خانواده بزرگ معلمان با جمعیتی بالغ بر یک میلیون نفر با تمامی اقشار گوناگون جامعه از طریق دانش‌آموزان تحت تربیت خود در ارتباط بوده و تأثیرگذاران مستقیم بر خانواده‌ها و جامعه هستند.

 پرداختن به وضعیت این قشر از این جهت که می‌توانند بانیان فرهنگ ایرانی‌- اسلامی در این جامعه باشند و بر جوانب گوناگون زندگی افراد و جوامع تأثیرگذار باشند، حایز اهمیت خواهد بود.

در  چند دهه اخیر در تاریخ کشورمان، اگر چه شاهد توجهات به فرهنگیان و حرکت‌هایی  نیز  از سوی آنان بوده‌ایم، لیکن این توجهات و حرکت‌ها در همه دوره‌ها به نحو کامل رضایت‌بخش و ثمربخش نبوده‌اند که ریشه این امر را می‌بایست در ناکافی بودن  و ناکارآمد بودن حرکت‌ها دنبال کرد.

چنانچه موضوع پرداخت هماهنگ حقوق در سال 68، اختصاص بن در سال 80 ، افزایش 4 درصدی حقوق نسبت به سایر کارکنان دولت و افزایش 10 درصدی فوق‌العاده جذب مشاغل به معلمان، رضایت بلندمدت آنها را تأمین ننموده و فقط نقش مسکّن را ایفا کرده است که شاید علت این توجه ناقص را در تقسیم فرهنگیان به معلم و عضو هیأت علمی بتوان یافت که در این میان نقش معلم به عنوان یک عضو خانواده فرهنگی جامعه نادیده گرفته شده است.

از آنجا که حرکت‌ معلمان در گذشته فاقد انسجام بوده  است، پس از مدتی و شاید با تزریق مسکّن خاموش شده و برای  مدتی جز شنیدن صداهای پراکنده از آنان، حرکتی مشاهده نمی‌شود.

 در جریان حرکت اعتراضی معلمان در سال‌های اخیر نیز چون این حرکت فاقد انسجام بود نتوانست از فرصت‌های ممکن استفاده کند و خانواده فرهنگیان را فعالانه به حرکت در آورد.

لذا مشاهده می‌کنیم که در جریان این حرکت‌ها عناصر فرصت‌طلب وارد صحنه شده و نظام سیاسی را رو در روی معلمان قرار داده‌اند، علاوه بر عوامل فوق‌الذکر به اعتقاد نگارنده آسیب‌پذیری حرکت معلمان را می‌توان در ابعاد زیر بررسی کرد:

عدم توجه به امر آموزش در سطح کلان و ملی:

 در سطح کلان و ملی، پایین بودن اعتبارات آموزشی نسبت به سایر بخش‌ها و پایین آمدن ارزش علم و دانش در سطح افکار عمومی سبب شده است نیروهای کار‌آمد و  توانمند جذب مراکز آموزشی و فرهنگی نشوند که پیامد این امر پایین آمدن سطح فرهنگ جامعه و ضعیف و ناتوان شدن مربیان آموزشی شده است.

عدم رشد سازمان‌های غیررسمی معلمان:

 وجود جو بی اعتمادی در  جامعه فرهنگیان سبب شده است تا معلمان نسبت به یکدیگر اعتماد کافی نداشته باشند و نیز بازار شایعه پراکنی و هجویات باعث ایجاد نوعی بدبینی و عدم امنیت شغلی شده که در نهایت مانع اساسی در عدم رشد سازمان‌های غیررسمی در آموزش و پرورش شده است.

مشکلات مالی:

 بیشتر تشکل‌های صنفی به دلیل عدم ارتباط با کانون‌های ثروت و قدرت و نیز عدم پرداخت حق عضویت از سوی اعضا در انتشار و تکثیر اطلاعیه‌ها، انتشار جزوه‌های آموزشی، انتشار نشریه، نداشتن امکانات اولیه دارای مشکلات عدیده‌ای هستند که از ابتدای شروع فعالیت گریبانگیر آنها خواهد بود، در حالی که برخی دیگر از تشکل‌ها تحت حمایت دولت بوده و از بودجه عمومی وزارتخانه‌ ارتزاق می‌کنند.

ضعف تئوریک و پایین بودن سطح نگرش برخی از فرهنگیان:

 تمامی تشکل‌های موجود در آموزش و پرورش تاکنون طرحی مدون در باره وضعیت حاکم بر آموزش و پرورش و مشکلات اصولی فرهنگیان ارائه نداده‌اند و این موضوع سبب شده است تا همواره این تشکل‌ها مطالباتشان به صورت شعارهای سطحی  مطرح شود.

 تشکل‌های صنفی موجود در آموزش و پرورش برای آن که در آینده حرفی برای گفتن داشته باشند، باید ابتدا اقدام به افزایش سطح بینش معلمان کرده در حوزه سازمانی خود مبانی تئوریک محکم و درستی پیدا  کنند تا بتوانند مسایل گوناگون آموزش و پرورش  را تبیین کنند.

زیر سؤال رفتن منزلت اجتماعی معلمان و نداشتن امنیت شغلی:

معمولاً عدم توجه به امر آموزش در سطح کلان و استفاده از فضاهای آموزشی و تریبون‌های رسمی کشور و... که موجبات زیر سؤال رفتن منزلت اجتماعی معلمان را فراهم ساخته، سبب شده است معلمان باور به این که می‌توانند تحول و تغییر بیافرینند، را از دست بدهند.

مدیران سازمان‌های رسمی:

 برخی‌از  مدیران سازمان‌های رسمی آموزش و پرورش، به دلیل این که معمولاً خود به صورت غیر انتخابی بر سر کار آمده‌اند، اعتقاد اندکی به تشکل‌های صنفی در آموزش و پرورش دارند و به همین خاطر در بسیاری از موارد چون با مسایل حقوق صنفی معلمان روبه‌رو می‌شوند، واکنش نامناسبی نشان داده و با استفاده از اهرم‌های اداری همکارانی را که علاقه‌مند به دنبال کردن این‌گونه مسایل هستند، از صحنه خارج می‌کنند و به همین خاطر مشاهده می‌کنیم که معلمان کمتر حاضر می‌شوند در امور صنفی مشارکت کرده و یا فعالیت در تشکل‌ها را دنبال کنند.

14 فروردین 86 - روزنامه همشهری - امیر عباس میرزا خانی