شمارش گلبول قرمز خون

مقدمه

گلبولهای قرمز یاred cells ، Erythrocytes

گلبولهای قرمز (اریتروسیتها) به شکل دیسکهای مقعرالطرفین ،بدون هسته و 8 - 7 میکرومتر قطر را دارند در انتقالاکسیژن ودی‌اکسیدکربن دارند و به تعداد تقریبی 5 میلیون در هر میلیمتر مکعب خون یافت می‌شوند. و حجم متوسطهر یک از آنها 90 - 88 میکرون مکعب است. مجموع کل مساحتگلبولهای قرمز در خون انسان بطور متوسط 3500 - 3000 متر مربع است که این مقدار 1500برابر سطح بدن می‌باشد. شکل خاص گلبول قرمز به وسیع بودن این سطح کمک می‌کند. پهن و در مرکز مقعرالطرفین هستند با این شکل هیچ نقطه‌ای ازسلول بیشتر از 85 درصد میکرون از سطح آن فاصله ندارد در صورتی که یک شکل کروی 2.5میکرون از سطح فاصله دارد و کل سطح 20 درصد کمتر می‌شود. گلبولهای قرمززنده‌اند و مواد غذایی را ازراهتخمیر بدستمی‌آورند، زیرامیتوکندری ندارند و همچنین هسته متوسط گلبولهای قرمز 120 روز است برای اینکه میزان گلبولهایقرمز در خون ثابت بماند باید  در هر ثانیهحدود ۲۴۰ میلیون گلبول قرمز در خون تولید می شود، به همین دلیلدر بدن یک انسان بالغ در حدود ۳۵۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰گلبول قرمز وجود دارد.  گلبولهای قرمز در دوره جنینی درکبد به طحال و گره‌های لنفاویساخته می‌شود اما در ماههای آخر دوره جنینی و پس از تولد تنها در مغز قرمز استخوانبوجود می‌آید.
در مغز استخوان بافت زاینده‌ای وجود دارد که با چند تقسیمسلولی گلبولهای قرمز را می‌سازد. سلولهای زاینده در ضمن این تغییرات هسته خود را ازدست می‌دهند و مقداری زیادی هموگلوبین در ستوپلاسم خود می‌سازند. فعالیت ماهیچه‌ای، صعود به ارتفاعات و گرمشدن هوا تولید گلبولهای قرمز را افزایش می‌دهد سلولهای مولد گلبولهای قرمز در مغزاستخوان نسبت بهاشعهایکس بسیار حساسند و کمبودویتامین B₁₂ ،آهن ،مس در غذا نیز موجب کاهشتولید گلبولهای قرمز می‌شوند.

نقص یا هر گونه اختلال در ساختار یا عملکرد اجزای خون موجب بیماری می شود. این بیماری ها بر اساس جزیی از خون که تحت تاثیر قرار گرفته است طبقه بندی می شود. برای مثال بیماری های گلبول های قرمز خون ، گلبول های سفید خون و انعقاد خون.

تالاسمي :

تالاسمینوعی کم خونی ارثی است که در آن در تولیدهموگلوبین اختلال بوجود آمده است. دو نوعتالاسمیوجود دارد. تالاسمی مینور (خفیف) وتالاسمی ماژور (شدید). در تالاسمی مینور بطورمعمول اشخاص سالم و طبیعی هستند اما برخی از آنها ممکن است کم خونی خفیفی داشتهباشند. بیشتر مبتلایان بهتالاسمی مینوراز بیماری خود اطلاعی ندارند و وقتیاز این مساله مطلع می‌شوند که خونشان مورد آزمایش قرار گیرد یا صاحب فرزندی مبتلابه تالاسمی ماژور شوند. از نشانه‌های افراد مبتلا به تالاسمی مینور این است کهگلبولهای قرمز این بیماران کوچکتر از گلبولهای قرمز افراد طبیعی است.

هنگامساخته شدن گلبولهای قرمز درمغزاستخوان افراد مبتلا بهتالاسمی ماژوربه مقدار کافی هموگلوبین ساختهنمی‌شود و گلبولهای قرمز خون این بیماران تقریبا خالی از هموگلوبین است. مبتلایانبه تالاسمی ماژور در هنگام تولد ، طبیعی هستند ولی بین سه ماهگی و هجده ماهگی دچارکم خونی می‌شوند. و رنگ پریده‌اند خوب نمی‌خوابند و خوب غذا نمی‌خورند حالت تهوعدارند و اگر درمان نشوند می‌میرند. تنها راه درمان تالاسمی ماژور تزریق منظم خوناست که بطور معمول می‌باید، هر چهار هفته یکبار صورت گیرد. فرزندان مبتلا بهتالاسمی ماژور از پدر و مادرانی متولد می‌شوند که هر دو مبتلا به تالاسمی مینورهستند به این منظور برای جلوگیری از تولد چنین نوزادانی ضروری است در هنگام ازدواجخون زن و مرد از جهت ابتلا به بیماری تالاسمی مینور مورد آزمایش قرار گیرند تا درصورت ابتلای هر دو آنها به این بیماری از ازدواج جلوگیری شود.

هموفیلی

هموفیلیشایعترین و وخیم‌ترین بیماریهای خونریزی دهنده مادرزادی می‌باشد. علت آنها کمبودفاکتورهای 11 ، 9 و 8 با منشا ژنتیکی است. این بیماری اختصاص به مردان دارد و درزنان بندرت دیده می‌شود. علت بیماری ، فقدان یکی از عواملی است که درانعقادخون نقش دارند. هموفیلی درجات مختلف دارد. در نوعی از آن یک زخم ساده می‌تواندموجب خونریزی شدید شود در فرد هموفیل عامل فعال کننده ترومبوپلاستین (گلوبولین آنتی هموفیلیک) وجود ندارد.

انواع هموفیلی

هموفیلی Aشایعترین نوع هموفیلی است که کاهش درفاکتور 8باعث علت این بیماری است. کمبودفاکتور 9انعقادی علت بیماری کریسمس یاهموفیلی Bاست. فاکتور 8 در جریان خون به فاکتور von willbrand متصل است بدین جهت مواقعی که این فاکتور کمبود داشته باشد فاکتور 8هم کاهش نشان می‌دهد. اختلال انعقادی با علت کمبودفاکتور 11خونی رااصطلاحاهموفیلی Cمی‌گویند. ژن معیوبهموفیلی B و A بر رویکروموزومجنسی قرار دارند و به این علت است که این بیماری به علت شرایط خاص کروموزومهایجنسی در افراد مذکر انحصارا در مردان موجب بیماری می‌شوند.

درمان هموفیلی

در سال 1840 میلادی برای معالجه هموفیلی از تزریق خوناستفاده شد. در سال 1936 به جای تزریق خون کامل ازپلاسما استفاده کردند از اواخر دهه 1960 پلاسمای متراکم مورد استفاده قرار گرفت اوایل دهه 70 پلاسمای خشک متراکم تهیه شد و برای نخستین بار کودکان و بزرگسالان هموفیلتوانستند به شکل عادی زندگی کنند.

کم خونی

یکی از عمومی‌ترین ناراحتیهای خونی ،بیماریکم خونی است. علت آن کم بودن تعداد گلبولهای قرمز یا کم بودن مقدارهموگلوبین در این گلبولهاست. در تمام انواع کم خونی بافتهای بدن بویژهماهیچه‌ها ومغز به خاطر کمبوداکسیژن آسیب می‌بینند. کم خونی ممکن است ناشی از کمبودآهن در جیره غذایی باشد دراین حالت گلبولهای قرمز به تعداد عادی وجود دارند اما در آنها مقدار هموگلوبین کماست. این نوع کم خونی در کودکان بیشتر از بزرگسالان رایج است علائم این نوع کم خونیرنگ پریدگی و زود خسته شدن است. خوردن غذاهای آهن‌دار مانندجگر ، گوشت وسبزیجات و مصرف داروهای آهن‌دار در درمان آن موثرترند. انواع کم خونی به صورتزیر است.

·         کم خونی ناشی از دفع خون:که در اینحالت بدن بعد از یک خونریزی شدید دچار کم خونی خواهد شد.

·         کم خونی آپلاستیک:به معنی فقدانعملکرد طبیعیمغزاستخوان می‌باشد که بطور مثال در افرادی که در معرضتشعشعگاما قرار گرفته‌اند دیده می‌شود.

·         کم خونی مگالوپلاستیک: که ناشی ازفقدانویتامین B₁₂ ،اسید فولیکو فاکتور داخلی مخاط معدهمی‌باشد.

·         کم خونی همولیتیک):خونی که لیز شدهباشد) ، شامل پررنگ شدن گلبولهای قرمز ، داسی شکل شدن گلبولهای قرمز می‌باشد و درنتیجه گلبولهای قرمز خون شکل قرصی و طبیعی را ندارند بلکه هلالی شکل می‌شوند. چنینگلبولهایی معمولا بهم می‌چسبند و مسیر رگها را می‌بندند. در نتیجه اکسیژن کافی بهبافتها نمی‌رسد. و در این حال شخص دچارکمخونی شدید می‌شود.

پلی‌سیتمی

پلی‌سیتمی ثانویه

هر گاه بافتها به علت کم بودن شدید اکسیژن هوا درارتفاعات بلند دچار هیپوکسی شوند در این حالت اندامهای خونساز بطور اتوماتیک مقدارزیادی گلبول قرمز تولید می‌کنند.

پلی سیتمی حقیقی(اریترمي(

این بیماری از یکتغییر ژنی بوجود می‌آید که در گروهسلولی همو بلاستیک کهگویچه‌هایقرمز خون را تولید می‌کنند ایجاد می‌شود. سلولهای بلاستی حتی هنگامی کهگویچه‌های سرخ بیش از حدی وجود دارند، از تولید گویچه‌های قرمز باز نمی‌ایستند.

لوسمی

معمولا در هنگام ابتلا به یک بیماری عفونی ، تعدادگلبولهای سفیدزیاد می‌شود. تا بدن بتواندبا عوامل عفونت مبارزه کند. اما پس از بهبود ، تعداد گلبولها تا حد طبیعی کاهشمی‌یابد. اگر افزایش تعداد گلبولهای سفید بطور مداوم و بدون هیچ دلیلی افزایش یابدبه آن لوسمی می‌گویند. در این حالت مراکز گلبول ساز ، از نظم خارج شده و بطورزیانباری به تولید گلبولهای سفید می‌پردازند. افزایش تعداد گلبولهای سفید ، مجالیبرای تولید گلبولهای قرمز وپلاکتها باقی نمی‌گذارد و به همین دلیل تعداد این سلولها در خون کاهش می‌یابد. در نتیجه اینبیماری با کم خونی و خونریزیهای داخلی همراه است. تعداد گلبولهای سفید در اینبیماری به 100هزار عدد در میلیمتر مکعب می‌رسد.