تحقیق درباره نرم افزار فارسی ساز

مقدمه

فارسي ساز به هر نرم افزار يا سخت افزار جانبي يا تعويض كننده محيط يك نرم افزار يا دستگاه ديگر كه امكان تايپ فارسي را براي كاربر فراهم كند فارسي ساز گفته مي شود.

تجهيزات اداري و كامپيوتري از ابتداي ورود به بازار ايران با بزرگترين اشكالي كه روبه رو هستند پشتيباني نكردن زبان فارسي در اين تجهيزات است و اين در حالي است كه اين تجهيزات به راحتي زبانهاي مشابه از جمله عربي را پشتيباني مي كنند البته اين مشكل در زمان قبل از انقلاب براي زبان فارسي وجود نداشت و اين اشكالات همه بعد از تحميلهاي اقتصادي ايران بوجود آمد. در ابتدا تصميم خاصي براي اصطلاح اين تجهيزات و امكان استفاده از حروف فارسي در نظر گرفته نشد و معمولاً بصورت لاتين كارها انجام مي شد ولي بعد از مدتي مشكلات ناشي از استفاده اين تجهيزات مشخص شد. مهمترين اين مشكلات نبود سواد لازم براي خواندن متون لاتين توسط مردم بود. مثلاً دستور كار يك دارو و يا يك وسيله برقي را در نظر بگيريد. چنانچه سازنده يك توصيه مهم را در مورد يك دارو در بروشور نوشته باشد و مصرف كننده در اثر بي اطلاعي از آن، دارو را غلط مصرف كند و يا حتي نتواند تاريخ مصرف آن را بخواند ممكن است خسارتهاي جيران ناپذيري به وي وارد شود. يا كاربري را در نظر بگيريد كه نمي تواند تلويزيوني را كه خريداري كرد روشن كند! مسئله بعدي كه تقريباَ لطمه بسيار زيادي به زبان فارسي وارد كرد جايگزين واژه هاي لاتين بخاطر استعمال زياد مي باشد.

در طي چند سال اخير (تقريباَ بعد از دهه 80 ميلادي) با بهبود اوضاع اقتصادي و پيشرفت سطح علمي كشور نياز به استفاده از زبان فارسي جدي گرفته شد و متخصصين و تكنسين هاي مختلف براي رفع اين مشكل شروع به كار كردند. در ابتدا اين فعاليتها بعلت هزينه بر بودن چندان مورد توجه قرار نگرفت و فقط در مواردي كه بدون وجود امكانات فارسي كار غيرممكن بود معادل سازي انجام شد. مثلاَ چاپگرهاي اداري كه حتماَ بايد فارسي چاپ مي كردند معادل سازي شدند. متأسفانه هنوز هم تقريباَ در صنعت اين مسئله چندان جدي تلقي نمي شود كه متن راهنما كالاها كاملاَ فارسي باشد به عنوان مثال اين موضوع را مي توانيد بر روي كنسروها و يا نوشيدني هاي مختلف ملاحظه كنيد اكثر تاريخهاي مصرف چاپ شده بصورت لاتين مي باشد و اين در حالي است كه دستگاههاي چاپ حرارتي مورد استفاده در اين صنايع براحتي مي توانند فارسي چاپ كنند.

فارسي سازها در كامپيوترهاي شخصي (PC) بيشتر مورد توجه و استفاده قرار گرفته اند شايد مهمترين دلايل آن استفاده از اين كامپيوترها در ادارات دولتي و افزايش روزافزون استفاده از آنها در منازل مي باشد. در ادامه تعدادي از فارسي سازهاي محيط هاي مختلف اين كامپيوترها را معرفي مي كنيم.

1-  فارسي سازهاي محيط DOS

اين فارسي سازها پس از اجرا توسط كاربر در حافظه مقيم مي شوند. اصولاَ اين نوع برنامه ها از دو قسمت اصلي تشكيل شده اند. 1- تغيير دهنده محيط: اين قسمت با تغييير در RAM سيستم و در قسمتي كه كاراكترها ذخيره شده اند كاراكترهاي فارسي را به محيط اضافه مي كند كاراكترها در DOS به صورت يك ماتريس  ذخيره مي شوند كه به راحتي قابل تغييرند.

2- قسمت كنترل: اين قسمت كه در حافظه مقيم مي شود منتظر يك رويداد خاص از طرف كاربر شده (مثلاً فشردن دو شيفت) و سپس شروع به كار مي كند. اين قسمت با گرفتن كاراكترهاي وارد شده توسط كاربر و تبديل آنها به معادل فارسي عمل مي كند مثلاَ چنانچه كاربركليد A را فشرده باشد اين برنامه آن را تبديل به كد حرف ش مي كند.

 

2- فارسي ساز ويندوز 3.x

ويندوز 3.x كه يك برنامه براي راحتي كار در سيستم عامل DOS طراحي شده بود بزودي مي توانست در بين كاربران مطرح شود و جايگاه خاصي را بدست آورد. اين نرم افزار از يك محيط گرافيكي قوي بهره مي برد كه با همين امكان محبوبيت زيادي بدست آورد. اين نرم افزار كه پايه و اساس نسخه هاي بعدي بود براي تغيير زبان از روشي استفاده مي كرد كه تقريباً همچنان دست نخورده باقي مانده است. در اين نرم افزار كاراكترها در تخته كاراكترهايي ذخيره مي شوند و كاربر براحتي مي تواند اين تخته كاراكترها را عوض كند و شكل دلخواه خود را بسازد.

 

3- ويندوز 95 و 98

اين دو نرم افزار خود به صورت سيستم عامل درآمده و بر مبناي ويندوز 3.x ساخته شده اند. در اين سيستم سعي بر اين بوده تا پشتيباني از تمام زبانهاي زنده دنيا بعمل آيد ولي اين مجموعه هنوز كامل نشده است.

 

4- ويندوز 2000 به بعد و XP

در اين نسخه ها تقريباً مجموعه كاملي جمع آوري شده و تقريباً همه زبان هاي زنده دنيا پشتيباني مي شوند. فارسي نيز به صورت يك كدپيج استاندارد درآمده و به راحتي قابل دسترسي است.

فصل اول:

چگونگي عملکرد نرم افزار

فعال کردن امکان تايپ فارسي در ويندوز 98 عربي

همانطور كه اشاره شد در اين نسخه سعي بر آن بوده كه از همه زبانهاي زنده پشتيباني شود ولي فارسي به صورت يك زبان استاندارد هنوز مطرح نشده بود و كدپيج استانداردي نداشته است ولي فايلهاي كدپيج فارسي كه بعدها به صورت استاندارد درآمد توسط مايكروسافت عرضه شده تا علاقمندان بتوانند از آن استفاده كنند.

كدپيج چيست؟ كدپيج جدولي است كه كد اسكي را گرفته و كاراكتر معادل آن را بر مي گرداند مثلاً كد 65 براي فعال كردن زبان فارسي در ويندوز 98 ابتدا بايد دو فايل اصلي اينكار را تهيه كرد براي تهيه اين دو فايل مي توانيد به بخش به روزرساني ويندوز 98 در سايت شركت مايكروسافت سري بزنيد.

اين دو فايل عبارتنداز KBDFa.DLI و L-intl.NLS البته فايل هايي با كارها مشابه ولي نامهاي مختلف نيز وجود دارند كه مي توانند مورد استفاده قرار گيرند. ابتدا بايد اين دو فايل در شاخه system 32 ويندوز كپي شوند تا قابل استفاده باشند. پس نوبت به تغيير رجيستري ويندوز مي باشد.

رجيستري: قسمتي از ويندوز است كه تمام تنظيمات ويندوز را در خود نگه مي دارد.

 

ابتدا در صورتي كه شاخه

Hkey – Local – Machine\system\current control set\control\key Board Layouts\00000429

وجود نداشت آن را ايجاد كرده و سپس دو مقدار متني (string) در آن ايجاد مي كنيم و مقدار آنها را به شكل زير مي نماييم.

Layut  File  = KBDFa.DLI

Layout  text  =  Farsi

با اينكار Layout صفحه كليد مشخص مي شود.

Layout: عبارت از محل جايگزيني حروف مثلاَ حرف ل در كدام قسمت صفحه كليد باشد سپس در صورتي كه كليد زير موجود نباشد آن را ايجاد مي كنيم.

Hkey – Local – Machine\system\current control set\control\NLS\Local\00000429

و سپس كليد متني با مشخصات زير را ايجاد مي كنيم:

00000429 = Farsi

با اين تغيير مشخص مي كنيم كه كدپيج 429 متعلق به فارسي است.

در مورد آدرس زير نيز مانند بالا عمل مي كنيم.

Hkey – Local – Machine\system\current control set\control\NLS\Language   Groups\

در اينجا نيز كليد از نوع متني است.

Farsi  = 1

با اين كار مشخص مي كنيم كه فارسي يك زبان فعال مي باشد.

در آخرين مرحله استفاده از رجيستري كليد زير كه مربوط به كدپيج مي باشد را ثبت مي كنيم.

Hkey – Local – Machine\system\current control set\control\NLS\Language 

اين كليد نيز از نوع متني است.

429  =  L- intl.nls

تنظيم لوگوي ويندوز:

لوگوي ويندوز بايد يك فايل BMP از نوع 256 رنگ و در سايز  باشد اين فايل را پس از تعقيب نام به Logo.sys در Root درايو بوت بايد كپي كرد. تا در زمان راه اندازي نمايش داده شود.

با اين كارهاي تقريباً امكان تايپ فارسي فراهم شده ولي نياز به يك برنامه مقيم در حافظه و راهنمايي كاربر مي باشد كه با توجه به نياز كاربر بايد تهيه و همراه نرم افزار اصلي توزيع شود.

 

قلم:‌

قلمها يا Fonts نمونه هايي از خطهاي مختلف هستند كه كاربر مي تواند با آنها اقدام به تايپ نمايد قلمهاي ويندوز بايد متناسب با كدپيج مربوطه طراحي شوند تا درست عمل كنند مسئله مهم ديگر تراز بودن قلم است كه مثلاً دو كاراكتر فضاي يكساني را اشغال كنند و در اصطلاح كاربر بتواند متن تراز و يكدستي را داشته باشد.

مراحل طراحي قلم:

1-انتخاب: در اين مرحله نوع خط انتخاب و نمونه هاي كاملي از آن تهيه مي شود اين نمونه هاي بايد صاف، يكدست و با اندازه يكسان باشند و بهتر است كه كاغذ آنها چندان شفاف نباشد.

2-ورود اطلاعات: در اين مرحله نمونه هايي جمع آوري شده وارد كامپيوتر مي شوند كه اين كار توسط اسكنر صورت مي گيرد.

3-تراز بندي: در اين مرحله تمامي كاركترهاي وارد شده با هم تراز شده و از نظر اندازه يكسان مي شوند.

4-تبديل به فايل فونت: اين كار توسط نرم افزارهاي ويژه اينكار انجام مي شود مثلاً font maker و يا font Edit و كاراكترها در خانه متناسب خود قرار گرفته وبر اساس كدپيج مرتب مي شوند.

 

توضيحاتي در مودر فارسي سازها:

در چند سال اخير خوشبختانه كارهاي بسيار خوبي در جهت تهيه و توزيع فارسي سازهاي مختلف صورت گرفته است در اينجا به اختصار به توضيح و مقايسه چند نوع مطرح مي پردازيم:

 

معايب و مزايا:

معايب و مزاياي يك فارسي ساز خوب بر اساس موارد زير مورد سنجش قرار مي گيرد:

1- تايپ روان فارسي         2- تعداد قلمها          3- كيفيت قلمها                  4- هماهنگي با سيستم          5- محيطهاي كار                 6- امكانات جانبي

      7- پشتيباني

 

معرفي 2 فارسي ساز مطرح و مقايسه آنها:

پارسا 99: اين فارسي ساز که از معروفترين فارسي سازهاي ويندوز ميباشد در بين کاربردان عادي از فهرست خاصي برخوردار است.

1-       پروين 99: اين فارسي ساز حرفه اي بعلت گران بودن در دسترس كاربران عادي نبوده ولي در ميان كاربران حرفه اي بسيار مطرح مي باشد.

توجه: مقايسه انجام شده توسط نويسنده صورت گرفته و از منبع ديگري ذكر نشده است.

 

پارسا 99:

معرفي اجمالي يك فارسي ساز همه منظوره بهمراه تقويم فارسي- امكان نامگذاري فايلها به صورت فارسي – قلمهاي نسبتاً خوب و سازگار با سيستم

مزايا:

1.   يكي از مهمترين مزاياي پارسا 99 استفاده از كدپيج استاندارد مايكروسافت براي تايپ فارسي است لذا متون نوشته شده در اين فارسي ساز در تمام محيطهاي استاندارد قابل استفاده است.

2.   تقويم فارسي: پارسا از يك تقويم فارسي كامل بهره مي برد كه به كاربر اجازه مي دهد از تاريخ هجري شمسي بصورت كاملاً فارسي استفاده كند.

3.   نامگذاري فارسي فايلها: معدود فارسي ساز وجود دارد كه اين امكان را در نظر گرفته باشد اين كار با تغيير كدپيج 704 امكان پذير است.

4.        قلمها: قلمهاي پارسا بسيار خوب تراز بندي شده و از نظر يكدست بودن نيز مشكلي ندارند.

5.   مبدل پرونده: اين نرم افزار جانبي امكان تبديل فايلها مختلف به سيستم هاي ديگر را مي دهد لازم به ذكر است كه قبل از تدوين استاندارد مشخص براي اينكه كدپيج فارسي شركتهايي اقدام به تهيه كدپيج هايي مخصوص به خود كردند از جمله نرم افزار سينا و يا ايران سيستم. اين مبدل وظيفه تبديل اين سيستمها را به يكديگر دارد.

6.        پشتيباني وب: تمامي صفحه هاي وب فارسي استاندارد به راحتي قابل مشاهده است.

 

معايب:

1- احتياج به ويندوز عربي: پارسا براي نصب به ويندوز عربي احتياج دادر.

2- كمبود تنوع قلمها:

در پارسا تقريباً قلمها شببيه بوده و قلم متناسب با هر سليقه وجود ندارد.

نداشتن امكان تايپ فارسي در نرم افزارهاي گرافيكي و مشابه:

پارسا با تمام قدرت متأسفانه داراي اين ضعف بزرگ است كه نمي توان در نرم افزار هاي گرافيكي به صورت مستقيم فارسي تايپ كرد البته براي رفع اين مشكل نرم افزار جانبي همراه آن عرضه شده ولي به هر حال امكان تايپ مستقيم وجود ندارد.

 

پروين 98:

اين فارسي ساز امكان تايپ فارسي در هر قسمت ويندوز را دارا مي باشد. در هر پنجره اي مي تواند قلم انتخاب كرده و فارسي تايپ كنيد در تمام نرم افزارها نيز اين امكان را به شما مي دهد پس از نصب بر روي پنجره هاي خود سه شكلك اضافه خواهيد ديد كه به شما امكان انتخاب قلم و تايپ فارسي را مي دهد.

مزايا

 1- قابل نصب بر روي انواع ويندوز عربي و لاتين

2- امكان تايپ در همه محيطها از جمله گرافيكي، متني وغيره …

3- قلمهاي زيبا و متنوع متناسب با هر سليقه

2-                 چاپ بسيار با كيفيت عالي

3-                 مبدل پرونده شبيه به پارسا

معايب: تراز نبودن قلمها: متأسفانه قلمها در بيشتر اوقات تراز نبوده و كاربر احتياج به تراز به وسيله نرم افار مانند word دارد.

استاندارد نبودن: پروين از جمله فارسي سازهايي است كه از كدپيج خود استفاده مي كند و در محيطهاي استاندارد قابل استفاده نيست.

 

 

پشتيباني نكردن وب:

1- پروين 98 از صفحات وب پشتيباني نكرده و اصولاً تغييري در كدپيج ويندوز نمي دهد.

2- گراني نرم افزار

3- اشغال حافظه سيستم

مقايسه اصول كار: با توجه به بررسي دو فارسي ساز نتايج زير بدست آمد:

پارسا 99: كدپيج استاندارد داشته و در كدپيجهاي ويندوز بعمل مي آورد.

پروين 98: يم برنامه مقيم در حافظه داشته و به وسيله آن فارسي تايپ مي كند و اصولاً در كدپيجهاي ويندوز تغييري به وجود نمي آورد.

 

كاربردها:

پارسا 99 بعلت ارزان بودن و امكانات قابل قبول براي كاربر عادي براي كارهاي خانگي و اداري مناسب تر است و تقريباً مي توان آن را بهترين در نوع خود دانست.

پروين 98:‌يک مناسب براي كاربران حرفه اي كه نياز به تايپ و چاپ فارسي در محيطهاي مختلف دارند مانند مجلات و روزنامه ها.

فصل دوم

فارسي ساز صبا:

اين نرم افزار كه بيشتر براي آشنايي ارائه دهنده با استانداردها و نحوه اضافه كردن يك زبان به ويندوز تدوين شده و از نظر جرفه اي جايگاه خاصي ندارد فقط امكان تايپ فارس را فعال مي كند  ولي بايد اين نكته را در نظر داشت كه اين پروژه از نظر كاري از ديگر پروژه ها متمايز است زيرا اولاً در اين مورد نه تنها منبع فارسي بلكه منبع لاتين نيز به سختي پيدا مي شود و ديگر اينكه جمع آوري اطلاعات به سختي امكان پذير بوده است و شايد اين كار نسبت به مدلهاي حرفه اي ضعف هاي زيادي داشت باشد ولي اين نكته حائز اهميت است كه اولاً اين پروژه توسط يك نفر دانشجو انجام شده و اين در حالي است كه پروژه هاي حرفه اي از يك تيم متخصص بهره مي برند و مسئله ديگر مسئله زمان پروژه است كه عملاً نزديك به چهار ماه زمان مفيد پروژه بود. كه براي جمع آوري اطلاعات هم كافي نبوده است در ترم مهر به علت حضور در كلاسها و امتحانات امكان جمع آوري اطلاعات ميسر نبوده است زيرا اولاً دروس امتحانات خود مشغله سازند و ديگر آنكه متأسفانه شهر طبس از نظر امكانات اطلاعاتي بسيار ضعيف مي باشد.

فارسي ساز صبا تحت ويژوال بيسيك،‌ طراحي و ساخته شده است اين برنامه از دو قسمت نصب و مقيم در حافظه تشكيل شده است.

قسمت نصب: اين قسمت با استفاده از نرم افزار install shield براي راحتي كار ساخته شده است. اين قسمت فايلهاي مورد نياز را براي فعال كردن فارسي كپي كرده و تغييرات رجيستري را نيز انجام مي دهد.

قسمت مقيم: اين قسمت همان منويي است كه كاربر پس از نصب در قسمت task Bar مشاهده مي كند و امكاناتي را در اختيار كاربر قرار مي دهد.

 

توضيح برنامه مقيم:

اين برنامه توسط فرماني از API 32 ويندوز به نام shell natify Icon در قسمت task Bar قرار گرفته است اين تابع مشخصات برنامه را در يك ركورد گرفته و آن را در task Bar قرار مي دهد. سپس توسط رويداد Mouse Down فرم اصلي برنامه كليك بر روي شكلك برنامه تشخيص داده شده و به آن پاسخ مناسب داده مي شود اين پاسخ كه نمايش منو است توسط دستور Me. popu Menu sub menu انجام مي شود در اين دستور sub menu نام زير منويي است كه نمايش داده مي شود. اين منور شامل گزينه هاي راهنما – درباره تغيير زبان – ويراستار – نمايش صفحه كليد و خروج مي باشد كه نحوه ساخت و مراحل اجرا هر يك را به اختصار توضيح مي دهيم:

معرفي  منوي صبا

1-       راهنما: پس از انتخاب اين گزينه كاربر يك صفحه HTML را مي بيند كه توضيحاتي در مورد نرم افزار در آن داده شده است اين كار به وسيله دستور shell “Explorer” & App.path & “\help. HTLM,” vbmaximized focus انجام مي شود در اين دستور “Explorer” جهت اجراي اينترنت اكسپلورر،APP.path جهت مشخص كردن آدرس اجراي برنامه،“\help.HTM” نام فايل وب vbmaximized focus براي اجراي صفحه در بزرگترين حالت و اين كه اين صفحه فوكاس بدست آورد.

2-                 درباره…

اين دستور توسط فرمFrm about اطلاعات را نمايش مي دهد اين اطلاعات ابتدا در برچسبهاي مربوطه وارد شده و پس از اجرا كاربر آنها را مشاهده مي كند.

3-                تغيير زبان:

اين كار توسط تابعي ديگر از API 32 با نام Active key Board Layout انجام مي شود.

 

 

4-                ويراستار:

اين گزينه فرم framain كه مربوط به ويراستار متن است را فعال كرده و نشان مي دهد. اين فرم خود شامل منوهاي فايل، ويرايش، نمايش، راهنما مي باشد كه هر يك را به اختصار توضيح مي دهيم.

منوي فايل: شامل گزينه هاي جديد – باز كردن – ذخيره – ذخيره در و خروج  مي باشد. گزينه هاي جديد تابع Load New Doc را كه براي اجراي يك صفحه جديد است اجرا مي كند اين تابع يك فرم از نوع frm Document ايجاد مي كند و عنوان آن را سند شماره x قرار مي دهد كه x يك شماره بعد از آخرين صفحه مي باشد.

گزينه باز كردن: در اين قسمت با استفاده از شيء command dialog Box پنجره باز كردن نمايش داده شده و پس از انتخاب كاربر در فرم فعال باز مي شود.

ذخيره: اين تابع ابتدا تست مي كند كه اگر فرم جاري در فايل ذخيره نشده تابع Save as را اجرا كرده وگرنه در فايل مربوطه فرم جاري ذخيره كند.

ذخيره در: اين قسمت صفحه save as را نشان داده و پس از تكميل كاربر فرم جاري را ذخيره مي كند.

خروج: با فرمان unload me به اجراي برنامه خاتمه مي دهد.

منوي ويرايش: اين منو شامل برش، نسخه برداري و جانشيني ها مي باشد.

برش (cut): ابتدا با استفاده از دستور clib Board. Set text Active from.rtf text.selRtf قسمت انتخاب شده در فرم فعال را به حافظه موقت انتقال مي دهد و سپس توسط دستور

Active from.rtf text. Seltext = vbnull string

متن انتخاب شده را پاك مي كند.

نسخه برداري (copy): اين گزينه فقط شامل خط اول تابع برش         مي باشد.

جانشين (paste): اين كار به وسيله فرمان Active from. Rtf text.selRtf = clip board.get text انجام مي شود.

منوي نمايش. اين منو شامل:  جعبه ابزار نوار وضعيت آبشاري، عمودي، افقي، و نام پنجره هاي باز شده مي باشد.

جعبه ابزار: اين گزينه در خط اول برنامه مربوطه باعث مي شود و ضعيت چك كنار گزينه برعكس شود و سپس وضعيت جعبه ابزار را به وسيله دستور زير برابر مقدار چك قرار مي دهد.

Tbtool bar.visible = mnuview tool bar. checked

نوار وضعيت: اين گزينه نيز در خط اول مانند گزينه بالا عمل مي كنند و در خط وضعيت نوار وضعيت را برابر مقدار چك قرار مي دهد.

نمايشها توسط دستورات زير انجام مي شوند:

me. Arrange vbcascade                      آبشاري                        

Me. Arrange vbtile Horizontalعمودي              

Me . Arrange vbtile verticalافقي                    

در منوي راهنما گزينه درباره با تنظيم كردن متون فرم frm Aboat آن را نمايش مي دهد.

نمايش صفحه كليد: اين كليد با دستور frm keyBoard . show فرم مربوطه را نمايش مي دهد.

خروج اين گزينه با دستور unload به كار برنامه خاتمه مي دهد.

پس از اين دستور روال from – unload اجرا شده كه در آن آيكون برنامه از task Bar حذف مي شود.

فصل سوم

با برنامه نويسي رويداد گرا

در بسياري از مواقع لازم است كه برنامه با كاربر در پاره اي موارد خاص عمل متقابل داشته باشد. كاربر ممكن است داده اي وارد كند، كه از روي منوها گزينش انجام دهد و كارهاي ديگري نيز داشته باشد. كاربر انواع گوناگون اطلاعات را به كمك صفحع كليد و ماوس به برنامه مي فرستد. برنامه بايد بتواند به شكلي مناسب  اين فعاليت يا رويدادها را بيابد و به آنها پاسخ بدهد.

در شيوه هاي سنتي برنامه نويسي، برنامه نويس بايد هر رويدادي را به طور مشخص پيش بيني كند و براي آن برنامه مناسبي بنويسد. از فشار يك كليد گرفته تا تلنگر ماوس و جابجايي آن در صفحه نمايش، بايد از سوي برنامه شناسايي شود. پس مي بينيد كه ايجاد يك رابط هوشمند، كه توانايي شناسايي و آشكارسازي هر رويدادي را داشته باشد، بسيار دشوار خواهد بود.

با برنامه نويس رويدادگرا، توانايي كشف همة رويدادها را خواهيد داشت. اين توانايي از سوي مترجم زبان برنامه نويسي، يا API سيستم عامل فراهم مي شود و به هيچ تلاشي از سوي برنامه نويس نياز ندارد.

به عنوان مثال، اگر در يك برنامه كليد فرماني روي صفحه قرار داده باشيد، اين توانايي به صورت درونساخت وجود دارد كه فشار دادن كليد تشخيص داده مي شود. همچنين، استفاده از گزينه هاي منو و بسياري رويدادهاي ديگر نيز قابل آشكارسازي مي باشند. كار برنامه نويس بسيار ساده مي شود، چون ديگر نيازي به كد نويسي جهت آشكار سازي رويدادها نخواهد داشت. تنها كافي است برنامه نويس كد نويسي براي وظيفه‌ي  پس از وقوع رويداد را انجام دهد و رويدادها را با كدهاي مناسب هماهنگ نمايد.

به اين نكتة مهم توجه داشته باشيد كه رويدادگرايي به زبان خاصي بستگي ندارد، بلكه به پياده سازي زبان بر مي  گردد. براي مثال، Basic، رويدادگرا طراحي نشده است، اما Visual Basic و Delphi رويدادگرا طراحي شده اند. به طور كلي تمام زيانهاي برنامه نويسي كه تحت Windows كار مي كنند به صورت رويدادگرا طراحي شده اند يا توانايي هاي رويدادگراي API موجود در Windows را به كار مي برند.

1-1: نصب VB

پيش از آغاز عمليات نصب VB 5.0 مطئن شويد كه سيستم شما دست كم داراي مشخصات زير مي باشد:

-    سيتم عامل Windows 95 يا نسخه هاي پس از آن.

-     ريزپردازنده 80486 اينتل يا قوي تر.

-     صفحه نمايش VGA يا نمايشگر با دقت و توانايي بيشتر.

-     16 مگابايت حافظه RAM

-     50 مگابايت فضاي خالي ديسك سخت

براي بدست آوردن بهترين كارآيي، سيستم با مشخصات زير را پيشنهاد مي كنيم:

-        پردازشگري از رده Pentium

-         32 مگابايت حافظه RAM

با داشتن سيستمي كه مشخصات حداقل را دارد، تمامي جلوه هاي VB نمايانگر نمي شوند. هر چه كامپيوتر مورد استفاده داراي توانايي هاي بيشتري باشد، كارآيي بهتري از VB نز شاهد خواهيد بود.

براي انجام عليات نصب VB روي سيستم گام هاي زير برداريد:

1-  CD حاوي برنامه را درون گرداننده قرار دهيد.

2-   Windows Explorer را باز كنيد و در آن گرداننده CD-ROM را انتخاب كنيد.

3- فايل SETUP . EXE با دو بار تلنگر روي آن اجرا نماييد. با اين كار برنامه نصب VB آغاز مي گردد.

4- بر روي صفحه نمايش، تصوير شكل 1 را خواهيد ديد. به كمك ماوس Install Visual را انتخاب نماييد.

 

 

 

 

پس از پرده آغاز، صفحه مربوط به جعبه گفتگوي حق تأليف برنامه، نخستين پرده اي است كه مي بينيد روي Continue تلنگر بزنيد تا رهسپار گام بعدي شويد.

5- در جعبه گفتگوي Name، Organization، اطلاعات شخصي مربوط به خودتان را وارد نماييد و Continue را فشار دهيد و پس از اعلان اطلاعات وارد شده، آنها را تأييد نماييد.

6- شماره اختصاصي CD را در جعبه گفتگوي CD Key وارد كنيد. اين شماره را بايد از فروشنده بگيريد. اغلب مي توانيد آن را روي بسته بندي مربوط به نرم افزار نيز بيابيد.

7- پرده بعدي شماره محصول را نشان مي دهد و از شما براي ادامه كار تأييد مي خواهد. روي OK تلنگر بزنيد.

 

 

 

8- برنامه نصب يك جعبه گفتگو به شما نشان مي دهد كه فهرست محل نصب VB در آن نوشته شده است. اگر از نظر شما همين محل مناسب است، روي OK تلنگر بزنيد. در غير اين صورت براي تغيير فهرست نصب برنامه روي Change Folder تلنگر بزنيد. ناگفته نماند كه در هر پنجره با كليد Exit Setup مي توانيد برنامه نصب را ناتمام گذاشته، از آن خارج شويد.

 

 

 

 

9-   در جعبه گفتگوي License Agreement روي كليد Agree تلنگر بزنيد.

10-             روي كليد تصويري كه براي نصب Typical معرفي شده است تلنگر بزنيد.

 

 

 

 

12-  در جعبه گفتگوي Chosse Program Group روي كليد Continue تلنگر بزنيد. برنامه نصب گرداننده اي را كه قرار است VB در آن جاي بگيرد، بررسي مي كند تا از وجود فضاي كافي اطمينان پيدا كند. اگر فضاي مناسب موجود باشد، فرآيند نصب آغاز مي شود. اگر فضاي كافي در محل نصب وجود نداشت باشد، فرآيند نصب لغو مي گردد.

11-      پس از آنكه برنامة نصب تمام فايلهاي VB را نصب كرد، بايد كامپيوترتان را از نو راه اندازي كنيد. اين كار براي شناسايي و اعمال شرايطي كه برنامه نصب VB بوجود آورده است انجام مي گيرد.

 

 

 

 

 

 

 

 

اجراي Visual basic

پيش از اينكه بتوانيد نخستين برنامه كاربردي تان را ايجاد نماييد بايد VB را اجرا نماييد. براي اجراي آن مطابق زير عمل كنيد:

1-در ناحيه كارنما از محيط ميز كار Windows روي كليد Start تلنگر بزنيد تا فهرست گزينشي آن باز شود.

2-در فهرست گزينشي start گزينه program را انتخاب نماييد، سپس فهرست گزينشي ديگري باز مي شود كه در آن نام برنامه هاي گوناگوني را كه داريد ملاحظه مي كنيد. از ميان آنها Microsoft visual basic  را انتخاب نماييد.

3-  از فهرست نويسي بعدي Visiual Basic را برگزينيد.

 

 

 

 

نكته:

در طي مراحلي كه ذكر كرديم‏، فرض ما بر آن است كه شما برنامه را بر اساس پيش فرض هاي آن نصب كرده ايد. اگر چنين نيست، بايد در فهرست گزينشي Start گروه برنامه مربوط به VB را مطابق آنچه كه خودتان تعرفي كرده ايد بيابيد و سپس اقدام به اجراي برنامه نماييد.

ايجاد برنامه كاربردي

پس از اينكه Visual basic را اجرا كرديد جعبه گفتگوي New project آشكار مي گردد. اين جعبه گفتگو به شما اجازه انتخاب نوع پروژه اي كه قصد ايجاد آن را داريد مي دهد.

 

 

 

 

 

 

 

 

شناخت بخشهاي گوناگون IDE

محيط مجتمع توليد و توسعه برنامه يا همان IDE در Visual basic مجموعه اي از فهرستهاي گزينشي ابزار نماها و پنجره هايي است كه ميز كار برنامه نويسي شما را تشكيل مي دهد. هر بخش از IDE جلوه هاي ويژه اي دارد كه تاثير آن در عمليات برنامه نويسي آشكار مي شود. فهرست گزينشي اصلي به شما امكان دسترسي مستقيم به همه عمليات و مديريت برنامه را مي دهد. ابزار نما با كمك كليدهايش دسترسي به اعمالي را كه فهرست گزينشي بر عهده دارد بسيار ساده مي كند. فرم ها كه سنگ بناي برنامه هاي VB هستند، در يك پنجره فرم نمايان مي گردند از جعبه ابزار براي افزودن كنترلهايي به فرم پروژه استفاده مي كنيم. كاوشگر پروژه يا ‍project Explorer پروژه اي را كه مشغول كار بر روي آن هستيد به همراه       بخش هاي گوناگون آن نمايش مي دهد. پنجره خاصيت ها محل يافتن و تنظيم فرم‏ ، كنترل يا روالهاي آنها مي باشد. و بالاخره پنجره استقرار فرم يا FORM layout براي تنظيم محل و نمايش فرم ها روي صفحه به كار    مي رود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نمايش IDE

دو شيوه براي نمايش IDE در Visual basic وجود دارد: نمايش به صورت “رابط چند گانه“ (يا  MDI) و “رابط تكي“ (يا SDI). در شيوه رابط چند گانه تمام پنجره هاي مجزاي IDE به عنوان قسمتهايي از يك پنجره بزرگتر IDE نمايش داده مي شوند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

در شويه رابط تكي هر پنجره مجزاي مربوط به IDE بدون وابستگي به بقيه روي ميز كار windows قرار گرفته است. در اين حالت ديگر پنجره IDE در برگيرنده وجود ندارد. از نقطه نظر كارآيي و امكانات اين دو محيط هيچ تفاوتي با هم ندارند. اختلاف تنها در شيوه ظاهر شدن محيط است. كاربران نسخه هاي قديمي تر VB با شيوه SDI مانوس تر هستند براي تغيير شويه از MDI به SDI بر اساس روش صفحه بعد اقدام نماييد:

 

1-   گزينه option را از عنوان tools در فهرست گزينشي اصلي انتخاب نماييد. جعبه گفتگو بند بند اين گزينه ظاهر مي شود.

2-       روي بند Advanced  در بالاي جعبه گفتگو option تلنگر بزنيد.

3-   در جعبه بازرسيSDI Development Environment تلنگر بزنيد تا علامت تيك ظاهر گردد: سپس كليد ok را در پايين جعبه گفتگوي option را تلنگر بزنيد. تغيير محيط IDE از MDI به SDI در اجراي بعدي VB  به آگاهي شما مي رسد.

4-   روي OK تلنگر بزنيد، سپس از VB خارج شويد و دوباره آن را اجرا كنيد. با ورود به VB ‏، IDE را در وضعيت SDI خواهيد يافت. بازگشت به شيوه MDI با روش مشابهي صورت مي گيرد.

 

كنترل اندازه فرم

فرم ها يك اندازه براي تمام شرايط ندارند. براي اينكه فرم ها ظاهر زيبايي داشته باشند، بايد اندازه آنها را متناسب با كاربرد و تعداد كنترلهاي رويشان تنظيم كنيد.

سه شيوه براي تنظيم اندازه يك فرم در زمان طراحي وجود دارد. يك روش به صورت گرافيكي در پنجره فرم انجام مي شود. روش دوم با تغيير مقدار خاصيت Heigt  و width در پنجره خاصيت ها انجام مي گيرد. روش آخر با كد نويسي انجام مي گردد.

 

 

 

 

 

 

تغيير اندازه فرم در پنجره فرم

تعيين اندازه فرم در پنجره فرم با استفاده از ماوس و به روش گرفتن و كشيدن لبه هاي فرم انجام مي شود. نقاط تغيير اندازه گه‌گاهي «گره هاي ويرايش» نيز ناميده مي شوند در شكل 9 ديده مي شوند. بايد بدانيد كه نقاط تغيير اندازه فرم هاي تنها زماني كه IDE در حالت MDI است ظاهر مي شود. ولي نقاط تغيير اندازه هر كنترلي كه انتخاب كنيد‏ ، بدن در نظر گرفتن حالت و پيكر بندي IDE ظاهر مي شوند.

 

 

 

 

روشي كه براي تغيير اندازه يك فرم به صورت گرافيكي در پنجره طراحي فرم    مي آموزيد در يك محيط SDI با اندكي تغيير قابل استفاده مي باشد.

1-       نشانگر ماوس را روي گره واقع در ميان ضلع سمت راست فرم ببريد. در اين وضع نشانگر شكل يك پيكان دو سر را پيدا مي كند.

2-       با مشاهده تغيير شكل نشانگر ماوس، كليد چپ ماوس را فشار دهيد و در همين حال لبه فرم را به سمت چپ بكشيد. براي تغيير ارتفاع فرم در پنجره فرم به ترتيب زير عمل كنيد:

1-نشانگر را روي گره واقع در ميان ضلع پاييني فرم قرار دهيد. توجه كنيد كه در اين وضع شكل نشانگر به صورت يك پيكان عمودي دو سر در مي آيد.

2- با مشاهده تغيير شكل نشانگر ماوس كليد چپ ماوس را فشار دهيد و در همين حال لبه فرم را به سمت بالا بكشيد.

تغيير اندازه فرم با استفاده از پنجره خاصيت ها

پيش از اينكه به شرح چگونگي تغيير اندازه يك پنجره توسط پنجره خاصيت ها بپردازيم. شناخت چند اصطلاح لازم را به نظر مي رسد.

شي: در visual basic يك شي، عنصري از microsoft windows است.

خاصيت: خاصيت يك خصيصه مقدار پذير شي است.

اگر پيش از اين با سيستم عامل windows كار كرده باشيد بي ترديد با عناصر استاندارد windows آشنايي داريد. در جريان كار با windows كليدها را درايد كه با تلنگر زدن روي آنها اعمالي صورت مي گيرد‏ ، جعبه هاي متن كه داده ها را درون آنها وارد مي كنيد، و تعداد زيادي عناصر ديگر كه بخشي از سيستم عامل windows مي باشند. اين عناصر windows اشيا يا كنترل ناميده مي شوند.

در برنامه نويسي visual basic فرم تنها نام ديگري براي پنجره در windows است. هنگامي كه فرمي را در visual basic ايجاد مي كنيد در واقع يك پنجره ساخته ايد.

مي توانيد يك فرم را بر حسب « خصيصه ها» ي آن تشريح كنيد. و باز در VB خصيصه ها را نام «مشخصات » مي شناسيم.

در جدول زير تعدادي از خاصيت هاي مشترك ميان اشياي VB نظير button textbos و from را نشان داده ايم.

 

خاصيتهايي نظير length,width را مي توان به صورت عددي بيان كرد. مشاهده تاثير عدد بر خاصيت و شي ساده است. براي تغيير عرض يك فرم كافي است مقدار عددي خاصيت width را تغيير دهيد. براي تغيي طول يك فرم مقدار عددي خاصيت height فرم را تغيير دهيد.

 

كنترل هاي استاندارد

كنترلهاي استاندارد پركاربردترين كنترلها در برنامه نويسي VB مي باشند. برخي از آنها عناصر windows هستند كه سابقه آشنايي بيشتري با آنها داريد، كليد ها جعبه هاي متن برجسبها نوارهاي پيمايش، جعبه هاي بازرسي، كليدهاي  انتخاب و نظاير اينها.

ساير كنترلها، كنترلهاي سطح سيستم هستند كه در كار با بانكهاي اطلاعاتي عمليات زماني و مديريت داده ها روي ديسك سخت از آنها استفاده مي شود. در تمام نسخه هاي VB اعم از standard,professional ,enterprise كنترلهاي استاندارد وجود دارد. كنترل هاي استاندارد را مي تان از جعبه ابزار بدست آورد. كه دودويي كنترل هاي استاندارد در فايلهاي DLL برنامه VB قرار دارند. وقتي كه كاربري برنامه VB شما را نصب مي كند‏ ، تمام كنترلهاي استاندارد وجود دارند. نيازي به همراه كردن فايلهاي بيشتر نيست و تنها فايلهاي مورد نياز براي اجراي برنامه كافي خواهند بود.

 

 

 

هنگامي كه يك برنامه VB  مي نويسيد، مقدار زيادي از كد مورد استفاده در برنامه قرار ندارد. اين بخش از كد در مجموعه ديگري از فايلها به نام DLL هاي زمان اجراي VB هستند.

كنترلهاي استاندارد و بسياز از توابعي كه در برنامه هايتان به كار مي بريد در اين فايلهاي زمان اجراي VB قرار دارند.

 

 

كار با اطلاعات نسخه

پيش از اينكه بتوانيد برنامه تان را استقرار دهيد، بايد آن را براي توزيع مهيا كنيد. اين يعني كار با شي APP. APP شيي متفاوت با مجموعه اي از ويژگي هاي خاص خود است كه براي تشريح برنامه با كار گرفته مي شود. خاصيت هاي پركاربرد شي APP را در جدول زير مشاهده مي كند.

خاصيتهاي پركاربرد شي APP

 

با استفاده از اين خاصيت ها مي توانيد اطلاعات مهمي در خصوص برنامه تان را به كسي كه آن را به كار خواهد برد‏، بدهيد اين خاصيت ها در جعبه گفتگوي بندبند project properties تنظيم مي شوند.

شكل زير بند Make از جعبه گفتگوي Project Properties را نمايش مي دهد.

 

 

 

 

 

 

 

بعلاوه مي توانيد با تلنگر راست روي فايل EXE ترجمه شده و انتخاب گزينه properties از فهرست گزينشي همراه مقداري براي خاصيت اطلاعات نسخه تنظيم كنيد.

كار با خاصيت هاي شي APP مهم است چرا كه با استفاده از همين خاصيت ها شما و كاربران برنامه تان مي توانيد نسبت به مديريت كامل برنامه اقدام نماييد. همچنين با استفاده از خاصيتهاي نسخه در شي APP مانند legalcopyright,legal trademark كاربر         مي تواند مطمئن شود كه برنامه به واقع توسط شما تهيه شده است، بنابر اين جلوي تكثير غير مجاز آن گرفته مي شود.

پروژه APPProp.vbp برنامه اي است كه يك جعبه گفتگوي ساخته شده توسط كاربر را نشان مي دهد. روي جعبه چهار كليد وجود دارند كه با تلنگر روي هر كدام مقدارهاي مختلف خاصيت هاي نسخه ي شي APP را به نمايش مي گذارند.

 

استفاده از Menu editor

VB بسياري از برنامه نويسي هاي پيچيده مربوط به طراحي و ساخت فهرستهاي گزينشي را با فراهم آوردن يك ابزار قوي به صورت خودكار در مي آورد. اين ابزار Menu editor است. با اين ابزار فهرست گزينشي اصلي را در بالاي فرم ايجاد مي كنيم و به علاوه زير فهرستهاي گزينشي آويزه اي مربوط به آن را نيز مي سازيم يا فهرستهاي گزينشي باز شوند هاي را كه با تلنگر راست ماوس در اختيار كاربر قرار مي گيرند بوجود مي آوريم. براي ايجاد يك فهرست گزينشي ساده روش زير را دنبال كنيد:

1-   يك پروژه جديد باز كنيد. براي پروژه يك نام بگذاريد و آن را با اين نام فايل جديد ذخيره كنيد. نام پيش فرض فرم را عوض كنيد و آن را با  يك نام فايل جديد مانند frmMenu.fem ذخيره كنيد. نام فرم را هم مي توانيد frmMenu  قرار دهيد.

2-   حالا بايد Menu editor ذخيره كنيد. سه روش براي اين منظور وجود دارد: كليد Menu editor روي نوار ابزار استاندارد را تلنگر بزنيد، گزينه Menu editor از فهرست گزينشي TOOLS انتخاب كنيد يا CTRL+E را فشار دهيد.

 

 

 

 

 

3-       در فيلد caption از جعبه گفتگوي Menu editorعبارت &file را بنويسيد

4-       در فيلد Name عبارت mnufile  را بنويسيد.

 

 

 

 

5-       روي كليد next تلنگر بزنيد.

6-       كليدي را كه روي آن نشانه پيكان راست قرار داد تلنگر بزنيد. اين كليد سطح جديد است.

7-       در فيلد caption عبارت E&xit و در فيلد name عبارت itmexit را بنويسيد.

8-       روي كليد ok در گوشه ي بالا سمت راست Menu editor را تلنگر بزنيد.

 

 

 

 

9-   فهرست گزينشي كه ساختيد در فرم جا مي گيرد. عنوان exit در فهرست گزينشي file را كه ساختيد تلنگر بزنيد. پنجره كد براي روال رويداد itmexit_click( )  ظاهر مي شود.

 

 

 

 

 

مانند آنچه در شكل  صفحه قبل نشان داده شده است.

10- گزاره end را در روال رويداد itmexit_click اضافه كنيد.

11-كليد F5 را بزنيد تا برنامه اجرا شود.

بسيار خوب، اين يك تمرين ساده است ولي اصول مربوط به كاربرد تكنيك استفاده از Menu editor در ايجاد فهرستهاي گزينشي را نمايش مي دهد. آنچه انجام داديد افزودن فهرست گزينشي file به فرم بود. اين فهرست گزينه اي با عنوان exit دارد كه به كاربر امكان خروج از برنامه با تلنگر زدن روي آ نرا مي دهد. پايان برنامه با نوشتن گزاره end در روال رويداد براي رويداد click عنوان  exit انجام داديم.

افزودن گرافيك به فرم

براي اضافه كردن گرافيك به فرم ، مراحل زير را دنبال كنيد:

1-يك پروژه از نوع standard EXE باز كنيد. نام پروژه را simpleGrfx بگذاريد. نام فرم پيش فرض را نيز frmMain بگذاريد. خاصيت caption فرم را simple Graphics قرار دهيد.

2-با دو بار تلنگر روي نشانه ي picturebox در جعبه ابزار يك picture box به فرم اضافه نماييد. مي توانيد pictuer box را انتخاب كنيدو سپس آن را روي فرم بكشيد.

3-  نام picture box را picmain بگذاريد.

4-  يك كنترل image به فرم بيافزاييد. نام كنترل image را imgmain بگذاريد.

5-اندازه و مكان picturebox و كنترل image را به دلخواه روي فرم تنظيم كنيد. چيزي شبيه شكل زير.

 

 

 

 

 

6-picturebox  را انتخاب نماييد. در پنجره خاصيت ها به خاصيت picture برويد. جعبه گفتگوي load picture را باز كنيد.

7-به فهرست windows برويد و bubbles.bmp را انتخاب كنيد. در جعبه گفتگوي load picture روي كليد open تلنگر بزنيد. تصوير bubble.bmp در picturebox ظاهر مي گردد.

نكته:bubble.bmp تصويري است كه با windows همراه است. اگر فايل اين تصوير را نداشتيد از يك فايل bmp ديگري استفاده كنيد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8-خاصيت autosize مربوط به جعبه تصوير picmain را روي true تنظيم كنيد. اين كار ناحيه جعبه تصوير را تا اندازه تصوير bubble.bmp وسعت مي بخشد.

9-خاصيت picture كنترل image  را با triangle.bmp تنظيم نماييد. براي اين منظور همان كارهايي را انجام دهيد كه در مورد خاصيت picture مربوط به picturebox انجام مي داديد. ولي براي تنظيم خاصيت autosize تلاشي نكنيد.

10-            كد را ذخيره و اجرا نماييد.

همانطور كه ملاحظه مي كنيد افزودن يك تصوير به كمك picturebox يا image كار پيچيده اي نيست.

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: یکشنبه 10 اسفند 1393 ساعت: 11:17 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره نرم افزار فارسی ساز,فارسي سازهاي محيط DOS,فارسي ساز ويندوز 3.x,چگونگي عملکرد نرم افزار فارسی ساز,