پاسخ فعالیت های درس آفریدگار زیبایی فارسی چهارم

روزی بهار، تابستان، پاییز و زمستان با هم گفت‌وگو می‌کردند. صحبت از این بود که هریک بهتر نقّاشی کرد، بماند و بقیّه از نقّاشی دست بردارند و بروند. آنها تصمیم گرفتند خورشید جهان افروز رابه داوری انتخاب کنند.

خورشید پذیرفت که بین آنان داوری کند. چهار هنرمند، شروع به کار کردند.

اوّل، بهار قلم به دست گرفت؛ نخست دستی به شاخه‌های درختان هلو، بادام، سیب و درختان دیگر برد و بر آنها گردنبندهایی از گل‌های صورتی آویخت؛ در جنگل با رنگ نیلی، گودال‌های کوچک و بزرگ، درست کرد و در اطراف این گودال‌ها گل‌های نرگس و بنفشه را پراکند؛ حشرات گوناگون، زنبورهای عسل وپروانه‌ها را روی گل‌ها و پرندگان را در دشت‌ها و جنگل‌ها در حال پرواز نشان داد؛ بلبل را روی شاخه، خرگوش را میان جنگل و غوک را در برکه نشانید.

اینجا بود که بهار با خود گفت: «بگذار خورشید به این تصویرهای زیبا نگاه کند و بگوید، منظره‌ای زیباتر از این، می‌توان ساخت؟»

خورشید از پس ابر خاکستری رنگ، نگاهی انداخت و از دیدن منظره‌ٔ طبیعت بهار، لذّت برد.

دومین نقّاش، یعنی تابستان گرم، دست به کار شد. تابستان با رنگ سبز تیره، سراسر جنگل را رنگ آمیزی کرد؛ کنار جنگل را با بوته‌های انبوه تمشک زینت داد؛ بر شاخه‌های درختان میوه، آن قدر سیب گلگون و گلابی و میوه‌های دیگر آویخت که شاخه‌ها تاب نیاورند و به سوی زمین، خم شدند؛ دشت را با خوشه‌های طلایی گندم پوشانید؛ مزارع را به رنگ زرد در آورد؛ رودخانه‌ها و دریاچه‌ها را آبی کرد. نقّاشی تابستان هم بسیار زیبا از کار درآمد.

خورشید جهان افروز از پشت ابرهای سفید، نقاشی تابستان را تماشا کرد؛ بسیار زیبا بود.

نوبت نقّاش سوم بود؛ پاییر برای کارخود، رنگ‌های آتشین انتخاب کرد و اوّل به سراغ جنگل رفت؛ بغضی از درختان را با رنگ زرد لیمویی پوشاند، برخی را به رنگ ارغوانی و بعضی دیگر را به رنگ قرمز روشن درآورد؛ به رنگ کاج‌ها و سرو‌ها و صنوبر‌ها دست نزد؛ با خود گفت:«بگذار این‌ها همان طور که هستند، باقی بمانند»؛ با ابرهای خاکستری رنگ، آسمان را پوشانید و نشان داد که قطره‌های باران، برگ درختان را جلا داده است؛ روی سیم‌های برق، دسته دسته، پرستوهای مهاجر نشانید.

خورشید به تصویر نقّاشی پاییز نگاه کرد؛ اما هر چه کرد، نتوانست چشم از آن بردارد.

آن گاه زمستان، قلم به دست گرفت. او با خود گفت:«تا وقتی کارم را تمام نکرده‌ام خورشید نباید نقّاشی مرا ببیند»؛ این بود که اوّل، ابرهای خاکستری رنگی در آسمان پهن کرد و زمین را از نظرخورشید، ناپدید ساخت. او در یک روز، تمام سطح زمین را به رنگ سفید در آورد؛ برتن کوه‌ها و دشت‌ها، لباس سفید پوشانید؛ سطح رودخانه‌ها را با قشر نازکی از یخ، برّاق کرد؛ روی صنوبر‌ها و کاج‌ها پوشش سنگینی از برف پوشانید؛ روی برف‌ها نقش و نگار‌ها و جای پاهای گوناگون، نقّاشی کرد: جای پای خرگوش، کبک و آن دورها جای پای گرگ.

زمستان نیز نقش و نگارهای خود را بسیار زیبا و دل انگیز به پایان رساند.

خورشید ابرها را کنار زد و نگاهی به تصویرهای نقّاشی زمستان انداخت. در زیر نگاه پر مهر او دشت‌ها و جنگل‌ها و درّه‌ها زیباتر خودنمایی می‌کردند.

هریک از نقاشی‌ها بسیار زیبا بودند. داوری میان آنها دشوار بود.

پس خورشید گفت: «ای نقّاشان چیره دست! آنچه شما نقّاشی کرده‌اید، بسیار زیباست. به نوبت، نقّاشی کنید و اثر شگفت‌انگیز خود را به وجود آورید؛ بگذارید مردم نقّاشی‌های شما را ببینند و از تماشای آنها لذّت ببرند». «سعدی» می‌گوید:

درست و نادرست (صفحهٔ 13 کتاب درسی)

1- بهار، دشت را از خوشه‌های طلایی‌گندم پوشاند. نادرست
2- زمستان، جای پای گرگ‌ها را نقّاشی کرد. درست
3- داورِ این مسابقه، خورشید بود. درست

درک مطلب (صفحهٔ 14 کتاب درسی)

۱- پاییز برای رنگ‌آمیزی درختان از چه رنگ‌هایی استفاده کرد؟ رنگ‌های آتشین، مثل:  زرد لیمویی، ارغوانی و قرمز روشن.
۲- نقّاشی‌های تابستان و زمستان چه تفاوت‌هایی با هم داشتند؟ در نقاشی تابستان، درختان و مزارع پر از شاخ و برگ و میوه و گندم و جو بودند و آفتاب گرم و سوزان در حال تابیدن بود ولی در نقاشی زمستان همه‌ٔ برگ‌های درختان ریخته و زمین‌های کشاورزی نیز خالی بود و خورشید گرمایی نداشت.
۳- چرا پاییز به رنگ کاج‌ها و سروها دست نزد؟ چون کاج و سرو از درختانی هستند که همیشه سبز می‌مانند و شاخ و برگ آنها زرد نمی‌شود.
۴- نقّاشی بهار و پاییز چه شباهتی با هم داشت؟ در دو فصل پاییز و بهار بارش باران و ابرهای خاکستری در آسمان وجود دارند و بارش باران باعث می‌شود که درختان و شاخ و برگ آن‌ها شسته شود.
۵- شما کدام یک از نقّاشی‌ها را انتخاب می‌کنید؟ دو دلیل بیاورید. همه‌ٔ نقاشی‌ها زیبا بودند اما به نظر من پاییز زیباتر بود . زیرا 1- در آن رنگ‌های زیبای فراوانی وجود داشت ۲- بارش باران این رحمت الهی باعث خوشحالی می‌شود.
۶- چرا عنوان «آفریدگار زیبایی» برای این درس انتخاب شده است؟ شما چه عنوانی را برای این درس پیشنهاد می‌کنید؟ زیرا تنها خداوند است که می‌تواند تمام این زیبایی‌ها را خلق کند. عنوان دیگر این درس می‌تواند «زیبایی‌های آفرینش» باشد.

واژه آموزی (صفحهٔ 14 کتاب درسی)

به نمودارهای زیر توجّه کنید:

حالا نمودارهای زیر را با توجّه به متن درس، کامل کنید:

تصویرخوانی و صندلی صمیمیت (صفحهٔ 15 کتاب درسی)

۱- نگاه کردن به تصویر: تصویر را با دقّت ببینید و به جزئیات آن توجّه کنید.
۲- تفكّر: برای فهمیدن معنی تصویر، فکر کنید و مطالبی را که از تصویر برداشت کرده‌اید، در ذهن خود مرور کنید.
۳- گفتار: هر وقت آماده شدید، رویِ صندلی معلّم بنشینید و درباره‌ٔ تصویر برای دوستانتان صحبت کنید.

بخوان و حفظ کن

خبر داغ

کلاغی خبری داشت و آن را به درخت گفت (بر روی درخت قار قار می‌کرد)

با شنیدن خبر برگ‌های درخت یکی یکی افتادند.

ساری که روی شاخه درخت بود از روی شاخه پرید و بال زنان تا ته باغ رفت.

خبری را که کلاغ گفته بود را به سبزه و گل گفت.

با شنیدن خبر گلبرگ‌ها زرد شدند و غنچه‌ها پژمرده شدند.

برگ درختان بی‌حوصله شدند و سبزه‌ها خمیده شدند.

شاپرک از باغ پر زد و عبور کرد.

تمام چیزهای که دیده بود و شنیده بود را با خود به دشت برد.

با شنیدن این خبر آهو از دشت فرار کرد و حیوانات به دِه برگشتند.

سرانجام خبر از دشت به باغ رسید.

بادها شروع به وزیدن کردند و ابرها شروع به باریدن کردند.

خبری که کلاغ با خود آورده بود ده به ده و شهر به شهر پیچید.

اهـــــــــــــــــــــــداف درس اوّل فارسی چهارم ابتدایی آفریدگار زیبایی

1ــ تقویت تأمل ّ و تفکر با معرفی برخی از نمونه های زیبای طبیعت

2ــ تقویت مهارت شکرگزاری و پاسداری از آفریده های خدا

3ــ طبقه بندی واژگان ذهنی دانش آموز با درک رابطه شمول معنایی

ّ 4ــ تقویت دقت دیداری و تفکر با فعّالیت

5ــ تقویت مهارتهای زبانی با انجام فعّالیتهای تصویرخوانی خوانداری و نوشتاری

6ــ یادگیری و تمرین زیبا نویسی

7ــ تقویت مهارت درک متن

8  ــ تقویت مهارت سخن گفتن

درک متن درس اوّل فارسی چهارم ابتدایی آفریدگار زیبایی

سؤالات درک متن درس در دو قسمت طرّاحی شده است:

الف بخش اوّل (درست و نادرست) درک اطّلاعات آشکار متن را می سنجد.

نکتهٔ بسیار مهم این است که هر دانش آموز خود به سؤال پاسخ دهد.

برای این کار، پیشنهاد می شود هر دانش آموز علائمی در اختیار داشته باشد

و در موقع طرح سؤال (درست و نادرست) از آنها استفاده کند.

مثال: در زنگ هنر آدمک هایی به رنگ سبز و قرمز با مقوّا بسازند و به نی وصل کنند.

اگر جمله ای که می خوانید درست بود، دانش آموز آدمک سبز را بلند کند و اگر جمله، نادرست بود، از آدمک قرمز استفاده کند.

ب بخش دوم سؤالات درک مطلب است. در بخش درک مطلب، پرسش هایی طرح شد ه اند که کلیهٔ سطوح درک متن را شامل می شوند.

در پاسخ به سؤال های استنباطیلازم است دانش آموزان از فضای متن فراتر رفته و از دانش گذشتهٔ خود استفاده کنند وبه این ترتیب خلأهای متن را پر کنند.

به عبارت دیگر برای پاسخ به سؤال های استنباطی دانش آموزان باید اطّلاعات متن را با دانش پیشین خود دربارهٔ موضوع تلفیق کنند تا بتوانند به استنباط برسند.

در هر درس یک سؤال در درک مطلب خالی گذاشته شده است.

یکی از رو شهای فراشناختی در تقویت درک متن، طرح سؤال از متن است؛

بنابراین پرداختن به این سؤال در افزایش درک متن دانش آموزان بسیار مؤثر است؛

لذا توصیه می شود به طرح یک پرسش اکتفا نشود و سؤال های متعددی بیان گردد.

اهمّیت درک متن و مسئلهٔ ضعف دانش آموزان ایران در درک متن، ایجاب می کند یک سوم از وقت کلاس به آموزش آن اختصاص داده شود.

لازم است توجه شود که تمامی دانش آموزان به سؤال ها پاسخ دهند.

برای این منظور باید ابتدا به آنها زمان دهیم تا فکر کنند و به سؤال ها پاسخ دهند.

واژ ه آموزی درس اوّل فارسی چهارم ابتدایی آفریدگار زیبایی

هدف از واژه آموزی این درس ایجاد نظم ذهنی و طبقه بندی واژگان است

که با استفاده از روابط معنایی واژگان انجام می شود.

در این درس از رابطه شمول معنایی استفاده شده است.

زمانی که مفهومی بتواند یک یا چند مفهوم دیگر را شامل شود بین  آنها رابطهٔ شمول معنایی برقرار خواهد بود؛

برای فعّالیت واژه آموزی پیشنهاد می شود، دانش آموزان گروه بندی شوند. بعد از اینکه گروه بندی انجام شد،

حوزه های مختلف واژگانی را برای گروه، تعیین کنید

ممکن است شما دسته های کلمات را به صورت کارت از قبل آماده کرده باشید و بین گرو ه ها توزیع نمایید و یا فقط به کشیدن نمودار از سوی گروه ها روی یک برگه کار (آزمون عملکردی)بسنده کنید.

مهم این است که واژ ه آموزی به بهترین شکل اتفاق بیفتد.

سپس نمایندگان گروه ها، نمودارها و کارت های دسته بندی خود را روی تابلو به بقیهٔ گروه ها نشان می دهند.

در انتها با ارجاع دادن بچّه ها به کتاب درسی، این فعّالیت را می توان در کلاس تکمیل کرد.

درس اول نوشتاری چهارم ابتدایی

فعّالیت های نوشتاری1 درس اول نوشتاری چهارم ابتدایی:

ابتدا دانش آموزان به صورت انفرادی به سه پرسش این صفحه پاسخ دهند؛

سپس در گروه به بررسی و تصحیح پاسخ های خود بپردازند، در پایان بررسی کلی توسط معلّم به عمل آید.

در تمرین دوم اشاره به این نکته ضروری است که املا یکی از جلوه های مکتوب زبان است

و زبان یک مهارت است و مهارت جز از راه تمرین و تکرار به دست نمی آید.

تأکید معلّمان بر کلماتِ دارای ارزش املایی، دانش آموزان را به سمت شناسایی درست کلمات رهنمون می سازد.

فعّالیتهای نوشتاری 2 درس اول نوشتاری چهارم ابتدایی:

دو پرسش این صفحه مربوط به آموزش املا است.

ابتدا پرسش این صفحه به صورت انفرادی توسط دانش آموزان به انجام برسد.

سپس در گروه به تصحیح فعّالیت خود بپردازند، در پایان بررسی کلی توسط معلّم به عمل آید.

فعّالیت های نوشتاری 4درس اول نوشتاری چهارم ابتدایی: درک متن

این صفحه به مهارت درک متن اختصاص یافته است.

تفاوت این بخش با کتاب خوانداری، تولید کتبی بر اساس یافته های ذهنی می باشد.

دانش آموزان پس از خواندن متن به سؤالات پاسخ می دهند و ذهنیات خود را به رشتهٔ تحریر در می آورند.

مطلبی که بسیار اهمّیت دارد این است که در فضای سکوت کامل هر دانش آموز، خود متن را صامت خوانی کند

و پاسخ سؤال ها را بنویسد. برای بررسی پاسخ دانش آموزان پاسخ یک سؤال را پنج تا ده نفر از آنها از روی نوشتهٔ خود بخوانند.

پاسخ شفاهی به هیچ وجه در این بخش پذیرفته نشود؛

آنها باید یاد بگیرند چگونه پاسخ خود را به رشتهٔ تحریر در آورند و با دقّت پاسخ دهند.

خواندن با لحن مناسب

روخوانی سطوحی دارد که یکی از گام های اوّل آن، خواندن درست و روان یک متن است.

گام بعدی روخوانی، رعایت لحن و آهنگ متن با توجّه به شرایط موجود و متناسب با فضای حاکم بر متن است.

در کلاس های درس معمولاً به روخوانی صحیح متن توجّه می شود و چگونگی لحن و آهنگ آن آموزش داده نمی شود؛

لذا آموزش خواندن ناتمام رها می شود.

برای رفع این مشکل از سال گذشته در فارسی سوم بر آموزش لحن خواندنتأکید شد

و در آموزش دروس فارسی چهارم نیز در هر درس، یک جلسه به آموزش خواندن با لحن و آهنگ مناسب اختصاص می یابد.

برای آموزش لحن، ابتدا از چهار دانش آموز که لحن خواندن متفاوتی دارند،

بخواهید بند اوّل درس را به ترتیب بخوانند و دیگران کتاب را ببندند و فقط بادقّت گوش کنند.

به این ترتیب توجّه دانش آموزان به لحن های مختلف به هنگام خواندن و تفاوت آن در اثرگذاری بر شنونده جلب می شود.

در ادامه به دانش آموزان بگویید که هر متن، لحن و آهنگ خاصّی دارد.

استفاده از لوح فشردهٔ صوتی کتاب گویا در آموزش لحن مؤثر است.

خواندن با لحن مناسب مهارتی است که با گوش دادن به الگوی مناسب و تمرین و تکرار حاصل می شود.

متن درس اوّل یک متن توصیفی است.

نکاتی که به طور کلی در خواندن متن با لحن مناسب مهم هستند، عبارتند از:

1 در لحن روایی از تک لحنی خواندن متن پرهیز کنید و به تناسب شخصی تها به تغییرات مناسب آهنگ توجّه کنید.

2 رعایت سرعت مناسب خواندن در تأثیرگذاری، مهم است.

3 با رعایت دقیق فراز و فرودهای آوایی متناسب با جریان داستان، حالت کشش و انتظار در شنونده برانگیخته می شود و با ایجاد گسست های آوایی و وصل و درنگ های مناسب، او را به گو ش دادن ترغیب می کنیم.

4 کلماتی را که می خواهید تأثیرگذار باشند، برجسته کنید. این کار با رعایت « تکیه » محقّق می شود.

5 بهتر است در میانهٔ متن ها، حرف  وَ  به صورت ُ خوانده شود تا امتداد آوایی کلام حفظ شود،

این مطلب از اهمّیت زیادی برخوردار است که متأسّفانه در کلاس  کمتر به آن توجه می شود. رعایت این نکته در خواندن شعر نیز ضروری است.

6 مکث کردن از ابزارهای زیبایی لحن در خواندن است که باید به آن توجّه شود؛ مکثِ به موقع و متناسب با جریان آوایی، بر زیبایی خواندن تأثیر می گذارد.

تصویرخوانی و صندلی صمیمیت درس اوّل فارسی چهارم ابتدایی آفریدگار زیبایی

سال گذشته دانش آموزان، سطوحی از فرایند درک تصاویر و سخن گفتن منسجم و پرهیز از پراکنده گویی را تمرین کرده اند.

در تثبیت اهداف این فعّالیت، که وجه برجستهٔ آن تقویت مهارت سخن گفتن است،

دانش آموزان به خوانش تصویر (تصویرخوانی) می پردازند.

تصاویر انتخاب شده به گونه ای است که دانش آموزان را به تفکّر وامی دارد

تا لایه های عمیق تر پیام تصویر را کشف کنند و همچنین موجب خلّاقیت آنها در بیان مطالب از جنبه های مختلف می شود.

در آموزش این فعّالیت دانش آموزان در گروه به بیان دیدگاه های خود در مورد تصویر می پردازند.

بعد از ایجاد فضای بارش مغزی در خصوص تصویرخوانی، دانش آموز روی صندلی صمیمیت قرار می گیرد و با توجه به مراحل سخن گفتن، مطالب خود را بیان می کند.

از آنجایی که این فعّالیت در تقویت تفکّر و مهارت سخن گفتن دانش آموزان اهمّیت زیادی دارد

یک جلسهٔ کامل آموزشی به آن اختصاص داده شده است.

اختصاص یک جلسه به یک فعّالیت اهمّیت آن را برجسته می کند؛

املا درس اوّل فارسی چهارم ابتدایی آفریدگار زیبایی

املانویسی یک مهارت است که جز از راه تمرین و تکرار به دست نمی آید.

در این درس روش آموزشی املا مبتنی بر حافظهٔ دیداری پیشنهاد می گردد.

املا یک مهارت زبانی است که بر اساس نمادها و نشانه های خط و قواعد دستور زبان، کار انتقال زبان گفتاری را به زبان نوشتاری به عهده دارد.

یادگیری صحیح املا تنها از طریق حفظ طوطی وار کلمات حاصل نمی شود، به همین دلیل آموزش املا حائز اهمّیت است.

پس از اتمام جلسات تدریس هر درس یک املای پایانی شامل دو بخش برگزار نمایید.

مربوط به شمرده خوانی، رعایت صدای متعادل، عدم حرکت اضافی در کلاس و … به بچّه ها دیکته بگویید.

در بخش دوم و پشت همان برگه، به صلاحدید خود و بر اساس توانایی دانش آموزان، چند فعّالیت املایی طراحی کنید

تا بچّه ها به آنها پاسخ دهند. مجموعهٔ این دو بخش یک واحد کار املا را شکل می دهد.