تحقیق کامل درباره شهر کرج

پيشينه تاريخي

 کرج که هم اکنون قسمت قابل توجهي از فشار جمعيت و کم آبي تهران را تحمل مي کند، از دوران پيش از تاريخ و باستان نيز سرزميني پرجاذبه و مرکز آب و آباداني بوده است. استعدادهاي طبيعي و منابع آبي فراوان سلسله جبال البرز، همچنين خاک حاصلخيز دامنه هاي البرز و دشت منتهي به آن براي اجتماعات بشري مناسب بوده است و دليل آن آثار باستاني ارزشمندي است که در گوشه و کنار اين جلگه وسيع و در حاشيه راههاي ارتباطي کهن قابل مشاهده است. تپه هاي آق تپه، مراد تپه و تپه مردآباد، قلعه هاي تاريخي تنگ گسيل و شهرستانک و آثار دوران اسلامي همچون برج ميدانک مغولي، پل و کاروانسراي صفوي، کاخ هاي قاجاري و کاخهاي رضا شاهي و محمدرضا شاهي حکايت از استمرار استقرارهاي پي در پي در اين منطقه دارد. اطلاعات موجود حاکي است که کرج مدتي جزء مازندران و زماني قسمتي از ري بوده است و گاهي از روستاهاي طالقان يا شهرستانک محسوب مي شده است. تا پيش از حمله مغول رفت و آمد کاروانها بيشتر از راهي بوده که از طريق سگزآباد و شهريار به ري مي رفته. از اين دوره به بعد راه قزوين – کرج – ري به قبلي ترجيح داده شده است ولي اهميت کرج در دوره صفوي به دليل قرار گرفتن بر سر راه قزوين به تهران و تبريز بيشتر شده و کاروانسراها، پلها و قلعه هاي ايجاد شده در حاشيه اين جاده به آن هويت بخشيده است. از مورخين معتبري که از کرج ياد کرده، مقدسي است. وي در قرن چهارم هجري قمري از کرج به عنوان يکي از قراي ري نام برده است.

 در اوايل قرن هفتم هجري قمري ياقوت حموي نيز کرج را تابع ري دانسته است.

 حمدالله مستوفي در قرن هشتم هجري قمري کن و کرج را از ولايات تابع طالقان برشمرده و در ذکر رودخانه هاي عراق عجم از کوهرود نام مي برد که ويژگي هاي آن به طور دقيق قابل تطبيق بر روي رودخانه کرج است. در قرون ميانه اسلام و پس از آن به ويژه در عهد آخرين پادشاهان صفوي که تهران مقر حکومتي دربار مي شود، مسير قزوين – کرج – تهران مورد توجه قرار مي گيرد و به احتمال فراوان کاروانسراي صفوي کرج قابل انتساب به همين دوره است. باشکوهترين دوره تاريخي، دوره قاجاريه به ويژه عصر فتحعلي شاه و ناصرالدين شاه بوده است. در اين دوره کرج به علت همجواري با پايتخت و قرار گرفتن بر سر راه ارتباطي سلطانيه و تبريز مورد توجه سليمان ميرزا نيز بوده است. مجموعه سليمانيه کرج به اين مقطع زماني تعلق دارد. در همين دوران سپاهيان زيادي از منطقه عبور کرده و يادداشتهايي از خود بر جاي نهاده اند که براي دسترسي به اطلاعات جامع تر مي توان به سفرنامه ها مراجعه کرد. در جزوه اي که تحت عنوان "شناسنامه شهرستان کرج" توسط فرمانداري اين شهرستان تهيه شده در مورد وجه تسميه نام کرج چنين آمده است: کرج از کلمه کراج به معني بانگ و فرياد است. زيرا در تپه آتشگاه و کوههاي کلاک و قلعه دختر شهرستانک و بز قلعه اشتهارد در ايام تابستان براي خبر رساندن و ديده باني آتش افروزي مي شد و در موقع جنگ بدينوسيله از هجوم دشمنان با خبر مي شدند، در آن روزگار ممکن است، نام کرج، کراج بوده است. در فرهنگ نفيسي کرج به معني گوي، گريبان، چاک و شکاف آمده و آن رودخانه ايست که در کوههاي شمال غربي ري جاري مي شد و بلوک شهريار و ساوجبلاغ را مشروب مي سازد و نام دهي است در کنار اين رودخانه که پادشاهان قاجار در آنجا بناها و قصرهاي عاليه برپا نموده اند. همچنين در کتب مختلف آمده، لفظ کرج از کلمه کرژ به معني کوهپايه است. در مورد پيشينه تاريخي شهرستان کرج منابع مکتوب بسيار محدود است. براي پي بردن به تاريخ و گذشته آن و جبران اين محدوديت، لازم است ابتدا آثار مادي و ميراث هاي فرهنگي منطقه را جستجو کنيم و پس از دسترسي به مواد فرهنگي، آنها را شناسايي و معرفي نماييم تا بتوانيم راهگشاي پژوهشگران و باستان شناساني باشيم که علاقه به تحقيقات گسترده تر در اين محدوده از خاک ايران دارند و مايلند با شناساندن فرهنگ و تمدن اين سرزمين زواياي تاريک آن را روشن نمايند. بررسيهاي باستان شناسي آثار فرهنگي – تاريخي و پژوهشها و مطالعات بعدي آن در هر مکاني کمک قابل توجهي به شناخت تاريخ، فرهنگ، آداب و رسوم، سنتها، مردم شناسي، جامعه شناسي و... مي کند و بررسي حوزه فرمانداري کرج نيز به همين منظور انجام شده است.

 موقعيت و تقسيمات کشوري

کرج با 2452 کيلومتر مربع وسعت در 35 کيلومتري غرب تهران و در دامنه جنوبي رشته کوههاي البرز قرار گرفته است. اين شهرستان از شمال به استان مازندران، از جنوب به شهرستان شهريار و استان مرکزي، از غرب به شهرستان ساوجبلاغ و قزوين و از شرق به تهران و شميرانات محدود است. جلگه پهناور کرج با ارتفاع متوسط 1320 متر از سطح دريا در مسير راه ارتباطي وسايط نقليه حامل کالاهاي وارداتي و صادراتي از مرز ترکيه و آذربايجان و به مقصد تهران و بالعکس است.

 کوههاي رفيع و پر ابهت البرز استان مازندران و کرج را از هم جدا کرده است. دهستان کرج در ميان دره هاي پرپيچ وخم البرز و در اطراف جاده چالوس قرار دارند. از تونل کندوان تا روستاي مراد تپه در غرب اشتهارد، حوزه فرمانداري کرج را تشکيل مي دهد. حوزه فرمانداري کرج در سال 1337 براي جمعيتي در حدود 35 هزار نفر و با وسعتي در حدود 5830 کيلومتر مربع تاُسيس شد. اين شهرستان تا سال 1369 داراي چند بخش شامل: مرکزي، شهريار، رباط کريم و طالقان و اشتهارد بود، ولي پس از تبديل بخشهاي شهريار و رباط کريم و ساوجبلاغ به شهرستان چهار بخش از آن متنزع گرديد و در حال حاضر شامل دو بخش مرکزي و اشتهارد و هفت دهستان است.

 بخش مرکزي با 6 دهستان به نامهاي: نسا، آسارا، آدران، کمال آباد، گرمدره و محمدآباد از تونل کندوان تا احمدآباد (مردآباد) را شامل مي شود.

 بخش اشتهارد که از احمدآباد تا مرادتپه ادامه دارد، تنها يک دهستان به نام پلنگ آباد (رحمانيه) دارد.

آثار فرهنگي – تاريخي

در حوزه فرمانداري کرج بيش از 100 اثر با ارزش فرهنگي – تاريخي و هنري شناسايي شده و در گزارش بررسي و شناسايي اين منطقه درج گرديده که در اين مقاله به شرحي کوتاه درباره دهستان پرداخته مي شود.

 آثار فرهنگيتاريخي دهستان هاي نسا، آسارا و آدران

دهستان هاي نسا، آسارا و آردران در منطقه اي کوهستاني قرار داشته و آباديهاي آنها در دره هاي پرشيب و يا بر حاشيه مرتفع کوهها ايجاد شده است.ولي آبادي آدران نسبت به نسا و آسارا وسيع تر و بيشتر است و زمينهاي کشاورزي و باغات ميوه

فراوان ترند به همين دليل از ديرباز در اين منطقه کشاورزي رونق بيشتري داشته و در نتيجه سکونت در روستاها مداوم و دايمي است.

آثار فرهنگي – تاريخي دهستانهاي کمال آباد، گرمدره، محمدآباد و شهر کرج

در اين محدوده از حوزه فرمانداري کرج آثار ارزشمند و قابل توجهي وجود دارد که خوشبختانه تعدادي از آنها توسط کارشناسان ميراث فرهنگي استان تهران و کرج معرفي شده و تعدادي نيز در حال مرمت و استحکام بخشي هستند. در اين ميان دو حمام قديمي واقع در روستاهاي هلجرد و بيلقان در عين سلامت و اهميت، کمتر مورد توجه قرار گرفته اند.

 برخي مراكز ديدني:

  بقاياي آتشكده سنگي تخت رستم از دوره اشكاني و ساساني، بقعه شاهزاده سلمان اشتهارد، بقعه امامزاده رحمن و زيد پلنگ آباد اشتهارد، كاخ سليمانيه ( محل كنوني دانشكده كشاورزي )، درياچه سد امير كبير، چشمه وله، چشمه شاهدشت، چشمه گله گيله، آبشار پيچه آدران، پيست خور، پيست ديزين، پيست اسكي روي چمن ديزين، غار يخ مراد، كاخ شهر ستانك، قلعه وكيل، برج ميدانك، مسجد و حمام هلجرد، قلعه صمصام، پل شاه عباسي، برج سنگي گچسر و ...

رودخانه کرج و سد امير کبير

رودخانه کرج از کوههای سر به فلک کشيده رشته کوههای البرز در شمال کشور ايران سرچشمه گرفته و در انتها به درياچه نمک واقع در نزديکی شهر قم وارد می شود . اين رودخانه قبلا تمامی باغات شهر کرج و منطقه ييلاقی سرحد آباد و شهر شهريار و ساوجبلاغ را آبياری می کرد ولی در چند سال اخير به دليل رشد بی رويه در کلان شهر تهران ميزان عمده آب اين رودخانه برای مصرف شرب به تهران منتقل می شود.
سدامير کبير ( سد کرج ) که در مقياس جهانی يکی از بزرگترين سدهاست اولين سدچند منظوره ايرانمحسوب می گردد . سد امير کبير در شمال شهرکرج و در 25 کيلومتری محور کرج به چالوس واقع شده و درياچه اين سد که به و سيله رودخانه پرآب کرج تغذيه می گردد يکی از مهمترين مراکز طبيعی پرورش ماهی قزل آلای رنگين کمان و نمونه نادر خال قرمز می باشد که امکانات مطلوبی را جهت ورزش مفرح و پر طرفدار ماهيگيری فراهم آورده است . طول اين درياچه در زمان تکميل بودن ظرفيت آب پشت سد به مسافتی بالغ بر 5500 متر می رسد و محيط بسيار مناسبی برای انواع ورزشهای آبی از جمله اسکی روی آب و قايقرانی و غواصی است.

موضوع تحقیق:

بررسی دلایل اوج فرشبافی در دورۀ صفوی

چکیده

اصفهان در زمان صفویه یکی از مراکز عمده قالی بافی بود ، در این شهر تعداد زیادی کارگاه وجود داشت که در آن قالی های زربفت می بافتند . دورة شگفتی صنعت فرش ایران و گسترش بازرگانی آن به سده های دهم و یازدهم هجری مربوط می شود .

با توجه به هنرمندان و گسترش امکانات از یک سو و همکاری استادادن تذهیب و پیشرفت صنعت رنگرزی از سوی دیگر باعث شد که قالیبافی همچون معماری و پارچه بافی ، در این زمان مقامی ویژه در زمینة هنر و صنعت پیدا کند از جمله دلایلی که باعث شکوفایی فرش در دوران صفوی شد عبارتند از :

1)     شهری شدن فرشبافی .

2)     بزرگ پارچه شدن فرش ها جهت دربارها ، کاخ ها ، مساجد .

3)     صادرات انبوه به کشورهای اروپایی .

4)     حمایت مستقیم حاکمان از هنرهای ایرانی به خصوص فرشبافی (شاه عباس ، شاه طهماسب) .

قالی بافی در دوران صفویان

دوره شگفتی صنعت فرش ایران (و گسترش بازرگانی آن) به سده های دهم و یازدهم هجری در زمان سلسله صفویان مربوط می شود . با توجه به هنرمندان و گسترش امکانات از یک سو همکاری استادان تذهیب و پیشرفت صنعت رنگرزی از سوی دیگر باعث شد که قالیبافی همچون معماری و پارچه بافی ، در این زمان مقامی ویژه در زمینة هنر و صنعت پیدا کند . کارگاه های بزرگ برای بیشتر هنرها در اصفهان دایر شد و قالی هایی که امروزه به فرش های نفیس ایران در موزه های علوم و خصوصی جهان نگهداری می شود و تعداد آن ها تقریباً 1500 اثر است ، نشانی از استادی ایرانیان در نقش و بافت دارد ، ثمرة تلاش بافندگان ، طراحان و رنگرزان این دوره است. شاه تهماسب که به روایتی خود نیز در کار طراحی فرش دست داشت ، هنرمندان و صنعتگران بزرگ ایران را در تبریز گردآورد و برای پیشرفت کارشان به ایشان کمک کرد . در همین زمان است که تبریز به مرکز بزرگ هنر و صنعت ایران تبدیل می شود و فرش ایران به دورة طلایی خود می رسد و به عنوان هدیه به پادشاهان و امیران کشورهای دیگر داده می شود . «نصرالدین محمد همایون» پادشاه هند که چندی به دربار شاه تهماسب پناهنده شده بود ، تحت تأثیر این صنعت در بازگشت عده ای از هنرمندان و بافندگان قالی را نیز با خود به هندوستان برد که بخشی از نتیجه کار ایشان در هندوستان در آن دوران ، امروزه به صورت یازده تخت فرش در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می شود . در همین زمان کارگاه های دولتی قالی بافی نیز در برخی از شهرستان ها دایر شد ، سفیر مجارستان در درباره شاه تهماسب در گزارش خود دربارة اهداف فرش به وسیله این پادشاه به مسجد "صنعان" بزرگ در استامبول (جامع سلیمانیه امروز) می نویسد که این قالی ها در همدان و در جزین بافتند . در زمان شاه عباس ، شکفتگی هنر قالیبافی ایران بیشتر شد . وی به تشویق و دلگرم کردن مردم به تماس و مبادله با اروپا مشغول گردید و پایتخت خودش که اصفهان بود را به یکی از مجلل ترین و عظیم ترین شهرهای ایران تبدیل نمود . هنرمندان تهذیب کار برای طراحی نقش ها ، چه برای قالی و چه برای تزئینات معماری مانند کاشی کاری ، گچبری و آثار آجری ، آغاز به کار کردند . کارهای این هنرمندان و همچنین هنرمندان خاتم کار مورد بهره برداری طراحان قالی قرار گرفت و طرح های قالی نیز در نقش های تذهیب بازتاب یافت . شاه عباس یک کارگاه دولتی در پایتخت جدید ـ اصفهان ـ دایر کرد که براساس نوشته های تاورینه و شاردَن ـ جهانگردان فرانسوی ـ و رابرت شیرلی ـ جهانگرد انگلیسی و همچنین وقایع نویس دربار ـ این کارگاه نزدیک کاخ سلطنتی و بین چهلستون و میدان نقش جهان قرار داشته است . در این کارگاه برای نیازهای دربار ، خانه های اشراف و صاحب منصبان بزرگ ، فرش می بافته اند . به نوشته «کروزینسکی» (Krusinski) کشیش لهستانی که از 1116 تا 1143 شمسی در ایران می زیست این بافندگان فرش هایی نیز برای تجارت می بافته اند که به همراه سوداگران دولتی برای فروش به اروپا و هندوستان فرستاده می شد تا بر ثروت خزانة شاهی افزوده شود . گسترش پایتخت و ساختمان های تازه از سوی دیگر نیاز به قالی را بیشتر کرد و فرش بافی (همچون پارچه بافی) از رشته های مهم اقتصادی برای مردم شد . همچنین در استرآباد ، شیروان ، قره باغ ، کاشان ، گیلان و مشهد به دستور شاه عباس کارگاه هایی دایر شد . به نوشته شاردن ، به دستور شاه عباس هر کانون بافتِ فرش می بایست فرش را به شیوة خود ببافد . کرمان نیز در زمان صفویه از کانون های قالی بافی بوده است و در زمان «جلال الدین اکبر شاه» از سلسلة تیموریان هند ، فرش کرمان به هندوستان نیز صادر می شده است . اسکندر بیگ ، منشی دربار شاه عباس اول نیز در کتاب خود تاریخ عالم آرای عباسی از قالی این دیار یاد می کند و همچنین آنتونی شرلی برادر رابرت شرلی ، که سال ها در دربار شاه عباس به سر برده است در کتاب خود از مهارت مردم کاشان در بافتن قالی های ظریف و همچنین مخمل و اطلس و حریر گلدار سخن می گوید . «ریچارد هکلوت» (Richard Hakluyt) ، جهانگرد انگلیسی که در قرن دهم هجری می زیسته است در کتاب خود به نام «جهانگردان» در نامه ای به یکی از بازرگانان هموطن می نویسد :

«در ایران فرش هایی از پشم زبر که در اطراف ، دارای رشته های نخی است خواهی دید . این فرش ها بهترین نوع فرش عالم و رنگ های آن بهترین و زیباترین رنگهاست . تو باید به این کشور بروی و به انواع وسایل باید متوسل بشوی تا بتوانی از مردم آن ها ، طرز رنگ کردن (خامة) قالی را یاد بگیری زیرا این ها به طوری رنگ شده که باران و سرکه و شراب در رنگشان تأثیر نمی کند و چون تو این علم را از آن ها آموختی و به اسرار آن دست یافتی خواهی توانست در رنگ کردن قماش ، آن را به کار بری و به دوام آن اطمینان داشته باشی . زیرا رنگی که در رشته های زیر ثابت باشد ، قطعاً در رشته های باریک منسوجات ثابت تر است . البته در ضمن باید از رنگ های مایع و وسایل رنگرزی و بهای آن ها آگاه شوی» .

دورة شگفتی قالی بافی که در زمان صفویان پیدا شد کوتاه بود ، شورش افغان و انقراض سلسلة صفویه و هرج و مرجی که به دنبال آن پیدا شد ، اقتصاد ایران و در نتیجه صنعت قالی بافی آن را از هم پاشید ، رفاه عمومی ، سرمایه و امنیت برای تشویق قالیبافان به کار از میان رفت .

شاه عباس بزرگ یک کارگاه قالی بافی سلطنتی در پایتخت خود واقع در اصفهان ایجاد کرد . تاروئید[1] محل کارگاه شاهی اصفهان را به دقت ذکر کرده و نوشته است که در طلب عالی قاپور پشت میدان بزرگ نقش جهان در یکی از حیاط های شاهی واقع بوده است . از فرش های کار اصفهان هم تعداد زیادی در موزه های اروپایی و آمریکایی نگهداری می شود و در ردیف درجه اول و گرانبها ترین قالی های موجود است زمینه آن ها بیشتر لاکی یا گل سرخ بوده و به ندرت نیلی ، سرمه ای یا رنگ های روشن تر هم دارد .

طراحان و بافندگان این نوع فرش ها جنبه تزئینی آن ها را با تناسب رنگ آمیزی و طراحی در نظر گرفته اند .

نتیجه

دوران صفوی عصر مشعشع احیای هنر در تمام زمینه هاست . نمونه های ارزنده موجود در موزه های مشهور جهان نظیر قالی مشهور اردبیل که جهت مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی جد بزرگ صفویان بافته شده و اکنون در موزه ویکتوریا و آلبرت مضبوط است ، اکثراً حاصل کارگاه های قالی بافی شاهی در این دوران است . حمایت سلاطین با کفایت صفوی ، و ابراز علاقه آنان به این حرفه سبب شد تا صنعت قالی بافی از حد یک پیشه و حرفه روستایی تا مقام یکی از هنرهای زیبا ارتقاء یابد . شاه عباس از این مهم سهم بسزایی داشت ، زیرا وی با تأسیس کارگاه قالی بافی در جوار قصور سلطنتی خود بین چهل ستون تا میدان شاه بافندگان را مستقیماً زیر نظر داشت تا از کیفیت بافت و ظرافت آن ها مطمئن شود . یادداشت های سیاحانی چون تارونیه، شاردن، رابرت، شرلی تأیید بر این گفتار است .

ایجاد روابط تجاری با کشورهای اروپایی و ورود جهانگردان و سیاحان و سفرا به ایران زمینة گسترش روابط فهنگی ، تجاری را با دیگر کشورها فراهم ساخت و استقبال از قالی های نفیس ایرانی در اروپا بر اهمیت دستبافی و رونق سفارشات افزود .

از این زمان کاشان به واسطة مرغوبیت و ظرافت قالی های تولیدی خود پذیرای سفارشات بسیار شد و تولید فرش های زربفت که حاصل بافت با نخ های طلا و نقره بود ، بنا به سفارش دربار لهستان ، بر رونق آن شهر افزود . این فرش ها که بعداً به فرش های لهستانی یا پولونز Pilonaisa معروف شدند یادگارهای این دورانند و اکنون مایه فخر و مباهات موزه های مالک آنند .

شاه عباس با گردآوری بهترین نقاشان و طراحان و بافندگان از اقصی نقاط کشور و تجمع آن ها در کارگاه های سلطنتی شاهکارهای بی نظری را در هنر فرشبافی سبب شد و نقش های قالی با الهام از نقوش مینیاتور تذهیب توسط هنرمندان دگرگون شد ، با انقراض صفویان افول هنر فرشبافی نیز آغاز گردید . تاخت و تاز افاغنه همه چیز را به ناگهان از بین برد و خاطره دردناک حمله مغولان را در اذهان عموم زنده کرد .

نادرشاه جهت حفظ انسجام و یک پارچگی کشور فرصت آن را نیافت تا به مسائل هنری بپردازد لیکن رفته رفته با حفظ امنیت و آرامش ایجاد شده در سایة شجاعت و دلاوری ایرانیان ، هنری که در خفا به حیاتش ادامه می داد در دوره زندیه اعتبار بیشتری یافت و مورد توجه فرمانروایان قرار گرفت .

منابع و مآخذ

·       حشمتی رضوی، فضل ا...، تاریخ فرش، سیر تحول و تطور فرشبافی ایران، انتشارات سمت

·       گردینی، گلرخ، پایان نامه شماره 159، بررسی فرش شکارگاه دوره صفویه، 83-84

·       سایت های اینترنتی

نماز و اسرار تربيتي آن

 • نماز موجب ياد خداست:

ياد خدا بهترين وسيله براي خويشتن داري و كنترل غرايز سركش و جلوگيري از روح طغيان است. «نمازگزار» همواره به ياد خدا مي‏باشد، خدايي كه از تمام كارهاي كوچك و بزرگ ما آگاه است، خدايي كه از آنچه در زواياي روان ما وجود دارد و يا از انديشه ما مي‏گذارد، مطلع و باخبر است و كمترين اثر ياد خدا اين است كه به خودكامگي انسان و هوسهاي وي اعتدال مي‏بخشد، چنان كه غفلت از ياد خدا و بي خبري از پاداشها و كيفرهاي او، موجب تيرگي عقل و خرد و كم فروغي آن مي‏شود.

انسان غافل از خدا در عاقبت اعمال و كردار خود نمي‏انديشد و براي ارضاي تمايلات و غرايز سركش خود حد و مرزي را نمي‏شناسد و اين نماز است كه او را در شبانه روز پنج بار به ياد خدا مي‏اندازد و تيرگي غفلت را از روح و روانش پاك مي‏سازد.

به راستي، انسان كه پايه حكومت غرايز در كانون وجود او مستحكم است، بهترين راه براي كنترل غرايز و خواستهاي مرزنشناس او همان ياد خدا، ياد كيفرهاي خطاكاران و حسابهاي دقيق و اشتباه‏ناپذير آن مي‏باشد. از اين نظر قرآن يكي از اسرار نماز را ياد خدا معرفي مي‏كند: «اقم الصلوة لذكري؛ نماز را براي ياد من بپادار!» (1)

 • دوري از گناه:

نمازگزار ناچار است كه براي صحت و قبولي نماز خود از بسياري از گناهان اجتناب ورزد؛ مثلا، يكي از شرايط نماز مشروع بودن و مباح بودن تمام وسايلي است كه درآن به كار مي‏رود، مانند آب وضو و غسل، جامه‏اي كه با آن نماز مي‏گزارد و مكان نمازگزار، اين موضوع سبب مي‏شود كه گرد حرام نرود و در كار و كسب خود از هر نوع حرام اجتناب نمايد؛ زيرا بسيار مشكل است كه يك فرد تنها در امور مربوط به نماز به حلال بودن آنها مقيد شود و در موارد ديگر بي پروا باشد.

گويا آيه زير به همين نكته اشاره مي‏كند و مي‏فرمايد: «ان الصلوة تنهي عن الفحشأ و المنكر؛ كه نماز (انسان را) از زشتيها و گناه باز مي‏دارد.» (2)

بالاخص اگر نمازگزار متوجه باشد كه شرط قبولي نماز در پيشگاه خداوند اين است كه نمازگزار زكات و حقوق مستمندان را بپردازد؛ غيبت نكند؛ از تكبر و حسد بپرهيزد؛ از مشروبات الكلي اجتناب نمايد و با حضور قلب و توجه و نيت پاك به درگاه خدا رو آورد و به اين ترتيب نمازگزار حقيقي ناگزير است تمام اين امور را رعايت كند. روي همين جهات، پيامبر گرامي ما(صلي‌الله‌عليه‌و‌آله) مي‏فرمايد: نماز چون نهر آب صافي است كه انسان خود را در آن شست و شو دهد، هرگز بدن او آلوده و كثيف نمي‏شود. همچنين كسي كه در شبانه روز پنج مرتبه نماز بخواندو قلب خود را در اين چشمه صاف معنوي شست و شو دهد، هرگز آلودگي گناه بر دل و جان او نمي‏نشيند.

آثار فردي و تربيتي نماز به آنچه كه گفته شد منحصر نيست؛ ولي اين نمونه  مي‏تواند نشانه كوچكي از اسرار بزرگ اين عبادت بزرگ اسلامي باشد.

• نظافت و بهداشت:

از آنجا كه نمازگزار در برخي از مواقع همه بدن را بايد به عنوان «غسل» بشويد و معمولا در شبانه روز چند بار وضو بگيرد و پيش از غسل و وضو تمام بدن خود را از هر نوع كثافت و آلودگي پاك سازد؛ ناچار يك فرد تميز و نظيف خواهد بود. از اين نظر نماز به بهداشت و موضوع نظافت كه يك امر حياتي است كمك مي‏كند.

 • انضباط و وقت‏شناسي:

نمازهاي اسلامي هر كدام براي خود وقت مخصوص و معيني دارد و فرد نمازگزار بايد نمازهاي خود را در آن اوقات بخواند، لذا اين عبادت اسلامي به انضباط و وقت‏شناسي كمك مؤثري مي‏كند.

بالاخص كه نمازگزار بايد براي اداي فريضه صبح پيش از طلوع آفتاب از خواب برخيزد، طبعا يك چنين فردي گذشته از اين كه از هواي پاك و نسيم صبحگاهان استفاده مي‏نمايد، به موقع فعاليتهاي مثبت زندگي را آغاز مي‏كند.

آثار فردي و تربيتي نماز به آنچه كه گفته شد منحصر نيست؛ ولي اين نمونه مي‏تواند نشانه اسرار بزرگ اين عبادت بزرگ اسلامي باشد.

به نام خدا

نماز چيست ؟

نمازمراسم مخصوصي است براي پرستش خداوند و راز و نياز با او است كه در آن جنبه هاي ارزنده و آموزنده خاصي در نظر گرفته شده و به همين جهت شكل مخصوصي به خود گرفته است .

نماز سرود توحيد و يكتا پرستي و سرود فضيلت و پاكي است كه بايد فكر و روح ما را در برابر عوامل روزمره با آنها سرو كار داريم پاك و يكتا پرست نگه دارد.

كمتر كسي است كه در زندگي روزانه تن و چهره و البسه ها يش  مورد آلودگي قرار نگيرد و به تعويض و تميز كردن آن مي پردازد تا آن ظاهر ناپاك و آلوده را از خود دور گرداند روح ما نيز چنين است و به همين اندازه يا بيشتر در معرض آلودگي است آلودگي به خود خواهي ها و چشم و همچشمي ها و هوس‌ها ،‌ كينه و انتقام و . . .  .

بنابراين همانطور كه لباس و تن خود را شستشو مي دهيم و پاكيزه مي كنيم بايد روح خود را نيز به سرچشمه پاكي و كمال نزديك سازيم لحظاتي را به ياد خدا ، به نيايش با او و راز و نياز با او بگذرانيم و روح آلوده را در چشمه صاف و زلال الهي شستشو دهيم .

اين است نمازي كه مسلمان روزي چند بار مي خواند ـ نماز يكنوع وظيفه شناسي است .

شرايط ظاهري

طهارت يكي از اين شروط است كه عبارت است از غسل ، وضو ، تيمم و رفع آلودگي از بدن و لباس و حتي الامكان تمام محل نماز و ديگر احتراز از لباس ابريشم ، حرير و نيز طلا براي مردان و دوري جستن از پوست و پشم و كرك حيوانات حرام گوشت تهيه شده است .

شرط ديگر مراعات وقت نماز ، بخصوص اول وقت و ايستادن در محلي كه كساني يا چيزي از جلوي آدمي عبور نكند و ديگر قرار گرفتن به طرف قبله با تمام وجود و توجه به اينكه انسان مي خواهد چه برنامه اي را اجرا كند و در برابر چه قدرت عظيمي ايستاده است و بسياري از شرايط ديگر .

شرايط باطني :

از جمله شرايط باطني

حضور قلب : حضور قلب حقيقي است كه از تمركز در برنامه هاي نماز و توجه عميق انسان به حق پديد مي آيد .چنانچه در نماز فكر انسان و حالات قلب مكلف ، ميدان جولاني جز ياد محبوب داشته  باشد ، حضور روي نخواهد داد و روي جان به جانب از عالم ملكوت كسب نور كند.

نماز وارزش هاي معنوي

نماز پيوند ميان انسان و خالق است و اگر نباشد انسان دچار طغيان وسركشي مي شود. از اين رو بايد روزانه حداقل پنج مرتبه خداوند را ياد كند تسبيح گويد، سجده و ركوع و ابزار خضوع و خشوع كند تا همواره در راه راست ومستقيم گام بردارد و از بدي ها و پليدي ها وزشتي ها دور ماند و روابطش با مردم براساس حق و عدالت باشد مال مردم را به باطلب نخورد، احتكار نكند، ظلم نورزد، دزدي نكند،.. تا نفسش پاكيزه وروحش تزكيه شود و احساس آرامش دروني كند و به سعادت دنياو آخرت دست يابد و در نتيجه جامعه نيز در آرامش وسعادت به سر برد.

تفهم

عبارت از چشيدن معناي نماز و دريافت لطايف الهي آن است؛ لطايفي كه به دست آوردنش انسان را مست باده عالم معنا مي كند و قدرت عجيبي براي معراج روح بوجود مي آورد .

هيبت

حالت خوف و ترس از مقام با عظمت الهي است كه مبدأش معرفت و حقيقي به حق است ، و آن كس كه از معرفت محروم است و به خاطر توجه به مقام دوست قلبش را تسخير نكرده ، نمي تواند داراي هيبت باشد .

اميد

چه بسا كه انسان از صاحب مقامي بتر سد ، اما به عنايت  ولطف او اميد داشته باشد . نمازگزار علاوه بر تعظيم نسبت به حق و خوف از مقام صاحب هستي ، بايد به مولا اميد داشته و از او متوقع لطف و كرم و رحمت باشد .

مكان

انسان بايد بداندكه در پيشگاه عدالت قرار دارد و محل رسيدگي به حساب است ، اگر پرونده اش سراسر از كثرت گناه سياه باشد چه بايد كرد؟

ما بايد توجه داشته باشيم كه بهترين مكان براي نماز مساجد و مشاهده مشرفه است زيرا خداوند مهربان اين گونه مكانها را محل اجابت دعا و مركز رسيدن رحمت و لطف ومحبت و عنايت به بندگان قرارداده است .

و از جمله ديگر شرايط باطني مي توان از حيا ، تعظيم ، اذان ، وقت نماز و قبله نيز اشاره كرد .( سيماي نماز / حسين انصاري )

فلسفه و روح نماز

1-نماز ياد خداست : خداوند به موسي مي فرمايد : اقم الصلوه تذكري ـــ براي ياد من نماز به پا دار.

ذكر قلبي با روش مخصوص ياد خداوند ، با شيوه ايي ابتكاري كه اعضاي انسان از موي سر تا نوك پا در آن نقش دارند. هنگام وضو هم روي سر را مسح ميكنيم و هم روي پا را ، هنگام سجده هم پيشاني بر زمين نهاده مي شود . هم انگشت پا و هم زبا ن حركت مي كند هم دل به ياد اوست . در نماز بايدچشمها به محل سجده در حال نيمه باز دوخته شود . قسمتهايي از بدن بايد پوشيده شود ، كمر در ركوع خم مي شود . دستها هنگام گفتن (( الله اكبر‌)) بالا بيايد ، گردن صاف و در ركوع كشيده شود ،‌ به هر حال در نماز همه اعضاء‌ به نحوي در خدمت ياد خدا هستند .

2-نماز و تشكر : يكي از اسرار نماز تشكر از ولي نعمت است ، قرآن مي‌فرمايد ( عبادت كنيد پروردگاري را كه شما و نيكان را كه شما را آفريد هستي شما و همه از اوست ) و اعبدوا ربكم الذي خلقكم و الدين من قبلكم ــــ تشكر از ولي نعمت ارزش است .

خشوع روح نماز است

اگر ركوع و سجود و قرائت و تسبيح را جسم نماز بدانيم حضور قلب و توجه دروني به حقيقت نماز و كسي كه با او راز نياز ميكنيم نماز است .

خشوع نيز در واقع چيزي جز حضور قلب توأم با تواضع و ادب و احترام نيست و به اين ترتيب روشن مي شود كه مؤمنان تنها به نماز به عنوان يك كالبد بي روح مي نگرد . بلكه تمامي توجه آنها به باطن و حقيقت نماز است.

بسيارند كساني كه اشتياق فراوان به حضور قلب و خشوع و خضوع در نمازها دارند اما هر چه ميكوشند توفيق آنها را نمي يابند

نماز يكي از اصول نيكي هاست

سومين اصل از اصول نيكها بر پا داشتن نماز است . نمازي كه اگر با شرايط و حدودش و با اخلاص و خضوع انجام گيرد انسان را از هر گناهي باز مي دارد و به هر خير و سعادتي تشويق مي كند.و پيامبر در مورد نماز مي فرمايد : نماز چشمه پر از آب زلالي است كه يك مسلمان خود را پنح نوبت ميشويد .( تفسير نمونه ، جلد اول ، آيت الله مكارم شيرازي )

بر پا داشتن نماز يكي از اوصاف نيكوكاران است

آيه بعد محسنين را با سه صفت توصيف كرده ، مي گويد : ْ آنها كساني هستند كه نماز را بر پامي دارند و زكات را ادا مي كنند ،‌و به آخرت يقين دارند.ْ

(الذين يقيمون الصلوه و يؤتون الزكاه و بالاخره هم يوقنون ).

پيوند آنها با خالق از طريق نماز و با خلق خدا از طريق زكات قطعي است و يقين آنها به دادگاه قيامت انگيزه نيرومندي است براي پرهيز از گناه و براي انجام وظايف .(تفسير نمونه ، جلد هفدهم ، آيت الله مكارم شيرازي  ).

نماز دعوت به توحيد و پاكي مي كند

قوم گمراه شعيب از روي تعجب از پيامبرشان پرسيدند كه آيا اين نماز تو به ترك پرستش بتها و ترك كم فروشي و تقلب مي كند ؟

شايد آنها فكر مي كردند اين حركات و اذكار چه اثري مي تواند در اين امور بگذارد در حالي كه ما ميدانيم نيرومند ترين رابطه ميان اين دو برقرار است ، اگر نماز به معني واقعي يعني حضور انسان با تمام وجودش در برابر خدا باشد ، اين حضور نردبان تكامل و وسيله تربيت روح و  جان و پاك كننده زنگار گناه از قلب او است ، اين حضور اراده انسان را قوي ، عزمش را را سخ و غرور و كبر را از او دور ميسازد . ( تفسير نمونه ، جلد نهم ، زير نظر آيت الله مكارم شيرازي ).

نماز بازدارنده از زشتيها و بديهاست

خداوند مي فرمايد كه قرآن بخوان و در زندگيت به كار بند، بخوان و از آن الهام بگير ‌،‌ بخوان و قلبت را به نور تلاوتش روشن كن بعد از بيان اين دستور كه در حقيقت جنبه  آموزش دارد به دستور دوم مي پردازد كه شاخه اصلي پرورش است ، مي گويد ْ‌نماز را بر پا دار  ْ‌سپس به فلسفه بزرگ نماز پرداخته مي گويد : زيرا نماز انسان را از زشتيها و منكرات باز مي دارد .( إن الصلاه تنهي عن الفحشاء و المنكر ).

طبيعت از آنجا كه انسان را به ياد نيرومندترين عامل بازدارنده يعني اعتقاد به مبدأ و معاد مي اندازد ،‌ داراي اثر بازدارندگي از فحشاء و منكر است. (تفسير نمونه ، جلد  شانزدهم ، آيت الله مكارم شيرازي ).

جنبه هاي اجتماعي نماز

مخصوصاً نماز از اذان و اقامه كه دعوت به اجتماع براي نماز است گرفته تا سوره هاي حمد كه آغاز گر نماز است  السلام عليكم كه پايان آن است همه دليل بر اين است كه اين عبادت در اصل جنبه اجتماعي دارد يعني بايد به صورت جماعت انجام شود درست است كه نماز فرادي نيز در اسلام صحيح است اما عبادت فرادي جنبه هاي فرعي و درجه دوم را دارد .(‌ تفسير نمونه ، جلد اول ، آيت الله مكارم شيرازي ).

نـعـنـاع

Peppermint

نعناع  در درمان بسياري از امراض معده موثر است و روند هضم خوب را سرعت مي بخشد. بنا به خواص آرامبخشي و كرخ كردن اعضاء، اين گياه براي انواع سردردها و ناراحتيهاي پوست مفيد است. اين گياه بسياري از بيماريهاي مربوط به سرماخوردگيها و عوارض آنفلونزا را درمان مي كند.

معرفي گياه

گياه نعناع داراي ساقه هاي چهارگوش است و تا دو پا رشد مي كند. اين گياه بين جولاي و اوت شكوفه باز مي كند و گلهاي ريز ارغواني به صورت مارپيچي و تيز از آن مي رويند. برگهاي ساده، دندانه دار و معطر اين گياه در جهت مخالف گلها مي رويند. نعناع بومي اروپا و آسياست و برخي از انواع آن بومي آفريقاي جنوبي، آمريكاي جنوبي و استراليا هستند. اين گياه در آمريكاي شمالي بومي شده است و در مناطقي نظير اورگون، واشنگتن و ويسكونسين پرورش داده ميشود.

تركيبات گياه

تهيه فرآورده هاي نعناع از برگها و سر گلدار گياه آغاز ميشود. اين قسمتهاي گياه حاوي روغن فرار است كه مي توانيد عنصر فعال اوليه نعناع به نام منتول را در آن بيابيد.

اشكال موجود

·               از برگهاي تازه نعناع مي توان نعناي خشك تهيه كرد و اين نوع فرآورده به صورت چاي در سطح گسترده اي قابل دسترسي است.

·               تنتور: عطر نعناع نوعي محلول الكلي است كه حاوي 10% روغن نعناع و 1% عصارة برگ آن است. براي تهيه تنتور در منزل، روغن نعناع را به نسبت يك به دو با الكل دانه خالص مخلوط كنيد.

·               كپسولهاي داراي پوشش روده اي كه به منظور عبور كپسول از معده به روده ها به طرز خاصي تهيه شده است. (2% ميلي ليتر روغن نعناع در هر كپسول).

·               انواع كرم و پماد (بايد حاوي 1 تا 16 درصد منتول).

نحوه مصرف

نعناع در درمان تهوع، اسهال، سوءهاضمه، روماتيسم مفصلي و نفخ مؤثر است. اين گياه عضلات معده را تسكين مي دهد و روند جريان صفرا را كه بدن براي هضم چربي بدن نياز دارد، بهبود مي بخشد. در نتيجه غذا از طريق معده به سرعت عبور مي كند كه اين امر به رفع بسياري از ناراحتيهاي هاضمه كمك مي كند. نعناع همچنين عضلات را آرام مي كند كه اين كار به بدن كمك مي كند تا از گازهاي هاضمه دردآور رهايي يابد. براي تهيه چاي نعناع (جوشانيده نعناع) براي هر ليوان آب داغ حدود يك تا دو قاشق غذاخوري نعناع اضافه كنيد. به منظور تسهيل هضم يا رفع ناراحتي معده،‌ روزانه 3 تا 4 ليوان چاي نعناع ميل كنيد. براي درمان استفراغ 3 تا 6 گرم برگ نعناع يا 5 تا 15 قطره تنتور آنرا مصرف كنيد.

آنچه در پي مي آيد فهرست ناتمامي از ساير ناراحتيهايي است كه با مصرف نعناع بهبود يافتني هستند:

·         گرفتگيهاي قاعدگي: چون نعناع در آزاد و آرام كردن عضلات خيلي مؤثر است. لذا در درمان گرفتگيها نيز كارساز است.

·         سندرم روده تحريك پذير: تحقيقات نشان داده است كه انواع كپسولهاي پوشش دار نعناع از توانايي تسكين عضلات روده برخوردار هستند. مصرف اينگونه كپسولها سبب رهايي و بهبود درد اين نوع سندرم روحي مي گردد. براي اينكار روزانه سه بار يك تا دو عدد كپسول پوشش دار بين غذا مصرف كنيد.

·         سنگهاي صفراك روغن نعناع به بدن كمك مي كند تا سنگهاي صفرا را بشكند و در اصل گزينه اساني را فراروي عمل جراحي قرار مي دهد. براي اين منظور روزانه سه بار يك تا دو عدد كپسول پوشش دار بين غذا مصرف كنيد.

·         ويروسها: روغن نعناع داراي خواص شد ويروسي قوي است كه مي تواند با ويروسهاي عامل آنفلونزا، گوشك، عفونتهاي مخمري، سينوزيت، گلودرد، التهاب ناشي از سرماخوردگيها و التهابهاي آلت تناسلي ناشي از تب خال مبارزه و آنها را از پاي درآورد.

·         خارش و ناراحتيهاي پوست: نعناع روي ناراحتيها و بيماريهاي پوست ناشي از كهير، پيچك سمي يا بلوط سمي اثرات تسكين بخش و خنك كننده دارد. براي اينكار از كرم يا پماد نعناع، البته نه بيش از روزانه سه يا چهار بار، استفاده كنيد.

·         سردردها و ميگرنهاي اضطرابي: تحقيقات نشان داده است كه توانايي روغن نعناع در ازاد ساختن عضلات و تسكين درد، اين گياه را به صورت عامل به ويژه مؤثري در قبال غذاب سردرد تبديل كرده است. چندين مطالعه تحقيقي اثبات كرده است كه ماليدن تنتور روغن نعناع روي پيشاني مي تواند به اندازه مصرف دو قرص استامينوفن كارساز باشد. نقطه مورد نظر را با لايه نازكي بپوشانيد به طوري كه تنتور مصرفي فرصت و امكان تبخير داشته باشد.

·         انواع سرماخوردگيها و آنفلونزا: نعناع و عامل فعال اصلي آن به نام منتول در زمره احتقان زادهاي موثر تلقي مي شوند. از آنجا كه منتول سبب شل شدن خلط   مي گردد، اين ماده داروي خلط آور نيز هست. اين ماده در تسكين و آرام شدن انواع گلودرد و سرفه خشك موثر است.

نكات احتياطي

چاي نعناع معمولا بي خطر است اما مادران باردار و شيرده بايد چاي نعناع كم بخورند. افرادي كه داراي سابقه سقط جنين هستند در دوران بارداري از مصرف نعناع بايد اجتناب ورزيد.

معدود عوارض منفي ناشي از كپسولهاي پوشش دار روده اي روغن نعناع عبارت است از : بثورات پوست، سوزش سردرد، ضربان پايين قلب و لرزش عضله.

منتول يا روغن نعناع كه روي پوست ماليده شده باشد مي تواند سبب بروز التهاب يا بثورات پوستي گردد. روغن نعناع بايد رقيق شود و ميزان مصرف آن بايد كم باشد چون ميزان مصرفي بالا سبب آسيب ديدگي كليه ميشود. منتول خالص سمي است و نبايد مصرف دالي شود. روغن نعناع و نتول را نبايد به صورت نوزادان و كودكان ماليد. دقت كنيد كه روغن و تنتور تهيه شده از نعناع را اشتباه نگيريد.

زنجبيل

Ginger

زنجبيل اصالتاً يك گياه چيني و هندی است و در اين كشورها در طول بيشتر از 4000 سال در پخت و پز غذا مصرف شده است. از آنجا كه مردم علاقه وافري به طعم تند و بوي معطر آن داشته اند و نوعي خاصيت گرمايي داشته و براي درمان درد معده مؤثر بوده است، كاشفان و جهانگردان در سرتاسر نقاط گرمسيري آن را كشت داده اند. ريشه اين گياه در درمان سرگيجه، تعريق، تهوع و استفراغ ناشي از بيماريهاي حركتي يا دريازدگي مؤثر واقع ميشود. اين گياه همچنين گلودرد، سردردها، پاره اي از انواع دردهاي قاعدگي و آرتريت و تب و درد ناشي از انواع سرماخوردگيها و آنفلونزا را درمان مي كند.

معرفي گياه

ساقه هاي ريشه دار زنجبيل عبارت از دكمه اي به هم پيچيده، ضخيم و قهوه اي روشن است كه مي توانيد از بازار محلي نيز آنرا تهيه كنيد. از آنجا كه زنجبيل نوعي گياه زيرزميني است لذا ساقة ريشه دار اين گياه بخشي از ساقه اصلي است كه برحسب انفاق در زيرزمين رشد و نمو پيدا مي كند. ريشه اصلي اين گياه از گره هاي موجود روي ساقه هاي ريشه دار آن نمو مي كند. بالاي سطح زمين ساقه هاي 12 اينچي  داراي برگهاي طولاني، باريك، كج و معوج و سبز با گلهاي سفيد و سبز مايل به زرد قرار دارد.

تركيبات گياه

فرآورده هاي حاصله از زنجبيل از ريشه تازه يا خشك آن يا از طريق تقطير روغن از ساقه آن تهيه ميشود.

اشكال موجود

پس از قطع ساقة ريشه دار اين گياه، مواد شيميايي فعال موجود در گياه از قبيل "زينجيبرن"، "بنزابولن"، "جينجرول"، "شوقول" خاصيت ذاتي خود را از دست مي دهند. شركتهاي دست اندركار و فعال در زمينه فرآورده هاي گياهي، زنجبيل را به صورت عصاره، تنتور، انواع كپسول يا روغن آن عرضه مي كنند تا از زايل شدن اين مواد شيميايي جلوگيري شود. بنابراين فرآورده هايي را مصرف كيند كه به وضوح در برچسب خودش ميزان زنجبيل مورد مصرف شما را ذكر كرده باشد.

مي توانيد ريشه زنجبيل تازه را نيز بخريد، و با دكم كردن تكه هاي آن به اندازه نصب كف دست يا با نصف قاشق چياخوري دكمه رنده شده، شسته شده و پوست دار در آب گرم يا با ريختن نيم ليتر آب جوش روي 30 گرم ساقه ريشه دار، چاي زنجبيل درست و مصرف كنيد. براي اينكار بگذاريد چاي مورد نظر به مدت 15 دقيقه دم بكشد و سپس روزانه دو ليوان از آنرا ميل كنيد. ديگر منبع مناسب تهيه زنجبيل همانا زنجبيل كريستال شده است. ليكن فريب لايه پوششي قندي آن را نخوريد. چون زنجبيل كريستال شده مزة تندي دارد.

نحوه مصرف

نحوه مصرف فرآورده هاي زنجبيل به سليقه شخصي شما و آنچه شما را آزار مي دهد، بستگي دارد. در كل، نبايد روزانه بيشتر از دو تا چهار گرم زنجبيل مصرف كنيد، چرا كه علاوه بر ميزان زنجبيلي كه مصرف مي كنيد ممكن است مقداري از اين ماده را نيز از طريق برنامه غذايي (يعني از موادي نظير آبجو زنجبيل، نان شيريني زنجبيل دار، نان زنجبيل دار يا مواد غذايي مخلوط و سرخ شده) جذب كنيد. اگر زنجبيل تازه مصرف مي كنيد، حتماً مقدار مصرفي را وزن كنيد تا تقريباً دريابيد كه چه حدي از آن معادل 2 تا 4 گرم است.

براي درمان، تهوع، گاز معده يا سوء هاضمه روزانه 2 تا 4 گرم ريشه تازه (معادل 0/25 تا 1 گرم پودر ريشه) يا 1/5 تا 3 ميلي ليتر تنتور آنرا مصرف كنيد.

براي پيشگيري از استفراغ، هر 4 ساعت يك گرم پودر زنجبيل (نصف قاشق چايخوري) يا معادل آن يا روزانه سه بار دو عدد كپسول زنجبيل(يك گرم) مصرف كنيد. البته مي توانيد يك تكه 8 گرمي زنجبيل تازه را نيز بجويد.

براي بيماريهاي ناشي از سرماخوردگي، تب ناشي از آنفلونزا، گلودرد، گرفتگيهاي ناشي از قاعدگي يا سردرد، دو قاشق غذاخوري از دم كرده زنجبيل يا چندين ورق از ساقه ريشه دار تازه آنرا بخور دهيد. براي درمان درد ورم مفاصل از آب، عصاره يا چاي زنجبيل تازه به ميزان روزانه 4 گرم مصرف كنيد يا روغن آنرا روي مفصل دردناك بماليد يا ريشه تازه آنرا در ضماد داغ يا گازهاي ضمادي قرار دهيد و روي نقاط داراي درد بگذاريد.

نكات احتياطي

انجمن فرآورده هاي گياهان دارويي آمريكا ريشه زنجبيل تازه را از نظر درجه بندي سلامتي و بي خطري در رديف اول قرار داده است لذا زنجبيل گياهي بي خطر و وسيع الطيف است. با اين وجود ميزان تجويزي آن بايد رعايت شود. انجمن آمريكايي مذكور ريشه زنجبيل خشك را در مرتبة دوم سلامتي و بي خطري قرار داده است و توصيه مي كند كه از مصرف آن در طول بارداري اجتناب گردد.

برخي از زنان براي رهايي از علايم بيماري صبح دم از زنجبيل استفاده مي كنند ليكن مصرف زنجبيل براي اين هدف بحث انگيز است. براي رعايت اصول ايمني و سلامتي هرگز نبايد بيش از ميزان معمولي آن مصرف گردد. زنجبيلي كه به عنوان بخشي معمولي از برنامه غذايي فرد مصرف مي شود بي خطر تلقي مي شود.

اگر از سنگ صفرا رنج مي بريد، از مصرف زنجبيل بپرهيزيد. هر چند كه مصرف زنجبيل معمولاً فاقد عوارض جانبي است، اما مصرف بيش از حد آن مي تواند سبب گرمازدگي جزيي گردد.

تداخل هاي احتمالي

اگر داروهاي تهيه شده از سير يا داروهاي ضد انعقادي نظير وارفارين يا داروهاي مربوط به درمان ديابت مصرف مي كنيد و مي خواهيد جهت پيشگيري از بيماري مسافرت، سرگيجه، ميگرن، گرفتگيهاي رحمي يا ورم مفاصل زنجبيل مصرف كنيد، ابتدا با پزشك خود مشورت كنيد. هر چند هيچ مطالعه اي تداخل اين گياه دارويي را با ساير داروها نشان نداده است، ليكن اين خطر وجود دارد كه زنجبيل اثرات برخي از اين داروها را خنثي و يا تشديد كند.

آویشن

گیاهی دارویی است از تیره نعنا. درختچه‌ای کوتاه و پر شاخه است که برگهای نازک و متقابل دارد .دارای گل‌هایی سفید و چتری و منفرد است. گونه‌های مختلفی از آن در کوهستان‌های ایران میروید و نام‌های گوناگونی دارد. از جمله در همدان به آن آزربه و در کوخرد هرمزگان به آن اَوشُه می‌گویند.

خواص دارویی:

ضد عفونی کننده، هاضم غذا، ضد سرفه، ضد بو، ضد تشنج، چاشنی غذا

آويشن كوهي يكي از گياهان زيبا و معطر است كه در اكثر مناطق معتدله رويش دارد. نمونه اهلي اين گياه آويشن شيرازي است كه بصورت كشت داده شده مورد بهره برداري قرار مي گيرد و در شيراز كشت مي شود.از نظر شكل ظاهري و طعم اين دو نوع آويشن با هم فرق دارند. البته خواص درماني آويشن كوهي بسيار بيشتر از آويشن شيرازي است.

اين گياه بوي بسيار مطبوع و مزه تندي دارد و به خاطر خاصيتش در شدت دادن به جريان خون، به هر عضوي كه ماليده شود خون به آن طرف سرازير مي شود. براي ريزش مو، جوشانده اين گياه استفاده مي شود تا جريان خون را در آن قسمت بيشتر كرده و پياز مو تغذيه شود.اين گياه داروي بسيار خوبي براي دستگاه تنفسي و بيماريهايي از قبيل زكام، برونشيت، آسم، گريپ و .... است. همچنين اين گياه داروي خوبي براي معده مي باشد و ناراحتيهاي معده را از نظر هضم، نفخ به طور كلي برطرف مي كند.

اين گياه از جمله گياهان نيروزا است و همچنين ضد ترشح و ضد عفونت نيز مي باشد.

نحوه مصرف

براي مصرف اين گياه تقريباً ۱٠ گرم آن را با يك ليتر آب مخلوط مي كنند و به صورت جوشانده مورد استفاده قرار مي گيرد كه مصرف خوراكي دارد.

 جوشانده ٥٠ گرم از اين گياه به علاوه يك ليتر آب به صورت غليظ براي مصرف موضعي مورد استفاده قرار
مي گيرد.

آويشن باغي يكي از قديمي‌ترين گياهان دارويي و ادويه‌‌اي است. تيموس (Thymus) كلمه‌اي يوناني و به معناي شجاع است. مردم يونان باستان اين گياه را نماد شجاعت ميدانسته‌اند. از آويشن باغي در اكثر فارماكوپه‌هاي (دارونامه‌ها) معتبر به عنوان يك گياه دارويي نام برده شده و خواص درماني آن بر شمرده شده است.

گل گاوزبان

گُل گاوزَبان (نام علمی: Borago officinalis) گیاهی است چند ساله و دارای ریشه‌های نیمه غده‌ای که بطور عمودی تا عمق ۵۰ سانتیمتر در خاک فرورفته است و بعلت داشتن ریشه‌های اصلی و فرعی در اعماق خاک مقاومت آن در برابر خشکی خاک زیاد است. برگهای آن زبانه‌ای و پوشیده از خارهای ظریفی است که به آن حالت خشن می‌دهد و به همین علت به گاوزبان معروف است. گلهای آن به رنگ قرمز خوشرنگی است که پس از خشک شدن به رنگ آبی تیره در می‌آید .

ترکیبات شیمیایی

این گیاه حاوی مواد موسیلاژ، قندی، تانن و ترکیبات فنلی و نیز مقدار کمی آلکالوئید است (آرام بخش)

خواص درمانی

گاوزبان حواس پنجگانه آدمی را تقویت می‌کند. دمکرده آن نشاط آور بوده و رنگ رخسار را باز می‌کند.سینه را نرم می‌کند. تنگی نفس و دردگلو را شفا می‌دهد. دلهره و وحشت را از بین می‌برد. غم و غصه را کم کرده و برای کسانی که با خود حرف می‌زنند بسیار خوبست. از برگهای تازه آن برای درمان جوشهای چرکی دهان و درمان برفک استفاده می‌شود . از گل گاوزبان در درمان علائم سرماخوردگي و همچنين به عنوان آرام بخش استفاده می‌‌شود. در طب گذشته از گاوزبان به عنوان نشاط آور، آرامبخش، مدر و بر طرف كننده علائم سرماخوردگي استفاده می‌‌كرده اند.

سازگاری

گاوزبان بیشتر در بلندیهای رامسر، رودسر و شهسوار بصورت خودرو و نیز زراعی وجود دارد. شرایط آب و هوایی کوهستانی سردسیر و نیمه مرطوب که در طول بهار و تابستان دارای بارانهای متناوب هستند، برای کشت این گیاه مفید است.

اجزاي فراورده:

هر كيسه حاوي ۲ گرم پودر گل گاوزبان (EchiumAmoenum) می‌‌باشد.

مواد موثره:

گل گاوزبان داراي موسيلاژ به ميزان ۵-۳ %، فلاونوئيد ۰.۱۵% و آنتوسيانين با آگليكون دلفينيدين و سيانيدين به ميزان ۱۳.۴۳% و به مقدار ناچيز آلكالوئيد از دسته پيروليزيدين است.

مقدار مصرف:

 حداكثر ۳  بار در روز 

دستور مصرف:

يك يا دو كيسه را در يك فنجان آب جوش قرار داده ۱۰ دقيقه صبر كنيد سپس كيسه را پس از فشردن خارج نموده محتوي فنجان را كه مايعي با بوي مطبوعي می‌‌باشد با قند ميل نماييد.جهت خارج شدن كامل مواد موثره می‌‌توان از روش دم كردن روي چراغ استفاده كرد.

عوارض جانبي:

نبايد در موقع حاملگي و شير دهي استفاده شود.

روش تکثیر و کاشت

کشت گاوزبان در دو فصل پائیز و بهار انجام می‌شود و بهترین روش کاشت بذر در فصل پائیز است. عمق کاشت ۱۲ سانتیمتر و فاصله میان بوته‌ها ۵۰ ۴۰ سانتیمتر و فاصله میان ردیف‌ها ۶۰۷۰ سانتیمتر است.

میزان مصرف بذر در هر هکتار ۱۰۱۵ کیلوگرم است. عمر مفید بوته گاوزبان ۲ سال و بیشینه عمر آن ۴ سال است. در مناطقی که بارندگی به اندازه کافی و پراکندگی بارش آن مناسب باشد، کشت به صورت دیم صورت می‌گیرد. اما در مناطق خشک مانند اصفهان نیاز به آبیاری مرتب است. مهم‌ترین آفت این گیاه کرم برگ‌خوار است که بیشترین خسارت خود را در زمان برداشت به گیاه می‌زند و چون در این زمان مبارزه شیمیایی صلاح نیست، لازم است از مبارزه زیستشناختی استفاده شود .

برداشت فراورده

عمل گل چینی در اوایل خرداد صورت می‌گیرد و گلهای چیده شده را در کنار مزرعه روی پارچه یا سفره‌های پلاستیکی به ارتفاع ۲-۳سانتیمتر پهن می‌کنند و برای آنکه آفتاب نخورد، روی آن پارچه می‌اندازند. البته خشک کردن محصول در سایه بهتر بوده و محصول مرغوبتری خواهد داد. بهم زدن گلها حین خشک شدن ضروری است. گل مرغوب گلی است که دارای دم سفید و گلبرگهای بنفش باشد. میزان عملکرد آن حدود ۱۰۰۰۱۱۰۰ کیلوگرم گل تازه است که از این میزان حدوداً ۲۵۰۳۰۰ کیلوگرم گل خشک بدست می‌آید.

بابونه آلمانی

GermanChamomile

مادر پيتر رابيت پس از بازگشت پيتر در يك روز پرمخاطره از باغ آقاي مك گرگور يك ليوان بابونه به ايشان داد تا ناراحتي معده وي را تسكين بخشد و او را بخواباند. ليكن مصرف دارويي و طبي بابونه قبل از داستان پيتر رابيت آغاز شده بود. مصريها، روميها و يونانيان باستان از گلهاي بابونه براي درمان آفتابزدگي، تب ها و قولنج استفاده مي كردند. آلمانيها براي توصيف بابونه از عبارتي به نام "alles zutraut" استفاده مي كنند كه مفهوم اين عبارت اين است: "بابونه هر دردي را درمان مي كند".

مصرف چاي يا عصاره مايع بابونه آلماني   مي تواند در تسكين دردهاي ناشي از گاز، سوزش سردل و زخم ها مفيد واقع شود. مصرف كرم يا پماد بابونه به عنوان داروي موضعي روي پوست مي تواند در كاهش علايمي نظير پسوريازيس، اگزما يا سوختگيهاي پرتو درماني سرطان مفيد واقع شود. پماد بابونه در ترميم زخمهايي كه بهبود آنها مستلزم مدت زمان طولاني است، مؤثر واقع ميشود. مي توانيد گلهاي بابونه خيس خورده يا تنتورهاي اين گياه (محلولهاي تهيه شده از گياه مزبور، الكل و آب) را در داخل وان حمام بريزيد و سپس در آن فرو رويد. اينكار به درمان يكسري از بيماريهاي پوست از جمله بواسير كمك مي كند. براي درمان سرماخوردگي بخور چاي بابونه را كه در داخل يك كتري ريخته يا چندين قطره از روغن بابونه را كه در آب جوش ريخته شده است، استنشاق كنيد. پس از سرد شدن چاي، مي توانيد از آن براي شستشوي دهان يا غرغره به منظور كاهش درد ناشي از بيماري لثه ها يا زخمهاي دهان استفاده كنيد.

معرفي گياه

گلهاي كوچك مرواريد گونه بابونه آلماني ميتواند معده،ريه ها و پوست تحريك شده را درمان كند. گلهاي اين گياه داراي طوقه هاي سفيدي است و به صورت چرخشي، قيفي شكل وبا مركز زردرنگ بزرگ ميشود. پهناي آنها كمتر از يك اينچ است و روي ساقه هاي بلند، و نازك سبز رنگ مي رويند. گاهي اوقات بابونه وحشي نيز مي رويد كه ارتفاع آن از زمين چندان فاصله نمي گيرد و مي توان آن را در كنار مزارع و باغهاي گياهان دارويي مشاده كرد. ارتفاع اين گياه به سه پا مي رسد. بابونه شامل انواع بابونه اعم از بابونه آلماني يا بابونه رومي (انگليسي) است. .

تركيبات گياه

براي تهيه چاي بابونه گلهاي آنرا در داخل كيسه هاي چاي بسته بندي مي كنند، يا آنها را كوبيده و بخار مي دهند كه محتواي روغن آن كه آبي رنگ است به طور جداگانه قابل استخراج و بسته بندي باشد. روغن بابونه حاوي تركيباتي است كه از ورم اعضاي بدن جلوگيري مي كند و در كاهش روند رشد باكتريها، ويروسها و حتي قارچها مؤثر است.

اشكال موجود

بابونه آلماني به صورت سرگل خشك، چاي، عصاره مايع و پماد موضعي يافت ميشود.

نحوه مصرف

بابونه مصارف زيادي دارد. تحريك ناشي از سرماخوردگيها، زخمهاي ديرخوب شونده، دمل (آبسه ها)، ورم لثه هاپسوريازيس، اگزما، ناراحتيهاي كودكان مانند آبله مرغان، سوختگي در اثر كهنة بچه ها و قولنج در زمره دلايل متعارف مصرف چاي بابونه، شستشو با آن يا انواع تنتورهاي اين گياه محسوب ميشود.

بابونه معمولاً موقعي مورد مصرف قرار مي گيرد كه عارضه آشكار شده باشد. اگر براي درمان زخم، آفتابزدگي يا هر نوع موقعيت جدي از بابونه استفاده مي كنيد ولي علايم بيماري رفع نمي شود يا بدتر ميشود، در اسرع وقت با پزشك معالج خود مشورت كنيد.

·         براي درمان قولنج. زخم، درد معده، سوزش سردل و گاز از دو تا سه گرم اين گياه كه در آب داغ خيس خورده باشد، چاي تهيه كنيد و روزانه سه تا چهار بار بين غذا از آن ميل كنيد، يا اينكه 5 ميلي ليتر از تنتور 1:5 بابونه را روزانه سه بار مصرف كنيد.

·         براي غرغره كردن و شستشوي زخمهاي دهان يا بيماري لثه ها، از دو تا سه گرم اين گياه كه در آب داغ خيس خورده باشد، چاي تهيه كنيد سپس بگذاريد سرد شود و تا هر چند بار كه مي خواهيد از آن استفاده كنيد.

·         براي تسكين ريه ها به هنگام سرما يا درمان سرفه چندين قطره از روغن اصيل اين گياه را در داخل آب در حال تبخير بريزيد و سپس بخار مزبور را استنشاق كنيد يا چاي آنرا تهيه و بخار را استنشاق نماييد.

·         براي تسكين درد بواسير، بريدگيها، اگزما يا گزش حشرات 1/4 پوند از گلهاي خشك بابونه را در هر بار شستشو مصرف كنيد، يا از عصاره الكلي گلهاي بابونه در وان حمام استفاده كنيد.

·         براي استفاده از بابونه، به عنوان داروي شستشو از محلول 3 تا 10 درصد آن استفاده كنيد (گياه مزبور در آب جوشانيده باشد كه به اين حالت چاي بابونه نيز گفته ميشود).

·         براي درمان پسوريازيس، اگزما يا پوست خشك و فلسي، از كرم بابونه حاوي 3 تا 10 درصد محتواي داروي خالص بابونه استفاده كنيد.

نكات احتياطي

استفاده از بابونه عموماً بي خطر است. ليكن چاي غليظ اين گياه مي تواند سبب استفراغ گردد. اگر به "ابروسيا" حساسيت داريد بايد از مصرف بابونه بپرهيزيد چون اين دو از يك تيره گياهي هستند. از مصرف زياد آن در دوران بارداري يا شيردهي اجتناب ورزيد. اگر باردار هستيد موضوع مصرف آن را با پزشك معالج خود در ميان بگذاريد.

داخل هاي احتمالي

هيچگونه گزارشي مبني بر تأثير و تأثر دو جانبه بابونه با ساير داروها وجود ندارد. اما احتمالاً، بهتر است از مصرف بابوبه به هنگامي كه فرد تحت درمان با داروهاي ضد انعقاد است، پرهيز شود.

اکاليپتوس

Eucalyptus

ساكنين اوليه استراليا- بوميهاي استراليايي- از برگهاي اكاليپتوس براي درمان جراحات و پايين آوردن تب استفاده مي كردند. آنها همچنين مي دانستند اگر در منطقه بياباني استراليا به نام "آتبك"(Outpack) با بي آبي مواجه شوند، مي توانند ريشه هاي اكاليپتوس را، كه آكنده از آب است، از زمين براي رفع تشنگي بيرون بياورند. برگهاي اكاليپتوس و روغني كه آنها توليد مي كنند سبب كشتن باكتريها و رفع ناراحتيهاي تنفسي افراد مبتلا به خناق، آسم و برونشيت ميشود. اگر سابقه مصرف ويكس داريد، آنگاه احتمالاً خنكي و احساس سوزش ناشي از مرهم روي پوست و پاك شدن سينوس ها در اثر رايحة نعناعي و معطر را به ياد خواهيد آورد. در واقع اين اثرات روغن اصيل اكاليپتوس است. اكاليپتوس به انواع عطر، صابون و برخي از مواد غذايي و نوشيدنيها اضافه ميشود. از اين گياه همچنين به عنوان عامل دفع حشرات نيز استفاده و به روغن شمع و افشانه هاي حشره كش نيز اضافه ميشود. اگر به هيره ها (حشرات) گرد و غبار آلرژي داريد، مي توانيد اضافه كردن چند قطره روغن اصلي اكاليپتوس به مايع شستشوي لباسهايتان را مورد توجه قرار دهيد. تحقيقات اخير مؤيد اين است كه اين گياه دارويي تعداد هيره ها (حشرات)ي گرد و خاك را تا حد زيادي كاهش مي دهد و راه تنفس شما را بازتر
 مي كند.

اگر در خانة خود شاهد سوسك هستيد، اضافه كردن چندين قطره روغن اصيل اكاليپتوس بر لباسهاي مندرس و گذاشتن آنها را در كمد لباسهايتان امتحان كنيد (دقت كنيد لباسهاي مزبور را از مواد غذايي يا ظروف دور نگهداريد). به خاطر داشته باشيد كه روغن اكاليپتوس فوق العاده براي انسان سمي است و در مصرف آن بايد دقت كنيد.

اگر فرزند داريد، اطمينان پيدا كنيد كه روغنهاي اصيل اين گياه دور از دسترس او نگهداشته شود.

معرفي گياه

كاليپتوس بومي استراليا است، و در اين قاره غذاي اصلي موجود در وعده غذايي خرسهاي كوآلا محسوب ميشود. امروزه اين گياه در سرتاسر جهان از جمله ايالات متحده كشت ميشود. اكاليپتوس گونه هاي بسياري دارد. برخي از گونه هاي آن به اندازه گلهاي تزئيني و برخي ديگر به اندازه درختان بزرگ است. اكاليپتوس لثه آبي يا درخت تب استراليا، شناخته شده ترين گونه اكاليپتوس است كه مصرف پزشكي دارد. ارتفاع اين گياه به 230 پا مي رسد.

برگهاي 4 تا 12 اينچي اين گياه سبز تند و براق است.

وقتي پوستة خاكستري آبي اين گياه كنده ميشود، زير آن پوسته كرمي رنگ وجود دارد.

تركيبات گياه

چاي و عصاره اين گياه از مادة برگ خيس خورده در محلول الكل كه داراي مواد فعال است، تهيه ميشود. پاره اي از اين عناصر و تركيبات فعال "تانين" و "فلاونويد" ناميده ميشوند. روغن اصيل برگ تهيه شده از تقطير بخار عمدتاً از عنصر فعالي به نام "سينوئول" تشكيل شده است. روغن اين گياه همچنين حاوي ساير عناصر شيميايي گياهي است.

اشكال موجود

اين گياه به صورت روغن مايع اساسي، روغن اساسي به شكل پماد تنتور برگ (محلول تهيه شده از گياه و الكل يا گياه، الكل و آب)، برگ خام و چاي قابل دسترسي است. قطره هاي ضد سرفه تجاري، انواع شربتها، مايعات تبخير كننده، روغنهاي ماليدني، انواع خميردندان و مواد شستشوي دهان حاوي روغن اكاليپتوس يا تركيب اصلي آن يعني سينئول است.

نحوه مصرف

اين گياه براي درمان التهاب سينه، ريه ها، بيني و گلو بكار مي رود و مي تواند برخي از گونه هاي باكتري و همچنين برخي از انواع قارچها را از بين ببرد. وقتي ازاين گياه دارويي براي مصرف موضعي استفاده مي كنيد، مي تواند درد رماتيسمي را تسكين بخشد. قبل از مصرف ميزان ريز يا هر ميزان مصرف، با پزشك معالج خود مشورت و از دستورات ايشان پيروي كنيد.

·         جوشانده برگ اكاليپتوس (براي احتقاق): 1/2 تا 1 ميلي ليتر روزانه.

·         روغن براي مصرف موضعي (براي مقاصل متورم يا احتقاق سينه): 30 ميلي ليتر روغن اكاليپتوس را به 500 ميلي ليتر آب ولرم اضافه كنيد.

·         اكاليپتول: روزانه 0/05 تا 0/2 ميلي ليتر (1 تا 2 قطره براي هر ليوان آب جوش).

·         روغن اكاليپتوس (براي استعمال موضعي): نصب تا يك ميلي ليتر (15 تا 30 قطره) روغن مزبور را به نصف ليوان روغن مايع (كنجد، زيتون و غيره) اضافه كنيد.

به منظور استفاده استنشاقي از اين گياه داروئي، 5 تا 10 قطره از روغن آنرا به 2 ليوان آب جوش اضافه كنيد و سپس حوله را بالاي سر خود بكشيد و بخار آنرا استنشاق كنيد.

نكات احتياطي

در دوران بارداري يا شيردهي از مصرف اكاليپتوس پرهيز كنيد. روغن اين گياه اگر استعمال موضعي داشته باشد، سمي نيست. اما نبايد از اين گياه براي مصارف داخلي استفاده كرد.

انجمن فرآوردهاي گياهان دارويي آمريكا برگ اكاليپتوس را از نظر بي خطري در رديف و درجه دو ارزيابي كرده است. درجه 2 به معناي اين است كه در كاربرد اين گياه محدوديتهايي متصور است. در ارتباط با عصاره هاي برگ اكاليپتوس بايد گفت كه افرادي كه مبتلا به التهاب معده اي- روده اي يا التهاب مجراي صفراوي هستند، بايد از مصرف عصاره برگ اكاليپتوس اجتناب كنند. در صورت ابتلا به ناراحتي كبد نيز از مصرف آن پرهيز كنند. در صورتي كه مشمول هر كدام از اين حالات هستيد، با پزشك خود مشورت كنيد. از مصرف بي رويه عصارة مزبور نيز اجتناب ورزيد. "تانين" موجود در عصاره اين گياه مي تواند، در صورتي كه بي رويه مصرف شود، به انواع شكم درد يا آسيب كبدي و كليوي منجر شود. هرگونه روغن اين گياه را به صورت يا بيني كودكان زير دو سال نماليد.

تداخل هاي احتمالي

روغن و عصاره اكاليپتوس مي تواند اثرات داروهايي را كه براي درمان كمبود قند خون بكار مي رود، خنثي كند. اگر به بيماري افت قندخون مبتلا هستيد، مطمئن شويد كه پزشك شما قبل از آغاز درمان با اين گياه در جريان امر واقع شده است.

سـيـر

Garlic

بوي مشمئز كننده سير كه براي برخي از افراد زننده است، از طريق تنفس و حتي پوست بدن فرد پس از مصرف آن قابل حس است. به رغم اين، كارشناسان گياهان دارويي در سرتاسر جهان اين گياه را به عنوان يكي از مهمترين داروهاي گياهي تلقي مي كنند. اين گياه در ميان بسياري از فرهنگها در طول هزاران سال هم مصرف غذايي و هم مصرف دارويي داشته است. كارگران ساختماني كه اهرام مصر را مي ساختند براي مراقبت از خود در قبال بيماريها مقدار معتنابهي سير مصرف مي كردند. گوركنان اوايل قرن نوزدهم در فرانسه دم كرده سير خرد شده را به صورت عرق مصرف مي كردند تا ابتلاي آنها به طاعون را كه جان بسياري از انسانها را در اروپا تلف كرد، پيشگيري كند. در طول جنگ جهاني اول و دوم به سربازان سير داده مي شد، تا از بيماري قانقاريا پيشگيري شود.

معرفي گياه

سير يك گياه بومي آسياي ميانه است و امروزه در تمامي نقاط جهان يافت ميشود و نوعي گياه بادوام است كه طول آن به دو پا يا كمي بيشتر مي رسد. مهمترين بخش اين گياه كه مصرف دارويي و طبي دارد، هسته مركب آن است. هر هسته سير از 4 تا 20 دانه تشكيل شده است و وزن هر دانه به حدود يك گرم مي رسد.

تركيبات گياه

عنصر و تركيب اصلي فعال در سير، عنصر «آلين» است. آلين عنصر شيميايي بي بو از تيرة اسيد آمينه "سيستين" است. وقتي كه هسته هاي سير كوبيده ميشود، آلين موجود در آن به تركيب و ماده ديگري به نام آليسين تبديل ميشود. آليسين ماده فعالي است كه به سير ويژگي داشتن بو و بسياري از خواص درماني آنرا مي بخشد.

سير تازه حاوي 0/25 تا 1/15 درصد آلين است. كل ميزان مواد داراي گوگرد سير پس از كوبيده شدن سير به 25 تا 35 درصد آن مي رسد. آليسين خواص آنتي بيوتيكي به سير مي بخشد. آليسين همچنين از تشكيل كلسترول بيشتر جلوگيري مي كند. "آجون" ماده فعال مهم ديگري در سير است كه سبب پيشگيري از سخت شدن رگها و سكته مغزي ميشود.

اشكال موجود

فرآورده هاي حاصله از سير از سير كامل تازه، دانه هاي تازه يا خشك شده يا از روغن سير تهيه ميشود. اما ميزان آليسين موجود در فرآورده هاي تجاري بسته به نحوة تهيه آن يا درصد عناصر فعال در هسته هاي سير تازه فرق مي كند. تمامي انواع سير به ميزان يكسان، عناصر فعال ندارند. فرآورده هاي چندين ساله تهيه شده از سير از طريق تخمير اين ماده گياهي حاصل ميشود. اينگونه فرآورده ها عاري از بوي مشمئز كننده است، اما فوايد سلامتي و بهداشتي زيادي ندارد. عمل تخمير، اغلب عناصر فعال موجود در سير را غيرفعال مي سازد، در نتيجه اين نكته حائز اهميت است كه عنوان كليه فرآورده هاي حاصل از اين گياه را به دقت بخوانيد. توصيه ميشود كه فرآورده هاي استاندارد آن مورد استفاده قرار گيرد تا اطمينان حاصل گردد كه غلظت خاصي از آليسين و ساير مواد فعال مصرف مي شوند.

 نحوه مصرف

انسانها در طول ساليان متمادي از سير براي درمان و پيشگيري از سخت شدن رگها (آرتريواسكلروز)، فشارخون بالا، سرماخوردگيها، سرفه، بونشيت و ناراحتيهاي مجاري معده اي- روده اي و درد ناشي از قاعدگي استفاده كرده اند. تحقيقات پزشكي نشان داده است كه سير مي تواند بسياري از انواع باكتريها، برخي از ويروسها، عفونتهاي قارچي و حتي انگلهاي روده اي را از بين ببرد. سير همچنين يك ماده ضد اكسيد است و مي تواند سيستم ايمني بدن شما را بالا ببرد. سير حتي در پيشگيري از سرطان مؤثر است. ليكن سير، از نظر خواص و اثرات مطلوب خود روي سيستم ايمني قلب و عروق شهرت دارد. اين گياه در درمان و پيشگيري از كلسترول بالا، تري گليسريد بالا، تصلب شرايين و عفونتهاي تنفسي نظير سرماخوردگي و سرفه نيز مؤثر است.

مي توانيد سير را به شكل زير براي پيشگيي از ناراحتيهاي قلب و عروق و سرماخوردگي معمولي مصرف كنيد. كپسولهاي سير: روزانه 1000 تا 3000 ميلي گرم (دوز مصرفي كمتر براي پيشگيري و دوز مصرفي بيشتر براي معالجه و درمان).

روغن: روزانه سه بار به مقدار 0/03 تا 0/12 ميلي ليتر.

نكات احتياطي

از مصرف زياده از حد سير بنا به احتمال بروز دردمعده اجتناب ورزيد، اگر بيشتر با سير تازه يا خشك سروكار داشته باشيد، ممكن است به سوختگي پوست يا تحريكات پوستي مبتلا گرديد. اگر مي دانيد خون شما به كندي انعقاد پيدا مي كند، از مصرف درماني زياد آن پرهيز كنيد. اين مسأله در صورتي كه درصدد انجام عمل جراحي هستيد اهميت بيشتري پيدا مي كند. مصرف زيادي سير احتمال خونريزي در طول يا پس از عمل جراحي را افزايش مي دهد. اگر باردار يا شيرده هستيد، قبل از مصرف زياد سير با پزشك خود مشورت كنيد. مصرف كم سير اشكالي ندارد اما ميزان مصرفي بالا مي تواند سبب تحريك رحم و حتي سقط جنين شود.

تداخل هاي احتمالي

اگر داروهاي ضد انعقاد نظير آسپيرين مصرف مي كنيد، از مصرف زياد سير اعم از تازه يا فرآوري شده تجاري آن اجتناب ورزيد.

اراقيطون

(برگ باباآدم)

Burdock

كارشناسان طب گياهي انگليس در طول قرون وسطي ريشه اراقيطون (باباآدم) را در درمان كوركها، اسكوربوت و روماتيسم به "سارساپاريلا" ترجيح مي دادند. درمانگران بومي آمريكا علاقمند به باباآدم بعنوان يك گياه دارويي بودند. كارشناسان طب گياهي آمريكا از ريشه ها و تخم اين گياه به عنوان ماده تصفيه كننده خون و مسكن درد به مدت بيش از دو قرن استفاده كرده اند.

ريشه و برگهاي اين گياه در درمان با گياهان دارويي مورد استفاده قرار مي گيرد، اما اغلب مصرف ريشة آنرا ترجيح مي دهند. گياه باباآدم عمدتاً در درمان آرتريت، نقرس و ساير حالات التهابي مورد توجه است. تصور ميشود كه اين گياه با تحريك كبد در درمان نقرس و روماتيسم مفيد واقع ميشود. اين گياه به عنوان ادرارآور (ديورتيك) مورد استفاده قرار مي گيرد. تنفس را راحت مي كند و اين حالات سبب ميشود كه اين گياه در درمان نقرس مؤثر واقع شود. كارشناسان طب گياهي در سرتاسر جهان براي درمان طيف و سيعي از بيماريها از جمله ذات الريه، آبسه، آكنه، تب، شوره سر و عفونتهاي گلو و همچنين التهاب از باباآدم استفاده كرده اند. با اين وجود، اسناد و مدارك دال بر مؤثر بودن باباآدم در درمان نقرس، آرتريت و بيماريهاي پوستي عمدتاً كافي نيست.

معرفي گياه

گياه باباآدم ابتدا در اروپا و شمال آسيا روييد. عضوي از اين گياه  كه تيره "تاتاري" است بعنوان يك گياه دو ساله امروزه در سرتاسر ايالات متحده مي رويد. اين گياه داراي شاخه هاي پهن است و ارتفاع آن به سه يا چهار پا مي رسد. گلهاي ارغواني آن بين ماههاي ژوئن و اكتبر غنچه باز مي كنند. شكل ديگري از گياه باباآدم، داراي برگهاي پيچ خورده و قلبي شكل است كه قسمتهاي بالاي آنها سبز اما قسمت پائين مايل به سفيد است. ريشه هاي عميق اين گياه داراي رنگ سبز متمايل به قهوه اي با قسمتهاي بيروني تقريباً سياه است. ريشه هاي آن مهمترين بخش گياه است كه براي اهداف درماني مورد استفاده قرار مي گيرد.

اين گياه بصورت وحشي بخوبي رشد مي كند اما در معرض نور و خاك، خشك و پژمرده ميشود. كارشناسان طب گياهي برگهاي اين گياه را در طول اولين سال رشد آن جمع آوري مي كنند و ريشه هاي آنرا در پائيز اولين سال پس از كاشت گياه (يا در طول بهار آتي قبل از اينكه گلها غنچه باز كنند) برداشت مي كنند.

تركيبات گياه

گياه باباآدم حاوي عناصر و تركيبات فعالي بنام "لاكتون سيسكوئيترپين" است. اين گياه داراي درصد بالايي هيدرات كربن بنام اينولين يا (فراكتوسان) است. همچنين حاوي روغن مايع، استرول هاي گياهي، تانين و روغن چربي دار است. كارشناسان طب گياهي از قديم الايام از ريشه و برگهاي اين گياه در درمان آرتريت، روماتيسم، نقرس، بيماريهاي پوستي، اسكوربوت، بيماريهاي آميزشي، پسوريازيس و ساير اختلالات پوستي استفاده مي كردند. اما آنها مطمئن نيستند كه كدام تركيب و عنصر فعال موجود در ريشه اين گياه عامل خواص درماني است.

اشكال موجود

فرآورده هاي اين گياه از ريشه ها يا برگهاي تازه و خشك آن تهيه ميشوند. معمولاً ميتوانيد آنرا بصورت پودر ريشه خشك شده، عصاره (مايعي كه از طريق جوشاندن گياه در آب تهيه ميشود)، تنتور (محلولي از گياه در الكل يا آب و الكل) يا عصاره مايع تهيه كنيد.

نحوه مصرف

ريشه باباآدم در ميان كارشناسان سنتي طب گياهي براي درمان روماتيسم، نقرس، تاولهاي پوستي و عفونت مثانه مورد توجه است. اين گياه اشتها را تحريك مي كند، لذا كارشناسان امروزي براي درمان بي اشتهايي عصبي آنرا توصيه مي كنند. اين گياه همچنين بعنوان داروي ادرارآور براي درمان علائم مجاري معده اي - روده اي يا براي مصرف موضعي درمان پوست فلسي و پسوريازيس مورد استفاده قرار مي گيرد. تحقيقات علمي بعمل آمده در طول تقريباً پنجاه سال بيش نشان داد كه ريشه باباآدم داراي پاره اي خواص آنتي بيوتيكي است. اسناد و مداركي نيز دال بر مؤثر بودن اين گياه در درمان كوركها وجود دارد. برخي افراد حتي ادعا مي كنند كه ريشه اين گياه در درمان ديابتيها نيز مؤثر است. اما تحقيقات بعمل آمده در خصوص ديابتيها چندان سريح و روشن نيست.

در يك تحقيق به عمل آمده معلوم گشت كه اين گياه سبب كاهش ميزان قند خون و براساس تحقيق ديگري حتي سبب تشديد علايم و ناراحتيهاي ديابت در حيوانات گرديد.

تحقيقات اخير نشان داده كه اين گياه از آسيب مواد شيميايي خطرناك منعقد شده به سلولها پيشگيري كرده است. اين دستاورد مويد اين احتمال است كه گياه مزبور مي تواند در كاهش ميزان خطر رشد سرطان ناشي از مواد شيميايي سمي جلوگيري كند. گياه باباآدم را مي توانيد به صورتهاي زير به عنوان تقويت كننده روزانه مصرف كنيد:

·         ريشه خشك: 2 تا 6 گرم عصاره اين گياه روزانه سه بار.

·         تنتور (1/5): 8 تا 12 ميليليتر روزانه سه بار.

·         عصاره مايع (1/1): 2 تا 6 ميليليتر روزانه سه بار.

·         چاي گياه: 2 تا 6 گرم در 500 ميليليتر آب.

نكات احتياطي

خطر شناخته شده اي كه مرتبط به استفاده از باباآدم باشد، وجود ندارد، اما هنگام تماس با آن مراقب باشيد چون شانس كمتري وجود دارد كه آدم بتواند از تحريك پوستي ناشي از استعمال آن گريزي داشته باشد. اگر باردار يا شيرده هستيد، به اين گياه دست نزنيد. چون ممكن است سبب تحريك رحم گردد كه نهايتاً به سقط جنين منتهي خواهد شد.

در هر صورت، در اين مرحله بهتر است از مصرف زياده از حد آن (به ويژه ريشه آن) اجتناب ورزيد چون كارشناسان هنوز اثرات سمي بودن اين گياه را به طور عميق تحقيق نكرده اند.

تداخل هاي احتمالي

اگر تحت درمان بيماري ديابت هستيد، از مصرف زياده از حد اين گياه اجتناب ورزيد زيرا مي تواند اثر ساير داروها را خنثي كند. اگر مبتلا به ديابت هستيد، با پزشك خود قبل از مصرف اين گياه يا هر تقويت كننده ديگري مشورت كنيد.

اسطوخودوس ( لاواندر )  Lavander

نام علمی  Lavandula

كليات گياه شناسي

اسطوخودوس در بيشتر نقاط دنيا بحالت خودرو مي رويد مخصوصا در جنوب فرانسه مناطق مديترانه و در تورنتو به مقدر زياد وجود دارد و بسته به شرايط محيط و خاك به انواع مختلفه ظاهر مي شود .

اسطوخودوس گياهي است چندين ساله به ارتفاع حدود نيم متر با برگهاي متقابل ، باريك ، دراز سبز رنگ و پوشيده از كركهاي سفيد پنبه اي . گلهاي آن برنگ بنفش و بصورت سنبله مي باشد .

قسمت مورد استفاده اين گياه ، گلها و سرشاخه هاي گلدار آن است . اسطوخودوس بوي بسيار مطبوعي درد . طعم آن تلخ است و بعلت بوي مطبوع آن در عطر سازي مصرف مي شود .

اسانس اسطوخودوس كه از تقطير گل و سرشاخه هاي گلدار اين گياه بدست مي آيد مايعي است زردرنگ يا زرد مايل به سبز كه داراي بوي مطبوعي است .

تركيبات شيميايي:

اسانس اسطوخودوس داراي حدود 40% استات ليناليل است همچنين در آن تركيباتي نظير اسيد بوتيريك ، اسيد پروپيونيك و اسيد والريك ، لينالول آزاد و ژرامبول وجود دارد .

خواص داروئي:

اسطوخودوس از نظر طب قديم ايران گرم و خشك است .

1)براي رفع خستگي و آرامش چند قطره روغن اسطوخودوس را در وان آب گرم ريخته و براي مدت يكربع ساعت در آن دراز بكشيد .

2)گرفتگي ها را باز مي كند .

3)مقوي معده است .

4)ادرار آور مي باشد .

5)معرق است و تب را پائين مي آورد .

6)صفرا بر بوده و كبد را بكار مي اندازد و بيماري هاي كبدي را برطرف مي كند .

7) ضد تشنج است .

8)براي تقويت عمومي بدن خوب است .

9)كرم هاي معده و روده را از بين مي برد .

10)بيماري هاي سينه و سرفه را برطرف مي كند .

11)در معالجه زكام موثر است .

12)از آن مي توان بعنوان مسهل و تميز كننده استفاده كرد.

13)براي رفع بيماريهاي مجاري و ادرار مفيد است .

14)براي برطرف كردن رعشه و سرگيجه حدود 5 گرم از پودر آنرا با عسل مخلوط كرده و هر شب بخوريد .

15)براي رفع فراموشي و تقويت حافظه از دم كرده اسطوخودوس استفاده كنيد .

16)براي رفع بيخوابي يك قطره از روغن اسطوخودوس را روي يك تكه پنبه بچكانيد و آنرا داخل بالش خود قرار دهيد خواب مطبوعي براي شما مي آورد .

17)براي برطرف كردن غم و اندوه هر روز دم كرده اسطوخودوس بنوشيد .

18)اگر دست و پاي شما خواب مي رود از اين گياه استفاده كنيد .

19)براي پيشگيري از آب آوردن بدن دم كرده اسطوخودوس بنوشيد .

20)زردي را برطرف مي كند .

21)براي رفع حالت تهوع و سرگيجه مفيد است .

22)سردرد و سردردهاي يكطرفه را درمان مي كند .

23)براي معالجه ضعف اعصاب مفيد است .

24)طپش قلب را از بين مي برد .

 25) آسم را برطرف مي كند .

26)براي رفع ترشحات زنانه مي توانيد از اين گياه استفاده كنيد .

27)براي برطرف كرده سوء هاضمه يك قطره اسانس اسطوخودوس را در يك ليوان آب نيم گرم ريخته و يا يك فنجان از دم كرده آن را بنوشيد .

28)اسطوخودوس درمان كنده رماتيسم ، آرتروز و نقرس است . براي اين منظور كمپرس آنرا بر روي عضو مورد نظر بگذاريد و يا اينكه 2 قطره روغن آنرا با يك قاشق روغن بادام و يا روغن زيتون مخلوط كرده و عضو دردناك را با آن ماساژ دهيد .

29)زخم هاي كهنه را با ماليدن اسانس اسطوخودوس كه در الكل حل كرده ايد برطرف كنيد .

30)براي درمان بيماريهاي ريوي 2 تا 3 قطره روغن اسطوخودوس را با يك قاشق غذا خوري روغن بادام و يا روغن زيتون مخلوط كرده و سينه و پشت بيمار را ماساژ دهيد .

31) ماليدن پماد اسطوخودوس زخم ها را ضد عفوني كرده و التيام مي بخشد .

32)براي برطرف كردن بوهاي نامتناسب در منزل چند قطره روغن اسطوخودوس را در آب ريخته و بگذاريد به آرامي بجوشد عطر مطبوعي را در هوا پخش مي كند .

33)براي رفع بيخوابي يك قاشق چايخوري پودر اسطوخودوس را با يك قاشق چايخوري پودر سنبل الطيب مخلوط كرده و در يك ليوان آبجوش ريخته و بمدت 10 دقيقه دم كنيد . اين دم كرده را يكساعت قبل از رفتن برختخواب ميل كنيد تا بيخوابي شما برطرف شود .

طرز استفاده:

1) دم كرده اسطوخودوس : حدود 5 گرم سرشاخه گلدار و يا گل اين گياه را در يك ليتر آبجوش ريخته و بمدت 10 دقيقه دم كنيد . مقدر مصرف اين دم كرده 4-3 فنجان در روز است .

2)كمپرس اسطوخودوس : 30 گرم گل و يا سرشاخه گلدار اين گياه را با يك ليتر آبجوش مخلوط كرده و بمدت 10 دقيقه دم كنيد .

3)اسانس و روغن اسطوخودوس را مي توانيد از فروشگاههاي گياهان دارويي و يا برخي از داروخانه ها تهيه كنيد براي مصرف يك قطره از آنرا با يك قاشق روغن بادام و يا روغن زيتون مخلوط كرده و براي ماساژ استفاده كنيد . و يا يك قطره آنرا روي يك حبه قند و يا يك قاشق عسل مخلوط كرده بخوريد .

مضرات :

اسطوخودوس گياهي است بي ضرر كه همه مي توانند از آن استفاده كنند . فقط براي اشخاص صفراوي مزاج خوب نست و باعث آشفتگي مي شود . اينگونه اشخاص بايد آنرا با سكنجبين يا كتيرا بخورند .