فورج آلياژهاي آلومينيم

(بخش اول)

مقدمه :

با توجه به اينكه تا به حال مقاله‌اي در مورد فورج فلزات غير آهني به چاپ نرسيده است سعي گرديده تا با ترجمه متن فوق كمكي به صنعت كشور در زمينه فورج آلومينيم بشود. اين سلسله مقالات شامل قستمهاي مختلفي از جمله فورج پذيري آلومينيم، تجهيزات فورج آلومينيوم، تكنولوژي طراحي قالب و آلياژهاي مختلف آلومينيوم مي‌باشد. در نخستين بخش در مورد روشهاي مختلف شكل دادن آلياژهاي آلومينيوم بحث خواهد شد.

آلياژهاي آلومينيوم در انواع و اشكال مختلف و در طيف وسيعي براي كاربردهاي مختلف مي‌توانند فورج شوند. فورج آلياژ آلومينيوم، مخصوصاً در فورج Close-die ، شكل نهايي قطعه فورج توليد شده را صافتر و شفافتر از فورج گرم آلياژ فولاد مي گرداند. آلياژ آلومينيوم بازتاب هاي مختلفي در حرارتهاي زياد در خلال فورج از خود نشان مي‌دهد. صنعتگرائي كه به آلومينيم دسترسي دارند، مي توانند از آلياژهاي آلومينيم به جاي فولاد اسفتاده كنند چون اين دو در خيلي از موارد قابل مقايسه با يكديگر مي‌باشند. براي شكل دادن قطعات آلياژ آلومينيم، فشار مورد نياز در فورج مي‌تواند مختلف باشد كه بستگي به تركيبات شيميايي آلياژ، مراحل فورج به كار رفته، نرخ تغيير قطعه در فورج، نوع قطعه فورج، شرايط روانكاري و حرارت قالب دارد.

نمودار 1 تنشهاي جاري در فورج آلياژهاي آلومينيم در 350 تا 270 را مقايسه مي‌كند و نرخ تغييرات از 4 تا 10  در فولاد 1025 را با نرخ تغييرات حرارت در آلياژهاي ديگر مشخص مي‌كند. تنشهاي جاري سبب پايين بودن فشار مورد نياز راي فورج هستند، اگر چه، فشار حقيقي قطعه فورج معمولاً بيشتر است زيرا مراحل ديگر فاكتورهايي را به چارچوب بالا اضافه مي كنند. براي بعضي از آلياژها آلومينيوم از ضعيف تا متوسط مانند 1100 و 6061، تنشهاي مخصوصاً‌ آلياژهاي سري xxx7 مانند 7075، 7010، 7049،7050 ، تنشهاي جاري و در نتيجه فشار فورج در مقايسه با فولاد بيشتر است. بالاخره، آلياژهاي ديگر آلومينيوم، مانند 2219 ، تنشهاي جاري كاملاً مشابهت با فولاد دارد.

ضمناً بايد متذكر شويم كه در مقايسه آلياژ‌هاي مورد توجه آلومينيم با فولاد، فورج آلياژهاي آلومينيم مشكلتر مي باشد. تركيبات شيميايي و خواص مكانيكي آلياژهاي آلومينيوم رابه جلد دوم از چاپ نهم METALS HANDBOOK ارجاع مي دهيم.

فورج پذيري Forgeability

در مقايسه آلياژهاي نيكل، كبالت و تيتانيوم، آلياژهاي آلومينيم توانايي فورج قابل توجهي دارند، مخصوصاً در مراحل تكنولوژي فورج كه قالبها  يا كمتر، بايد گرم شوند.

نمودار 2 نسبت توانايي فورج 10 آلياژ آلومينيم كه شامل يك حجم مشخص مي‌باشد را نشان مي‌دهد.

تغييرات دماي فورج بكار برده شده براي آلياژها توانايي تغيير شكل هر كدام را تغيير مي‌دهد. همچنين مطلب قابل توجه در اين قسمت اين است كه تغيير شكلي كه در آن ترك ايجاد نگردد مشكل است. آلياژهاي آلومينيم مانند 1100 و 3003 توانايي فورج را با توجه به موارد بالا دارند، اگر چه اين آلياژها كاربرد محدودي در فورج به خاطر نداشتن مقاومت كافي در حرارت دارند.

تأثير حرارت: همانطور كه در نمودار 2 نشان داده شده است، توانايي فورج كليه آلياژهاي آلومينيوم با افزايش دما زياد مي‌شود، و اين تغييرات قابل توجه در اثر دما براي آلياژها رسم شده است. براي مثال آلياژ حاوي سيليكون (4032) بيشترين تاثير را نشان مي‌دهد، در حاليكه آلياژهاي حاوي Cu,Mg,Zn.Al سري XXX7 تاثير كمي را نشان مي‌دهند. نمودار 3 اثر حرارت را بر حسب تنشهاي جاري با نرخ تغيير 10 براي آلياژ 6061 نشان مي دهد كه توانايي فورج خوبي در آلياژهاي آلومينيم دارد. نزديك به 5% افزايش در تنشهاي جاري بين بيشترين دما (480 يا 900 بيشترين دماي پيشنهادي براي 6061) و ( 370 و  700 كمترين دماي پيشنهادي براي 6061) مي‌باشد. براي موارد ديگر مثل آلياژهاي xxx2 و xxx7 مشكلات بيشتري در فورج وجود دارد، چون تغييرات دما در فلز كم است. (تغييرات تنشهاي جاري با دما بيشتر است). 15 نوع آلياژ  آلومينيم كه شبيه به هم فورج مي شوند، تغييرات دماي پيشنهادي آنها در جدول 1 ليست شده است. تمام اين آلياژها معمولاً‌ با يك فشار فورج مي‌شوند، اگر چه بعضي از آلياژها معمولاً بايك فشار فورج مي‌شوند، اگر چه بعضي از آلياژها احتياج به قدرت بيشتري دارند و با عمليات فورج بيشتري نسبت به بقيه دارند، تغييرات دماي فورج براي بيشتر آلياژها معمولاً كوچك است ( به طور معمول كمتر از 55 يا 100) و براي هيچ آلياژي بيشتر از 85 (155) نيست. بدست آوردن خواص مورد نظر در فورج آلومينيم يك موفقيت چشمگير در مراحل فورج مي‌باشند. دماي قالب و نرخ تغيير شكل كليد به دست آوردن حرارت فورج واقعي مي باشد.

تاثير نرخ تغيير شكل : آلياژهاي آلومينيم با وسايل متعدد قابل فورج هستند. نرخ فشار يا تغيير شكل وارد آمده اختلاف قابل توجهي در تغيير شكل فلز به وجود مي آورد، مانند تغييرات خيلي تند (مثل بزرگتر از 10 با دستگاههايي مانند Hammer، پرسهاي ضربه‌ايي و پرسهاي با نرخ انرژي زياد) نسبت به تغييرات كم (مانند كوچكتر از 1/0 براي دستگاههايي مانند پرس هيدروليك بنابراين تغيير شكل يا نرخ فشار عناصر بحراني در قطعات فورج داده شده است. نمودار 4 تاثير دو نرخ فشار 10 و  1/0 را براي تنشهاي دو آلياژ آلومينيوم 6061 و 4014 در 570 نشان مي‌دهد. اين مسئله واضح است كه بالا بردن نرخ فشار تنش را در آلياژ آلومينيم افزايش مي‌دهد و اين افزايش تنش مشكلاتي را در فورج آلياژهاي آلومينيم مخصوصاً سريهاي xxx2 و xxx7 افزايش
مي دهد.  براي آلياژ 6061 توانايي فورج خيلي بيشتر است، و افزايش تنش معادل 70% افزايش نرخ فشار مي‌باشد، و براي آلياژ 2014 بالا بردن نرخ فشار دقيقاً دو برابر تنش مي باشد. اگر چه در آلياژهاي آلومينيم معمولاً توجهي به حساسيت نرخ فشار مانند تيتانيوم ،نيكل و كبالت نمي شود.

تاثير دماي قالب : برخلاف مراحل فورج براي كربن و آلياژ فولادها، قالبهاي مورد استفاده در مراحل فورج آلومينيوم به منظور تسهيل در مراحل فورج، گرم مي‌شوند. بنابراين حرارت قالب مسئله بحراني ديگري در توانايي فورج است و مراحل فورج را بهينه مي‌كند. جدول 2 خلاصه‌ايي از تغييرات دماي قالب مورد استفاده براي چندين مرحله فورج آلومينيوم نشان مي‌دهد . بهينه كردن مراحل بستگي به بيشترين حرارت قالب، دستگاههاي مورد استفاده ، آلياژي كه فورج مي‌شود، و مقاومت تغيير شكل يا طراحي قالب صحيح دارد. براي تغيير شكل آرام، مانند پرسهاي هيدروليك فورج، حرارت قالب به وسيله فلزاتي كه در موقع حرارت تغيير شكل داده مي‌شوند كنترل مي گردد، و در حقيقت فورج آلياژهاي آلومينيوم در پرسهاي هيدروليك فورج ايزوترمال مي‌باشد و قالب همان درجه حرارت فلز را پيدا مي كند. بنابراين حرارت قالب ايجاد شده در پرسهاي هيدروليك از تغيير شكل در پرسهاي مكانيكي و Hammer تجاوز مي‌كند.

روشهاي فورج Forging Mehtods

قطعات آلياژهاي آلومينيومي با تمام روشهايي كه در دسترس مي‌باشد مي توانند توليد گردند كه شامل ring rolling, mandrel forging, spin forging, orbital forging, roll forging, up settind , close, die, open, die و اكستروژن مي باشد. انتخاب بهترين روش فورج كه شامل يك طرح خوب و قيمت مناسب مي باشد يك اصل در قطعات فورج مي باشد. در خيلي از حالات دو يا چند روش به منظور به دست آوردن شكل قطعه مورد نظر لازم مي باشد. بعنوان مثال معمولاً در فورج open- die نيز استفاده مي‌شود.

Open-die Forginigs: معمولاً براي فورج قطعات كوچك آلياژ آلومينيوم استفاده مي‌گردد، چون قالب open- die پرهزينه است و توجيه نمي‌گردد. همچنين در بعضي حالات لازم است كه براي آماده سازي قطعه براي قالب open- die از قالب open- die استفاده بشود. اگر چه فورج open- die به اين منظور نيست كه محدود به قطعات كوچك يا مقدار مشخصي از توليد گردد، بلكه در بعضي ازحالات استفاده از اين روش اثر اقتصادي دارد. براي مثال براي توليد بيش از 2000 قطعه بيسكويت از فورج open- die استفاده مي‌شود، چون با همان خواصي كه در close-die مي باشد توليد مي گردد و ارزش اقتصادي بهتري نياز دارد.

فورج open- die شكلهاي متنوعي توليد مي كند و شمش گرد ساده را به مربع يا مربع مستطيل يا شكلهاي مركب ديگر تبديل مي كند. در گذشته تلرانسها قطعه فورج توليد شده بستگي به مهارت اپراتور پرس داشت، در صورتيكه با برنامه هاي كنترل كامپيوتري پرسهاي فورج open- die آلياژهاي آلومينيوم پيش فرمي براي فورج close-die مي باشد، اين كار بايستي خيلي دقيق انجام شود و اصلاح كردن اندازه ها و تلرانسها در فورج close- die ايجاد گردد تا هزينه كار كاهش بيابد. اطلاعات بيشتر از فورج open- die را رد همين فصل مشاهده مي‌كنيد.

Close-die Forgings : بيشتر قطعات آلياژ آلومينيوم به روش Clsoe-die توليد مي‌گردند. 4 نوع قالب در فروج Close-die وجود دارد كه عبارتند از : blocker-type(‌فورج نهايي)، Conventional  ( block و فورج نهايي يا فقط فورج نهايي ) –high- definition ( نزديك به شكل نهايي) و Precision (شكل نهايي) . اين نوع Close-die در شكل 5 مشاهده مي‌شود.

Blocker-Type Forgings: (شكل a5) يك دست از اين قالب نسبتاً ارزان تهيه مي شود. در اندازه هاي نهايي و تلرانسها دقت كمي دارد و براي تبديل به Conventional يا high-definition احتياج به ماشين كاري بيشتري دارد. قالب فورج blokcer-type هزينه كمتري نسبت به Converntional يا high-definition دارد.

Conventional Close-die (شكل b5) ، اين نوع قالب بيشتر در قالبهاي فورج آلومينيوم متداول است. اين نوع قالب يا با blocker-type و قالب نهايي مي باشد و يا خود قالب نهايي است كه بستگي به ملاك طراحي دارد اين نوع قالب با تلرانسهاي كمتر از blocker-type مي‌باشد، اما احتياج به هزينه بيشتري براي ساخت دارد.

High-Definition Forgings: با بهبود بخشيدن به لوازم كنترلي دستگاههاي فورج كه بعداً توضيح داده خواهد شد، مي توان شكل قطعه فورج در قالب بسته را نزديك به شكل اصلي آن توليد كرد (شكل C5). بالا بردن تلرانسها اثر بيشتري در كاهش هزينه ماشينكاري دارد. فورج high-definition با مجموعه ايي از قالبها كه شامل قالب blocker و قالب نهايي هستند توليد مي شود و معمولاً با همان سطوح ماشين كاري نشده به خريدار تحويل داده مي شود.

Precision Forgings: (شكل d5): نماينده بهترين طرحهاي فورج آلومينيوم توليد شده مي‌باشد. در اين نوع عمليات فورج كردن و ماشينكاري به صورت سري تركيب مي‌شوند كه هزينه آن بيشتر از قالب‌هاي فورج آلومينيوم ديگر است اما قطعه ديگر احتياج به ماشينكاري ندارد و براي خريدار هزينه كمي بعد از توليد در بر دارد. شكل نهايي قطعه فورج در دو يا سه مرحله توليد مي‌گردد و تلرانسهاي محدودي نسبت به ساير روشها دارد.

Upset Forgings:  در دستگاه مخصوص فورج كه Upsetter ناميده مي شود انجام مي‌گردد و براي سطوحي استفاده مي گردد كه احتياج به تغيير مقطع دارند مانند : پيچها، والوها، پيستونها و بلبرينگها. فورج upset ممكن است در يك مرحله مانند پيستونها استفاده شود يا مي تواند با ضربات متعدد شكلهاي خاصي را مانند چرخدنده ها به وجود آورد. براساس تجربه به دست آمده در فورج آلياژ آلومينيوم، طول قطعه فورج نبايد از سه برابر قطر مقطع مربع يا دايره تجاوز كند.

roll forging را مي‌توان براي تغيير شكل ناگهاني به منظور كاهش فلز ورودي و يا كاهش تعداد عمليات close-die انجام داد. در roll forging، فلز بين دو roll حركت كرده و شكل مي‌گيرد و اغلب براي قسمتهايي مانند اتصال محور استفاده مي شود كه حجم زيادي دارند و سطح مقطعهاي نسبتاً محدودي در قسمتهاي مختلف دارند.

Orbital (Rotary) Forgings: به اشكال مختلف در Close-die بر روي پرسهاي مكانيكي يا هيدروليكي بسته مي شود و سبب چرخش يك يا دو قالب مي شود كه معمولاً قالبها نسبت به هم داراي زاويه مي باشند و تغيير شكل زيادي را در قطعه كار به وجود مي آورد. Orbital forging هم براي تغيير سطح به روش فورج گرم و هم سرد استفاده مي شود و شكل نهايي را با تلرانس پايين توليد مي كند.

Spin Forgings :تقريباً يكي از جديدترين تكنيكهاي فورج آلياژ آلومينيوم است كه تركيبي از Close-die forging و كنترل عددي كامپيوتري (CNC) مي‌باشد. اپراتور با استفاده از فورج گرم يا سرد مي‌تواند سوراخي با تلرانس بسته توليد كند كه در شكل 6 نشان داده شده است. چون فورج Spin با سنبه انجام مي شود، طرح قطر داخلي شكل واقعي را به وجود مي آورد، كه احتياج به ماشينكاري بعدي ندارد. طرح قطر خارجي مي‌ تواند به صورتي باشد كه شكل واقعي كه احتياج به ماشينكاري كمي داشته باشد را توليد كند. همچنين قابل ذكر است كه اين روش مشابه روش اكستروژن معكوس مي باشد كه مي‌تواند به فرمهاي يك طرف بسته، دو طرف بسته يا هر دو انتها باز توليد شود.

Ring Rolling:  براي توليد شكلهاي حلقه‌ايي آلياژ آلومينيوم استفاده مي شود. روش مورد استفاده در ring roll آلياژهاي آلومينيوم همان است كه براي فولاد نيز استفاده مي شود. مقاطع مربع مستطيل گردد در ring roll، بدون ماشينكاري بعدي در آلياژهاي آلومينيوم قابل توليد هستند. حرارت بكار رفته براي ring rolling آلياژهاي آلومينيوم مشابه مراحل ديگر فورج مي‌باشد، اگر چه در اين روش توجه مخصوصي به حرارت فلز نيز بايد شود، تغيير شكل به دست آمده در اين روش نتيجه قرار گرفتن دانه ها در جهت شيب دار يا دايره‌ايي شكل است. اگر قرار گرفتن دانه‌ها را در جهات ديگري مانند جهت محوري يا شعاعي بخواهيم، رينگ را به طريق ديگري بايد توليد كرد مانند فورج سنبه‌اي يا اكستروژن معكوس يا پيش رونده مسائل اقتصادي در ring rolling آلياژهاي آلومينيم بستگي به حجم، اندازه و طرح فورج دارد. براي بعضي قسمتهاي رينگ ممكن است اقتصادي تر اين باشد كه شكل به وسيله فورج سنبه‌اي (Mandrel Forging) يا اكسترود استوانه توخالي توليد شود. هر دو روش در زير توضيح داده شده است.

Mandrel Forgings: براي توليد قطعات هم محور آلياژهاي آلومينيوم كه نسبتاً ساده هستند استفاده مي شود، مانند رينگ تو خالي يا شكلهاي استوانه‌اي شكل كه با Hammer يا پرس هيدروليكي فورج مي‌شوند، در مراحل فورج ضخامت ديواره در تغيير شكل كاهش مي‌يابد، و اين تغيير شكل قطر قطعه را افزايش مي‌دهد. Mandrel forging براي قطعاتي با حجم نسبتاً كم يا قطعات خيلي بزرگ شكلهاي رينگي (بيشتر از قطر m3/3 يا in130)‌اقتصادي هستند. با كنترل مراحل كاري mandrel forging و مواد ورودي مي‌توان دانه ها را در محيط دايره‌اي يا جهت محوري توليد كرد.

Reverse or forward extrusion: از انواع مختلف فورج close-die براي آلومينيم مي باشد، كه مي‌تواند براي توليد شكلهاي تو خالي و هم محور در آلياژهاي آلومينيوم استفاده شود. اصطلاح اكستروژن معكوس يا پيش رونده بستگي به جهت حركت فلز نسبت به حركت سرپرس دارد. در اكستروژن پيش رونده، فلز در همان جهت سرپرس اكسترود مي‌شود. برعكس، در اكستروژن معكوس، جريان فلز عكس حركت سرپرس مي‌باشد. انتخاب اكستروژن پيش رونده يا برعكس آن معكوس بستگي به نوع و محدوديتهاي پرس دارد. بعضي از پرسها داراي تجهيزات مخصوص با مقطع بالايي باز هستند كه مطابق عمليات اكستروژن معكوس مي باشد.

فورج آلياژهاي آلومينيوم

(قسمت دوم )‌

تجهيزات فورج

قطعات آلومينيومي با تجهيزات مخصوص به خود فورج مي‌شوند كه پتكها، پرسها و ماشينهاي مخصوص فورج مي‌باشد. انتخاب تجهيزات فورج بستگي به شكل و نوع قطعه فورج دارد.

Hammers: Hammer با قدرت ضربه‌اي خوب هم در فورج آلياژ آلومينيوم open-die و هم close-die استفاده مي شود ونسبتاً هزينه كمتري نسبت به تجهيزات متشابه دارد، اگر چه قدرت مورد نياز براي فورج آلومينيوم معمولاً بيشتر از فولاد است. Hammer ها قطعه را با سرعت زيادي تغيير شكل مي‌دهند، بنابراين كنترل كورس پرس، نيرو و سرعت در فورج آلياژ آلومينيوم مفيد است، چون حساسيت آنها نسبت به نرخ كشش بستگي به مراحل تغيير شكل سريع دارد. اگر زاويه طرح به كار رفته در قالب در حدود 5 تا 7 درجه باشد مي‌توان از Hammer در close-die استفاده كرد. Hammer ها معمولاً براي عمليات مقدماتي در فورج استفاده مي‌شوند.

Mechnaical and screw presses: پرسهاي مكانيكي و پيچي در همه جا براي فورج close- die آلياژ آلومينيوم استفاده مي شود. اين نوع پرس مناسبترين دستگاه براي فورج آلياژ آلومينيوم با سايزهاي متوسط، حجم زيادي مي‌باشد.

پرسهاي مكانيكي و پيچي با تركيب عمل ضربه و فشار براي آلياژهاي آلومينيوم خاصيت جريان يافتن آنرا بهتر از Hammer مي‌كند. پرسهاي پيچي با پرسهاي مكانيكي در كنترل نرخ فشار اختلاف دارند كه مي‌تواند در تغيير شكل زياد آلياژهاي آلومينيوم استفاده شود. حالت پيشرفته تري كه در اين نوع پرسها مي توان استفاده كرد، سيستمهاي كنترل پرس مي باشد.

پرسهاي هيدروليكي : متداولترين نوع پرس مي‌باشند كه آرامتر از پرسهاي مكانيكي يا پيچي عمل مي كند ولي براي توليد قطعات با close-die بزرگ و قطعات خيلي بزرگ استفاده از پرسهاي هيدورليكي مناسب تر مي باشد.(شكل 8)

تغيير شكل بدست آمده در پرسهاي هيدروليكي قابل كنترل تر از پرسهاي مكانيكي با پيچي مي باشد. بنابراين پرسهاي هيدروليكي انتخاب خوبي براي كنترل نرخ فشار براي كمترين مقاومت تغيير شكل آلياژ آلومينيوم يا شكل قطعه فورج ، كاهش فشار مورد نياز زاويه طرح دقيق و راحت بدست آوردن شكل مورد نياز مي‌باشد.

از انواع پرسهاي هيدروليكي كه دستگاههايي با قدرت بالا مي‌باشد، پرس 50000 ton مي باشد كه سرعت و فشار آن قابل كنترل است و داراي قابليت برنامه ريزي مي باشد. اين توانايي ها كه شامل كاركرد كمترين زاويه طرح مورد استفاده در اين نوع پرسها براي آلياژ آلومينيم زاويه 3 درجه مي باشد، كه براي پرسهاي هيدروليك دقيق زاويه بين 0 تا 5/0 درجه و براي زاويه طرح داخلي بين 5/0 تا 1 درجه مي باشد.

مواد، طراحي و تكنولوژي ساخت قالب:

انتخاب جنس قالب، طرح قالب وتكنولوژي ساخت آن از عوامل مهم در مراحل فورج آلومينيوم در قالب close-die مي‌باشد، چون قالبها عوامل اصلي در هزينه تمام شده اين چنين فورجهايي مي‌باشد. طرح قالب و اندازه‌هاي فورج نهايي پارامترهايي مي باشند كه بر مراحل فورج اثر مي گذارند. بنابراين فورج قطعات آلياژهاي آلومينيوم احتياج به استفاده از قالبهاي مخصوصي براي آلومينيوم به دلايل زير دارد:

1- رفتار تغيير شكل آلياژهاي آلومينيوم يا ديگر فلزات تفاوت دارد، بنابراين در طرح قالب پيشكوب و نهايي بايستي تغيير شكل بهينة فلز در جريان فورج تحت نظر باشد و عيب و نقص كمي در قسمت نهايي بوجود آيد.

2- حد مجاز shrinkage در آلياژهاي آلومينيوم نسبت به دو نوع مشابه قطعه فولادي و ديگر فلزات بزرگتر است.

3- كنترل حرارت قالبهاي مورد استفاده براي فورج آلياژهاي آلومينيوم مهم و بحراني است، بنابراين روش گرم نگهداشتن قالب در موقع فورج بايستي مورد توجه قرار بگيرد.

مواد قالب:

جنس قالب مورد استفاده براي فورج آلياژهاي آلومينيوم همانهايي مي باشند كه براي فولاد نيز به كار برده مي شود. البته فرقي كه بين آنها است، سختي كم قالبها مي باشد كه به خاطر انعطاف پذيري استفاده مي شوند.

با پيشرفت تكنولوژي ساخت فولاد، مي‌توان از فولادهايي با مشخصات vacum degassing , ladle metallurgy , argon oxygen decarburization كه به صورت استاندارد مي‌باشد استفاده گردد و با روشهاي فوق فولاد بصورت خوبي اصلاح مي شود و قطعه فورج آلياژ آلومينيوم بطور برجسته ايي اصلاح مي گردد.

سايش قالب در فورج آلياژهاي آلومينيوم كمتر از فولاد يا ديگر فلزات مي باشد ولي اگر حجم زيادي از آلياژ آلومينيوم فورج شود باعث سايش قالب مي‌گردد، بهمين دليل بايستي سختي قالب را كاهش دهيم تا انعطاف قالب بهتر شود. سختي زياد را فقط در قالبهاي upsetting مي توان استفاده كرد تا درون قالب upset به خوبي سخت گردد.

بعد از سايش قالب، بيشترين عاملي كه باعث شكست قالبهاي فورج آلومينيوم مي‌گردد، شكاف قالب يا ترك مي‌باشد كه اگر به آن بي توجهي شود مي‌تواند باعث اتفاق مصيب باري گردد. اين نوع تركها معمولاً به علت بالا رفتن تنشهاي پسماند در قالب اتفاق مي افتد. بهبود بخشيدن انعطاف فولادهاي قالب ، اصلاح عمق قالب، بهبود دادن طرح قالب و كم كردن سختي قالب ها باعث كاهش ترك دو قالب فورج آلياژهاي آلومينيوم مي شود.

بيشتر قالبهاي فورج آلومينيوم توسط جوش دادن تعمير مي شود كه از فلز با گاز خنثي، تنگستن با گاز خنثي يا ديگر تكنيكهاي جوش استفاده مي شود.

براي upsetting، هم كفشك قالب پايين و هم بالا معمولاً ازجنس :  با سختي 42HRC تا 46HRC مي باشد. فولاد با درجه  با ، با خواص متنوعي كه دارند، معمولاً بطور گسترده براي مواد قالب در فورج آلومينيوم استفاده مي شود. اگر قطعه‌اي كه بايستي فورج شود بزرگ باشد هزينه را افزايش مي‌دهد، و براي انجام اكر گرم بر آلياژ آلومينيوم معمولاً از فولاد H13,H12,H11 استفاده مي شود و معمولا بين 44 تا 50 HRC سختي مي گيرد.

طراحي قالب:

يك عامل اصلي در كنترل هزينه‌هاي قالب فورج آلومينيوم، موفقيت در فورج قطعات با دقت‌هاي مورد نياز و ارائه سيستم مهندسي در قالب است.

قالبها درون كفشك قرار گرفته و فورج مي‌شوند كه باعث كاهش هزينه قالبها مي‌شود. سيستم كفشك قالبها ممكن است به صورت عمومي قابل استفاده باشد. طرح قالب فورج وابسته به مهارتهاي مهندسي و تجربه وسيع و آزمايش مي‌باشد.

ساخت قالب:

قالبهاي فورج آلياژهاي آلومينيم توسط يكي از روشهاي زير توليد مي شود كه شامل: براده برداري دستي، فرز كپي از روي مدل، EDM و براده برداري مستقيم CNC مي‌باشد. با در اختيار داشتن CAD، CAM بوسيله CNC مي‌شود مستقيماً قالب براده برداري و يا EDM لبه هاي قالب را براي فورج آلياژ آلومينيم حالت دهيم.

اين تكنيكها هزينه قالب ها را كاهش مي‌دهد و مهمتر از آن دقت قالبها را بيش از 50% افزايش مي دهد كه كادر مقايسه با ديگر تكنيكها قابل مقايسه مي باشد. براي مثال تلرانس استاندارد ساخت قالب 0.1 مي‌باشد، اما با CAM و دستگاههاي EDM/CNC تلرانسها به 0.07 ميلي متر كاهش مي يابد.

قالبهاي نهايي مورد استفاده در فورج آلياژهاي آلومينيم بحراني تر از قالبهاي مورد استفاده براي فولاد است.

مراحل فورج آلياژ آلومينيم:

آماده كردن ميله‌هاي فورج: اره كردن و بريدن دو روشي هستند كه بيشترين كاربرد را براي آماده كردن قطعه براي فورج دارند. برش بوسيله سايش را نيز مي توان استفاده كرد، اما كندتر از روش اره كردن مي باشد.

اره كردن يكي از روشهايي مي باشد كه بيشترين و قابل قبول ترين كاربرد را توليد قطعه دارد، اگر چه در توليد به اين روش لبه هاي تيز در قطعه بوجود مي‌آيد كه به وسيله زدن پخ بر سر قطعات قابل رفع مي باشد. البته در دستگاههاي اره جديد اين پخ زدن بر سر قطعات در اره كردن ايجاد مي شود.

برش روش ديگري مي باشد كه براي آلومينيم كمتر از فولاد استفاده مي‌شود. چون آلومينيوم نرم مي باشد برش باعث مي شود تا انتهاي ميله بريده شده مسطح مقطع نامناسبي ايجاد گردد و مشكلاتي را در فورج پديد آورد. برش را فقط مي توان براي مقاطع با قطر بيش از 50 ميليمتر به كار برد.

پيشگرم براي فورج: يكي از عوامل مهم در گرم كردن آلياژهاي آلومينيم دماي بحراني آن مي‌باشد. آلياژهاي آلومينيم داراي اكسيدهايي مي باشد كه مثل پوششي بر روي سطح ميله چسبيده اند. تغيير شكل اين پوشش خيلي محدود است، بنابراين آلياژهاي آلومينيوم به اندازه فولاد تغيير شكل نمي‌دهند. 

ساپورت بازيابي اطلاعات در مورد استفاده وساخت آنتولوژي(antology)

چكيده:

بازيابي اطلاعات مي‌تواند به ساخت آنتولوژيها و كاربرد مؤثر و مفيد آنها، كمك كند. ما از استخراج واژة اصلي مبتني بر تركيب و تجانس (Collocation)، جهت ارائه مفاهيم جديد، استفاده و در مورد ارائة ارتباط وسيع جهت اتوماتيك سازي جمعيت آنتولوژي با مثال، مطالعه مي‌كنيم. ما، متدهاي خود را در تنظيم پروژة كتابخانة ديجيتال، با استفاده از متدولوژي ارزيابي اطلاعات، ارزيابي مي‌كنيم. در يك تنظيم مشابه، در مورد متدهاي بازيابي مطالعه مي‌كنيم كه ساپورت جهت‌يابي ارائه شده توسط روابط معنايي و لغوي موجود در اغلب آنتولوژيها را جهت كمك به كاربران در بررسي آنتولوژي تكميل مي‌كنند.

مقدمه:

متدهاي جستجو، جهت يابي و سازماندهي اطلاعات اينترنت رايج امروز، دهه‌هاي تحقيق دوره بازيابي اطلاعات را پايه و مبنا قرار مي‌دهند. اين متدها مبني بر قوانين آماري كنترل كنندة استفاده انسان از زبان، نه تنها در بازيابي سند و مدرك، بلكه در امورغني‌تر به لحاظ معنايي مثل پاسخگويي به پرسش، مورد استفاده قرار مي‌گيرند. يك شكل Semantic Web اين است كه بسيار شبيه به Web است كه ما امروزه مي‌شناسيم و انتظار داريم كه اسناد مدارك، سرشار از منافع قابل فهم باشند. اين تفسيرها را در مورد اسناد وعبارات قابل توجيهي كه در جستجوي معاني مضمون اسناد ومدارك هستند، ارائه خواهند داد. ما توضيح مي‌دهيم كه صورتهاي صرفي IR چگونه مي‌توانند در اين امر، با كمك آرشيتكت‌هاي آنتولوژي غيرمعمولي، مؤثر باشند. تكنيكهاي IR مي‌توانند به تعريف، تشخيص و بررسي ثبات و تداوم آنتولوژي كمك كنند. هشت مرحله مي‌توانند در پروسه ايجاد آنتولوژي متمايز شوند.

1-   تعيين محدودة آنتولوژي

2- توجه به استفادة مجدد از قسمتهاي مربوط به آنتولوژي موجود

3- بر شماري و ذكر كلية مفاهيمي كه مي‌خواهيد

4- تعريف و تشخيص تاكونومي اين مفاهيم

5- تعريف و تشخيص ويژگيهاي مفاهيم

6- تعريف و تشخيص جنبه‌هايي از مفاهيم مثل اصول و ارزش‌هاي مورد نياز وغيره

7- تعريف و تشخيص نمونه‌ها

8- بررسي ثبات و تداوم آنتولوژي

ما، از ميان اين مراحل، مراحل 3 و7 را با تكنيكهاي مبتني بر IR  بررسي كرده و معتقديم كه اين مراحل مي‌توانند به طور مفيدي با استفاده از تكنولوژي بازيابي قابل دسترس امروزي، انجام شوند. مرحلة 4 براي اتوماتيك سازي، مناسب است، در عين حال، مسئله حل‌شده‌اي به شمار نمي رود و مرحله 8 در مورد متدهاي استدلال سمبوليك به گونه‌اي كه مثلاً در PACER و FACT اجرا مي‌شوند، بهترين گزينه است. تكنيكهاي IR ، علاوه بر اينكه جهت كمك به سازندگان آنتولوژي مورد استفاده قرار مي‌گيرند، مي‌توانند در جستجو، مرورگري و ارائه موارد غيرمترقبه نيز به كاربران كمك كنند. مردم تمايل دارند كه از Semantic Web شركتها جهت جستجوي اسناد و مدارك، بلكه جهت جستجوي اطلاعاتي در مورد روابط معنايي خاص، مثلاً در تنظيم كتابخانه هاي ديجيتال، استفاده كنند. بنابراين، روش‌هايي را جهت «بازيابي در يك سلسله مراتب مفهومي» ارائه مي‌دهيم، كه در آن‌ها به جستجوي واقعي هماهنگي به نحوييكه توسط اغلب ابزارهاي جهت‌يابي و ويراستارهاي آنتولوژي ارائه مي‌شود. ممكن است مناسب و كافي نباشد. پيشرفتهاي گذشته، با ايجاد آلگوريتم‌هاي بازيابي سند و مدرك مفيد امروزي جهت ايجاد و به‌كارگيري زيرساختار Semantic web، مستقيماً منجر به ايجاد پيشرفتهايي در آينده مي‌شوند. اما دليل متدولوژيكي بيشتري براي نزديك تر كه من اقدامات Semantic web در IR به هم داريم، جامعه IR بر اهميت ارزيابي، تأكيد كرده است. با ظهور كنفرانس‌هاي بازيافت متن (IRC)، ارزيابي آزمايشي امور مربوطه به بازيابي، به پيشرفت چشمگيري رسيده كه منجر به پيشرفت سريع در امور ارزيابي شده، شده است. منافع مشابهي با اقدامات ارزيابي مربوط به بازيايب و اقدامات مربوط به امور پردازش زبان غني‌تر به لحاظ معنايي، وجود دارند. جامعه Semantic web، از تأكيد شديدتر بر ارزيابي و اموري كه مي‌توانند ارزيابي شوند، سود مي‌برد. با خوردن غذاي سگ خود، ارزيابي تجربي در مورد كليه امور مورد بررسي در اين مقاله انجام مي‌دهيم.

بخش 2، تنظيمي را بررسي مي‌كند كه كلية امور در آن رخ مي‌دهند. پروژه Language Links و (Lolali )Logic ، به هدف فراهم آوري امكان دستيابي مبتني بر آنتولوژي به يك كتاب راهنماي الكترونيكي در فصل مشترك و واسط زبانشناسي و منطق. در بخش 3، اتوماتيك سازي مرحله 3 و ارزيابي آنرا، توصيف مي‌كنيم. در بخش 4، در مورد اتوماتيك سازي مرحله 7 و ارزيابي آن، صحبت مي‌كنيم در بخش 5، جستجو در سلسله مراتب مفهوم LaLaLi را ارزيابي مي‌كنيم. در بخش 6، نتيجه گيري مي‌كنيم.

2- LoLaLi:

كارما، و آزمايشات مربوط به آن، در تنظيم پرونده كتابخانه ديجيتال، انجام شدند. پروژه LoLaLi ، متدهايي را جهت گسترش مزمت قديمي كتابهاي راهنمايي علمي با ابزارهاي الكترونيكي ، ارائه مي‌دهد. اين ابزارها به خوانندگان كمك مي كنند كه به مضمون و محتواي كتاب راهنما دست يابند و اين ابزارها، يافتن اطلاعات مربوطه را آسانتر مي‌سازند.

طبق اين مطالعه ، پروژه Handbook of Logic and Language در فصل 20 ص 1200 تمركز دارد، مانند آزمايشات از منابع Latex   استفاده كرديم. پروژه LoLaLi، از سلسله مراتب مهم word net جهت فراهم آوري امكان دستيابي به كتاب راهنما استفاده مي‌كند. سلسله مراتب مفهوم، غالباً جهت جهت يابي از طريق تركيب‌ها و تجانس‌ها اسناد در مدارك، مورد استفاده قرار مي‌گيرند. آنها براي سازماندهي، نمايش دهي و ارائه اطلاعات متعدد،مفيد واقع مي‌شوند، و كاربراني در جستجوي يك hypertext هستند و داراي الگوهاي مرورگري سلسله مراتبي هستند، بهتر از كاربران داراي مسيرهاي مرورگري متوالي، اين كار را انجام مي‌دهند. از اينرو، معماريهاي مربوط به كتاب‌هاي راهنماي الكترونيكي بايد الگوهاي سلسله مراتبي را توجيه كننده يك سلسله مراتب مفهومي، روش مناسبي براي انجام اين كار باشد. سلسله مراتب مهم LoLaLi با دست و توسط متخصصين اين رشته كه اخيراً حدود 600 مفهوم را جمع آوري، سازماندهي و مرتبط ساخته‌اند، ايجاد مي‌شود و يك سرويس دهنده مبتني بر secame ، اطلاعات سلسله مراتبي را ذخيره مي‌كند كه از طريق يك مجموعه از نوشته‌جات و Protégé هدفمند، ويرايش و به روز رساني مي‌شود. ما در بخش 3، توضيح مي‌دهيم كه تكنيكهاي اصلي IR، چگونه مي‌توانند به نويسندگان در تعيين و انتخاب مفاهيمي جهت تحول در سلسله مراتب، كمك كنند.

هر مفهوم در سلسله مراتب LoLaLi، با يك توضيح و تفسير، حاشيه نويسي مي‌شود كه به طور خلاصه، آنرا توصيف مي‌كنند. بعلاوه، مفاهيم داراي توصيفات طولاني‌تري هستند و آنها هم توسط نويسندگان، ارائه مي‌شوند. سلسله مراتب، از يك مفهوم TOP با چهار شعبة اصلي در زير آن تشكيل مي‌شود : علم كامپيوتر، رياضيات، زبانشناسي و فلسفه كه توسط روابط زير موضوع، فوق موضوع (Subtopic-supertopic) ، سازماندهي و تنظيم مي‌شوند. اين روابط، تايپ مي شوند و تايپها عبارتند از “per-of”,”is-a” هستند. سلسله مراتب در LoLaLi، بيشتر يك نمودار است يا يك قالب دقيق و واضح شكل 1 . روابط غيرسلسله مراتبي نيز در نظر گرفته شده و به منظور اهداف جهت يابي مورد استفاده قرار مي‌گيرند؛ اين روابط مشتمل بر Sibing(همشيره و خواهر)، “معاني ديگر” و “مفاهيم مربوطه” مي باشند. مفاهيم موجود در سلسله مراتب LoLaLi نيز به منابع خارجي ارتباط دارند. مورد اصلي در ميان اين روابطHand book of Logicians lenguage مي‌باشد، مثال‌هاي ديگر مشتمل بر روابط با ابزارهاي مستقيم (on line) مربوطه مي‌باشند روابط با Handbook ، مفهومي را در سلسله مراتب، به عنوان منبع وبخش‌هاي مربوطه موجود در Hand bookرا به عنوان هدف، اتخاذ مي‌كنند. در بخش 4، ما توضيح‌مي‌دهيم كه چگونه تكنيكهاي IR به بررسي اين امر كمك مي‌كنند.

در حال حاضر ، كابران مي‌توانند به شكل “آساني”سلسله مراتب دست يابند از نتايج مطالعة يك كاربر، جهت يابي در راستاي روابط معنايي فوق اينكه، با تسهيلات جستجوي كامل شده است كه كاربران را مجاز مي‌سازد مفاهيم موجود در سلسله مراتب را به شيوه‌اي اختياري، بيابند. دربخش 5، ما تكنيكهاي اصلي IR را ارزيابي و توصيف
مي‌كنيم.

3- كمك به سازندگان آنتولوژي

 طبق پروژه LoLaLi، درزمان ساختن يك آنتولوژي براي يك رشته علمي خاص، آثار ادبي ارزشمندي وجود دارند كه محتوا و معانيشان بايد تحت پوشش آنتولوژي قرار گيرند. ما در مورد ساپورت IR جهت بررسي سوال زير، گزارش مي‌دهيم: كدام مفاهيم بايد در آنتولوژي قرارگيرند؟ ما به جاي اينكه به صورت دستي و غيراتوماتيك به جستجوي آثار ادبي بپردازيم، متدهاي شناسائي مفاهيم مورد نظر را از يك متن خاص، با استفاده از استخراج واژه توضيح مي‌دهيم. اسامي مفاهيم، معمولاً عبارات اسمي (noun phrase) هستند. از اينرو، تشخيص عبارات اسمي، احتمالاً اولين مرحله براي تشخيص مفاهيم مورد نظر به شمار مي‌رود. ما دو مورد را در عين به كارگيري تكنيكهاي مختلف، متمايز مي‌كنيم: كانديداهاي تك واژه‌اي و كانديداهاي چندواژه‌اي.

1-3- مفاهيم يك اسمي

با جهت يافتن اسامي جالب، ابتدا ‍POS را به دنبال متن Hand book اضافه كرده و سپس كلية اسم ها را انتخاب مي‌كنيم. ما از دو روش براي طبقه بندي آنها استفاده مي كنيم. توسط تواتر و تعداد خام و توسط تواتر يا تعدد نسبي، يعني توسط تعداد وقايع تقسيم بر تعداد وقايع در مجموعه اسناد ومدارك با هدف كلي. ليستهاي حاصله، توسط سه ارزيابي، ارزيابي شدند كه از آنها در مورد هر اسم در فهرستهاي حاصله پرسيده مي‌شد كه آيا آنها در فهرست جامعي از نظريات مفيد يا مهم كه به مبتديان و متخصصين كمك مي‌كند، قرار دارند يا خير. در مورد “استاندارد طلائي” ما، يك اسم در صورتي در نظر گرفته مي‌شد كه اكثر ارزياب‌ها، آنرا وابسته به آن فهرست بدانند.

ما، با اين استاندارد طلايي، امتيازات دقيق a(n) را جهت افزايش ارزش‌هاي n ، محاسبه كرديم در جدول1، دومين رديف، فهرست حاصله تنظيم شده توسط تواتر و تعدد خام و سومين فهرست تنظيمي توسط تعدد وتواتر نسبي را نشان مي‌دهد. نمايانگر كننده است كه حتي فهرست حاصلة تعدد خام از كيفيت بالايي برخوردار بوده وداراي اسم‌هاي نامربوط به تعدد و تواتر و تكرار زياد در راس، مي‌باشد و با احتساب ويژگيهاي اين حيطه خاص، امتيازات دقيق بسيار بالا مي‌توانند حاصل شوند. در مورد يادآوري چطور؟ گردآوري وت دوين فهرست كاملي از اسم‌هاي مفيد يا مهم محدوده Hand book، كار مشكلي است، البته اگر غيرممكن نباشد، در عوض، ما تصميم داريم كه با استفاده از يادآوري مفهوم به يادآوري تقريبي بپردازيم(CK): چه تعدادي از مفاهيم تك اسمي در سلسله مراتب LoLaLi را ما شناسايي كرده ايم، و آنها كدام قسمت فهرستهاي حاصله قرار دارند؟ از 522 مفهوم در سلسله مراتب مفهومي، 158مفهوم، تك اسمي هستند؛ از اينرو، CR در برابر آن 158 مفهوم ، ارزيابي شد. آلگوريتم استخراج اسم، 77% از مفاهيم تك اسمي موجوددر سلسله مراتب LoLaLi را شناسايي كرد؛ و 70% اين مفاهيم در 750 مورد از 1 به بعد قرار دارند. در حاليكه اين، امتياز يادآوري كاملي نيست، سازندگان آنتولوژي ما، به موارد بسيار مهمي در ارائه سلسله مراتب پي برده و به ما مي‌گويند كه اين موارد غالباً آنها را به تفكر در مورد مفاهيم ديگر و بررسي غيرمستقيم مسئله يادآوري وا مي‌دارند.

2-3- عبارات اسمي چند واژه اي

بيائيد به استخراج عبارات اسمي چند واژه‌اي بپردازيم، ما متد مفيدي را ارائه مي‌دهيم كه مبتني بر تركيبها و تجانس ها بوده و مي‌تواند به مرحله تقسيم شود. Parsel سطحي متن، 2 ارائه توالي هاي واژه‌اي با الگوهاي جالب pos-tag براي ارزيابي و بررسي دقيق‌تر،3/ تصميم‌گيري در مورد اينكه هر توالي واژه، يك تجانس يا تركيب اسمي هست يا خير. مرحله 1/ با Schmid Tree-Tagger pos-tagger انجام مي شود. مرحله 2، با متدي كه توسط Katz,Justeson ارائه شده، انجام مي شود و از الگوهاي pos-tag جدول 2 استفاده مي‌كند. ما متن ضميمه شده يا اضافه شده را بررسي كرده و هر چيزي را كه بايكي از الگوهاي pos-tag فهرستي، هماهنگ نيست، كنار مي‌گذاريم. مرحله 3 ، با آزمايش اينكه آيا واژه‌هاي موجود در توالي، بيشتر از موقعي ايجاد مي‌شوند كه كليه واژه هاي موجود در متن به صورت تصادفي، تنظيم شده باشند. طبق نظريه Krenn , Evert كه آشكارسازي تركيبها و تجانس‌هاي pp-Verb را بررسي كرده اند، از t-test جهت بررسي مرحله 3 استفاده مي‌كنيم. فرضيه بي اعتبار ما اين است كه در متن، واژه‌هايي كه توالي را مي‌سازند، كاملاً مستقل از يكديگر هستند.

زمانيكه از متد چند واژه‌اي خود در مورد Handbook of logic and lansuage استفاده مي‌كنيم، به نتايج اميدوار كننده اي مي‌رسيم. مثلاً ، 10 تركيب يا تجانس اسمي با بالاترين امتيازات t در جدول 3 نشان داده مي‌شوند. در واقع، ما چگونه اين كار را انجام مي‌دهيم؟ مثل عبارات تك اسمي، ما از يادآوري مفهوم (CR) و دقت (P) جهت پاسخگويي به اين سوال، استفاده مي‌كنيم از 522 مفهوم موجود در اين شكل سلسله مراتب مفهومي مورد استفاده، 364 مفهوم، چند واژه‌اي هستند؛ از اينرو، CR در برابر آن 364 مفهووم، ارزيابي شد. آلگوريتم ما با كار در مورد Hand book،3896 تركيب و تجانس را ارائه داد، 99 مورد، مفاهيم مربوط به سلسله مراتب هستند. مثلا، با 28% از مفاهيم چند واژه‌اي را يافتيم؛ 73% آنها در 750 هستند. با توجه به P، ما از سه ارزياب جهت ارزيابي مفاهيم كانديداي مورد نظر، استفاده كرديم. جدول 3، نمونه‌اي از نتايج را بهمراه ارزيابي‌هاي انساني، ارائه مي‌دهد. جدول 4، داراي امتيازات دقت حاصله در درجات مختلف مي‌باشد؛ دقت با حركت به سمت پائين فهرست، كاهش مي‌يابد.

در حاليكه وقت در سطح قابل قبولي است، يادآوري مفهووم، در حد مطلوبي باقي ماند. چند راه براي افزايش يادآوري وجود دارد: توسعة الگوهاي استخراج بيشتر، واضح سازي كمتر الگوها، يا افزايش اطلاعات و داده‌هايي كه بر روي آنها كار مي شود. ممكن است در بين گزينه به دقت لطمه بزند، و اولين گزينه الگوهاي بسيار خاصي را ايجاد كرده و هيچ تفاوتي در دوره‌هاي يادآوري مفهوم ايجاد نكند. به سومين گزينه مي‌پردازيم. عبارت اسمي جالب بسياري، تنها در اhand book ايجاد مي‌شوند؟ زمانيكه متد تشخيص ما، از طريق افزونگي عمل مي‌كند، تا در به يافتن آن واژه ها نخواهيم برد.

جهت ايجاد يك مجموعه اطلاعاتي وسيع‌تر بايد به شرح زير عمل كنيم. هر يك از 522 مفهوم موجود در سلسله مراتب LoLaLi به موتور تحقيق وب دارد شدند.كه در عين حال، خروجي فايل‌هاي PDF را محدود كردند. 20 نتيجه بالايي، حفظ شدند؛ متن، با استفاده از pstotext، استخراج شد و MB385 از متن قابل استفاده ايجاد كرد. ما 475/206 تركيب و تجانس را استخراج كرديم،كل 197 مفهوم يافت شده و مهمتر اينكه 44% آنها در ميان 750 نتيجه بالايي بودند. بنابراين، CR مشخصاً در زمان مقايسه با نتايج اجرا كننده آلگوريتم ما در برابر متن Handbook، ايجاد شده است. در جدول 5، اعداد دقيق مربوط به مجموعه Web را در رابطه با مجموعه CLEF فهرست مي‌كنيم. تخصيص و تصريح اين امر، به خلاص شدن از دست عباراتي مثل “other hand” كمك مي‌كند، اما عباراتي مثل “next section” (بخش بد) را به درجات بالا مي برد و امتياز p@10 پائين را در رديف 3، توجيه مي‌كند.

جهت بررسي تعامل دقت و يادآوري، به دقت مفهوم ، توجه كرده و طرح‌هايي را براي دقت مفهوم و يادآوري مفهوم، تدوين كرديم، در شكل 2 ، يادآوري مفهوم(چپ) و وقت مفهوم (راست) تركيبات موجود در Hand book، در مجموعه Web و در رابطه با مجموعه CLEF ارائه كرده ايم؛ درجه يا رتبه ( كه در محور X نشان داده شده ) با دسته بندي توسط امتياز t-test حاصل مي شود. همانطور كه انتظار مي رود در رابطه با مجموعه بزرگتر Web، يادآوري مفهوم، داراي بالاترين رتبه است، پس از آن، مجموعه Web مربوط به CLEF و پس از آن، Hand book قرار دارد. در مورد دقت مفهوم، ترتيب مربوطه نشان داده مي‌شود.

3-3- نتيجه گيري ها و مراحل ديگر

يك متد تك اسمي ساده و يك متد مبتني بر تركيب و تجانس ساده مي‌توانند اظهارات ارزشمندي در مورد مفاهيم موجود در سلسله مراتب يك مفهوم ارائه داده و بنابراين. مرحله 3 فهرست Van Harmelen و Antonok را بررسي كنند. در مورد استخراج عبارات چند واژه‌اي، اطلاعات و داده‌هاي بيشتر جهت ارتقاي يادآوري، مفيد واقع مي‌ِوند. نتايج ما، با جداسازي عبارات انگليسي كلي و عمومي، افزايش مي يابند. امتيازات ما به هيچ وجه كامل نسيتند، اما سازندگان هستي شناسي ما، به عنوان منبع اطلاعات ، نتيجة متدهاي ما را بسيار با ارزش يافتند. ممكن است اين امر در تمركز بيشتر بر مجموعة Web، ما را ياري كند؛ اگر برخي مفاهيم، قبل از تشخيص تركيب بر تجانس در دسترس باشند؛ مي‌توانند جهت محدودسازي متن مورد استفاده قرار گيرند: مفاهيم جديد و جالب مي‌توانند در نزديكي و مجاورت مفاهيم قديمي ايجاد شوند.

4- تعريف وتشخيص اتوماتيك مثال‌ها و نمونه‌ها

هستي‌شناسي ها به ندرت بخاطر خودشان بوجود مي‌آيند، و كاربرد آنها تعيين مي‌كند كه هستي ‌شناسي ها چگونه بايد مكان‌يابي شوند. در تنظيماتي كه ساختارهاي شبه هستي‌شناسي به عنوان موارد كمكي در جهت‌يابي مورد استفاده قرار مي‌گيرند، مثال ها و نمونه‌هاي حائز اهميتي، روابط چشمگيري با اسناد ومدارك برقرار‌مي كنند. ما ، در اين بخش ، متدهاي مربوط به تعريف و تشخيص اتوماتيك و در اين مثال ها را در تنظيم پروژه LoLaLi، توصيف و ارزيابي مي‌كنيم. كاري كه بايد انجام دهيم، مرتبط سازي مفاهيم موجود در سلسله مراتب LoLaLi با قسمتهايي از متن مربوطه در Handbook مي‌باشد. ما، اين امر را بازيافت اطلاعات با دقت با تلقي هر مفهوم به عنوان يك موضوع و تلقي هر بخش از متن به عنوان يك سند (مدرك) مي‌ناميم. براي اينكه نمونه‌ها و مثال‌هاي مورد نياز را تعريف و مشخص مي‌كنيم، به شناسائي بخش‌هايي از متن مربوطه در مورد هر مفهوم در سلسله مراتب LoLaLi، نياز داريم. چه مقدار از كتابخانه ديجيتال و سطوح هستي شناسي كه ما به آنها دستيابي داريم، مي‌توانند در بررسي اين امر، به كار روند. استراتژي ما ، يك استراتژي فزاينده است. تا با آغاز كار از يك خط پايه و مبناي ساده، تاثير به كارگيري ساختار سند و مدرك ، نشان هاي متن و تركيبات را تعيين مي‌كنيم.

1-4- زير يك سرپوش و پوشش (under the Hand)

مجموعه اسناد و مداركي كه ما بايد در آنها ،اهداف ارتباطي را شناسائي كنيم، متشكل از اسناد و مدارك LATEX مي‌باشد. داده هاي نيمه ساختار يافته با قسمتهاي مشخص: فصل/ بخش / زيربخش وغيره. اين موارد، بخشي از كل Handbook را داراي ارتباط منطقي با قسمتهاي مختلف متن مي‌دانند به عنوان اهداف و داراي ارتباط وسيع، ما هر بخش را در هر سطحي از فصل گرفته تا پاراگراف، مورد توجه قرار مي دهيم. اما در اين امر، مشكلي مطرح مي‌شود. اگر يك زيربخش، داراي قسمتي مربوط به متن باشد، پس آن بخش و هر قسمت بزرگتر نيز به متن تعلق دارند. شما چگونه در مورد بزرگ يا كوچك بودن واحد بازيافتي، تصميم گيري مي‌كنيد؟ ما با داشتن تجربه در مورد بازيابي XML، قسمتهاي متداخل متن را در نظر نمي گيريم، در موارديكه بايد بين دو واحد متداخل بازيابي، انتخابي انجام دهيم، يك واحد داراي رتبه بالاتر را توسط سيستم بازيابي انتخاب مي كنيم. اين امر در شكل 3 نشان داده مي‌شود: اگر تصميم بگيريم به بخش (Section) برگرديم، پس مجاز نيستيم كه به هر چيزي كه در آن بخش وجود دارد و يا هر چيزيكه در بخش ديگري وجود دارد، برگرديم.

جهت ارزيابي امر ايجاد رابطه، از وروديهاي از شاخص يا فهرست Handbook استفاده مي كنيم، ما از كليه وروديها در فهرست پشت كتاب كه آنها هم در سلسله مراتب LoLaLi ايجاد مي‌شوند، استفاده كرديم؛ 141 ورودي وجود دارد. هر ورودي، شخصاً در منبع LATEXHandbook ، علامت گذاري مي‌شود، به طور ميانگين، يك ورودي داراي سه بار تكرار مطابق با lindex {….} مي‌باشد. “استاندارد طلايي” مورد استفاده ما جهت ارزيابي، متشكل از 141 مفهوم به عنوان “موضوع” مي‌باشد. يك بخش متن، در صورتي كه به يك موضوع، مرتبط است كه با فرمان lindex {…} مشخص شده باشد. بديهي است كه كيفيت نتايج ما به كيفيت فهرست كتاب بستگي دارد.

ما از Incremental R-Precision به عنوان ابزار سنجش استفاده مي‌كنيم؛ زمانيكه هيچ يك از اسناد مربوطه در يك موضوع معين، موجود نباشند. اين ابزار صفر را نشان مي‌دهد و زمانيكه كليه اسناد در مدارك موجود باشند، يك را نشان مي‌دهد. ارزش و عدد بالاتر در زماني ارائه مي شود كه يك مدرك در درجه بندي بالاتري قرار داشته باشد، ارائه
مي شود در مورد يك موضوع معين P@ n عبارت است از :

كه Relevant ، مجموعه اسناد مربوطه در مورد موضوع مي‌باشد. امتياز مربوط به يك آزمايش، توسط ميانگين‌گيري كليه موضوع‌ها، حاصل مي‌شود. اگر توزيع تفاوتهاي عملكرد ، منحرف نشود، و اگر چند انحراف معدود موجود باشد، پس استفاده از t-test جفتي براي ارزيابي اطلاعاتي، مناسب به نظر مي رسد. اين دو شرط مي توانند با طرح هاي quantile آزمايش شوند. فرض بر اين است نقاط موجود در يك چنين طرحي، در اطراف identity (اتحاد)، متعادل باشند. ما اين امر را در رابطه با داده ها و اطلاعات خود بررسي مي‌كنيم؛ مثالي در شكل 4 ارائه مي‌شود. از اينرو ما ميزان اهميت تفاوتهاي اين دو متد را با مقايسه نتايج هر تحقيق با t-test جفتي، آزمايش مي كنيم. تفاوتهاي حائز اهميت با و تفاوتهاي جزئي با  نشان داده مي‌شوند.

2-4- آزمايشات

خط مبناي ما، از طرح ارزش‌يابي tf-idf استاندارد استفاده مي‌كند، و با كليه لغات وواژه‌هاي را با استفاده از LemmatizerTree Tagger به بن و ريشه شان تبديل مي‌كنيم. ما اين آزمايش را با نشانه‌هاي طراحي ديگر و با تركيبات تجانس ها انجام داده‌ايم ابتدا واژه‌هايي كه داخل عناوين واحدها قرار دارند، احتمالاً شاخص‌هاي مناسب موضوع اصلي هستند كه تحت پوشش آن واحدها قراردارند. توالي‌هاي واژه‌اي كه مورد تاكيد قرار مي‌گيرند، احتمالاً از بقيه ، مهمترند. ما واژه‌هاي داراي تفسير در توضيح مشخص، يا واژه‌هايي را كه در شرايط معيني ايجاد شده اند را با افزايش امتياز آن بخش از متن ، ترجيح مي‌دهيم. اگر يك قسمت ، با عنوان آغاز شود و آن عنوان داراي واژه‌هاي پرسشي باشد، امتياز آن قسمت را دو برابر مي‌كنيم.اگر عنوان آن قسمت داراي چيزديگري باشد، باز هم امتياز را دو برابر مي كنيم. اگر يك سند و مدرك داراي /emph,/em باشد كه به لحاظ ادبي مهم و پرسش مي‌باشند، امتياز را دو برابر مي‌كنيم؛ اگر تأكيد بر چيزي بجز پرسش نباشد نيز، امتياز را دو برابر مي‌كنيم. نتايج آزمايش درج دول 6 ارائه مي شوند. تفاوت جزئي در موارد ارجحيت عناوين وجود دارد، اما تفاوت مهمي بين موارديكه متن در آنها ارجحيت دارد و موارديكه متن درآنها ارجحيت ندارد، وجود ندارد. هر چند كه تأكيد، مكرراً بر عبارات كليدي مي‌باشد اما به نظر مي رسد كه در زمانيكه تاكيد بر واژه‌هاي بي اهميت مي‌باشد، اين موارد بيشتر وجود دارند.

با منابع ارائه شده در بخش قبل، سعي كرديم كه عملكرد متد ايجاد ارتباط خود را افزايش دهيم. با استفاده از تركيبات حاصل از مجموعهweb، امتياز يك بخش را در مورد موضوع ودر زمانيكه داراي تركيب يا تجانسي از موضوع بود، افزايش داديم. با استفاده از مكانيسم امتيازبندي مشابه با مكانيسم قبلي، هر زمانيكه يك قسمت داراي يك يا چند تركيب و تجانس باشد، امتيازش را دو برابر مي ‌كنيم. اعتقاد برارائه ترتيب واژه و پروسه هماهنگ سازي وتنظيم بخش موضوع مي‌باشد، كه بايد در هر زمانيكه مي فهميم ترتيب واژه ممكن است حائزا هيمت باشد. دقت را افزايش دهد. جدول 6، نتايج آزمايشات را با مزاياي تركيب و تجانس، نشان مي‌دهد. هيچ تفاوت مهمي بين خط پايه و موارديكه تنها تركيبها وتجانس‌ها را به كار مي برد وجود ندارد، اما زمانيكه ارجحيت تركيب و تجانس و عنوان را تركيب مي‌كنيم، تفاوت جزئي موجود خط پايه و حتي در مورد ارجحيت عنوان، بوجود مي‌آيد. تكرار لفظي پرسش در يك بخش يا متن، چيز زيادي در مورد احتمال ارتباط داشتن يك بخش با پرسش نمي‌گويد. بنابراين ،تكرار لفظي واژه‌ها و عبارات پرشي، نشاندهنده وجود ارتباط مي‌باشد.

3-4- نتيجه گيريها در مراحل ديگر

ما نشان داديم كه به كارگيري عنوان و تركيب و تجانس مي‌تواند عملكرد ايجاد ارتباط اتوماتيك را افزايش دهد. متدهايي كه مورد استفاده قرار مي‌دهيم، كاملاً خام و بي تجربه هستند و اين احتمال وجود دارد كه پيشرفتهاي بيشتر بتوانند با بهينه سازي حاصل شوند. يك متد دقيق براي تركيب مدارك كه توسط tf,idf، نشانه ‌گذاري عنوان و تركيبها و تجانس‌ها ارائه شده ، مي‌توانند در مورد نتايج، مفيد واقع شده و ما را درتوجه بيشتر به برنامه هاي ارزشيابي، ياري دهد.

5- جستجو در آنتولوژي

پس از بخش 3 و4 ، كه هدفشان، ساپورت IR در مورد ساخت آنتولوژي بود، مسير را عوض كرده وبه بررسي ساپورت كاربران نهايي مي پردازيم كه به منظور اهداف جهت يابي به آنتولوژي ها دستيابي دارند. پروسه مرورگري از طريق آنتولوژي جهت يافتن يك مفهوم ، مي تواند تصور مناسبي در مورد چگونگي سازماندهي آنتولوژي و چگونگي ارتباط مفاهيم، به كاربر ارائه دهد، اما اين پروسه همچنين مي‌تواند پروسه مشكل و سختي باشد. مثال‌هاي مربوط به عدم موفقيت مرورگري در پروسه دستيابي به اطلاعات، مشخص هستند. و مشتمل بر مواردي مي باشند كه ممكن است در سلسله مراتب موجود نباشند. در چنين مواردي، تكنيكهاي IR مي‌توانند اين نياز به اطلاعات را بررسي كنند. IR به جاي تبعيت زا روابط معنايي در يك آنتولوژي به دستيابي تصادفي بر يك آنتولوژي  و تفسير انعطاف پذير نياز اطلاعاتي كاربر اشاره مي‌كند.

امري كه ما در اين بخش بررسي مي كنيم به شرح زير است، يافتن مفاهيم مربوط به يك پرسش معين در سلسله مراتب مفهومي، به عبارت ديگر، نيازهاي اطلاعاتي كاربران، با استفاده از واژه‌هاي اصلي اختياري و انتخابي تنظيم مي‌شوند، در حاليكه “اسناد و مدارك” ،مفاهيم موجود در سلسله مراتب LoLaLi مي‌باشند.

1-5- تحت يك سرپوش (Under the Hand)

ما در زمان سعي جهت بازيافت مفاهيم مربوط از يك آنتولوژي ، بايد با چند مسئله سروكار داشته باشيم، از پرسش‌هاي تمايل دارند كه بسيار كوتاه باشند. تعداد واژه‌هاي اصلي درهر موضوع ، مي توانند برابر با تعداد پرسش‌هاي محرك جستجوي وب، به طور ميانگين دو واژه اصلي در هر موضوع، باشند.2/ اسناد ومدارك نيز بسيار كوتاه هستند. حتي اگر توصيف وسيعي در مورد مفاهيم داشته باشيم، اسناد و مدارك بازيافت شده، در مقايسه با مجموعه‌هاي آزمايش استاندارد، كوتاه هستند. 3/ مجموعه اسناد و مدارك كوچك مي‌باشد. اين امر، بدين معناست كه ممكن است يادآوري ،مسئله مهمي باشد. بازيابي در برابر سلسله مراتب LoLaLi ، يك كار بسيار دقيق است اما داراي شرايط و نيازهاي يادآوري مي باشد.

موضوعات ما كه 26 عدد هستند، توسط چهار نويسنده مختلف ارائه شده و مبتني بر كاري هستند كه دانشجويان سال اول هوش مصنوعي دانشگاه آمستردام درتحقيق اوليه در مورد ›آمايش واسط يا رابط كاربر LoLaLi، انجام داده اند. “استاندارد طلايي” با  استفاده از سه ارزياب، به شيوه‌اي مشابه با ايجاد رابطه در بخش 4، ارائه شد. واحد سنجش مورد استفاده نيز مشابه با فصل 4 مي‌باشد. R-Precision فزاينده كليه اسناد و موضوعات عاري از ويژگيهاي غير واژه‌اي هستند به استثناي خط تيره ها. هر موضوع، با اسناد موجود در فهرست، مقايسه مي‌شود و فهرست درجه بندي شده اسناد توليدي مي گردد كه دراختيار كاربر قرار مي‌گيرد.

2-5- آزمايشات

 ما ، به عنوان يك خط مبنا، يك مدل بازيابي مبتني بر tf.idf ساده را انتخاب مي‌كنيم. مثل بخش قبلي، مي خواهيم بفهميم كه ساختار مفاهيم و سلسله مراتب مفهومي تا چه حد مي‌توانند به ارتقاي تاثير بازيافت، كمك كنند. ما عقايد زير را در مورد خط مبنا ارائه مي‌دهيم هدف همه آنها ،داشتن دقت بالا بردن صدمه زدن به يادآوري مي‌باشد؛ 1/ مفاهيمي را كه ارائه دهيد كه در واقع، موضوع را تنظيم كرده و مزيتي بر مفاهيم ديگر دارند، مثلا اگر كاربر در “منطق (logic)” تايپ كند، پس “منطق” مفهوم بر “منطق model” ارجحيت دارد. 2/ مفاهيمي را ارائه مي دهيد كه يك تركيب يا تجانس را با موضوعي تقسيم مي‌كنند كه بر مفاهيم ديگري كه مولفه هاي موجود در ترتيبات ديگر را تقسيم مي كنند، ارجحيت دارند. 3/ مفاهيمي را ارائه دهيد كه با يكديگر در ارتباطند، مفاهيمي كه با مفاهيم ديگر موجود در درجات بالاتر، در ارتباطند.

اولين چيزي كه بايد سعي كنيم ، آنرا افزايش دهيم، به كارگيري ويژگيهاي نحوي اسناد و مدارك مي باشد. نتايج اصل از آزمايشات مرتبط سازي اتوماتيك ما نشان مي دهند كه ما بايد واژه‌هاي موجود در عناوين را بر واژه هاي موجود در يك بخش، ترجيح دهيم. متشابهاً ، واژه‌هاي پرسش موجود در نام مفهوم را بر واژه هاي موجود در توصيف و تشريح آن، ترجيح دهيم. امتشابهاً ، واژه هاي پرسشي موجود در نام مفهوم را بر واژه هاي موجود در توصيف و تشريح آن، ترجيح مي‌دهيم؛ در مورد قبلي، امتيازات دو برابر مي شوند . زماينكه سلسله مراتب مفهومي، پر از واژه هاي بسيار خاص باشد، تاثير ترتيب واچه مي‌تواند حتي در اين آزمايش، بيشتر از مرتبط سازي اتوماتيك باشد. بنابراين، ما سعي مي كنيم كه متد مشابهي مانند آزمايش را به كار بريم. زماينكه يك مفهوم داراي تركيب و تجانس است كه در پرسش نيز مطرح مي شودامتياز آنها را دو برابر مي كنيم زمانيكه نام مفهومي در واقع برابر و معادل با موضوع مي باشد، احتمال اينكه كاربر به مفهوم ديگري را توجه كند، وجود ندارد. بنابراين، با تكنيكي مشابه، با تكنيك قبل را به كار مي بريم. امتياز مفهوم را دو برابر مي كنيم.

نتايج اين تكنيكها در جدول 7 نشان داده مي شوند. با ارائه تعدادي از موضوعات ، نمي توانيم استنتاج كنيم كه پيشرفت چشمگيري حاصل شده است.

تنها مي‌توانيم با حدود 90% اطمينان بگوييم كه تفاوتي وجود ندارد./

حالا به پيشرفتهاي بيشتري در خط پايه مي پردازيم، پيشرفتهايي كه سعي دارند از معناهايي استفاده كننده كه توسط روابط موجود در سلسله مراتب مفهوم كدگذاري ميشوند. ما ، تنها در مورد استفاده از روابط Subclass-for, is-a صحبت مي كنيم. مفاهيم، اطلاعات را از والدهاي خود به ارث برده و آنها را به چند طريق، مشخص مي كنند؛ پرسش ها بايد تا حد امكان، دقيق پاسخگويي شوند: نه خيلي كلي و نه خيلي خاص، غالباً، مفاهيمي كه بيشترين امتياز را از يك طرح ارزشيابي مي گيرند، مفاهيم درستي هستند. اما گاهي، طبق شكل 5، پيچيدگيهاي بيشتري بوجود مي ‌آيد. در اينجا پرسش “رابطه معنايي” و مفهوم مورد نظر “رابطه مفهومي” مي‌باشد، اما تنها مفاهيمي كه داراي “رابطه معنايي هستند، فرزندان ”“رابطه مفهومي” مي باشندجهت بررسي اين مسئله ، فهرست مفاهيم ارائه شده توسط طرح ارزشيابي را مجددا به روشي درجه بندي مي كنيم كه مفاهيم مربوط به يكديگر ، نزديكتر باشند. اين امر، مفاهيمي را ايجاد مي‌سازد كه با مفهوم داراي امتياز بالا جهت نفع بردن از اين رابطه، توليد بوده و به درجات بالاتر مي‌روند. قوانين مورد استفاده ما در گروه بندي مفاهيم مربوطه به شرح زير هستند:

1/ هر مفهومي بايد زير والدينش قرار گيرد، اين مفهوم والد، نشان دهنده موقعيت مفهوم مي‌باشد.

2/ مفاهيم تنظيم كننده با والد مشابه بايد زيرآن را در مشترك قرار گرفته و با امتياز مربوط خودشان، مرتب شوند.

3/ هر زنجيره والد- فرزند مربوط به مفاهيم تنظيم كننده بايد در يك مفهوم تنظيم كننده به پايان برسند كه نشاندهنده وضعيت و موقعيت زنجيره است.

4/ دسته ها و گروههاي نامربوط ، به شكل  يك توده بهم ملحق مي‌شوند، توسط ماكزيمم امتياز گروه، مرتب مي شوند.

5/ زمانيكه والدين داراي فرزندان مشابهي باشند/ بهم ملحق شده و به بيشترين امتياز مي‌رسند.

اين قوانين ، والدين را مجاز مي سازند كه از فرزندانشان سود ببرند و بالعكس، و آنها خواهران و برادران خود را مجاز مي سازند كه از خواهران و برادران داراي امتياز بالاتر ، سود ببرند.

جهات محدودسازي سايز گروهها و جهت مجاسازي يك گروه براي رفتن به درجات بالاتر، هر چيزي را كه پس از يك نقطه برش معيني قرار دارد، بركنار كرده و مفاهيم باقيمانده را گروه بندي مي كنيم. پس ازچند آزمايش ، عدد 10 را به عنوان نقطه برش انتخاب كرديم، البته مبتني بر تعداد ميانگين اسناد و مدارك مربوط به هر موضوع، بررسي پروسه بازيافت بعلاوه درجه بندي مجدد، در شكل 6 نشان داده مي شود. نتايج قوانين گروه بندي نزي در جدول 7 نشان داده مي شود. حتي با تعداد اندك پرسش ها ، مي توانيم استنتاج كنيم كه پيشرفت جزئي در امتيازات وجود دراد، البته زمانيكه از روابط مفهومي استفاده مي كنيم و تركيب كليه تكنيكها، پيشرفتها را توجيه مي كند، نشان مي دهد كه تكنيكهاي مجزا داراي مزايا و اثرات مجزايي هستند

3-5- نتيجه گيريها و مراحل ديگر

در حاليكه درجستجو يك سلسله مراتب مفهومي داراي ويژگيهاي خاصي است كه ممكن است به روش هاي IR خاصي نياز داشته باشد ، متوجه مي شويم كه تكنيكهاي بازيافت استاندارد، سطوح عملكرد قابل قبولي را ارائه مي دهند، اما پيشرفتهاي جزئي مي‌توانند با استفاده از ساختار سلسله مراتب مفهومي حاصل شوند ما معتقديم كه اين امر، تركيب بسيار جالبي از تكنيكهاي Semantic web و IR مي‌باشد. مراحل ديگر جهت ارتقاي جستجوي آنتولوژي ، مشتمل بر استفاده از روابط ديگر سلسله مراتب و استفاده از مدل‌هاي بازيافت شده مختلف مي باشند.

6- نتيجه گيري

ما از استخراج واژه اصلي مبتني بر تركيب و تجانس جهت ارائه مفاهيم جديد استفاده و در مورد ايجاد اتوماتيك روابط جهت اتوماتيك سازي پرسازي آنتولوژيها با مثال ها و نمونه ها مطالعه كرديم. مانندهاي تنظيم و پروژه كتابخانه ديجيتال مبتني بر آنتولوژي را ارزيابي كرديم. درهمان تنظيم، متدهاي بازيافتي را به هدف كمك به كاربران درجستجوي آنتولوژي به كار برده وفهميديم كه تركيب تكنيكهاي IR و درجه بندي مجدد حاصله مبتني بر سلسله مراتب اصلي مفهوم ،موثرترين و مفيدترين متد مي‌باشد.

بايد بگوئيم كه به استثناي متدهاي گروه بندي به كار رفته در بخش قبل، متدهاي IR مورد استفاده ما، عمدتاً متدهاي استانداردي هستند؛ بنابراين، كاربرد آنها در Semanic web، جديد مي‌باشد. متدها و نتايج ارائه شده در اين مقاله بايد به عنوان متدها و نتايج فراهم آوري خطوط پايه براي امور مربوط به خود، تفسير شوند. اعتقاد ما بر اين است كه متدهاي IR وجود دارند كه مي‌توانند كمكهاي بيشتري به ساخت آنتولوژيها و استفاده موثر از آنها ، ارائه دهند.

معايب و درجه بندي شير:

اهميت درجه بندي شير در اين حقيقت نهفته است كه محصولات لبني به همان خوبي مواد طبيعي اي خواهند بود كه از آن تهيه مي شوند. دانش كارمندان لبنيات سازي از روشهاي ارزيابي و درك حسي از اهميت برخوردار است. تشخيص طعم بد و طعم مطلوب، بعلاوه دلايل احتمالي آن، سبب توانايي در توليد شير با كيفيت بالا و متعاقباً توليد محصولات لبني با كيفيت بالا خواهد شد.

درجه بندي شير:

        · حس چشايي

        · حس بويايي

        · روشها (تكنيك ها)

معايب شير:

        · ليپولايز ( تجزيه چربيها)

        · اكسيداسيون

        ·نور خورشيد

        ·پختن ( پخته شدن)

        ·انتقال

        ·ميكروبي

درجه بندي شير:

درك و شناخت اصول ارزيابي حسي براي درجه بندي ضروري است. همه حواس پنجگانه اصلي در ارزيابي حسي محصولات لبني استفاده مي شوند: بينايي، چشايي، بويايي، لامسه  و شنوايي. اگر چه، بيشترين تاكيد بر روي حس چشايي  وبويايي است.

حس چشايي:

منافذ ( جوانه هاي ) چشايي، يا گيرنده هاي چشايي، بيشتر روي سطح خارجي زبان قرار دارند، اما ممكن است روي گونه ونرم كامه افراد جوان هم وجود داشته باشند. قبل از اينكه حس چشايي اتفاق بيفتد، بايد حدود 900 جوانه چشايي با طعم ارتباط برقرار كنند. البته ، بزاق (آب دهان) در برقراري اين تماس بسيار ضروري است. چهار نقطه عصبي متفاوت روي زبان قرار دارند كه چهار مزه اصلي را شناسايي مي كند : شيرين، شور، ترش، تلخ. ازاينرو ، نمونه ها بايد درون دهان پخش شوند تا تشخيص دقيقي از مزه ها ممكن باشد. علاوه بر اين مزه هاي ابتدايي، دهان به ما اين اجازه را مي دهد كه واكنشهايي  نظير سردي، گرمي، شيريني، سختي وغيره را حس كنيم.

حس بويايي:

ما در تشخيص حس بويايي نسبت به حس چشايي تواناتر هستيم. براي مثال، ممكن است ماده اي خوشبو ( معطر) مثل mercaptian در 20 ميليارد ( ميليون) نقطه از هوا قابل شناسايي باشد. مركز حس بويايي در بالاترين قسمت حفره بيني قرار دارد. براي اينكه ماده اي توسط حس بويايي قابل شناسايي باشد، بايد در دماي بدن حل شده و قابل حل در حلال چرب (غليظ) باشد.

توجه : هر دو حس بويايي، و چشايي ، ممكن است در صورت استفاده دائمي فرسوده شوند يك داور خوب ( از نظردهنده خوب) از يك نمونه را در هر دقيقه امتحان نمي كند. شستشوي دهن با آب در فواصل امتحان نمونه ها، به تجديد ميزان حساسيت كمك مي كند.

شيوه درجه بندي شير:

براي اينكه هر گونه بو ورايحه اي ، با بوكشيدن ظرف آن بلافاصله قابل تشخيص باشد، دما بايد بين 70-60 درجه فارنهايت ( 20-5/15 ) باشد.

همچنين ، با گذاشتن نمونه در دهان، ما خواهان افزايش دما هستيم. اين امر به تبخير عناصر اصلي منجر مي شود.

به رايحه اي كه بلافاصله با قراردادن بيني بطور مستقيم به روي ظرف، پس از يك دم كامل حس مي كنيد ، توجه كنيدو هر گونه بوي بدي را متوجه خواهيد شد.

لازم است نسبت به گرما ( فراگير) بودن نمونه مطمئن شويد ؛ مخلوط كردن و به هم تكان دادن (ب هم زدن ) داراي اهميت است.

سبب تبخير رايحه متصاعد شده موجود مي شود.

در حين آزمايشا، جرعه بزرگي را درون دهان بچرخانيد و به طعم آن توجه كرده و سپس تف كنيد. قورت دادن شير آزمايش ضعيفي است.

براي افزايش درك از طعم ( مزه) ، به آرامي از طريق دهان هواي تازه را به درون كشيده و سپس به آرامي از طريق بيني بيرون دهيد. با اين آزمايش، حتي ضعيف ترين بوها را نيز متوجه خواهيد شد.

اگر شير، قبل از چشيدن يا بعداز چشيدن ، بو داشته باشد، يا بعداز چشيدن (حالت) وضعيت تميز، شيرين، و خوشايندي در دهان ايجاد نكند، داراي عيب و نقصان در مزه است.

ويژگيهاي معايب مزه (طعم) –ADSA

فساد (ترشيدگي ) ليپوليتيك يا هيدروليتيك

فساد (ترشيدگي ) با هيدروليز (تجزيه با آب ) چربي شير، توسط آنزيمي به نام ليپوپروتئين ليپاز افزايش مي يابد. طعم آن در نتيجه زنجيره كوچك اسيدهاي چرب توليد شده ، بخصوص اسيد بوتيريك است. LPL مي تواند طبيعي يا باكتريايي باشد. LPL در سطح مشترك آب و چربي فعال است، ولي تا زمانيكه غشا( پوسته) گلبول چربي صدمه نديده و يا ضعيف نشود ، بي اثر است.

اين امر ممكن است در حين تكان دادن و يا كف كردن ، و فشردن (تلمبه زدن) اتفاق بيفتد. بدين سبب ، شيرهموژنيزه، سريعاً ليپوليز (تجزيه چربيها) مي شود، مگر اينكه ابتدا ليپاز (چربي) توسط گما ازبين برود. آنزيم ( پروتئين) در 60-55 خاصيت خود را از دست مي دهد. بنابراين ، هميشه شير را سريعاً قبل و يا بعد از پاستوريزه كردن هموژنيزعه كنيد ، و از مخلوط كردن شير تازه و شير هموژنيزه خودداري كنيد. چرا كه سبب فساد (ترشيدگي) سريع شير مي گردد.

برخي گاوها ، در واكنش به چيزي طبيعي در شير ، مي توانند خودبخود تجزيه چربيها يا توليدك نند. توليد شير دير هنگام، ورم پستان، رژيم غذايي نسبي غله و يونجه (علاوه بر علوفه، و علف تازه) و گاوهاي ناسازگارتر، مستعدتر ( آسيب پذيرتر) هستند.

ليپوليز با اندازه گيير ارزش درجه اسيد كه حضور اسيدهاي آزاد چربي را نشان يم دهد، قابل شناسايي است ليپولتيك يا هيدروليتيك ، با ترشيدگي (‌فساد) اكسيداتيو متفاوت است، اما اغلب در صنايع چربي ديگر، فساد (ترشيدگي) ، به معناي فساد اكسيداتيو بكار مي رود؛ در صنايع لبنيات ، فساد (خرابي) به معناي ليپوليز است.

مشخصه : صابوني شكل ، (بويي شبيه پنير كپك زده ) كمي تلخ ، آلوده ، بعد از چشيدن آشكار مي شود ، بلافاصله از بين نمي رود.

اكسيداسيون (اكسايش )

 اكسيداسيون (اكسيد شدن) چربي شير، با مس و فلزهاي ديگر، بهمراه اكسيژن و هوا كاتاليز مي شود ، كه به واكنش اكسيد شدن خودبخود كه شامل شروع، انتشار و پايان (انقضا) است، منجر مي شود.

اين امر معمولاً در فسفوليپيد غشا (پوسته) گلبول چربي آغاز مي شود. سپس تكثير در تري گليسريدها، اتصال دو گانه ليپديهاي چرب اشباع نشده، اتفاق مي افتد. درحين تكثير، پراكسيدهاي ( آب اكسيژنه هاي ) مشتق اسيدهاي چرب ، انباشته مي شوند. آنها در معرض واكنشهاي بيشتري قرار مي گيرند كه كربنيل ها را شكل مي دهند، كه درآنها، برخي مانند آلدهيدها و كتونها ، طعم تند و زننده اي دارند، تغذيه خشك، توليد شير(لاكتاسيون) ديرهنگام، مس يا فلزهاي اضافي ديگر، كمبود ويتامين E (توكوفرون) يا سلنيوم (آنتي اكسيدهاي طبيعي ) در رژيم غذايي، منجر به اكسايش (اكسيداسيون) خودبخود مي شود. اين مسئله مي تواند مشكل واقعي، مخصوصا در زمستان باشد. در معرض فلز قرار گرفتن ، در حين بعمل آمدن، نيز ممكن است در اين امر دخالت داشته باشد.

مشخصه : فلز مانند ، مقوايي خيس، روغني ، پيه شكل ، گچ مانند، دهان معمولا احساس جمع شدگي و انقباض مي كند.

نور خورشيد:

اغلب با اكسيد شدن اشتباه گرفته مي شود. در اين نقضان و عيب توسط اشعه هاي UV خورشيد يا لامپهاي فلورسنت هنگام كاتاليز اكسايش ، در شير بدون حفاظ ايجاد مي شود. فتواكسيداسيون ، ريبوفلادوين (‌ويتامين B2) را كه مسوول كاتاليز تبديل ميتونين به متانال است را فعال مي كند. در نتيجه اين بيشتر واكنش پروتئين است تا واكنش چربي ( ليپيد) . اگر چه طعم محصول نهايي آنها شبيه است اما بعد از ذخيره چند روزه تحليل مي رود.

مشخصه : پروئتئين سوخته و يا شبيه پرسوخته ، طعم شبه دارويي.

پخت شدن :

اين نقصان، نتيجه عملكرد زمان و دماي گرم كردن بخصوص حضورهر گونه عملكرد سوزاننده گرما به روي پروتئين هاي مخصوصي از جمله پروئئين هاي آب شير است. پروتئين هاي آب شير منبع پيوندهاي سولفيدي كه گروههاي سولفي هيدري را كه در طعم نقش دارند، شكل مي دهند. اين عيب بلافاصله بعد از گرما دادن ايجاد مي شود. اما در طول 1 الي 2 روز ناپديد مي شود.

مشخصه : كمي پخته شده يا بادامي مانند كه سوخته شده و يا كارامل مانند شده باشد.

طعمهاي منتقل شده :

گاوها بخصوص براي انتقال مزه به شير بد و ناخوشايند هستند و شير هم به همان نسبت به مزه ( بوي) بد در محل نگهداري آسيب پذير است. طعمهاي خوراكي و علف سبزنيز ممكن است شكل ساز شود. بنابراين لازم است گاوها را 2 تا 4 ساعت قبل از دوشيدن از غذا دور كنيم. علف هاي هرز ، سير /پياز و گل قاصدك مي توانند طعمهايي را به شير يا محصولات متعاقب آن مانند كره منتقل كند. بوهاي طويله اي، در صورت كاركرد ضعيف تهويه ، عدم نظافت مناسب طويله و تنفس گاوها در اين هوا، ممكن است در شير تاثير بگذارند. اين بوها فرار و ناپايدار هستند و مي توان آنها را توسط خلا هواگيري از بين برد.

مشخصه : يونجه / علوفه ، گاوي / طويله اي

ميكروبي

 بسياري از عيوب در طعم مزه مصحولات لبني ، ممكن است نتيجه باكتريها ،مخمرها يا كپك ها باشد. در شير خام (طبيعي ) ، اسيد بالا / مزه ترش، توسط رشد باكتري اسيد لاكتيك كه لاكتوز را تخمير مي كند ايجاد مي شود. امروزه بدليل تغيير در ميكروفلور شير خام، اين امر كمتر رايج است هم در شير خام و هم در شير بعمل آمده ، طعم ميوه اي ، در اثر سايكروتروف هايي ، مانند سودوموناس فراگي ) افزايش مي يابد.

طعم تلخ يا گنديده ، در اثر باكتري سايكروتروفي كه پروتئاز توليد مي كند ، ايجاد مي شود. در واقع عملكرد پروتئوليتيك پروتئاز است كه معمولا سبب گنديدگي در شير مي شود. طعم مالت مانند توسط s.lactis و مالتي ژنها ايجاد مي شود و با عطمي نسبي پوسته ذرت مشخص مي شود. با اين وجود ، بيشتر عيوب قابل لمس، از جمله شير طنابي شكل (خراب)، بخصوص آنهايي كه exopolysaccharides توليد مي كنند، توسط باكتريها ايجاد مي شوند.

معايب مختلف:

        ·قابض (سخت)

        ·گچ مانند

        ·شيميايي / دارويي – بيماري – مرتبط با آغشته (آلوده ، تقلبي)

        ·بي مزه – آغشته (آب)

        ·خارجي

        ·شور – مرتبط با بيماري

        ·تلخ – آغشته

اطلاعات بيشتر در زمينه طعم بد در شير را مي توانيد در Bassette et al و Shipe et alبيابيد.

طعم شير ازدرجه 1 تا 10 تقسيم بندي مي شود. برخي از معايب در طعم، حتي اگر اندكي موجود باشد، قادرا ست درجه شير را به حد چشمگيري پايين بياورد، در زير، درجات طعم پنير، با شدت معين معايب طعم ، نشان داده  شده است.

شدت نقصان (عيب)

معايب نقد (مزه )       ناچيز (اندك)             آشكار(قطعي)            شديد ( بارز)

قابض (سفت)            8                           7                           5

طويله اي                 7                           5                           3

تلخ                         7                           5                           3       

پخته شده                9                           8                           6

گاوي                      6                           4                           1       

علوفه (تغذيه)            9                           7                           5

بي مزه                    9                           8                           7       

خارجي                   5                           3                           0

سير/پياز                  5                           3                           1

اسيدبالا                   3                           1                           0

باكتري                    5                           3                           0

عدم تازگي               7                           5                           3

مالتي                      7                           5                           3

اكسيد شده               7                           5                           3       

فاسد (مانده )            7                           5                           3       

شور                       8                           6                           4       

آلوده                      7                           5                           3

فرآيند UHT

        · مقدمه ( پيشگفتار )

        ·فوايد

        ·مشكلات

        ·روشهاي UHT

        ·گرم كردن مستقيم

        ·گرم كردن غيرمستقيم

        ·بسته بندي

مقدمه :

شرايط پاستوريزه كردن كه بطور موثري موجودات ذره بيني پاتوژنيك موجود را از بين مي برد، براي بي اثر نمودن ، ميكروبهاي ترموزيستنت ( مقام در برابر گرما) در شير كافي نيست. واژه استرليزه كردن به حذف كامل همه موجودات ذره بيني اطلاق مي شود: درصنايع غذايي، واژه واقع گرايانه تر «‌استرليزه كردن تجارتي » استفاده مي شود . يك محصول لزوماً خالي از هر گونه موجود ذره بيني ( ميكروب) نيست، اما آن موجوداتي كه مي توانند در مراحل استرليزه كردن دوام بياورند، بعيد است كه در طول زمان نگهداري، رشد كرده و موجب فساد محصول شوند.

در كنسروكردن، لازم است مطمئن شويم كه « نقطه سرد» به دماي دلخواه ، براي مدت زمان دلخواه رسيده است. براي اكثر محصولات كنسروي، ميزان كمي از نفوذ گرما، به مركز گرمايي وجود دارد. اين امر موجب به عمل آمدن بيش از حد برخي بخشها، بخصوص بخشهاي نزديك به ديواره جعبه ( كانتينر) ، و خسارت به ويژگيهاي غذايي وحسي مي شود. اين موضوع زمان بعمل آمدن طولاني دردماي كمتر را نشان مي دهد.

شير مي تواند در دمايي متجاوز از 100 درجه سانتي گراد بصورت تجاري استريل و در جعبه هاي (كانتينرهاي ) بدون هوا بسته بندي شود. شير را مي توان يا قبل و يا بعد از استرليزه شدن بسته بندي كرد. مبنا ( اصل ) UHT، يا دماي بيش از حد بالا ،استرليزه كردن مواد غذايي پيش از بسته بندي، و سپس قراردادن آنها در محفظه هايي از قبيل استريل شده و درمحيطي استريل است، سبب كاهش در زمان مجاز ( كنترل شده) (S5-2) شده و عمليات جريان پيوسته را فعال مي كند.

نمونه هايي از محصولات غذايي بعمل آمده از طريق UHT عبارتند از :

        · مايعات – شير ، آ‘ميوه ، خامه (سرشير) ، ماست، شراب، سس سالاد

        ·غذاهايي با ذرات مجزا- غذاي بچه ،محصولات گوجه فرنگي، آبميوه ها و آب سبزيها ، سوپ ها

        ·ذرات بزرگ – خورشت ها

فوايد UHT:

كيفيت بالا :

 اعداد Z,D نسبت به موجودات ذره بيني ، از كيفيت بالاتري برخوردارند. كاهش زمان عمليات ، بدليل وجود دماي بالا (UHTST) و زمان اندك گرم شدن و سرد شدن ، منجر به محصولي با كيفيت بالاترمي شود.

تاريخ مصرف (عمر) طولاني:

 عمري بيشتر از 6 ماه ، بدون استفاده از يخچال انتظار مي رود.

اندازه (سايز) بسته بندي:

شرايط فرآيند، مستقل از اندازه بسته بندي است، كه اين امر اجازه استفاده از جعبه هاي بزرگتر براي خدمات غذايي، يا فروش به توليد كنندگان مواد خوراكي را مي دهد ( پوره ميوه ضدعفوني شده در حمل با فولاد ضد زنگ)

 بسته بندي ارزانتر:

هم هزينه بسته بندي و هم هزينه نگهداري وحمل ونقل را شامل مي شود. بسته بندي لايه به لايه به ما اجازه استفاده از طرحهاي گسترده اي را مي دهد.

مشكلات استفاده از UHT:

استريل (ضدعفوني )بودن:

پيچيدگي تجهيزات و نصب آنها نياز به ايجاد محيطي استريل در فاصله بين بعمل آمدن وبسته بندي دارد( مواد بسته بندي، شبكه لوله كشي،مخازن ، پمپ ها) ؛ وجود متصدياني با مهارت هاي بيشتر لازم است؛ استريل بودن بايد در حين بسته بندي ضدعفوني ادامه يابد.

اندازه ذرات ( قطعات):

در مورد ذرات بزرگتر، خطر بيش از حد پختن سطح آنها ونياز به جابجايي مواد، پيش مي آيد – كه هر دو مورد اندازه ذره را محدود مي كند.

تجهيزات:

بدليل ته نشين شدن جامدات ودر نتيجه بعمل امدن بيش از حد، كمبود امكانات براي استرليزه كردن ذرات وجود دارد.

حفظ كيفيت:

گرماي ثابت ليپازها يا پروتئازها مي تواند منجر به خراب شدن طعم ، دوره ژلاتينه شدن شير در طول زمان بشود – هيچ چيز براي هميشه دوام نمي آورد ! همچنين طعم پخته شده آشكارتري در شير UHT وجوددارد.

روش UHT:

دوروش بنيادي در مورد UHT وجود دارد.

1- گرم كردن مستقيم

2- گرم كردن غيرمستقيم

سيستم (روش) گرم كردن مستقيم:

محصول از طريق ارتباط مستقيم با بخار، با ويژگي قابل شرب و يا مخصوص آشپزي ، گرم مي شود. مزيت اصلي گرم كردن مستقيم اين است كه محصول در دماي بالا براي مدت كمتري نگهداري مي شود. براي محصولي حساس به گرما،مانند شير اين به معناي خرابي و ضرر كمتر است.

دو نوع روش گرم كردن مستقيم وجود دارد. (‌لطفاً دياگرام كلي تجهيزات را ببينيد).

1.      تزريق

2.       دميدن

تزريق :

بخار با فشار زياد به مايع از قبل گرم شده، توسط تزريق كننده بخار، تزريق شده كه منجر به بالا رفتن سريع دما مي شود.و بعد از نگهداشتن، محصول در خلا سريع سرد مي شود، تا آب معادل را به مقداري بخار متراكم مورد استفاده تبديل كند. اين روش ، امكان سرد كردن و گرم كردن سريع و تبديل (برطرف نمودن ) ناپايدار را فراهم مي كند.اما اين روش تنها براي برخي از محصولات مناسب است. اين روش شدت دهنده انرژي است و از آن جهت كه محصول در تماس با تجهيزات داغ است، احتمال خراب شدن و صدمه به مزه وجود دارد.

دميدن:

جريان محصول مايع از طريق لوله توزيع كننده به محفظه بخار پرفشار پمپ مي شود. اين روش با حجم بخار زياد و گنجايش محصول كم كه در سطح بزرگي از محصول توزيع مي شود.شناخته مي شود. دماي محصول بطور دقيقي توسط فشار كنترل مي شود. زمان نگهداري بيشتر، با استفاده از مبدل گرماي لوله اي و يا صفحه اي تحقق مي يباد كه با سرد كردن سريع در محفظه خلا دنبال مي شود.

اين روش فوايد بسياري دارد:

        · گرم كردن فوري و سرد كردن سريع.

        · بدون گرم كردن موضعي بيش از حد يا سوختن.

        ·مناسب جهت محصولات با غلظت كم و يا زياد.

روش گرم كردن غيرمستقيم :

وسيله گرمايي و محصول در ارتباط مستقيم نيستند، اما توسط سطوح ارتباطي تجهيزات از هم جدا مي شوند. نمونه هاي مختلف مبدل هاي گرمايي ،قابل كاربرد و مناسب هستند:

        ·صفحه اي

        ·لوله اي

        ·سطح خراشيده

        ·مخروط دوتايي

مدل گرمايي صفحه اي شكل

شبيه به آنچه در HTST استفاده مي شود ، است، اما فشار حين كار ( موثر) تسوط واشرهايي محدود مي شود. سرعت مايعات پايين است و منجر به گرم شدن متغير ( ناهماهنگ ) وسوختن مي شود. اين روش از لحاظ فضاي مورد استفاده اقتصادي است، به آساني قابل بررسي و كنترل است، وامكان احيا( بازسازي) احتمالي را فراهم مي كند.

مبدل گرماي لوله اي: انواع مختلف از آن وجود دارد:

        ·پوسته و لوله ( تيوپ)

        ·پوسته و حلقه (سيم پيچ)

        ·تيوپ دوتايي

        ·تيوپ سه تايي ( سه طرفه ) (سه بخشي)

تمامي اين مبدل هاي گرماي لوله اي، نسبت به مبدل گرمايي صفحه اي ، از واشرهاي كمتري استفاده مي كنند، كه منجر به فشار بيشتر و در نتيجه ميزان جريان بيشتر و دماي بيشتر مي شود. اين گرم كردن يكدست تراست، اما كنترل و بررسي آن مشكل تر است.

مبدل گرمايي سطح خراشيده :

 محصول در طول تيوبهاي روكش دار ، كه شامل وسيله گرمايي است و توسط چاقوي چرخان( گردشي) كناره هاي آن خراشيده شده است، جريان مي يابد، اين روش براي محصولات وذرات چسبنده (غليظ) مانند سس ميوه مناسب است، و مي شود آنرا براي محصولات مختلف، با تغيير ظاهر پروانه ( پره ، آرميچر) تطبق داد(بكاربرد) اين روش براي ذرات بزرگتر مشكل دارد. زمان طولاني فرآيند براي ذرات ، به معناي استفاده طولاني قطعات است، كه عملي نيست. اين امر منجر به صدمه به جامدات و بيش از حد بعمل آمدن سس مي شود.

مبدل گرماي مخروطي دوتايي (دو مخروطه ) :

اين مبدل مناسب ذرات بزرگتر است، چرا كه شامل جدا كننده جامدات ومايعات است و گرم كردن غيرمستقيم در مخلوط دو تايي ( يك نفوذ) رابا گرم كردن مستقيم بخش مايع تلفيق مي كند( اگر خيلي چسبنده (غليظ) باشند، استفاده از سطح خراشيده نيز ممكن است). قطعات جامد به دورن مخروط دوتايي ريخته شده، به آرامي روي محور افقي با تزريق بخار، و سطوح داغ گردانده مي شوند. بدليل دماي يكنواخت ، وسوختني در پي نخواهد بود. مايع ، جداگانه ، بصورت مستقيم با بخار گرم شده و پس از آن، از پيش سرد شدن اضافه مي شود، مخلوط دوتايي بعنوان يك مخلوط كن عمل مي كند، وجامدات را پوشش مي دهد. سپس محصول با فشار زياد به قيفي ضدعفوني با هواي استريل ريخته مي شود. اين روش براي سوپ ها ، خورشت ها، هويج ها وسبزيجات استفاده مي شود.

بسته بندي براي بعمل آمدني ( فرآيندي) ضدعفوني:

مهمترين چيزي را كه بايد به خاطر بسپاريد، اين است كه بايد استريل باشد. نگهداري (حمل ونقل) محصولات پس از بعمل آمدن ، همگي بايد در محيطي استريل انجام شود.

در اينجا 5 روش اصلي خط بسته بندي ضدعفوني وجود دارد.

1.   پركردن و مهر وموم كردن: كانتينرهايي (صندوق هايي) از پيش ساخته شده از پلاستيك ترموفرم (با گرما شكل داده شده )، شيشه ، يا فلز استريل ، در محيطي ضدعفوني پرشده (بارگير شده ) و مهر وموم مي شود.

2.       شكل دادن (ساختن)، پركردن و مهر وموم :

لوله هاي فلزي استريل، در محيطي استريل ساخته شده ، پر مي شود و مهر و موم مي شود، مانند تتراپك

3.      بنا كردن ( ايجاد كردن )، پركردن و مهر وموم كردن:

از جاهاي خالي سخت ( از شكافهاي سخت) استفاده شده ، ساخته شده و استريل مي شود. سپس پرشده و مهر و موم مي شود ، مانند: كارتناهي دوشيبه ، بلوك كمبري

4.      ترموفر به (شكل دادن گرمايي) ، پركردن و مهر و موم :

رول استاك (Stock) استريزه شده ، با گرما شكل داده شده و پر مي شود و سپس بصورت ضدعفوني مهر و موم مي شود، مثل ، خامه گيرها ، كنسروهاي پلاستيكي سوپ

5.      از بين بردن كپك (قالب) ، پركردن و مهر و موم :

شكلهاي بسته بندي مختلفي در فرآيند UHT ضدعفوني وجود دارد:

        · كنسروها

        ·مقوا / پلاستيك / زرورق (فويل) / ورقه هاي پلاستيكي

        ·كيسه هاي انعطاف پذير

        ·كانتينرهاي پلاستيكي ترموفرم ( با گرما شكل داده شده )

        ·كانتينرهاي شكل داده شده شناور

        ·كيسه – در – جعبه

        ·محموله حجيم

لازم است اشاره شود كه خيلي از محصولات بعمل آمده توسط گرم كردن UHT ، بطور ضدعفوني بسته بندي نمي شوند . اين كار اين امتياز را به آنها مي دهد كه در مقايسه با پاستوريزه كردن ، تاريخ مصرف (عمر) طولاني تري در دماي يخچال داشته باشند، اما بدليل احتمال آلوده شدن دوباره بعد از بعمل آمدن، سبب توليد محصولي با عمر ثابت در دماي محيط نمي شود.

محصولات لبني وغليظ:

شير مايع حاوي تقريباً 88% آب است. شيرغليظ با از ميان برداشتن ( از بين بردن) نسبي آب بدست مي آيد. محصولات لبني خشك، حتي مقدرا بيشتري آب از دست مي دهند، تاجاييكه به كمتر از 4% مي رسد. مزيت هر دوي اين فرآيندها ، افزايش تاريخ مصرف، راحتي،انعطاف پذيري محصول، كاهش هزنيه حمل و نقل ،ونگهداري است.

محصولات زير در اينجا مورد بحث قرار مي گيرند:

محصولات لبني غليظ ( فشرده) :

        · خامه غليظ شده ( تبخير شده ) يا شير كامل

        ·شير غليظ شيرين شده

        ·شيربدون چريب غليظ شده

        ·آب شير( آب پنير) غليظ شده

محصولات لبني خشك:

        · پودر شير ( شيرخشك)

        ·پودر آب شير( آب پنير)

        ·پروئتين آب شير غليظ شده

اصول تبخير و آب گيري رادربخش بعمل آمدن (فرآيند) مواد لبني مي توانيد بيابيد.

محصولات لبني غليظ شده :

خامه غليظ شده وشير كامل؛

 پس از اينكه شير خام، تصفيه و استاندارد (يكدست) شد. عمل از پيش گرم كردن 100-92 براي 25-10 دقيقه و 125-115 براي 1 تا 6 دقيقه ،انجام مي شود. در اين عمل فوايد بسياري وجود دارد:

        · افزايش استحكام شيرغليظ شده در طول استريزه كردن، كاهش احتمال انعقاد در طول نگهداري

        ·كاهش بار ميكروبي اوليه

        ·تغيير(اصلاح) غلظت محصول نهايي

        ·ورود شير به تبخير كننده از پيش گرم شده

سپس شير با خلا تبخير در دماي پايين غليظ مي شود. اين فرآيند بر مبناي قانون فيزيكي اي است كه نقطه جوش مايع هنگاميكه در معرض فشاري كمتر از فشار اتمسفر قرار مي گيرد، پايين مي آيد. دراين مورد ، نقطه جوش به حدود 45-40 كاهش پيدا مي كند.اين موضوع در مزه پخته شده تاثيري نمي گذارد. شير 40-30% بصورت كاملا جامد غليظ مي شود.

سپس شير غليظ شده ، هموژنيزه مي شود تا دوام امولسيون چربي شير افزايش مي يابد. فوايد ديگري نيز بخصوص در مورد اين محصول وجود دارد:

        · افزايش رنگ سفيد (سفيدي)

        · افزايش غلظت

        ·كاهش قابليت انعقاد

دومين استاندارد (يكدست كردن) ، درهنگام اطمينان از وجود تعادل مناسب در نمك انجام مي شود. قابليت شير رد وام آوردن مقابل گرماي شديد به ميزان زيادي بستگي به تعادل در ميزان نمك دارد.

محصول در اين هنگام كاملاً مستعد خراب شدن است. چربي به آساني اكسيد شده و بار ميكروبي اگر چه كاهش مي يابد، ولي همچنان تهديد محسوب مي شود. در اين مرحله ،شير غليظ شده معمولا در تانكرهايي براي استفاده در محصولات ديگر روانه بازار مي شود.

به منظور افزايش تاريخ مصرف، شير غليظ را مي توان در كنسرو ( قوطي) بسته بندي كرد ودر اتوكلاو استرليزه كرد. جريان استرليزه پيوسته ( بي وقفه) نيز به همراه بسته بندي در شرايط ضدعفوني انجام مي شود. هر گاه فرآيند استرليزه رنگ قهوه اي روشني ايجاد نمود ، محصول را مي توان با موفقيت تا 1 سال ذخيره و نگهداري نمود.

شير غليظ شيرين شده:

در حاليكه شير غليظ شده ، با استفاده از استرليزه كردن، تاريخ مصرفش افزايش مي يابد، شير غليظ شيرين شده، با افزودن شكر، عمر بيشتري مي يابد، ساكاروز ، به صورت بلور و يا محلول ، فشار اسمزي مايع را افزايش مي دهد، اما در مقابل مانع از رشد موجودات ذره بيني مي شود.

تنها عمل گرم كردن حقيقي (90-85 براي چندين ثانيه) كه اين محصولات دريافت مي كند ، پس از تصفيه و استاندارد (يكدست) شدن شيرخام اوست. فوايد اين عمل ، زا بين بردن كامل موجودات ذره بيني گرماگرا ( ترموفيليك ) و اسموفيليك ، غيرفعال نمودن ليپازها و پروتئازها ، كاهش تفكيك چربي ، وجلوگيري از تغييرات اكسيداسيون است. متاسفانه ، اين موضوع بر غلظت محصول نهايي هم تاثير گذاشته و ممكن است موجب افزايش معايب دوره ژلاتيني (age gellatine) شود.

شير با روشي شبيه شير غليظ شده، غليظ مي شود، اگر چه شكر ممكن است قبل از تبخير اضافه شود ، اما اضافه كردن آن بعد از تبخير، به منظور جلوگيري از تغييرات غلظت نامطلوب ، حين نگهداري، پيشنهاد مي شود.با اضافه كردن شكر به ميزان لازم، غلظت نهايي شكر حدود 45% خواهد بود.

سپس شير غليظ شيرين شده ، سرد شده ، و تبلور لاكتوز انجام مي گيرد. شير با بلورهاي لاكتوز پودري شكل واكسيناسيون، ويا بذر افشاني مي شود. سپس هنگام بهم زدن ( تكان دادن) سرد مي شود. لاكتوز را مي توان بدون بذرافشاني تبلور دارد ولي خطر شكل يافتن بلورهاي بسيار بزرگ وجود دارد. اين امر ممكن است سبب عيب بافتي ( ساختماني) شبيه آنچه در بستني sandiness ناميده مي شود، بشود كه در حس دهان تاثير مي گذارد. توسط بذرافشاني، تعداد بلورها افزايش ، و اندازه آنها كاهش مي يابد.

براي خرده فروشي، محصول در كانتنيرهاي كوچكتر بسته بندي مي شود ، مانند ، قوطي كنسرو، و براي فروش صنعتي درصندوق هاي حجيم بسته بندي مي شود.

شير بدون چربي غليظ شده :

شير بدون چربي محصول جانبي صنعت كره سازي است، كه مي تواند به تنهايي غليظ شده و يا با شير پس چرخ (شيربدون چربي) مخلوط شده، خشك شده و پودر شير ( بدون چربي) توليد كرد اين محصول مخلوط شده ، ممكن است به دليل وجود چربي بيشتر بلافاصله اكسيد شود، شير بدون چربي غليظ شده، خراب شدني است، بنابراين بايد تازه و ردجاي سرد نگهداري شود.

آب شير (آب پنير ) غليظ شده:

در فرآيند درست كردن پنير، مقدار زيادي آب شير(پنير) وجود دارد كه بايد دور ريخته شود ( بايد از شرش خلاص شود) يكي از راههاي استفاده از آب شير (پنير) غليظ كردن آن است. آب پنير متشكل از ، چربي ، لاكتوز، لاكتوگلوبين B، لاكتوآلبومين آلفا و آب است چربي معمولاً توسط سانتيفيوژ از بين رفته، و مانند خامه آب پنير مخلوط مي شود و يا در بستني استفاده مي شودتبخير اولين قدم در توليد پودر آب شير است.

محصولات لبني خشك:

پودر شير ( شيرخشك):

شير مورد استفاده در تهيه شير خشك ،ابتدا تصفيه و يكدست ( استاندارد) شده، سپس به آن گرما داده مي شود. اين گرم كردن معمولا شديدتر از آن گرمايي است كه پاستوريزه كردن احتياج دارد. علاوه بر از بين بردن پاتوژينك ها (مواد بيماري زا) و اكثر موجودات ذره بيني فاسد كننده، آنزيم ليپاز را كه ممكن است باعث ليپوليز (تجزيه چربي) در طول نگهداري شود، را هم غيرفعال مي كند.

سپس شير به دلايل زير ، قبل از خشك كردن ، تبخير مي شود:

        · هواي مسدود كمتر و تاريخ مصرف طولاني تر براي پودر

        ·افزايش غلظت منجر به ايجاد ذرات پودر بزرگتر مي شود.

        ·انرژي كمتري براي از بين بردن آب توسط تبخير نياز است و اقتصادي تر است.

هموژنيزه كردن ممكن است براي كاهش حجم چربي آزاد بكار رود. خشك كردن با اسپري بيشترين روش مورد استفاده براي توليد شيرخشك است. پس از خشك كردن، پودربايد در كانتينرها (جعبه هايي) بسته بندي شود كه قادر به ايجاد ايمني در مقابل رطوبت ، هوا، نور و .. مي باشد. سپس شير خشك را مي توان براي زماني طولاني ( تا 6ماه) در دماي محيط نگهداري كرد.

گرفتن خامه ( چربي) شيرخشك (SMP) : اين فرآيند مشابه فرآيندي است كه در بالا آمده ،به جز در مواردي زير:

        · حاوي چربي شيركمتري است.

        ·گرم كردن بيش از تبخير، كمابيش شديد (جدي) است.

        ·هموژنيزه كردن نياز نيست.

        ·حداكثر تااريخ مصرف به 3 سال افزايش مي يابد.

SMP بادرجه حرارت كم: عمل گرم كردن پاستوريزه را انجام داده ، و براي توليد پنير غذاي بچه و .. استفاده مي شود. SMP بادرجه حرارت بالا، علاوه بر پاستوريزه كردن به گرم كردن شديدي نياز دارد.اين محصول در صنعت نانوايي ، صنعت شكلات سازي ، و غذاهاي ديگر كه به مقدار زيادي پروتئين مصنوعي نياز دارند، استفاده مي شود/

شير خشك (پودر شير) موزي: با دوباره آبدهي (هيدراته كردن ) نسبي ذرات پودر شير خشك شده ، توليد مي شود. كه سبب چسبناك و متراكم شدن ذرات مي شود سپس آب توسط خشك كردن گرفته مي شود كه موجب افزايش ميزان هواي ادغام شده بين ذرات پودر مي شود.

پودر آب شير( آب پنير) :

آب شير( پنير) محصول جانبي توليد پنير و كازئين است. دور ريختن ( از بين بردن) اين آب پنير، مدتها يك مشكل محسوب مي شد.به دلايل محيط زيستي نمي توان آن را در درياچه ها و رودخانه ها تخليه كرد. به دلايل اقتصادي نيز به آساني بيرون ريختن و اتلاف آن مطلوب نيست، تبديل آب پنير به پودر، منجر به توليد تعدادي محصول شده كه مي توان با آن ادغام كرد. مطلوبترين كار ممكن، استفاده آن براي غذاي انسان است. بدليل اينكه حاوي مقداري كم ، اما ارزشمند از عناصر پروتئين است. استفاده از آن بعنوان غذاي حيوانات نيز امكان پذير است. آب شير ( پنير) ، درصنعت غذايي حيوانات خانگي و مخلوط كن هاي غذايي حيوانات، سالانه صدها ميليون پوند، فروخته مي شود. صنعت غذايي، بزرگترين مصرف كننده آب پنير خشك، و محصولات آب پنير است.

پودر آب پنير، اساساً مشابه روش تهيه ساير پودرهاي شير تهيه مي شودو. اسموز معكوس را مي توان تا حدي براي غليظ كردن آب شير، قبل از تبخير خلا استفاده كرد. پيش از اينكه آب پنير غليظ با اسپري خشك شود، تبلور لاكتوز سبب كاهش هيدروسكوپي (رطوبت نما) مي شود. اين امر با سرد كردن سريع در سردكننده هاي ( flash ،نوراني) ، پس از تبخير تحقق مي يابد. تبلور در مخزن هاي متحرك براي 4 تا 24 ساعت ادامه مي يابد. تحت سيال ( مايع) ممكن است براي توليد ذرات متراكم با ويژگيهايي نظير جريان آزاد (فراوان) ، غير هيدروسكوپيك، غيركيكي ( بدون قالب) ، استفاده شود.

پروتئين آب شير غليظ شده :

مشكل از بين بردن آب پنير و همچنين نگهداري از پروتئين هاي حيواني با كيفيت بالا ، توجه جهاني به پروتئين آب پنير غليظ شده را افزايش داد. آب پنير، پس از تصفيه و پاستوريزه شدن، سرد شده و به تركيب فسفات كلسيم ، كه بعدها فساد (آلوده شدن ) پوسته را كاهش مي دهد ، ثابت مي بخشد. عليرغم (باوجود) امكان استفاده از روشهاي نظير اسموز معكوس، ماكروفيلترلئين (پالايش كم) و demineralization ، آب پنير معمولا با استفاده از تصفيه (پالايش) شديد ultrafiltration بدست مي آيد. در حين پالايش شديد تركيباتي با وزن مولكولي كم ، مانند لاكتوز، مواد معدني، ويتامينها، و نيتروژن بدون پروئين در نفوذ ( رخنه كردن ) از بين مي روند. در حاليكه پروتئينها در retentate (محل نگهداري) غليظ مي شوند. پس از پالايش شديد ، كه محل نگهداري پاستوريزه مي شود. آب شير ممكن است تبخير شده، سپس خشك شود. خشك كردن ، معمولا خشك كردن با اسپري ، در دمايي كمتر نسبت به شير ، به منظور جلوگيري از ميزان زياد پروتئينهاي مصنوعي انجام مي شود.

مديريت ژاپني – مديريت آمريكايي – مديريت Z و بحث در مورد امكان اعمال آنها در سيستم مديريتي جامعه ايراني

ابتدا در ورود به بحث لازم است به خصوصيات ويژه هر يك از شيوه هاي مديريتي فوق اشاره شود.

همانگونه كه در مقايسة فوق مشهود است خصوصيات مديريتي هر جامعه براساس خصوصيات فرهنگي آن جامعه شكل گرفته است.

در جامعة ژاپني ما با يك فرهنگ گل گرا با غلبة روحية پدرسالارانه و با خصوصيت كيفيت گرايي – پرهيز از قدرت طلبي – روحية سازشكارانه – پرهيز از ناامني – فرهنگ ارزشگذاري به كار ولي نه چندان كارآفرين و با غلبة تفكر ماترياليستي روبرو هستيم.

در حاليكه در جامعة آمريكايي غلبه فرهنگي بيشتر به سمت روحية دموكراسي – فرد گرايي – عمل گرايي – نتيجه گرايي – ريسك پذيري – رقابت و قدرت طلبي – كارآفريني – هدف گرايي – روحيه مردانه – ماجراجويي – و تفكرات ماترياليستي است.

بدون شك كارايي هر يك از سيستمهاي مديريتي ژاپني و آمريكايي براساس تطابق با فرهنگ آن جامعه و توانايي و كارامدي سيستم در حل مشكلات ناشي از تغييرات سريع جهاني و تحولات اقتصادي ارزيابي مي شود.

اما مي‌توان محاسن و معايب هر يك از سيستمهاي مديريتي فوق را چنين برشمرد.

مديريت ژاپني

* محاسن

1- اعتماد پايدار بين فرد و سازمان – از طريق رفع نيازها و حمايت فرد از سوي سازمان و وفاداري و مسئوليت پذيري فرد در قبال سازمان كه منجر به رضايت وامنيت شغلي و بازدهي وكارايي سازمان مي‌شود.

2- تقسيم عقلاني نقش تصميم گيري و مسئوليت پذيري در ميان سطوح پايين و بالاي سازمان كه راهي براي كنترل و پيش گيري از هر نوع مانعن تراشي يا نيروي منفي در اجراي تصميمات به شمار رفته و ريسك تصميم گيري را به حداقل مي رساند.

3- كسب موشفقيت براساس سيستم كانرن- گمبا

(كايزن) يا ارتقاء مستمر فرايندها بوسيلة تمامي كاركنان، بدون صرف هزينه هاي زياد از مقوله هاي بنياني در مديريت ژاپني محسوب مي شود. كايزن كه آقاي Massaki Imai آنرا كليد موفقيت مديريت ژاپني مي‌داند در اصل متضمن حفظ روحية ارتقاء كيفيت مداوم و پذيرش تغييرات مثبت مستمر از طرف تمام كاركنان بوده و قلب تپنده ايي ارتقاء مستمر سيستم دواير كنترل كيفيت و كنترل كيفيت جامع مي باشد.

همچنين مديريت ژاپني محل واقعي عمليات را (GEMBA) توصيف مي كند و اعتقاد دارد تمركز روي امور مالي و نتايج كوتاه مدت تأثيرات ناپايداري در ارتقاء سيستم داشته و سوگيري و سياستگذاري سازمانها بايد براساس منافع دراز مدت شكل بگيرد تا سازمان كارآمدي و پويايي خود را حفظ نمايد.

معايب مديريت ژاپني

1- كند بودن روند تصميم گيري در سيستم ژاپني (Nema Vashi) و (Ringi) كه گاهي اوقات منجر به از دست رفتن فرصتهاي تجاري مي شود.

2- تأكيد بر همنوايي با سيستم گاهي اوقات منجر به پرهيز افراد از رويارويي با تصميمات نادرست جمعي مي شود و فرد به پذيرفته مسئوليت مشترك براي اخذ تصميمي كه ممكن است منجر به شكست بشود راضي مي گردد كه بعضاً نتايج اسف باري در پي دارد.

3- سيستم ارتقاء كند و وابستگي شديد فرد به سيستم سازماني سبب از بين رفتن حس رقابت و نوآوري در فرد شده و حتي بدليل امنيت شغلي بيش از حد نسل جديدي از كاركنان كم تعهد كه چندان به منشور اخلاقي و ارزشمندي كار هم معتقد نيستند بوجود آمده است.

4- عدم عدالت يكسان در امنيت شغلي براي تمام سطوح كاركنان جامعة ژاپني و در ژاپن تنها 30% كاركنان مرد ژاپني بصورت تمام وقت و در شركتها و سازمانهاي بزرگ براساس نظام استخدامي ژاپني Nenko استخدام مي‌شوند.

و در اين ميان كاركنان زن – كاركنان پاره وقت- و كاركنان قراردادي و كاركنان روزمزد- از تبعيضات زياد و عدم امنيت شغلي رنج مي ‌برند.

5- نظام مديريت ژاپني سبك مديريت خلاقانه و متهورانه‌اي را رايج نكرده است. و در شرايط سخت اقتصادي سيستم مديريتي به جاي آنكه بدنبال يافتن راه حلهاي جديد و خلاقانه باشد از سيستم رياضت اقتصادي و درهاي بسته براي حل مشكلات مديريتي سود مي برد كه اغلب فشار آن به شكل استثمار گرانه‌اي بر سطوح پايين سازمان منتقل مي‌شود.

6- اجراي سيستمهاي كايزن- گامبا عليرغم تبليغات گسترده بر روي كارايي فوق العاده آنها – هميشه و در هر سيستم با موفقيت همراه نبوده و در بسياري از موارد با مشكلات اجرايي و حتي كارآمدي پايين روبرو مي‌شوند.

7- مديريت ژاپني محدوديتها و تبعيضات شغلي زيادي را براي زنان ايجاد مي كند. كه اگر چه ممكن است با فرهنگ مرد سالارانه ژاپني چندان تعارضي نداشته باشد اما در جوامع ديگر مي‌تواند منجر به ايجاد تنشهاي جدي اجتماعي گردد.

مزاياي مديريت آمريكايي

1- عمل گرايي كه مانع از اتلاف وقت و سرمايه مي‌شود.

2- ارزشمندي خلاقيت : اين روحيه باعث مي شود سازمان از محدود كردن بيش از حد افراد در چارچوب قوانين و مقررات خشك خودداري كرده و با احترام به استقلال فركي افراد از نيروي خلاقيت و نوآوري آنان درجهت منافع سازمان سود بجويد.

3- ريسك پذيري: روحية ماجراجويانة آمريكايي ايجاب مي كند سازمان و افراد آن در جستجوي فرصتهاي جديد و مناسب بوده و در راه بهره برداري از اين فرصتها سيستم مديريتي آمريكايي ريسك معقول و حساب شده را مي پذيرد و تشويق مي كند، كه در بسياري از موارد اين امر مي تواند نتايج جهشي و چشمگيري بدنبال داشته باشد.

4- بهره وري براساس رشد فرديت كاركنان : مديريت آمريكايي عميقاً معتقد است يك سازمان موفق بايد امكان رشد فردي و بالندگي شغلي را براي فرد فراهم نمايد تا كاركنان با انگيزه لازم در جهت ابراز لياقت خود كه منجر به خودكارآيي هر چه بيشتر سيستم نيز خواهد شد. جايگاهشان را در سيستم ارتقاء دهند.

5- مديريت آمريكايي با اعتقاد بر تصميم گيري فردي و مسئوليت پذيري افراد، امكان اتخاذ تصميمات سريع، به موقع و .. را براي سازمانهاي تحت مديريت خود فراهم مي نمايد.

6- درسيستم آمريكايي روند جاري امور و وظايف افراد، كاملاً‌ روشن و شفاف بوده واين امر مانع از فرار فرد از پاسخگويي مستقيم و مخفي ماندن خطاها در پوشش مسئوليت گروهي مي شود و همين امر آسيب پذيري سازمان را در قبال خطاها و لغزشهاي فردي كاهش مي دهد.

7- سيستم مديريت آمريكايي بيشتر بر دموكراسي و عدالت اجتماعي استوار بوده و ناعدالتي هاي شغلي و اجتماعي و جنسي در محيط كار كمتر از حمايت فرهنگي و محمل اجتماعي برخوردار است.

معايب سيستم مديريت آمريكايي

1- نتيجه گرا بودن بيش از حد و تمركز روي امور مالي و نتايج كوتاه مدت سبب غفلت از برنامه ريزي سيستم روي نتايج و سياستهاي دراز مدت مي گردد.

2- تصميم گيري هاي فردي و مسئوليت پذيري مديران اگر چه منافعي مانندق درت تصميم گيري سريع را بدنبال دارد اما عملاً با مشكلات عديده‌اي مواجه مي‌شود كه از ان جمله مي‌توان به عدم پايبندي كاركنان سطوح پايين به تصميمات اخذ شده بديل عدم مشاركت در اخذ تصميمات اشاره كرد كه اغلب باعث كند شدن و بروز مقاومت در اجراي تصميمات اتخاذ شده از بالا مي گردد.

3- عدم پايبندي و وفاداري افراد به سيستم سازماني باعث مي شود به امر آموزش كاركنان بعنوان يك سرمايه گذاري دراز مدت با ترديد نگريسته شود.

4- ساختار سازماني رسمي و ديوانسالارانه باعث بروز مشكلات خاص سيستم بروكراتيك و كندي عملكرد سازمان مي شود.

5- رقابت موجود در محيط كاري و ما بين كاركنان باعث بروز احساس عدم امنيت و رضايت شغلي و ظهور رفتارهاي غيراخلاقي در محيط كار مي‌شود.

6- عدم امنيت شغلي از وفاداري كاركنان به سيستم كاسته مانع از شكل گيري حساس همسو بودن منافع فرد و سازمان مي شود.

7- از آنجا كه رهبري سيستم در مديريت آمريكايي به شكل رياست اعمال مي شود، تصميمات فردي و بالا دستانه گاهي اوقات روند همكاري را ناممكن مي سازد.

8- در سيستم مديريت آمريكايي نظارت از سطوح بالا و برد كاركرد فردي اعمال مي شود اين امر امكان استفاده از دواير ارتقاء كيفيت را كه نوعي اعمال ظارت گروهي بر كاركرد سيستم مي باشد و از رموز موفقيت مديريت ژاپني محسوب مي شود ناممكن مي سازد.

حال كه با خصوصيات مزايا و معايب سيستم مديريت ژاپني و آمريكايي شآنا شديم . لازم است به بررسي تئوري مديريتي Z كه برآيندي از دو سيستم مديريتي فوق يم‌باشد بپردازيم.

تئوري مديريتي Z

ويليام اوچي كه از تئوري پردازان علم مديريت معاصر محسوب مي شود در در بررسي گروهي از شركتها و سازمانهاي آمريكايي موفق مانند IBM مشاهده كرد آنها بطور ناخودآگاه برخي از ويژگيهاي مديريت ژاپني را با مديريت آمريكايي تلفيق نموده و به موفقيتهايي دست پيدا كرده اند وي اين نحوة تلفيق خصوصيات مديريتي آمريكحايي و ژاپني را تئوري Z نام نهاد.

تئوري Z برخي از فاكتورهاي مثبت مديريت ژاپني را انتخاب و آنرا سازگار با محيط و فرهنگ آمريكايي به كار مي بندد.

براي درك بهتر اين نحوة تلفيق مقايسه اي احتمالي بين اين سد تئوري مدريتي انجام شده كه بررسي آن خالي از لطف نيست.

در تئوري Z عليرغم تأكيد بر تصميم گيري گروهي وجمعي مسئوليت تك تك افراد نيز مورد توجه قرار مي گيرد.

و علاوه بر وجود روابط متكي بر اعتماد وا حترام در محيط كاربر پيوندهاي غيررسمي و ديوانسالاري در مجموعه سازمان بي توجه نيست و وظايف افراد و حيطه مسئوليشتان كاملاً واضح و شفاف است.

در تئوري Z جريان آزاد اطلاعاتي را براي بهره گيري از مشاركت جمعي برقرار مي سازد اما بر هدفهاي رسمي و برنامه ريزي سازماني تاكيد ويژه دارد در اين تئوري ارزشهاي شركتي و فلسفه سازماني همراه با ارزيابي هاي آماري و اندازه گيري هاي عددي هر دو به تناسب كنشهاي مديريتي را هدايت مي‌كنند.

و در اين تئوري به انسان به صورت وجودي كامل و نه بعنوان ابزاري براي توليد نگريسته مي‌شود.

به نظر مي رسد پس از آشنايي اجمالي با سه تئوري ذكر شده بررسي و امكان سنجي در مورد اعمال شيوه هاي مديريتي فوق در ايران امكان پذير باشد.

برخلاف فناوري توليد كالا- شيوه هاي مديريتي به هيچ وجه قابل كپي برداري نيست ولي اين به معني نفي الگوگيري از شيوه هاي مديريتي نمي باشد از طرفي با نگاهي دقيق تر مي توان دريافت كه هر سبك و شيوه مديريتي داراي دو بعد اساسي است.

1- محتوي يا هسته آن شيوه مديريتي كه بعنوان روح جاري برسيستم عمل مي كند و بدون آن عملكرد ظاهري و بي محتوايي از سيستم باقي مي ماند. كه مفيد فايده نخواهد بود.

2- شكل و ساختار ظاهري سيستم مديريتي كه ريشه در زيرساختهاي مديريتي، پيشينه فرهنگي – تاريخي – سياسي و خصوصيات محيطي و اقتصادي شرايط و نيازهاي موجود دارد. كه بي توجهي به آن درنهايت موجب زيان ها و خطاهاي فاحش خواهد گرديد.

بنابراين براي پياده كردن هر مدل مديريتي و يا الگو برداري هاي مديريتي بايد از مدگرايي در مديريت بشدت پرهيز نمود.

و ضمن تجزيه و تحليل عميق و ساختاري الگوهاي مديريتي ارائه شده بايد از ساختار فعلي مديريتي كشور – نقاط ضعف – نقاط قوت – نيازها – ضرورتها اطلاع حاصل كرد. تا بتوان براساس شرايط حاضر از امكانات و الگوهاي موجود حداكثر بهره برداري را نمود.

بنابراين در تببين اجمالي بحث مي توان به موارد زير اشاره كرد:

    · روح جاري بر سيستم مديريت ژاپني يك روه كل گراوHolistic است كه با روح و فرهنگ شرقي و اسلامي حاكم بر جامعه ايراني قرابت بيشتري دارد اما در اين ميان به روحيه فردگرايي عميق ايرانيان نيز نبايد بي توجه بود.

    ·اما مشكل ظاهري، سيستم مديريتي ژاپني و سيستم مديريتي آمريكايي و همچنين سيستم مديريتي مبتني بر تئوري Z هيچكدام به تنهايي و به طور مطلق الوي مناسبي براي مديريت جامعه ايراني محسوب نمي شوند.

بنابراين با توجه به زمينه هاي فرهنگي – اجتماعي- اقتصادي- سياسي – معنوي و همچنين نيازها و امكانات موجود كشور بايد تلفيقي از ساختارهاي مديريتي موجود با فرهنگ و شرايط خاص جامعه امروز ايراني بوجود آورد و چه بسا در آينده بتوان نام اين تئوري مديريتي را (تئوري P) يا (Persian theory) نام نهاد كه اين مهم البته به عهده متخصصين امر و دست اندركاران سياست گذاري هاي كلان ملي مي باشد.

اما مواردي كه با توجه به بضاعت اندك اينجانب به نظر مي رسد عبارتند از :

1- با توجه به نياز كشور به تحولات عميق و اساسي و در عين حال وجود بحرانهاي حاد و غير قابل اغماض در كشور.

2- با توجه به سابقه طولاني مدت نظامهاي استبدادي در كشور و خو گرفتن فرهنگي مردم ايران استبداد و اعتقاد عميق آنها به ارجحيت تصميم گيري هاي فردي بر تصميمات جمعي لازم است مانند مديريت آمريكايي سيستم هاي تصميم گيري فردي تقويت و كارمند شوند اما در عين حال به زمينه سازي فرهنگي واجتماعي براي آموختن شدن جامعه ايراني با فرهنگ تصميم گيري و مسئوليت پذيري جمعي هم بايد توجه لازم مبذور گردد.

3- با توجه به فرهنگ نظم گريزي و حتي نظم ستيزي كه در سطح گسترد‌ه‌اي از جامعه ايراني نمود دارد لازم است همانند مديريت آمريكايي حدود مسئوليت ها و تصميم‌گيري‌ها و وظايف محوله دقيقاً مشخص و سيستم نظارتي كارآمدي بر عملكرد افراد جاري شود و ساختار سازماني رسمي و ديوان سالارانه  قوياً‌تقويت و كارآمد گردد و از محول كردن امور بطور نامشخص به گروهها وسازمانها تا زمانيكه فرهنگ نظم وكارگروهي بر جامعه ايراني حاكم نشده خودداري گردد.

4- با توجه به روحيه فردگرايي – رقابت جويي – و خلاقيت در جامعه ايراني لازم است سيستم هاي استخدامي وحمايتي در سازمانها بگونه اي بكار گرفته شوند كه در عين حال كه توانايي هاي خلاقانه افراد رشد مي كنند امكان ارتقاء سريع وجود دارد افراد حمايتهاي شغلي لازم را از سازمان دريافت دارند چون احساس ناامني شغلي از عواملي است كه باعث دلسردي و قانون گريزي در جامعه ايراني خواهد شد( تلفيقي از نظام استخدامي – اداري – آمريكايي و ژاپني با ارجحيت نظام آمريكايي)

5- ارزيابي ها در سيستم مديريت ايراني لازم است براي پس ارزيابي مديريت آمريكايي بنا نهاده شود چون با روحيه فرد گرايي ايراني هماهنگ تر است و ارزيابي كاركرد گروه اغلب با مسئوليت گريزي همراه خواهد شد.

6- به نظر مي رسد جلب مشاركت و همكاري در فرهنگ ايراني بيشتر براساس منافع فردي صورت مي گيرد تا براساس وفاداري به سازمان ها بنابراين در جلب انگيزش ايرانيان به مشاركت سيستم مديريت آمريكايي و تقويت فرهنگ وفاداري به حرفه و تخصص كارآمدتر خواهد بود.

در عين حال بايد براي رسيدن به فرهنگ مشاركت جمعي و پايبند بودن به ارزشهاي گروه و سازمان زمينه سازي فرهنگي بعمل آيد (مديريت ژاپني)

7- رهبري در سيستم مديريت ايراني لازم است به شكل تلفيقي از رهبري پدرسالارانه با قاطعيت رياست مآبانه اعمال شود تا در عين استفاده از روحيه احساسي و شرقي ايرانيان در جهت همكاري با رهبري و مديريت روحيه فردگرايي و نظم گريزي آنان مخل روند جاري امور نشود. (تلفيقي متعادل از مديريت ژاپني و امريكايي)

8- روحيه عدالت جويي ايرانيان ايجاب مي كند از خصوصيات تعبيض آميز مديريت ژاپني در مورد زنان و بعضي از گروههاي كاري خودداري شده ضمن تأمين حقوق اجتماعي و شهروندي افراد نظام شايسته سالاري در سيستم مديريت ايراني اعمال شود كه اين امر با مديريت آمريكايي كه به ظاهر به اصول دموكراتيك پايبندتر است سازگاري بيشتري خواهد داشت.

9- فرهنگ اسلامي و شيعي ايرانيان حاوي پتانسيلهاي عظيم و كارآمدي در جهت برانگيختن و بكارگيري نيروهاي جمعي و مشاركت و مسئوليت پذيري اجتماعي است كه نمونه آنرا در هيتئها و دسته جات مذهبي مشاهده مي كنيم و حتي شكلي از اين كاركرد قوي اجتماعي را در حركتهاي دموكراتيك از جمله انتخابات چند دوره اخير مشاهده نموده ايم. كه اين امر مي تواند از خصوصيات منحصر به فرد جامعه ايراني باشد. و بدون شك بكارگيري اين پتانسيل ويژه در تحولات اجتماعي مي تواند نقطه مثبت و متعادل كننده اي در مقابل فرهنگ عميق فرد گرايي ايرانيان باشد كه نبايد از ديد تئوريسين هاي مديريت ايراني دور بماند.

همراه قو

بنام خدا

تقديم به دوستاني كه كليد قلبم در صندوقچه رازهايشان پنهان است.

مرگ قو

دكتر مهدي حميدي

آفرينش آدم و حوا و روايتي از هابيل و قابيل

خداوند انسان را نيز مانند موجودات ديگر بصورت جفت آفريد تا براي هم موجب آرامش باشند. آدم تنهاي تنها در بهشت بسر مي برد و از نوع خود هيچكس را هم صحبتي نداشت تا با وي مانوس باشد، روحش سكون و آرامش نداشت، خداوند همدم و مونسي به نام حوا در كنارش آفريد. روزي آدم بدنبال يك خواب طولاني همينكه سر از خواب برداشت چشمش به زني افتاد كه بالاي سرش نشسته است، پرسيد تو كيستي؟ حوا پاسخ داد من همسر تو هستم، آفريده شدم تا مونس تو باشم. خداوند فرمود اي آدم خودت و همسرت در اين باغ زيبا مسكن گزينيد ولي به آن درخت نزديك نشويد كه از ستمكاران خواهيد شد. آدم و حوا وسوسه شدند و به آن درخت ميوه نزديك شدند و از بهشت به روي زمين اخراج شدند. خداوند در وجود انسان ميل جنسي را به او هديه كرد، كه براي بشر شامل دو هدف اصلي است هدف اول ارتباط با علم الحياة (بيولوژي) دارد و بقصد توليد نسل مي‎باشد و ديگري فرعي و براي رفع حوائج شهواني بوده و با حصول لذائذ انجام ميگيرد. كه ازدواج بخاطر هدفهاي فوق صورت مي‎گيرد بشرطي كه در مسير درست و حلال باشد. زماني كه آدم و حوا از ميوه ممنوعه خوردند و از بهشت رانده شدند در زمين سكونت كردند و خداوند توبه آنها را پذيرفت و اجازة زندگي روي زمين را به آنان داد، آنها صاحب فرزنداني شدند هم دختر و هم پسر، دو تن از پسران آدم خواهان يكي از خواهرانشان شدند يعني زماني كه هابيل و قابيل به سن ازدواج رسيدند. لذا خداوند به حضرت آدم امر كرد كه هابيل و قابيل بايد هدايايي را بياورند و هديه اي كه قبول واقع شود صاحب آن هديه «شوهر» خواهرش خواهد بود. هابيل دامداري مي نمود و قابيل كشاورزي، هابيل يكي از بهترين بره هاي خود را جدا كرده و قابيل چند خوشه خشكيده گندم را انتخاب و روز امتحان هر دو بالاي يك بلندي مي‌روند، بادي وزيدن گرفته و بره را از دست هابيل مي برد يعني هديه هابيل مورد قبول واقع شده و دختر براي اوست. قابيل از فرط عصبانيت با سنگي بر سر برادر خود زده و او را مي كشد چون كمي از او بزرگتر بود قدرت بيشتري داشت، حالا او نمي دانست با جنازة برادر چه بايد بكند. خداوند دو كلاغ را در حال نزاع فرستاد، يكي از آنها ديگري را كشت و زير خاك دفن كرد، قابيل نيز همين كار را با جنازة برادرش كرد و او را دفن كرد، پنهاني به نزد خانواده رفته دست خواهرش را مي گيرد و از آنجا فرار مي كند و در جاي ديگري از زمين صاحب كودكان و نسلي ديگر از انسانها مي شوند.

كتاب آدم و حوا اثر بي آزار شيرازي

زن در جاهليت عربستان:

يكي از وحشتناكترين رسوم و عادتهاي شوم دوران جاهليت دختركشي بود، آن هم در زشتترين صورت يعني زنده بگور كردن يا گردن زدن و يا از بالاي بلندي به پائين پرت كردن فرزندان دختر. آنان دختران را در رديف حيوانات قرار مي دادند، بي عفتي و بي ناموسي در حدي بود كه به طور آزاد و رسمي بينشان نكاح چند تايي صورت مي گرفت، يعني مردان با قدرت مالي خود هر چند زن كه
مي خواستند اختيار مي كردند و زنان نيز در اختيار هر فردي قرار مي گرفتند، زناني هم بودند كه بر سر در خانه هاي خود پرچمي يا علامت و نشانه اي به اين عنوان نصب مي كردند، و اگر فرزندي مي آوردند مدعيان را همراه قيافه شناسان جمع مي كردند، قيافه شناسان كودك را شبيه هر كدام از مردان
مي دانستند او را به عنوان پدر كودك معرفي مي كردند. در چنين شرايطي پيامبر پا به عرصه وجود گذاشت و با خواست خداوند توسط عبدالله نوري پاك به رحم آمنه منتقل شد تا پيامبر به دنيا آمد.

كتاب: سيره چهارده معصوم محمد مهدي اشتهاردي

ازدواج پيامبر (ص) و خديجه (س):

خديجه از خاندان قريش، بانوئي بسيار پاكدامن و ارجمند بود، او دو شوهر كرد، هر دو از دنيا رفتند، و اموال بسياري از آنها از طريق ارث به او رسيد، ثروت او از حد و مرز مي گذشت. همواره كاروانهاي بازرگاني او در شام و يمن و طائف، در حركت بودند، عموي خديجه از دانشمندان و كشيشان مسيحي بود و همه كتابهاي آسماني را خوانده بود، او نشانه هاي پيامبري را در وجود پيامبر اسلام ديده بود، خديجه توسط او به مقام پيامبر آگاه شده بود، و خود او نيز روش پاك و امانت داري و صداقت او را مشاهده كرده بود، از اين رو مجذوب و شيفته بي قرار پيامبر (ص) شد و تصميم گرفت با پيامبر ازدواج كند، در اين وقت پيامبر (25) سال داشت ولي از سن خديجه (40) سال مي گذشت. پيامبر با وساطت عمويش ابوطالب پدر علي (ع) وسايل ازدواج با خديجه را فراهم كرد، خديجه بسيار فداكار و مهربان بود و همه ثروتش را در اختيار پيامبر گذاشت تا در راه هدفي بزرگ به مصرف برسد. پيامبر سال فوت خديجه را «سال غم» ناميد پيامبر مي فرمود: خديجه وقتي به من پيوست كه همه از من دور مي شدند، او در راه اسلام، هرگز مرا تنها نگذاشت، همواره از من حمايت كرد، خدا او را رحمت كند كه بانوي پر بركتي بود. حضرت فاطمه (س) حاصل چنين ازدواجي بود.

سيره چهارده معصوم

ازدواج علي (ع) و فاطمه (س):

خواستگاران بسياري براي حضرت فاطمه آمدند نزد پيامبر خدا ولي حضرت محمد و فاطمه (س) حضرت علي را برگزيدند. حضرت محمد به علي (ع) فرمودند چه چيزي را مهريه قرار ميدهي، علي (ع) فرمود شمشير و اسب و زره و شتري براي كشيدن آب از نخلستان دارم. پيامبر فرمود شمشير و شتر و اسب براي خودت لازم است براي جنگ با مشركان و كشاورزي و زندگي، فقط زره مي ماند كه من آن را به عنوان مهريه زهرا (س) مي پذيرم حضرت علي زره را 480 درهم قطري فروخت به حضرت محمد داد و او را نيز با اين جهازيه حضرت فاطمه را تهيه كرد. امام صادق مي فرمايند: اگر خداوند علي را براي فاطمه (س) نمي آفريد، در سراسر زمين از حضرت آدم گرفته تا تمام انسانهاي بعد از او، همسر همتايي براي فاطمه (س) پيدا نمي شد. پيامبر از پولي كه حضرت علي به او داد وسايل زير را به عنوان جهاز راهي خانه علي (ع) كردند: پيراهن يك عدد – روسري يك عدد – چادر مشكي عربي يك عدد – بقچه بافته شده از ليف خرما – دو عدد متكا – پرده پشمي – حصير – آسياب دستي – طشت مسي- كاسه سفالي – مشك آب – آفتابه سفالي – فرش پوستي – عباي سفيد – ظرف آب خوري . هنگامي كه اين وسايل ساده و بي آلايش را به حضور پيامبر آوردند اشك در چشمانش حلقه زد و سر به آسمان نمود و گفت: خدايا به زندگي قومي كه گرانمايه ترين ظروفش سفالي است بركت بده. در حديثي نقل شده است كه: حضرت فاطمه (س) بعد از وفات رسول خدا (ص) هرگز لبخند نزده بود جز زماني كه تابوت پوشاننده را ديد از خوشحالي خنديد و فرمود: اين تابوت چقدر زيباست كه مانع مشخص شدن حجم بدن مي شود. گويي ايشان از چگونگي حمل جنازه زنان در مدينه ناخرسند بودند چون آنها بدن زن را روي چوبي بدون ديواره مي نهادند به طوري كه حجم بدن زن را نمايان مي كرده است و با ديدن تابوت پوشاننده خنديده بودند.

كتاب: سيره چهارده معصوم

انگيزه هاي ازدواج و عوامل بازدارنده ازدواج:

غريزه بقاي نسل، انگيزه تكامل نسل، نياز جسمي، ميل داشتن استقلال، بر آورده نيازهاي عاطفي و انگيزه رفع تنهايي از انگيزه ازدواج مي باشند و عوامل بازدارنده ازدواج در دختران و پسران نيز مي تواندشامل: ازدواج را زود دانستن (يعني معتقد است در آينده با كسب آمادگي هاي لازم و امكانات بيشتر ازدواج كند، زندگي آرام، راحت و طبيعي تري خواهد داشت) دنبال كردن اهداف مهم تر، اعتقاد به داشتن زندگي آزاد، شكست در عشق، اختلالات رواني – جنسي و افسردگي ، بدبيني، افراد وسواسي، و وابستگي بيمارگونه به خانواده، باشد. لذت زندگاني در مجاهده است بايد با حقايق روبرو شد و بجاي افسوس و آه با نيروي سعي و همت اشكالات را كه بر سر راه كاميابي است از ميان برداشت. از حقيقت به خيال پناه بردن و در پس زانوي غم نشستن، بيماري ناكامي را درمان نميكند.

ازدواج مطلوب آن است كه زن و شوهر يكديگر را شناخته حسن تفاهم دارند و هر كدام از آنها بهدف و وظايف خويش آگاهي داشته و در تامين زندگي و تهيه سعادت خانوادگي تشريك مساعي مي نمايند.

كتاب: روانشناسي عمومي دكتر حمزه گنجي

انتخاب همسر و ازدواج از نظر اسلام:

در اسلام خانواده محبوبترين بنياد اجتماعي است. تا آنجا كه تشكيل هيچ بنياني نزد خدا ارزشمند تر از تشكيل خانواده نيست و هر كه براي تشكيل خانواده اقدام كند و خود را از آلودگي به گناه برهاند، نيمي از دين خويش را از دستبرد شياطين محفوظ داشته است. پيامبر (ص) مي فرمايند ازدواج سنت من است هر كس از آن پيروي نكند از من نيست و مسلمان نيست و خدا نيز او را دوست ندارد. از نظر اسلام معيارهاي انتخاب همسر خيلي مهم مي باشد. چرا كه اولين و مؤثرترين قدم در موفقيت يك خانواده، دقت و بررسي كافي در مرحله انتخاب همسر است. تجربه نشان مي دهد كه ريشه بسياري از ناكاميها در خانواده ها نا آگاهي يا غفلت در همين مرحله است – اولين مسئله مهم ايمان و تقوا مي باشد: شخص با ايمان، به علت ارتباط قلبي با خدا فردي قابل اعتماد است و هر چه ايمان او قويتر باشد بيشتر مي توان به قول و تعهد او در امر ازدواج اعتماد كرد. اعتماد كردن به كسي كه فاقد نيروي كنترل كننده ايماني و اعتقادي است، غالباً به مصلحت نيست. دومين مسئله اخلاق خوب است: همسر بد اخلاق انسان را به پيروي زودرس مبتلا مي كند و زندگي كردن با انسانهاي بد اخلاق خيلي مشكل است. سومين مسئله مهم اصالت خانواگي مي باشد: پيامبر مي فرمايند از سبزة مزبله (زباله دان) بپرهيزيد يعني از زن زيبايي كه در خانواده بد زندگي مي كند. محيط خانه و دانشگاه دو عاملي هستند كه مي توانند جوانان را در راه تشكيل يك فلسفه زندگي صحيح و موافق با اصول اسلامي و انساني تربيت و راهنمايي نمايند. دختر و پسري كه به حد بلوغ رسيدند، مي خواهند اطاق مخصوص به خود داشته باشند تا بتوانند دور از چشم همه بخصوص خواهر يا برادر كوچكتر از خود فكر كرده و نقشه فعاليتهاي آينده خود را بكشند. يك فرد بالغ طبيعي بهيچ وجه حاضر نيست كه ديگران فكر كنند هنوز محتاج به كمك و راهنمايي است. بهمان نسبت اگر با پسر و دختر در اين سنين مانند اشخاص بالغ رفتار شود بهمان نسبت بيشتر به آنها اعتماد كرده و اگر مسئوليتي به آنان محول كنيم نتيجة بهتري خواهيم گرفت. احتياجات جنسي در اين سن ببالاترين مرحله خود ميرسد و شخص بالغ در جستجوي كسي است كه بتواند مسائل جنسي خود را بااو در ميان گذارد. ميل جنسي در زنان نسبت به اشخاص مختلف و ساختمانهاي بدني گوناگون متفاوت است و اين ميل ممكن است، ضعيف، شديد، و يا منحرف باشد. كه از آنها به سردي مزاج (بي ميلي جنسي كه دلايل گوناگون دارد) تحريكات شديد و شهوت انگيز و جنون شهوت (كه ريشه در بيماريهاي روحي دارد) نام مي برند.

كتاب معارف اسلامي

عشقهاي واهي و مجازي:

زناني كه از دور به شخصي علاقمند مي گردند و او را ايده‌آل خود دانسته و هميشه به عشق خيالي خوش بين مي باشند. در حاليكه اين خواب و خيال ممكن است هيچگاه به حقيقت نپيوندند. در ضمن شوهر در نظر اين قبيل زنان هرگز مانند نمونه دلخواه آنهاست و نزد آنان جلوه نخواهد داشت. اين نوع زنان عاشق سايه و خيالند و اغلب خود را دلبسته و فريفتة شعراي متقدم (قديمي) و خوانندگان مشهور و هنرپيشگان و بازيگران سينما و تلويزيون و يا ورزشكاران از قبيل فوتباليستها و غيره مي كنند ولي از نزديك شدن به آنان خودداري مي نمايند تا بد نام نگردند و همچنان در شيفتگي باقي بمانند. نا گفته نماند كه اين عاشقهاي دائمي هيچگاه بوصال نمي رسند. زن بيشتر حس ميكند، عميق تر دوست ميدارد، شجاعانه فداكاري مينمايند. عواطف و احساساتش رقيق تر و لطيف تر است. بخانواده و كانون زندگي خويش دلبستگي فراوانتر دارد و كمتر در صدد تجاوز بر مي آيد، و با تامين نيازمنديهاي انساني خود بحفظ آرامش خويش علاقمند ميگردد. زنان كمتر جاه طلبند و ندرتاً مرتكب جنحه يا جنايتي ميگردند. زن ممكن است خودخواه، بلهوس يا حسود باشد، ولي عواطف مادري را به تنهايي دارا مي باشد كه مرد اين مهم را ندارد. مثال بارز عشق را مي توان عشق شهريار دانست او پس از پنج سال تحصيل پزشكي يعني كمي پيش از اخذ مدرك دكتري به علت ناكامي در عشق كه خود آن را عشق مجازي مي خواند، پزشكي را رها مي كند و به شاعري مي پردازد و آثار جاويدان خلق مي كند او اين عشق را در غزل معروف «ناكامي» چنين بيان مي كند:

ناكامي

استاد «شهريار»

چه بسيار مردان و زناني كه در گوشه و كنار اين جهان در كنار همسر خود ولي دل در گرو عشقي واهي و مجازي دارد.

كتاب روانشناسي عمومي دكتر حمزه گنجي

در اين نزديكيها:

مسيحياني كه زن را شيطان مي دانند و تمام گناهان مرد را از زن مي دانند و در كتاب انجيل چنين نقل شده كه شيطان ابتدا حوا را فريب داد و حوا حضرت آدم را تا اينكه از بهشت اخراج شدند، اينان زن را مايه گناه دانسته و هرگز تن به ازدواج نمي دهند تا آخر زندگيشان مجرد باقي مانده و مي ميرند، مسلماناني كه چهار زن اختيار كرده و هر زن را با كمك زن قبلي به نكاح خود در مي آورند. قوميتهايي كه دختران بالغ را به مبالغي مي فروشند و مانند كالا با زن رفتار مي كنند و خريدار اين كالا صاحب آن شناخته مي شود. در قسمتهايي از آذربايجان هنوز هم دختر و پسر با هم فرار مي كنند و زندگي بسيار شاعرانه اي را شروع مي كنند در هند تمام مخارج عروسي از جمله جشن و تهيه جهازيه و خانه به عهده خانواده دختر مي باشد و چه دخترهايي كه از فرط فقر دست به خودكشي زده اند. در برخي فرهنگها با وجود چند فرزند والدين تازه ازدواج مي‌كنند اروپاي غربي، آمريكا و … . در كشورهاي اروپاي غربي و بخش هاي زيادي از قاره امريكا و حتي قسمتهايي از آسياي بزرگ روسپي گري يك شغل بوده و زنان براحتي مشغول اين كارند با مجوزهاي دولتي. آزادي هم جنس بازان در كشورهاي مثلاً پيشرفته يعني ازدواج و همراهي مرد با مرد يا زن با زن.و دست آخر اينكه اجاره كردن زن به توسط قرارداد فقط تا زماني كه فرزندي را براي كسي يا خانواده اي به دنيا آورد و قرارداد منقطع گردد در اصطلاح مادر اجاره اي. آيا براستي فلسفه ازدواج چيست؟ آيا براستي سن و سال در ازدواج و يا قانونهاي ديگر غير از قانونهاي خدايي و كتابهاي آسماني چه معنا و مفهومي دارند. چه بسيارند دختراني كه جوان يا نوجوان هستند ولي در دل دوستدار مرداني بوده اند خيلي از نظر سني بزرگتر از خودشان ولي از ترس حرفهاي ديگران و خجالت كشيدن از ديگران اين مسئله را پنهان داشت و تا آخر عمر در خاطرشان نگه داشته اند اي كاش اين دسته عشقشان را آشكار مي ساختند شايد از خوشبخت ترين ها مي گشتند. و يا پسر هايي كه عاشق زنان مسن تر از خودشان شده اند و يك تار موي آنها را به صد دختر جوان نمي داده اند ولي اين مسئله را عنوان نكرده اند و چه اشتباهي كرده اند شايد همانند پيامبر (ص) خوشبخت مي شدند. دوست داشتن و عشق واقعي و تكيه دادن بر كسي كه انسان را خوشبخت مي كند سن و سال نمي شناسد. براستي كه اين جهان، جهان شگفتيهاست و انسان بوجود آوردة تمام زيباييها و زشتي هاي اين جهان است.

مطالب: مجيد غلامپور

چرا مردي شيفته زني مي شود:

دوست داشتن بمعني لذت بردن است از ديدن، لمس كردن، بوئيدن چيز دوست داشتني. اين عقيده استاندال نويسنده معروف فرانسوي است. اما اين نويسنده نمي گويد كه اين چيز دوست داشتني بايد داراي چه خصوصياتي باشد كه حقيقتاً دوست داشتني شود و در دل دوستدار خود ايجاد لذت نمايد. اين هم از زيركي و نكته سنجي استاندال است، زيرا او به خوبي مي داند كه علائم مشخصه زيباي آنقدر متفاوت و متغير است و تحت شرايط مختلف با يكديگر فرق دارد كه نميتوان اين علائم را مشخص و بيان كرد. عوامل و علائم زيبايي براي هر ملت و مملكت و محيط وقتي براي هر فرد انساني فرق دارد. هر روز هزاران مورد پيش مي آيد كه مردي عاشق زني مي شود. اما كسي نمي تواند پرده از اين راز بردارد و بفهمد كه چرا و به چه دليل دودلداده نسبت به هم عشق پيدا مي كنند. آيا چه عاملي در وجود فلان زن هست كه مردي را عاشق و بيقرار مي سازد و او را بجنبش و تلاش وا مي دارد، تا موانع را از پيش بردارد او را بهمسري خود اختيار كند. باين سوال كسي نمي تواند جواب روشني بدهد. بخصوص وقتي كه آدم با مواردي روبرو مي شود كه مي بيند، فلان مرد دل به زني باخته است كه نه تنها به چشم شخص ديگر زيبا نيست بلكه بي ريخت و حتي غير قابل تحمل است. از اين قبيل موارد زياد است كه براستي محبوبة انتخابي بسياري از مردان حتي با شرايطي معمولي و اصول اوليه زيبايي شناسي هم جور در نمي آيد. چه بسيار موارد پيش آمده است كه يك عكس و تصوير، يا حتي يك مجسمه سنگي باعث شده است كه بيننده اي را عاشق صاحب آن عكس و مجسمه كند. چندي قبل يك جوان عكس دختري را پشت ويترين يك عكاسي ديده و چنان بصاحب ناديده اين عكس دل باخت كه چندين سال براي پيدا كردن و بدست آوردن او به تلاش مي پردازد و موقعي او را يافت كه دختر تهيه عروسي خود را ميديد، ولي وقتي از ماجراي تلاشهاي چندين ساله عاشق صادق خود آگاهي يافت . تحت تاثير اين عشق شديد قرار گرفت و با اين جوان ازدواج كرد. اين افسانه يوناني خيلي شهرت دارد، پيگايون مجسمه سازي بود، سالها زحمت كشيد و از عاج مجسمه زن زيبايي ساخت بعد در مقابل زيبايي شگرف اين مجسم چنان شيفته شد كه الهه عشق برحم آمد و به اين مجسمه جان داد و مجسمه ساز به وصال معشوق خود رسيد. البته چنين ماجرائي فقط افسانه مي تواند باشد. حقيقت ندارد، ولي از اينكه نگاه در ايجاد عشق، يكي از موثرترين عوامل است، ترديدي نيست. نگاه نه تنها مي تواند حامل اشارات عاشقانه باشد، بلكه مي تواند حالت عاشقانه ايجاد كند، بعضي زنها وقتي با چشم نيمه باز به نگاه خود زيبايي و نفوذ مي بخشند، مي توانند مردي را در مقابل خود بزانو در بياورند. از نگاه گذشته صدا نيز يكي ديگر از عوامل ايجاد عشق است، زير و بم صدا يك لهجه بخصوص، حتي گاهي مختصري تُك زباني حرف زدن، مي تواند دل مرد را بهيجان در آورد، الكساندر دوما مينويسد كه هنرپيشه اي بملاقاتم آمد از اطاق مجاور صداي زني را كه منشي من بود را شنيد، هنرپيشه بمحض شنيدن اين صدا حرف خود را قطع كرد و با اشتياق بصداي منشي گوش داد. پس از اينكه او را به منشي ام معرفي كردم هفته اي نگذشت كه آندو با هم عروسي كردند. اين يكي از مواردي است كه نشان مي دهد چگونه مرد با نظر اول يا بهتر بگوئيم با شنيدن صدايي عاشق مي شود. نقش عمده اي را كه صدا در ايجاد عشق و علاقه دارد ميتوان از علاقمندان زيادي كه خوانندگان خوش صدا دارند فهميد. بوي تني كه براي مردي دل انگيز است ممكن است مرد ديگري را آزار دهد بخصوص بوي عرق تن در روابط زناشوئي تاثير عميق دارد و همين طور بوي لباس هاي طرف مقابل به همين جهت است كه از دير زماني عطرهاي گوناگون مورد استفاده قرار گرفته است. عطرهاي مطبوع دو اثر خوب دارند: هم بوهاي نا مطلوب عرق را از بين مي برد و هم ميل برميانگيزد) ماركينز دوپمپادور تا وقتي زنده بود يعني تا چهل و دو سالگي معشوقه لوئي پانزدهم با اينكه باقي ماند. چرا كه لويي پانزدهم مي توانست كس ديگر اختيار كند ولي نتوانست. اين زن هزينه زيادي هر سال براي خريد عطر صرف مي كرد و همين عطرها در تحكيم رابطه طولاني عاشقانه او با لويي پانزدهم سهم موثري داشت. از اين ها گذشته طرز آرايش و لباس پوشيدن هم در ايجاد عشق و جلب علاقه موثر است. بسياري از مردان دوست دارند زن مورد علاقه شان به تمامي معني زن باشد و از زني كه مثل مردها لباس ميپوشد، مثل مردها راه مي رود و حرف مي زند بيزارند، معمولاً لباسهاي پر زرق و برق، لباس هايي كه تن را به طور نيمه عريان نمايان مي‌سازد، توي ذوق مي زند. آنچه مسلم است لباس ساده و پوشاننده رغبت انگيزتر است براي هم مرد و هم زن. با وجود نكاتي كه شرح داده شد تا زماني كه علم روانشناسي علت ايجاد عشق و علاقه مرد را نسبت به زن روشن نكند بايد صريحاً گفت راز عشق، يعني رازي كه مردي را برمي انگيزد تا بزني دل ببازد و او را بهمسري انتخاب كند بصورت يك راز مبهم باقي است.و هنوز فلسفه و دانش با آن دست نيافته و همين قدر معلوم است كه از لحاظ عشق «آن» در هر معشوقي يا زني وجود دارد و حافظ خوب اين نكته را دريافته است:    

مطالب: كتاب سلامت فكر

بحران داماد در ده سال آينده در ايران:

مدير كل دفتر آسيب ديدگان اجتماعي سازمان بهزيستي كشور معتقد است كه بي برنامگي در امر ازدواج جامعه را اكنون با مازاد 790 هزار دختر در سن ازدواج مواجه كرده، در 10 سال آينده ما با كمبود 6 ميليون روبرو خواهيم بود. يعني در برابر يك مرد تحصيلكرده 15 زن تحصيلكرده خواهد بود. در كشور چين 25 ميليون مرد بيش از تعداد زنان است. در كشور يونان هم اكنون دختران در سن ازدواج به حدي تعداد كمي را شامل مي‎شوند كه مردان آمادة ازدواج جايي براي انتخاب ندارند يعني مازاد داماد دارند و جوانان يوناني از كشورشان به ديگر نقاط جهان مسافرت مي‌كنند به اميد يافتن همسر و زني مناسب اين هم يكي ديگر از شگفتيهاي جهان آفرينش.

مطلب: جرايد

چند نكته:

در اين پايتخت غالباً قيافه ها گرفته و چهره ها مغموم است از كارفرماي ميليونر تا كارگر تنگدست همه فاقد نوعي نشاط باطني هستند و همه مي نالند و شكوه دارند، در كوچه ها و خيابانها در منازل و مجالس غالب مردم عبوس و اخمو و افسرده بنظر مي رسند مثل اينكه نشاط و شادماني از ميان ما ايرانيان رخت بربسته است. بايد سعي كنيم روحيه خود را آماده كنيم تا از نشاطي كه محيط مان را در بر گرفته استفاده كنيم براي بهره مندي از شادي اين چند نكته را رعايت كنيم: ثروت را موجه سعادت ندانيم بلكه آنرا از وسائل تحصيل شادي بشناسيم. پيش از وقت خوب و بد هر چيز را در نظر بگيريم تا از پيش آمد خلاف آن متاثر نشويم. هيچكس و هيچ چيز را بدون عيب تصور نكنيم و بدانيم كه خلقت انسان كامل نيست و حتماً همه ما داراي نقايص و معايب فراوان هستيم. با گذشت باشيد، گذشته را فراموش كنيد و توجه خود را به آينده معطوف داريد. لذايذ طبيعي را بر هوي و هوس مقدم بشماريد. لذت ببريد ولي بحدي كه متعاقب آن رنج و زحمتي براي خودتان و ديگران فراهم نسازيد. هر پيش آمدي قابل جبران است. اگر به بليه اي دچار شديد تسليم باشيد و عاقلانه راه چاره را بينديشيد. نشاط و شادي در نهاد هر فردي هست ولي بايد آن را تربيت و تقويت كرد، نگراني و اندوه موجب پيري و زوال است و بايد با آن مبارزه كرد.

مطلب: مجيد غلامپور

همسرداري

همسر داري مهارتي است كه زن و شوهر با شناخت توانمنديها، تفاوتها و حساسيتهاي يكديگر بتوانند به نيازهاي جسمي ، عاطفي، رواني و جنسي طرف مقابل پاسخ دهند، به طوري كه هر دو احساس رضايت خاطر نموده به آرامش نسبي دست يابند.

تفاوت هاي روانشناختي زنان و مردان در زندگي مشترك:

ميزان اعتماد به نفس زنان با احساس اطمينان آنان از (دوست داشته شدن) رابطه مستقيمي دارد، در حاليكه مردان زماني از اعتقاد به نفس كافي برخوردارند كه بتوانند درخواستهاي همسران خود را بر آورده كنند. زنان دوست دارند براي حل شدن يك موضوع درباره آن صحبت كنند (حتي اگر وقت زيادي صرف نمايند) در حالي كه مردان اين عمل زنان را پر حرفي تلقي مي كنند. زنان دوست دارند كه شوهرانشان محبت خود را ابراز كنند و به آنان بگويند كه چقدر دوستشان دارند، اما مردان فكر مي كنند كه همسرانشان بايد بدانند كه (من فقط او را دوست دارم، نيازي به گفتن نيست). وقتي مردان از زنان خود حمايت مي كنند آنان را در حل مشكلاتشان توانمند تر مي سازند و به زندگي اميدوارتر و علاقه مند تر مي كنند. زنان فرمان بردن را دوست دارند ولي معتقدند اين فرمان بردن بايد عاشقانه باشد، در اين صورت حاضر به هر گونه ايثار و فداكاري خواهند بود. هنگامي كه مردان دير مي كنند، زنان با سؤالهاي (چرا دير كردي؟) (كجا بودي؟) در حقيقت دلواپسي و نگراني توام با عشق و علاقه را به همسر خود ابراز مي كنند، اما شوهران فكر مي كنند كه همسرانشان مي خواهند آنها را زير سوال ببرند و افرادبي مسئوليت و غير مطمئني جلوه دهند. وقتي شوهران فكر مي كنند كه براي زندگي و همسرانشان مفيد هستند، احساس ارزشمندي و توانمندي مي نمايند ولي زنان زماني اين احساس كه فكر مي كنند براي همسرانشان عزيز هستند. مردان پس از گوش كردن به صحبت هاي همسر خود بلافاصله مي خواهند مشكل را حل كنند، بنابراين به راهنمايي آنان مي پردازند، در صورتيكه شايد زنان فقط مي خواستند احساساتشان را بيان كنند. زنان ميزان ارزشمندي و علاقه شوهرانشان را به خود با ميزان بر آورده شدن خواسته هايشان محك مي زنند. مردان بايد سعي كنند خواسته هاي منطقي آنان را بر آورده كنند و يا آنان را با دلايل صحيح متقاعد سازند.

بروشور: انجمن اولياء و مربيان

كليدهاي برقراري ارتباط صحيح با خويشان همسر:

احترام به خانواده همسر. با خانواده همسر همانند خانواده خود رفتار كنيم. اجازه دخالت به هيچ يك از خانواده ها ندهيم و در صورت راهنمايي آنان از تجربه هاي آنان استفاده كنيم و تصميم نهايي را با مشورت همسر خود اتخاذ نماييم. در صورت بروز اختلاف از در ميان گذاشتن موضوع با نزديكترين خويشاوندان نيز پرهيز كنيم، زيرا اينكار موجب گسترش دامنه اختلاف مي شود. توجه به همسر خود در حضور خويشان و شركت دادن او در گفتگو ها. پرهيز از چشم و هم چشمي و حسادت فاميلي. به آداب و رسوم خانواده همسرمان احترام بگذاريم چنانچه برخي از آنها را صحيح نمي دانيم هرگز آنان را به خاطر پايبندي به آداب و رسوم فرد استهزا نكنيم. لازم است گاهي همسران به تنهايي به ديدار خانواده خود بروند. در صورت لزوم هر يك از همسران بايد بنحوي از افراد خانواده خود حمايت كنند.

برخي از مهارتهاي همسرداري

شاد باشيم- صبور باشيم- منطقي رفتار كنيم- كم توقع باشيم- مثبت نگر باشيم- خوش بين باشيم- يكدل باشيم- شنونده خوبي باشيم- مشوق همسر خود باشيم- به پيشرفت يكديگر اهميت دهيم- خوش قول باشيم- احترام به شخصيت يكديگر كنيم- ارتباط كلامي و عاطفي را حفظ كنيم- با هم مهربان باشيم- محبت پذير و قهرگريز باشيم- راستگو باشيم- محيط خانواده را باصفا كنيم- پابند به ارزشهاي ديني و اخلاقي باشيم- مشورت كنيم- قدرشناس باشيم- احساس مسئوليت كنيم- برنامه ريزي كنيم- براي پيشنهاد همسر احترام قائل شويم و خود را عقل كل ندانيم- فرمان ندهيم- از ازدواج خود اظهار پشيماني نكنيم- حتي به شوخي روي نقاط ضعف همسرمان انگشت نگذاريم- مقابله به مثل نكنيم- خود را به جاي همسرمان بگذاريم- روابط زناشويي را بسيار مهم بدانيم. گفتن كلمه دوستت دارم را براي همسرمان هرگز فراموش نكنيم.

               ماهي و غوك