تاریخچه پست درایران

پست و ارسال پیام در دورانباستان یکی از قدیمی ترین اسناد و مدارک پستی دنیا یک ورق پاپیروس مربوط به سال 255قبل از میلاد مسیح است که در ناحیه هیبه مصر پیدا شده و متضمن اطلاعاتی درباره طرزعمل و سازمان و تشکیلات پیکی و نامه رسانی در مصر قدیم میباشد

پست و ارسال پیام در دوران باستان

یکی از قدیمی ترین اسناد و مدارک پستی دنیا یک ورق پاپیروس مربوط به سال 255 قبل از میلاد مسیح است که در ناحیه هیبه مصر پیدا شده و متضمن اطلاعاتی درباره طرز عمل و سازمان و تشکیلات پیکی و نامه رسانی در مصر قدیم میباشد . ضمن این سند یک مامور پست مصری در مورد ارسال نامه ها تعداد پیکها راههای ساخته شده نوع مرسولات و نام گیرندگان انها که بیشتر فرعون مصر و وزیر دارایی او هستند اطلاعاتی داده است خواندن این سند روشن میشود که پست و پیکهای ان دوران فقط در خدمت فراعنه و حکام مصر بوده و موسسات و افراد مردم ازان استفاده نکرده اند .پست ان زمان مصر با تمام کشور حتی نقاط بسیار دور جنوب مصر و سرزمین نوبیا ارتباط داشته و بهمین علت پیکهای پست بایستی برای راه پیمائیهای دور و دراز با پای پیاده قدرت و توانائی لازم را دارا می بودند .

پست در ایران باستان

قدیمیترین سرویس پست رله(ایستگاهی) جهان (تحویل نامه یا مرسوله ازشخصی به شخص دیگر و ادامه عمل تا رسیدن به مقصد نهائی ) توسط کورش هخامنشی حکمروا و پادشاه امپراطوری پارس (ایران ) در 530 سال قبل از میلاد مسیح ایجاد گردید . هرودت مورخ یونان باستان (از425تا484ق.م) در کتابهای تاریخی خوش شرح مفصل و واضحی از این سیستم بیان میدارد که هیچ روشی سریعتر از طریق ارسال پیامها که توسط پارسیان کشف شده بود وجود نداشت و ان بدین صورت بوده که پارسیان ایستگاه های مختلفی را در نظر گرفته ودر ان افراد سوار کار با اسب منتظر رسیدن پیام بودند و فواصل ایستگاهها را طوری در نظر گرفته بودندکه از نظر زمانی فاصله انها یک روز با یکدیکر فاصله داشتند ضمنا ایستگاهای مخصوصی برای مواقع برف و باران و سرما به منظور ارسال پیام در نظر گرفته شده بود و این پیامها با حداکثر سرعت ممکن انجام پذیرفته است او میگوید نه برف نه سرما نه باران نه تاریکی شب مانع ارسال پیام نمی گردید او.لین پیک وارده پیام و بسته ها را تحویل دومین نفر میداد که او نیز بطریق اولی تحویل سوارکار مینمود و کار ادامه می یافت تا اینکه پیامها به مقصد میرسیدند و در زبان پارسی باستان این روند تکرار یا رلیها به عنوان انکاریون شناخته می شد  این روند در طول تاریخ ایران در هر دوره ازسلسله  های پادشاهی ادامه یافت و در بعضی از مواقع بهتر ودر پارهای از زمان دچار رکود گشت و پست را نداشتند تا اینکه امیر کبیر در سالهای اول صدارت خود همراه با سایر اصلاحاتی که در همه زمینههای سیاسی اجتماعی و مالی و قضائی مملکت بعمل اوردچون سه کسراخبار ایالات وولایات اهمیت بیسیار قائل بود برای ایجاد پست و چاپار خانه نیز دستوراتی صادر کرد و با این ترتیب ایجاد پست منظم برای عموم مردم و وضع مقررات قانونی برای انها سایر اصلاحاتی که برای اولین مرتبه در ایران صورت می گرفت یادگار و نتیجه فکر این وزیر با تدبیر است  امیر کبیر مسئولیت چاپارخانه را به میرزا شفیع خان چاپارچی باشی واگذار نموده بودند که بعد ازوی سالها سالهل به این سمت مشغول بودند و گردش کار چاپارخانه با در نظرگرفتن زمان و وسیله موجود بسیار سریع و مرتب بود در سال 1290 ناصرالدینشاه همراه جمعی راهی اروپا شدند و او در کشور اطریش از پادشاه وقت ان کشور درخواست منتشار برای اداره امور پست نمود و شخصی که از کارمندان عالیرتبه ان کشور بود بنام گوستاوریه درربرای پایه ریزی پست جدید ایران انتخاب و اعزام گردید و بلافاصله اقدامات خود را شروع کرد و یکی از مهمترین کارهایی که انجام دادنظام نامه ای برای پست ایران تهیه نموده و جهت الحاق ایران به اتحادیه جهانی پست کوشش زیادی نمود و بالاخره  بعد از مکاتبات بسیار ایران در سال 1877 میلادی به عضویت اتحادیه پستی پذیرفته شد ودر همانسال خدمت گوستاوریه در ایران پایان پذیرفت.

تشکیل وزارت پست

بنا بفرمان ناصرالدین شاه اداره پست در سال 1297 به وزارت پست تبدیل و اداره ان به میرزا علیخان امیناللملک واگذار نمود او نخستین وزیر پست است که برای ادارات تابعه ساعت کار معین کرد و برای کارکنان حقوق باز نشستگی  برقرار نمود در زمان وزارت ایشاند پست هفته ای 4روز و روزی 4ساعت کار میکرد و برای اقدامات او اداره پست در نزد مردم دارای اهمیت و موقعیت خاصی پیدا نمود ودر اغلب ایالات  و ولایات نامه های پستی و مکاتبات دولتی مرتبا مبادله میشد و حتی نامه های خارجه نیز به گیرندگان ان در گوشه و کنار مملکت تحویل میگردید.

نخستین کنگره اتحادیه جهانی پست برن 1874

سازمان دهندگان اتحادیه جهانی پست از طرح و تشکیلات اتحادیه تلگراف جهلنی که در سال 1868 در شهر وین پایتخت اطریش و در سالهای 1871 و1872 کنفرانسهایی در شهر برن تشکیل داده بودند الهلم گرفته و اولین کنگره پستی را به ریاست اورژان بورل مشاور فدرال و رئیس اداره پست سوئیس تشکیل گردید برای تشکیل این کنفرانس طرحی از طرف اداره پست المان بعنوان پایه و اساس مذاکرات مورد قبول قرار گرفت وطی 14 جلسه نمایندگان در مورد انتقاد قراردادی به توافق  رسیدند که روز 9 اکتبر 1874 به امضا رسید و بهمین روز 17 مهرماه بنام روز جهانی پست در تمام کشورها جشن گرفته میشودبعد از جنگ جهانی دوم اتحادیه جهانی پست به صورت یکی از سازمانهای تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد درامد یکی از اقدامات مهم کنگرهها مطالعه و تجدید نظر در احکام اتحادیه یعنی اساسنامه ای عمومی قرارداد و ائین نامه اجرائی ان میباشد.

احکام اتحادیه از اسناد لازم الجرا بود که قبول و امضای ان برای کایه دولتهای عضو اتحادیه  اجباری است.

طرز کار اتحادیه

کنگره قدرت عالیه اتحادیه حداکثر 5سال بعد از به اجرا گذاشتن احکام کنگره قبلی تشکیل جلسه میدهد کنگره کنفرانسی است از نمایندگان تام الختیار کشورهایی که تمام سعی و کوشش اساسی انها مصروف تجدید  نظر در مورد احکام اتحادیه است  بنابراین کنگره اصولا امور مربوط به قانون گذاری را بهعهده دارد تعداد کشورهای عضو در حال حاضر 168 کشور است و محل دائمی اتحادیه شهر برن در کشور سوئیس می باشد تحت عنوان اتحادیه پستی جهان نامیده میگردد اتحادیه به منظور بالا بردن سطح کمیو کیفیتی ادارا ت پست به کشورهای عضو کمکهایی ارسال مینماید از جمله :

·         کمکهای فنی جهت مدرنیزه کردن سرویسهای  ادارات پست به روشهای مختلف انجام میگیرد.

·         برگذاری دوره های اموزشی بورسهای اموزشی سرویسهای مشاوران توسعه و گسترش اعزام کارشناس تهیه تجهیزات و وسایل اموزش و نمایش و ....

تشکیل شرکت پست

قانون تشکیل شرکت پست جمهوری اسلامی ایران که در جلسه روز یکشنبه 3 ابان ماه یکهزارو سیصدو شصتو شش مجلس شورای اسلامی تصویب ودر تاریخ 21  /8/ 66 به شورای نگهبان ارسال شده و با توجه به اینکه عدم مغایرت ان با موازین اسلامی و قانون اساسی بر اساس اصل 94 در موعود مقرر اعلام نگردیده و طی نامه شماره ی 14866/1 مورخ 14/9/1366  ریاست جمهوری به نخست وزیری واصل گردیده است جهت اجرا به پیوست ابلاغ میگردد .

در زیر پاره ای از مواد قانونی اساسنامه شرکت پست آورده میشود :

ماده 1 -  به منظور اعمال سیاست جتمع در زمینه برنامه ریزی تاسیس تجهیز گسترش و بهره برداری واحدهای پستی هماهنگ با اخرین پیشرفتهای تجربی و تکنولوژی ارتباطات و به مقصد تامین و تامیم خدمات پستی در سراسر کشور مرتبط با سایر کشورهای جهان به موجب این قانون شرکت پست جمهوری اسلامی ایران که در این قانون اختصارا شرکت نامیده میشود تشکیل میگردد شرکت وابسته به وزات پست و تلگراف و تلفن است وتمام وظایف واختیارات وزارت مذکور در امور پستی بهان تعویض می شود.

ماده 2 -  شرکت دارای شخصیت حقوقی بوده وعملیات خدمات خود را طبق مفاد این قانون اساس نامه مربوط و قوانین و مقررات مربوط به شرکتهای دولتی انجام خواهد داد مواردی که در قوانین و مقررات فوق الذکر پیش بینی نشده باشد طبق قانون تجارت عمل خواهد شد.

ماده 3 - سرمایه اولیه شرکت پنج میلیارد ریال است که به 50 هزار سهم یکصد هزار ریالی تقسیم میشود وکلیه سهام آن متعلق به دولت خواهد بود.

ماده 15 - هرکس صندوق یا باجه ها یا تجهیزات پستی را که برای انتفاع عموم نصب شده عمدا هدم یا تخریب یا تضییع کند علاوه بر پرداخت خسارات وارده با توجه به شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مرات جرم به مجازات تخریب اموال دولتی محکوم خواهد شد و چنانچه مندرجات مراسلات را افشا ویا امانات را برداشت یا بازرسی یا توقیف نماید علاوه بر مجازات مذکور تا 74 ضربه شلاق نیز محکوم میشود .

ماده 16 – هر یک از کارکنان شرکت یا مستخدمین با مامورین دولت یا اشخاصی که به هر نحوی به همکاری و خدمت دعوت شده اند یا با ادامه فعالیت انها موافقت شده مراسلات و نامه های اشخاص را در غیر موردیکه قانون اجازه داده مفتوح یا بازرسی یا توقیف یا بازرسی با توقیف ذبا معذوم نماید یا مندرجات و مطالب آنها را بدون اجاره صاحبان آنها افشا یا آشکار نماید علاوه بر مسئولیت مدنی در مقابل صاحب مراسله با توجه به شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم به کیفر جرائم مذکور مندرج در ماده 64 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات )محکوم خواهد شد .

ماده 19 – هرکس تمبر یا پاکت و کارت پستی با تصویر تمبر یا کوپن رپنس یا علامت نقش تمبر و به طور کلی هر گونه اوراق و علامی را که چاپ و فروش ان در انحصار دولت و شرکت است به هر کیفیت بالمباشر یا مع الواسطه جعل کند یا با علم به جعل مورد استفاده قرار دهد یا داخل کشور نمایی جاعل اوراق و اسناد بهادار دولتی محسوب و علاوه بر جبران خسارات وارده با توجه به شرایط و امکانات خاطی و مراتب جرم به حبس از یک تا ده سال محکوم خواهد شد.

ماده 20 – هر کس تمبر یا سایر اوراق بهادار پستی باطل شده را مجددا استعمال کند علاوه بر جبران خسارت وارده توجه به شرایط و امکانات خاطی و مراتب جرم به ده برابر قیمت تمبر و اوارق بهادار محکوم خواهد شد . 

تاریخچه جهانی پست

ما از ارتباطات پستی و تاریخچه و تحولات آنها چه میدانیم. نقش این ارتباطات در زندگی اقتصادی سیاسی فرهنگی ما چیست؟ آیا باتاریخچه وسیر تکاملی پست آشنایی داریم؟

به نوشته(( ویل دورانت)) درکتاب(( تاریخ تمدن)) هخامنشیان دارای شبکه پستی منظم وکارامدی بوده که دستورات وفرامین دولتی را منتقل میکردند.

با حمله اسکندر وانقراض سلسله هخامنشیان و مشاهده این چنین تشکیلات گسترده اطلاعاتی آنرا همراه خود به جامعه آنروز یونان برد و سپس در اروپا تا اوایل قرن 12 میلادی ازآن استفاده می شد.

نخستین اداره ((غیر رسمی پست عمومی)) در قرن 12م پس از تاسیس دانشگاه بلونیا  در ایتالیا بوجود آمد.نیم قرن بعد دانشگاه پاریس بااقدام مشابه این عمل رابرای رساندن نامه های دانشجویان خود تکرار کردو توسط شاه فرانسه ((پست دانشگاه))به رسمیت شناخته شد.

در سال1636لویی دوازدهم اداره پست عمومی در پاریس تاسیس کردو درسال 1591در انگلستان الیزاابت اول پست را ملی اعلام کرد.

باتوسعه پست درقرنهای 18-16که مبادلات بین دول مختلف صورت می گرفت  نبود تعرفه واحد بزرگترین مشکل بودتا اینکه در سال 1840رونالد هیل با پیشنهاد چاپ اوراق بهادار کوچک و الصاق آن برروی نامه ها ومرسولات مبنای انتشار اولین تمبر دنیا در انگلستان بنانهاد.

سپس در سال 1874 به منظور تبادل سریعتر و راحت تر مرسولات پستی در اروپا 22 کشور اروپایی وامریکایی در شهر برن سوئیس با توافق یکدیگر (( اتحادیه پست بین الملل)) را تاسیس کردند.

در سال 1878 اتحادیه جهانی پستUPU(UNION POST UNIVERSAL)  به جای(( اتحادیه پست بین الملل)) تشکیل گردید.

هر سال روز 18 اکتبر برابر با17مهر به عنوان روز جهانی پست در سراسر جهان جشن گرفته می شودوطی آن بر وظایف خطیر و حساس پست تاکید می شودومسئولیتهای جدی آن یادآوری می شود.

پست در ایران

به نوشته گزنفون وهرودوت هردو ابتکار  وتاسیس تشکیلات چاپاربه ایرانیان نسبت می دهندکه ایران دارای شبکه منظم چاپار وپیک بود واین شبکه در دوره اشکانیان و ساسانیان نیز اداره می شد.این تشکیلات بیشتر درخدمت فرمانهاودستورات دولتی بود و درواقع وظیفه پنهان وثانی آنها خبرگیری وخبرچینی بود.

بافتح ایران توسط اعراب این تشکیلات به نام دیوان برید تغییر نام گرفت که وظیفه این دیوان جاسوسی وخبرچینی بودتااینکه در دوره صفویه بااستقرارحکومت فراگیرمرکزی وبنابه ضرورت وقت چاپار خانه هابه صورت منظم و مرتب انجام وظیفه می کردند.باروی کارآمدن سلسله قاجاریه ر وتحت تاثیر گرفتن از فرهنگ غرب فکر تاسیس پست جدید در زمان فتحعلی شاه مطرح شد اما به دلایلی مسکوت گذاشته شد.

امیر کبیر خطوط منظم چاپارخانه راراه اندازی کرد و طی فرمانی درسال1267مقررشد که ماهی دومرتبه یکی دراول ویکی در15ماه چاپارهابه 8منطقه اصلی کشور رفته ومراجعه نماید.در سال 1285ه ق تمبر پستی درکشورچاپ ورواج گردید.در سال 1297ه ق وزارت پست تاسیس گردیدو در دوره پهلوی با تاسیس راههای شوسه وسایط نقلیه مختلف(اتومبیل،قطارو..)تشکیلات پست توسعه فراوان یافت.

امروزه پست  با ارائه بیش از90سرویس جزءلاینفک زندگی روزمره ماشده است .

همچنین سایت اختصاصی شرکت پست به آدرسwww.irpost.comبر روی شبکه اینترنت قراردارد. شما باورود به این سایت از آخرین اخبار واطلاعات پستی کشور،ره گیری مرسولات و... می توانیددریافت نمائید.

پست در استان خراسان شمالی

اداره پست شهرستان بجنورددرسال1314 با3نفرکارمند تاسیس گردید. این اداره تاسالهای متمادی در همان ساختمان قدیمی مشغول به کاربود تااینکه درسال 1359 باتخریب ساختمان قدیمی بنای جدیدی احداث گردید.

از آن سال به بعد بنا به مقتضیات سه بار در نما وفضای آن تغییراتی بوجود آمد.

به تبع تقسیم استان خراسان در سال 1383 اداره کل پست استان خراسان شمالی درمهر ماه 1383 تاسیس گردید.

هم اکنون با8واحد اداره پست شهری 14دفتر خدمات ارتباطی 159واحد دفتر نمایندگی پستی روستایی158صندوق پست و 423 صندوق پستی شخصی وبا123نفر نیروی متخصص ومتعهد مشغول به ارائه سرویسهای پستی در سطح استان به هم استانی های عزیز می باشد.

هم اکنون اداره کل باراه اندازی سایت اختصاصی خودبه آدرسwww.bojnoord.post.ir برروی شبکه جهانی اینتر نت آمادگی ارائه اطلاعات به مراجعیندریافت انتقادات و پیشنهادات به این سایت می باشد.

کار حرفه‌ای با پست الکترونیک

تابان خواجه نصيري

در عصر انسانهاي ماقبل تاريخي زندگي مي كنيم كه با استفاده از فن آوري هاي نوين، با پيام هاي بي سر و ته، مزاحمتهاي تلفني, با ارسال ويروس هاي اينترنتي از طريق پست الكترونيكي، - حتي با بي تفاوتي هايشان - به جان همديگر افتاده اند. اما اگر امروز پيشرفتهاي تكنولوژيكي حرف اول را مي زنند، همين امروز يا در روزهاي آينده، استفاده يا كار برد صحيح، سريع، به موقع و حرفه اي ابزارها و فن آوري هايي كه در احتيارمان قرار گرفته است مسلماً حرف اول را خواهد زد.

در عصري زندگي ميكنيم كه نامهاي مختلفي به آن داده اند، در اينجا مي خواهم نام ديگري به اين عصر بدهم: عصر سرعت و كار حرفه اي! يعني اگر توانستي سريع و حرفهاي كار كني، مي تواني بماني و رقابت كني، در غير اينصورت، فراموش كن! جا ماندهاي!
آري، در روزگاري زندگي مي كنيم كه دانش و تجربه، نقش يك جفت پا را براي (روح و جان) آدمي ايفا مي كنند. انسان بدون آنها راهي نه به پيش دارد نه به پس. بدون اطلاعات، تفكر متوقف مي شود. بدون آگاهي، آدمي اگر در يك دست كتابي به دست داشته باشد و دستي هم به قلم، شايد در راه آزادي و آزادگي - با حرف هاي مفت و صد من يك غاز - بتواند خود را روي زمين اين جا و آنجا بكشد، اما آنقدرها دور نخواهد رفت. بدون آن يك جفت پا، بدون دانش و تجربه، بدون مهارت، بي شك، گامي نميتواند بردارد و سرعتي هم نخواهد گرفت و نخواهد داشت. همانجا كه بوده است، خواهد ماند و آنجاست كه اگر گوشي براي شنيدن، چشمي براي ديدن برايش باقي مانده باشد، صداي فرياد بسياري را خواهد شنيد، بسياري را چون خود خواهد يافت: در گل مانده و مايوس! افسرده و پريشان، با هزار ناله و درد و ناراحتي. آنگاه از روي ناچاري، از جهت بسياري از امراض روحي و رواني، كوته فكري و تنگ نظري، از بي كاري و بدبختي و درماندگي، به جان اين و آن مي افتد و ديگران را، وقت و سرمايه و فكر و احساسات ديگران را به بازي مي گيرد. ديگران را - كه با گامهايي حداقل به ديد خودشان، محكم و استوار رو به جلو گام برميدارند - به جان يكديگر مي اندازد يا به تمسخر، تحقير و تحميق مي پردازد و با اين شيوه، سرش را - با هزار بدبختي - بالا ميگيرد كه بگويد ما هم هستيم! آري اين جور آدمها زبان علف هاي هرز را بخوبي مي دانند اما در كالبد بي قلب و روح شان، جز آن زبان بي مايه و بي وجود عضو ديگري نيست تا كه تفكرات پوچ و احمقانه شان را بگسترانند. اين جور موجودات ديگر انسان نيستند، گرچه از همه جور امكانات و تظاهرات انساني و غير انساني. از انواع و اقسام فن آوري هاي نوين و امروزي برخوردارند. در گوشه اتاقشان, كامپيوتري دارند، به اينترنت هم متصل اند، تلويزيون ماهوارهاي هم دارند و تلفن همراهي، اما گويي كه با آنها قرار است فقط خودشان و اطرافيانشان را سرگرم كتند: «الو ... ا لو ... كن!» - گويي ديگر بر پيكر آنها، چشم و گوشي نمانده است. فارغ اند از اينكه درآن گوشه دنيا چطور دارند جنگلهاي آمازون را نابود ميكنند، اين گوشه دنيا چه دارند بر سر فلسطيني ها مي آورند, اينجا در چچن، آنجا در چين چه خبر است؟ آنجا در هلند چرا ترور؟ اينجا در هند - هند كه دم از دموكراسي مي زند!- چرا «نجس»ها و چرا تبعيض نژادي!؟

بدون دانش و تجربه، جايي براي تفكر و تعقل، تعليم و تعلم, تدبير و تدبر نميماند. آري ... در عصري زندگي مي كنيم كه بدون شك كامپيوتر، شبكه هاي پر سرعت محلي و منطقه اي، بي سيم يا ماهواره اي، اينترنت. تلفن هاي همراه سلولي و ماهواره اي و مخابرات دوربرد و پهناي باند گسترده و ... حرف اول را مي زنند. اما همين امروز - همانطور كه در مقاله اي ديگر به زبان انگليسي نوشته ام «Prehistoric Man LivedBefore Web Was Invented» - در عصر انسان هاي ماقبل تاريخي زندگي مي كنيم كه با فن آوريهاي نوين، با پيام هاي بي سر و ته، مزاحمتهاي تلفني, با ارسال ويروس هاي اينترنتي از طريق پست الكترونيكي، - حتي با بي تفاوتي هايشان - به جان همديگر افتاده اند. اما اگر امروز پيشرفت هاي تكنولوژيكي حرف اول را مي زنند، همين امروز يا در روزهاي آينده، استفاده يا كار برد صحيح، سريع، به موقع و حرفه اي ابزارها و فنآوري هايي كه در احتيارمان قرار گرفته است مسلماً حرف اول را خواهد زد.
در آينده، جايي براي آن تكه گوشت هاي بي خرد، بي دانش و بي تفكر نيست.- انسان ماقبل تاريخ امروزي از صحنه تاريخ پاك مي شود. بايد خودمان را براي همين امروز يا براي آن روز و روزگاران آينده آماده و تجهيز كنيم، براي ورود به عصر سرعت و انجام و اجراي كار حرفه اي، براي روزگار هوشياري حرفه اي. در عصر حاضر, ارتباطات تلفني، راديويي، تلويزيوني، ويديويي، چشم هاي الكترونيكي. ماهواره اي را تجربه كرده ايم, به مجموعه اي از دانش و فن آوري دست يافته ايم، در يك دست كتابي و در دست ديگر يك قلم، آيا وقت آن نرسيده است كه به تفكر بنشينيم؟ اگر كمي دقيق شويم، در كنار ساير خدمات و فن آوريهايي كه اينترنت در اختيارمان قرار داده است، پست الكترونيكي به سرعت به ابزار و گونه اي از ارتباطات سريع و وسيع، خصوصاً در محيطهاي كاري مبدل شده است. اما به جهت عموميت يافتن آن، سهولت در برخورداري، يادگيري و اسنفاده از آن، قاطعانه، با توجه به بررسي هايي كه شخصاً انجام داده ام، مي توانم بگويم كه معمولاً در خصوص استفاده و به كار گيري آن به صورت ابزاري سريع و حرفه اي، از سوي كاربران تفكر و تعمق كمتري بعمل آمده است. به همين لحاظ شايد بيشتر گفتن و نوشتن از اين ابزار سريع و حرفه اي و پرداختن به آن يك نياز مبرم باشد. شخصاً اين نياز را احساس مي كنم, چرا كه عميقاً معتقدم, اين كار, يعني همين نگارش، تهيه و تنظيم، ارسال و دريافت و حتي خواندن نامه هاي الكترونيكي يك كار حرفه اي است و مثل هر كار حرفه اي ديگر نياز به يادگيري، تمرين، كسب مهارت و تجربه و مطالعه دائم و سرعت در كاربرد دارد.

برخورداري از دانش و آگاهي درباره كامپيوتر و نرم افزارها و برنامه هاي كاربردي آن ديگر يك ضرورت است. بايد با كامپيوتر كار كرد و از چم و خمهاي آن آگاه شد. بايد نرم افزارها را شناخت و از امكانات و تسهيلاتي كه در اختيارمان قرار ميدهند دانست و در بكارگيري آنها از مهارت و سرعت لازم برخوردار شد.بايد پيش از هر گونه اقدام, به جمع آوري اطلاعات پرداخت، انديشيد و برنامه ريزي كرد، اينها از اصول اوليه و مهم در برخورداري از يك اجراي حرفه اي و سريع است.
نگارش پيام هاي الكترونيكي يك كار حرفه اي است، حتي اگر پست الكترونيكي صرفاً براي امور روزمره و خصوصي (نگارش نامه هاي شخصي) بكار رود و البته در موقعيت هاي كاري كه عدم توجه به اين مهم و اصول حرفه اي آن ميتواند اثرات جبران ناپذيري بر روي زندگي شخصي و كاري و حرفه اي كاربران پست الكترونيكي بگذارد. اگر نگارش متن شما بد، نارسا، غلط و كم يا اضافه باشد. براحتي ميتواند مسيري از مسيرهاي زندگي شما را تغيير دهد و يا مشتري، همكار يا رئيس تان را از واكنش يا عملكرد شما مايوس سازد. براي بالا بردن ميزان اثر بر روي مخاطب, بايستي نگارش نامه هاي الكترونيكي را كاري حرفه اي دانست و مثل يك كار حرفه اي با آن برخورد نمود. بايد آموزش ببينيد و تمرين كنيد. بايد بدانيد كدام نامه را بايد بخوانيد، كدام نامه را بايد بي پاسخ بگذاريد، كدام را امروز جواب دهيد و كدام را فردا يا هفته يا ماه آينده، بايد بدانيد كدام نامه را مي توانيد ارجاع دهيد, كدام نامه را نمي توانيد يا نبايد. بايد خودتان، مخاطبتان و ابزارتان را بشناسيد. بايد زمان، مكان، زبان و فرهنگ ها را بشناسيد و در غير اينصورت، با مشكلات متعددي روبرو خواهيد شد و آنوقت خودتان هم متوجه نميشويد كه كجا راه را به خطا رفته ايد.

«پست الكترونيك حرفه اي» نام كتاب الكترونيكي است كه اخيراً نگارش آن را به پايان رسانده ام و اميدوارم كه بتوانم آن را نيز بزودي بر روي اينترنت قرار دهم و همچنين نسخه اي چاپي از آن را منتشر سازم. در اين مبحث، جزئيات بسياري است كه متوجه شده ام بسياري از كاربران درباره آنها نمي دانند و قواعد و قوانين آن را رعايت نمي كنند و همين امر موجب آن شده است كه دردسر هاي بسياري را براي سايرين بوجود آورد. شايد پيش خود مي پرسيد پست الكترونيك حرفه اي يا حرفه اي با پست الكترونيك EMail Professionalism چيست؟ در پاسخ اشاره اي ديگر دارم به عنوان اين مقاله - كه براي اولين بار در تاريخ 12 مي سال 2002 در يكي از خبرنامه هاي الكترونيكي WEBFAQT.COM درباره آن نوشتم - «نگارش، تهيه و تنظيم، ارسال و دريافت و حتي خواندن نامه هاي الكترونيكي در مجموع، يك كار حرفه اي است!» كتاب الكترونيكي من با همين عنوان به شرح جزئيات مي پردازد و قصد دارد خواننده و يا شركت كننده در سمينارهاي اختصاصي آن را با اين كار حرفه اي آشنا سازد.

پست مدرن در مقابل مدرن؟

جمعه 8 اسفند 1382

هو
دیروز، پیش نویس مقاله ای را مینوشتم با این هدف که بسادگی و با زبانی قابل طرح برای دانش آموزان دبیرستانی توضیح دهد منظور از داستان پست مُدرنیستی چیست. با تقلیل گرایی خودآگاهانه ای پست مدرنیسم و پساساختارگرایی را یکسان فرض کردم و دربارة تقابلهای دوگانه نوشتم و اینکه یکی از کارهای مهم پساساختارگرایی شکستن این تقابلها و از بین بردن فاصله ها و شکافهای موجود است.
به عنوان مثالی در ادبیات داستانی هم از حذف تقابل و فاصلة هستی شناسانة نویسنده – شخصیّت داستانی از یکسو و خواننده – شخصیّت داستانی از سوی دیگر، گفتم. شخصاً ایدة مستتر در پیش نویسِ مقاله را دوست دارم: اینکه نویسندة پست مدرن، با شخصیّتهایش به گفتگو میپردازد و خوانندة پست مدرن میتواند یکی از شخصیتهای داستانی اینچنینی باشد و به این ترتیب، همه در یک سطح و نه در تقابل با هم قرار میگیرند؛ ساختار پیشین – که بر فراتر بودنِ سطح هستی شناسانة نویسنده (یا خواننده) از شخصیتها اصرار میورزد – شکسته میشود.
مثالهایی که پیش نویس مقاله با آنها آغاز میشود، یکی "شش شخصیّت در جستجوی نویسنده"ی لوئیجی پیراندلّو است و دیگری "مه" اونامونو. در این دو اثر محبوبم، شخصیتها و نویسنده در یک سطح هستی شناسانه قرار میگیرند و با هم به گفتگو میپردازند. (به نظرم فصلِ گفتگوی آگوستو پرث – شخصیّت اصلی داستان مِه – و اونامونو – نویسنده – یکی از صحنه های تکرارنشدنی ادبیات داستانی است.) از سوی دیگر، "اگر شبی از شبهای زمستان مسافری" کالوینو را برای یکسان شدن سطح هستی شناسانة خواننده و شخصیّت مثال آوردم. (میبینید که علاقة ایتالیایی ام را ناخواسته – اصراری ندارم؛ خواسته – به بچّه ها انتقال میدهم!)امّا نکتة آموزنده برای خودم در این میان – که امروز در موردش فکر میکردم – این بود که به هر حال در تقسیم بندی امروزی، اونامونو یا پیراندلّو نویسنده های پست مدرن محسوب نمیشوند. همین، مرا به فکر واداشت که نوعی تقابل بین "مدرنیسم" و "پست مدرنیسم" هم وجود دارد. در واقع پست مدرنیسم، که داعیة برداشتن تقابلهای دوتایی را دارد، در شکل صوریش به عنوان فرعی بر مدرنیسم ظاهر میشود: پست مدرنیسم، بعد از مدرنیسم میآید. همانگونه که متن بر تفسیر مقدم است و کتاب بر فیلم و ... مدرنیسم هم بر پست مدرنیسم مقدم است. خلاصه اینکه، به نظرم آمد پست مدرنیسم – دست کم در ظاهر – گرفتار همانچیزی است که از آن میگریزد.
در پیش نویس مقالة دیروزیم نوشته بودم "نمونه‌هایی از ساختارشکنی اوّلیّه در داستانهای این نویسنده‌ها [اونامونو و پیراندلّو] قابل مشاهده است". الان هم به نظرم همینطور میآید. بخش اوّل این واژه – یعنی "پُست" – قاعدتاً نباید به تأخّر تاریخی اشاره داشته باشد؛ مدرنیسم در لحظاتی بسیار پست مدرن بوده. همانطور که داستانهای "شش شخصیّت در جستجوی نویسنده" و "مِه" در لحظاتی پست مدرنتر از داستانهای پست مدرن امروزی بوده.
همین چند دقیقة پیش، مقالة "معنای پست مدرن" لیوتار را خواندم و دیدم که نظر او هم دقیقاً چنین چیزی است: "مدرنیته همیشه لحظات پست مدرن خودش را داشته." میبینید که تقابلی در کار نیست. (مشابه همین نقد را "رورتی" در مصاحبه اش با دکتر جهانبگلو هم بیان میکند: لیوتار در "وضعیت پست مدرن" از پایان روایتهای کلان فلسفی صحبت میکند؛ امّا کتاب خودش روایت کلان جدیدی است.)
خلاصه اینکه، نوشتن پیش نویس مقالة "داستان پست مدرنیستی" برای خودم بسیار فایده مند بود.

پست مدرنیزم غیر بومی ( کپی وارداتی )

یکی از عواملی که ما را از رسیدن به اهدافمان باز داشته است

               پست مدرنیسم در حقیقت حرکتی است در تقابل با مدرنیزم و تضاد با رفتارهای ماشینی در دنیای تمدن گرا و شهروندی . ساختار شکنی در ایران بر خلاف غرب که از معماری،گرافیک ،تصویر و تظاهرات بصری به دیگر عرصه های موجود رخنه کرد ،از کلام آغاز شد و در نمونه های درون مایه ای و مفهومی اشعار بیدل و برخی اشعار مولانا و حتی اورادهای ایران باستان حکایتی اینگونه است آنجا که حافظ می گوید منکه شبها ره تقوا زده ام با دف و چنگ ........ یا کرده ام توبه به دست صنم باده فروش ............. در واقع دست به ساختار شکنی شجاعانه و چند پهلویی زده که البته با شناخت او از درون مایه های فرهنگی و مذهبی لحن  مرشدانه ای به کلام داده و خواسته یا ناخواسته خود را درگیر ضدیتها نفی کند و نقشی ماندگار بر زمان می زند که بعداز 700 سال همچنان نو و امروزی  به دست ما رسیده است . بعدها هم از بعد معماری کلام و فرم . نیما یوشیج را می توان بعنوان یک ساختار شکن فرمیک حد اقل از نظر شعری و البته با پشتوانه ای علمی ،بومی نام برد  . همانگونه که مدرن امروز از نظر تقدم زمانی با دیروز و فردا کاملا متفاوت است و آنچه امروز مدرن است ،فردا کهنه ودر حرکت مدرن جایگاهی ندارد . پست مدرنیسم هم بدلیل جهش درونی و زایش از بطن مدرن در امروز معنی کاملا متفاوتی با فردا دارد . بنا براین در سنجش آثاری از این دست باید داشته های هر زمانی را با معیارهای آن زمان سنجید.

           شاید اولین رگه های پست مدرنیسم را لازم باشد در آثار جلال آل احمد در غربزدگی  ضدیت با مدرنیزم و دنیای ماشینی زده  جستجو کنیم و در ادامه دکتر علی شریعتی با افکار خاص خود و نظریه های «در خدمت و خیانت روشنفکران »و نگاه ضد فرم آنروز و بازگشت به خویش و تاکید بر شکستن فرم حاکم آنروز که بدون داشته ها و باورهای بومی و صرفا وارداتی ،سنگ اولیه پست مدرنیزم امروزی را بنا نهادند .

           پست مدرنیزم در هرمرحله ای با باورها و اعتقادات آن جامعه شکل می گیرد . لذا برداشت کودکانه از حرکتنها و منشهای وارداتی حکم تلخک سالخورده ای است که احمقانه اداهای شیک پوشان خارجی مقابل گراند هتل در می آورد و نام تشخص به خود می نهد . بنا براین باورهای هر نظام و فرهنگ و ایدئولوزی ،حرکت موزون و خودجوش خویش را می طلبد.پس اینکه اعتقادات و باورهای دیگران را از هر حیث که باشد ،بومی ،مذهبی،فرهنگی ،خواه درست یا نادرست به سخره بگیریم و نقطه مقابل پست مدرنیزم و ساختارشکنی بدانیم بس اشتباه است . چنانچه روشنفکرانی چون دکتر علی شریعتی در حوزه نگارش و دید مذهبی و جلال آل احمد و جمال زاده در حوزه ادبیات داستانی . هرکدام از دریچه دید و عقاید خود دست به ساختار شکنی زدند و حتی گاهی هم بسیاری از ساختارهای بومی و قومی که سالها از قدمت آنها می گذرد شدیدا مدرن  و پست مدرن به نظر آدمهای این روزگار می امد . برای مثال می توان بعضی از همین سقا خانه ها . تعزیه ها و مراسم ویزه ماه محرم را نام برد که با مقایسه ادوار مختلف می توان مدرن آنها را با پست مدرنشان مقایسه کرد .

              از نقطه نظر دیگر پست مدرنیزم غربی اعتراضی کشدار به دنیای مدرن  ماشینی ،شهری و مدنی است که خود حکم نوعی دیکتاتوری و امپراتوری امروزی به خود گرفته است که شایسته نیست تنها از جهت ظاهر و جلد پوسته ای به آن نگاه کنیم چرا که حرکتهای ساختارشکن آنچنانی که صرفا جنبه تقلید و کپی برداری از آزمودنی های دیگران انجام پذیرد نتنها راه بجایی نمی برد بلکه راهی به ترکستان است . مطمئنا قراردادن محتوای فرهنگی . علمی و اجتماعی یک فرهنگ در قالب بیگانه هم قالب را می شکند و هم هویت واقعی محتوی را می میراند .و این حرکت ساختار شکن محکوم به شکست است .

البته ایجاد حرکت های ساختارشکن پست مدرنیزم آنقدر دور از ذهن و صعب العبور نیستند که ملزوم طرح و نسخه تنها عده ای صاحبنظر و دانشمند باشد لیکن بنظر می رسد لازم است قبل از هرچیز لزوم ایجاد هر حرکت ساختارشکن محرز گردد و بعد از آن باید دانست پست مدرنیسم شکستن شیوه ها و متد های فرهنگی ،علمی اجتماعی است برای دستیابی آسانتر و دقیقتر و زودتر به اهداف متعالی ،صرف نظر از بعضی  افکار تئورسین هایی غربی و الحادی،اهداف را مخدوش نمی کند بلکه تغییر رویه در مناسبات ،برخوربا قضایا و شیوه های حل مسئله را مد نظر دارد به نوعی که انسانی ترین روشها را که با فطرت و سرشت آدمی سر و کاردارد مد نظر قرار می دهد .

                 در ایران ما با تمام ویزگی های متعالی که مردمانش دارند . روحیه کمل گرایی  که در خمیر مایه آحاد جامعه قدیم و جدید  دیده می شود بعضا موجب مشکلاتی نیز گردیده است . آنجا این مسئله بهتر خودنمایی می کند که روشنفکران جامعه در رده های مختلف حکومتی گرفته تا پایین ترین طبقات تصمیم گیری و غیر موثردر مسائل راهبردی ،پست مدرنیزم بیگانه با فرهنگ این مرز و بوم را در جهت ارتقاء سطوح فرهنگی و اجتماعی تجویز می کنند . نگاه سطحی به ساختارشکنی های جوامع بیگانه  با جلوه های فریبنده و پرزرق و برق آنها بدون در نظر گرفتن درون مایه های فرهنگی و بومی آن ملل نمی تواند اطلاعات کاملی از ماوقع در انظار بیننده متجلی کند.

پست مدنیسم پیکره پیچیده و در هم تنیده و متنوعی از اندیشه ها ، آرا و نظریاتی استکه در اواخر دهه 1960 م . سر برآورد و بعدا اندیشه های دیکانستراکشن Deconstruction و مکاتب فکری غرب از جمله فمینیسم و پسا استعمارگرایی و غیره جزواژه پست مدرن فلسفی مطرح شدند .
پست مدرنیسم در سراسر اروپا و ایالات متحده بهویژه در محافل آکادمیک و در میان دانشگاهیان ، معماران ، هنرمندان و حتی مجریانبرنامه ها و تبلیغات و رسانه های گروهی و مطبوعات اشاعه و گسترش یافت . واژه پستمدرن گفتمان های فراوان و متعددی را در پی داشته است ، روندی که همچنان ادامه دارد .
هابرماس معتقد است که ، کاربرد " پسا" بیشتر تداوم جریانی را ثابت می کند ، نهپایانش را ، همانطور که مقصود جامعه شناسان از واژه پسا صنعتی را نشان می دهد و نهپایانش را .
در تفکر پست مدرن تاکید بر وجه محلی یا بومی در مقابل قطب بندیجهانی و فردی ، عینی و ذهنی پیشی می گیرد و بر اساس همین دیدگاه است که بر بازیزبانی نامتجانس و ناهمگن ، امور نامتوافق ، بی ثباتی ها و ناپایداری ها ، گسست ها وتضادها تاکید دارد . تفکر پست مدرن هر گفتگو را به جای آنکه مکالمه یا دیالوگی بیندو شریک بداند ، آنرا نوعی بازی و رویارویی بین دو رقیب می داند . در این تفکراجتماع همگانی و جهانی به هیچ وجه یک آرمان با ایده آل محسوب نمی شود . تلاش مداومهستند این است که " بس کنید دیگر ، بگذارید همینطور بماند ." یا " دست از معنی سازیبردارید . "
در تفکر پست مدرن هنر صرفا یک تجربه زیبا شناختی نیست ، بلکه روششناخت جهان است .
ویژگی شاخص هنر پست مدرن تاکید بر کلیشه ، تقلید هزل آمیز ازسبک های مختلف و اختلاط و امتزاج رنگ های مختلف ( کولاژ Collage ) است . هنر دردنیای پست مدرن نه تعلق به چارچوب ارجاعی و معیار داوری خاصی است و نه به پروژه یااتوپیای خاصی تعلق دارد . ایهاب حسن نظریه پرداز پست مدرن با ترسیم و ارائه جدولیاز تمایزات بین دو جنبش مدرنیسم و پست مدرنیسم به طراحی و نقشه پردازی دربارهمعدوده ها و مرزهای اندیشه پست مدرن اقدام کرده است .

جدول تمایز مدرنیسم و پست مدرنیسم از دیدگاه ایهاب حسن

مدرنیسم پستمدرنیسم
صورت ( صورت ربطی ، صورت بارز ) ...... ضد صورت ( صورت فعلی ، صورت بسته )
هدف ................................................ بازی
طرح ( نقشه ) ............................................... شانس ( تصادف )
سلسله مراتب ................................................. فرآیند / اجرا /رخداد
حضور ................................................ غیاب
تمرکز .............................................. پراکندگی
ژانر / مرز ................................................ متن / بین متن
ریشه / عمق ................................................ ریشه کاذب / (ریزوم ) / سطح
طراحان پست مدرن بر این عقیده هستند که به راحتی می توان تاریخ را دور زد وتاریخ معماری را به شیوه هایی اصیل ، تازه و بدیع مجددا به هم پیوند بزنند . آنانعموما جنبش های خود را در راستای حرکت های جدایی طلب و فرقه گرایانه سوق دادند و ازجنبش های وسیع و گسترده حقوق مدنی و پیوند های انسانی ، که می توانستند موجب رشد ،ارتقا و استعلای محدوده ها و عرصه فعالیت های گروهی گردند ، دوری می جستند .
پستمدرنها فرانسوی این نوع نگرش به جهان را به مثابه کشفی چشمگیر و کلیدی برای آزادی وسعادت در دنیای جدید پلورالیستی و چند خدایی ارائه می کنند .
همانگونه که قبلامتذکر شدیم اندیشه پست مدرنیسم سمت و سو و جهتگیری واحدی ندارد . بلکه در جهانمتعددی سیر می کند ، مضامین آن چندان با هم سازگار نیستند بلکه در اکثر موارد دچارتناقض ها و ابهام های آشکاری هستند .
یکی از اساسی ترین مضامین مبحث پست مدرنحول واقعیت یا فقدان واقعیت یا چندگانگی واقعیت می چرخد. هیچ انگاری مفهومی نیچه ایاست که با معنای سیال و بی ثبات از واقعیت رابطه ی تنگاتنگی دارد . شعار " مرگ خدا " ی نیچه به این معنی است که دیگر نمی توانیم به هیچ چیز یقین داشته باشیم . اخلاقدروغ است و حقیقت افسانه .
از مهمترین مضامین پست مدرنیته می توان به موارد زیراشاره کرد :
1- تردید در این باره که هرگونه حقیقت انسانی ، بازنمایی عینی و ساده ای ازواقعیت است .
2- توجه و تاکید بر نحوه کاربرد زبان از سوی جوامع برای ساختنواقعیات مورد نظر خود ، اینکه جوامع چگونه از زبان برای ایجاد واقعیات استفاده میکنند .
3- ترجیح دادن یا اولویت قائل شدن برای بومی ( محلی ) ، عینی و اخص دربرابر ، جهانی ، انتزاعی و اعم.
4- تجدید علاقه یا توجه دوباره به روایت داستانو داستان سرایی .
5- پذیرش این نکته که توصیف های متعدد و متفاوت از واقعیت راهمواره نمی توان به شیوه ای قطعی و نهایی ، یعنی عینی و غیر انسانی ، در برابر یاعلیه یکدیگر به کار رفت .
6- تمایل به پذیرش و قبول چیزها آنگونه که در سطح وظواهر قرار دارند ، به جای جستجو ( به سبک فروید یا مارکس ) برای یافتن معانی ژرفتر .
اکثر این مضامین با هم جور بوده و مناسب هم به نظر می رسند ولی معذلک ، وضعیتپست مدرن از نوعی تنش یا آشفتگی خاصی برخوردار است ، از یک سو تمایل به سمت تجزیه ،پراکندگی و افتراق و از سوی دیگر جستجو برای یافتن چارچوب های وسیع تری برای معانیاست .
معماری پست مدرن واکنشی است علیه چیزی که فردریش استوواسر ( فرتیس هاندرتواسر F. Stowasser- Fritz Hunderwasser ) نقاش معاصر اتریشی آن را " استبداد خطوطمستقیم " خوانده است .
در معماری جدید تاکید بر خطوط منحنی ، تاکید بر امور غیرقابل پیش بینی ، بر تزئین و تقلید هزل آمیز و بر زیبایی غیر کارکردی استوار است .سطوح شفاف و آینه وار و هزارتوهای پیچاپیچ ، عناصر عمده ای در معماری پست مدرن بهشمار می روند .
در سمت دیگر جریان معمار لاس وگاس به چشم می خورد که در فراگیریاز اغراق آمیزترین تعابیر معماری معاصر ، راه افراط را در پیش می گیرد که تفصیل آنرا می توان در کتاب " آموختن ( فراگیری ) از لاس و گاس ( Learning From LasVegas ) اثر رابرت ونتوری دید . در این سبک معماری به آمیزه متنوعی از سبک های مختلف برمی خوریم . نمونه بارز آن ساختمان موسوم به قصر سزارها ( Caesara Palace ) بامجسمه ها و تندیس های قدیمی و نگهبانان پارکینگ و پیشخدمت هایی که به سبک لژیونرهایروم باستان لباس پوشیده اند ، است . در اینجا سیطره و سلطه تابلوهای متعدد نئون هایرنگی پرزرق و برق که چشم هر مشتری را مفتون و محسور خود می سازد بر نماهای کمتردیدنی و نه چندان تماشایی میزهای قمار و دستگاهای خدکار فروش اغذیه و نوشیدنی ، بهوضوح مشهود و ملموس است .
عطف به تاریخ ، التقاط در سبک و شیوه های بیان معماری ، رجوع به اقلیم (منطقه گرایی ، تحت تاثیر نیاز ارتباط معماری با محیط و به ویژهاقلیم ) ، آزادی حس ترکیب ، عدول از مناطق عقلانی رنگ ، نشانه های شخصی یا اجتماعیو بهره گیری از تمثیلهای دور و نزدیک و به طور کلی دستاورد پست مدرنیسم ، تازگی وتنوع در شیوه های بیان معماری است .
نظریه پردازان پست مدرنیسم آلدوروسی وپائولوپورتوگزی در ایتالیا هستند .
پست مدرنیسم دوباره به رسمیت شناختن حضور ،دنیا دوستی ، خلاقیت و تنوع است و البته معنویت عینیت یافته که یک جهت گیری کیهانیاست بر اساس علم معاصر .
جنکز پست مدرن را به مثابه دو عنوانگی ، یعنی نخبه وعامه پسند و جفت شدن این متضادها : سازگار و شورشی و نیز نو و کهنه ، دانسته است .به قول او هنر پست مدرن متاثر از شبکه جهانی است و حساسیت همراه با آن ، کنایه ای وجهانی و علنی شدن است .
پست مدرن را باید بر اساس پارادوکس آینده ( Post ) وپیشین ( Mode ) درک کرد .
Late Modern , Post Modern هر دو سنت از حدود 1960شروع شدند و هر دو به افول مدرنیسم واکنش نشان دادند .
دوره پست مدرن زمانانتخاب های مداوم است . دوره ای که هیچ روش تثبیت شده ای را نمی توان بی خود آگاهیو کنایه دنبال کرد ، تمامی سنت ها به نوعی اعتبار دارند .
پست مدرن اصولا تلفیقگزینشی هر سنت با سیاق پیش از خود می باشد ، هم ادامه مدرنیسم است و هم فراتر از آنرفتن . بهترین کارهای پست مدرنیسم ویژگی ابهام و کنایه را دارا می باشند و انتخابنامحدود ، کشمکش و گسستگی سنتها را به تصویر می کشند ، زیرا این چند گانگی آشکارابر کثرت گرایی ما غالب است .
پست مدرنیسم را دوگانگی متناقض نما یا ابهامی میدانم که نام دو رگه اش به معنی ادامه مدرنیسم و فراتر از آن رفتن می باشد و متاثراز دهکده جهانی است و حس همراه با آن کنایه شهروندی جهانی شدن را در خود دارد .پست " Post " بودن به معنی " برتر بودن " است .
چارلز مور دو کتاب در مورد پستمدرن به نامهای : The Place Of House جایگاه خانه در سال 1976 و کتاب Body . Memory & Architecture بدن ، خاطره و معماری را در سال 1977 نوشت.
در موردپست مدرن 1- تنوع مجموعه عناصر از نظر فرم ، اکلکتیسیسم . 2- جستجوی یک سنتز برایحل مسائل واقعی که تمام توقعات و مشخصه های زمان را در برداشته باشد . 3- کوچکترینمعیار متدولوژیک ، پیروی از مسائل واقعی و انتخاب روشی که از تفکر و حوصله حاصل میشود .
طرح موزه ملی لندن 1980: رابرت ونتوری به همراه همسرش این مرکز را طراحیکردند . ساختمان 3 نما دارد . طراحی نمای ساختمان با خصوصیات محله است : 1 - یکنمای سنتی که سمت یک موزه تاریخی قرار دارد . 2- یک نمای مدرن که سمت خیابان وساختمانهای مدرن قرار دارد . 3 - نمای داخل کوچه که همگون با بافت محلی است .
Robert Venturi (1925 - )
TWA Terminal ( 1956-62)
رابرت ونتوری معمارآمریکائی از شاگردان سارنین Saarinen و توئی کان Khan بود ودر دفتر آنها کار می کرد . در سال 1966 کتابی به نام " پیچیدگی و تضاد در معماری "
Complexity & Contradiction In Architecture را به رشته تحریر در آورد .
در این کتاب رابرت ونتوری اصول اندیشه ها و جهان بینی معماری مدرن را زیر سوالبرد . او در این کتاب خواستار توجه به خصوصیات انسانی و توجه به معماری انسانی مدارشد . عمده نقد ونتوری در این کتاب متوجه میس وندروهه بود . در مقابل " Less Is Bore " ," Less IsMore "، به معنی کم خسته کننده است ، رامطرح می کند . اوعقیده داشت مسائل بسیار پیچیده ( C omplex ) و تضاد ( Contradiction ) در ساختمانوجود دارد که نمی توان آنها را نادیده گرفت ، یا حذف کرد . ونتوری عقیده داشت که یکساختمان نمی تواند یک فرم خاصداشته باشد ، برای او فرمهایی از قبیل خانه های دامنهکوههای ایتالیا که بر اساس نیازهای مردم و شرایط اقلیمی بنا شده ملاک است .
ونتوری هیچ اعتقادی به سبک بین المللی ندارد و به جای آن معتقد به زمینه گرایی " C ntextualism " است ، یعنی هر بنایی باید بر اساس زمینه های فرهنگی ، اجتماعی ،تاریخی و کالبدی و شرایط آن سایت و ساختمان طراحی و اجرا شود .
از نظر پست مدرنها شرایط زیر فرم ساختمان را تعیین می کنند :
1- خصوصیات فرهنگی ، اجتماعی ، تاریخی و اقتصادی افراد که از آن ساختمان استفادهمی کنند .
2- خصوصیات شهری ، خیابان ، میدان ، کوچه ، مغازه .
3- شرایطاقلیمی ، رطوبت ، سرما ، گرما ، جنگل ، صحرا .
4- نحوه زندگی روزمره اهالیساختمان ، نیازهای آنها ، پیش زمینه های ذهنی Event
" The DiscourseOr Events " A . A . London 1983
رابرت ونتوری در سال 1972 کتاب دیگری به نام " یادگیری ازلاس وگاس " نوشت
" Learning From Los Vegas " . در این کتاب ، توجه معماران رابه فرهنگ و خصوصیات روزمره زندگی جلب کرد . وی در این کتاب یادآور شده که ، سمبلهاآنهایی نیستند که روشنفکران به مردم دیکته کردند بلکه ، این سمبلها را خود مردم طرحکرده و قابل فهم برای آنهاست . اشکال سردرها ، مغازه ها و احجام عامه پسند چیزی استکه در شهر لاس وگاس جذابیت خاصی داده است .
خانه مادر رابرت ونتوری درپنسیلوانیا 1962 در عین سادگی ، پیچیدگی و در عین تقارن ، نامتقارن است و در عینوحدت ، کثرت دارد . اولین ساختمان به سبک مدرن است . در این طرح نمادهایی چون بامشیبدار ، قوس ، سردر ورودی ، پنجره ها ، لوله دودکش وجود دارد . داخل ساختمان دارایفضاهای مختلف و گوناگون است و تضاد پلان را روی نما نشان داده ، نمای ساختمان نشاندادن ذهنیت یک کودک از خانه است.

چارلز جنکز Charles Jencks

تاریخ نگار و منتقد معماری است . در سال 1977 کتابی به نام " زبان معماری پستمدرن " TheLeanguage Post Modern Architecture . او در این کتاب تاریخ دقیق مرگمعماری مدرن را روز 15 ژولای 1972 در ساعت 32/3 بعد از ظهر اعلام کرد . P . 32 اینتاریخ اشاره به منهدم کردن آپارتمان های مسکونی پروت ایکو در شهر سنت لوییس آمریکااستMinoruYamasaki , Pruitt - Igoe Housing , In St . Louis ( 1952-55)جنکز بیان می کند که این مجموعه آپارتمانها سمبل معماری مکعب شکل و بدونتزئینات مدرن بوده و بسیاری از اصول طراحی آن منطبسق با اصول مطرح شده در سیام CIAM است ، عدم انطباق با فرهنگ سیاهپوستان فقیری که در آن زندگی می کردند و باور آنهااز خانه ، که باعث شد آنها با آپارتمان بیگانه باشند.بر طبق نظر جنکز معمارنباید به تنهایی خانه را طراحی کند ، بلکه همکار و مشاور او استفاده کنندگان آن میباشند .به معماری پست مدرن به معماری پاپ Popular Architecture یا معماریمردمی هم می گویند ، چون در این نوع معماری از احجام و تزئینات و رنگهای عامه پسندو جالب توجه برای سطح درک عموم استفاده میشود .
کتاب برنت برلین Brent Brolin 1976 " شکست معماری مدرن " ، TheFailver Of Modern Architecture ، انتقادی بهروش طراحی معماری و شهرسازی مدرن ، بخصوص به طرح شهر چندیگار هند 1957 لوکوربوزیه ،انجام داد .
او توضیح می دهد که لوکوربوزیه اصول ساخت این شهر را بر اساسنیازهای طبقه مرفه اروپایی طراحی کرده در حالی که طی دو دهه مردم فقیر هند خانه هایاین شهر را بر طبق نیازهای خود عوض کردند .
در طی دهه هفتاد و هشتاد خیل عظیممعماران به این سبک رو آوردند و هویت ساختمانهای خود را بر اساس بوم گرایی و فرهنگمردم شکل داده اند . مایکل گریوز Micheal Graves ، چارلز مورCharles Moore " Moor Is More " استانلی تایگرمن Stanly Tigerman ، رابرت استرنRobert Stern ، فیلیپ جانسون ، Philip Johnson , AT & T Building 1978 , Newyorkیکی از طرحهای پست مدرن ، طرح میدان ایتالیایی ها Piazza D ' Italia کار چارلزمور است . این میدان برای ایتالیایی تباران در آمریکا بین سالهای 79- 1978 ساختهشده است . منبع الهام فواره تروی در شهر روم Trevi Fountain است . میدانهای قدیمیبا ساختمان ، مجسمه ، محوطه و خصوصا آب فواره به صورت یک مجموعه به هم تنیده شکلگرفته است .
طرح سایت نقشه شبه جزیره ایتالیا را روی پلان این میدان نشان می دهد ، چون اکثریت ایتالیایی ها از سنت لوییس از جزیره سیسیل هستند ، جزیره سیسیل در وسطاین میدان به صورت سمبل قرار دارد .

پست مدرن سفید

در سال 1972 کتابی به نام " پنج معمار " Five Architects در نیویورک چاپ کرد وکار پنج معمار که در دهه 60 و 70 انجام گرفته بود را چاپ کرد .
این معمارانساختمانهای مدرن دهه 60 مدرنمتعالی و خصوصا Five Architects 1972Peter Eisernman 1932
رنگ سفید مانند ویلا ساووا لوکوربوزیه را الگوی خود قرار دادند . Micheal Graves 1934
منبع الهام اکثر ساختمانها مکعب شکل بودند CharlesGwathmey 1938
John Hejduk 1929Richard Meier 1934
پست مدرن رابرت ونتوری یک معماری التقاطی است .
1- مایکل کریوز از دهه 80 به سمت معماری پست مدرن حرکت کرد ( ساختمان دفاترعمومی شهرداری پرتلند در آمریکا )

2- پیتر آیزنمن به سمت دیکانستراکشن گرایشپیدا کرد .
3و4- جان هیداک و چالز گواتمی تا حدودی در همان معماری پست مدرن باقیماند .
تنها ریچارد مه یر کماکان خود را به اصول معماری پست مدرن وفادار حس میکند .

معماری نئوکلایسک

فلسفه و تمدن کلاسیک یونان و روم باستان شالوده فکری و اجتماعی تمدن مغربزمین را تشکیل می دهد و طی دوهزار سال گذشته همواره فلسفه کلاسیک در بینش ذهنی وکالبد فیزیکی تمدن غرب مشهود بوده است . معماری غرب نیز از این امر مستثنا نبوده ومعماری کلاسیک پیوسته در کلیه تاریخ مغرب زمین مطرح بوده است .
کلاسیک که در پیبیش از نیم قرن تفوق معماری مدرن از اوایل اخیر مورد بی توجهی نسبی قرار گرفته بود ، بتدریج بعد از انتقاداتی که به سبک مدرن شد ، خصوصا بعد از نمایشگاهی در لندن بهنام نابودی خانه های حومه شهر در سال 1975 ، مجددا به صورت یک سبک مهم که می تواندپاسخگوی نیازهای جامعه امروزی باشد مطرح شد .
معماران نئو کلاسیک همچون معمارانپست مدرن توجه به گذشته دارند ولی یک اختلاف عمده بین این دو دیدگاه نسبت به تاریخوجود دارد . معماری پست مدرن در پی هویت انسان است و تاریخ هر قوم و ملتی از نظرآنها عنوان بخشی از هویت آن ملت تلقی می شود . لذا آنها تاریخ فرهنگی و کالبدی وهمچنین دستور زبان معماری هر قومی را در معماری خود در هر منطقه نمایش می دهند .منتها این نمایش به صورت تقلید از موارد فوق نیست ، بلکه آنچه که به هویت یک ملتمربوط است در ساختمانهای آنها به روز در می آید و بر اساس شرایط زمانی و مکانیبصورت جدید و امروزی شده ظاهر می شود . لذا معماران پست مدرن در تغییر دادن تناسبات ، رنگ ها و عملکردهای نمادهای تاریخی به خود تردید راه نمی دهند .
ولی معماراننئوکلاسیک همچون کوینلن تری انگلیسی ( یکی از مهمترین نظریه پردازان سبک نئوکلاسیک)معتقدند که " نظم های کلاسیک الهاماتی آسمانی و مقدس هستند " پس تغییر دادن آنهاصحیح نیست و هر تغییری در آنها باعث تبدیل شدن کمال به نقصان می شود . آنها دلیلجاودانگی معماری کلاسیک را همین می دانند . از نظر معماران نئوکلاسیک ، سبک پستمدرن یک مد است زیرا در این سبک اصول جاودانه معماری کلاسیک با طبع ، نظر و منطقزمینی تغییر داده شده است .معماران نئوکلاسیک ، سبک مدرن را نیز سبکی قابل قبولنمی دانند ، چنانچه کوینلن تری گفته : " مدرنیسم پرهیز از هر روشی است که کارکردداشته است . " لذا معماران نئوکلاسیک ، گذشته و خصوصا معماری کلاسیک را منبع الهامخود می دانند و معماری کلاسیک و یا سنتی را به همان گونه که از نظر کالبدی بوده ،برای احتیاجات امروزه طراحی می کنند . منتها باید توجه داشت که در داخل این فرم هایتاریخی ، کلیه وسایل رفاهی امروزی تدارک دیده شده است .اگر خواسته باشیم در یکجمله این سبک را تعریف کنیم ، می توان گفت : ساختمان نئوکلاسیک ، پوسته ای کلاسیکبرروی امکانات مدرن است .کوینلن تری سوال می کند که " چرا مصالح قدیمی صدها سالعمر می کنند ولی مصالح جدید چنین نیست و یا چرا ساختمان های قدیمی دلپذیر هستند ولیساختمانهای جدید این طور نمی باشند ... ما در جامعه مصرفی زندگی می کنیم ، از منابعزمین استفاده می کنیم و ضایعات را بر جای می گذاریم ... شیوه های ساختمان های سنتینه تنها از نظر زیست اقلیمی صحیح تر می باشند ، برای این که مصالح طبیعی به جایمصالح مصالح مصنوعی استفاده می کنند ، بلکه همچنین این مصالح با روح و روان انساننیز سازگار تر است . "
لئون کریر ، معمار اهل لوکزامبورگ ، از دیگر معماران مهم این سبک است . به گفتهوی " نئوکلاسیک گزینه ای در مقابل مدرنیسم نیست ، بلکه در تضاد با مدرنیسم و درمقابل جامعه مصرف گرایی است که آن را حمایت می کند . " او روش ها و مصالحی که نمادمدرنیسم است مانند استاندارد کردن ، پیش ساختگی ، فولاد ، بتن و شیشه را به عنواننشانه های تصنعی از یک حکم جزمی فراگیر می داند که هنوز سعی می کنند انحصاری باشد وهر آنچه که مطابق آن نیست حذف کنند .راب کریر ، برادر لئون ، که اونیز ازمعماران سبک نئوکلاسیک محسوب می شود بر این نظر است که شهر های انسان مدار سنتی دراروپا در اثر دو واقعه در قرن بیستم ، یعنی جنگ و مدرنیسم ، از بین رفتند و جایآنها را شهرهای امروزین گرفتند که سنخیتی با انسان و خصوصیات روحی و فیزیکی اوندارند .معماران این سبک ، معماری کلاسیک را یک معماری لایزال . بی زمان می دانند . اصولاین معماری همانند نظم ، تناسبات ، تقارن ، هماهنگی و کمال که در زمان یونان باستانبرای خانه خدایان طراحی شده بود اصولی جاودانه است . خدایان یونان باستان ، خدایانیبودند انسان گون در حد نهایت زیبایی ، کمال و جاودانگی . لذا خانه آنها نیز میبایست دارای همین خصوصیات می بود . بدین لحاظ معماری کلاسیک نیز می بایست یک معماریبدون نقص و ایراد باشد . معبد پارتنان ( 447- 438 ق . م ) در آتن که می توان آن رانماد شاخص معماری کلاسیک تلقی کرد ، معبدی است که تماما بر اساس اصول ریاضی وتناسبات هندسی طراحی و اجرا شده است . حجم ساده و جزئیات این بنا زیبا گونه ایطراحی و اجرا شده که حتی خطای چشم انسان نیز در آن اصلاح شده است . معبد پارتنانساختمانی به نظر می آید که تمام خطوط افقی ان کاملا موازی و کلیه ستونها کاملاعمودی ، فاصله بین آنها دقیقا به یک میزان ، قطر آنها به یک اندازه و عمق شیارهایروی ستونهای دور یک بنا از پایین تا بالا یکسان است . باید توجه داشت که در معبدپارتنان یک خط مستقیم وجود ندارد و تمامی نکاتی که ذکر شد و رسیدن به این حد ازکمال ، تنها با تنظیم و تصحیح دقیق هندسی ممکن بوده است .
به لحاظ موارد اشارهشده در فوق ، شاهد بوده ایم که در غرب همواره مکتب ها و سبک های مختلف فکری و هنریظهور کرده و پس از چندی مطرود و به حاشیه رانده شده ، ولی معماری کلاسیک حضوری شاخصو پیوسته در کلیه دوران ها داشته است .
خانه خدایان و یا به عبارتی ، معابدیونانیان باستان منبع الهام بسیاری از ساختمانهای مهم در طی دوهزار و پانصد سالگذشته در غرب بوده است . معابد ، کاخها و بناهای حکومتی روم باستان ، کلیساهایعظیم قرون وسطا در عصر اقتدار مسیحیت ، کاخها ، ساختمانهای مدنی و کلیساها در زمانرجعت به کلاسیسیسم در دره رنسانس ، کاخ ها و کلیساها در عهد اشرافیت باروک ، کاخها ، پارلمان ها و کلیساها در عصر روشنگری و بعد از آن ، آسمانخراش های سر به فلککشیده اوائل قرن بیستم و ساختمانهای حکومتی در عصر فاشیسم ، نازیسم و استالینیسم دربین دو جنگ جهانی ، همواره از معماری کلاسیک الهام گرفته اند .
بدون شک این معماری به صورت الگویی بدون نقص در تمامی اعصار برای بینش ها وتفکرات کاملا متفاوت ، از دموکراسی گرفته تا فاشیسم و سوسیالیسم ، مورد توجه بوده واز آن تقلید شده است .ساختمانهای ساخته شده به این سبک نیز کاملا متنوع بودهاست . از این معابد بت پرستان تا کلیسای عظیم ، قصرهای باشکوه ، پارلمان ها ونهادهای حکومتی ، بانک ها ، بیمارستانها ، پاساژها ، موزه ها ، ترمینال های مختلفبه این سبک ساخته شده است .
یکی از پروژه های جالب توجه و موفق به سبک نئوکلاسیک ، مجموعه مسکونی رودخانهریچموند در کنار رودخانه تایمز 87-1985 (Richmond Riverside Complex ) است . اینمجتمع مسکونی در لندن توسط کوینلن تری طراحی شده و شامل ادارات ، مغازها و رستورانهای متعدد است . این مجتمع نه تنها لوکس و زیبا است و مورد توجه بازدیدکنندگان واهالی لندن قرار گرفته ، بلکه در بازار رقابت معاملات املاک ، توجه خریداران زیادیرا به خود جلب کرده و ساختمانها به نظر می آید که متعلق به قرن 18 باشد ، ولی تمامامکانات و ضروریات مدرن در آن در نظر گرفته شده است .
از دیگر معماران صاحب نام این سبک می توان از دیمیتری پاپاداکیس ، آلن گرینبرگ ،رابرت آدام ، کلاف ویلیامزالیس و رابرت استرن نام برد . در اینجا باید متذکر شد کهگرایشی آشکار به سمت معماری نئو کلاسیک و سنت گرایی در بین معماران پست مدرن دیدهمی شود . معمارانی از گروه اخیر همچون رابرت استرن و دوبرادر ، رابرت ولئون کریر ،ساختمانهایی به سبک نئوکلاسیک طراحی کرده اند . همچنین کارهای معمارانی همچونآلدوراسی و حتی رابرت ونچوری هم اکنون در مجاور طرح های معماران نئو کلاسیک بهنمایش گذاشته می شود . جالب توجه آن که فیلیپ جانسون - معمار مدرنیست و سپس پستمدرنیست معروف - نیز خانه تئاتر جدید ( 84- 1981 ) در شهر کیلولند در آمریکا را بهسبک نئوکلاسیک طراحی کرده است . می توان گفت که در حال حاضر ، نظر معماران پست مدرنبه اصول پایدارتر و جاودانه تر گذشته و تاریخ جلب شده است .