گوید :

… خانه، بزرگ بود. باغ بود و همه جور درخت داشت. برای یادگرفتن، وسعت خوبی بود. خانه ما همسایه صحرا بود . تمام رویاهایم به بیابان راه داشت…

سهراب در سال ۱۳۱۲ وارد مدرسه ابتدایی خیام (مدرس) کاشان شد.

… مدرسه، خوابهای مرا قیچی کرده بود . نماز مرا شکسته بود . مدرسه، عروسک مرا رنجانده بود . روز ورود، یادم نخواهد رفت : مرا از میان بازیهایم ربودند و به کابوس مدرسه بردند . خودم را تنها دیدم و غریب … از آن پس و هربار دلهره بود که به جای من راهی مدرسه میشد….

… در دبستان، ما را برای نماز به مسجد میبردند. روزی در مسجد بسته بود . بقال سر گذر گفت : نماز را روی بام مسجد بخوانید تا چند متر به خدا نزدیکتر باشید.

مذهب شوخی سنگینی بود که محیط با من کرد و من سالها مذهبی ماندم.

بی آنکه خدایی داشته باشم …

سهراب از معلم کلاس اولش چنین می گوید

… آدمی بی رویا بود. پیدا بود که زنجره را نمیفهمد. در پیش او خیالات من چروک میخورد

در خرداد ماه سال ۱۳۱۹ تحصیلات شش ساله ابتدایی را گذراند.

خرداد سال ۱۳۱۹ ، پایان دوره شش ساله ابتدایی.

… دبستان را که تمام کردم، تابستان را در کارخانه ریسندگی کاشان کار گرفتم. یکی دو ماه کارگر کارخانه شدم . نمیدانم تابستان چه سالی، ملخ به شهر ما هجوم آورد . زیانها رساند . من مامور مبارزه با ملخ در یکی از آبادیها شدم. راستش، حتی برای کشتن یک ملخ نقشه نکشیدم. اگر محصول را میخوردند، پیدا بود که گرسنه اند. وقتی میان مزارع راه میرفتم، سعی میکردم پا روی ملخها نگذارم….

در مهرماه همان سال، تحصیل در دوره متوسطه را در دبیرستان پهلوی کاشان آغاز کرد.

… در دبیرستان، نقاشی کار جدی تری شد. زنگ نقاشی، نقطه روشنی در تاریکی هفته بود…

از دوستان این دوره سهراب می توان محمود فیلسوفی و احمد مدیحی را نام برد.

شعر:

وی در ابتدا به سبک نیمایی شعر می‌سرود ولی بعدها رویه خودش را باز شناخت. در این شیوه جدید سهراب سپهری بر دیدگاه انسان مدارانه و آموخته‌هایی که از فلسفه ذهن فرا گرفته بود به شیوه جدیدی دست یافت که «حجم سبز» شیوه تکامل یافته سبکش محسوب می‌شود. وی عادت داشت که دور از جامعه آثار هنری اش را خلق کند و برای رسیدن به تنهایی‌هایش «قریه چنار» و کویرهای کاشان را انتخاب کرده بود.

شعر وی صمیمی، سرشار از تصویرهای بکر و تازه‌است که همراه با زبانی نرم، لطیف، پاکیزه و منسجم تصویر سازی می‌کند. از معروفترین شعرهای وی می‌توان به: نشانی، صدای پای آب و مسافر را نام برد که شعر صدای پای آب یکی از بلندترین شعرهای نو زبان فارسی است. کریم امامی که از دوستان نزدیک وی بوده در زمان حیاتش برخی از شعرهای سهراب را به زبان انگلیسی ترجمه کرده‌است. بعدها نیز مترجمان دیگری شعرهای وی را به زبانهای انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی و ایتالیایی ترجمه کردند. در سال ۱۳۷۱ شعرهای منتخبی از دو کتاب حجم سبز و شرق اندوه با نام «ما هیچ، ما نگاه» توسط «کلارا خانیس» به زبان اسپانیایی ترجمه شد.. در سال ۱۳۷۵ منتخبی از اشعار سهراب سپهری توسط هنرمند ایرانی جاوید مقدس صدقیانی به زبان ترکی استانبولی ترجمه و از سوی انتشارات YKY در کشور ترکیه منتشر شد.

نقاشی:

تابلو درخت سهراب سپهری

وی در نقاشی از دستاوردهای زیبایی شناختی شرق و غرب بهره‌مند گشته بود که این تاثیرها در آثارش جلوه­گر بودند. در آثار نقاشی اش رویکرد نوین و متفاوتی داشت به طوریکه فرم‌های هندسی نخودی و خاکستری رنگش با تمامی نقاشان فیگوراتیو همزمانش متفاوت بود. او در نقاشی به شیوه‌ای موجز، نیمه انتزاعی دست یافت که برای بیان مکاشفه‌های شاعرانه اش در طبیعت کویری کارگشا بود. سپهری بیشتر نمایشگاه‌های داخلی آثار نقاشی اش را در «گالری سیحون» برگزار می‌کرد و عادت نداشت که برای روز معرفی در نمایشگاه شرکت کند.

امضای وی بر روی نقاشی‌هایش به خط «نستعلیق» بوده که به نظر مرتضی ممیز جلوه از روحیه فروتنانه و ایرانی اش دارد. از آثار او می‌توان به «طبیعت بیجان» ۱۳۳۶، «شقایقها، جویبار و تنه درخت» ۱۳۳۹، «علفها و تنه درخت» ۱۳۴۱، «ترکیب بندی با نوارهای رنگی» ۱۳۴۹، «ترکیب بندی با مربعها» ۱۳۵۱ و «منظره کویری» ۱۳۵۷ اشاره کرد. برخی از آثار وی در نزد مجموعه داران و دوستان سپهری قرار دارد و پروانه سپهری خواهر سهراب، آثاری از وی را که در اختیار داشت به موزه کرمان اهدا نمود.

ویژگی های اخلاقی

یکی از خصوصیات اخلاقی سهراب سکوت کردن بود او می توانست ساعت ها در یک جمع ، خاموش بنشیند و اغلب فکر می­کرد . از این رو بود که هیچ کس از دوستان و هنرمندان سخنی را از او به یاد ندارد که در رد و اثبات کسی بر زبان آورده باشد سهراب انسانی است پویا و جستجوگر که سیر زندگی او پیوسته رو به تعالی بود. این تعالی روحی و معنوی یک روزی در شعر و زمانی در نقاشی­هایش متجلی می شد گویی شعر و نقاشی دو بال پرواز او برای رسیدن به افق های دور دست و زیبا بود. وی در این سیرسلوک و پویایی به موفقیتی کم نظیر دست یافت.      ‌

رفتار بزرگوارانه او با خانواده‌، دوستان‌، آشنایان‌، هنرمندان و کسانی که با آنها در تماس بود نشان از غنای روحی و انسان دوستانه او داشت به عبارتی دیگر: ما در بررسی سبک زندگی سپهری با عناصری پر از نشاط و عشق و زیبایی روبرو می شویم و می­توانیم بازتاب این عناصر را در شعر و نقاشی او، به زیباترین وجه  ببینیم.  می‌توان گفت‌: زندگی نامه سپهری‌، همان نقاشی‌ها و شعرهای اوست‌.که در اجزا هنرش آشکار است.

نامه زیر حکایت از روح لطیف وحساس  او دارد :

نامه به محمود فیلسوفی برادرمهربانم

اگر روزی دوستی را از میان بردارند یعنی اگر این نیرو، این جاذبه، این حس و بالاخره این آنچه را که می­خواهید اسمش بگذارید را از میان افراد بشر، از قلب و روح، از جسم و جان موجودات زنده برداشته و خلاصه از صفحه کائنات نابود سازند من نمی­دانم چه باقی می­ماند. رفتار موجودات زنده به خصوص افراد بشر نسبت به یکدیگر چگونه می­شود و آیا در آن صورت زندگی قابل دوام خواهد بود و آیا در چنین عالمی بااین شرایط و این محیط طریق زندگی عوض خواهد شد، یا اینکه نظام زندگی بر هم خورده و رفته رفته آثارزندگانی از صفحه کائنات محو و نابود خواهد شد.

به عقیده من تنها دوستی افراد نسبت به یکدیگر است که بنیان زندگی را مستحکم ساخته و هر فردی را وادار به کوشش در راه ادامه زندگی میسازد.

البته دوستی مظاهر گوناگون داشته و به اشکال مختلف خود نمایی می کند : دوستی فرزند نسبت به پدر و مادر و بالعکس. دوستی خواهر و برادر نسبت به یکدیگر ، دوستی زن و شوهر ، دوستی یک فرد با خویشان خود.

لیکن این دوستی­ها همه به یک شدت نیست و همان طور که از لحاظ شکل مختلف و متفاوت است از حیث شدت و تاثیر نیز گوناگون است. من عقیده دارم پس از دوستی ، فرزند و پدر و مادر که از حیث اهمیت در مرتبه اول قرار دارد دوستی یک نفر با دوستان خود، یعنی با کسانی که اغلب هیچ گونه نسبت با او ندارند و فقط شرایط و اوضاع و احوال و بیش از همه تصادف در ایجاد دوستی بین آنها موثر بوده قابل توجه است و سایر اشکال و صور دوستی را تحت الشعاع قرار می دهد.

آری تنها دوست است که از فشار با مصائب و مشکلات زندگی بر دوش انسان می کاهد. تنها دوست است که دست یاری به طرف ما دراز کرده و ما را از غرقاب تیره بختی ها و ناکامی های حیات نجات می دهد.

شاعر بزرگ ما سعدی شیرازی چه خوب این نکته را دریافته و گفته است :

گر مخیر بکنندم به قیامت که چه خواهی

                                        دوست ما را و همه نعمت فردوس شما را

منظورم از نوشتن سطور فوق این است، که شما دریابید در قلب و روح من چه تاثیری می­نماید، و من به داشتن دوستی چون شما چقدر خرسند و مفتخرم، باری از اوضاع اینجا خواسته بودید لیکن باید گفت تازه­ای در اینجا پیدا نمیشود ، هوا بسیار گرم است وبه جز مختصر بارانی که چند هفته پیش آمد دیگر اثری از برف و باران دیده نشده. از اظهار لطف و مرحمت شما و از اینکه درعین گرفتاریهای تحصیلی با نگاشتن نامه مرا یاد می کنید یک دنیا تشکر می کنم . من هم مانند شما تشنه یک انقلاب بزرگ، انقلابی که به همه این بدبختی ها خاتمه داده و یک باره اساس ظلم و بیداد را واژگون سازدهستم ولی خدا می داند این آرزوی من چه روزی لباس عمل خواهد پوشید .

                                                                    به امید آنروز

 سبک شعر سهراب

سپهری از جمله شاعران معاصری است که شناخت درست و کافی با شعر و سبک نیما داشت . در عین پیروی از  سبک نیما ، خود صاحب سبک و خلاق بود.و خلاقیت او در بیشتر در استفاده بدیع از رنگ و کلمه بوده است .

اهل کاشانم

روزگارم بد نیست تکه نانی دارم ،خرده هوشی ، سر سوزن ذوقی.

سپهری شاعری تصویرگراست و این جنبه از شعر سهراب با طبیعت گرایی او مرتبط است ؛ ضمن اینکه دیدگاه عارفانه دارد و خدا را در طبیعت جستجو می کند .

من نمازم را وقتی می خوانم

که اذانش را باد ، گفته باشد سر گلدسته ی سرو.

من نمازم را ، پی « تکبیرة الاحرام » علف می خوانم،

پی « قد قامت » موج .

 اما آشنایی نداشتن با نمادها و رمز های شعری او ابهاماتی را برای خوانندگان ایجاد می کند .

شعر سهراب چون نقاشی او رنگارنگ است.وی در شعرش نگران انسان و سرنوشت اوست .او همه را به نگریستن دقیق تر  در پیرامون خود و به جهانی برتر  دعوت می کند . همه ی اشیا برای او حیات دارند واین اشیا دارای روح و احساس هستند.

من صدای نفس باغچه را می شنوم

و صدای ظلمت را ، وقتی از برگی می ریزد

وصدای ،سرفه ی روشنی از پشت درخت ،

عطسه ی آب از هر رخنه ی سنگ ...

  مجموعه آثار:                            

سهراب در سال 1337 دو کتاب "آوار آفتاب" و "شرق اندوه" را آماده چاپ کرد ولی موفق به چاپ آنها نشد و سرانجام در سال 1340 این دو کتاب را به همراه "زندگی خواب ها" زیر عنوان "آوار کتاب" منتشر کرد.                                                                                                 

در این کتاب می توان جلوه های زبان خاص سپهری را دید و همچنین شور و شوق آمیخته با طبیعت گرایی را بیشتر دید در مجموعه "شرق اندوه" سپهری از هر نظر تحت تاثیر غزل های مولونا بود و شعرهای این مجموعه همه شادمانه و شورانگیزند                                                              

دو شعر بلند "صدای پای آب" و "مسافر" پنجمین و ششمین کتاب های او هستند.                    

شهرت سپهری از سال 1344  با انتشارشعر بلند "صدای پای آب" آغاز شد. در "صدای پای آب" است که سپهری به فرم خاص خود در شعر دست می یابد. فرم و محتوای شعر سپهری، از "صدای پای آب" به بعد به هماهنگی می رسند "صدای پای آب"، کنایه از صدای پای مسافری در سفر زندگی است  .                           

این شعر که روز به روز بر شهرت و محبوبیت او افزود، اولین بار در فصلنامه­ی «آرش» در آبان همان سال منتشر شد.                                                                                                   

در سال 1345 شعر بلند "مسافر" که بیان سیر و سفر و دیدگاه فلسفی زندگیش بود منتشر شد که از درخشان ترین شعرهای فارسی دوره معاصر است .

 «جحم سبز» هفتمین مجموعه شعری سپهری و کامل­ترین آنهاست. گویی شاعر به حقیقتی که مدتها در جستجویش بود رسیده است .

نمونه ای از شعر سهراب سپهری از مجموعه "حجم سبز"

به باغ هم‌سفران

صدا کن مرا

صدای تو خوب است.

صدای تو سبزینه آن گیاه عجیبی است

که در انتهای صمیمیت حزن می‌روید.

***

کسی نیست،

بیا زندگی را بدزدیم، آن وقت

میان دو دیدار قسمت کنیم.

بیا با هم از حالت سنگ چیزی بفهمیم.

بیا زودتر چیزها را ببینیم.

ببین، عقربک‌های فواره در صفحه ساعت حوض

زمان را به گردی بدل می‌کنند.

بیا آب شو مثل یک واژه در سطر خاموشی‌ام.

بیا ذوب کن در کف دست من جرم نورانی عشق را.

***

مرا گرم کن

و یک‌بار هم در بیابان کاشان هوا ابر شد

و باران تندی گرفت

و سردم شد، آن وقت در پشت یک سنگ،

اجاق شقایق مرا گرم کرد

***

در این کوچه‌هایی که تاریک هستند

من از حاصل ضرب تردید و کبریت می‌ترسم.

من از سطح سیمانی قرن می‌ترسم.

بیا تا نترسم من از شهرهایی که خاک سیاشان چراگاه جرثقیل است.

مرا باز کن مثل یک در به روی هبوط گلابی در این عصر معراج پولاد.

مرا خواب کن زیر یک شاخه دور از شب اصطکاک فلزات.

اگر کاشف معدن صبح آمد، صدا کن مرا.

و من، در طلوع گل یاسی از پشت انگشت‌های تو، بیدار خواهم شد.

و آن وقت

حکایت کن از بمب‌هایی که من خواب بودم، و افتاد.

حکایت کن از گونه‌هایی که من خواب بودم، و تر شد.

بگو چند مرغابی از روی دریا پریدند.

در آن گیروداری که چرخ زره‌پوش از روی رویای کودک گذر داشت

قناری نخ زرد آواز خود را به پای چه احساس آسایشی بست.

بگو در بنادر چه اجناس معصومی از راه وارد شد.

چه علمی به موسیقی مثبت بوی باروت پی برد.

چه ادراکی از طعم مجهول نان در مذاق رسالت تراوید.

***

و آن وقت من، مثل ایمانی از تابش "استوا" گرم،

تو را در سرآغاز یک باغ خواهم نشانید.

هشتمین و آخرین مجموعه شعری سهراب سپهری "ما هیچ، ما نگاه" است                                 

محتوای کتاب بر خلاف دو مجموعه پیشین یأسی دارد. اما یأسی که از حوزه ذهن رنگین سپهری بیرون می­تراود.                   

سپهری در سال 1355 تمام هشت دفتر و منظومه خود را در "هشت کتاب" گرد آورد "هشت کتاب" نموداری تمام از سیر معنوی شاعر جویای حقیقت است .و یکی از اثر گذارترین مچموعه ها، در تاریخ شعر نو ایران است .

درگذشت:

سهراب سپهری در سال ۱۳۵۸ به بیماری سرطان خون مبتلا شد و به همین سبب در همان سال برای درمان به انگلستان رفت، اما بیماری بسیار پیشرفت کرده بود و وی ناکام از درمان به تهران بازگشت. او سرانجام در غروب ۱ اردیبهشت سال ۱۳۵۹ در بیمارستان پارس تهران به علت ابتلا به بیماری سرطان خون درگذشت. صحن امامزاده سلطان‌علی‌بن محمد باقر روستای مشهد اردهال واقع در اطراف کاشان میزبان ابدی سهراب گردید.

در ابتدا یک کاشی فیروزه‌ای در محل دفن سهراب سپهری نصب‌شد، و سپس با حضور خانواده وی سنگ سفید رنگی جایگزین آن گردید که بر روی آن قسمتی از شعر «واحه‌ای در لحظه» از کتاب حجم سبز با خطاطی رضا مافی حکاکی شده‌بود:

به سراغ من اگر می‌آیید

نرم و آهسته بیایید

مبادا که ترک بردارد

چینی نازک تنهایی من

این سنگ در مهر ۱۳۸۴ با بی‌دقتی کارگران و به علت سقوط مصالح ساختمانی بر روی آن شکست و با سنگ سفیدرنگ دیگری که سعی شده‌بود با سنگ قبلی شباهت داشته‌باشد تعویض شد.

در ۲۹ اسفند ۱۳۸۷، سنگ بزرگتر سیاهرنگی بر روی سنگ سفید نصب گردید.

نکوداشت:

در روز ۱۵ مهر ۱۳۸۷ به مناسبت هشتادمین سال‌روز تولد سهراب سپهری، با اهدای ۸۰ شاخه گل، مراسمی بر سر مزار وی برگزار شد. سپس این مراسم در مجموعه فرهنگی اقامتی خانهاحسان، از اماکن تاریخی کاشان، ادامه یافت. در این مراسم چهره‌های برجسته فرهنگی و هنری همانند: احمد سمیعی گیلانی، شهرام ناظری، علی دهباشی و امین‌الله رشیدی حضور داشتند.

سفرهای خارج از کشور:

•        سفر به ایتالیا (وی از پاریس به ایتالیا می‌رود)؛

•        سفر به ژاپن (توکیو در مرداد ۱۳۳۹) برای آموختن فنون حکاکی روی چوب که موفق به بازدید از شهرها و مراکز هنری ژاپن نیز می‌شود؛

•        سفر به هندوستان (۱۳۴۰)؛

•        سفر مجدد به هندوستان (۱۳۴۲، بازدید از بمبئی، بنارس، دهلی، اگره، غارهای آجانتا، کشمیر)؛

•        سفر به پاکستان (۱۳۴۲، تماشای لاهور و پیشاور)؛

•        سفر به افغانستان (۱۳۴۲، اقامت در کابل)؛

•        سفر به اروپا (۱۳۴۴، مونیخ و لندن)؛

•        سفر به اروپا (۱۳۴۵، فرانسه، اسپانیا، هلند، ایتالیا، اتریش)؛

•        سفر به آمریکا و اقامت در لانگ آیلند (۱۳۴۹ و شرکت در یک نمایشگاه گروهی و سپس سفر به نیویورک)؛

•        سفر به پاریس و اقامت در «کوی بین‌المللی هنرها» (۱۳۵۲)؛

•        سفر به یونان و مصر (۱۳۵۳)؛

•        سفر به بریتانیا برای درمان بیماری اش سرطان خون (دی ۱۳۵۸).

نمایشگاه‌های نقاشی:

از جمله نمایشگاه‌های نقاشی که سهراب سپهری در آن‌ها حضور داشت، یا نمایشگاه انفرادی وی بودند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•        اولین دوسالانه تهران (فروردین ۱۳۳۷)؛

•        دوسالانه و نیز (خرداد ۱۳۳۷)؛

•        دو سالانه دوم تهران (فروردین ۱۳۳۹، برنده جایزه اول هنرهای زیبا)؛

•        نمایشگاه انفرادی در تالار عباسی تهران (اردیبهشت ۱۳۴۰)؛

•        نمایشگاه انفرادی در تالار فرهنگ تهران (خرداد ۱۳۴۱، دی ۱۳۴۱)؛

•        نمایشگاه گروهی در نگارخانه گیل گمش (تهران، ۱۳۴۲)؛

•        نمایشگاه انفرادی در استودیو فیلم گلستان (تهران، تیر ۱۳۴۲)؛

•        دوسالانه سان پاولو (برزیل، ۱۳۴۲)؛

•        نمایشگاه گروهی هنرهای معاصر ایران (موزه بندر لوهار، فرانسه، ۱۳۴۲)؛

•        نمایشگاه گروهی در نگارخانه نیالا (تهران، ۱۳۴۲)؛

•        نمایشگاه انفرادی در نگارخانه صبا (تهران، ۱۳۴۲)؛

•        نمایشگاه گروهی در نگارخانه بورگز (تهران، ۱۳۴۴)؛

•        نمایشگاه انفرادی در نگارخانه بورگز (تهران، ۱۳۴۴)؛

•        نمایشگاه انفرادی در نگارخانه سیحون (تهران، بهمن ۱۳۴۶)؛

•        نمایشگاه گروهی در نگارخانه مس تهران (۱۳۴۷)؛

•        نمایشگاه جشنواره روایان (فرانسه، ۱۳۴۷)؛

•        نمایشگاه هنر معاصر ایران در باغ موسسه گوته (تهران، خرداد ۱۳۴۷)؛

•        نمایشگاه دانشگاه شیراز (شهریور ۱۳۴۷)؛

•        جشنواره بین‌المللی نقاشی در فرانسه (اخذ امتیاز مخصوص، ۱۳۴۸)؛

•        نمایشگاه گروهی در بریج همپتن آمریکا (۱۳۴۹)؛

•        نمایشگاه انفرادی در نگارخانه بنسن نیویورک (۱۳۵۰)؛

•        نمایشگاهانفرادی در نگارخانه لیتو (تهران، ۱۳۵۰)؛

•        نمایشگاه انفرادی در نگارخانه سیروس (پاریس، ۱۳۵۱)؛

•        نمایشگاه انفرادی در نگارخانه سیحون تهران (۱۳۵۱)؛

•        اولین نمایشگاه هنری بین‌المللی تهران (دی ۱۳۵۳)؛

•        نمایشگاه انفرادی در نگارخانه سیحون تهران (۱۳۵۴)؛

•        نمایشگاه هنر معاصر ایران در «بازار هنر» (بال، سوییس، خرداد ۱۳۵۵)؛

•        نمایشگاه انفرادی در نگارخانه سیحون تهران (۱۳۵۷).

منابع:

•        زندگی نامه سهراب سپهری، وبگاه آفتاب.

•        ویژه نامه سهراب سپهری در روزنامه شرق چاپ شده ۱۳۸۵.

•        پاکباز، رویین. «سپهری، سهراب». دائرةالمعارف هنر. ص ۲۹۹ و۳۰۰.

•        یعقوبشاهی، نیاز. «سهراب سپهری». عاشقانه ها، چاپ سوم ص ۱۹۹ و ۲۰۰.

•        سپهری، سهراب. هنوز در سفرم. (خودنوشت زندگی نامه سهراب سپهری به کوشش پریدخت سپهری چاپ شده‌است).

•        «ترجمه اشعار سهراب سپهری به زبان اسپانیایی». ادبستان، آذر ۱۳۷۱، شماره ۳۶ ص ۲۳۴.

•        موریزی‌نژاد، حسن. «نقاشی: قاسم حاجی‌زاده (هنرمندان معاصر ایران)». دوهفته‌نامه تندیس، ش. ۹۲ (۱۱ بهمن ۱۳۸۵).

عنوان: تحقیق درباره دهه فجر

خمینی در فرودگاه مهرآباد از هواپیما پیاده می‌شود.

برپایی توسطجمهوری اسلامی ایران

مفهوم   گرامیداشت بازگشت سید روح‌الله خمینی به ایران و پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ ایران

آغاز     ۱۲ بهمن

پایان    ۲۲ بهمن

دهه فجر انقلاب اسلامی به روزهای ۱۲ تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ گفته می‌شود که طی آن سید روح‌الله خمینی بعد از تبعید پانزده ساله در دوازدهم بهمن سال ۱۳۵۷ به ایران وارد و در نهایت با اعلام بی‌طرفی ارتش شاهنشاهی، سلطنت پهلوی در بیست و دوم بهمن ماه منقرض شد و انقلاب اسلامی ایران به پیروزی رسید.

۱۲ بهمن روز ورود روح‌الله خمینی به ایران

نوشتار اصلی: بازگشت سید روح‌الله خمینی به ایران

در روز ۱۲ بهمن بزرگترین استقبال در تهران برگزار شد؛ بطوری که طول جمعیت استقبال کننده از آيت‌الله خمینی به ۳۳ کیلومتر رسیده بود. در ساعت ۹:۲۷ دقیقه بامداد روز دوازدهم بهمن هواپیمای حامل آيت‌الله خمينی در میان تدابیر شدید امنیتی در فرودگاه مهرآباد برزمین نشست. او پس از ورود به فرودگاه و ایراد سخنرانی طبق برنامه‌ای که از قبل تنظیم شده بود عازم قبرستان بهشت زهرا شد و در میان استقبال گسترده مردم تهران در ساعت یک بعد از ظهر وارد قطعه ۱۷ که مدفن شهدای انقلاب بود شد و سخنرانی خود را ایراد نمود.

وقایع ۱۳ بهمن

1- آیت‌الله خمینی در جمع روحانیون بیاناتی را ایراد کرد. او در قسمتی از این سخنرانی گفت: رژیم سلطنتی از اول خلاف عقل بود... هر ملتی باید خودش سرنوشت خودش را تعیین کند. ۲- رادیو مسکو: دانشجویان ایرانی مقیم آمریکا علیه مداخله آمریکائی‌ها در امور داخلی ایران، در برابر کاخ سفید تظاهرات کردند.

وقایع ۱۴ بهمن

ساعت ۹ بامداد روز شنبه ۱۴ بهمن در محل مدرسه شماره ۲ علوی یک مصاحبه مطبوعاتی با حضور قریب به سیصد خبرنگار ایرانی و خارجی برگزار شد که در آن ابتدا خلاصه‌ای از نظریات آیت‌الله خمینی خوانده شد؛ سپس سوالات خبرنگاران آغاز گردید که خلاصه‌ای از پاسخ خمینی به این شرح بود:

کاری نکنند که مردم را به جهاد دعوت کنم، اگر موقع جهاد شد می‌توانیم اسلحه تهیه کنیم. دولت را بزودی معرفی خواهیم کرد. اعضای شورای انقلاب تعیین شده‌اند. از ارتش می‌خواهم هر چه زودتر به ما متصل شود. ارتشیان فرزندان ما هستند، ما به آنها محبت داریم باید به دامان ملت بیایند. قانون اساسی که تدوین شده به آراء عمومی گذاشته می‌شود تمام اتباع خارجی بطور آزاد در ایران زندگی خواهند کرد.

وقایع ۱۵ بهمن

۱- خمینی طی یک سخنرانی جوانان را به ادامه تظاهرات و اعتصابات فرا خواندند.

۲- وزرای خارجه آمریکا و انگلیس طی دیدار دیوید اوئن از ژاپن، در مورد اوضاع ایران به گفتگو نشستند. بغداد نیز با اعزام هیأتی به عربستان، به بررسی اوضاع ایران و منطقه پرداخت.

۳- ژنرال هایزر، فرستاده ویژه آمریکا به ایران، با اتمام مأموریت حساس خود و مذاکرات مکرر با مقامات ایرانی، عازم آمریکا شد. سخنگوی وزرات خارجه آمریکا گفت: هایزر سعی کرد تا نظامیان ایران از بختیار حمایت کنند. وی به این علت ایران را ترک کرد که اقامت وی به احساسات ضد آمریکایی در ایران دامن می‌زد.

۴- همافران نیروی هوایی در بهبهان به عنوان طرفداری از امام خمینی، دست به راهپیمایی زدند.

۵- سیدمحمدباقر صدر با ارسال نامه‌ای از عراق برای خمینی، از اعتراضات ایران حمایت کرد.

۶- به مناسبت ورود خمینی به ایران، از سوی مرعشی نجفی تلگرامی برای او ارسال شد.

تذکر: برژنف از سیزدهم تا هفدهم ژانویه ۱۹۷۹، مطابق با بیست و سوم دی ماه ۱۳۵۷، در بلغارستان بسر می‌برده‌است.

۷- شهردار تهران در حضور خمینی استعفا کرد. امام سپس وی را مجدداً به عنوان شهردار منصوب کردند. جواد شهرستانی از سوی دولت بختیار ممنوع‌الخروج شد.

۸- گروهی از نمایندگان مستعفی مجلس شورا با خمینی دیدار کردند.

وقایع ۱۶ بهمن

تعیین دولت موقت

آیت الله خمینی در روز ۱۶ بهمن طی فرمانی مهدی بازرگان را به عنوان نخست وزیر موقت تعیین و معرفی کرد. عصر همان روز در سالن سخنرانی مدرسه علوی یک مصاحبه مطبوعاتی بین‌المللی ترتیب داده شد، در این جلسه بازرگان برنامه و وظایف دولت موقت را تشریح کرد و افزود برگزاری همه پرسی درباره تغییر رژیم، برگزاری انتخابات مجلس موسسان و انجام انتخابات مجلس از وظایف این دولت است.

۱۷ بهمن

خمینی در سخنان خود گفت: کار عاقلانه و مفید به حال کشور این است که بختیار و ارتش در مقابل انقلاب ۱۳۵۷، عکس‌العملی مثبت داشته باشند.

در پاسخ به پیام‌های تشکر از سوی مردم و یا شخصیت‌ها و گروه‌های مختلف به مناسبت ورود خمینی به کشور، از سوی او پیام تشکری خطاب به عموم انتشار یافت.

بازرگان موقتاً از رهبری نهضت آزادی کناره‌گیری نمود و به مدرسه علوی نقل مکان کرد.

تذکر: در حکم نخست وزیری خمینی از وی خواسته شده بود تا بدون واسبتگی حزبی و گروهی به پست نخست وزیری اشتغال یابد.

دکتر سعید، رییس مجلس شورا، در جلسه امروز مجلس اظهار داشت: بازگشت خمینی، مرجع عالیقدر تشیع را به خاک وطن از طرف خود و عموم نمایندگان خوش‌آمد می‌گویم.

دلوایح محاکمه وزرای سابق و انحلال ساواک، در جلسه مجلس شورا به تصویب رسید.

در مراسم فارغ التحصیلی دانشجویان دانشکده افسری، افسران جوان از سوگند وفاداری به شاه معاف شدند.

فلسفی پس از هشت سال ممنوعیت از سخنرانی، در حضور خمینی و مردم دیدار کننده با او، سخنرانی کرد.

وقایع ۱۸ بهمن

آیت الله خمینی در دیدار با روحانیون شهر اهواز گفت: ادامه نهضت یک تکلیف است.

فرماندار نظامی تهران به این دلیل که مردم به مقررات حکومت نظامی اهمیت نمی‌دهند، ساعات منع عبور و مرور را کاهش داد.

سیزده نفر دیگر از نمایندگان مجلس استعفا دادند.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد از اوضاع ایران اظهار نگرانی کرد.

راه‌پیمایی ۱۹ بهمن

روز نوزدهم بهمن ماه بزرگ‌ترین راه پیمایی انقلاب صورت گرفت.در قطعنامه پایانی راه پیمایی نخست وزیری مهدی بازرگان توسط تظاهرکنندگان تایید شد.

وقایع ۲۰ بهمن

در روز ۲۰ بهمن ماه که مصادف با روز جمعه بود، مردم در دانشگاه تهران اجتماع کرده بودند تا سخنرانی رییس دولت موقت را استماع نمایند. در همین هنگام در غرب تهران درگیری شدیدی صورت گرفت؛ عده زیادی از افراد گارد شاهنشاهی به پادگان همافران نیروی هوایی حمله بردند و به محض آغاز درگیری آنان عده زیادی از جوانان وابسته به جناح‌های مختلف به نفع همافران وارد صحنه درگیری شدند. این درگیری خونین ده‌ها نفر کشته و مجروح بر جای گذاشت ولی در نهایت همافران توانستند حلقه محاصره نیروهای گارد را بشکنند.

وقایع ۲۱ بهمن

روز بیست و یکم بهمن ماه روز نبرد مسلحانه همه جانبه مردم و نیروهای دولتی بود. درگیری خونین مردم و لشکر گارد در این روز به اوج خود رسید؛ و جنگ تانک‌ها با مردم مسلح باعث کشته و زخمی شدن صدها نفر شد. خمینی تهدید کرد در صورت عدم جلوگیری از کشتار لشکر گارد حکم جهاد خواهد داد.در اینروز چندین کلانتری توسط گروههای مسلح مردمی تسخیر شدند که در نتیجه آن مقادیر زیادی اسلحه به دست مردم افتاد. در همین روز فرمانداری نظامی تهران اعلامیه شماره ۴۰ را انتشار داد؛ بموجب این اعلامیه رفت‌وآمد مردم از ساعت ۱۶:۳۰ تا ۵ بامداد ممنوع اعلام شد. در پی اعلامیه مزبور اعلامیه دیگری صادر و منع عبور و مرور تا ساعت ۱۲ بامداد تمدید شد. مردم عملاً مقررات حکومت نظامی را باطل ساختند و تا صبح در خیابان‌ها با ایجاد حریق و راه بندان‌های متعدد مانع حرکت قوای نظامی می‌شدند.

وقایع ۲۲ بهمن

در این روز به ترتیب زندان اوین، ساواک، سلطنت آباد، مجلسین سنا و شورای ملی، شهربانی، ژاندارمری و ساختمان زندان کمیته مشترک به تصرف مردم در آمد. در تسخیر شهربانی سپهبد رحیمی فرماندار نظامی تهران به دست انقلابیون مسلح افتاد. پادگان باغشاه و دانشکده افسری، دبیرستان نظام، زندان جمشیدیه، پادگان عشرت آباد و پادگان عباس آباد یکی پس از دیگری تسلیم شدند و آخرین مرکزی که به تصرف درآمد رادیو و تلویزیون بود.

تصمیم شورای عالی ارتش

ساعت ۱۰ بامداد روز ۲۲ بهمن شورای فرماندهان نیروهای مسلح در ستاد مشترک تشکیل گردید. نظامیان حاضر در جلسه عبارت بودند از: عباس قره باغی، جعفر شفقت، حسین فردوست، هوشنگ حاتم، ناصر مقدم، عبدالعلی نجیمی، احمدعلی محققی، عبدالعلی بدره‌ای، امیرحسین ربیعی، کمال حبیب‌اللهی، عبدالمجید معصومی، جعفر صانعی، اسدالله محسن زاده، حسین جهانبانی، محمد کاظمی، خلیل بخشی آذر، علی محمد خواجه نوری، پرویز امینی افشار، امیر فرهنگ خلعتبری، محمد فرزام، جلال پژمان، منوچهر خسروداد، ناصر فیروزمند، موسی رحیمی لاریجانی، محمد رحیمی آبکناری و رضا وکیلی طباطبایی.ریاست شورای عالی ارتش بر عهده عباس قره باغی بود. پس از گزارش فرماندهان نیروها از وضعیت موجود بحث پیرامون همبستگی ارتش با مردم آغاز شد؛ اکثراً موافقت خود را اعلام نمودند و سرانجام اعلامیه‌ای مبنی بر بی طرفی ارتش تهیه و به امضا رسید.پس از تصمیم شورای عالی، ساعت یک بعد از ظهر خبر تصمیم شورای عالی ارتش در اختیار رادیو و تلویزیون گذاشته شد. رادیو ایران برنامه عادی خود را قطع و اعلامیه را قرائت کرد. لحظه‌ای بعد نیروهای انقلاب محوطه رادیو تلویزیون را تصرف نمودند و خبر سقوط رژیم سلطنتی پهلوی از رادیو تلویزیون ملی اعلام شد.

مراسم دهه فجر

برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. لطفاً با توجه به شیوه ویکی‌پدیا برای ارجاع به منابع با ارایه منابع معتبر این مقاله را بهبود بخشید. مطالب بی‌منبع را می‌توان به چالش کشید و حذف کرد.

راهپیمایی ۲۲ بهمن

هر ساله در طول دهه فجر مراسم و یادبودهای زیادی توسط طرفداران نظام جمهوری اسلامی ایران انجام می‌گیرد. همچنین در سازمان‌ها، ادارات دولتی اقدام به برگزاری سمینارها و همایش‌ها می‌شود. صدا و سیمای ایران نیز غالباً به پخش نماهنگ‌ها و تصاویر مربوط به روزهای مبارزات و تظاهرات می‌پردازد.

همچنین جشنواره فجر که بزرگترین جشنواره دولتی فیلم، تئاتر و موسیقی ایران است معمولاً در طول دهه فجر برگزار می‌شود.

در روز ۱۲ بهمن زنگ مدارس به مناسبت سالگرد ورود هواپیمای خمینی به ایران، در ساعت ۹ و 27دقیقه نواخته می‌شود. در روز ۲۲ بهمن، آخرین روز از دهه فجر نیز که به عنوان تعطیل رسمی در تقویم رسمی ایران ثبت شده‌است، راهپیمایی حامیان حکومت ایران در شهرهای مختلف ایران برگزار می‌شود.

دهه فجر انقلاب اسلامی از نگاه مقام معظم رهبري

دهه فجر انقلاب اسلامی -دهه فجر ،‌ سرآغاز طلوع اسلام،‌ خاستگاه ارزشهاي اسلامي، مقطع رهايي ملت ايران و بخشي از تاريخ ماست كه گذشته را از آينده جدا ساخته است. در دهه فجر اسلام تولدي دوباره يافت و اين دهه در تاريخ ايران نقطه اي تعيين كننده و بي مانند بشمارميرود. تا قبل از انقلاب اسلامي،‌ در ايران نظام اسلامي وجودنداشت و رابطه پادشاهان با مردم رابطه ي «غالب و مغلوب» و« سلطان و رعيت » بود وپادشاهان احساس مي‌كردند كه فاتحيني هستند كه بر مردم غلبه يافته اند و حضرت امام رضوان الله تعالي عليه اين سلسله معيوب را قطع كردند و نقطه ي عطفي در تاريخ ايران بوجودآوردند و شمشير اسلام مردم را عليه دشمنان اسلام،‌ مردم و استعمارگران به كار گرفتند. دهه فجر انقلاب از رشحات اسلام است و آئينه اي است كه خورشيد اسلام در او درخشيد و اين دهه فجر بايد با عظمت هرچه تمامتر برگزارشود. اين مراسم را با هيجانهاي عاطفي صحيح بايد با طراوت و تازه كرد. در مذهب ما،‌ احساسات،‌ گريه و شادي، حب و بغض و عشق و نفرت جايگاه والايي دارد. از اين رو جشنهاي دهه فجر مي بايستي همچون مراسم و اعياد مذهبي گرامي داشته شود و مردمي باشد. بايد كليه مساجد فعال شوند و مردم با حضور در مساجد خاطره ي فراموش نشدني حضرت امام و پيروزي انقلاب اسلامي را جشن بگيرند.

منابع

دکتر باقر عاقلی. نخست وزیران ایران از مشیرالدوله تا بختیار. انتشارات جاویدان.

عکس ها:

●به نام خدا

موضوع :   تحقیق درباره قوانین ورزش والیبال

تهیه و تنظیم :

 قوانین و مقررات والیبال

▪ تعداد کل بازیکنان هر تیم: ۱۲ نفر.

▪ تعداد بازیکنان داخل زمین: ۶ نفر.

▪ تعداد کل داوران: ۱۰ نفر (یک داور بالا، یک داور پائین و یک داور ذخیره- ۴ داور خط و یک داور خط ذخیره- یک نویسنده و یک کمک نویسنده.)

▪ اندازه زمین: طول ۱۸ متر و عرض ۹ متر.

▪ نِت (تور): برخورد توپ به لبه تور اشکال ندارد و خطا نیست.

▪ مقدار باد توپ: معمولاً با فشار انگشتان شصت بر روی توپ مشخص می شود.

▪ وزن و رنگ توپ: وزن توپ ۲۶۰ گرم است و تا ۱۰ گرم کمتر یا بیشتر اشکال ندارد و رنگ آن مخلوطی از زرد و آبی و سفید می باشد. (استاندارد فدراسیون جهانی)

▪ شروع بازی: شروع بازی به وسیله سکه توسط داور قرعه کشی می شود تا یک تیم زمین و تیم دیگر توپ را انتخاب کند.

▪ زمان بازی: ۵ گیم بصورت رالی، ۴ ست با نتیجه ۲۵ امتیاز و ست آخر با نتیجه ۱۵ امتیاز می باشد. (البته در مسابقات مدارس ۳ گیم می باشد.)

▪ تعداد استراحت: در امتیاز ۸ و ۱۶، اولین تیمی که به این امتیاز رسید یک استراحت فنی به مدت یک دقیقه به هر دو تیم داده می شود. هر تیم به غیر از استراحت فنی دارای ۲ استراحت ۲۰ ثانیه ای می باشد.

▪ روش تعویض بازیکنان: داور ابتدای خط یک سوم رو به تور می ایستد و همانجا بازیکن ورودی، تابلوی شماره تعویض را به بازیکن خود می دهد. (در قسمت یک سوم زمین)

▪ تعداد تعویض: هر تیم ۶ تعویض می تواند داشته باشد. مثلاً اگر بازیکن شماره ۵ به جای بازیکن شماره ۸ وارد زمین شد، در تعویض بعدی حتماً ۸ باید به جای ۵ وارد زمین شود (یک رفت و یک برگشت).

▪ شماره بازیکنان: از ۱ الی ۱۵ (البته در مسابقات جوانان شماره بالاتر اشکال ندارد).

▪ طریقه زدن توپ (سرویس): سرویس از پشت خط عرضی و با سوت داور زده می شود و باید توپ از دست جدا شود.

▪ پهنای خطوط: پهنای خطوط زمین والیبال ۵ سانتی متر می باشد.

▪ اخطار: برای اخطار داور کارت زرد به بازیکن نشان می دهد و یک امتیاز هم به تیم مقابل تعلق می گیرد و اگر سرویس هم داشته باشند به تیم مقابل واگذار می شود.

▪ اخراج و جریمه آن: داور کارت قرمز نشان می دهد و بازیکن یک ست اخراج می شود. و تیمی که اخراجی داشته، یک امتیاز از دست می دهد و بازیکن اخراج شده باید روی صندلی پشت نیمکت ذخیره ها بنشیند.

▪ ارتفاع تور تا زمین: برای بزرگسالان در بخش مردان ۴۳/۲ متر و در بخش زنان ۲۴/۲ متر می باشد.

▪ بازی مساوی: نتیجه تساوی برای مسابقه والیبال وجود ندارد و اگر امتیاز هر دو تیم در یک ست ۲۴یا ۱۴ شود، بازی ادامه خواهد داشت تا اینکه یک تیم با اختلاف ۲ امتیاز برنده شود.

▪ لیبرو: لیبرو بازیکنی است که رنگ پیراهنش با بقیه هم تیمی هایش متفاوت است و فقط می تواند توپ را جمع کند و پاس بدهد اما حق سرویس و آبشار را ندارد و تعویضش در ورقه نوشته نمی شود و وقتی در منطقه ۵ قرار داشت، موقع چرخش بیرون می رود و با بازیکنان مناطق ۱-۶-۵ می تواند تعویض شود.

▪ ابعاد تور: تور والیبال ۵/۹ متر طول و یک متر عرض دارد و ابعاد سوراخ تور ۱x۱ سانتی متر می باشد و همچنین طرفین تور ۲۵ سانتی متر خارج از خط می باشد.

والیبال

● نکات دیگر

- تعویض لیبرو همیشه بعد از یک رالی انجام می شود.

- در ست پنجم برای انتخاب زمین با سرویس، داور قرعه کشی می کند. در امتیاز ۸، جای تیم ها در زمین عوض شده و استراحت فنی هم وجود ندارد و فقط هر تیم می تواند درخواست یک وقت استراحت نماید.

- چرخش بازیکن در مناطق زمین در جهت حرکت عقربه های ساعت انجام می شود.

- اگر یک تیم امتیازی از تیم مقابل که سرویس می زند بگیرد، چرخش انجام می شود. چرخش بازیکنان به این صورت است که بازیکن منطقه ۱ به منطقه ۶، منطقه ۶ به منطقه ۵، منطقه ۵ به منطقه ۴، منطقه ۴ به منطقه ۳، منطقه ۳ به منطقه ۲ و منطقه ۲ به منطقه ۱ می رود.

- آنتن موجود در طرفین بالای تور، محدوده زمین را مشخص می کند و اگر توپ با برخورد به آنتن، به زمین حریف برسد، قبول نیست. ارتفاع آنتن هم ۱۸۰ سانتی متر می باشد.

- توپ سرویس، دفاع روی تور ندارد.

- تماس بدن با تور، عبور تمام پا از خط و حمل توپ با دست خطا می باشد.

- اگر تیمی در ست اول سرویس بزند، در ست دوم تیم مقابل زننده نخستین سرویس خواهد بود.

- اگر در بالای تور دو یار مقابل، همزمان به توپ ضربه بزنند، سرویس تکرار می شود و اگر روی نوار قل خورد و به آنتن برخورد نمود، سرویس دوباره تکرار می شود ولی اگر در داخل زمین هر تیمی افتاد، امتیاز به نفع تیم مقابل می باشد.

- سرویس باید از قسمت پشت خط عرضی زده شود.

- در هنگام بازی، با هر قسمت از بدن می توان به توپ ضربه زد.

والیبال

● مناطق زمین والیبال

- منطقه ۲: قسمت زیر تور طرف راست زمین.

- منطقه ۱: پشت منطقه ۲ قسمت عقب زمین.

- منطقه ۳: قسمت زیر تور وسط زمین.

- منطقه ۶: پشت منطقه ۳ زمین.

- منطقه ۴: قسمت زیر تور طرف چپ.

- منطقه ۵: پشت منطقه ۴ در قسمت عقب زمین.

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع :

پروژه درس تاسیسات برقی ساختمان

استاد گرامی :

تهیه و تنظیم :

زمستان 1393

تاسیسات ساختمان | تاسیسات ساختمان چیست

مقدمه

تاسیسات ساختمانساختمان یا مسکن که به تعریف ساده ایجاد شرایط مطلوب جهت سکنا می باشد، امری پویا بوده و از آغاز زندگی انسان در غارها پدیدار شده است و همچنان مسیر تکاملی خویش را می پیماید. هنگامی که انسان اولیه فهمید زندگی در غار منوط به تغییر شرایط محیط و به وجود آوردن شرایط لازم جهت زیستن است نطفه ساختمان را پی ریخت. جابه جا کردن سن گها و ایجاد تهویه هوا، مجرای خروج سیلاب ها، محل دفع فضولات، جای مناسب آتش، محل امن جهت نگه داری و ذخیره مواد غذایی همچنین ایجاد موانع برای جلوگیری از ورود حیوانات وحشی اولین گا مهایی بودند که امروزه در سازه ها برای آن واژه تأسیسات را به کار می بریم. در ساختمان که از چفت و بست ارگانیک اجزاء مختلف تشکیل شده، تأسیسات نقش اساسی داشته است. شناخت، اجرای دقیق، صحیح و علمی را می طلبد تا عمر ساختمان چند برابر افزایش یابد.

تاسیسات ساختمان

تاسیسات ساختماناستفاده مطلوب از آب، برق، گاز، تهویه، علائم هشداردهنده، تخلیه فاضلاب، ایجاد سیستم گرمایشی و سرمایشی، ارتباط بین داخل و خارج ساختمان، تماس تلفنی، حمل و نقل بین طبقات موضوعات تأسیساتی هستند. هر کدام از آنها به مدد مهندسین و متخصصین اهل فن محاسبه و با اجرای دقیق ایمنی، زیبایی و استحکام را به بار م یآورد. استفاده از لوله های آلومینیومی با لوله های پی وی سی که رسوب نمی گذارند، همچنین به کارگیری لوله های پولیمری جهت فاضلاب ها، لایه های پی وی سی جهت عبور سیم های برق با روکش استاندارد در دستور کار قرار می گیرد. دسترسی به داکت ها، پست ها و دریچه های بازدید الزامی است. عایق بندی مقوله ای اساسی و گسترده در ساختمان است و نقش کلیدی دارد. کلیه تبادلات حرارتی، نور، بو، صدا، گرد و غبار، رطوبت، جلوگیری از ترکیب فلزات با اکسیژن هوا، موانع از رخنه حشرات، جزئی از عایق بندی است.

در هر بخش از مواد مورد لزوم خود استفاده م یکند و ایزولاسیون را به وجود می آورد. دقت در اجرای تأسیسات و دانستن اهمیت آن و رعایت نکات دقیق همان گونه که ذکر شد دوام ساختمان را به همراه خواهد داشت. قلب تپنده و شریان حیاتی ساختمان تأسیسات است که حرکت انرژی به اشکال گوناگون را به عهده دارد. با برنام هریزی صحیح و از روی نقشه و با پیش بینی و آینده نگری عمر مفید ساختمان چندین برابر خواهد شد.

اهمیت اجرای دقیق تأسیسات

تاسیسات ساختمانرشد روز افزون جمعیت، توسعه شهرها، ورود به حریم روستاها و بلعیدن آنها، توسط شهرک های نو بنیاد، از بین رفتن خاکی که حیات موجودات عالم وابسته به آن است انسان اندیشمند را به فکر وا می دارد که تا کجا حق دارد پیش برود.! باور اینکه کره خاکی فقط به انسان تعلق ندارد بلکه سایر موجودات و مخلوقات هم در آن حق حیات دارند و ساخت و ساز نابجا در آن تخریب منابعی است که دیگر دست یافتنی نیست. (و این یک اصل است.)

تاسیسات ساختمان به خدمت گرفتن کلیه تجارب جهانی و کوشش در بومی کردن آنها در جهت بهین هکردن و طولانی کردن عمر ساختمان.

تاسیسات ساختمانجلوگیری از تخریب و بازسازی زود هنگام و صرف هجویی در سرمایه ائی که می تواند در بخش تولید به کار گرفته شود. حال اندکی تخصصی تر به کار نگاه کنیم. مثلاً در مورد برق کاری: استفاده از کابلهای فویل دار آلومینیومی در سیستم ارتباطی باعث گرفتن پارازیت ها (نویز) می گردد. همچنین کابل کوآکسال تصویر بهتری از تلویزیون می دهد. سطح مقطع سیم ها بستگی به طول مسیر و مقدار مصرف برقی است که از آن می خواهیم. اتصال سیم ها و ارتباط آنها باید دقیق باشد، تا از آمپر کشیدن اضافی جلوگیری کند. رنگ سی مهای برق زبان و معرف آنها است. به آن توجه شود. (رنگ آبی نول، رنگ قرمز فاز، اگر برای مسیر کلیدها از رنگی مثلاً مشکی استفاده م یکنیم برای مسیر پریزها باید از رنگ دیگری استفاده شود.) برق ورودی ساختمان، داخل کنتر لهای مربوطه به هر واحد می گردد و از آنجا به واحدها وارد می شود. داشتن فیوزهای مینیاتوری داخل جعبه مخصوص الزامی است. استفاده از پریزهای برق مجهز و ایمن و ارت دار لازم است. در دسترس بودن کلیدهای روشنایی، به طوریکه شخص مصرف کننده در تاریکی قرار نگیرد. مثلاً خاموش کردن کلید روشنایی مسیر راهرو و همزمان با روشن کردن کلید سالن باشد.

برق در یک مجموعه مثل آپارتمان طوری تقسیم گردد که هرگاه برق قسمتی را خواستیم قطع کنیم، برق بقیه قسم تها قطع نگردد. (این وظیفه جعبه فیوز مینیاتوری است.) سعی شود مسیر عبور گاز، برق، با هم فاصله دار باشد. از هنگام ورود به ساختمان یعنی وقتی دکمه کنترل دربازکن برقی را م یزنیم و درب پارکینگ باز می گردد، خدمت سیستم برق به ما شروع و تا شب هنگام که در بستر آرمیده ایم و هشداردهنده های ایمنی را روشن کرده ایم همچنان از این خدمت بهره مندیم پس آن را جدی بگیریم.

ترتیب انجام کارهای برقی ساختمان

معمولاً ترتیب انجام کارهای برق ساختمان به صورت زیر است:

مرحله اول

تاسیسات ساختمانکشیدن نقشه ساختمانی شامل سیستم های روشنائی، سیستمهای صوتی، سوکت های برق، تلفن، آنتن، آیفون، ف نکوئیل ها، اطفاء حریق، برق اضطراری و موتورخانه.

تاسیسات ساختماناجرای نقشه روی کار.

تاسیسات ساختمانتراز کردن کل قوطی کلیدها و کشیدن خط تراز با چک لاین.

تاسیسات ساختمان شیار زدن مسیر لوله ها با شابلون ودستگاه شیارزن.

تاسیسات ساختمان کندن قوطی کلیدها با دستگاه.

تاسیسات ساختمان سوراخ کردن روشنائی سقفی توسط دستگاه (در مورد سقف کاذب، روی سقف ساپورت خورده و روی آن لوله فیکس می شود).

تاسیسات ساختماننصب قوطی کلید روی دیوار توسط شابلون و تراز کردن دقیق آنها.

تاسیسات ساختمانجوشکاری و ساپورت زدن برای فیکس کردن لوله پولیکاهایی که برای ورودی و خروجی لوله هایی که داخل جعبه فیوز آورده می شود.

تاسیسات ساختمانجوشکاری و ساپورت زدن برای فیکس کردن لوله پولیکاهای که برای ورودی و خروجی لوله هایی که داخل جعبه آنتن و تلفن آورده م یشود.

تاسیسات ساختماناجرای لوله پولیکاگذاری توسط گرما و خمکاری توسط مشعل و فنر و آب بندی آن توسط چسب پولیکا.

تاسیسات ساختمان جوشکاری و ساخت ساپورت برای سینی برق بر روی داکت مشخص شده از روی نقشه (این سینی برق ها برای ورود کابل های برق، تلفن، آنتن ماهواره و ....... نیازهای ساختمان به طور مجزا داخل داکت های ساختمان فیکس و وارد باک سهای مورد نیاز خود م یشود).

تاسیسات ساختمان پوشش کامل روی لوله پولیکاهایی که در کف ساختمان کار شده است.

تاسیسات ساختمان نصب جعبه فیوز و تراز کردن آن در جاهای مشخص توسط نقشه.

تاسیسات ساختماننصب جعبه آنتن و ماهواره و تلفن و تراز کردن آن در جاهای مشخص توسط نقشه.

تاسیسات ساختمان تأمین ارتینگ ساختمان (نصب پلیت و سیم مسی و زغال و نمک برای راه اندازی چاه ارت و از آنجا به سینی برق و به مصر فکننده ها)

تاسیسات ساختمان گذاشتن لوله فولاد در شرایطی که نقشه تعیین کرده است (در پارکینگ های اداره جات داخل روشنائی آسانسور و روشنائی موتورخانه).

مرحله دوم (بعد از کف سازی و کاشی کاری و سفیدکاری دیوار)

تاسیسات ساختمانتمیز کردن قوطی کلیدها و بریدن لوله های اضافی روی کار.

تاسیسات ساختمانسیم گذاری داخل لوله پولیکا (رنگ سیم ها و قطر سیم ها و جنس سیم ها از روی استاندارد انتخاب می شود).

تاسیسات ساختمان انداختن کابل شیلددار برای بلندگوها و از آنجا به ولوم های همان اتاق و از آنجا به فیش های پشت آمپلی فایرها.

تاسیسات ساختمان کابل کشی برق از داخل جعبه فیوز و رد کردن داخل سینی برق و بست زدن و از آنجا به زیر کنتور (درصورت داشتن دیزل ژنراتوراین کابل ها داخل موتور خانه و وارد تابلوهای مخصوص خودش می شود).

تاسیسات ساختمانکابل کشی تلفن - آنتن ماهواره و آیفون از تابلوهای مخصوص خودش و رد کردن داخل سینی مخصوص خودش و بست زدن کابل ها و از آنجا به باک سهای مخصوص خودشان.

تاسیسات ساختماناتصالات سر سیم ها در داخل قوطی کلید، جعبه فیوزها، روشنائی ها، توکارها و جعبه آنتن، ماهواره، تلفن، اطفاء حریق، UPS نصب دستگاه های تغذیه ) UPS به شرکت های مسئول مرتبط می شود).

تاسیسات ساختمانقلع اندود کردن کل اتصالات و سرسی مها توسط حوضچه قلع.

تاسیسات ساختمانعایق کاری اتصالات توسط وارنیش حرارتی (جایگزین لنت برق).

تاسیسات ساختماناجرای کابل کشی مربوط به بیرون ساختمان، نصب نورافکن ها در نما.

مرحله سوم (بعد از نقاشی و کف تمام شده)

تاسیسات ساختمان بستن کلید و پریز و تراز کردن آنها.

تاسیسات ساختمانبستن ترمینال روی سرسیم ها.

تاسیسات ساختماننصب دتکتورهای دود و شستی آنها روی جاهای تعیین شده.

تاسیسات ساختمان نصب فیوزها داخل جعبه فیوز و وایرشو زدن سرسی مها و فیوز بندی آنها.

تاسیسات ساختماننصب آیفون تصویری، بستن سوکت ها و شستی های مربوط به آن.

تاسیسات ساختماننصب آنتن مرکزی و سوئچین گهای مربوط به آن.

تاسیسات ساختمان نصب سوئچینگ های ماهواره (نصب و راه اندازی ماهواره بر عهده شرکت های مربوط می باشد)

رادیاتور آلومینیومی;;;; نصب چشم لایتینگ در راه پله و پارکینگ ها.

رادیاتور آلومینیومی;;;; نصب چشم لایتینگ در سرویس ها برای هود مرکزی (این چشم ها پس از عمل کردن به کنتاکتور و سپس کنتاکتور به سانتیفوژ فرمان داده و باعث تهویه سروی سها می شود).

تاسیسات ساختمان نصب نور مخفی های داخل سقف کاذب و کف یهای روی سرامیک.

نصب تجهیزات برقی موتورخانه

تاسیسات ساختمان نصب تابلوی برق موتورخانه (تجهیزات داخل تابلو برق بر اساس نیازهای موتورخانه انتخاب و توسط تابلو ساز ساخته م یشود)

تاسیسات ساختماننصب پایه سینی برق روی دیوار و فیکس کردن سینی برق روی آن.

تاسیسات ساختمان نصب لوله زیرسینی برق و از آنجا روی الکتروموتورها و ترموستا تها و مصرف کننده های دیگر.

تاسیسات ساختمان کابل کشی از تابلو برق روی سینی برق و داخل لوله از آنجا سر الکتروموتورها و ترموستات ها و مصرف کننده ها.

تاسیسات ساختمان وایرشو زدن و شماره زدن سرسیم ها و بستن آن روی تخته کِلِم الکتروموتورها وترموستات ها و مصرف کننده ها واز آنجا به ترمینال زیر تابلو برق.

در تهیه طرح تأسیسات برقی پیش بینی و برآورد دقیق بار در تاسیسات الکتریکی یا همان (تخمین بار الکتریکی) ,(درخواست دیماند) و یا حداکثر توان مصرفی از موارد مهم و ضروری است.

•  روش صحیح حداکثر درخواست توان (دیماند):
* محاسبه توان کل نصب شده
* اعمال ضرایب همزمانی مناسب.
• مفاهیم مورد استفاده در برآورد بار:
* حداکثر درخواست توان (دیماند) : به میانگین انرژی مصرفی در یک دوره زمانی (معمولاً ۱۵ دقیقه) گفته می¬شود.
* منحنی بار: منحنی بار تغییرات مصرف بار را در یک دوره مشخص معمولاً روزانه، ماهانه، سالانه نشان می دهد.

* تراکم بار: نسبت توان مصرفی یک منطقه به مساحت آن

* توان مصرفی متوسط: میزان انرژی مصرف شده در یک محدوده زمانی تقسیم بر آن محدوده زمانی.
* ضریب بار: نسبت توان مصرفی متوسط در یک دوره زمانی به حداکثر درخواست آن دوره…

•    ضریب همزمانی: نسبت حداکثر تقاضای همزمان به حداکثر تقاضای غیرهمزمان.
* به دلیل عدم استفاده همزمان از کلیه مصارف، ضریب همزمانی در برآورد توان بسیار مهم است.
* نتایج حاصل از تعیین ضریب همزمانی:
* تعیین حداکثر درخواست و در نتیجه جریان اسمی ورودی اصلی از منبع تغذیه.
* محاسبه سطح مقطع هادی ها و افت ولتاژ.
* انتخاب تجهیزات کنترلی و حفاظت مدار توزیع از نظر جریان اسمی.

•  انواع مصرف کنندگان :
* خانگی
* تجاری و خدماتی  
* کشاورزی
* عمومی
* صنعتی

* توجه: تعیین ضریب همزمانی و ضریب بار کاملاً تجربی بوده و به دادههای آمار متکی می باشد و اعداد فوق جنبه راهنمایی داشته و تقریبی هستند.

•    موارد مهم در محاسبه برآورد بار مدارها:
* توان درخواستی چراغ های رشته ای (التهابی) برابر توان اسمی لامپ های آنها می باشد.
* درخواست چراغ های نصب ثابت از نوع تخلیه ای (فلورسنت، جیوه ای ، سدیم، متال هالید، و …) برابر مجموع توان اسمی مصرفی لامپ¬ها و چوک آنها می باشد و  ضریب توان آنها حدوداً ۰٫۵ در نظر گرفته می شود.
* درخواست بارهای موتور با توجه به قدرت اسمی و ضریب توان آنها تعیین می شود.
•    محاسبه قدرت تابلوهای توزیع مسکونی:
* معمولاً خطوط تابلوهای توزیع مسکونی دارای دو بخش روشنایی و پریزهای برق تکفاز است.
* ضریب همزمانی بارهای روشنایی مابین ۴۵/۰ تا ۹/۰ است که برای ساختمانهای کوچک به سمت ۹/۰ و با متراژ بزرگ به ۴۵/۰ میل می نماید و برای ساختمانهای معمولی حدود ۶۶/۰ مطابق مبحث ۱۳ لحاظ می شود.
* ضریب همزمانی پریزهای برق مطابق IEC.

* ضریب همزمانی مدارهای پریزهای عمومی به طور متوسط ۴۰-۵۰% لحاظ می¬شود (غیر از آشپزخانه).
* ضریب همزمانی مدارهای روشنایی و پریزهای برق برای برآورد جریان کل تابلو توزیع بین ۷/۰ تا ۹/۰ لحاظ می شود که در واحدهای مسکونی معمولی آن را حدوداً ۹/۰ در نظر می گیرند و ضریب توان هم معمولاً ۹/۰ – ۸۵/۰ فرض می شود.
* مثال: تابلو توزیع یک واحد مسکونی به مساحت حدوداً ۱۱۰ مترمربع مطابق شکل زیر است. بار آن را برآورد نمایید. خط روشنایی یک دولوستر ۴۲۰ واتی و دو لامپ ۱۰۰ و دو لامپ ۶۰ واتی و خط دو سه لامپ ۲۰۰ واتی، دو لامپ ۱۰۰ واتی و دو لامپ ۵۰ واتی را تغذیه می نمایند. پریزهای S1 و S2  هر کدام به ترتیب دو و سه پریز را در آشپزخانه و پریزهای S3 و S4  هر کدام به ترتیب ۷ و ۴ پریز را تغذیه می نماید.

• محاسبه بار تابلوی GP (تابلوی عمومی یا پیلوت) :
*  این تابلو روشنایی راه پله های طبقات، زیرزمین، پارکینگ، محوطه و نیز پریزهای زیرزمینی، پارکینگ و آسانسورها و در بازکن ها و موتورخانه  و غیره را تامین می نماید و ضرایب همزمانی در این تابلوها کمتر از تابلوهای توزیع واحدها است.
* قدرت موتور آسانسورها حدوداً ۷٫۵ تا ۹٫۵ کیلووات است و به طور تقریبی ۱۰Kw لحاظ می گردد.
• مثال: تابلو عمومی یک ساختمان مسکونی که در موتورخانه مستقر است موارد زیر را تغذیه می نماید. مطلوبست برآورد بار تابلو:
۱- دو بوستر پمپ زمینی سه فاز به قدرت هر کدام ۱٫۵hp
۲- یک پمپ زمینی سه فاز تامین آب و شرب به قدرت ۵٫۵hp
۳- پمپ آتش نشانی سه فاز به قدرت ۱۰hp
۴- پمپ خطی سیرکولاسیون آب گرم بهداشتی به قدرت ۰٫۱۵ hp
۵- چهار یونیت هیتر تکفاز به قدرت هر کدام ۲۵۰w
۶- تابلو آسانسور با موتور ۱۰Kw
۷- تابلو توزیع پارکینگ و زیرزمین شامل سه مدار پریز، چهار مدار روشنایی، مدار کنترل FAC و آیفون

*  ضریب توان موتورهای ۰٫۸ فرض می شود.

*  جهت برآورد بار تابو بهتر است که ابتدا بارها را به طور متعادل بین سه فاز تقسیم نماییم و ضریب همزمانی بین ۶۵-۷۵ درصد در فازها لحاظ می شود. ابتدا بار تابلوی توزیع را محاسبه می نماییم:

* ماکزیمم جریان فازها ۴۴٫۵ بوده پس نیاز به انشعاب برق ۵۰A  سه فاز می باشد

•  برآورد دیماند درخواستی اولیه به روش وات بر متر مربع:
*  این روش مبتنی بر تجربیات گذشته بوده و با توجه به کاربری طرح تعیین شده و برآورد آن تقریبی است.
به عنوان مثال:  برای یک واحد مسکونی با کنتور ۲۵A  تکفاز به مساحت ۱۰۰ متر مربع چگالی بار در هر مترمربع عبارت خواهد بود:

•  ضریب همزمانی کاربری های مختلف:

•  برآورد بار بلوک های مسکونی:
* روش اول (IEC):

* روش دوم: 
P: توان هر واحد مسکونی
N: تعداد واحد مسکونی
* روش سوم (وزارت نیرو):

•    برآورد روشنایی معابر: با مشخص شدن نوع نصب چراغها تعداد پایه ها و توان اسمی چراغ ها و احتساب ضریب همزمانی ۱۰۰ درصد برآورد می گردد.

W : عرض خیابان که برای نصب دو طرفه نصف می گردد.
φ:شار نوری لامپ
cu : ضریب بهره نوری لامپ (حدود ۴/۰ تا ۵/۰)
E : شدت روشنایی متوسط 
LLF : ضریب افت نوری (حدود ۷۵/۰)

•  مثال: یک مجتمع آپارتمانی دارای ۸۰ واحد مسکونی است. به سه روش فوق بار کل مجتمع را برآورد نماید.
بار هر واحد برابر است با:

* روش اول (IEC): باتوجه به منحنی A ضریب همزمانی ۰٫۳ بدست می آید:

* روش دوم:

* روش سوم:  با احتساب خانوار متوسط و مصرفی ماهانه ۳۵۰KWh  داریم:

•  مثال: شهرک مسکونی داری ۴۰۰ طبقه قطعه زمینی با کاربری سه واحد مسکونی، سه ساختمان آموزشی برای احداث مدارس ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان، یک مرکز خدماتی – تجارتی ۴۰ واحدی ، یک مسجد و یک کانون فرهنگی با زیربنای ۵۰۰  متر مربع ، یک سالن ورزشی با زیربنای ۱۰۰۰ متر مربع و فضای سبز و پارکینگ عمومی با مساحت ۵۰۰۰ مترمربع می  باشد. اگر روشنایی معابر ۲۰۰Kw  باشد و مصرف خانوارها ۳۵۰Kwh  فرض گردد. مطلوب است پیش بینی بارکل شهرک با نرخ رشد سالانه ۵/۱ درصد تا سه سال دیگر.

منابع :

http://www.tablobargh98.ir/

WWW.SID.IR

اصول اساسی حاکم برحقوق هوا و  فضا

 چکیده

     پیشرفتهای که درعرصه ای علمی صورت می گیرد ناگزیر موجب توسعه ای حقوق می گردد،یکی از مهمترین پیشرفتهای  که درقرون اخیر صورت گرفته است،موجب راه یابی سفینههای فضایی ودر نهایت انسان به فضاشده است.

شوروی سابق اولین کشوری بود که توانست سفینه فضایی رابه نام اسپوتنیک رابه فضا پرتاب نماید وبعد ایالات متحده امریکا بااکسپلورر خود به این مهم دست یافت وحدود دوازده سال بعد از اولین پرتاب، اولین انسان توانست توسط همین کشور به فضا راه یابد.

این پیشرفتهای علمی موجب گردیده که معاهدات مختلفی دررابطه با فضا منعقد گردد با این وجود هنوز نیازبه معاهدات مختلفی دراین زمینه وجود دارد.

این تحقیق درپی بررسی اصول حقوقی حاکم بر فضای ماورای جو وکرات اسمانی می باشد تا اصولی راکه در این رابطه وجود داردرا به روشنی بیان نماید.

کلمات کلیدی :

هوا و فضا – الزامات حقوق هوا و فضا – اصول اسایسی حقوق هوا و فضا

فهرست مطالب

اصول اساسی حاکم برحقوق هوا و  فضا1

چکیده1

کلمات کلیدی :1

مقدمه. 3

حقوق فضا3

عرصه های عمده فعالیت های فضایی عبارتند از :5

الزامات مكانيسم حل و فصل اختلافات در حقوق فضا5

ماهیت حقوقی هوا6

سیرتکاملی قواعد حقوق هوا و  فضا6

سازگاري با روند تكامل حقوق فضا9

مقررات بین   المللی حاکم بر فضا10

مهمترین مقررات بینالمللی حاکم بر ماورای جو یا فضا عبارتند از:10

تعریف فضای ماورای جو و تعیین حدود آن. 11

اصول اساسی حاکم بر حقوق فضا12

عدم تصرف و تخصيص فضا و كرات آسماني. 16

كشف و استفاده از فضا و كرات آسماني بر طبق اصول اساسي حقوق بين المللي. 18

نتیجه گیری. 23

منابع. 24

مقدمه

حقوق فضا

حقوق فضا به لحاظ مختصات بین رشته ای خود طیف وسیعی از مقولات گوناگونی مانند حقوق بین الملل ، اقتصاد و مسائل تکنولوژیک را در خود جای داده است . به تبع این موضوع نظام حل و فصل اختلافات در چارچوب حقوق فضا می بایست به گونه ای باشد که با ویژگی های چند وجهی این شاخه از حقوق بین الملل سازگاری و انطباق داشته باشد . در سر آغاز عضر فضا ، حقوقدانانی که شالوده ریزی مبانی فعالیت های فضایی بشر را انجام دادند بیشتر از دیگر موضوعات به طبقه بندی و قانونمندی فعالیت های دولت ها در فضای ماورای جو اهتمام داشتند و پدیده چگونگی حل و فصل اختلافات ناشی از تطورات و اکتشافات انسان در خارج از جو زمینی چندان مورد توجه قرار نگرفت . بر این اساس می توان گفت که حقوق بین الملل فضا از فقر ساختاری در خصوص شیوه حل اختلافات در رنج است که این امر به ضرورت پایه ریزی مکانیسمی خاص را برای رفع این معضل می طلبد .

در حال حاضر و در قالب حقوق فضا سه گزینه برای حل اختلافات وجود دارند که عبارتند از:

1-      اجاع عمومی به حقوق بین الملل

2-    تشکیل نهادهای ad hoc برای حل و فصل اختلافات

3-  عدم توسل به سازوکارهای حقو.قی و استفاده از راهکارهای سیاسی

دكترين و قواعد آمره در توصیف شاکله حقوق فضا نقش اساسی داشته و دارند . در اصول مصرحه در معاهدات و کنوانسیون های مصوب سازمان ملل متحد در خصوص حقوق فضا ، اصول زیر به عنوان پایه های اصلی چارچوب حقوق فضا مورد تاکید قرار گرفته اند:

1-    اصل عدم مالكيت فضای ماورای جو

2-    ممنوعیت استقرار سلاح های اتمی و کشتار جمعی در مدار اطراف زمین و در فضا

3-  مسئولیت بین المللی کشور پرتاب کننده شیئی فضایی در قبال خسارات ناشی از آن

4-    اصل همکاری بین المللی و کمک های دو جانبه در فعالیت های فضایی

باید خاطر نشان کرد که حقوق فضا از بدو پیدایش تا کنون تاثیرات بسزایی بر حقوق بین الملل داشته که از آن جمله می توان به شناسایی مسئولیت دولت در برابر تمامی اقدامات اتباع آن اعم از دولتی و غیر دولتی در زمینه اکتشافات و استفاده های صلح آمیز از فضای ماورای جو  و هم چنین ب رسمیت شناختن فضای ماورای جو به عنوان میراث مشترک بشریت نام برد.

اصل انصاف و برابری یکی از محورهای حقوق فضا به شمار می رود که شناسایی فضا بمثابه میراث مشترک بشریت  بر پایه آن شکل گرفته و موید حق برابر همه کشورها در دسترسی به فضای ماورای جو در اکتشاف و استفاده صلح آمیز از آن است . از طرف دیکر نا محدود بودن آزادی فعالیت در فضا به نحو مستقیمی با ممنوعیت مطلق استقرار تسلیحات در فضا مقارن است . از دیدگاه ناظران امر اصل میراث مشترک بشریت بودن فضای ماورای جو از مهمترین مولفه های توسعه پایدار در هزاره سوم میلادی محسوب می شود .

باید توجه داشت که مفاهیم تعهد و مسئولیت مطلق دولت در خصوص انجام فعالیت های فضایی از جمله جدیدترین موضوعات مورد بحث در حقوق بین الملل هستند و در معاهده فضای ماورای جو به ویژه در مواد 6 و 7 مورد اشعار قرار گرفته اند .

مسئله اینجاست که هیچ یک از گزینه های فوق الذکر نمی تواند در دراز مدت راهگشای کار باشد علاوه بر این، ویژگی های منحصر به فرد شرایط فعالیت در فضای ماورای جو و نیاز متناسب سازی قواعد حقوقی موجود با این ویژگی ها دو عاملی هستند که هر چه بیشتر به ضرورت طرح ریزی مکانیسم خاص برای حل و فصل اختلافات در چارچوب حقوق فضا صحه می گذارند .

عرصه های عمده فعالیت های فضایی عبارتند از :

1-     استفاده های نظامی از فضای ماورای جو و تکنولوژی های دارای کاربرد دو گانه

2-   همکاری بین المللی در زمينه هاي اقتصادي و علمي در فضا

3-   اكتشافات علمي فرازميني

4-   تجاری سازی فضای ماورای جو

الزامات مكانيسم حل و فصل اختلافات در حقوق فضا

همانگونه كه در بخشهاي قبلي مشاهده شد  ، ضرورت ايجاد مكانيسمي دائمي و داراي صلاحيت اجباري براي حل و فصل اختلافات در حقوق فضا مقوله ايست كه پيشبرد و تكامل دانش حقوق از يك طرف و تسهيل فعاليتهاي فضايي اعم ازاكتشافي ، تحقيقاتي و تجاري از طرف ديگر تا حد زيادي به آن وابسته است

در اين بخش تلاش ميشود تا ويژگيها و مختصاتي كه چنين مكانيسمي براي ايفاي برنامه ها و اهداف تعيين شده به آنها نياز دارد مورد مطالعه قرار گيرد.

مهمترين فاكتورهايي كه مكانيسم حل و فصل اختلافات در حقوق فضا ملزم به دارا بودن آنهاست به شرح زير هستند:

1-      وضع قوانين مناسب و كاربردي

2-  دارا بودن صلاحيت جهاني بمنظور رسيدگي به تمامي جوانبي كه به نوعي در بروز اختلاف ذي­مدخل بوده اند

3-    انعطاف پذيري حقوقي براي انطباق سريع با پيشرفتها و دگرگونيهاي سياسي، اقتصادي و تكنيكي در عرصه فعاليتهاي فضايي

4-   توانايي استفاده از نظرات كارشناسي تكنولوژيك و اقتصادي براي بررسي دقيق موضوع مورد اختلاف

5-  قاطعيت در حل اختلاف و توانايي صدور احكام و قرارهاي قضايي لازم الاجرا

6-     اطمينان از اينكه احكام صادره در خصوص حل اختلافات واقع بينانه و قابل اجرا باشند[77]

ماهیت حقوقی هوا

۱ـ نظریه ای که از حقوق خصوصی اقتباس شده و به موجب آن، کشورها همان طور که مالک زمین هستند، مالک فضای بالای آن نیز هستند. به عبارت دیگر، نظریه حاکمیت کامل کشورها بر فضای بالای قلمرو خود .

۲-نظریه ای که بنا بر آن، هوا متعلق به عموم است و کشورها بر فضای بالای قلمرو خود هیچ گونه حق انحصاری ندارند، و در نتیجه عبور و مرور هواپیما در قلمرو هوایی کشورها آزاد است .

۳- نظریه میانه : بر اساس این نظریه ، هوا به دو طبقه متمایز تقسیم می گردد : طبقه نزدیک به زمین تا ارتفاع معین و طبقه مافوق آن . طبقه اول، تحت حاکمیت کشور زیرین ( مثل آبهای داخلی و دریای سرزمینی ) و طبقه دوم، آزاد به روی کلیه کشورها ( مثل دریای آزاد ) و خارج از هر گونه صلاحیت و حاکمیت سرزمینی است .

تا قبل از پایان جنگ جهانی اول و انعقاد عهدنامه هوایی پاریس ۱۹۱۹ ، تنها نظریه اول مورد قبول کشورها بود و بر اساس همین نظریه اکثر کشورهای اروپایی در این عصر قوانین و مقرراتی در زمینه هواپیمایی وضع نمودند و در جریان جنگ اول کشور بیطرف سوئیس مانع عبور هواپیماهای کشورهای در حال جنگ از قلمرو هوایی خود شد و در نتیجه، حاکمیت خود را بر قلمرو هوایی بالای قلمرو خاکی و دریای سرزمینی خود اعلام نمود .

در هر حال عبور و مرور از قلمرو هوایی بالای دریای آزاد و سرزمینهای بدون صاحب، آزاد تلقی می شد. اما امروزه، نظریه اول و سوم مورد قبول و در اسناد بین الملل منعکس است.

سیرتکاملی قواعد حقوق هوا و  فضا

   موضوع تدوین نظام حقوقی حاکم بر فضای ماورای جو چند سال پس از پایان جنگ جهانی دوم زمانی که نخستین قمر مصنوعی اتحاد شوروی (سابق) به نام «اسپوتینگ » در اکتبر 1957 به فضا پرتاب شد، مطرح شد. پس از آن، نخستین قمر آمریکا«اکسپلورر » در 31 ژانویه 1958 به فضا پرتاب شد. در 20 ژوئیه 1969 نیز فضانوردان آمریکایی به کره ماه را یافتند .

از پرتاب نخستین قمر مصنوعی در 1957 تا 1976 فعالیتهای فضایی بشر بسیار چشمگیر بوده است به طوری که تعداد سفاین و وسایل فضایی پرتاب شده در این دو دهه از 2000 وسیله تجاوز میکند .

جالب توجه است که ضمن پرتاب سفاین، ماهوارهها و موشکها از فراز کشورهای مختلف، هیچ یک از آنها به پرتاب این وسایل اعتراض نکرده و چنین اقداماتی را مغایر با «حاکمیت» کشورها ندانستهاند. عدم اعتراض کشورها سبب شد تا «اصل آزادی فضا» به عنوان یکی از قواعد بنیادین حقوق فضا مورد شناسایی قرار گیرد .

شکلگیری قواعد حقوق فضا را از لحاظ تاریخی به چهار مرحله میتوان تقسیم کرد:

مرحله اول، با صدور قطعنامهها و اعلامیههای مجمع عمومی سازمان ملل متحد، آغاز شد، به عبارت دیگر، نخستین گام در جهت تدوین قواعد حقوق فضا توسط مجمع عمومی برداشته است. مجمع عمومی، یک ماه پس از پرتاب اسپوتنیک توسط شوروی، ضمن صدور قطعنامهای در 14 نوامبر 1957 خطرات استفاده نظامی از قلمرو فضایی را یادآور شد و اعلام کرد: پرتاب اشیا به فضا باید صرفاً برای مقاصد صلحجویانه صورت گیرد.(قطعنامه شماره 1148 مصوب 14 نوامبر 1957). یک سال بعد، مجمع عمومی با صدور اعلامیهای مبادرت به تأسیس «کمیته سازمان ملل برای استفاده صلحآمیز از فضا» کرد(اعلامیه شماره 1348 مصوب 13 دسامبر 1958). در سال 1961 نیز قطعنامهای مبنی بر شناسایی اصل آزادی فضا از تصویب مجمع عمومی سازمان ملل گذشت (قطعنامه شماره 1721 مصوب 20 دسامبر 1961). و بالاخره در این مرحله، قطعنامه راجع به «منع پرتاب سفاین فضایی حامل سلاحهای هستهای و دیگری سلاحهای مخرب دستهجمعی » مورد تصویب مجمع عمومی قرار گرفت(قطعنامه شماره 1884 مصوب 17 اکتبر 1963).

مرحله دوم که سالهای 1967 تا 1979 را در برمیگیرد به انعقاد پنج معاهده از جانب مجمع عمومی سازمان ملل متحد منجر شد:

1- کنوانسیون راجع به اصول حاکم بر فعالیت دولت  ها در امر کاوش و استفاده از فضای ماورای جو، مصوب 27 ژانویه 1967.

2- موافقتنامه راجع به نجات و بازگشت فضانوردان و اعاده اجسام پرتاب شده به فضای ماورای جو، مصوب 22 آوریل 1968.

3- کنوانسیون راجع به مسئولیت بینالمللی در مورد خسارات ناشی از اجسام فضایی، مصوب 29 مارس 1972.

4- کنوانسیون راجع به ثبت اشیای پرتاب شده به ماورای جو، مصوب 12 نوامبر 1974.

5- موافقتنامه راجع به فعالیت دولتها در ماه و سایر کرات آسمانی، مصوب 5 دسامبر 1979.

مرحله سوم تدوین قواعد حقوق فضا (1986- 1979) را مرحله «رکود قانونگذاری فضایی» میتوان توصیف کرد زیرا در این مقطع تاریخی اختلاف نظر بن کشورهای توسعهیافته صنعتی در این زمینه به طور محسوس و مشهودی بروز کرده بود. به همین علت، در این دوران فقط دو قطعنامه در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسید:

قطعنامه راجع به «اصول حاکم بر پخش برنامههای ماهوارهای »(1972) و قطعنامه راجع به «سنجش از راه دور ماهوارهای » (1986).

      مرحله چهارم(از 1986 به بعد) دارای مشخصات خاصی است که آنها را به موارد زیر میتوان خلاصه کرد: خصوصیسازی و تجاری کردن فعالیتهای فضایی، پیدایش سازمانهای جدید فضایی، تقویت همکاری کشورهای در حال توسعه در زمینه فعالیتهای فضایی و... لازم به ذکر است که در این مرحله تاکنون قواعد حقوقی قابل توجهی در ارتباط با قلمرو فضایی و فعالیتهای مربوط به وضع نشده است  .

سازگاري با روند تكامل حقوق فضا

تاسيس نهاد حل اختلافات ، گامي حياتي در راستاي سازگار ساختن حقوق فضا با ساختار در حال تكامل امروز و آينده فعاليتهاي فضايي است.

گفته ميشود كه مكانيسم تخصصي حل اختلافات تنها ساز و كاري است كه ميتواند زمينه تناسب و انطباق اختلافات با چارچوب حقوق فضا را فراهم سازد. علل چنين استدلالي به شرح زير است :

1-   يك مكانيسم تخصصي حل اختلافات بهتر ميتواند با تغييرات در عرصه حقوق فضا سازگاري يابد

2-  يك مكانيسم تخصصي حل اختلافات اين امكان را ايجاد خواهد كرد تا حقوق فضا بعنوان شاخه اي مستقل و تخصصي از حقوق بين الملل رشد و نمو يابد.

3- مكانيسم ياد شده خواهد توانست پاسخگوي نيازهاي خاص اختلافات فضايي مانند مسائل پيچيده تكنولوژيك باشد.

بهر حال چنين مكانيسمي براي حل و فصل اختلافات ضرورتي انكار ناپذير براي هدايت و سازماندهي فعاليتها در فضاي ماوراي جو است. وضعيت حقوقي فضا را ميتوان بطور كلي با ساختار حقوق درياها و سيستم حل و فصل اختلافات دريايي در چارچوب سازمان بين المللي دريانوردي IMO مطالعه كرد.

همانگونه كه سازمان IMO صلاحيت رسيدگي و بررسي اختلافات دريايي را دارد و ميتواند به وضع قواعد مربوط به تنظيم فعاليتهاي دريايي بپردازد ، به همان قياس تاسيس  يك نهاد خاص براي تنظيم و حل و فصل اختلافات در حقوق فضا هم ميتواند چنين رسالتي را بر دوش گيرد. علاوه بر اينكه در موافقتنامه ماه  ايجاد يك رژيم بين المللي براي تنظيم اكتشافات منابع طبيعي در ماه و ديگر اجرام سماوي پيش بيني شده است.

هر چند تعداد كشورهايي كه معاهده ماه را به تصويب رسانده اند چندان زياد نيست اما اميد است كه در آينده با افزايش كشورهاي متعاهد اين موافقتنامه شاهد اجراي اين بخش از معاهده ماه و تاسيس نهادي در حقوق فضا مشابه نهاد موجود در حقوق درياها باشيم.

مقررات بین   المللی حاکم بر فضا

مهمترین مقررات بینالمللی حاکم بر ماورای جو یا فضا عبارتند از:

1)اعلامیه 1148 مورخ 14 نوامبر 1957 مجمع عمومی سازمان ملل متحد، مربوط به کاهش تسلیحات که در آن خطرات نظامی ناشی از بهرهبرداری از فضا را یادآور شده است؛

2)اعلامیه 1348 مورخ 13 دسامبر 1958 مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مورد تأسیس کمیتهای وابسته به مجمع عمومی، به نام «کمیته خاص استفاده صلحآمیز از فضای ماورای جو»؛

3)اعلامیه 1721 مورخ 20 دسامبر 1961 مجمع عمومی سازمان ملل متحد در زمینه اصل آزادی فضا؛

4)اعلامیه 1884 مورخ 17 اکتبر 1963 مجمع عمومی سازمان ملل متحد در خصوص منع پرتاب و گردش سفاین حامل سلاحهای هستهای و دیگر سلاحهایی که قدرت تخریبی عظیم دارند؛

5)عهدنامه مورخ 1963 در زمینه منع آزمایشهای هستهای در جو، ماورای جو و زیردریاها؛

6)موافقتنامه میان ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی (سابق) در تأیید اعلامیه 1884 فوقالذکر؛

7)اعلامیه 1962 مورخ 13 دسامبر 1963 مربوط به اصول حقوقی حاکم بر فعالیتهای کشورها در کاوش و بهرهبرداری از فضای ماورای جو، کره ماه و دیگر کرات آسمانی؛

8)عهدنامه مورخ 27 ژانویه 1967 در مورد اصول یادشده فوق که به موجب اعلامیه 2222 در 19 دسامبر 1966 به تصویب مجمع عمومی رسیده بود؛

9)موافقتنامههای مورخ 22 آوریل 1968 مربوط به نجات فضانوردان، بازگرداندن فضانوردان و اجسام فضایی پرتاب شده به فضای خارج از جو. این موافقتنامهها که طبق اعلامیه 2345، به تاریخ 19 دسامبر 1967 به تصویب مجمع عمومی رسیده بود، از 3 دسامبر 1968 به مرحله اجرا درآمده است؛

10)عهدنامه مورخ 29 مارس 1972 در خصوص مسولیت بینالمللی برای خسارات ناشی از اجسام فضایی. این عهدنامه قبلاًٌ در 29 نوامبر 1971 به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسیده بود؛

11)    عهدنامه مورخ 1974 مجمع عمومی سازمان ملل متحد در خصوص ثبت اشیای پرتاب شده به ماورای جو؛

12)     موافقتنامه حاکم بر فعالیتهای کشورها در کره ماه و دیگر اجرام آسمانی، موسوم به «معاهده کره ماه» مورخ 5 دسامبر 1979 مجمع عمومی سازمان ملل متحد .

اصول اساسی حاکم بر حقوق فضا

تعریف فضای ماورای جو و تعیین حدود آن

        تعریف فضای ماورای جو و تعیین حدود آن از عمدهترین مسایلی است که حقوق فضا با آن روبرو است زیرا هیچیک از معاهدات بینالمللی حتی کنوانسیون 1967 راجع به اصول حاکم بر فعالیت دولتها در امر «کاوش و استفاده از فضای ماورای جو» قاعدهای را درباره حد فاصل «قلمرو هوایی» و «قلمرو فضایی» وضع نکرده است.

      البته چندین پیشنهاد در مورد حد داخلی قلمرو فضایی ارائه شده است. برخی از نویسندگان مانند «فون کارمن » و «هالی » با تکیه بر معیارهای علمی نقطه آغازین قلمرو فضایی را نقطهای دانستهاند که از آن پس «پروازهای هواپیمایی» امکانپذیر نیستند. این نقطه، در حال حاضر در حدود 83 کیلومتری زمین است. لازم به ذکر است که این پیشنهاد تحولات تکنولوژی هوانوردی را در نظر نگرفته است. و چه بسا در زمانی نه چندان دور ارتفاع پروازهای هواپیمایی به چندین برابر برسد و بدین ترتیب حد فاصل قلمرو هوایی و قضایی با پیشرفت صنعت هوانوردی دایماً در حال تغییر خواهد بود.

برخی از نویسندگان نیز حد فاصل قلمرو هوایی و فضایی را «حداقل ارتفاع مدار ماهواره» پیشنهاد کردهاند که این پیشنهاد عملیتر و دقیقتر از پیشنهاد پیشین به نظر میرسد.

برخی نیز پیشنهاد کردهاند که بین قلمرو هوایی و فضایی، منطقهای مانند«منطقه نظارت» (همانگونه که در قلمرو دریایی وجود دارد) در حد فاصل 80 تا 240 کیلومتری زمین بوجود آید. طبق این پیشنهاد، در فاصله کمتر از 80 کیلومتر دولت از حق حاکمیت برخوردار است و در بالاتر از 240 کیلومتر آزادی فضا حکمفرما خواهد بود و در فاصله 80 تا 240 کیلومتری دولتها از برخی صلاحیتها به منظور نظارت بر آن منطقه برخوردار میشوند و بالاخره، گروهی دیگر قائل به تعیین حد مرزی بین قلمرو هوایی و فضایی نبوده، بلکه «نوع و ماهیت فعالیت» را ملاک عمل قرار میدهند. به زعم این گروه «فعالیت هوایی» و «فعالیت فضایی» را باید از یکدیگر تمیز داد و فعالیت اول را تابع مقررات حقوق هوایی و فعالیت دوم را تابع مقررات حقوق فضا دانست 

اصول اساسی حاکم بر حقوق فضا

اصل اول : آزادی تجسسات و استفاده از فضای ماوراء جو و کرات آسمانی

       در معاهده 27ژانویه 1967ذکر شده است که: "تحقیقات و استفاده از فضا یعنی ماه و دیگر کرات آسمانیباید بنفع تمام ممالک دنیا و بدون توجه به موقعیت و توسعه اقتصادی و اجتماعی آنها باشد و بعنوان قلمرو حاکمیت تمام بشر محسوب گردد".

"فضای ماوراء جو که شامل ماه و دیگر کرات آسمانی است باید برای تجسس و استفاده رایگان و بدون هیچ نوع تبعیضی در اختیار تمام ملل برمبنای تساوی و برطبقحقوق بین الملل قرار گیرد و دسترسی بتمام نواحی از کرات آسمانی آزاد باشد".

ماده 1 این عهدنامه مقررمی دارد: "تجسسات علمی در فضا یعنی ماه و کرات دیگر باید آزاد باشد و ملل باید در تسهیلو تشویق همکاری بین المللی در چنین تجسساتی کوشا باشند".

این درخواست که تجسسات و استفاده از فضا و کرات باید برای نفع و استفاده تمامممالک باشد بخصوص بسیار مهم است.برای تجسسات و استفاده از فضا ملل باید در درجهاول به این اصل توجه داشته باشند.مهمتر آنکه مقصود از کلمه«تجسس»تحقیقات و فعالیتهای علمی بمنظور کشف اسرار عالم است.پژوهشهای علمی راه را برای استفاده عملی از فضاء ماوراء جو و کرات آسمانی هموار میسازد.

اصل دوم : منع تصاحب،تملک وتصرف فضا

       ماده 2 عهدنامه1967 مقرر می دارد"ماوراء جو که شامل ماه و دیگر کرات آسمانی است چه از طریق استفاده،و چه از طریق ادعای مالکیت و چه از طریق اشغال و یا هر نوع تصرفات دیگر اختصاص به هیچ ملتیندارد".

بنابراین هرامکانی را که موجب تصاحب ماه و دیگر کرات توسط ملل،افراد،و یا شرکتها شود مانع میگردد و از نقطهنظر حقوق فضا فروش اراضی در کرات آسمانی توسط شرکتهای مستغلاتی چنانکه در بعضی ممالک صورت گرفته است مطلقا غیرمجاز است.

براساس گزارش مطباعات خارجی متجاوز از 4500 نفر از اتباع ممالک متحدهامریکا تا آخر سال 1965 اراضی در ماه را با نرخ هکتاری یک دلار خریداری کردهاند، نرخ سهام این شرکتها که به این قبیل معاملات اشتغال دارند در بورس دیده میشود و هر موفقیتیکه در تحقیقات فضائی کسب میشود افزایش نرخ سهام را نشان میدهد.در ژاپن بازرگانیجسور اقدام به فروش اراضی مریخ کرد.

اصل سوم : اکتشاف و استفاده از فضا و کرات آسمانی برطبق اصول اساسی حقوق بین الملل

       در پیمان فضا چنین مقرر شده است که:"دول در اکتشاف و بهرهبرداری از فضا یعنیماه و کرات دیگر آسمانی برطبق حقوق بین المللی که شامل منشور سازمان ملل میگردد برایحفظ صلح و امنیت جهانی و توسعه و پیشرفت همکاری و تفاهم بین المللی خود را ادامه دهند".

اصول اساسی(عمومی)حقوق بین الملل باید در مورد روابط بین دول که در ضمنتحقیقات فضائی آنان بوجود میآید با توجه به مشخصات و فعالیت آنها در فضا و کرات آسمانیبکار برده شود.این مشخصات در مقررات حقوقی بین الملل منعکس شده است،بعنوان مثالاصل مربوط به منع تصرف و تخصیص ملی فضا و کرات آسمانی را میتوان نام برد.این اصل قلمرو فضائی ماوراء جو را اساسا از قلمرو فضای جو که بدول تعلق دارد و تحت تسلط انحصاری خود از آن بهره میبرند مجزا میسازد.همین اصل در مورد کرات آسمانی نیز صادق است بنابراینبه اصل حاکمیت سرزمینی دولتها که طبق مقررات حقوق بین الملل پذیرفته شده است،در مورد کرات آسمانی نمیتوان استناد کرد.

اصل چهارم : غیر نظامی کردن نسبی فضا

       عهدنامه 1967بین کره ماه ودیگر کرات اسمانی از طرفی وفضای ماورای جو به معنی دقیق کلمه از طرف دیگر، فرق گذاشته است. ماده 4این عهدنامه به طور کامل مربوط به بهره برداری مسالمت آمیز ازکره ای ماه ودیگر کرات اسمانی است و ایجاد استحکامات تاسیسات نظامی آزمایش های سلاح های مختلف واجرای هرگونه عملیات نظامی را درکرات مذکور منع کرده است اما در مورد فضای ماورای جو الزام به بهره برداری مسالمت امیز ازفضا هنوز قطعی  وکامل نیست مطابق بند یک ازماده 4عهدنامه مذکور در مدار قرار دادن سفاین حامل سلاح های هسته ای یاد یگرسلاح هایی که قدرت تخریبی عظیم دارند ممنوع است ازین قاعده -همانطور که قدرتهای بزرگ تفسیر نموداند-باید چنین نتیجه گرفت که قراردادن سلاح های کلاسیک در فضای ماورای جو مانعی ندارد.

اصل پنجم : صلاحیت قضائی دول نسبت به اجسامی کهبه فضا پرتاب میکنند

       درماده 8قرارداد امور فضائی چنین نوشته شده است:«دولت متعهد پیمان که جسمیرا به فضا پرتاب مینماید صلاحیت قضائی کنترل آن جسم و سرنشینان و مسافران این سفاینرا حتی مادامی که این سفاین در فضا و یا در سطح کرات آسمانی باشند دارد.مالکیت اجسامپرتاب شده به فضا که شامل اجسامی که بر سطح کرات نشانده شده و یا ساخته شده است و همچنینقسمتهائی از این اجسام که به زمین عودت داده میشوند چنانچه خارج از محدوده دولت متعهد به سطح زمین فرود آید متعلق به آن دولتی است که مالکیت جسم و یاقطعات آنرا دارد و حقدارد که قبل از فرود جسم بر سطح زمین با ارائه دادن شواهد و مدارک که هویت جسم را مشخص میسازد تقاضای استرداد آن جسم را بنماید».

بنابراین پیمان،اجسام پرتاب شده را در قلمرو قضائی دولت مالک آن میشناسد. و این شامل خود جسم و کلیه سرنشینان آن میباشد.اما با این وجود جوابگوی این مسئلهنیست که اگر جسم مذکور که خود و سرنشینانش در قلمرو قضائی یک دولت است وقتیوارد فضای کشور دیگری شد چه موقعیتی پیدا می کند .

اصل ششم : مسئولیت بین المللی دولتها در مورد فعالیتهای ملی فضایی

       ماده 7عهدنامه مقرر می نماید:"هرکشوری که مبادرت به پرتاب جسمی به فضا می نمایداز نظربین المللی مسئول کلیه خساراتی است که که به یک کشور عضوعهدنامه ویابه اشخاص حقیقی یاحقوقی متتبوع آن کشور از ناحیه جسم مذکور یا  اجزای متشکل ان وارد آمده است خواه این خسارت در زمین یا جو ویا در ماورای جوویا در ماه ودیگر کرات اسمانی وارد امده باشد" .

اصل هفتم : منع آزمایشات زیانآور در فضا و کرات آسمانی

       در ماده نهم معاهده چنین ذکر شده است:"در اکتشافات و استفاده از فضا که شامل ماه و کرات دیگر آسمان است دول متعهد باید توسط اصل همکاری و کمکهای مشترک راهنمائیشوند و تمام فعالیتهای ایشان در فضا یعنی ماه و دیگر کرات باید با توجه به منافعمربوط به تمام دول تحت پیمان صورت گیرد.دول متعهد باید برای ادامهء مطالعاتفضائی خود دربارهء ماه و کرات دیگر و نیز ادارهء اکتشافات خود چنان مراقبتی را بکار برند که موجب آلودگی مضر و نیز تغییرات ناسازگار برای محیط کره زمین که با ورود عناصر خارج از کره خاکی ایجاد میشود بپرهیزند و نیز اقدامات لازم و مناسب را برایاین منظور بعمل آورند".

اصل هشتم : کمک به سرنشینان سفاین فضائی در صورت بروز تصادم،خطر،حوادث پیشبینینشده و یا فرود آمدن غیرعمد و اجباری

       ماده 5معاهده مربوط به کمکهائی است که به سرنشینان سفاین فضائی در صورت وقوع تصادم،خطر،حوادث پیشبینی نشده و یا فرود آمدن غیر عمد و اجباری میشود و نیز انتظار دارد که مقررات بین المللی ممکن برای تکمیل شرایط موجود تدوین گردد. این شرائط دلالت بر این دارند که فضانوردان باید تمام فعالیتهای خود را«بنفعتمام ممالک دنیا انجام دهند»و همچنین این فعالیتها نباید مغایر با اصول اساسی حقوقفضا باشند که در قرارداد گنجانده شده است.

پیمان مقرر میدارد:"برای همکاری بین المللی و کمک به فضانوردان به هنگام بروز تصادم،خطر،حوادث و یا فرود آمدن اجباری و نیز فعالیتهایشان در فضا، ماه و سایر کرات آسمانی از کمکهای لازم مضایقه نشود.همکاری بین المللی برای نجات این قرارداد دول تحت پیمان را متعهد میسازد که در صورت وقوع تصادم،خطر و حوادث و یا فرود آمدن اجباری و نیز در تمام مدت پرواز حتی در فضا یا بهنگام فرود بر سطح ماه هرنوع کمکی را بی دریغ در اختیار فضانوردان بگذارند.همکاری دول در ارائهکمکهای ایشان به محققین فضائی بمنظور حفظ جان و سلامت فضانوردان است و از نقطه نظر انسانی حائز کمال اهمیت است ".

اصل نهم: توسعه همکاری بین المللی در اکتشاف و استفاده صلح جویانهاز فضا و کرات آسمانی

       در ماده دهم پیمان چنین نوشته شده:"برای توسعهء همکاری بین المللی بمنظور اکتشافو استفاده از فضا که شامل ماه و کرات دیگر آسمان است بر حسب هدفهای این پیمان،دولمتعهد باید بر اساس تساوی به دول هم پیمان خود که مشاهدهء پرواز و پرتاب اجسامفضائی ایشان را خواستار شدهاند فرصت مشاهده را بدهند.نوع چنین فرصتی برای مشاهدهو نیز شرایطی که تحت آن چنین روشی را میتوان برقرار کرد باید از طریق انعقاد قرارداد بین دول مربوطه بمورد اجرا درآید"

ماده یازدهم میگوید:"دولتها موافقند«تا آنجا که امکانات عملی و معقول اجازهمیدهد»اطلاعاتی که نتیجهی فعالیتهای آنها در فضا،ماه و کرات دیگر آسمان میباشد تسلیم سازمان ملل و سازمانهای بین المللی دیگر بنمایند".

عدم تصرف و تخصيص فضا و كرات آسماني

پيمان فضا اصلي را كه شناسائي جهاني دارد تأمين و تضمين مي كند يعني متذكر مي شود كه « ماوراء جو كه شامل ماه و ديگر كرات آسماني است چه از طريق استفاده ، و چه از طريق ادعاي مالكيت و چه از طريق اشغال و يا هر نوع تصرفات ديگر اختصاصي به هيچ ملتي ندارد ( ماده ( II بنا بر اين هر امكاني كه موجب تصاحب ماه و ديگر كرات توسط ملل ، افراد ، و يا شركتها شود مانع مي گردد و از نقطه نظر حقوق فضا فروش اراضي در كرات آسماني توسط شركتهاي مستغلاتي چنانكه در بعضي ممالك صورت گرفته است مطلقاً غير مجاز است در حاليكه حقوقدانان شوروي تمام مدت مخالف تصرف و تخصيص ملي فضا ، ماه و ديگر كرات آسماني بوده اند ، نظريه اوليه كه ميان حقوق دانهاي آمريكائي رواج داشت حاكي از آن بود كه ادعاي مالكيت و گسترش آن را بر ماوراءجو و تصاحب كرات آسماني كاملاً ممكن مي دانست .

بحث هاي زيادي راجع به شرايط اساسي براي مالكيت كرات آسماني در آثار و نوشته هاي حقوقي آمريكا تا سال 1960 ادامه داشت . ولي بعد از آنكه لوناي LUNIK2 در سال 1959 پرچمي از شوروي به ماه برد و لوناي 3 پشت مخفي ماه را عكسبرداري كرد تصاحب ملي كرات آسماني به نظر غير ممكن آمد و اين نظرية اخير در نوشته هاي حقوق دانهاي آمريكائي موقعيت محكمتري يافت .

نويسندگان غربي بيشتر اوقات بدون هيچ زمينة اين سؤال را مطرح مي كنند « حق مالكيت فضا » بيك سازمان بين المللي انتقال داده شود . حقوقدان مشهور انگليسي سي . ويلفرد جنكز ( كه در قضاوت و نتيجه گيريهايش بسيار محتاط است مي نويسد : چنين به نظر مي رسد كه سازمان ملل بايد از طرف تمام جامعه بشري متصرف فضا شناخته شود .)

در حال حاضر با تجاربي كه ما نسبت به مالكيت زمين داريم چنين امكاناتي را رد مي كند زيرا ( قطب جنوب ) هنوز هم تحت حاكميت و ادارة بين المللي در نيامده است .

پيمان قطب جنوب 1959 فقط دعوت و حضور در جلسات مشورتي را فراهم مي كند ، مشاوره در مورد كرات آسماني نيز كاملاً قابل پذيرش است .

ترديدي نيست كه براي هم آهنگ نمودن فعاليت كشورهاي ذيعلاقه در مورد پژوهشهاي فضائي ، سئوالات بيشماري بوجود خواهد آمد . براي مثال مشكلات و مسائل ذيل نيازمند همكاري و هم آهنگي مي باشند .

تأسيس و نگهداري پايگاهي براي فرود آمدن بر سطح ماه و تجهيزات براي پرتاب از سطح ماه ، تعاون مشترك هنگام بروز حوادث و مشكلات ، وضع مقررات حقوقي ، تأسيس ارتباطات در سطح كرات آسماني ، بهره برداري از معادن ، ذخائر منابع طبيعي ، توسعه پژوهش ها و همكاريهاي علمي ، تبادل اطلاعات هواشناسي و فضا شناسي و اطلاعات ديگري كه براي افراد در سطح ماه ضروري است ، همچنين مسائل بسياري كه قابل پيش بيني نيستند . بشر خواهان كشف فضا ، ماه و ديگر كرات آسماني و علاقمندي استفاده و بكار بردن آنها در راه صلح و ترقي است و كليه دول بايد آنرا دنبال كنند .

كشف و استفاده از فضا و كرات آسماني بر طبق اصول اساسي حقوق بين المللي

    در پيمان فضا چنين مقرر شده است كه : « دول در اكتشاف و بهره برداري از فضا يعني ماه و كرات ديگر آسماني بر طبق حقوق بين المللي كه شامل منشور سازمان ملل مي گردد براي حفظ صلح و امنيت جهاني و توسعه و پيشرفت همكاري تفاهم بين المللي فعاليت خود را ادامه دهند . »

( ماده ( بدين ترتيب پيمان ، اصلي را كه بر اثر نفوذ بشر به اعماق دنياي ستارگان و كائنات و فعاليتهاي دول در اين زمينه بوجود آمده است تأييد مي كند .

اصول اساسي ( عمومي ) حقوق بين الملل بايد در مورد روابط بين دول كه در ضمن تحقيقات فضائي آنان بوجود مي آيد با توجه به مشخصات و فعاليت آنها در فضا و كرات آسماني بكار برده شود . اين مشخصات در مقررات حقوقي بين الملل منعكس شده است ، به عنوان مثال ، اصل مربوط به منع تصرف و تخصيص ملي فضا و كرات آسماني را مي توان نام برد اين اصل قلمرو قضائي فضاي ماوراء جو را اساساً از قلمرو فضاي جو كه به دول تعلق دارد و تحت تسلط انحصاري خود از آن بهره مي برند مجزا مي سازد ، همين اصل در مورد كرات آسماني نيز صادق است بنا بر اين به اصل حاكميت سرزميني دولت ها كه طبق مقررات حقوق بين الملل پذيرفته شده است ، در مورد كرات آسماني نمي توان استناد كرد .

آيا پيروزيهاي عظيم تكنولوژي و علمي عصر ما فوائدي براي تمام كشورها به ارمغان مي آورد و يا آنكه مصيبتي غير قابل پيش بيني براي بشر ببار خواهد آورد ؟ جواب اين سؤال بستگي به اين دارد كه تا چه حد و به چه نحو اصول حقوق بين الملل كه شامل منشور سازمان ملل نيز مي شود نه فقط بر سطح زمين بلكه در فضا نيز رعايت شود .

در اكتشافات فضائي ، دول بايد اولاً ومقدمتاً در مورد اصول اساسي حقوق فضا مانند اصل عدم توسل بزور حل اختلاف بطريق مسالمت آميز ، تحريم تبليغات جنگي و خلع سلاح ، راهنمائي شوند .

اصل عدم توسل به زور يك اصل شناخته شده جهاني حقوق بين المللي است كه حوزه عمليات آن شامل فعاليتهاي دول در فضا نيز مي شود . اين اصل نه فقط ممانعت ايجاد نمي كند بلكه بالعكس متضمن پذيرش اصول قوانين مخصوصي است كه شرايط منشور سازمان ملل را تحكيم مي نمايد و توسل به زور و تجاوز در فضا و يا بخاطر فضا را عملاً غير ممكن مي سازد . ايفاگر چنين نقش مهمي در احتراز و جلوگيري از تجاوز مي تواند يك موافقت نامة بين المللي و يا يك سند بين المللي باشد كه جاسوسي از فضا را ممنوع سازد . اصل عدم تجاوز به هيچ وجه مانع استفاده از فضا براي حمله متقابل به عنوان دفاع در مقابل متجاوز نيست .

بعبارت ديگر ، استفاده از فضا براي مقاصد نظامي در صورتيكه بر طبق ماده 51 منشور سازمان ملل باشد ممنوع نمي باشد زيرا ماده 51 اجازه دفاع يك يا چند جانبه را به هنگامي كه دولتي مورد تجاوز قرار گيرد داده است تلاش براي اين ماده به هيچ عنوان قابل اغماض نخواهد بود به عنوان مثال مي توان به گفته بعضي حقوقدانهاي آمريكائي استناد كرد كه عضويت در سازمان ملل بمعني انصراف از حق عرفي در پيشگيري يا دفاع در مقابل تجاوز نمي باشد .

ماده 51 منشور ملل متحد صريحاً چنين مشاجراتي را مردود مي شناسد و حق دفاع را فقط در صورت حمله مسلحانه مجاز مي داند ولي تحت عنوان « دفاع » هيچ كشوري حق ندارد دست به عملياتي بزند كه به منظور جلوگيري از حملة احتمالي باشد .

به هر حال اين ماده دول را از حق خود كه براي حفظ امنيت خويش بايد تدابير اساسي اتخاذ نمايند مانند آنچه كه در فصل هفتم در منشور سازمان ملل ذكر شده است ( عمليات در مقابل تهديد و يا بمخاطره افتادن صلح ، نقض صلح ، و عمليات تعرضي ) باز نمي دارد .

حقوقدان اطريشي . فازان ( E . Fasan ) طرفدار قانوني نمودن دفاع در فضا ، همچنين دفاع در مقابل حمله اي كه از داخل و يا خارج از فضاي ماوراء جو مي شود ، مي باشد و معتقد است كه توجيه حمله بسوي زمين مستلزم تلافي و حمله به كرات آسماني نيست حتي اگر دشمن پايگاهي در آن كره داشته باشد .

چنين نتيجه گيري فقط از توجهات بشر دوستي ناشي مي شود تا زمانيكه موافقت نامه هاي بين المللي صحيصي تصويب نشده باشد قابل اجرا نيست

شرايط منشور سازمان ملل راجع به توفق و حل مسالمت آميز اختلافات ، ( قسمت سوم از ماده دوم فصل 6 ) مربوط به اختلافاتي است كه امكان دارد بين دو دولت در حين اكتشافات فضائي ايشان در مورد ماه و ديگر كرات آسماني ايجاد شود .

مللي كه به فعاليتهاي فضائي اشتغال دارند موظف هستند كه اختلافات خود را فقط از طريق مسالمت آميز حل و فصل نمايند . برگزيدن طرق صلح جويانه براي تصفيه و حل اختلافات به كشورهاي مربوط واگذار شده است .

اين نكته در طرح پيمان شوروي در اصول حاكمه بر فعاليت هاي ملل براي اكتشاف و استفاده از فضا يعني ماه و ديگر كرات آسماني صريحاً ذكر شده است .

با وجود آنكه شرايط اين طرح شوروي در متن نهائي پيمان گنجانده نشد ، ولي بدون شك در تدوين موافقت نامه هاي بين المللي براي اكتشافات صلح جويانه فضائي ايفاگر نقش مهمي خواهد بود .

اصل عدم تجاوز شامل ممنوعيت جنگهاي تجاوزكارانه و تهديد يا استفاده از قدرت در روابط بين المللي مي شود ولي مستقيماً مانع اقدامات ايده ئولژيكي براي نبردهاي تعرضي نمي گردد . بلكه عمل اخير در اصل « ممنوعيت تبليغات جنگي » گنجانده شده است .

به موجب اين اصل سازمانهاي دولتي از نشر تبليغات براي جنگ نهي شده اند و موظفند كه سازمانهاي غير دولتي و نيز افراد را از اين عمل باز مي دارند .

موافقت نامه 110 مورخ 3 نوامبر 1947 مجمع عمومي سازمان ملل ، انواع تبليغات را كه صريحاً يا تلويحاً محرك و يا مشوق هر گونه تهديدي براي صلح ، نقص صلح و يا تجاوز باشد بوسيلة هر كشوري كه رهبري گردد . محكوم مي كند اصل ممنوعيت تبليغات جنگي در حال حاضر كه ماهواره هاي مخابراتي براي تقويت برنامه هاي راديو تلويزيوني بكار مي رود اهميت خاصي پيدا كرده است .

در اكتشافات فضائي ، ملل بايد توسط « اصل ممنوعيت تبليغات جنگي » راهنائي شوند .

ارتباطات با كمك ماهواره هاي مصنوعي بايد براي توسعه روابط بين المللي دوستانه بكار برده شود و فقط اطلاعات حقيقي را انتشار دهد .

و حالا دقيقاً روشن مي شود كه چرا اعلاميه 1963 در اصول حقوقي حاكم بر فعاليت هاي دول در اكتشافات و استفاده از فضا و متعاقب آن معاهده در مورد اصول حاكم بر فعاليت هاي دول در اكتشافات و استفاده از فضا يعني ماه و ديگر كرات آسماني ، اين نكته را ياد آور مي شود كه موافقت نامه مجمع عمومي به تاريخ 3 نوامبر 1947 كه تبليغات جنگ را چنانچه محتمل بر تحريك و تشويق هر نوع تهديد صلح ، نقص صلح و يا تجاوز در فضا ماوراء جو باشد محكوم مي كند .

اصل منع تبليغات جنگ چنان تنظيم شده است كه از هر گونه تبليغات ايده ئولژيكي براي جنگ ، حتي تبليغات ملي ، نژادي و يا ايجاد دشمني بين الملل باشد جلوگيري به عمل آرد . تبليغات براي ايجاد تنفرات ملي و نژادي و دشمني بين ملل در مجمع بين المللي براي رفع انواع تبعيضات نژادي « كه در بيستمين اجلاسيه مجمع عمومي در سال 1965 به تصويب رسيد محكوم شناخته شده است .

اگر به قرار داد مندرج در قطعنامه مجمع عمومي مصوب 3 نوامبر 1947 توجه كنيم مي بينيم كه استفاده هاي ممكنه از ماهواره هاي مخابراتي حائز اهميت فراواني است . اين موضوع در مورد فعاليتهاي سرويس ارتباط راديوئي در فضا بيشتر بايد مورد توجه قرار گيرد . مثلاً براي پيشگيري از بكار بردن ارتباطات راديوئي فضائي براي تبليغات خصمانه شيوه هاي مطلوب ذيل را مي توان بكار برد :

1 ـ در قسمت مناسبي از موافقت نامه ، براي تأسيس يك روش بين المللي در ارتباطات راديوئي از فاصله دور كه به كمك اقمار مصنوعي زمين مي باشد شرايطي گنجانده شود كه دول را موظف به استفاده از اين وسائل جديد براي تحكيم روابط بين المللي به سود تمام بشريت و بخاطر تفاهم و دوستي بين المللي باشد .

2 ـ در مورد مسائل بين المللي ارتباطات راديوئي از فاصله دور كه به كمك اقمار مصنوعي است ، اگر دول مصلحت دانستند يك گروه از مشاورين و متخصصين براي اجراي شرايط فوق بكار گمارده شوند .

3 ـ براي استفاده از روشهاي بين المللي ارتباطات راديوئي از فاصله دور با كمك اقمار مصنوعي كه به سود بشر و بخاطر صلح و دوستي بين المللي باشد قطعنامه اي بايد تنظيم و تصويب شود . در اين قطعنامه بايد موضوع پخش برنامه هاي واحد كه مورد توجه كليه سكنة زمين باشد گنجانده شود و نيز ترجمه اين مطالب به چند زبان در آن واحد ترتيب داده شود .

تهيه اين برنامه ها را مي توان به يونسكو واگذار نمود تا كميسيون مخصوص را مأمور رسيدگي به اين مسائل بنمايد و نيز قطعنامه بايد متضمن شرايطي در مورد مسئوليت دول بهنگام تجاوز و تخطي از اصول آن باشد .

در مورد تنظيم چنين قطعنامه اي ممكن است به سابقه قرارداد بين المللي « استفاده از انتشارات راديوئي براي مقاصد صلحجويانه » كه در بيست و سوم سپتامبر 1936 در ژنو بتصويب رسيده است استناد نمود .

اصل خلع سلاح در حقوق بين المللي مخصوصاً در مورد تنظيم مقررات حقوقي سيستم فضائي نقش مهمي را ايفا مي نمايد . اين اصل بوسيله ماده 11 منشور سازمان ملل و موافقت نامه شماره 1378 در چهاردهمين اجلاسيه مجمع عمومي كه مربوط به خلع سلاح عمومي و كامل و مصوب 30 نوامبر 1959 مي باشد تضمين شده است .

اجراي اين اصل مستلزم انعقاد موافقت نامه خاص بين الملل در مورد خلع سلاح تحت نظارت دقيق بين المللي در هر يك از مراحل آن است .

تحريم تجاوز و يا بعبارتي ديگر خلع سلاح كامل و عمومي نتيجة طبيعي توسعه اصل عدم تجاوز است . تحريم وسائل تجاوز مسلحانه مستلزم استقرار يك نظام بيطرفانه و غير نظامي در فضاي ماوراء جو مي باشد .

يعني ممنوعيت استفاده از فضاي ماوراء جو براي مقاصد نظامي و اين مسأله موجب مي شود كه اصل استفاده از فضاي ماوراء جو منحصراً براي مقاصد صلحجويانه مورد تأييد حقوق فضا قرار گيرد .

نتیجه گیری

       حقوق هوا و فضا ودرراستای این حقوق ،اصول اساسی حاکم بر حقوق فضا اگرچه توسط سازمان ملل متحد  ودیگر کشورها مورد توجه قرار گرفتهاست وقواعد مختلفی دراین رابطه وضع ومعاهدات مختلفی منعقد گردیده است، ولی با وجود همه این ها،خلع هایی در این رابطه وجود داردکه پس از گذشت سالهاهنوز به قوت خود باقی هستندورفع نگردیده اند وباید مورد توجه سازمان ملل متحدودیگر کشورها قرارگیرد تا معاهدات وتوافقاتی در این رابطه منعقد کنند.

منابع

1. ضیائی بیگدلی، محمدرضا، حقوق بین الملل  عمومی، چاپ چهلم، انتشارات کتابخانه گنج دانش، تهران ،1390 .

2. ج.پ.ژوکف، اصول اساسی  حقوق فضا، ترجمهیدکتر محمودحیدریان، تهران،مجله دانشکدهحقوق     وعلوم انسانی، دانشگاه تهران، شمارههای9،10،11، سال1351.

3. موسیزاده، رضا، بایستههای حقوق بینالملل  عمومی، چاپ  هفدهم، نشرمیزان، تهران،1389

4.عهدنامه 27ژانویه 1967درمورد اصول اساسی حاکم برحقوق  فضا