چرا زیستگاه ­ها تخریب می­شوند؟

تخریب زیستگاه فرایندی است که در آن زیستگاه طبیعی توانایی خود برای پشتیبانی از زیستن جانداران درون خود را ز دست می‌دهد. در این فرایند، یاختگانی که پیشتر در محل بوده‌اند جابجا و یا نابود می‌شوند؛ چنین چیزی کاهش تنوع زیستی را در پی دارد.

تخریب زیستگاه توسط فعالیت‌های انسانی اغلب به منظور بهره‌گیری از منابع طبیعی برای تولیدات صنعتی و شهرسازی انجام می‌شود. پاکسازی زمین‌ها برای فعالیت‌های کشاورزی یکی از دلایل اصلی نابودی زیستگاه‌ها است. از دیگر عوامل مهم می‌توان به معدن‌کاری، چوب‌بری، ترال، و گسترش شهرها اشاره کرد. تخریب زیستگاه هم اکنون به عنوان نخستین عامل انقراض جانوران در جهان معرفی شده‌است.

افزایش جمعیت

غلبه انسانها در بیوسفر نتیجه افزایش تعداد آنها و پیشرفت فن آوری است. افزایش جمعیت کره زمین در قرن اخیر ناراحت کننده بود و مهمترین دلیل آن کاهش مرگ و میر است. این افزایش ، منابع کره زمین را دچار مخاطره کرده و رفته رفته زیستگاه را تخریب می‌کند. چشمگیرترین اثر انسان بر اکوسیستمهای طبیعی ، تخریب زیستگاه است این تخریب عمدتا از فشار کشاورزی زیاد ، صنعتی شدن ، شهرنشینی و نیز تخریب منابعی همچون جنگلها ایجاد می‌شود.

گسترش کشاورزی

افزایش زمینهای شاورزی بسیاری از زیستگاهها را تخریب نموده است بطوری که باتلاقها و برکه‌ها در روند کشاورزی خشک شده و تاثیر مساعد آنها بر رویش گیاهی و جانوری از بین می‌رود. نیز آبیاری زمینهای کشاورزی ، مناطق خشکی پسند را نابود می‌سازد. بسیاری از ساختارهای اساسی جنگلی جهت انجام کشاورزی از بین رفته‌اند این پدیده در مناطق معتدله بیشتر دیده می‌شود.

برهم زدن زمین(Scarification)

این اصطلاح عمومی برای شرح تخریبهایی در سطح زمین استفاده می‌شود که در اثر استخراج مواد معدنی سنگهای معدنی و... بوجود می‌آید. استخراج از معادن باز تاثیر فراوانی بد اکوسیستم دارد زیرا لایه‌های سطحی را به کلی واژگون می‌کند. استخراج مواد از لایه‌های زیرین زمین اغلب با خروج مواد سمی همراه است و این مواد اکوسیستمهای همجوار را تحت تاثیر قرار می‌دهد و گاهی 50 سال زمان لازم است تا در زمینهای مسموم شده دوباره رویش گیاهی صورت گیرد.

شهرنشینی

افزایش تعداد شهرهای جهان با افزایش جمعیت کره زمین و افزایش صنعتی شده همراه است. سروصدا ، آلودگی و تخریب زمینها از جمله عوامل موثر در تخریب زیستگاه است. همگام با ساخته شدن یک شهر یک اکوسیستم از بین می‌رود ولی از طرف دیگر ، اکوسیستمهای دست ساخته بشر ، در شهر بوجود می‌آیند.

چرای بیش از اندازه در مراتع طبیعی

استفاده ممتد از مراتع طبیعی بدون بازگرداندن مواد تغذیه‌ای خارج شده از آن یکی از جنبه‌های مهم اکثر مراتعی است از که آنها استفاده اقتصادی می‌کنند. در بسیاری از مراتع پدیده چرای بیش از حد نیز به منظور دستیابی به بهره اقتصادی انجام می‌گیرد. و نتیجه این عمل ، از بین رفتن رویش گیاهی و تخریب خاک و در نتیجه تخریب اکوسیستم و کاهش ظرفیت محیطی می‌باشد.

از بین رفتن جنگلها

افزایش نیاز بشر به غذا و کاغذ عاملی بود که باعث شده روند تخریب جنگلها سرعت یابد. هر چند در بعضی از مناطق ، از جمله: مناطق معتدله ، فعالیت جنگلکاری رشد یافته است ولی این پدیده نتوانسته همپای تخریب جنگلها پیش برود و می‌توان گفت تا به حال ناموفق بوده است. تخریب یک رویش جنگلی چرخه عناصر معدنی را تخریب می‌کند علاوه بر پدیده‌های مربوط به آب نیز مختل گردیده و به اکوسیستمها آسیب اساسی می‌رساند.

ایجاد زیستگاههای جدید

سطوح شهری

شهرها و روستاها زیستگاههای مختلفی را برای موجودات زنده فراهم ساخته‌اند. مثل گیاهان و جانوران ممکن است در پارکها ، باغچه‌ها ، فاضلابها و یا حتی خانه‌ها زندگی کنند. بطوری که ، مناطق شهری زیستگاههای مناسبی را برای برخی پستانداران مثل روباه ، جوجه تیغی و موش ایجاد نموده‌اند اما موشهای بزرگ مهمترین زباله خوارهای پستاندار شهرها محسوب می‌شوند. طبق برآوردهای انجام شده یک کیلومتر از مجاری فاضلاب می‌تواند 500 موش را در خود جای دهد. موشها به عنوان ناقلان بسیاری از جمله باکتری عامل بیماری لپتوسپروسیس محسوب می‌گردند. سگهای اهلی و گربه‌ها نیز مهمترین ناقلان انگلهایی چون کرمهای پهن و گرد می‌باشند.

انسان و ایجاد انواع آلودگیهای محیطی

هوا: اغلب مواد آلوده کننده هوا از مناطق شهری یعنی از فعالیتهای صنعتی ، سیستمهای تولید نیرو و فعالیتهای حمل و نقل ایجاد می‌گردند.

آبها: آلاینده‌های آب شامل پسابهای صنعتی ، کوره‌ها ، فاضلابها و آلودگی طبیعی است که توسط نمکها ایجاد می‌شود.

مواد اضافی حشره کشها و مواد رادیواکتیو

سمی‌ترین موادی که در کره زمین وجود دارند عبارتند از: حشره کشها و مواد رادیواکتیو حاصل از انفجارات هسته‌ای. چرا که به راحتی به مواد غیر مضر تجزیه نمی‌شوند و مدتها زیادی در طبیعت باقی می‌مانند تا دوباره به زنجیره‌های غذایی باز گردند. گرچه این مواد در غلظت بسیار کم در هوا ، آب ، خاک ، دیده می‌شوند که در طول زنجیره‌های غذایی تغلیظ می‌شوند. مثلا د.د.ت در سطوح مختلف غذایی تجمع یافته و در سطوح آخر غذایی ، غلظت آن بسیار زیاد می‌شود.

چشم انداز بحث

بر اساس این بحث ، فعالیت انسان اکوسیستمها را ساده کرده به زنجیره‌های غذایی را تخریب نموده و زیستگاهها را نامناسب و آلوده کرده و الگوی پراکنش طبیعی موجود است را مختل نموده است و تمام این موارد باعث می‌شود اکوسیستمها ناپایدار شده و منابع طبیعی در معرض نابودی قرار گیرد. بنابراین باید به مدیریت منابع طبیعی پرداخت تا در جهت رسیدن به تعادل بهتر جنبه‌های مختلف حیات و نمای طبیعت قدم برداشت اهمیت حفظ منابع طبیعی در سال 1930 آشکار شد و در سال 1934 انجمن حفاظت خاک آمریکا تاسیس شد. این اقدام قدم مهمی در تاریخ حفاظت از منابع طبیعی محسوب می‌گردد زیرا نیاز بوجود مدیریت در منابع طبیعی را در برنامه خود لحاظ کرده بود.