انواع اختلالات در کودکان

نوع غالبا بی‌توجه، نوع غالبا بیش‌فعال (تکانشگر) و نوع مرکب؛ کود‌کان مبتلا به نوع اول بیش‌فعالی د‌ر توجه و د‌قت و تمام کرد‌ن کارها مشکل د‌ارند‌ و کود‌کان حواس‌پرت و آشفته‌ای هستند، محققان د‌ریافته‌اند‌ که این کود‌کان د‌ر انجام کارهای تحصیلی نیز مشکل د‌ارند‌.

د‌ر نوع بی‌توجهی، کود‌ک بیشترین مشکل را د‌ر نگهد‌اری توجه و تمرکز د‌ارد‌. به نظر می‌رسد‌ که او هیچ توجهی به صحبت‌های طرف مقابل نمی‌کند‌، د‌ر اتمام کارهایش حتی آن کارهایی که خود‌ش د‌وست د‌ارد‌، مشکل د‌ارد‌، به جزئیات بی‌توجه است، هنگام بازی یا انجام تکالیف تمرکز کافی ند‌ارد‌، وسایل خود‌ را مد‌ام گم می‌کند‌ یا د‌ر خانه و مد‌رسه جا می‌گذارد‌. د‌ختران بیشتر از پسران به این نوع اختلال د‌چار می‌شوند‌.

د‌ر نوع پرتحرکی، کود‌ک بسیار پرتحرک بود‌ه وعمد‌تا د‌ست به کارهای خطرناک ازجمله بازی با وسایل برقی، بالا رفتن از د‌یوار یا کمد‌‌ها و... می‌زند‌، پرحرف است، رفتارهای پرخاشگرانه از خود‌ نشان می‌د‌هد‌، د‌ائما می‌خواهد‌ جلب توجه کند‌، سر جای خود‌ مد‌ام وول می‌خورد‌، حرکت‌های بیجا از خود‌ نشان می‌د‌هد‌، با د‌ست‌هایش زیاد‌ بازی می‌کند‌، برای انجام هر کاری عجله د‌ارد‌ و همیشه د‌ر حال د‌وید‌ن است. این نوع اختلال بیشتر د‌ر پسران د‌ید‌ه می‌شود‌. در نوع مرکب کودک هم نسبت به اطراف بی توجه است و هم از پر تحرکی برخوردار است.

نشانه‌های ابتلا به اختلال کمبود توجه ـ بیش‌فعالی

کودکان مبتلا به این اختلال نمی‌توانند بیش از چند دقیقه با یک تکلیف به سر برند، آنها معمولا مقررات را نادیده می‌گیرند و در صورت ناکامی، واکنش خصمانه نشان می‌دهند؛ هوش این کودکان عادی است، اما در تکالیفی که به توجه مستمر نیاز دارند ضعیف عمل می‌کنند.

آنها فعالیت حرکتی بیش از اندازه‌ای دارند، به همین دلیل والدین و معلمان را خسته می‌کنند و سایر کودکان را می‌رنجانند.

انجام کارهای خطرناک بدون آن که به پیامد آنها فکر کند، رفتارهای آزاردهنده، نافرمانی و عدم همکاری، خودآزاری (کندن مو و پوست خود، تصادف کردن به میزانی بیش از دیگران، داشتن عزت‌نفس پایین و احساس ناکامی، نشان دادن بسیاری از مشکل‌های خود حتی در خواب (تکان‌خوردن پیاپی و جابه‌جا شدن)، داشتن مشکل‌های اجتماعی مانند گوشه‌گیری یا پرخاشگری، اختلال‌های زبان و گفتار، اختلال در خواندن و نوشتن، مشکل سازگاری در موقعیت‌های جدید، نارسایی‌های شناختی، اختلال‌های خلقی و افسردگی از دیگر نشانه‌های کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه ـ بیش‌فعالی است.

دکتر کتایون خوشابی، فوق‌تخصص روانپزشکی کودکان در مورد اختلال بیش‌فعالی کودکان می‌گوید: معمولا اختلال از 3 سالگی به بعد تشخیص داده می‌شود و بیشتر در پسران اول خانواده دیده می‌شود.

وی می‌افزاید: کودکان مبتلا در دوره شیرخوارگی اغلب پرتحرک بوده و دست‌ها و پاهای خود را زیاد حرکت می‌دهند، کم‌خواب و کم‌غذا بوده و زیاد گریه می‌کنند.

این متخصص روانپزشکی کودکان معتقد است که این کودکان با ورود به مدرسه بیشتر مساله‌دار می‌شوند؛ چون کودکان پرتحرک برای نشستن سر کلاس مشکل دارند، بسته به شدت اختلال معمولا یک یا دو زنگ اول را تحمل می‌کنند و بیشتر در ساعات نزدیک به ظهر بی‌قراری و پرتحرکی نشان می‌دهند، به عناوین مختلف سر جایشان تکان می‌خورند، با همکلاسی‌های خود صحبت می‌کنند یا درخواست مکرر برای بیرون رفتن از سر کلاس را دارند.

نقش تغذیه در بیش‌فعالی

شکر و چاشنی‌های غذا علائم بیماری را تشدید می‌کنند. برخی محققان معتقدند که حساسیت‌های غذایی، مسمومیت با فلزات سنگین، رژیم غذایی کم‌پروتئین، کمبود مواد معدنی، اسیدهای چرب ضروری، اختلالات تیروئیدی و کمبود ویتامین‌ها خصوصا ویتامین‌های گروه B از عوامل خطر ایجاد اختلال بیش‌فعالی هستند. کمبود منیزیم هم می‌تواند علائم روانی زیادی از قبیل افسردگی، اضطراب، بی‌قراری و تحریک‌پذیری ایجاد نماید. به نظر می‌رسد که کودکان مبتلا به این بیماری دچار کمبود مواد معدنی مثل منیزیم، روی و آهن باشند.

والدین و کودکان بیش‌فعال

والدین این کودکان باید برای فعالیت‌های روزانه کود‌ک مانند‌ بید‌ار شد‌ن، بازی کرد‌ن و وعد‌ه‌های غذای او برنامه منظمی پیش‌بینی کنند و به کودک در مورد قوانین خانه و عواقب رعایت نکردن آنها توضیحاتی دهند و بسیار اهمیت دارد که این قواعد را برای آنها بنویسند و در جایی که کودک ممکن است مرتب آن را ببیند نصب کنند.

چون کودکان پرتحرک برای نشستن سر کلاس مشکل دارند، بسته به شدت اختلال معمولا یک یا دو زنگ اول را تحمل می‌کنند و بیشتر در ساعات نزدیک به ظهر بی‌قراری و پرتحرکی نشان می‌دهند

تقویت با پاد‌اش و تحسین رفتارهای خوب، نظاره کود‌ک هنگام حضور د‌ر جمع د‌وستان، بازخورد‌ مثبت با کلام و د‌اد‌ن جایزه به واسطه تسلط بر مهارت‌های اجتماعی برای کود‌کان مبتلا به بیش‌فعالی، تقد‌م تشویق بر تنبیه، نشان د‌اد‌ن مد‌اوم علاقه به او برای افزایش اعتماد‌ به نفس کود‌ک، فاصله گرفتن از کشمکش، همکاری نزد‌یک با مد‌رسه و آگاهی از پیشرفت تحصیلی کود‌ک، ناد‌ید‌ه گرفتن تخلف‌های کوچک و تماس مرتب با معلم کودک ازجمله وظایف والدین در قبال کودکان بیش‌فعال است.

معلمان و کودکان بیش‌فعال

در مورد کودکان ADHD آنچه که مهم است نحوه برخورد معلمان با این کودکان است و در حقیقت کلید اصلی موفقیت یا عدم موفقیت این دانش‌آموزان در امر تحصیل است و در روش تدریسی که معلمان به کار می‌برند باید میزان عیب‌جویی و انتقاد از این دانش‌آموزان را تا حد امکان کاهش دهند، میزان توجهشان به این کودکان باید مناسب بوده و کم و زیاد نشود، این کودکان باید همکاری مداوم و لازم در برنامه اصلاحی کلاس داشته باشند؛ معلمان باید یک رابطه عاطفی بسیار سازنده و مثبت بین خود و این گونه دانش‌آموز به وجود بیاورند و همزمان با مشاور، مدیر، والدین کودک، روان‌شناس و روانپزشک کودک در ارتباط باشند.

در مورد تدریس، مسلما باید در موقعیت‌هایی ارائه شود که توجه آنها به معلم باشد و در هر بار آموزش فقط یک تکلیف تحصیلی تعیین گردد و تکالیف طولانی و زمان بر باید به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم شود تا حجم فشار به فراخنای توجهشان کاهش یابد، دستور انجام کار و هر تکلیف باید مرحله به مرحله به دانش‌آموز ADHD ارائه گردد و پس از آن باید خواست که آن را تکرار کنند تا از فهمیدن مطلب توسط آنها اطمینان حاصل شود.

معلمان نباید در طول درس‌های شفاهی ارتباط چشم را با این کودکان قطع کنند، درس‌ها را مختصر و واضح تهیه کنند و در دادن درس‌های روزانه پیوسته و ثابت باشند و درس‌های پیچیده را ساده کنند و از درس‌های متعدد و زیاد بپرهیزند و مطمئن شوند دانش‌آموزان قبل از شروع کار درس را فهمیده‌اند.

معلمان باید «جای» دانش‌آموز را تغییر دهند، اما توجه کنند تا او به دلیل کار آنها پی نبرد و او را قانع کنند که دوست دارند به او نزدیک‌تر باشند و او را در نزدیک‌ترین فاصله نسبت به خود بنشانند و سعی کنند دانش‌آموزی آرام و ترجیحا زرنگ را در کنار او بنشانند (کودک بیش‌فعال، باهوش و سریع است) و نگذارند دانش‌آموزان بیش‌فعال در کنار یا نزدیک هم بنشینند.

همچنین این گونه دانش‌آموزان، نباید نزدیک در ورودی کلاس، پنجره، انتهای کلاس و حتی در کنار کلید برق بنشینند. هر عامل کوچکی، وسیله‌ای برای حواس‌پرتی آنها است، حواس آنها حتی با عبور یک پرنده پرت می‌شود!

درمان و عاقبت بیش‌فعالی...

دکتر کتایون خوشابی در مورد درمان و عاقبت بیش‌فعالی در کودکان می‌گوید: معمولا این کودکان با افزایش سن بهتر می‌شوند البته بهبودی قبل از 12 سالگی بعید است ولی بین سنین 12 تا 20 سالگی اکثر افراد مبتلا به این اختلال بهبود می‌یابند.

وی می‌افزاید: در 15 تا 20 درصد موارد علایم تا بزرگسالی باقی می‌ماند، افراد مبتلا به این اختلال در بزرگسالی علایم مربوط به پرتحرکی را ندارند، بلکه بیشتر بی‌قراری دارند، تکانه‌ای عمل می‌کنند و اختلال در توجه و تمرکز را نشان می‌دهند.

حدود 70 ـ 60 درصد کودکان ADHD دچار لجبازی و پرخاشگری هستند که اگر این اختلال درمان نشود لجبازی و پرخاشگری روز به روز بیشتر می‌شود و تا به حدی می‌رسد که در دوران نوجوانی به شخصی بی‌توجه به قوانین اجتماعی و در نهایت «بزهکار» می‌شوند.

اما تشخیص به موقع و زود‌هنگام اختلال و ارجاع سریع کود‌ک به پزشک متخصص امکان کاهش آسیب را فراهم می‌سازد و ‌آنچه که بیشترین تاثیر را بر روند‌ و تاثیر د‌رمان می‌گذارد‌ همین تشخیص به موقع است.

گفتنی است درمان کودک بیمار به تنهایی کافی نیست و لازم است خانواده او نیز آموزش‌های لازم را فراگیرند. یکی از راه‌های حمایت از خانواده، تشکیل گروه‌های حمایتگر است از خانواده‌هایی که فرزندان بیش‌فعال کم توجه دارند، تشکیل شده است.

در این گروه خانواده‌ها در تاریخ مشخصی گرد هم می‌آیند و نسبت به مشکلات و دستاوردهایشان صحبت می‌کنند و از حمایت عاطفی و مشورت یکدیگر بهره‌مند می‌شوند بسیار مهم است که اولیا، مدرسه و معلم در جریان بیماری این کودکان قرار گیرند، این مساله به پذیرش کودک در محیط مدرسه کمک شایانی می‌کند

 توجه :

شما فرهنگیان گرامی می توانید تحقیقات اقدام پژوهی ، گزارش تخصصی ، درس پژوهی ، تجربیات ارتقای شغلی ، طرح جابر  و مقالات پرسش مهر مورد نیاز خود را از لینک های زیر تهیه نمائید :( سایت علمی و پژوهشی آسمان ) بر روی هر لینک کلیک نمائید :

• 
  بیش از سیصد طرح جابر برای شرکت در مسابقات طرح جابر
• 
  

• مقالات مخصوص برای دانش آموزان و معلمان  در مورد  پاسخ به پرسش مهر رئیس جمهوری در مورد مهارت آموزی

چند سالی است که در مقطع اول دبیرستان علاوه بر مقاطع دیگر تدریس دارم و با دانش آموزان زیادی که تازه وارد دبیرستان می شوند رو برو شده ام. بعضی از این دانش آموزان شرایطی دارند که کنجکاوی و تعمقی را در من پیش آورد که باعث شد بیشتر از پیش در اوضاع و احوال آنها دقت کنم و جویای شرایط قبل از دبیرستان آنها شوم. حتی بعضی از آنها آن قدر دور از مطالب علمی بودند که انگار چند سال ترک تحصیل کرده اند، در صورتی که ترک تحصیل در کار نبود بلکه ضوابط درست و استانداردی در مورد آنها انجام نشده بود. لذا تصمیم گرفتم نتایج حاصل از تحقیقات خود را طی یک مقاله ارائه کنم تا شاید برای پیشرفت برنامه های آینده آموزش در کشورمان موثر باشد؛

در سال های اخیر مشاهده می شود دانش آموزانی که از راهنمایی به دبیرستان می آیند از نظر درسی بسیار ضعیف هستند و در محاسبات و مفاهیم اشکالات زیادی دارند. در صورتی که تعدادی از آنها در سال سوم راهنمایی با معدل خوب قبول شده اند. پس اشکال از کجاست؟ آیا آنها افت تحصیلی دارند و یا سیستم آموزش در دوره راهنمایی باید تصحیح شود و مورد بررسی قرار بگیرد؟

از دانش آموزی که مدت هشت سال از شروع دبستان تا پایان دوره راهنمایی تحصیل کرده است، بیش از این انتظار می رود. البته تعدادی از این شاگردان به دلیل اینکه در سال اول دبیرستان در یک سن بحرانی قرار می گیرند و دارای حساسیت ها و ویژگی های خاصی هستند موقتا به درس بی اعتنا می شوند و یا به دلیل مسائل خانوادگی توجهی به درس ندارند و یا بعضی از تفریحات مثل اینترنت و ماهواره و نظایر اینها، آنها را از خواندن درس باز می دارد. ولی به نظر می رسد که اکثریت آنها به خاطر سیستم آموزشی نادرست این مشکل را پیدا کرده اند.

اشکال سیستم آموزشی در دوران راهنمایی چه می تواند باشد و چگونه باید برطرف شود تا دانش آموزان دچار افت تحصیلی نباشند؟

۱) کتاب درسی علوم و ریاضیات باید اولا؛ با زبانی ساده نوشته شود، ثانیا؛ طبق برنامه ریزی های دقیق آموزش و پرورش زمان تدریس آن به گونه ای باشد که دبیر مربوطه فرصت داشته باشد مطالب آن را به دانش آموز تفهیم کند. ثالثا؛ با انجام آزمون های پی در پی مرتبا دانش آموز مورد آزمایش قرار گیرد که اگر کم و کاستی در اطلاعات آنها بود با گذاشتن کلاس های جبرانی، معلومات آنها به حد مطلوب برسد و در ضمن سئوالات آزمون ها به گونه ای باشد که تمام مطالب و نکات درسی را در بر بگیرد.

۲) دبیران دوره راهنمایی با دقت انتخاب شوند که هم علاقه مند به کار باشند و هم معلومات آنها برای تدریس چنین کتبی کافی باشد (چون شنیده ام که خیلی از آ نها فوق دیپلم هستند و خودشان هم معنی بعضی از جملات عمیق علوم را نمی دانند.)

یک بار کتاب علوم یکی از فرزندان اقوام خود را دیدم که جمله ای در مورد فیزیک در آن آمده بود که مفهوم عمیق فیزیکی داشت و برای دوره راهنمایی سنگین به نظر می آمد. مرا به فکر فرو برد که چگونه دبیران راهنمایی چنین قسمتی را تدریس می کنند و وقتی از آن دانش آموز سوال کردم که این قسمت را چگونه یاد می گیرد، جواب داد که به ما گفتند این چند جمله را فقط حفظ کنید تا نمره بگیرید. پس می بینید که این امر خطیر آموزش در دوره راهنمایی چگونه نادیده گرفته می شود و در بعضی مدارس، بی توجه و بدون احساس مسئولیت از کنارش می گذرند. در صورتی که این قسمت ها احتیاج به تجزیه و تحلیل دارد تا دانش آموزان هم آن را بفهمند و هم علاقه مند شوند، نه اینکه به مرور از این دروس گریزان شده و تمایلی به فراگیری آن نداشته باشند.

علوم و ریاضی با تاریخ و جغرافی متفاوت است و نیاز به برنامه ریزی دقیق تری دارد و مسئولین باید به این موضوع توجه بیشتری داشته باشند و این دانش آموزان را که سرمایه های مملکت ما هستند دریابند. اکثر آنها در دبیرستان ضعف پایه دارند و خیلی از مطالب قبلی را نفهمیده اند.

۳) در طرح سوالات امتحانات نهایی سال سوم راهنمایی دقت بیشتری شود تا دانش آموزان خوب و متوسط کاملا تفکیک شوند.(در صورتی که مشاهده می شود دانش آموزانی که تازه وارد دبیرستان می شوند با وجود معدل نسبتا خوب ضعف شدید درسی دارند)

در سال۸۶ با یکی از این موارد برخورد داشتم که با وجود معدل۱۸/۵ معانی اختلاف دما و انبساط یا در هر ثانیه را نمی دانست یا مفهوم صفحه ای به مساحت یک متر مربع را بلد نبود و در محاسبات ضعف شدید درسی داشت که با وجود چنین معدلی این مسئله بعید است. در نتیجه به نظر می رسد امتحانات دوران راهنمایی خیلی سطحی هستند و به عمق نمی پردازند و یا شیوه برگزاری امتحانات ایراد دارد. اگر از معدل۱۸/۵ که در بالا ذکر شد بگذریم، دانش آموزان با معدل۱۵-۱۶ که اکثریت بعدی را تشکیل می دهند در دبیرستان یک دانش آموز ضعیف می باشند.

چهار سال پیش دانش آموزی داشتم که آ ن قدر ضعیف بود که معنی هیچ جمله ای را نمی فهمید و در نتیجه نمراتش از همه کمتر بود و بالاخره مردود شد. وقتی از او پرسیدم که چطور در امتحان نهایی سال سوم راهنمایی قبول شده است، فهمیدم که چند سال پی در پی درس علوم و ریاضی را تک ماده کرده است که این خود نشانگر آسیب درسی برای این دانش آموز است که دیگر هرگز نمی تواند افت خود را جبران کند و این دانش آموز برای دومین سال هم در کلاس اول دبیرستان مردود شد و باید از مدارس شبانه استفاده می کرد.

عقیده شخص من این است که تک ماده کردن به این شکل نه تنها مشکلی را حل نمی کند بلکه به مشکلات دانش آموز و همچنین به مشکلات خانواده ها و همین طور به مشکلات آموزش و پرورش و در نهایت به مشکلات دبیران دبیرستان می افزاید و انگیزه را هم از بین می برد.

اگر عقیده مسئولان آموزش و پرورش این است که مردودی را در دوران اولیه دبستان و راهنمایی از بین ببرند چه لزومی دارد چنین دانش آموزانی مجبور باشند که به اجبار از عهده قبولی در امتحانات فیزیک و شیمی و ریاضی سال اول دبیرستان برآیند و تا این دروس را نگذرانند نتوانند انتخاب رشته کنند. چنین دانش آموزی وقتی چندین بار تک ماده کند، چطور می تواند نمره قبولی از این دروس بیاورد و در نهایت باید با مخارج سنگین تدریس خصوصی حداقل نمره قبولی را کسب کند. پس اگر قرار است این دانش آموزان با چنین روشی قبول شوند همین روش را در راهنمایی داشته باشند تا مجبور به تک ماده نشوند و پایه درسی آنها هم تقویت شود. به نظر من تک ماده کردن یک نوع فرار از یادگیری است و فقط بهتر است در آخرین سال تحصیلی از آن استفاده شود که لطمه ای به پایه درسی وارد نشود.

این دانش آموزانی که با این شیوه بالا آمده اند بهتر است که قبل از ورود به دبیرستان انتخاب رشته کنند و با توجه به علاقه آنها در رشته های خاص بدون اجبار در گذراندن ریاضی یا فیزیک در دبیرستان در رشته های مورد علاقه خود ادامه تحصیل دهند.

ما در کتاب هایمان می خواهیم تمام علوم را در عرض زمان کم به دانش آموز یاد بدهیم که نه تنها مثمر ثمر نیست بلکه نتیجه عکس دارد یعنی او دچار افت تحصیلی می شود.

۴) استفاده از ماشین حساب هم یکی دیگر از عوامل افت بخصوص در ریاضیات است که خیلی از دبیرها در سر امتحان بی اعتنا از کنار آن می گذرند و متوجه نیستند که ماشین حساب باعث تنبلی دانش آموز در امر یادگیری محاسبات ساده است و او را از تلاش برای یادگیری محاسبات باز می دارد و آن قدر در این مورد جلو می رود که وقتی در سر امتحانات مانع استفاده او از ماشین حساب می شویم حالت عصبی پیدا می کند و زانوی غم بغل می گیرد که نشانگر این است که آنها را عادت به محاسبه نداده و راحت طلب، بارشان آورده ایم.

۵) به نظر می رسد که یک خلاء دیگر هم در آموزش و پرورش ما وجود داشته باشد؛ نیاز داریم که معلم قبل از اینکه تعلیم بدهد از روحیه دانش آموزان هم با اطلاع باشد و با توجه به شخصیت ها و روحیه های مختلف، شرایط تدریس را مطلوب سازد. پس ضرورت برپایی دوره های آموزشی روانشناسی برای تمام دبیران مقاطع تحصیلی احساس می شود تا دبیران در پرتو چنین مهارتی بهتر بتوانند دانش آموزان را جذب درس کنند و مهارت ها و علایق آنها شناسایی شود و رابطه بین معلم و دانش آموز نزدیکتر از قبل شده و جلوی قسمتی از افت تحصیلی گرفته شود.

۶) در خیلی از موارد به این نتیجه می رسیم که اگر اولیای دانش آموزان به تحصیل فرزندانشان علاقه مند باشند و به طور مرتب نتایج درسی او را پیگیری کنند کمک مهمی به فراگیری درسی در چنین شاگردانی می باشد و فرزندشان در درسی بی تفاوت نمی شود و از افت تحصیلی جلوگیری می شود. پدر و مادرهایی که به دلیل مشغله زیاد توجهی به ضعف درسی فرزند خود ندارند خود به خود او را به سمت فرار از درس پیش می برند. پس لازم است که در انجمن های اولیا و مربیان بر این ضرورت تاکید شود تا هم والدین و هم مربیان و هم خود دانش آموز خشنود باشند (طبق یک ضرب المثل که یک دست صدا ندارد، در این مورد هم اگر همه دست به دست هم ندهند حل چنین موضوعی به سادگی صورت نمی گیرد.)

۷) کلاس هایی که تعداد دانش آموزان آن زیاد است نیز می تواند افت تحصیلی ایجاد کند، بخصوص در سنین پایین چون یک معلم یا دبیر قادر نیست مرتب از همه درس بپرسد و به وضعیت تکالیف آنها رسیدگی کند و تشخیص بدهد که آنها در چه قسمت هایی از درس ضعیفترند، که در این صورت لازم است امکانات مدرسه را بیشتر کنند.

۸) به اولیای دانش آموزان توصیه می شود برای همکاری در پیشرفت فرزندان خود معاشرت ها و مهمانی های زاید خود را در طول سال تحصیلی بخصوص در نزدیک امتحانات قطع کنند تا دانش آموزان در محیط آرام و دور از هیاهو بتوانند از عهده تکالیف درسی برآیند.

۹) خیلی از مواقع در دبیرستان می بینیم که چون چند نفر از دانش آموزان خیلی با هم صمیمی می شوند و وابستگی بین آنها زیاد است و آن قدر در این دوستی ها پیش می روند که از توجهشان به درس می کاهد و تمام حواسشان به یکدیگر است و بخصوص اگر یکی از آنها ضعف درسی داشته باشد مثل یک بیماری به بقیه سرایت می کند، بقیه هم افت تحصیلی پیدا می کنند. که در این موارد باید مربیان با هشیاری، خانواده ها را در جریان این موضوع قرار دهند و به کمک هم از این شرایط جلوگیری کنند. چنین موردی بسیار پیش می آید و با کمال تاسف دانش آموزانی را می بینیم که با وجود استعدادهای خوب به علت افراط در چنین دوستی هایی پس رفت داشته و افت ناگهانی پیدا می کنند.

۱۰) دانش آموزانی که در اثر بیماری یا مسائلی دیگر غیبت مکرر دارند خود به خود دچار افت تحصیلی می شوند که اگر به موقع جبران نکنند نمی توانند از نظر درسی خودشان را به بقیه برسانند و چون مطالب درسی زنجیروار به هم مربوط می باشند و اگر چند حلقه آن سرجایش نباشد (به دلیل غیبت) مطالب بعدی را متوجه نمی شوند باید سریعا از کسی که این درس را می داند کمک بگیرند و مباحثی را که در آن غیبت داشته اند بیاموزند.

● نتیجه گیری

کتاب های درسی ما باید با دقت و با جملات ساده نوشته شود و دارای فشردگی مطالب نباشد به طوری که دانش آموز کشش یادگیری این مطالب را داشته باشد. ضمنا زمان کافی برای تدریس درس ریاضی اختصاص دهند چون فراگیری محاسبات برای هر شخص ضروری است و در زندگی آینده اش به آن احتیاج دارد و از تک ماده کردن این درس حتی الامکان جلوگیری کنند و به جای آن کلاس های جبرانی را با استفاده از دبیران مجرب جایگزین کنند تا پایه دانش آموزان قوی شود و بتوانند از عهده امتحان درس ریاضی و قبولی در آن برآیند و اگر دسته ای از دانش آموزان با وجود کلاس های جبرانی و تقویتی باز هم ضعف درسی دارند و استعداد یادگیری این دروس را ندارند قبل از ورود به دبیرستان بتوانند رشته مناسب مورد علاقه خود را انتخاب کنند تا دبیران دبیرستان با رویارویی با این نوع دانش آموز دچار مشکل نشوند بخصوص چنین دانش آموزانی غالبا به دلیل اینکه از درس سر در نمی آورند مانع پیشرفت علمی بقیه می شوند و آشفتگی در کلاس ایجاد می کنند. به امید آنکه بتوانیم بهترین شیوه آموزش و پرورش را در کشور داشته باشیم و چنین سرمایه هایی باعث افتخار و سربلندی کشورمان در عرصه علم و عمل شوند.

 توجه :

شما فرهنگیان گرامی می توانید تحقیقات اقدام پژوهی ، گزارش تخصصی ، درس پژوهی ، تجربیات ارتقای شغلی ، طرح جابر  و مقالات پرسش مهر مورد نیاز خود را از لینک های زیر تهیه نمائید :( سایت علمی و پژوهشی آسمان ) بر روی هر لینک کلیک نمائید :

• 
  بیش از سیصد طرح جابر برای شرکت در مسابقات طرح جابر
• 
  

• مقالات مخصوص برای دانش آموزان و معلمان  در مورد  پاسخ به پرسش مهر رئیس جمهوری در مورد مهارت آموزی

میترا ایمانیان- منطقه۶ آموزش و پرورش تهران 

بررسی شیوه های روانشناختی برای تربیت اخلاقی دانش آموزان ...  

یکی از ارکان مهم آموزش و تدریس، ایجاد فضایی سالم و مناسب برای یادگیری و آموختن است. ذهن، روان و رفتار کودکان و نوجوانان نسبت به سال های گذشته دچار تحولات و دگرگونی های بی شماری شده است. دانش آموزان، آموزگارانی را ترجیح می دهند که به شخصیت آنها احترام گذارند، به جای تنبیه آنها را تشویق و حمایت کنند، خوب درس بدهند، انگیزه تلاش و پیشرفت را در آنها زنده نگه دارند، ارزش ها و آرمان هایشان را نادیده نگیرند و آنها را در یافتن اهداف صحیح زندگی یاری کنند. رابطه معلم - دانش آموز رابطه یی ظریف و شکننده است، تا حدی که شکیبایی و بردباری بیشتر آموزگاران و معلمان را می طلبد. گاهی وضعیتی بر کلاس حاکم می شود که احتیاج به مهارت، تسلط و مدیریت آموزگار بر رفتارها و واکنش های هیجانی - احساسی دانش آموزان دارد. بدخلقی های روزانه، اختلاف ها و تعارض های بین بچه ها، بحران های لحظه یی کلاس و... نیازمند توان بالای تصمیم گیری آموزگار است. تحقیقات نشان می دهد ارتباط مستقیمی بین اعتماد به نفس آموزگار برای ایجاد رابطه یی فعال و پویا با دانش آموزان و پیشرفت تحصیلی کلاس وجود دارد. آموزگارانی که می دانند چه هدفی را دنبال می کنند و با چه شیوه یی قصد دارند برنامه های آموزشی خود را دنبال کنند، با آمادگی بیشتری درس و کلاس خود را اداره می کنند.

باید اذعان کرد مشکلات آموزشی به یکباره و ناگهان به وجود نمی آید، بلکه همیشه عوامل گوناگون و متنوعی زمینه ساز آن است. خانواده، دوستان، مدرسه، اجتماع و... تاثیرات عمده یی بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان می گذارد که گاه آنها را از روند آموزش دور می سازد. در دنیای پرمساله یی که ما زندگی می کنیم، کودکان و نوجوانان نمی توانند مشکلات شخصی شان را (حتی آنهایی را که ارتباطی هم به درس و مدرسه ندارد)، پشت در کلاس جا بگذارند و پس از بازگشت از مدرسه، آنها را با خود به همراه ببرند. برای آنکه بچه ها از مدرسه، کلاس و درس لذت ببرند، استعدادهایشان شکوفا شود و تبدیل به افرادی سرزنده و پویا شوند، باید به تمامی نیازهای عاطفی، عقلانی، جسمانی و اجتماعی آنان توجه شود. تعامل و ارتباط بین معلم و شاگرد و شاگرد و شاگرد بخش مهمی از فرآیند آموزش و یادگیری است. هرچه آموزگاران به اهمیت این تعامل اجتماعی بیشتر پی ببرند، بهتر می توانند محیطی مساعد برای تدریس خود به وجود آورند. رفتارها و پاسخ های آموزگاران، مربیان و مشاوران مدرسه می تواند جوی از تفاهم و توافق یا خودسری و مشاجره در بین کلاس و دانش آموزان پدید آورد.

● انتقادهای آموزگار

انتقادها، بهانه جویی ها و حرف های نیش دار آموزگاران تنها حس تنفر و انزجار را در دانش آموزان ایجاد می کند و موجب کاهش پیشرفت و ضعف عملکرد و راندمان کلاس می شود. اگر دانش آموزی قدری بی نظم، اخلالگر و کند است، طعنه و سرزنش آموزگار نمی تواند تغییری در رفتار او به وجود آورد. معمولاً زمانی که بچه ها در فهم درسی مشکل دارند، بدرفتار و سهل انگار میشوند و از ادامه یادگیری سر باز میزنند. آنها از اینکه از آموزگارشان کمک بخواهند، می ترسند، زیرا احساس می کنند یا آموزگار آنها را توبیخ می کند یا انگشت نما و مسخره دیگر بچه ها میشوند. این در حالی است که آموزگار می تواند با برقراری روابط صحیح و تذکرهای مرتب به دانش آموزان، رفتاری پیشه کند که جو تفاهم و دوستی را در کلاس برقرار سازد. زمانی که احترام و جایگاه واقعی آموزگاران و دانش آموزان در کلاس حفظ شود، اعتماد به نفس، خودپنداره و تصویر ذهنی بچه ها از خودشان تقویت میشود.

کودکان دبستانی و گاه نوجوانان دبیرستانی، کمتر به استعدادها و توانایی های درونی شان اطمینان دارند. کمترین جملاتی که هوش و ذکاوت آنها را مورد حمله قرار دهد (به خصوص توسط آموزگاران و معلمان) کافی است که انگیزه تلاش و پیشرفت را در آنها از بین ببرد و احساس بی ارزشی و ناتوانی را در آنها جایگزین سازد. بسیاری از مسائل آموزش و پرورش ریشه در روابط حاکم بر معلم و دانش آموز دارد. برای اصلاح و بهبود بخشیدن این روابط، باید تغییرات عمده یی در این زمینه صورت گیرد.

زمانی که آموزگار از دانش آموز می خواهد کاری انجام دهد، اگر لحن کلامش انتقادی و سرزنش آمیز باشد، نتیجه آن مقاومت و ستیزه جویی کودک (یا نوجوان) خواهد بود. اما اگر لحنی سازنده و غیرانتقادی داشته باشد، روحیه همکاری و مشارکت را در بین دانش آموزان تقویت خواهد کرد. خوب است معلمان و آموزگاران نسبت به رفتارهای خود هوشیار و حساس باشند و آگاهانه از برانگیختن پاسخ های دفاعی شاگردان بپرهیزند.

● خشم آموزگار

زمانی که آموزگاری عصبانی می شود، در فرآیند تدریس او اخلال به وجود می آید. او باید سعی کند خشمش را به گونه یی ابراز کند که به کسی لطمه یی (چه جسمی و چه روانی) نزند. او باید ضمن اشاره به مشکل درصدد حل وضعیت حاکم بر کلاس باشد. بد و بیراه گفتن، حمله به شخصیت بچه ها، سر و صدا راه انداختن و رفتارهای تکانشی - هیجانی محض، هیچ گاه نمی تواند کلید برتری معلم در کلاس درس باشد.

یکی از استرس ها و اضطراب های حرفه یی آموزگاران اداره و کنترل کلاس و داشتن رابطه یی پویا و فعال با دانش آموزان است. در مواردی بعضی از دانش آموزان می توانند به تنهایی مشکلاتی برای آموزگاران شان به وجود آورند که حتی باتجربه ترین معلمان هم از کنترل و اداره آن ناتوانند. گاهی حضور یک دانش آموز خاطی و اخلالگر می تواند تاثیر زیادی روی عملکرد آموزگار بر تک تک دانش آموزان گذارد. همان طور که نمی توانیم عکس العمل ها و رفتارهای آموزگاران را بدون در نظر گرفتن رفتار دانش آموزان تبیین کنیم، همان طور هم نمی توانیم رفتار دانش آموزان را بدون در نظر گرفتن رفتار آموزگاران درک کنیم. آموزگارانی که برای کنترل کلاس دست به تهدید و ارعاب دانش آموزان می زنند، گاهی متوجه می شوند بچه ها آنها را به عملی کردن این تهدیدها ترغیب می کنند، تا بتوانند موقعیت شغلی آنها را به مخاطره اندازند. درحالی که از این گروه از معلمان باید پرسید؛«آیا واقعاً خواستار رابطه یی رعب انگیز بین خود و دانش آموزان هستند و آیا تنها با ترساندن بچه ها می توانند آنها را به درس خواندن تشویق کنند؟»

دانش آموزان زمانی که آموزگارشان عصبانی است، به رفتار او و آنچه او می گوید، خوب توجه دارند. گاهی بدخویی و رفتار تند معلم، اشارات و حرکات او موجب رنجش، احساس خواری و سرافکندگی دانش آموزان و به دنبال آن نادیده گرفتن اصول اولیه بهداشت روانی کلاس می شود. دانش آموزان به معلمان شان وابسته اند. اگر معلمان نسبت به بچه ها از خود احترام نشان دهند و به عزت نفس و حس ارزشمندی آنها لطمه نزنند، طبیعی است که بچه ها نیز کمتر دست به مقاومت، خودسری و بدرفتاری خواهند زد. رفتارهای مودبانه و حرفه یی آموزگار می تواند مانع از تخلف های انضباطی دانش آموزان شود. اگر آموزگار اجازه دهد بچه های کلاس به سادگی او را خشمناک و عصبانی کنند، خیلی زود کنترل و تسلط خود را بر کلاس از دست خواهد داد.

● تشویق های آموزگار

تشویق باید تایید کننده عمل دانش آموز باشد نه وجود و شخصیت او. زیرا کودک یا نوجوان تصور می کند اگر آن خصوصیت و ویژگی را نداشته باشد، دیگر مورد ارزش و احترام نیست. برای مثال، زمانی که دانش آموز از درسی نمره عالی و خوبی می گیرد، اگر او را به دلیل نمره اش تشویق کنند، او فکر خواهد کرد که اگر بار دوم نمره پایینی بگیرد، دیگر مورد لطف و تمجید کسی واقع نخواهد شد، در حالی که اگر او را برای تلاش و کوششی که به خرج داده است، مورد تشویق قرار دهند، او سعی می کند با تلاشی بیشتر بار دیگر هم نمره رضایت بخشی بگیرد. در حقیقت تشویقی که شخصیت او را ارزیابی نمی کند، احساس امنیت، آرامش و انگیزه بیشتر در او ایجاد می کند.

رفتارهای شایسته و مطلوب دانش آموزان را همواره مدنظر داشته باشید، زیرا رفتارهای آینده آنان را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. در بعضی شرایط شناخت رفتارهای خوب و پسندیده دانش آموزان موجب کاهش رفتارهای نامطلوب و نامناسب آنها می شود. به هر اندازه که نکات مثبت و ارزشمند اخلاقی - آموزشی دانش آموزان بیشتر مد نظر قرار گیرد، به همان اندازه نیز انگیزه تلاش و پیشرفت در آنها پایدارتر خواهد شد.

تشویق نه تنها وسیله یی است که دانش آموز را با رغبت و تمایل به تلاش و پویایی وامی دارد، بلکه موجب تایید و تکرار رفتارهای مطلوب آنان نیز می شود. دانش آموزان زمانی می توانند توانمندی های خود را ارتقا دهند که با استفاده از حمایت های مثبت و داشتن روابط کیفی بالا با مربیان و معلمان شان بتوانند احساس شایستگی و کارآمدی را در خود پرورش دهند.

● تنبیه های آموزگار

در کلاسی که نظم و مقررات حاکم باشد، تنبیه و طرد دانش آموز جایی نخواهد داشت. خشونت با دانش آموز هدف و فرآیند یادگیری را مختل می کند. ارزش ها و مفاهیم اخلاقی گوناگون مثل احترام، مسوولیت پذیری، رعایت حقوق دیگران و... را نمی توان به طور مستقیم به دانش آموزان آموخت، بلکه باید آنها را در موقعیت های عینی و واقعی به بچه ها یاد داد. تهدید و ارعاب کودکان (و نوجوانان) نه تنها مانع از بدرفتاری آنها نمی شود، بلکه تنها زمینه یی برای مخفی کاری او ایجاد می کند. از طرف دیگر، وقتی دانش آموز به دلیل رفتار نامناسبش با شدت عمل روبه رو می شود، کمتر به رفتار خود و خطایش فکر می کند و بیشتر متوجه نحوه خشم و عصبانیت آموزگار می شود.

هنگامی که از دانش آموزی می پرسند؛ «چرا سر کلاس بدرفتاری می کنی؟» او پاسخ می دهد؛«معلم ما اصلاً بداخلاق است.» از آنجایی که کودکان هنوز به خصیصه خودمحوری خود پایبندند، هیچ گاه خود را مورد سوال قرار نمی دهند، بلکه رفتار و واکنش آموزگارشان را علت اصلی اختلاف معرفی می کنند. از این رو بهتر است برای تغییر رفتارهای منفی دانش آموزان، رفتارهای مثبت و سازنده آنان تشویق و تقویت شود. با به کار بردن این شیوه، رفتارهای نامناسب بچه ها به تدریج کاهش می یابد و رفتارهای مطلوب جایگزین آنها می شود. برای برقراری نظم و انضباط آگاهانه در کلاس و اجرای مقررات، بهترین شیوه حمایت، تشویق، توجه، بردباری و تمرکز بر رفتارهای پسندیده دانش آموزان است.

آموزگاران باید پیش از آغاز سال تحصیلی برای برقراری نظم و انضباط در کلاس شان، مقررات و قوانین ساده و شفافی تدوین کنند تا بدین وسیله دانش آموزان را با خواسته ها، انتظارات و اهداف خود آشنا سازند. زمانی که کلاسی به نحو مطلوب اداره و مدیریت شود، شرایطی به وجود می آید که دانش آموزان مشکلات انضباطی کمتری داشته باشند. داشتن روابطی منفی با شاگردان موجب می شود آنها اصول انضباطی کلاس را مستبدانه و خشک بدانند و برای اجرای آنها از خود مقاومت نشان دهند. در حالی که داشتن روابطی مثبت به آنها کمک می کند تا هدف اصلی از انضباط را سازندگی و پیشرفت در کار بدانند. تادیب دانش آموز باید با خونسردی انجام شود تا دانش آموز را متوجه رفتار اشتباهش کند. رفتار صحیح و شایسته آموزگار، آهنگ صدا، ثبات و عدالت او می تواند بهترین الگوی تربیتی دانش آموزان باشد. یکی از روش های کنترل هیجانات منفی دانش آموزان در کلاس، تماس ها و ارتباطات چشمی ، نگاه های اجمالی، خیره شدن و روش های غیرکلامی آموزگار است. از این طریق می توان خیلی ساده و راحت رفتار خلاف کودک (یا نوجوان) را بدون اینکه مزاحمت و اغتشاشی برای بقیه دانش آموزان کلاس ایجاد شود، متوقف کرد.

در حقیقت، هدف از پرورش کودکان و نوجوانان باید تغییر رفتار های آنان در جهت اعتلای توانایی ها، استعدادها و ویژگی های مثبت و سازنده آنان باشد.

 توجه :

شما فرهنگیان گرامی می توانید تحقیقات اقدام پژوهی ، گزارش تخصصی ، درس پژوهی ، تجربیات ارتقای شغلی ، طرح جابر  و مقالات پرسش مهر مورد نیاز خود را از لینک های زیر تهیه نمائید :( سایت علمی و پژوهشی آسمان ) بر روی هر لینک کلیک نمائید :

• 
  بیش از سیصد طرح جابر برای شرکت در مسابقات طرح جابر
• 
  

• مقالات مخصوص برای دانش آموزان و معلمان  در مورد  پاسخ به پرسش مهر رئیس جمهوری در مورد مهارت آموزی

محققان به تازگی به شواهد علمی دست یافته‌اند که نشان می‌دهد مغز زنان در به یاد آوردن اطلاعات تواناتر از مغز مردان است. 

به گزارش سرویس «علمی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، دانشمند‌ان دانشگاه کمبریج در این تحقیق رابطه آشکاری بین فاکتورهایی چون جنسیت، سطح تحصیلات و عملکرد حافظه را نشان داده‌اند

این یافته‌ها به دانشمند‌ان کمک می‌کند که درک بیشتری از عوامل ایجاد کننده بیماری آلزایمر و سایر اختلالات مشاعر داشته باشند و بتوانند اولین نشانه های این بیماری را دقیق‌تر شناسایی کنند.

روزنامه‌ تلگراف گزارش داد که در این تحقیق چندین تست حافظه روی چهار هزار و ‌٥٠٠ مرد و زن انجام گرفته است.

عملکردهای ذهنی و جسمی هر یک از شرکت کنندگان که در حال حاضر بین ‌٤٨ تا ‌٩٠ سال دارند، مورد ارزیابی قرار گرفت.

نتایج اولیه تحقیقات، مدرک قوی علمی ارائه می‌کند، دال بر این که عملکرد حافظه در زنان بهتر از مردان است و در یک تست خاص حافظه به طور متوسط درصد خطا در زنان ‌9،5 کمتر از مردان است.

این تفاوت آشکار بدون در نظر گرفتن سن افراد، تغییر نکرده و باقی می‌ماند.

محققان در نظر دارند، در آخرین آزمایش این یافته را روی ‌١٠ هزار شرکت کننده مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند.

 توجه :

شما فرهنگیان گرامی می توانید تحقیقات اقدام پژوهی ، گزارش تخصصی ، درس پژوهی ، تجربیات ارتقای شغلی ، طرح جابر  و مقالات پرسش مهر مورد نیاز خود را از لینک های زیر تهیه نمائید :( سایت علمی و پژوهشی آسمان ) بر روی هر لینک کلیک نمائید :

• 
  بیش از سیصد طرح جابر برای شرکت در مسابقات طرح جابر
• 
  

• مقالات مخصوص برای دانش آموزان و معلمان  در مورد  پاسخ به پرسش مهر رئیس جمهوری در مورد مهارت آموزی

دوستان عزیز، قبل از شروع مطالعه حتماً هدفتان را مشخص کنید. این هدف می‌تواند لذت بردن از یک رمان،‌ فهمیدن و درک یک مطلب، شرکت در کنکور یا آمادگی برای امتحان و ..... باشد.

*** برای مطالعه مطالب، بهتر است در ابتدا به صورت کلی و اجمالی مرور کنید و سپس مطالعه جزئیات را شروع کنید.

*** برای تصمیمات و کارهای روزمره خود برنامه‌ای را دنبال کنید. برنامه‌ریزی، همت و پشتکار، پله‌های موفقیت را تشکیل می‌دهند. پس طبق برنامه عمل کنید و از اینکه نتوانستید کل برنامه را در مدت زمان مقرر تمام کنید، مایوس نشوید. 

*** گام نخست و اساسی در مطالعه، نحوه مطالعه است. هر وقت مطلبی را می‌خوانیم نخست باید معنای آن را درک کنیم. اکثریت عظیمی از خوانندگان کمتر به این موضوع اهمیت می‌دهند و فقط آن چه را که واضح است یا فکر می‌کنند فهمیده‌اند، مطالعه می‌نمایند.  

*** مطالعه همانند انجام هر کار یا فعالیت دیگر، نیازمند استفاده از روش درست است. رشد و شکوفایی اندیشه، توانایی‌ها و فرهنگ هر انسان به کمیت و کیفیت مطالعه وابسته است. اگر به دقت بررسی کنیم می‌بینیم که یکی از دلایل افت تحصیلی برخی از دانش‌آموزان این است که شیوه مطالعه آنها بر طبق اصول صحیح مطالعه نیست و عدم رعایت اصل و بهداشت مطالعه موجب پایین آمدن سطح کارایی و بازدهی انسان، تضعیف روحیه، کاهش اعتماد به نفس و خستگی و دلزدگی از مطالعه می‌شود. واقعیت در این است که در دنیای امروز که عصر اطلاعات و نبرد اندیشه‌ها و مغزهاست و انسان با انبوه فزاینده اطلاعات اعم از کتاب، مجله، روزنامه و … مواجه است، نمی‌توان با همان روش‌های قدیم پیش رفت. در جهان امروز مطالعه ضرورت پیشرفت است.

*** شما می‌توانید با توجه به اهداف خود، برای مطالعه مطالب گوناگون از روشهای مختلف استفاده کنید.

*** برای مطالعه یکسری راهکارهایی وجود دارد که سعی می‌کنیم به طور مختصر در این نوشته برای شما دوستان ذکر کنیم که رعایت آنها برای همه افراد مفید و ضروری به نظر می‌رسد.

*** وقتی شما ابتدا مفاهیم کتب درسی را بطور عمیق مورد مطالعه قرار دهید (متن درس – مثال‌ها – تمرین‌ها – ارتباط دادن‌ها) با یک تعداد تست کافی و استاندارد به آمادگی لازمه می‌رسید و در غیر اینصورت باید چندین برابر تست بزنید که تازه با تردید نسبت به یافته‌ها نیز همراه است.

*** در مطالعه همیشه تلاطم داشته باشد(مطالعه فعال) دریا هم اگر ساکت و آرام باشد به تدریج به مرداب تبدیل می‌شود یادداشت‌برداری، حاشیه‌‌نویسی، طبقه‌بندی وخلاصه نویسی و سازمان‌ دادن، برجسته و بارز ساختن نکات مهم مطالب مورد نظر، به زبان خود تکرار کردن مطالب و تصویر سازی ذهنی و تجسم عینی ...(مخصوصا برای دروسی که نیاز به اندیشه و تفکر بیشتری دارد) از جمله فنونی هستند که انسان را در هنگام مطالعه ، فعال نگه می‌دارند و نتیجه آن بالا رفتن تمرکز حواس و سرعت عمل است .

*** از تصاویر و نمودارهای کتابها حداکثر استفاده را بکنید و به آنها خوب دقت نمایید.   

 *** مطالب دشوار را به قسمت‌های ساده و کوچکتر تقسیم کنید. 

 *** تمرین کنید که مطلب را تند بخوانید، تندخوانی باعث صرفه‌جویی در وقت و تمرکز حواس می‌شود. 

*** بین میزان یادگیری با مدت زمانی که صرف آن می‌شود رابطه نزدیک وجود دارد. توصیه می‌شود که برای مطالعه وقت کافی در نظر بگیرید. 

*** از برخواندن مطلبی که قبلاً یاد گرفته‌اید برای شخص دیگری که بتواند اشتباهات شما را اصلاح و جاافتادگی‌های آن را گوشزد کند، بسیار مفید است. 

*** یکی از شگردهای یادگیری مطالب، استفاده از برگه نکته‌ها می‌باشد یعنی نوشتن نکته‌ای دارای اهمیت خاص بر روی یک برگه و دادن تعریفی از آن به زبان خودتان، که برای یادگیری موثر می‌باشد. 

*** حتی‌الامکان سعی کنید که مطالب را بفهمید و به خاطر بسپارید زیرا مطالبی که طوطی‌وار حفظ شده‌اند، خیلی زود فراموش خواهند شد. 

*** میزان از دست دادن مطالب و فراموشی حافظه، در خواب به مراتب کمتر از بیداری است. بنابراین بعد از آموختن یک مطلب علمی و مشکل(به خصوص قبل از امتحان) مدتی استراحتی مطلق داشته باشید.و با توجه به اینکه تحقیقات نشان داده است مطالعه در هنگام شب (قبل از خواب) و صبح زود، کارآمد است، بیشتر در این مواقع مطالعه مطالب جدید را انجام دهید . 

*** سعی کنید مطالب را به خاطر بسپارید و خلاصه آن را در ذهن خود تکرار کنید که یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین مرحله در یادگیری درست، تکرار مطالب است. 

*** بکوشید به مطالب مطالعه شده معنایی مشخص بدهید و از روشهایی که به تجربه دریافته‌اید که بیشترین بازدهی را برای شما دارد، حداکثر استفاده را بکنید. 

*** بین مطالب جدیدی که می‌خواهید یاد بگیرید و مطالبی که قبلاً آموخته‌اید پیوند برقرار کنید. 

*** یکی از نقش‌های مهم در مطالعه، علاقه است. اگر باعلاقه مطالب را بخوانید، آن را بهتر درک می‌کنید و بیشتر به خاطر می‌سپارید. 

*** سعی کنید که پس از مطالعه هر مطلب، خود را تقویت کرده و احساس رضایتمندی کنید

*** زمانی که حواس شما به چیز دیگری باشد، حافظه نمی‌تواند مطلبی را به خاطر بسپارد و یا به یاد آورد. پس برای به خاطر سپردن و به یاد آوردن هر مطلب باید تمرکز حواس داشته باشید. 

*** نکات به یاد سپرده شده را، مرتبط‌تر و منظم‌تر طبقه‌بندی کنید، زیرا باعث می‌شود مطالب بهتر در خاطر بماند و به یاد آوردن آنها راحت‌تر و سریع‌تر خواهد بود. 

*** هیچ‌گاه و تحت هیچ شرایطی از خودتان راضی نباشید و همواره برای بهتر شدن تلاش کنید و دائم رضایت خاطر خود را به تعویق اندازید. 

*** به یاد داشته باشید که این سالها کنکور تفهیمی شده و نمی‌توانید با دانش سطحی به رتبه‌های خوب فکر کنید باید دانش شما عمیق باشد و هر مطلبی را با دلیل و استدلال به خاطر بسپارید. 

*** تست زدن هیچ گاه نمی‌تواند جای یادگیری عمیق را بگیرد. داوطلبان عزیز باید بیش از هر چیز به یادگیری عمیق مفاهیم درس‌ها توجه کنند. اگرچه تجربه در پاسخ دادن به سؤالات چهار گزینه‌ای می‌تواند سرعت عمل در پاسخگویی را افزایش دهد ولی این عمل باید پس از یادگیری مباحث موجود در کتب درسی صورت پذیرد. 

*** معلوماتی که از راه تست زدن به دست می‌آید، چون معلوماتی غیرپیوسته و مجزا است، از نظر محتوایی بی‌ارزش بوده و در ذهن پایدار نمی‌ماند. دانش کسب شده از طریق تست زدن بیشتر جنبه حفظی دارد و فرد را به عادات تحصیلی نامطلوب سوق می‌دهد و برای آینده چنین فردی پایه مستحکم و قابل اعتمادی برای ادامه تحصیل نباید متصور باشیم. 

سؤال: یک حالتی در مورد برخی سؤال‌ها به برخی داوطلبان دست می‌دهد بعد از آزمون‌ها می‌گویند بلد بودم ولی نتوانستم حل کنم یا اینکه می‌گویند همه سؤال‌ها را بلد بودم ولی وقت کم آوردم می‌توانید علت را توضیح دهید؟ 

جواب: این موارد دلایل متعددی دارد که به برخی از آنها اشاره می‌شود: 

1) داوطلب کم‌کاری کرده است یعنی خودش را تحت فشار قرار نداده که در زمان محدود به تعدادی تست پاسخ دهد.2) داوطلب به دلایلی بر موضوع اشراف کامل ندارد و وقتی سؤال را می‌خواند می‌خواهد بین این سوال با یکی از نمونه سوال‌هایی که حل کرده است یا برایش حل کرده‌اند مشابهت برقرار کند اما اگر اصل آن مفهوم را بداند و خودش تجزیه و تحلیل کرده باشد دیگر مشکلی نخواهد داشت. 

راه حل چنین مشکلی را در یک جمله می‌تواند ارائه کرد و آن عبارت است از: ذهن به عنوان یک فاعل باید با مطلب درگیر شود و با یک قدرتی استدلال کند و با یک سرعتی انتقال اطلاعات را انجام دهد و این 3 بدست نمی‌آیند مگر اینکه قبل از آن در دوران آموزش به تجزیه و تحلیل عادت کرده باشد. 

*** آنچه شما سر جلسه آزمون در اختیار دارید قلم و کاغذ است که باید با آن مانوس شوید و سعی کنید که با بهره‌گیری از این دو، تمرکز حواس خود را بالا ببرید بعنوان یکی از کارکردهای قلم و کاغذ می‌توان گفت: اگر عادت دارید به اینکه خودتان یک صفحه از کتابی را که می‌خوانید در یک خط خلاصه کنید در واقع با این کار دائماً مشغولید به اینکه به یافته‌های ذهنی خود نظم بدهید و این بهترین است و تاکید می‌شود که از خلاصه‌نویسی دیگران استفاده نکنید چون در ذهنتان پایدار نمی‌ماند و سعی کنید خودتان آنچه از کل یک مفهوم برداشت می‌کنید به عنوان خلاصه برای خود یادداشت کنید. 

*** حجم مطالب درسی دوره پیش‌دانشگاهی بسیار بالا است و اگر مطالب این دوره را با کلاس درسی پیش نبرید و در آن تاخیر ایجاد نمائید جبران این عقب ماندگی بسیار کار سختی خواهد بود و یادتان باشد که اگر عقب ماندگی از مطالب دوره پیش دانشگاهی دارید در اولین قدم باید این عقب افتادگی را جبران کنید و خودتان را به کلاس درس و معلم برسانید مخصوصاً به این دلیل که برخی از مباحث این دوره در دروس پایه سال‌های قبل آمده است، به عنوان مثال (مبحث بردارها – حرکت شناسی – دینامیک و ...) که در فیزیک 2 دبیرستان آمده بود در دوره پیش دانشگاهی نیز تکرار شده است. 

*** در پایان ذکر این موضوع ضروری است که همواره در پی خلق راه های جدید و تازه برای درست مطالعه کردن خود باشید و به روشهای فوق قناعت نکنید ایجاد تازگی و طراوت به شما شور وشوق مضاعف می دهد

 توجه :

شما فرهنگیان گرامی می توانید تحقیقات اقدام پژوهی ، گزارش تخصصی ، درس پژوهی ، تجربیات ارتقای شغلی ، طرح جابر  و مقالات پرسش مهر مورد نیاز خود را از لینک های زیر تهیه نمائید :( سایت علمی و پژوهشی آسمان ) بر روی هر لینک کلیک نمائید :

• 
  بیش از سیصد طرح جابر برای شرکت در مسابقات طرح جابر
• 
  

• مقالات مخصوص برای دانش آموزان و معلمان  در مورد  پاسخ به پرسش مهر رئیس جمهوری در مورد مهارت آموزی