درسنامه و پاسخ فعالیت های درس اول علوم پنجم درس زنگ علوم

مبین و هم‌کلاسی‌هایش قرار بود در مسابقه‌ٔ «فرفره‌های چرخان» شرکت کنند.
آن‌ها با راهنمایی آموزگار، چند فرفره‌ٔ چرخان درست کردند و در حیاط مدرسه به بازی و مسابقه مشغول شدند. در هنگام مسابقه، بچّه‌ها متوجّه شدند که همه‌ٔ فرفره‌ها با هم به زمین نمی‌رسند.

آنها می‌خواستند بدانند که «چرا برخی فرفره‌های چرخان دیرتر به زمین می‌رسند».
هر یک از گروه‌ها پیش‌بینی خود را مطرح کرد.

گروه مبین این چنین پیش‌بینی کرد:
«هر چه پهنای بال فرفره‌ٔ چرخان بیشتر باشد، فرفره دیرتر به زمین می‌رسد».
برای بررسی این پیش‌بینی، به صورت زیر کاوش کنید.

کاوش (صفحهٔ 2 کتاب درسی)

1- مشخص كنید:
* چه چیزی را باید تغییر داد؟ پهنای بال فرفره
* چه چیزی را باید اندازه گرفت؟ زمان رسیدن فرفره به زمین
* چه چیزهایی را نباید تغییر داد؟ ارتفاعی که از آن فرفره‌ها را رها می‌کنیم - طول دم فرفره - جنس کاغذ - طول بال فرفره
2- با استفاده از راهنمای زیر، فرفره‌ای بسازید.
* یک تکه کاغذ مستطیل شکل به طول 16 سانتی‌متر و عرض 6 سانتی‌متر بردارید. مانند شکل، آن را به قسمت‌های نشان داده شده تقسیم کنید.

* بخش‌هایی را که با خط‌های پیوسته نشان داده شده‌اند، ببرید و از محل نقطه چین، تا بزنید.
* به انتهای دم فرفره، یک گیره‌ٔ فلزّی وصل کنید.
* این بار فرفره‌ای بسازید که پهنای بال آن بیشتر است.
3- یکی از فرفره‌ها را از ارتفاع 2 متری رها کنید. مدت زمانی را که طول می‌کشد تا فرفره به سطح زمین برسد، اندازه بگیرید و در جدول زیر یادداشت کنید. (توجه: هر آزمایش را 3 بار تکرار کنید.)

مراحل بالا را برای فرفره‌ٔ دیگر تکرار کنید و مشاهده‌های خود را در جدول بنویسید.

هر چه زمان را دقیق‌تر اندازه‌گیری کنید، مشاهده‌ی شما دقیق‌تر خواهد بود.

* نتیجه‌ٔ کاوش گروه خود را مانند نمونه‌ٔ زیر بنویسید.

نتیجه‌ٔ کاوش:

فرفره‌ای که بال پهن‌تری دارد، دیرتر به سطح زمین می‌رسد؛ بنابراین، هر چه بال فرفره پهن‌تر باشد، زمان رسیدن آن به سطح زمین بیش‌تر می‌شود.

دانشمندان به پدیده‌های اطراف خود توجه می‌کنند؛ درنتیجه، پرسش‌هایی در ذهن آنها ایجاد می‌شود. آنها برای یافتن پاسخ پرسش‌های خود، کاوش می‌کنند. شما هم در این درس مانند دانشمندان عمل کردید.

عوامل دیگری نیز بر زمان فرود آمدن فرفره تأثیر می‌گذارند.

هر تغییری که در فرفره می‌دهیم، بر زمان فرود آمدن آن تأثیر دارد. پس اگر طول دم یا بال فرفره‌ها با هم متفاوت باشد، زمان فرود آمدنشان به زمین متفاوت است. گروه‌ها در این باره گفت‌وگو کردند و پیشنهادهایی دادند.

نظر گروه شما چیست؟

اکنون با توجه به آنچه پیش از این انجام داده‌اید، درباره‌ٔ اثر طول بال فرفره بر زمان فرود آمدن آن، مانند مراحل زیر کاوش کنید.

کاوشگری (صفحهٔ 5 کتاب درسی)

 1- مشخص کنید:
* چه چیزی را باید تغییر داد؟ طول بال فرفره
* چه چیزی را باید اندازه گرفت؟ زمان رسیدن فرفره به زمین
* چه چیزهایی را نباید تغییر داد؟ ارتفاعی که از آن فرفره‌ها را رها می‌کنیم، طول دم فرفره، جنس کاغذ، پهنای بال فرفره
2ــ دو فرفره بسازید که طول بال‌هایشان متفاوت باشد.
3ــ فرفره‌ها را از ارتفاع 2 متری رها کنید. مدت زمانی را که طول می‌کشد تا هر فرفره به سطح زمین برسد، اندازه بگیرید و در جدول زیر یادداشت کنید. (توجه: هر آزمایش را 3 بار تکرار کنید.)

 4ــ نتیجه‌ٔ کاوش خود را بنویسید. هر چه اندازه‌ٔ طول بال فرفره بیش‌تر باشد، مدّت زمان بیش‌تری طول می‌کشد تا به زمین برسد. هنگامی که بال فرفره بلند باشد هوای بیش‌تری زیر بال جریان پیدا می‌کند و نیروی بیش‌تری رو به بالا به فرفره وارد می‌کند؛ بنابراین فرفره مدّت زمان بیش‌تری در هوا می‌ماند.

فكركنید (صفحهٔ 6 کتاب درسی)

اگر دانه‌های افرای زیر را از ارتفاع یکسانی رها کنیم، کدام یک زودتر به زمین می‌رسد. چرا؟

دانه افرا سمت راست زودتر به زمین میرسد چون پهنای آن پر کمتری دارد .