پيکر بندي سيستم

در bios setup

هر سيستم کامپيوتري بايد داراي يک پيکربندي باشد. اين پيکربندي در XT ها توسط جامپرها و در سيستم هاي AT توسط اطلاعات ذخيره شده در حافظه RAM موسوم به CMOS تعيين مي شود. در سيستم هاي XT با جابجايي جامپرها، تعريف پيکربندي از درايو 5/3 به ؟ و يا از صفحه نمايش تکرنگ به رنگي و غيره قابل انجام مي باشد. در حالي که در سيستم هاي AT براي عوض کردن پيکربندي آن بايد اطلاعات و پارامترهاي موجود در حافظۀ CMOS را تغيير دهيم.

1-12 اجرا کردن ست آپ

با اجرا کردن ست آپ در صفحه نمايش منوي اصلي شکل 1-12 ظاهر خواهد شد.

تذکر: ست آپ شکل 1-12 از نوع AMI بوده که براي وارد شدن به آن بايد قبل از بوت شدن سيستم کليد DEL را بزنيم.

پارامترهاي استاندارد STANDARD CMOS SETUP (CMOS)

در اين منو، پارامترهاي استاندارد و ثابت هر سيستم از قبيل هارد، فلاپي، تاريخ، ساعت، نوع کارت ويدئو و غيره تعريف مي شود و پارامترهاي تعريفي قابل تغيير نيز مي باشد. در اين ست آپ جهت حرکت بين منوها، بايد از کليدهاي جهت استفاده نماييم. از کليدهاي PGUP و PGDOWN جهت تغيير پارامترها، و از کليد F2 و F3 جهت تغيير رنگ صفحه نمايش و از F15 جهت ذخيره تغييرات در Cmos استفاده مي شود.

پارامترهاي منوي استاندارد عبارت اند از:

تاريخ (date): چنانچه مايل باشيم مي توانيم تقويم موجود در حافظه cmos استفاده مي شود.

ساعت (time): با اين منو مي توانيم ساعت و دقيقه و ثانيه را مشاهده کنيم و فقط ساعت و دقيقه قابل عوض کردن مي باشد.

فلاپي b و a: در اين قسمت مي توانيم درايوها را به شکل دلخواه انتخاب نماييم. هر کدام از درايط مي توانند پنج انتخاب داشته باشند که عبارت اند از:

نصب نشده [3/5 (1/44 mb) 3/5(720 kb) 5/25(1/2 mb) 5/25(360 kb)(notinstally)

هارد ديسک d وc: دراين فيلد پارامترهاي فيزيکي والکترونيکي استاندارد هاردها قابل انتخاب مي باشد و مي توانيم يکي از انواع را براي هاردهايمان انتخاب نماييم. يکي از تيپ ها، مربوط به استفاده کننده مي باشد که در آن مي توان پارامترهاي هارد را خودمان انتخاب کنيم. در اکثر ست آپ ها، تيپ 47 مربوط به استفاده کننده بوده و تعيين پارامترهاي آن بر عهده استفاده کننده مي باشد.

صفحه نمايش اوليه (primary display) : به وسيله اين فيلد نوع آداپتور گرافيک نصب شده بر روي سيستم قابل انتخاب مي باشد.

صفحه کليد (keyboard) : اين فيلد دو انتخاب دارد که عبارت اند از INSTALLED  و NOT  INSTALLED اگر پارامترها اول انتخاب شود، سيستم در حين بوت شدن، صفحه کليد را تست خواهد کرد ولي اگر پارامتر دوم انتخاب شده باشد، سيستم در حين بوت شدن صفحه کليد را تست نخواهد کرد.

حافظۀ اصلي و توسعه يافته (BASE MEMORY AND EXTENDED MEMORY)RAM.

اين منو در سمت راست بالاي صفحه نمايش ظاهر شده و مقدار آن توسط خود سيستم انتخاب و توسط استفاده کننده قابل تعويض نمي باشد.

شکل 2-12 محتويات صفحۀ استاندارد را نشان مي دهد.

اگر مقدار حافظه فيزيکي موجود روي مادربورد با مقدار از قبل ذخيره شده در CMOS اختلاف داشته باشد، هنگام بوت شدن سيستم يک پيام خطا مبني بر اجراي مجدد ست آپ روي صفحه نمايش ظاهر خواهد شد. براي برطرف شدن خطا، فقط کافي است که يکبار برنامه ست آپ را اجرا نماييم و سپس محتويات آنرا در CMOS RAM ذخيره کنيم و آنگاه از آن خارج شويم.

پارامترهاي توسعه يافته (ADVANCED CMOS SETUP) SETUP

اين منو جهت تغيير پارامترهاي فرعي پيشرفته ست آپ مورد استفاده قرار مي گيرد. اين پارامترها عبارت اند از: تست حافظه بالاي يک مگا بايت، سايه کردن RAM مربوط به سيستم و ويدتو در DRAM، چک کردن کمک پردازنده و ... . شکل 3-12 منوي ست آپ نمونه را نشان مي دهد.

وظايف کليدهاي تابعي که در پائين صفحۀ اين منو ليست شده اند عبارت اند از:

ESC. براي بازگشت به يک منوي قبل از استفاده مي شود.

کليدهاي جهت: از کليدهاي جهت دار براي انتخاب پارامترهاي فوق استفاده مي شود.

کليدهاي PD و PU. براي تغيير حالت يا مقدار پارامترها به کار برده مي شوند.

کليد F1: با فشردن کليد F1 يک راهنماي کمکي در اختيار شما قرار مي گيرد.

کليدهاي F2/F3: مي توان رنگ صفحه را تغيير داد.

کليد F6: اگر بخواهيم مقادير پيش فرض خود باياس را استفاده نماييم، کافي است که کليد F6 را بزنيم.

کليد F7: با فشردن کليد F7، مقادير موجود در زمان روشن شدن سيستم در حافظه CMOS قرار مي گيرد.

پارامترهاي اين منو عبارت اند از:

ABOVE IMB MEMORY TEST: با فعال کردن اين منو (ENABLED)، کل حافظه RAM موجود بر روي مادربورد در زمان بوت شدن سيستم تست خواهد شد، ولي اگر غيرفعال باشد (DISABLED)، فقط حافظه زير يک مگابايت تست خواهد شد.

HARD DISK TYPE 47 RAM AREA: هدف از اين منو اين است که آدرس حافظه RAM مورد استفاده براي ذخيره اطلاعات اضافي توسط باياس سيستم براي تيپ 47 که مربوط به استفاده کننده است را مشخص نماييم که دو مقدار مي تواند داشته باشد:

0.300 رزرو کردن محدوده آدرسي از پشته (آدرس 30H:0)

DOS 1KB. رزرو کردن آخرين يک کيلوبايت مربوط به حافظه اصلي DOS يعني 640 کيلو بايت و کاهش آن به مقدار 1 کيلو بايت.

SYSTEM BOOTUP NUMLOCK. به وسيله اين منو مي توانيم وضعيت چراغ

NUMLOCK را در زمان روشن شدن سيستم مشخص مي نماييم که داراي دو حالت خاموش (OFF) و روشن (ON) مي باشد.

CACHE MEMORY. با وجود سرعت بالاي حافظۀ RAM، در بسياري مواقع، CPU براي جواب گرفتن از آن بايد زماني را بيکار باشد. براي از بين بردن اين زمان تلف شده و افزايش بازدهي سيستم، يک حافظۀ استاتيکي واسط بين حافظه ديناميکي و CPU مي باشد. اما وجود اين حافظه علاوه بر روي مادربورد، در داخل خود CPU نيز مي تواند باشد. با انتخاب اين منو، مي توانيم وجود حافظه CACHE در خارج از CPU و يا در هر دو مکان را (هم در روي مادربورد و هم داخل CPU) ست نماييم.

PASSWORD CHECKING OPTION. در اين منو مي توانيم، ورود به ست آپ سيستم و يا بوت شدن سيستم را منوط به دادن يک رمز نماييم که البته دادن رمز در يکي از منوهاي اصلي ست آپ که بعداً آنرا بررسي مي کنيم امکان پذير مي باشد. در اين منو فقط فعال يا غيرفعال بودن آن براي يکي از دو حالت قابل انتخاب مي باشد.

VIDEO ROM SHADOW. با توجه به بالاتر بودن سرعت RAM نسبت به ROM، قرار دادن محتويات ROM در داخل RAM، به بالا بردن سرعت سيستم کمک زيادي خواهد نمود. به اين عمل (کپي کردن محتويات ROM ويدئو و يا  ROM سيستم در RAM در زمان بوت شدن سيستم)، سايه کردن ROM گفته مي شود. با اين منو مي توانيم اين عمل را فعال يا غيرفعال نماييم. در ست آپ اين سيستم، کل محدودۀ مربوط به ROM ويدئو 32 کيلو بايت مي باشد که در آدرس هاي C000 و C400 هر کدام به مقدار 16 کيلوبايت قرار دارد. شايان گفتن است که با فعال کردن اين منو سرعت سيستم به ميزان چشم گيري در انتقال اطلاعات بالا خواهد رفت.

SYSTEM ROM SHADOW F000, 64K: با اين انتخاب مي توانيم سايه کردن حافظه ROMBIOS سيستم را فعال و يا غيرفعال نماييم که مقدار آن در اين ست آپ همانطور که از شکل مشخص است KB 64 مي باشد.

پارامترهاي پيشرفتۀ تراشۀ اصلي سيستم (Advanced clipset setup)

براي برنامه ريزي تراشه اصلي روي مادربورد، مي توانيم از اين منو کمک بگيريم. اين منو را در دست آپ هايي خواهيد يافت که مادربورد داراي تراشه هاي پيشرفتۀ قابل برنامه اي براي کنترل حافظهRAM ، حافظه CACHE و کنترل I/O ها باشد. باوارد شدن به اين منو، پارامترهاي شکل 4-12 در اختيار شما خواهد بود. لازم به يادآوري است که در هر مرحله با فشار کليد F1 يک راهنماي کمکي در مورد آن قسمت از منو در اختيار شما قرار خواهد گرفت.

AUTO-CONFIGURATION. اين فيلد مي تواند شش فيلد بعدي خود را تحت کنترل داشته باشد. اگر اين فيلد ENABLE باشد. آنگاه شش فيلد بعدي توسط خود باياس با توجه به نوع مادربورد، تعيين خواهد شد. ولي اگر اين فيلد فعال باشد (DISABLE)، آنگاه شش فيلد بعدي توسط استفاده کننده قابل انتخاب و تغيير مي باشد. که در زير اين منوها را شرح خواهيم داد.

DMA ADREESS/DATA HOLD TIME. در طي اجراي سيکل اصلي DMA، آدرس و اطلاعات از طريق باس X-BUS و S-BUS نگهداشته شده، تا در اختيار حافظه RAM و CACHE قرار گيرد. زمان نگهداري اين اطلاعات، توسط اين منو قابل انتخاب مي باشد اگر سرعت پردازنده MHZ33 باشد بايد مقدار T2-1 و در غير اين صورت T3-2 انتخاب شود.

ATBUS CLOCK SELECTION. اين پالس يک خروجي براي اسلات هاي I/O CHANNEL مي باشد. اين فيلد جهت تعيين پالس ساعت اصلي براي باس به کار برده مي شود و توسط استفاده کننده نبايد انتخاب شود، بلکه انتخاب آن بستگي مستقيم به پالس اصلي پردازنده دارد که حالت هاي مختلف آن عبارت اند از:

• CPUCLIK/8
• CPUCLIK/2 (اگر فرکانس سيستم 16 يا MHz 20 باشد.).
• CPUCLIK/6 (اگر فرکانس سيستم MHz 50 باشد.)
• CPUCLIK/5
• CPUCLIK/4 (اگر فرکانس سيستم MHz 33 باشد.)
• CPUCLIK/3(اگر فرکانس سيستم MHz 25 باشد.)

I/O RECAVERY TIME DELAY. براي کار کردن کارت هاي مختلف که در اسلات هاي سيستم قرار مي گيرند، بايد اين فيلد تنظيم باشد. بسياري از کارت ها با سرعت هاي پائين کار مي کنند. براي درست کارکردن کارت هاي با سرعت پايين بر روي مادربوردهاي با سرعت بالا بايد از اين منو، سرعت پايين را انتخاب نماييم.

CACHE READ HIT BRUST. با وجود بالا بودن سرعت دستيابي در حافظه هاي استاتيکي در بسياري از مادربوردها که سرعت بالايي دارند، CPU براي دستيابي به اطلاعات بايد منتظر جواب دادن حافظه هاي استاتيکي باشد، بدين معني که در بسياري از مراحل اجراي يک برنامه، CPU بايد بيکار باشد. ميزان منتظر بودن CPU به سرعت آن و سرعت دستيابي حافظۀ استاتيکي بستگي دارد. انتخاب هايي که در اين فيلد وجود دارند عبارت اند از:

3-2-2-2                            3-1-1-1                            2-1-1-1

اين فيلد تعداد سيکل هايي که بايد CPU در هنگام خواندن اطلاعات از SRAM منتظر بماند را مشخص مي کند.

CACHE WRITE HIT WAIT STATE. اين منو تقريباً با منوي قبلي يکي مي باشد و مدت زماني که CPU در هنگام نوشتن اطلاعات بايد منتظر باشد را براي SRAM مشخص مي نمايد. لازم است که قبل از تغيير اين منو به سرعت CPU و SRAM توجه شود. حالت هاي مختلف اين منو عبارت اند از:

OWS            1WS             2WS

تذکر: اگر حافظه RAM داراي سرعت کم باشد و شما در اين منو صفر را انتخاب نماييد و CPU نيز سرعت بالايي داشته باشد آنگاه ممکن است که سيستم قفل نمايد. بنابراين تعيين مقدار اين فيلد با نوع حافظۀ RAM از نظر سرعت و CPU رابطه مستقيم دارد.

MEMORY REMAPPING. اين منو براي فعال يا غير فعال کردن سيستم در مپ کردن KB 384 از حافظه در بالاي 1 مگا بايت به کار برده مي شود. بايد توجه داشت که نبايد زماني که سيستم يک مگا بايت حافظه دارد، اين منو فعال باشد. اگر سايه کردن ROM در DRAM فعال باشد، KB 256 براي اين کار باقي مي ماند.

MEMORY ABOVE 16 MB CACHABLE. اين منو، براي استفاده از 16MB حافظه RAM در SRAM به کار برده مي شود. در حالت نرمال اين منو مي تواند YESست شود.

تذکر: فعال بودن اين پارمتر زماني تأثير دارد که بر روي سيستم بيشتر از MB16 حافظه RAM باشد.

F0000-FFFFF, C4000-C7FFF, C000-C3FFF CACHABLE. اگر ROM مربوط به VIDEO و سيستم سايه شده باشند، مي توانيم براي بالا رفتن سرعت (استفاده از SRAM توسط ROM  ها) اين منو را فعال نماييم.

NON-CACHABLE BLOCH/ BLOCK2 ENABLE. اگر اين منو در حالت غيرفعال باشد، آنگاه منوي بعد در دسترس نخواهد بود. بنابراين اگر بخواهيم منوي بعدي در دسترس باشد و بتوانيم از آن استفاده نماييم بايد اين منو در حالت فعال قرار گيرد.

NON-CACHABLE BLOCH/ BLOCK2 SIZE. براي استفاده بعضي از کارت هاي I/O که به حافظه نياز دارند بايد مقداري از فضاي حافظه براي آنها رزرو شود. اندازه بلوک يک و دو مي تواند از KB 4 تا MB 16 حافظه را براي اين کار رزرو نمايد. آدرس بلوک يک در اندازه آن بلوک ضرب شده و آدرس فيزيکي آن به دست مي آيد. حالت هايي که براي بلوک يک وجود دارد عبارت اند از:

4، 8، 16، 128، 256، 512، کيلو بايت و يک مگا بايت.

حالت هاي موجود براي بلوک 2 عبارت اند از:

64، 128، 256، 512، (کيلوبايت) و 1، 2، 4، 8، 16 (مگابايت)

LOCAL BUS READY DELAY. در حالت عادي ، براي بالا بدرن بازدهي سيستم، بايد اين منو را غير فعال نماييم (DISABLE). اگر کارتي داريم که از باس VESA استفاده مي نمايد، بايد اين منو در حالت (ENABLE) باشد.

عوض کردن کلمه رمز (CHANGE PASSWORD SETUP)

براي عوض کردن کلمه عبور، بايد اين منو را از صفحه اصلي انتخاب نماييم. لازم به گفتن است که بايد حالت رمز براي سيستم و يا ست آپ فعال باشد. هنگام انتخاب اين منو دو حالت مي تواند اتفاق بيافتد:

1)     قبلاً رمزي مشخص نشده باشد. در اين صورت کادر زير براي گرفتن يک رمز ظاهر مي شود:

 ENTAR NEW PASSWORD

با وارد نمودن رمز دلخواه و زدن کليد اينتر، مجدداً رمز را از شما خواهد پرسيد که بايد مجدداً آن را وارد نماييد. با زدن کليد اينتر در دفعۀ دوم، رمز فوق توسط سيستم پذيرفته شده که بايد در حافظه CMOS ذخيره شود.

2)     اگر از قبل در حافظه CMOS، رمزي باشد ابتدا از شما رمز قبلي را مي پرسد:

ENTAR CURRENT PASSWORD               :

با دادن جواب درست آنگاه رمز جديد را از شما خواهد خواست.

تذکر: اگر بعد از تعيين رمز، کلمه رمز فراموش شود تنها راه براي از بين بردن آن خالي کردن محتويات حافظه CMOS مي باشد. که اين کار را بعداً توضيح خواهيم داد.

پيدا نمودن اتومات پارامترهاي هارد (AUTO DETECT HARD DISK)

با انتخاب اين منو مي توانيم پارامترهاي اصلي هارد (سيلندر، هد، سکتور، اندازه و...) را بدون داشتن دفترچۀ راهنما به دست آوريم.

نوشتن در CMOS و خروج از (WRITE TO CMOS AND EXIT) SETUP

با انتخاب اين منو از شما در مورد ذخيره کردن تغييرات داده شده در CMOS و خروج از برنامه ست آپ سؤال خواهد شد. براي ذخيره شدن تغييرات داده شده در ست آپ بايد به عنوان آن جواب YES داده شود.

خروج از SETUP بدون ذخيره در CMOS(DO NOT WRITE TO CMOS AND EXIT)

با انتخاب اين منو، بدون ذخيره تغييرات داده شده در CMOS از برنامه ست آپ خارج خواهد شد. براي انجام اين کار بايد به آن جواب YES داده شود.

تذکر 1: ست آپ هايي که در اينجا بررسي شد به عنوان نمونه بود و ممکن است با سيستم شما اختلافاتي داشته باشد ولي سعي شده که اهم پارامترها را توضيح دهيم گرچه در فصول بخش دوم به کرات پارامترهاي مختلف ست آپ را بررسي و توضيح خواهيم داد.

تذکر 2: با آمدن بورد اصلي از نوع PCI به بازار، ست آپ هاي جديد با پارامترهاي جديد نيز به همراه آنها آمده است که در آخرين فصل اين کتاب با بررسي ست آپ يک مادربورد پنتيوم PCI آنها را توضيح خواهيم داد.

باياس داراي پارامتر GREEN (محافظ المانهاي بيکار) مي باشد:

• داراي حالت PLAG AND PLAY, DARK GREEN  مي باشد.
• پيکربندي خودکار براي کارت هاي PCI.
• پالس توقف CPU، پالس صفر واقعي براي پردازنده.
• ذخيرۀ توان ابزارهاي I/O (ورودي/ خروجي) در زمان بيکاري آن.

محدودۀ فضاي اطلاعات و پارامترهاي باياس

هر کدام از المان هاي سخت افزاري داراي پارامترها و اطلاعاتي هستند که باياس بايد از آنها خبر داشته باشد، به عنوان مثال صفحه کليد داراي يک بافر حافظۀ RAM بوده که بايد ابتدا، انتها و اندازۀ آن در حافظۀ ديناميکي براي باياس مشخص باشد. براي اين منظور از آدرس 0040H:0000H به مقدار 256 بايت به عنوان محدودۀ متغيرها و پارامترهاي باياس بوده که هيچ برنامۀ کاربردي قادر به نوشتن بر روي آن نمي باشد. در اينجا سعي خواهيم کرد تعدادي از اين پارامترها را براي علاقه مندان به برنامه نويسي جهت به دست آوردن پارامترهاي سخت افزاري سيستم ها، توضيح دهيم. براي هر کدام از پارامترهاي فوق چهار مطلب را (آدرس آفست با توجه به ثابت بودن سگمنت، عملکرد، تعداد بايت اشغالي، وقفه اي که توسط آن پارامتر يا محدوده قابل دستيابي مي باشد) را توضيح خواهيم داد.

1. آفست: OOH        تعداد بايت: 64 بايت  وقفه قابل دستيابي به آن: 14H

عملکرد: آدرس پورت سريال را در خود دارد.

در هنگام بوت شدن سيستم، توسط برنامۀ POST تعداد پورت هاي سريال نصب شده بر روي سيستم مشخص شده و آدرس آن ها در اين 64 بايت قرار مي گيرد. به ازاي هر پورت RS232 دو کلمه يا چهار بايت اشغال شده است. به عنوان مثال براي پورت سريال شمارۀ يک آدرس 2F8H ذخيره مي شود. آدرس هايي که مقدار آن صفر باشد فاقد پورت تعريفي مي باشد.

2. آفست: 08H                  تعداد بايت: 64 بايت  وقفه قابل دستيابي به آن: 17H

عملکرد: آدرس پورت موازي را در خود دارد.

در هنگام بوت شدن سيستم، توسط برنامۀ POST تعداد پورت هاي موازي نصب شده بر روي سيستم مشخص شده و آدرس آنها در اين 64 بايت قرار مي گيرد. به ازاي هر پورت موازي 4 بايت جا اشغال شده است. به عنوان مثال براي پورت موازي LPT يا PRN آدرس 378H ذخيره مي شود.

3. آفست: 10H        اعداد بايت: 2 بايت    وقفه قابل دستيابي به آن: 11H

عملکرد: پيکربندي سيستم

اين کلمه، پيکربندي سيستم بعد از بوت شدن را در خود دارد، بعضي از بيت هاي آن در تمام سيستم ها استاندارد بوده ولي در بعضي ديگر ممکن است متفاوت باشد. اين کلمه را براي سيستم اين تي در زير توضيح مي دهيم:

بيت 0=1       حداقل يک ديسک درايو بر روي سيستم نصب مي باشد.

بيت 1=1       کمک پردازنده بر روي سيستم موجود مي باشد.

بيت 2 و 3      غير استفاده و رزرو

بيت 4 و 5      00= نوع کارت گرافيکEGA/VGA     10= رنگي25×40     10=رنگي25×80

11= تکرنگ 25×80

بيت 6 و 7      00=1 ديسک درايو  01=2 ديسک درايو  10=3 ديسک درايو  11=4 ديسک درايو

بيت 8= رزرو

بيت 9 و 10 و 11       = تعداد پورت هاي سريال نصب شده بر روي سيستم.

بيت 12 و 13= رزرو

بيت 14 و 15= تعداد پورت هاي موازي نصب شده بر روي سيستم.

4. آفست: 13H                  تعداد بايت=2 بايت    وقفه قابل دستيابي به آن: 12H

عملکرد: اندازۀ حافظۀ RAM

در اين حافظه مقدار حافظه ديناميکي نصب شده بر روي سيستم که توسط برنامۀ POST BIOS کشف شده قرار مي گيرد.

5. آفست: 17H                  تعداد بايت= 1 بايت   وقفه قابل دستيابي به آن: 16H

عملکرد: بايت خواندن وضعيت کليدهاي خاص صفحه کليد.

به وسيلۀ تابع شمارۀ 02H وقفه 16H اين بايت قابل خواندن مي باشد. چهار بيت با وزن بيشتر اين بايت توسط استفاده کننده قادر به عوض کدرن مي باشد ولي چهار بيت با وزن کمتر را نبايد تغيير داد.

بيت صفر=1   کليد شيفت سمت راست فشرده شده.

بيت يک=1     کليد شيفت سمت چپ فشرده شده.

بيت دو=1      کليد CTRL فشرده شده.

بيت سه=1    کليد ALT فشرده شده.

بيت چهار=1   کليد SCROLLLOCK فعال است.

بيت پنج=1    کليد NUMLOCK فعال است.

بيت شش=1کليد CAPSLOCK فعال است.

بيت هفت=1  کليد INSERT فعال است.

6. آفست: 1AH                  تعداد بايت: 2 بايت    وقفه قابل دستيابي به آن: 16H

عملکرد: اين کلمه به آفست آدرس کاراکتر بعدي که بايد از بافر صفحه کليد خوانده شود اشاره مي نمايد. در واقع اين کلمه به عنوان اشاره گر به ابتداي بافر خالي صفحه کليد اشاره مي نمايد.

7. آفست: 1CH        تعداد بايت: 2 بايت    وقفه قابل دستيابي به آن: 16H

عملکرد: اين کلمه به آخرين بايت موجود در بافر صفحه کليد اشاره مي نمايد. (آفست آدرس آخرين بايت موجود در صفحه کليد.)

8. آفست: 1EH                  تعداد بايت: 32 بايت  وقفه قابل دستيابي به آن: 16H

عملکرد: بافر صفحه کليد. اين 32 بايت به عنوان بافر صفحه کليد جهت گذاشتن کدهاي اسکن و اسکي در ان استفاده مي شود. هر کليد زده شده داراي يک کد اسکن و يک کد اسکي در اين بافر مي باشد. اين 32 بايت به صورت دايره اي در نظر گرفته مي شود. به طوري که ابتدا و انتها ندارد بلکه دو اشاره گر، آخرين بايت گذاشته شده در بافر (آفست ICH) و آخرين بايت خوانده شده از بافر را (آفست 1AH) در خود دارند. برابر بودن اين دو اشاره گر به معني خالي بودن بافر مي باشد. براي خواندن از اين بافر مي توان از وقفه 16H با توابع مختلف آن کمک گرفت.

9. آفست: 3FH                  تعداد بايت: يک بايت  وقفه قابل دستيابي به آن: 13H

عملکرد: حالت موتورهاي ديسک درايو. چهار بيت با وزن کمتر اين بايت حالت روشن بودن يا خاموش بودن چهار عدد ديسک درايو بر روي سيستم را نشان مي دهند. يک بودن هر بيت نشاندهندۀ روشن بودن موتور آن درايو مي باشد. بيت 7 نيز معمولاً در زمان نوشتن و يا فرمت کردن يک خواهد شد. اما در زمان خواندن يا جستجو کردن اين بيت صفر خواهد بود.

10- آفست: 41H      تعداد بايت: يک بايت وقفه قابل دستيابي به آن: 13H

عملکرد: حالت خطاي ديسک. اين بابت شامل حالت ديسک در آخرين دستيابي مي باشد. اگر اين بايت صفر باشد آنگاه عمل تعريف شده براي درايو در حالت معمولي انجام شده است. مقدار ديگر اين بايت نشانۀ يک کد خطا خواهد بود که توسط کنترلر ديسک توليد مي شود.

11. آفست: 42H       تعداد بايت: 7 بايت    وقفه قابل دستيابي به آن: 13H

عملکرد: اين 7 بايت حالت کنترلر ديسک را گزارش مي نمايد. همچنين حالت کنترلر هارد را نيز نشان مي دهد.

بيت 0تا 4: 00H= هيچگونه خطايي رخ نداده است.       01H: تابع ناشناخته مي باشد.

02H: آدرس علامت شده پيدا نشد.           03H: خطاي محافظت در مقابل نوشتن

04H: سکتور پيدا نشد.                           05H: درايو پيدا نشد.

08H: خطاي سرريز DMA               09H: خطاي سرريز سگمنت DMA

0CH: فرمت ناشناخته است.                   10H: خطاي CRC در حين خواندن

بيت 5: خطاي کنترلر  بيت 6: خطاي جستجو            بيت 7: درايو آماده نيست.

12. آفست: 49H       تعداد بايت: يک بايت           وقفه قابل دستيابي به آن: 10H

عملکرد: مد جاري ويدئو. اين بايت مد جاري ويدئو که توسط باياس گزارش شده است را در خود دارد. هنگام استفاده از تابع 0H در وقفه 10H اين بايت تغيير مي نمايد.

13- آفست: 4ah       تعداد بايت: دو بايت يا يک کلمه                وقفه قابل دستيابي به آن: 10h

عملکرد: تعداد ستون هاي صفحۀ نمايش در مدهاي کارکرد صفحه نمايش در خود دارد.

14. 4CH        اندازه: يک کلمه                 وقفه: 10H

عملکرد: اندازۀ صفحۀ نمايش. تعداد بايت هاي لازم براي يک صفحۀ تصوير کامل را در مد ويدئوي جاري در خود دارند. به عنوان مثال در مد متن 25×80 به 4000 بايت نياز داريم.

15. 4EH        اندازه: يک کلمه                 وقفه: 10H

عملکرد: آدرس آفست شروع صفحه جاري را نشان مي دهد و مقدار آن به آدرس شروع حافظۀ ديناميکي ويدئو بستگي دارد.

16. 62H        اندازه: يک بايت                  وقفه: 10H

عملکرد: شمارۀ صفحۀ جاري را نشان مي دهد.

17. 63H        اندازه: يک کلمه                 وقفه: 10H

عملکرد: آدرس پورت کنترلر ويدئو. اين کلمه شامل آدرس پورت کارت گرافيک بوده و اگر چند کارت به طور همزمان نصب باشد، آنگاه آدرس پورت کنترلر ويدئو کارت فعال در آن خواهد بود. اين آدرس براي کارت تکرنگ 384H و CGA و EGA و VGA آدرس 304H مي باشد.

18. 65H        اندازه: يک بايت                  وقفه: 10H

عملکرد: محتويات رجيستر انتخاب کنندۀ مد. اين رجيستر مد کارت گرافيک را تعيين مي نمايد.

19. 66H        اندازه: يک بايت                  وقفه: 10H

عملکرد: محتويات رجيستر ظرف رنگ. اين بايت ظرف رنگ فعال را از بين 4 ظرف رنگ در مد 200×320 رنگي CGA انتخاب مي کند.

20. 72H        اندازه: يک کلمه                 وقفه: POST

عملکرد: در طي برنامۀ POST، يک فرمان رست جهت کنترلر صفحه کليد فرستاده مي شود. زمان انجام يک رست گرم (WARM) يا سرد (COLD) اين عمل انجام مي شود. بعد از روشن شدن سيستم در اين کلمه مقدار 1234H قرار مي گيرد. حال اگر يکبار ديگر رست گرم انجام شود و در اين محل مقدار فوق باشد آنگاه حافظه تست نخواهد شد.

21. 74H        اندازه: يک بايت                  وقفه: 13H

عملکرد: اين بايت، حالت عملکرد آخرين عمل هارد ديسک را گزارش مي نمايد.

01H= تابع تعريف شده در دسترس نيست يا درايو تعريف شده در دسترس نيست.

02H= آدرس علامت زده شده پيدا نشد.    04H= سکتور پيدا نشد.

05H= خطا در رست شدن کنترلر              07H= خطا در هنگام برنامه ريزي کنترلر

09H= خطا در انتقال DNA                       0AH= سکتور خراب است.  0BH= ترک خراب است.

0DH= تعداد سکتورهاي تعريف شده در ترک دست نيست.        0EH= آدرس مشخص شده پيدا نشد.

0FH= خطاي سر ريز DMA                       10H= خطاي خواندن

11H= خطاي خواندن ECC که اصلاح شده است.             20H= ناقص بودن کنترلر

40H= خطاي دستيابي                                    80H= خطاي زمان خروج درايو (time out)

AAH= درايو آماده نيست.                        CCH= خطاي نوشتن.

22. 75H        اندازه: يک بايت                  وقفه: 13H

عملکرد: (فقط در AT): تعداد هارد ديسک هاي وصل شده به سيستم را در خود ندارد.

23. 76H        اندازه: يک بايت                  وقفه: 13H

عملکرد: (فقط در AT): بايت کنترل مربوط به هارد درايو.

24. 77H        اندازه: يک بايت                  وقفه: 17H

عملکرد: (فقط در AT): اين بايت آدرس پورت هارددرايو را در خود دارد.

25. 78H، 7CH                   اندازه: هر کدام 4 بايت                  وقفه: 14H، 16H

عملکرد: هر بايت در هر کدام از اين چهار بايت مربوط به زمان استراحت آن پورت مي باشد. 78H مربوط به چهار پورت موازي و 7CH مربوط به پورت هاي سريال مي باشد. اگر زمان استراحت يا جواب دادن بيشتر از اين زمان شود آنگاه يک خطا رخ خواهد داد. (time out error)

26. 97H        اندازه: يک بايت                  وقفه: 16H

عملکرد: حالت LED هاي روي صفحه کليد. اين بايت حالت فعال يا غير فعال بودن سه چراغ LED مربوط به سه کليد (Scrollock, Capslock, Numlock) را گزارش مي دهد.

بيت صفر: 1= روشن بودن Scrollock                   بيت يک: 1= روشن بودن Numlock

بيت دو: 1= روشن بودن Capslock            بيت 3 تا 7: توسط باياس متفاوت به شکل متفاوت بکار برده مي شود.

27. A1H        اندازه: 95 بايت                  

عملکرد: روزرو براي باياس هاي مختلف و برنامه هاي مختلف.

تراشه (complementary metal oxide semiconductor)CMOS

در مادربوردهاي 286 و بعضي از مادربوردهاي قديمي 386 شما يک تراشه با شمارۀ MC146818 را مشاهده مي نماييد. اما در مادربوردهاي جديد، اين تراشه در داخل تراشه هاي اصلي سيستم قرار دارد و خبري از شمارۀ فوق نمي باشد ولي در هر صورت تفاوتي از نظر عملکرد و کار نخواهد کرد. به عنوان مثال تراشه 82C206 داراي يک تراشه MC146818 و 2 عدد (8237)DMA و دو عدد کنترلر وقفه (2259) و يکعدد تايمر/کانتر (8253) مي باشد. تراشه MC146818 يک تراشه 24 پايه بوده که با ولتاژ صفر و 5 کار مي نمايد. اين تراشه داراي 64 بايت ظرفيت بوده که توسط آدرس دوپورت 70H و 71H قابل دسترسي مي باشد. شايان ذکر است که حافظۀ CMOS جزئي از تراشه  MC146818 مي باشد و محتويات اين حافظه در زمان خاموش بودن سيستم، توسط باتري BACKUP نگهداري مي شود. اين باتري 6/3 ولت بوده و جريان mAh60 را دارد. باطري فوق در زمان خاموش بودن کامپيوتر، باعث ادامۀ کار ساعت بلادرنگ (realtime clock) سيستم مي شود و برخلاف XT ها که با خاموش شدن سيستم ساعت و تاريخ آن نيز مي ايستد، در ATها به کار خود ادامه مي دهد.

از 64 بايت فوق، تعدادي براي زمان و تاريخ و تعدادي ديگر براي پيکربندي سيستم مصرف مي شود و چند بايت نيز براي چک نمودن بايت هاي پيکربندي تحت عنوان checksum به کار برده مي شود.

انواع حافظه CMOS بر روي مادربورد

در بسياري مادربوردها تراشه MC146818 به طور کلي مشاهده مي شود. محتويات اين تراشه باتري هاي BACKUP به صورت داخلي (internal) و يا خارجي (external) در زمان خاموش بودن سيستم نگهداري مي شود. در بعضي مادربوردهاي ديگر و پيشرفته اين تراشه در داخل تراشه هاي اصلي سيستم قرار گرفته است که محتويات آن توسط باتري هاي فوق نگهداري و محافظت مي شود. اما در بعضي از مادربوردها نيز مشاهده مي نماييد که تراشه فوق به همراه باتري آن در يک پکيج قرار دارد. معروفترين کمپاني سازندۀ اين انواع CMOS مربوط به مارک Dallas مي باشد. از نظر نحوۀ عملکرد و دستيابي به محتويات CMOS، اين سه نوع هيچ تفاوتي با يکديگر ندارند.

حفاظت محتويات CMOS

براي نگهداري محتويات حافظۀ فوق و استفاده از آن در زمان خراب شدن يا پاکت شدن محتويات آن مي توان از نرم افزارهاي متعدد استفاده نمود. يکي از اين برنامه ها ؟ در نورتون مي باشد. با اجراي اين برنامه، دو منوي آخر آن مربوط به ذخيرۀ اين محتويات به علاوۀ جدول پارتيشن و بوت سکتور هارد ديسک مي باشد. (يک منو مربوط به ذخيره در فايل بر روي يک فلاپي و منوي آخر جهت برگرداندن محتويات فوق به جاي کپي گرفته شده مي باشد.) برنامۀ فوق محتويات سه قسمت (جدول پارتيشن، بوت سکتور، حافظۀ CMOS) را در سه فايل جداگانه ذخيره مي نمايد. اگر چه انتخاب هر کدام از اين سه در دست استفاده کننده مي باشد.

براي ذخيرۀ محتويات CMOS در يک فايل و يا برگرداندن فايل به حافظۀ فوق نرم افزارهاي متعدد در دسترس مي باشد.

پاک کردن محتويات CMOS

در بعضي مواقع لازم مي شود که به هر طريق ممکن محتويات اين حافظه را پاک نماييم. (زماني که در ست آپ سيستم رمز (password) تعريف نماييم و از يادمان برود.) در دو صورت احتمال نياز به پاک کردن حافظه وجود دارد:

1)       براي وارد شدن به ست آپ سيستم رمز تعريف شده باشد و از يادمان رفته باشد: در اين صورت با توجه به بوت شدن سيستم وامکان استفاده از نرم افزار، پاک نمودن محتويات فوق براي پاک شدن رمز امکان پذير مي باشد. براي اين کار کافي است فايل که در مرحله قبلي کپي گرفته ايم و يا از روي سيستمي بدون رمز کپي مي گيريم را بر روي CMOS سيستم فوق کپي نماييم و يا اينکه با نوشتن يک برنامۀ ساده و با توجه به داشتن آدرس پورت هاي اين تراشه، محتويات آنرا پاک نماييم.

2)       براي وارد شدن به سيستم رمز تعريف شده و فراموش نيز شده است: در اين حالت با توجه به بوت نشدن سيستم، از نرم افزار کاري ساخته نيست. براي پاک کردن محتويات CMOS و بالطبع رمز سيستم، چند راه وجود دارد. بايد پشت سيستم را باز کرد و آنگاه:

·   اگر جامپري براي دشارژ کردن CMOS بر روي مادربورد وجود دارد آنرا فعال نمود تا محتويات فوق پاک شود.

·   اگر باطري، خارجي (external) است، با خارج نمودن کانکتور آن باعث پاک شدن چافظۀ فوق شويم.

·   اگر دو راه فوق امکان نداشت و حافظۀ فوق در سوکت قرار دارد، آنرا براي مدتي از سوکت خارج نماييم.

·   اگر سه راه فوق امکان ندارد و باطري نيز داخلي است، يکي از پايه هاي باطري را از بورد خارج نموده و مدتي صبر نماييد.

تذکر: هيچ وقت پايه هاي تراشه CMOS را به يکديگر اتصال کوتاه ننماييد که اين امر مي تواند باعث سوختن و آسيب رسيدن به آن گردد.

در بعضي از سيستم هاي خاص نيز قسمت رمز را در يک تراشه eepron قرار مي دهند که با برق نوشته و پاک مي شود. اگر چنانچه اين رمز (چه مربوط به وارد شدن ست آپ و چه مربوط به زمان بوت شدن) فراموش شود. تنها راه براي حذف آن، عوض نمودن تراشه فوق با يک تراشه خالي و يا پاک نمودن محتويات فوق با دستگاه EEPRON programmer مي باشد. از اين نوع دستگاه هاي مي توان به zenith اشاره نمود.

بعضي ديگر از سيستم ها نيز يک رمز کارخانه (factory password) دارند که در صورت فراموش شدن رمز معمولي دستگاه، اگر رمز کارخانه را به آن بدهيد نيز بوت خواهد شد، اين رمز را در زمان خريد سيستم از شرکت مربوطه بپرسيد و يا اينکه در دفترچه راهنماي آن گفته شده است. از اين نوع سيستم مي توان به ipc اشاره نمود.