تحقیق درباره زبان    OCR

مقدمه :

در ابتدا لازم می دانم که یاد آور شوم، به دلیل وجود تفاوت بین رسم الخط فارسی و لاتین وجود الگوریتم های مشابه بین OCR های لاتین و OCR  های فارسی منتقی است. زیرا که حروف انگلیسی در نوع استاندارد و چاپی آن با حروف فارسی که بصورت سرهم نوشته می شوند تفاوت بارزی دارد و این سرهم نوشتن حروف به خودی خودکار را بسیار مشکل میکند. و از آنجایی که اکثر کشورهای پیشرو در صنعت کامپیوتر نیز تاحدی این مشکل را ندارند (کشورهایی مثل چین و ژاپن و ...) اکثر مقالاتی که من بدست آوردم کمک زیادی نمیکرد.

همانطوری که درفصل قبل بیان شد، اکثر الگوریتم ها و روش های مورد استفاده در تشخیص الگو برای بیشتر زمینه های Pattern Recognition ماهیتاً یکسان است، به این معنی که این روشها را با تغییرات کوچکی که در بعضی قسمت های الگوریتم آن اعمال میکنند در مورد یک زمینه ی دیگر بکار می برند.بعنوان مثال (hidden Marcov Model)HMM یا مدل مخفی مارکف یکی از روشهایی است که برای تشخیص صدا بکار میرود و از همین مدل ولی بصورت دو بعدی آن در تشخیص چهره استفاده می کنند. یا استفاده از شبکه های عصبی که در اغلب زمینه های موجود در سیستم های Pattern Recognition کاربرد فزاینده داشته و دارد. بطوری که شبکه هی عصبی تک لایه و چند لایه فقط بخاطر محدودیت هایی که شبکه های قبلی داشته اند و نیز برای بهبود کارایی و دقت بیشتر در تشخیص بوجود آمده اند.

استفاده از شبکه های عصبی (منظور مدلهای مختلفی است که به نوعی همگی از شبکه های عصبی استفاده نموده و بهبودیافته یاتکمیل کننده آنند و می توان گفت که سرچشمه همگی آنها همان شبکه های عصبی است)، که یکی از محبوبترین و پرکارترین روشهاست، در چند سال اخیر بطور گسترده در سیستم های مختلف Pattern Recognition استفاده شده است در سیستم های اولیه برای تشخیص الگو فقط از یک روش استفاده می شد. به این ترتیب که به صورت غیر اتوماتیک یه نیمه اتوماتیک ویژگیهای یک الگو  را بدست آورده(بردار ویژگیها که بعداً توضیح داده خواهد شد) و آنرا بعنوان ورودی به یک شبکه عصبی می دادند و در نهایت بقیه کارها از جمله تعیین وزن و همچنین تعیین تعداد لایه ها و نیز تعیین تعداد نودها در هر لایه بصورت غیر اتوماتیک انجام میشد. البته باوجود تمام این مسائل یکی از دقیق ترین الگوریتم هایی بود که با دقت نسبتاً بالایی (حدود 90 %) می توانست الگوی خود را تشخیص بدهد. همانطور که ملاحظه می شود این روش با وجود دقت نسبتاً بالا الگوریتم مورد نظر نبود زیرا در آن بیش از نیمی از کارها بصورت غیراتوماتیک انجام میشد و از آنجاییکه هدف اصلی از بوجود آوردن سیستم های تشخیص آن بود که بتوانند اینگونه سیستمها، بدون دخالت انسان و بصورت اتوماتیک تمام کارهای تشخیص آن بود که بتوانند اینگونه سیستمها، بدون دخالت انسان و بصورت اتوماتیک تمام کارهای تشخیص را یکجا خودشان انجام دهند، کاربر روی تشخیص الگوها در همین روش متوقف نشد و الگوریتم های جدیدی بوجودآمد. بیشتر این الگوریتم بصورت تکمیلی و عنصری مکمل برای همین شبکه های عصبی بود تا هم دقت و سرعت آن را بالاتر ببرد و هم اینکه هر چه بیشتر آنها را بصورت یک سیستم تمام اتوماتیک درآورند.

به جرأت می توان گفت که با وجود تمام این تلاشها که برای یافتن روشهای بکری انجام گرفت تا بتوانند سیستم هایی طراحی کنند که حداکثر دقت و سرعت را داشته باشد نه تنها شبکه های عصبی کنارگذاشته نشده، بکله همواره این الگوریتم کارا یک سر این پیشرفت بشمار رفته است به گونه ای که شبکه های عصبی موجود با آنکه تفاوت های خیلی فاحشی با نمونه های اولیه ی شبکه های عصبی دارا می باشد، پایه و Base همگی آنها یک است.

همانطور که گفتم برای بهبود کارایی شبکه های عصبی از روشهای تکمیلی استفاده میشود. یکی از روشها آموزش شبکه های عصبی بوسیله الگوریتم های ژنتیک (GH) و منطق فازی است. بدین ترتیب که برای آموزش شبکه های عصبی در روش اتوماتیک دو روش وجود دارد: سری و موازی. در روش(( سری )) آموزش شبکه عصبی بر اساس الگوریتم های ژنتیک انجام می دهند و در روش ((موازی)) حداقل دو روش بطور موازی شبکه عصبی را آموزش غالب بوسیله یک کنترل کننده فازی انجام میشود، در روش موازی شبکه عصبی در هر دوره زمانی بطور جداگانه و بصورت بی درنگ و موازی باحداقل دو روش متفاوت (روش بهینه تطبیق وزنها و روش الگوریتم های ژنتیک) تغییر میکند و انتخاب روش غالب بر اساس کاهش خطای آموزش شبکه انجام می شود، روش موازی مستقل از نوع و ساختار شبکه ی عصبی است.

شبکه های عصبی نمونه ای از روشها و الگوریتم هوش مصنوعی، (Artifical Intelligence)AI می باشد اینگونه روشها با وجود آنکه دقت نسبتاً بالایی را دارا هستند اما دارای روحی خشک می باشد و این بخاطر وجود محاسبات زیاد ریاضی است که در بطن اینگونه الگوریتم ها موجود است و بخاطر همین ویژگی آنهاست که اینگونه الگوریتم ها با تمام مزیت هایی که دارند زیاد مانند انسان عمل نمیکنند(با وجود اینکه شبکه های عصبی برگرفته از فیزیک مغز انسان است). از اینرو شبکه های عصبی جدیدی بوجود آمدند که دریچه با تمام مزیت هایی که دارند زیاد مانند انسان عمل نمی کنند (با وجود اینکه شبکه های عصبی برگرفته از فیزیک مغز انسان است). از اینرو شبکه های عصبی بوجود آمدند که دریچه نوینی از اینگونه شبکه ها را به روی ما باز میکنند. اینگونه از شبکه های عصبی با اینکه تضادی با شبکه های پیشین خود بوجود نمی آورد ولی رفتار شبکه های عصبی را بیشتر به رفتار انسان ها نزدیک می کند و این خود باعث بوجود آمدن دقت و کارایی بیشتر در اینگونه از روشهای تشخیص میشود. اینگونه جدید از شبکه های عصبی به ((شبکه های عصبی فازی)) معروف است که با استفاده از مولفه های فازی و شبکه های عصبی ترکیبی جدید ایجاد کرده و گونه ای جدید در شبکه های عصبی پی ریزی میکند. شبکه های عصبی چند لایه، شبکه های پرسپترون و شبکه های عصبی فازی و ... نمونه ای از تلاش هایی است که برای بهبود کارایی شبکه های عصبی بوجود آمدهاند. با پیشرفت سیستم های خبره (expert Systems) انتظار می رفت که دامنه کاربرد این سیستم ها به زمینه های تشخیص که یکی از آرزوهای بشر در بحث هوشمند کردن ماشین هاست نیز برسد. هم اکنون سیستم های OCR ی برای تشخیص حروف لاتین و همچنین Editor  های هوشمند موجود است که از الگوریتم های موجود در سیستم های خبره برای تشخیص استفاده میکنند و از آنجاییکه در طبقه بندی هایی که انجام گرفته است الگوریتم های ژنتیک را زیر مجموعه روشهای هوش مصنوعی و منطق فازی را زیر مجموعه سیستم های خبره قلمداد کرده اند، با توجه به روشی که در بالا بیان شد(آموزش شبکه های عصبی با استفاده از الگوریتم های ژنتیک و منطق فازی) می توان گفت که الگوریتم جدیدی که در زمینه های مختلف تشخیص از جمله OCR بکار گرفته شده و خواهند شد، برای بوجود آوردن حداکثر سرعت و کارایی لاز، سعی بر آن دارند تا با تلفیقی از روشهای هوش مصنوعی و سیستم های خبره، هوشمندی خاصی به اینگونه سیستمها بدهند. البته سیستم های OCR جدید که از روش های نوینی که در بالا ذکر شد استفاده می کنند و نسل جدیدی از سیستم های OCR بشمار می روند برای زبانهای لاتین موجود است. از آنجائیکه در کشور، با هما ن روش شبکه های عصبی کار میکنند و یافتن روشهای جدیدی که در OCR که چه بعنوان پایان نامه است و چه بعنوان مقاله تحقیقاتی، بیشتر در همان اواسط دهه هفتاد انجام گرفته است در سال های اخیر کمتر روی اینگونه سیستم ها کار شده است.

البته اینها الگوریتم هایی است که در اکثر زمینه های تشخیص مخصوصاً OCR بکار میرود و روشهای دیگری نیز موجود است که در یک زمینه ی خاص، کاربرد دارد که ما زا بیان آنها خودداری میکنیم مانند شبکه کوهانن که در تشخیص صدا کاربرد زیادی دارد.

پردازش تصاویر Image processing :

بطور کلی در پردازش تصاویر OCR نیز یکی از جلوه های آن بشمار میرود، از دو روش کلی برای تشخیص یک الگو (یا حرف) استفاده میکنند و آن دو روش عبارتند از:

1- تطبیق ویژگیهای مکانی                2- تطبیق قالب.

1- تطبیق ویژگیهای مکانی:

این روش یکی از روشهای قدیمی و الگوریتم های موجود در این قسمت تقریباً بصورت نیمه اتوماتیک کار را انجام می دهند، به این صورت که اجزاء مهم الگو را مشخص کرده و فاصله این اجزاء را بعنوان فاکتورهایی برای شناسائی الگو بکار می بردند. این روش در زمان حال کاربرد چندانی ندارد و جزء روشهای منسوخ بشمار می رود.

2- تطبیق قالب:

این روش که دو نمونه پر کاربرد از الگوریتم های آن، آنالیز اجزاء اصلی و شبکه های عصبی است بیشتر به طبقه بندی الگوها که باعث سرعت می شود، توجه دارد.

2-1- آنالیز اجزاء اصلی : در این روش اصلاً به جزئیات یک حرف کار ندارند. به این صورت که یک حرف بصورت واحد در نظر گرفته می شود. در بانک الگو(کلاس الفبا در پروژه ما) ما از تطبیق همه الگوها باهم چند الگو جدید بنام الگوهای ویژه بدست آوریم، که این الگوهای جدید نسبت به تعداد کل الگوهای موجود در بانک خیلی کمتر است و در واقع ما در اینکار کل الگوهای بانک را به چند زیر گروه تقسیم کرده ایم. بعد از بدست آوردن الگوهای ویژه، ما کار مقایسه را بین الگوهای قابل آزمایش (متن bmp)  و الگوهای ویژه که تعدادشان نسبت به نمونه های داخل بانک خیلی کمتر است، انجام می دهیم که این باعث افزایش سرعت است.

بدلیل اینکه در این روش ما به جزئیات یک تصویر و حرف کار نداریم، لذا در صورتیکه مقداری از یک حرف بعلت کیفیت پایین تصویر Scan شده دارای حفره باشد و یا تصویردارای نویز باشد باز هم عمل شناسایی بخوبی انجام می شود.

2-2- شبکه های عصی مصنوعی Artificail Neural Network :

بعد از ارسطو اولین کسانی که شبکه های عصبی رامطرح کردند، در 1942 مک کلاک و پیتس بودند. در دهه ی 1960 روز مبلات و همکاران شبکه پرسپترون تک لایه را مطرح کردند و در 1969 مینسکی و پاپرت اینکار را انجام دادند. و در سال 1980 رومل هارت شبکه ی پرسپترون چند لایه را ابداع کرد.

دندریت ورودی به سیستم و آکسون خروجی می باشد.

هر سلول یک پتانسیل الکتریکی را از دندریت دریافت میکند، آنرا نگه میدارد، اگر این پتانسیل به یک مقدار آستانه برسد اصطلاحاً آتش میکند و یک خروجی روی آکسون می ریزد در غیر اینصورت کاری انجام نمی دهد. یکسری پروسه های شیمیایی روی دندریت ها انجام می شود تا پتانسیل الکتریکی روی سلولها رد و بدل شود. به یک سلول عصبی نرون گفته می شود. در مغز انسان 10 نرون موجود است. که مجموع این نرونها شبکه ی عصبی مغز را تشکیل می دهد. نقطه اتصال آکسون و دندریت را سیناپس و آن فضا را فضای سیناپسی گویند که هر چه بیشتر باشد ولتاژ کمتری را دریافت میکند و برعکس.

مدل مک کلاک و پیکس برای نرون:

اگر مجموع ورودی ها از عددi μ بیشتر باشد خروجی 1 می شود (آتش می کند) و در غیر اینصورت خروجی صفر باقی می ماند.(شکل 2)

که w وزن سلول می باشد و هر ورودی در w مخصوص به خودش ضرب شده سپس باهم جمع می شوند. W  (وزن) شبیه سازی قدرت سیناپس می باشد.

ساختمان ذکر شده یک المان پایه برای ساخت شبکه های عصبی مصنوعی است. معمولاً چندین المان از این نوع با یکدیگر جمع شده و تشکیل یک شبکه عصبی مصنوعی می دهند.

نحوه اتصال المانها به یکدیگر (توپولوژی شبکه) و نحوه تعیین وزنهای بین سلولها تعیین کننده نوع شبکه خواهد بود.

در این شبکه ارتباط یک طرفه است.

شبکه کوهانن دارای ورودی یک بعدی و خروجی دو بعدی می باشد.

برای انجام یک کار خاص ابتدا باید توپولوژی شبکه و طرز قرار گرفتن سلولها را تعیین کنیم. سپس با استفاده از قوانین آموزش آن شبکه را برای انجام محاسبات تربیت کنیم. کار با یک شبکه عصبی شامل دومرحله است:

1-    آموزش ( Training) : در این مرحله شبکه را با یکسری الگوهای ورودی که به همین منظور تهیه شده اند (الگو های آموزشی) تغذیه می کنیم و شبکه با توجه به قوانین یادگیری خود مقادیر مناسب برای وزن را تعیین مکند بعبارت دیگر در این مرحله شبکه برای انجام کار مورد نظر آموزش می بیند.

2-    استفاده از شبکه (recall) : در این مرحله یک الگوی جدید (که جزو الگوهای آموزشی نیست)  به شبکه اعمال می گردد و شبکه نزدیکترین خروجی به آنرا بعنوان خروجی خود اعلام میکند.

انواع آموزش : آموزش در شبکه های عصبی به دو دسته تقسیم می شوند:

1-    آموزش تحت سرپرستی (supervised learning) : در این روش برای هر الگوی آموزش ورودی خروجی دلخواه مشخص شده است. بنابراین پس از اعمال الگوی آموزش به شبکه، خروجی واقعی با خروجی دلخواه مقایسه شده و چنانچه یکسان نباشد وزنها بگونه ای تصحیح شده که به خروجی واقعی به خروجی دلخواه نزدیک شود. پرسپترون نمونه ای از این نوع است.

2-    آموزش بدون سرپرستی یا خود سازنده (unsupervised learning self-Organized):

در این حالت فقط الگوهای آموزش را در اختیار داریم و خروجی های مشخص نیست. الگوهای آموزش یکی پس از دیگری به شبکه اعمال شده و شبکه با توجه به قوانین یادگیری نظم و ترتیب بین ورودها را پیدا کرده و وزن ها را تعیین میکند. شبکه کوهانن نمونه ای از این سیستم است. شبکه کوهانن برای تشخیص صحبت، زیاد کاربرد دارد.

شبکه پروسپترون:

1-    شبکه پروسترون تک لایه

اگر فرض کنیم الگوی ورودی I به شبکه اعمال شود:

آنگاه خروجی O رامی توان بصورت زیر محاسبه کرد:

که G عموماً تابع علامت یا Sgn می باشد.

شبکه شکل 7 عمل AND را انجام می دهد و آنرا به شکل 8 نشان می دهند. در این شکل پایه سومی همیشه به 1- وصل است و تغییر نمی کند و اینکار بخاطر حذف حد آستانه می باشد. مقدار این وزن ها را توسط جدول درستی AND در مرحله آموزش طراحی کرده ایم.

الگوریتم پروسپتون تک لایه :

1-    در ابتدا تعدادی الگوی آموزش (P عدد) بهمراه خروجی دلخواه تهیه کنید:

2- در ابتدا مقادیر کلیه وزنهای   را بصورت اتفاقی میکنید(مقادیر وزنها بسیار کوچک باشد بین (0 و 001/0 بعنوان مثال)

3- تا زمانیکه الگوی آموزشی باقی مانده است عملیات زیر را تکرار کنید:

4- یک الگوی I و خروجی دلخواه D را انتخاب کنید. و خروجی ها رابرای انجام این ورودی محاسبه نمایند

5- وزن ها را طبق الگوی زیر تصحیح کنید.

6- به مرحله 3 باز گردید.

7- عملیات 2 تا 6 رامجدداً تکرار کنید تا زمانیکه خروجی های واقعی به خروجی های دلخواه کاملاً نزدیک شود.   بین 1/0 تا 9/0 می باشد.

معمولاً در شبکه های عصبی بجای 0 و 1 از 1- و 1 استفاده میگردد. مینکسی و پاپرت طی مقاله ای ثابت کردند که هیچ شبکه ی تکه لایه ای نمی توان طراحی کرد که عمل XOR را انجام دهد.

پرسپترون چند لایه:

شبکه چند لایه بالا عمل XOR را انجام می دهد پس از اینکه این شبکه ابداع شد. مشکل این بود که نمی توانستند آنرا آموزش بدهند تا اینک آقای رومل هارت در سال 1980 الگوریتم پس انتشار خطا را بیان کرد.

الگورییم انتشار خطا به عقب Error Backpropagation :

1-    تعداد P  عدد الگوی آموزشی به همراه خروجی های دلخواه آن تهیه کنید.

2- در ابتدا مقادیر کلیه وزن ها را بطور اتفاقی و با مقادیر بسیار کوچک انتخاب می کنیم.

3- تا زمانیکه الگوی آموزشی باقیمانده است عملیات زیر را تکرار کنید:

 1-3-یک الگوی ورودی I  و خروجی دلخواه آن D را انتخاب و پس از اعمال آن به شبکه خروجی را طبق فرمول های زیر محاسبه کنید.

کاهش گرادیان: اگر می خواهید مقدار تابع کم شود در جهت عکس مشتق حرکت کنید

2-3- مقادیر وزن ها را بصورت زیر تصحیح کنید:

3-3- به ابتدا حلقه برگردید.

4- عملیات فوق را مجدداً تکرار کنید تا زمانیکه خروجی های واقعی به خروجی های دلخواه نزدیک شوند.

روشهای بیان شده در بالا روشهای معمول در سیستم های OCR به شمار می آید. همانطور که قبلاً بیان شد اکثر قریب به اتفاق سیستم های OCR موجود در کشور نیز بطور اعم از شبکه های عصبی استفاده می کنند.

از آنجا که بیان کامل چند روش جدید در زمینه تشخیص می تواند مفید باشد در زیر چند روش تشخیص در OCR که می تواند در سیستم های دیگر P.R نیز بکار رود، بصورت تفصیلی بیان می شود یکی از این روشها که بصورت تئوریک است، روش نسبتاً جدیدی را برای دسته بندی (classification) الگوها بیان میکند. دیگری یک روش جدید و نسبتاً کارا برای تشخیص حروف دست نویس است.

Just—in-Time Inventory and Production Management

A just -in-time (J1T) inventory and production management system is
a comprehensive i9entorv and manufacturing control systen1in which no materials are purchased and no product s are manufactured until they are needed. Kaw materials and parts are purchased only as the arc needed in some phase of the production process. Component parts and subassemblies are not manufactured in any stage of production until they the next stage. Finished goods are manufactured only as t hey arc needed to fill customer orders. A primary goal of a J IT production system is to reduce or eliminate inventories at every stage of Production, from raw materials to finished goods. The JIT philosophy, made famous by Toyota, has been credited with the success of many of the world's leading manufacturers. Tremendous cost savings have been realized by many companies that have adopted the ,JIT approach.

J1T COS’I’ SAVINGS: INGERSOLL-RAND NAD 1NEYWELL

In a large-scale installation of JIT Systems by Ingersoll-Rand, the company saved $3,500,000. The installation of a J1T production system in on1y one of 10 production lines at Honeywell's  Process Control Division netted cost -savings of $26,0011.

1. A smooth, uniform production rate. An important goal of a JIT system is to establish a smooth production flow, beginning with the arrival of materials from, suppliers and ending with the Delivery of goods to customers. Widely fluctuating product ion rates result in delays and excess work – in-process inventories. These non—value—added costs are to be eliminated.  

2. A pull method of coordinating steps in the production process. Most manufacturing processes occur in multi pie stages. Under the pull method, goods are produced in each manufacturing stage only as they are needed at the next stage. This approach reduces or eliminates work—in- process inventory between production steps. The result is a reduction in waiting time and its associated non-value-added cost.

The pull method of production begins at the last stage of the manu facturing process. When additional materials and parts are needed for fi nal assembly, a message is sent to the immediately preceding work center to send the amount of materials and parts that will be needed over the next few hours. Often this message is in the form of a withdrawal Kanban, a card indicating the number and type of parts requested from the preceding work center. The receipt of the withdrawal Kanban in the preceding work center triggers the release of a production Kanban, which is another card specifying the number of parts to be manufactured in that work center. Thus, the parts a me “pulled” from particular work center by a need for parts in the subsequent work center. This pull approach to production is repeated all the way up the manufacturing sequence toward the beginning. Nothing is manufactured at any stage until its need is signaled from the subsequent process via a Kanban. As a result, no parts are produced until they are needed, no inventories build up, and the manufacturing process - exhibits a smooth, uniform flow of production .

3. Purchase of materials and manufacture of subassemblies and products in small lot sizes. This is an outgrowth of tile pull method of production planning. Materials ire purchased and goods are produced only as required, rather than for the sake of building up stocks, The result is a red acion in storage and waiting time. And the related non—value—added costs.

4. Quick and inexpensive setups of productional machinery. In order to produce in small lot sizes, a manufacturer must he able to set up pro- duction runs quickly. Advanced manufacturing technology aids in this process. as more and more machines are computer-controlled.
5. High quality levels for raw material and finished products. If raw materials and parts are to arrive ‘just in time” for production. they must be "just right” for their intended purpose. Otherwise, the production line will be shut down and significant non-value-added costs of waiting Will result Moreover, if very small stocks of finished goes are to he maintained. then finished products must be of uniform high reality. For this reason, a total quality control for TQC program often accompanies a just -in-time production environment.

6. Effective preventive maintenance of equipment. If goods are to be manufactured just in time to meet customer orders. A manufacturer can not  afford significant production delays. By strictly adhering to routine maintenance schedules. the firm can avoid costly clown time from machine breakdowns.

7. An atmosphere of teamwork to improve the production system. A company can maintain a competitive edge in today's worldwide market only if it is constantly seeking ways to improve its product or service, achieve more efficient operations, and eliminate non-value-added costs. My favorite football coach often says that a team must improve from one week to the next. Otherwise the team will get worse, because it rarely will stay at the same level. So it goes in business as well. If a company's employees are not constantly seeking ways to improve the firm’s performance, before long its competitors will pass it by. Many organizations encourage employees to make suggestions for improvement. Rewards are given when cost- saving suggestions arc implemented.,

8. Multiskilled workers and flexible facilities. To facilitate just-in-time production, manufacturing equipment must be flexible enough to produce a variety of components and products. Otherwise, if a particular production line can produce only one item, bottlenecks may result. A bottleneck can hold tip production in subsequent manufacturing stages and result in the non-value-added costs associated with waiting time. As high-tech production equipment becomes more versatile, production employees must be Capable of handling a variety of machines and operations. By grouping machines into eel/s that produce a variety of items requiring similar production technology, multiskilled workers are able to operate several machines. This approach is called group technology.

JIT Purchasing In addition to a JIT product ion approach. Aerotech implemented JIT purchasing in its Bakersfield plant . Under this approach. materials and parts are purchased from outside vendors only as they are needed. This avoids the costly and wasteful buildup of raw-material inventories. The following are five key feat tires of JIT purchasing.

1. Only a few suppliers. This results in less time spent on vendor relations. Only highly reliable vendors are used, who deliver high—quality goods on time.

2. Long-term cortracts. Negotiated with  suppliers. This eliminates costly paperwork and negotiations with each individual transact ion. The need for delivery can be communicated via a telephone call or computer message. The long term contract stale the price. quality, and delivery terms of the goods.

3. Materials and parts delivered in small lot sizes immediately before they are needed. This is the essence of the just-in-time philosophy Costly inventories are avoided by having supplies arrive “just-in-time" to be laced into production.

4. Only minimal inspection of delivered materials and parts. The long-term contacts clearly state the quality of material required. Vendors are selected on the basis of their reliability in meeting these stringent standards and in delivering the correct amount of materials on time.

5. Grouped payments to each vendor. Instead of paying for each delivery payments are made for batches of deliveries according to the terms of the contract. This reduces costly paperwork for both the vendor and the purchaser.

JIT purchasing is widely used in a variety of organization. In manufacturing firms. if goes hand in hand with JIT production. In retail and service industry firms, JIT purchasing reduces costly warehouse inventories and  streamlines the purchasing function.

Gas constant for air (British)

                                               =

                                               = 53.3ft 1bf/lb  R.

عدد ثابت گاز براي هوا ( گاز – بخار )=

Gas constand for air (SI) :

                                                             =

                                               = 287 J/kg   K.

ثابت گاز براي هوا ( گاز – بخار ) در واحد si=

Use of R

The above calculation show that each gas its own value of R a that the use of the characteristic is limited to a partical gas. Therefore ،when dealing whit air and water vapour mixtures it necessary to deduce from the atmospheric condition those facts the reate to dry air only and those facts that relate to water vapour on Such deductions must be on Dalton’s Laws.

موارد كاربرد

معادلات فوق نشان مي دهد كه هر گاز داراي مقدار منحصر به فردي از از r است كه موارد كاربرد معادلات شاخص محدود به گازهاي خاص است . از اينرو وقتي با تركيبي از گاز و آب مواجه مي شويم . از شرايط اتمسفر يك گونه استنتاج مي شود كه شرايط منحصر به هوا و شرايط منحصر در مورد بخار آب بر مبناي قوانين دالتون است .

Dalton’s Law of Pressures

Dalton’s Law states that a mixture of different gases،the pressure exerted by the mixture is the sum of the individual pressures each gas would exert if it alone occupied the space at the same tempera ture. This is indicated diagrammatically in Fig.9

The law is valid for mixtures at low pressure and may be applied to vapours . However ، there are other factors to take into consideration where vapours are involved.

قانون دالتون در مورد نيروهاي فشار جزئي

قانون دالتون اينگونه بيان مي كند كه در تركيبي از گازهاي مختلف كل نيروي فشار اعمال شده توسط تركيب عبارتست از مجموع نيروي فشار جداگانه هر گاز در صورتيكه ان گاز در همان درجه حرارت فضايي را اشغال كرده باشد . اين مورد به صورت تصويري مشخص شده است .

اين قانون براي تركيب هايي با حداقل فشار صرق مي كندو همينطور در مورد گازها و بخار نيز بكار مي رود .

گر عوامل و فاكتورهاي ديگري در مورد اينكه ها چه گازهايي در تركيب به كار ميروند ، وجود دارد .

Saturation Vapour Pressure

Consider vessel initially empty ( and hence under a vacuum) which is maintained at a contant temperature، fig 10 (a) . if a small quantity of water is sprayed into the vessel it will immediately evaporate to fill the whole volume with water vapour at low pressure. When further water is added ( the temperature still being maintained constant )the pressure will rise as more whater vapour is formed ، Fig 10 b. The process will continue until a point is reached at which water ceases to evaporate and will collect in the bottom of the vessel، Fig 10©.

فشار بخار اشباع :

به ظرفي كه در ابتدا خالي است و تحت درجه حرارت ثابتي قرار دارد در شكل 10 توجه كنيد . اگر مقدار كمي از آب به ظرف ريخته شود ، آب فورا تبخير مي شود تا كل حجم ظرف را با بخار آب در فشاري حداقل پر كند . وقتي آب اضافي افزوده مي شود . درجه حرارت هنوز ثابت است نيروي فشار همانطور كه بخار اب بيشتري تشكيل مي شود ، نيز افزايش مي يابد . شكل 10b اين فرايند تا زمانيكه عمل تبخير اب متوقف شود و بخار آب در ته ظرف جمع شود  10 c

The vessel now contain a volume which is completely saturated wich water ceased  to evaporate is know as the ‘ saturated vapour pressure’.

در اين شرايط ظرف شامل حجمي از بخار آب كاملا اشباع شده است . فشار در اين حالت به عنوان فشار بخار اشباع شده ناميده مي شود.

If the temperature of the vessel was increased more water would reached. The additional moisture evaporated would cause an increase in pressure. Therefore.it may be concluded that the saturated vapour pressure is dependent only on temperature. Frome a series of such experiments it would be possible to produce a set of tables showing saturation vapour pressure and quantity of moisture evaporated at different remperatures.Such tables have been compiled from meteorological data and from part of tables which appear in the I.H.V.E guide .Extracts from this section of the Guide Would be of advantage when considering the remainder of this chapter.

اگر درجه حرارت ظرف افرايش يابد ، اب بيشتري از سطح ظرف بخار مي شود تا مجددا به حالت تعادل برسد تبخير رطوبت اضافي باعث  افزايش فشار مي شود . از اينرو مي توان نتيجه گيري كرد كه فشار بخار اشباع شده تنها وابسته به درجه حرارت است با انجام دادن مجموعه اي از اين آزمايشات ايجاد مجموعه اي از ليست هاي و جه اول نشاندهنده فشار بخار اشباع و ميزان رطوبت شده در درجه حرارت هاي مختلف امكانپذير است . چنين فرصت هايي از داده هاي هوا شناسي جمع اوري مي شوند . و قسمتي  اول در فهرست راهنماي I.H.V.E مشخص ميشود .

The vessel ، for the sake of simplicity ، was initially evacuated but it  can be shown that the quantity of moisture evaporated would be the same if the vessal had initially contained a gas or a mixture of gases.

The result of this is that، provided the air is completely saturated with tables for any given temperature.

ظرف . به علت سادگي در ابتدا خالي است ولي مي توان نشان داد كه ميزان رطوبت تبخير شده به همان صورتي است كه ظرف در ابتدا با گاز و يا تركيبي از گازهاي پر شده است . نتيجه اين است كه ارائه هوا يا گاز كاملا با بخار آب اشباع شده است و فشار بخار اشباع شده را مي توان از جداول در هر درجه حرارتي گرفت

In the I.H.V.E.Guide the information appears under the headings similar to tjose shown in Fig.11.

The saturation vapour pressure is always the first reading in the columm of vapour and corres ponds to the temperature at the top of the page.

در راهنماي I.H.V.E اطلاعات تحت عناوين مشابه با شكل مشخص شده اند . فشار بخار اشباع هميشه اولين مورد در ستون فشار بخار است و مطابق و متناظر با درجه حرارت در قسمت بالاي صفحه است .

Actual Vapour Pressure

Now it has also been shown thet a Volume can contain less that saturation moisture quantity for a given temperature such as in Fig 10(b). Hence for any one temperature the air can hold any quantity moisture up to the maximum amount at satuation .With less than to saturation quantity of moisture، the partial pressure exwrted by to water vapour will be liss than satuation vapour pressure.

فشار واقعي بخار

هم اكنون مشخص شده است كه حجم مي تواند شامل حداقل مقدار رطوبت اشباع در درجه حرارت ارائه شده باشد . بنابراين در هر درجه حرارتي ، گاز يا بخار مي تواند هر ميزان از رطوبت بالاي حداكثر ميزان اشباع را دارار باشند . با حداقل ميزان اشباع رطوبت ، فشار جزئي اعمال شده توسط بخار آب كمتر از فشار بخار اشباع باشد .

In normal atmospheric condition the air is seldom complete saturated، so that the pressure is nearly always less than the maximum for the temperature. Such vapour pressures are know as actual vapour pressure.

در شرايط اتمسفر يك نرمال ، گاز يا بخار به ندرت كاملا اشباع مي شود ، بطوريكه فشار تقريبا نسبت به حداكثر درجه حرارت كمتر است . چنين  فشار بخار به عنوان فشار واقعي بخار شناخته مي شود .

Relative Humidity

As an alternative the vapour pressure my be expressed as a percentage ao the maximum.in which case referred to as relative humidity Reative humidity.

رطوبت نسبي

همانند يك تغيير دهنده فشار بخار به صورت درصدي از ماكزيمم قابل بيان است و به عنوان رطوبت نسبي ارجاع داده مي شود .

100   فشار بخار اشباع / فشار واقعي بخار   = رطوبت نسبي

Moisture Content

For each reading of actual vapour pressure there must be on know value of moisture quantity for a giv temperature. In air and water vapour mixtures this quantity is knowas the ، moisture cintent’and expressed in terms of mass of moisture per unit mass of air.

The quantity of moisture is generally amall so that in the Britishsystem of units moisture content is measured in grains ib.

There are 7000 grains to 1 1b.

In SI unite this quantity is expressed in terms of grams/Kilogram g/kg.or Kilogrammes/kilogramme  kg/kg    i.e    a   ratio.

ميزان رطوبت :

در خواندن ميزان هر فشار واقعي بخار ، بايد مقداري رطوبت براي درجه حرارت ارائه شده وجود داشته باشد . در تركيب گاز و بخار آب اين مقدار به صورت رطوبت تعريف مي شود و بر حسب حجم رطوبت در هر حجم گاز تعريف مي شود .

ميزان رطوبت آنقدر كم بطوريكه سيستم بريتيش ( انگليسي ) واحدهاي مقدار رطوبت در واحد    اندازه گيري مي شود . كه 7000 گرينس معادل    است .

واحد SL اين ميزان دو  كيلوگرم / گرم  و يا كيلو گرم / كيلوگرم بيان مي شود .

Mixture          مخلوط                                                                            

 Dry airهواي خشك                                                                                  Dalton's Laws قوانين دالتون                                                               

    Consideratioفاكتور                                                                           

Constant  ثابت                                                                                         

  Quantityكميت                                                                                     

Added          اضافه شده                                                                        Processفرايند                                                                                       

Temperature    دما                                                                                      Increasedافزايش                                                                                   

Evaporate     بخار                                                                                            

  Surfaceسطحي                                                                                     

Moisture   رطوبت                                                                                              

Saturatedاشباع                                                                                      

Data     داده                                                                                                         

Vesselظرف                                                                                           

Completely   به طور كامل                                                                           

Informationاطلاعات                                                                              

Exerted  اعمال كردن                                                                                       

Relative humidityميزان رطوبت                                                              

Massجرم                                                                                              

باکتری ها

   باکتریها مهمترین و متنوع‌ترین میکروارگانیسمها هستند و تعداد کمی در انسان جانوران و سایر موجودات بیماریزا بوده و بطور کلی بدون فعالیت آنها حیات بر روی زمین مختل می‌گردد. تنها تعداد کمی از باکتریها مانند کلامیدیاها و ریکتزیاها اجبارا انگل داخل سلولی هستند. باکتریها از جنبه‌هایی با یوکاریوتها تفاوت دارند. باکتریها ریبوزومهای 80S ، اندامکهای غشادار مانند هسته ، میتوکندری ، کروموزوم حلقوی بدون پوشش دارند. باکتریها (به غیر از میکوپلاسماها) دارای دیواره سلولی هستند.

بطور یقین موجودات زنده یوکاریوتیک از موجودات زنده باکتری مانند بوجود آمده‌اند و نظر به اینکه باکتریها ساختمان ساده‌ای داشته و می‌توان به آسانی بسیاری از آنها را در شرایط آزمایشگاه کشت داد و تحت کنترل درآورد ، میکروب شناسان مطالعه وسیعی درباره فرآیندهای حیاتی آنها انجام داده‌اند. در این مبحث باکتریهای شایع با تاکید بر انواع بیماریزا در انسان معرفی می‌گردد.

ویژگی های عمومی باکتری ها :

1 - اولین جانداران تکامل یافته که ساختار سلولی دارند .

2 - همگی پروکاریوت هستند . یعنی فاقد هسته ی سازمان یافته و تشکیلات غشادار داخل سلولی اند .

3 - اکثرا دارای دیواره سلولی از جنس پپتید و گلیکان می باشند . میکو پلاسما ها فاقد دیواره اند .

4 - ماده ی ژنتیکی بصورت یک مولکول DNA ی حلقوی می باشد که در برخی نقاط به چین خوردگی های غشای سلولی (مزوزوم) چسبیده است . DNA در ناحیه نوکلئوتید قرار دارد .

5 - برخی دارای تاژک پروتئینی برای حرکت می باشند .

6 - ساختار تک سلولی دارند و گاهی بصورت کلنی دیده می شوند .

7 - برخی دارای زواید پیلی برای هم یوغی هستند . (طی هم یوغی ژنها از باکتری دارای پیلی به باکتری بدون پیلی منتقل می شود ) .

8 - برخی دارای پلازمید (کروموزومهای کمکی) می باشند . پلازمید ها دارای ژن های مقاومت به آنتی بیوتیک هستند .

9 - گروهی دارای پوشش (کپسول) از جنس پلی ساکارید می باشند . نقش کپسول حفاظت باکتری است .

10 - برخی باکتری ها در شرایط نامساعد هاگ درونی (اندوسپور)تشکیل می دهند . بخشی از سیتوپلاسم همراه با DND در یک پوشش محکم قرر گرفته و پس از سپری شدن شرایط نامساعد مجددا فعال می شود .

انواع باکتری ها

1 - اسپیروکتها

 این باکتریها در آبهای آلوده ، فاضلابها ، خاک و مواد آلی در حال پوسیدن یافت می‌شوند. به شکل فنر پیچیده و متحرک هستند. اندازه آنها از چند میکرون تا 500 میکرون است. سه جنس از اسپیروکتها بیماریزا هستند:

تروپونما ، بورلیا   ، لپتوسپیرا

2 - کوکوسها و باسیلهای گرم منفی هوازی

  جالب‌ترین باکتریها در این گروه انواع متعلق به جنس سودوموناس است یکی از گونه‌های سودوموناس ، سودوموناس آئروجینوزا می‌باشد که این باکتری عفونتهای مجاری ادراری ، عفونتهای زخمی و سوختگیها ، آبسه و مننژیت را ایجاد می‌کند. باکتریهای این گروه قادر به ساختنآنزیمهای متعددی هستند و بدین نحو در تجزیه مواد شیمیایی نظیر حشره کشهایی که به خاک افزوده می‌شوند، کمک می‌کنند. مقاومت این گروه به آنتی بیوتیکها از نظر پزشکی حائز اهمیت است.

3 - آنتروباکتریاسه

این خانواده شامل گروهی از باکتریهای ساکن روده انسان و سایر جانوران است. جنسهای باکتریهای روده عباتند از: اشیرشیا ، شیگلا ، کلبسیلا ، آنتروباکتر و ... . اشیرشیاکلی یکی از ساکنین اصلی روده بوده و آشناترین میکروبی که پژوهشهای فراوانی بر روی آن صورت گرفته است. سالمونلا یکی از باکتریهای بیماریزا است که یکی از گونه‌های آن مولد بیماری تب تیفوئید می‌باشد. گونه‌های شیگلا عامل اسهال خونی است. کلبسیلا عامل عفونت مجاری تنفسی ذات‌الریه است. سرشیا عامل عفونت ادراری و تنفسی است و آنتروباکتر در عفونتهای مجاری ادراری نقش بر‌عهده دارند.

3 - ویبریوناسه

جنسهای مهم این خانواده شامل ویبریو و آئروموناس می‌باشد. گونه بیماریزا ویبریوکلرا است که عامل بیماری وبا می‌باشد. باکتریهای متعلق به آئروموناس عامل بیماری ذات‌الریه و اختلالات روده می‌باشند.

4 - باکتریهای گرم منفی بی‌هوازی

در این گروه دو جنس مهم از نظر پزشکی به نامهای نایسریا و موراگزلا وجود دارد. نایسریا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و انگل غشاهای مخاطی در انسان بوده و درجه حرارت نزدیک درجه حرارت بدن انسان زندگی می‌کند، گونه‌های بیماریزا شامل باکتری مولد بیماری سوزاک و باکتری مولد مننژیت می‌باشد. باکتریهای جنس موراگزلا در التهاب بافت ملتحمه چشم دخالت دارند.

5 - کوکوسهای گرم منفی بی‌هوازی

این باکتریها اختصاصا به صورت دوتایی ، گاهی تک‌تک ، خوشه‌ای یا زنجیری قرار می‌گیرند. و همگی بدون حرکت و بدون اسپور هستند. باکتریهای متعلق به جنس ویلونلا بخش از میکروفلور طبیعی دهان و پلاک دندانی هستند.

 6 - کوکوسهای گرم مثبت

این گروه از باکتریها از نظر پزشکی شامل دو جنس استافیلوکوکوس و استروپتوکوکوس هستند. عده‌ای از باکتریهای استافیلوکوکوس مواد سمی تولید می‌کنند که گویچه‌های قرمز خون و گویچه‌های سفید خون را نابود می‌کنند. چندین نوع عفونت استافیلوکوکی بوسیله گونه استافیلوکوکوس اورائوس ایجاد می‌شود که در ایجاد عفونتهای پوستی ، ذات‌الریه و آبسه‌های مغزی دخالت دارند. استرپتوکوکها در تب زایمان ، تب مخملک ، گلودرد ، تب روماتیسمی و پوسیدگی دندان دخالت دارند.

7 - باکتریهای میله‌ای شکل گرم مثبت بدون اسپور

مهمترین این گروه جنس لاکتو باسیلوس می‌باشد. لاکتوباسیلوسها در روده و حفره دهانی زندگی می‌کنند.

8 - اکتینومیستها

از جنسهای مهم این گروه می‌توان کورینه باکتریوم ، مایکوباکتریوم ، نوکاردیا ، اکتینومیسس و استرپتومایسس را نام برد.

معروفترین و شناخته شده ترین گونه کورینه باکتریوم ، کورینه باکتریوم دیفتریا می‌باشد که عامل بیماری دیفتری می‌باشد.

دو گونه مهم مایکوباکتریوم توبرکلوزیسکه عامل سل و مایکوباکتریوم لپرا که عامل جذام می‌باشد.

گونه‌های متعلق به نوکاردیا در عفونتهای ریوی و عفونت مخرب دست و پا دخالت دارند.

9 - ریکتیساها

این گروه شامل ریکتسیا و کلامیدیا می‌باشند. این دسته از باکتریها ، انگلهای درون سلولی اجباری هستند که فقط در درون سلول میزبان قادر به تولید مثل هستند و از این لحاظ به ویروسها شباهت دارند. یکی از بیماریهایی که عامل مولد آن ریکتسیا می‌باشد، تیفوس است که بوسیه شپش منتقل می‌شود ، گونه‌هایی از کلامیدیاها موجب کوری در انسان می‌شوند.

نقش نمازو مسجد دررسیدن به تعالی فرهنگی درانديشه مقام معظم رهبري "مد ظله العالي"

حجت الاسلام والمسلمین علی دارابی

حجت الاسلام محمدرضا حجازی

چکیده:

نماز از مهمترین و با اولویت ترین واجبات الهی بر مسلمانان است که رابطه‌ي آنها را در تمام طول شبانه روز با خالق هستی زنده نگه می دارد و عامل اصلاح فکر و حرف و عمل مسلمانان است؛  چنانکه در قرآن کریم خداوند متعال می فرماید "ان الصلاه تنهی عن الفحشاء و المنکر"1 نماز را برپا دار، که نماز (انسان را) از زشتی ها و گناه بازمی‌دارد2 ؛ نماز سیستمی اصلاح کننده است تا مسلمان با چنگ زدن بر آن هر روز آلودگی ها را بشوید و موجبات پیشرفت معنوی خود را فراهم آورد و در یک جامعه مسلمان نماز نشانه فرهنگی و نشانه ایمان است؛ پیشانی فرهنگی جامعه اسلامی است که راه فرهنگ سازی را تسهیل می کند و مکان آن یعنی مسجد، فرهنگ ناب معنویت و تجلی بخش با شکوه اجتماع مومنان را به نمایش می گذارد و در کنار آن امنیت فرهنگی با نماز آگاهانه در فرد و اجتماع حاکم می شود. نماز معبر اصلی هدایت فرهنگی است که در دین اسلام اهداف فرهنگی و انضباط اجتماعی و انتقال فرهنگ و حتی شهرسازی و تمدن شهری بر آن بنا نهاده می شود. این مقاله با تحلیل بیانات مقام معظم رهبری مد ظله العالی به نقش فرهنگ سازی نماز خواهد پرداخت.

مقدمه:

نظام دین اسلام بر اساس رابطه با خدواند متعال بنا گذاشته شده است که این رابطه در اولویت اول و  با تنیده شدن به امور اجتماعی و مردمی و حقوق فردی و اجتماع ابعاد جذابی را در ایجاد یک معنویت اجتماعی به نمایش می گذارد. این برنامه عملی اسلام برای رابطه با خداوند متعال در روایات پرچم اسلام نامیده شده است 3 که محکم کننده رابطه با خالق هستی است و  مانند چشمه ای می باشد که مومن در آن شستشو می کند و آلودگی ها را از بین می برد.4 این رابط انسان با خداوند متعال ستون دین اسلام است 5 که بدون آن خیمه فرو می ریزد زیرا دین و دیندار بدون ارتباط با خداوند متعال در اسم، دیندار است و در عمل دین و دیندار بدون رابطه مداوم با خالق معنا ندارد.

نماز در دین اسلام عامل نهی کننده از بدی ها خوانده شده است چرا که کسی که هر روز خود را به خداوند متعال عرضه می کند چگونه جسارت پیدا می کند گناه و معصیت کند؛ کسی که هر روز پنج نوبت در برابر خداوند متعال می ایستد و اظهار بندگی می کند چگونه می تواند بردگی هوای نفس را بکند و کسی که هر روز صبح و ظهر و شب اظهار ناتوانی خود را بر درب خانه صاحب اصلی می آورد چگونه می تواند بر در خانه شیطان برود؛ اینگونه نماز آگاهانه انسان و انسان ها و اجتماع را می سازد و نوید دهنده مدینه فاضله است.

نماز راه فرهنگ سازی الهی و نشانه ایمان صاحبان تمکن:

نماز نشانه فرهنگی است؛ پیشانی فرهنگی جامعه اسلامی است؛ با ورود به دروازه تمدن شهر اسلامی و کشور اسلامی آن چه باید بدرخشد مساله نماز و اقامه نماز است. همانطور که می فرماید الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْ‌ضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ6 همان کسانی که هر گاه در زمین به آنها قدرت بخشیدیم، نماز را برپا می‌دارند، و زکات می‌دهند، و امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند، و پایان همه کارها از آن خداست7بر همین اساس مقام معظم رهبری مد ظله العالی می فرمایند:"نشانه‌ی ایمان صاحبان تمكّن یعنی اقامه‌ی نماز، در جامعه‌ی اسلامی ما روز بروز نمایان‌تر گردد."8 و اجرا شدن چنین فضایی در سطح جامعه اسلامی با کیفیت بخشیدن به نماز به دست می آید. نماز با کیفیت ؛ عامل اساسی توسعه فرهنگی متعالی است، نمازی که انسان را از خبط و خطا دور کند و زنگ خطر لازم را به موقع برای انسان به صدا درآورد و انسان را به سمت تشخیص راه صحیح و عمل به آن رهنمون می کند و البته با همگانی کردن این عبادت الهی همه جامعه در این فضا ماندگار می شود. چنانکه ایشان می فرمایند " این وظیفه، در عمل شخصی، کیفیت بخشیدن به نماز است، و در تلاش اجتماعی، ترویج نماز و همگانی کردن آن.کیفیت یافتن نماز بدین معنی است که نماز، با حال و حضور ادا شود؛ نمازگزار به نماز با چشمِ «میعاد ملاقات با خدا» بنگرد و در آن، با خدای خود سخن بگوید و خود را در حضور او ببیند؛"9

نماز با خود نجات فرهنگی می آورد؛ نماز راه فرهنگ سازی ایمانی است فرهنگی که جهان بینی الهی را در دنیا ترویج می کند و معنویت را هدف قرار می دهد؛ فرهنگ سازی الهی چه برای دنیای انسان ها و چه برای ترویج معنویت بدون نماز امکان پذیر نیست؛ چرا که نماز در جای جای خود چه قبل از ورود به آن و چه در آن و چه در اذکارش همه و همه حقوق مادی و نیاز معنوی انسان ها را در خود دارد. حضرت آیت الله خامنه ای مد ظله العالی می فرمایند :"اگر در جامعه‌ی اسلامی نماز در جایگاه شایسته‌ی خود قرار گیرد، همه‌ی تلاش‌های سازنده‌ی مادی و معنوی، راه خود را به سمت و سوی آرمان‌ها می‌گشاید و جامعه را به نقطه‌ی مطلوب آرمانی اسلام می‌رساند و اگر از اهمیت نماز غفلت شود و نماز مورد بی‌اعتنایی قرار گیرد، این مسیر به‌درستی طی نخواهد شد و تلاش‌ها و مجاهدت‌ها تأثیر لازم را در رساندن به قله‌ای كه اسلام برای جامعه‌ی بشری ترسیم كرده است،‌ نخواهد داشت."10

نماز؛تسهیل کننده راه فرهنگ سازی:

آنجا که ارتباط با خدا برقرار می شود و دل ها بر اثر این ارتباط پاک و سبک شده است استعداد پذیرش مواعظ را بیشتر است و بهترین موقعیت برای رساندن پیام های الهی و فرهنگ سازی دینی است. پیام های الهی مانند پیام های بشری نیست چرا که پیام وحدت است نه تکثر و جذبه های مادی؛ در نتیجه هر چه قدر انسان روح را پالایش کرده باشد و هر چقدر در دریای الهی پاک شده باشد قدرت دریافت پیام های بیشتر ی و با کیفیت بهتری را داراست چنانکه رهبر معظم انقلاب اسلامی می فرمایند:" به بركت نماز سخن حق و ‌آموزش دين و اخلاق و سياست در آن (مسجد) بيش از هر جای ديگر بر دل و جان می‌نشيند و به زندگی فرد و جامعه، سمت و سوی خدائی ميدهد."11

مسجد جایگاه فرهنگ با خدا و با مردم:

نماز در مسجد فرهنگ ناب معنویت اجتماعی را به نمایش می گذارد فرهنگی که رابطه خلق با خداوند تعالی و رابطه مردم با مردم را تنظیم می کند و از دریچه الهی به اجتماع می نگرد. اینجا است که فرد در راستای ارتباط با خالق به امر او و فرمان او سرچشمه مهربانی و فیض به مخلوقات خداوند سبحان نیز می شود و این جا جایگاه نوید مدینه فاضله و عبودیت خالصانه است.

رهبر معظم انقلاب مد ظله العالی در این زمینه می فرمایند: " خانه‌ی خدا و خانه‌ی مردم؛ خلوت اُنس با خدا و جلوت حشر با مردم، كانون ذكر و معراج معنوی و عرصه‌ی علم و جهاد و تدبیر دنیوی؛ جایگاه عبادت و پایگاه سیاست، دوگانه‌های به هم‌پیوسته‌ئی است كه تصویر مسجد اسلامی و فاصله‌ی آن با عبادتگاه‌های رائج ادیان دیگر را نمایان میسازد."12

نماز و امنیت فرهنگی:

همه برنامه ریزی های فرهنگی به دنبال امنیت و ثبات فرهنگی و اجتماعی است است تا فرد و جامعه را ارتقا داده و آنها را از آسیب دور نگاه دارد و با رشد درونی و معنوی افراد، آنها را با حقوق خودشان و حقوق اجتماع و در دین مبین اسلام با حقوق خداوند متعال و حجت هایش آشنا کند و سپس فهمی در خرد و عمل حاکم شود تا فرهنگ  رعایت حقوق حاکم شود و امنیت فرهنگی فراگیر شود. نماز مقبول از عمق انسان، چشمه زلالی را فوران می دهد که فرد فرد جامعه در رابطه با الله تعالی اصلاح می شوند و در خرد و عمل آگاه می شوند و حقوق خود و مردم و آفریدگار و حجت هایش را رعایت می کنند و اینگونه  امنیت فرهنگی ایجاد و توسعه پیدا خواهد کرد. اینگونه است که رهبر معظم انقلاب می فرمایند: "اگر نماز خوانديم، از درون انسان، از دل انسان بگيريد تا سطح جامعه و تا سطح حاكميت بر جامعه - هرچه اين جامعه بزرگ باشد - به بركت نماز امان پيدا ميكند."13

نماز و فرهنگ شهرسازی:

شهر متمدن اسلامی علاوه بر خیابان های عادی برای ارتباطات انسانی باید راه های اصلی برای ارتباط با الله تعالی داشته باشد. شهرسازی بدون توجه به نماز و مسجد و بی توجهی به  راه های ارتباطی معنوی منجر به فساد در جامعه انسانی نیز خواهد شد. شهر بدون سیم کشی معنوی و بدون موتور محرکه ایمان، شهود و نمود رنگ خدایی را ندارد و شهر بدون رنگ خدا ، مردمانش هم رنگ زمین خواهند شد.رهبر معظم انقلاب اسلامی در این زمینه می فرمایند"همه‌ى كارهاى مهندسى بزرگ بايستى يك پيوست مسجد و نمازخانه داشته باشد."14

نماز و تعریف اهداف فرهنگی:

نماز باید محور اهداف فرهنگی قرار گیرد ؛چرا که هدف اصلی اقامه نماز رسیدن به آثار انسان ساز آن است که از آن جمله  پیراستن از بدی ها، آراستن به خوبی ها، ایجاد رابطه محکم با خالق هستی، اصلاح نیت ها و حرف ها و  رفتار ها است  و در راه رسیدن به آن کمال مطلوب؛ رنگ الهی دادن به خانه ها و فضاهای فرهنگی نیز مقدس خواهد بود. چنانکه حضرت آیت الله خامنه ای می فرمایند:"هدف بلندمدتِ اقامه ى نماز در جامعه، صلاح و فلاح همگانى است، ليكن تا رسيدن به آن مقصود والا، هدف ميان مدت، برافروختن چراغ نماز در همه خانه ها و در خانه ى دلها است. و هدف كوتاه مدت، به كارگيرى همه ظرفيت علمى و هنرى و تبليغى كشور در اين راه و سمت و سو دادن به همه آنگونه تلاشها در اين جهت است."15

نماز معبر اصلی هدایت فرهنگی:

نماز با ایجاد جریان سلوک الهی و تداوم آن در طول روز همیشه و هرجا راه اصلی رسیدن به هدف و غایت اصلی انسان است. نماز با جاری بودن خود هر روز نمازگزار را در چشمه خود می شوید و فکر او را و نیت او را اصلاح می کند و به سمت و سوی غایت هستی و هدف خلقت راهنمایی می کند و از کج روی ها دور می سازد. نماز با ایجاد یک نظم هدایتی در طول شبانه روز نمازگزار را در زمان و مکان های خاص صدا می زند و نمازگزار در طول شبانه روز چون باید خود را در مواقع مشخص به نماز حاضر کند و می داند نماز از او چه می خواهد و چگونه می خواهد، در غیر نماز هم فکر و حرف و عمل خود را آلوده نخواهد کرد و اینها همه مبتنی است بر آگاهانه نماز خواندن. چنانکه رهبر معظم در این باره می فرمایند: "نماز معبر اصلى براى سلوك انسان در راهى است كه ادیان الهى در برابر آدمى نهاده‌اند تا بتواند از آن به هدف و غایت اصلى حیات یعنى رستگارى و خوشبختى دنیا و آخرت دست یابد."16

نماز و فرهنگ انضباط اجتماعی:

نماز با ساختار خود و ساختار زمانی و مکانی خود نمازگزار را منضبط بار می آورد؛ چه از لحاظ رعایت حقوق همنوع خود؛ چه در رعایت تعبدات الهی؛ چه در نظم اذکار و چه در جهت گیری هنگام نماز مسلمان نمازگزار را منضبط بار می آورد و این رعایت نظم موجبات رعایت حق الناس و حق الله را در پی دارد که اجتماع متمدن اسلامی و مدینه فاضله دنبال آن است و چه راهی برتر از نماز؟  حضرت آیت الله خامنه ای در اینباره می فرمایند "نماز از آنجا كه اولا سلامت و تعالى اخلاقى و معنوى به افراد جامعه مى‌بخشد و ثانیا از آن رو كه باشكل و محتواى ویژه خود نمازگزار را به انضباط مى‌كشاند و از بیهودگى و ولنگارى نجات مى‌دهد، به حق باید یكى از عوامل مهم انضباط و انتظام اجتماعى شناخته شود. اگر نماز با حضور و از سرِ شوق و در هنگام فضیلت در میان مردمى رواج پیدا كند، اینها دستاوردهاى قطعى آن مردم خواهد بود، بدیهى است كه نماز از سر كسالت و بى‌حضور و یا خودنمایانه، هیچ یك از این فوائد را نخواهد داشت."17

نماز با حضور و انتقال فرهنگ:

نماز با شرایط و حضور؛ فضای پیرامون نمازگذار را تحت تاثیر قرار می دهد  چرا که هم او را  هم روابط او را اصلاح می کند و دیگران با دیدن این نوع نمازگزار نیز علاقمند به عامل اساسی این اصلاح کننده نیرومند خواهند شد و خود به خود به آن علاقمند شده و به سمت آن خواهند آمد. نماز به تنهایی مصلح فرهنگ و موجب انتقال فرهنگ صحیح دینی است البته نماز آگاهانه و با حضور چرا که فکر و ذهن فرد، نیت و قلب او و در نتیجه اعمال او را در گیر چگونه بهینه بودن برای انجام بهترین نماز می کند و اینگونه آراسته به خوبی ها و پیراسته از بدی ها می شود. در خصوص نماز آگاهانه رهبر معظم انقلاب اینگونه می فرمایند :"نماز آن گاه كه با توجه و حضور همراه است، نه تنها دل و جان نمازگزار، كه فضاى پيرامون او را نيز لطيف و نورانى و معطر مى‌سازد و به خانه و خانواده و محيط كار و محفل دوستان و مجامع شهروندان و همه‌ى فضاهاى زندگى پرتوافشانى مى‌كند."18

"حقیقت‌ آن‌ است‌ كه‌ هرگاه‌ در میان‌ مردمی‌، نماز ـ با همه‌ی‌ شرایطش‌ ـ رواج‌ داشته‌ باشد همین‌ یك‌ واجب‌ الهی‌ آنان‌ را تدریجا به‌ همه‌ی‌ نیكبختیها می‌كشاند و خیمه‌ی‌ دین‌ را در زندگی‌ آنان‌ برپا می‌سازد."19

نتيجه:

بر اساس معیار دین و نظام دین اسلام نماز بر هر مسلمان و اجب می باشد و افراد جامعه دینی می بایست بنای فرهنگی و اصلاحی خود را بر نماز استوار کنند تا با اصلاح فردی ؛ اصلاح اجتماعی در زمینه های فرهنگی و دینی نمود پیدا کند و با رعایت  حقوق الله و حقوق الناس که در نماز هر دو نمود دارد ایمان انسان ساخته و پرداخته شود و با اصلاح روز افزون دینی، امنیت فرهنگی در اجتماع به وجود آید و موجب پیشرفت معنوی و البته اجتماعی و مادی انسان ها فراهم می شود.

نماز آگاهانه و با شرایط که برنامه نظام تربیتی اسلام برای مسلمانان است در صورت انجام صحیح و روشمند معجزه و اکسیری است برای اصلاح فردی و اجتماعی و دین اسلام این را از تک تک افراد مسلمان می خواهد که با انجام صحیح و روشمند نماز و در گیر کردن فکر و حرف و عمل خود در طور روز و در زندگی اجتماعی هر لحظه بدانند که ساعتی دیگر در محضر خداوند متعال باید حاضر شوند و پاسخگوی افکار و حرف ها و اعمال خود باشند.

مقام معظم رهبری مد ظله العالی با توجه به این امر،نماز را  نشانه فرهنگی و نشانه ایمان دانسته؛ که پیشانی فرهنگی جامعه اسلامی است که راه فرهنگ سازی را تسهیل می کند و در کنار آن امنیت فرهنگی با نماز آگاهانه در فرد و اجتماع حاکم می شود. ایشان با  معبر اصلی دانستن نماز برای هدایت فرهنگی ،اهداف فرهنگی و انضباط اجتماعی و انتقال فرهنگ و حتی شهرسازی و تمدن شهری را بر پایه نماز هدف گذاری و تعریف کرده اند که در جامعه اسلامی و دینی ایران اینگونه باید باشد.

پی نوشت ها:

1-عنکبوت /45

2- ترجمه آیت الله مکارم شیرازی

3- كنز العمال ، ج 7، ص 279 حدیث 1887

4- نهج البلاغه، خ 199

5- نهج البلاغه، نامه 47

6- حج/41

7- ترجمه آیت الله مکارم شیرازی

http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=23764-8

http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=23764-9

http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=20923-10

http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=17503-11

http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=10253-12

http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=4490-13

http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=4490-14

http://www.leader.ir/langs/fa/?p=contentShow&id=2468-15

http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=2967-16

http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=2967-17

http://www.leader.ir/langs/fa/?p=contentShow&id=1656-18

http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=2764-19